Groene Kids cluB Wat weet jij van energie? de gemeente Zutphen wordt groen Stekkerjacht! Jaag op stekkers in huis Speel het memoryspel jouw voetafdruk… zonder sokken Energieke citroenen • oNZE TOEKOMST TELT! • 2022 - 1e druk
21bladzijdeopvoetafdrukecologischejouwoverLeesINHOUD04|05duurzameenergiegebruiken In de gemeente Zutphen zijn we er al mee gestart 06|07 Hoe duurzaam ben jij? Beantwoord de vragen en kom erachter 07 quiz ja of nee Tijd voor voor iets gezelligs en leerzaams 08 Interview je vader of moeder, opa, oma, buurman, ... Hoe is het met de energie in dit huis? 09 stekkerjacht Het avontuur kan beginnen. Hoeveel stekkerapparaten zijn er in jullie huis? Eenentwintig... of misschien wel achtendertig? 10|11 Maak je eigen kijkdoos Ga lekker los en niks is te gek Welke duurzame voorwerpen horen er thuis in de duurzame kijkdoos? 12|17 HERSENEN zijn grootverbruiker van je lichaamsenergie. Eens kijken of je goed bent in onthouden. Speel het memory spel of maak de kruiswoordpuzzel. 18 lichtgevende citroenen Zelf energie opwekken Wist jij dat je dat kunt? 20 lekker douchen Maar dan wel zuinig! Dit zijn de voordelen 22|26 De gemeente Zutphen gaat over op duurzame energie in jouw wijk of buurt 25 bedenk een extra verspillend apparaat Fantaseer een eind weg 26 ZE zijn er gloeiend bij Zoek de laatste gloeilampen, in kelders, schuren of op zolder 27 Een verspillend apparaat Wat is jouw idee? 28 de strip maar die had je natuurlijk al lang gezien Ga mee op expeditie! 2
We gaan zuiniger om met energie. En we gaan energie gebruiken die duurzaam is.
De gemeente Zutphen wordt steeds groener.
Dat betekent: geen aardgas meer.
Energie zet dingen in beweging. Apparaten bij jou thuis gebruiken ook energie.
douchen of een tosti maken: dat doen we met energie.
Die energie wordt opgewekt in elektriciteitscentrales. En je doucht met warm water dankzij energie uit aardgas.
3
Welkom bij de Groene Kidsclub!
Dathuis?lees je in dit boek vol weetjes, spelletjes, opdrachten en tekeningen.
Dit is energie
Om energie te kunnen geven, moet je het ook krijgen!
Dat gebeurt door te eten en door adem te halen.
Maar er is ook zonne-energie, windenergie.
Ook in jouw buurt gaan er daarom dingen Watveranderen.dan,en hoe? Wat betekent het voor jouw
Als je naar school rent, merk je al snel: dat kost energie.
Je leest ook, hoe jij zelf mee kunt helpen. Veel lees- en doeplezier!
En met groen bedoelen we: beter voor de aarde.
Bij de verbranding van aardgas komt dus energie vrij. Maar die verbranding zorgt ook voor een hoge CO2-uitstoot.
Dat gas is onder een dikke zoutlaag blijven hangen, tussen zandkorrels. Wij boren naar dat gas en dat komt dan vanzelf naar boven.
Aardgas is een fossiele brandstof. Fossiele brandstoffen zitten diep in de grond. Het zijn hele oude resten van planten en dieren. In miljoenen jaren tijd zijn ze bedekt door dikke lagen zand en klei. Door de druk van al dat zand en klei zijn die resten omgevormd tot steenkool. Daarbij werd er gas uitgeperst.
Wat doen we met aardgas?
Waarom willen we duurzame energie?
In Nederland willen we snel overstappen op duurzame energie in Zutphen zijn we er al mee gestart
Het probleem is dat mensen het CO2-gehalte in de atmosfeer te hoog maken, bijvoorbeeld door het gebruik van aardgas. Daardoor houdt de aarde te veel warmte vast. En dat zorgt voor klimaatverandering. De aarde warmt op en daardoor smelt het ijs op de noord- en zuidpool. Daarom willen we geen fossiele brandstoffen meer gebruiken en overstappen op duurzame energie.
In Nederland is aardgas de brandstof die het meest gebruikt wordt. We gebruiken het om elektriciteit op te wekken, voor onze verwarming en als grondstof voor de industrie.
Wat is aardgas eigenlijk?
4
Wat is CO2-uitstoot?
CO2 is een afkorting van koolstofdioxide. CO2-uitstoot betekent dat dit gas vrijkomt in de atmosfeer. De atmosfeer is een laag lucht om de aarde, die ons beschermt tegen de Onzezon.atmosfeer bevat van nature ook CO2. CO2, of koolstofdioxide, is een broeikasgas. Dat kan warmtestraling opnemen en geleidelijk weer afgeven in de atmosfeer. Dat is goed, want anders zou het heel koud zijn op de aarde, gemiddeld -18°C.
Gebruiken jullie aardgas thuis? In veel huizen is dat zo. Het meeste gas is voor de cv-ketel, de ketel voor de centrale verwarming. De cv-ketel gebruikt aardgas om water te verwarmen.
5
Wat doet aardgas in jouw huis?
Ongeveer een vijfde van het gasverbruik in jullie huis gaat op aan warm water. Je kunt hierop besparen door zuinig om te gaan met warm water. Tips daarvoor vind je ook in dit boek.
In 2015 hebben 194 landen
Bij aardgas denk je misschien meteen aan: het gasfornuis. Als jullie thuis op gas koken, tenminste. Maar koken op gas kost maar vijf procent van jullie totale gasverbruik in huis.
Dat warme water stroomt door de radiatoren, of door de vloerverwarming. Drie kwart van het aardgas bij jullie thuis gaat op aan de Dezelfdeverwarming.cv-ketel verhit
Hoe gaan we over op duurzame energie?
doeTestdatgebruiken,aardgasNederlandgingeigenlijkhoegingtoen?jekennisendequiz!
ook het warme water voor de kraan in de keuken en voor de douche.
Waarom
groenevanzijndirectbouwenhuizenHiervooropwarmingZogebruikmoetenhelemaalstaatakkoord.NederlandsErwerdnaarvanhetondertekend.heeftOoktweeverdervandatweafgesprokensamendatmoetenzorgendeopwarmingdeaardenietgaatdangradenCelsius.NederlanddieafspraakDatisKlimaatakkoordParijs,genoemddestadwaarhetafgesproken.isookeenKlimaat-Daarindatwein2050gestoptzijnmethetvanaardgas.kunnenwedietegengaan.moetendiewenieuwbijvoorbeeldaardgasvrijengebruikmakenaardwarmteenenergie.
Hoe duurzaam ben jij? Duurzaam, je kent het woord vast. Het betekent dat je spullen gebruikt die lang meegaan en die niet slecht zijn voor het milieu. Duurzaam gedrag betekent: niets verspillen. Niet meer gebruiken dan je nodig hebt. Dan is er genoeg voor iedereen. We gooien niets weg. Zo blijft de aarde gezond. Check de 5 punten. Hoe doe jíj duurzaam? Kun je uitleggen waarom dit duurzaam is? Voor meer schrijfruimte pak je je schrijfblok. etengeenGooi03weg 01-Doehetlichtuitalsjijjekamerofhettoiletuitgaat 02-Blijft niet te lang onder de douche staan Koop05-geenspullendiejenietnodighebt dicht!Ramenaan?Verwarming046
15
19
09
08
06
03
02
04
05
12
11
Kruis het juiste antwoord aan Vergelijk je antwoorden met een klasgenoot of een familielid.
14 —
18
07
16
01 Kan je energie dragen nee ja Energie is soms gratis nee ja Energie - daar moet je meestal voor betalen nee ja Energie kan je eten nee ja Windenergie is gratis nee ja Duurzaam: doe je voor elkaar nee ja Klimaat: daar zouden we meer aandacht aan moeten geven nee ja Minder plastic gebruiken is beter nee ja Papier is meestal van bomen gemaakt en daarom natuurlijk nee ja 10 Plastic soep bestaat nee ja Kleren: kan je ook ruilen nee ja Afval hoort niet in de natuur nee ja Minder water gebruiken is beter nee ja Een groene tuin is 's zomers koeler nee ja Vooral in de winter gebruiken we thuis veel energie nee ja Bij houtkachels komt veel schadelijke fijnstof uit de schoorsteen nee ja Zonnepanelen zijn heel oké voor de aarde nee ja Er is maar één aarde nee ja We kunnen altijd nog vluchten naar Mars nee ja
17
13 —
gezelligsvoorTijdiets en leerzaams
7
321
¿Hoe is het met de energie† in dit huis?
3
Hoe kan ik duurzamer zijn volgens jou/ jullie?
Interview je vader of moeder, opa, oma,buurman, ...
Wat leerde jij vroeger thuis over het milieu? Noem drie dingen.
1
8
2
Welke dingen hier in huis zijn duurzaam? (Denk aan isolatie, een zuinige douchekop, dubbel glas. Wat nog meer?)
†
Vind je duurzaam leven belangrijk en waarom?
4
9
? Hoeveel stekkerapparaten zijn er in jullie huis?
01]02]03]04]05]06]07]08]09]10]11]12]13]14]15]16]17]18]19]20]21]22]23]24]25]26]27]28]29]30]31]32]33]34]35]36]37]38]39]40]-
StekkerjachtStekkerjacht
Benoem ze op dit lijstje. Vraag thuis even of je in alle kamers mag zoeken. Niet genoeg ruimte om ze allemaal op te schrijven? Ga dan verder op een extra vel.
Je opa en je oma, je ouders en de juf of meester hebben er ooit ook één gemaakt: een kijkdoos.
Ga lekker los en niks is te gek.
plaatjesMet tijdschriftenuitga ik
aan de slag. Die plaatjes plak ik eerst op dikker papier en ga ze dan uitknippen. Nou, ik ga kleurpotlodenmet en eigen tekeningen aan de gang. Het wordt vast mooi.
Maak zelf een duurzame kijkdoos
10
Hoe doe je dat?
Jullie hebben thuis misschien nog ergens een schoenendoos. Of een andere doos waar iets in heeft gezeten en die je nu niet meer nodig hebt. Maak aan één kant een gat waardoor je naar binnen kunt kijken. Welke duurzame voorwerpen horen er thuis in de duurzame kijkdoos?
11
Je kan wel zien wat ik ga doen.
Ben ook al klaar!bijna
Iedereen kan het spel spelen, ook je ouders!
Als ze niet bij elkaar horen, draai je ze weer om en is de andere speler aan de beurt.
Speel het memory spel
Wie heeft de meeste setjes? Die heeft gewonnen.
Wie wint er… jij of je broertje of zusje?
Spelregels
Leg alle kaartjes op de kop op tafel. Om de beurt mag je twee kaartjes omdraaien.
Als je twee kaartjes pakt met hetzelfde plaatje, mag je ze uit het spel halen. Je het mag nog een keer proberen.
Speel door tot alle kaartjes op zijn.
12
Op de bladzijden hierachter vind je een memory spel. Je kunt de bladzijden met de kaartjes voorzichtig uit de nietjes van het boek halen. Knip de kaartjes uit het vel. Daarna schud je de kaarten goed door elkaar.
14
15
1 Als je licht wilt, dan
Klaar met invullen? Op de gekleurde vlakjes staan nu 16 letters. Die vormen in de juiste volgorde een zinnetje. Noteer ze hieronder in de vakjes.
Heb je dit boekje gelezen, dan is het oplossen van dit kruiswoordraadsel een stuk makkelijker. jij deze lastige puzzel op? Vul de antwoorden in bij het juiste nummer. pak
Los
je toch een paar...? 2 Balen als een . . . 3 Bron van warmte en licht 4 Ons energieverbruik kan wel wat . . . 5 Gebruik minder water onder de douche! Neem een zuinige . . . 1 5 39 7 11 13 215 6 410 8 12 14 16
Rebus -DK=NB=JM=DR=Z ? Jouw oplossing: 17
1 24 5 3 1 10 11 13 2 16 56 4 7 14 12 15 8 39
kruiswoordraadsel
Nog wat:
› 3 spijkers
Let op:
18
› 3 citroenen
Wat heb je nodig:
ZelfcitroenenLichtgevendeenergieopwekken
› 4 stukjes koperdraad
Na dit proefje kun je de citroenen niet meer opeten!
Stap 1 # 1: Maak in elke citroen een gaatje. Steek hier een koperdraadje in.
Om het lampje feller te laten branden, kun je een extra citroen aansluiten.
# 2: Prik aan de andere kant van elke citroen een spijker.
proefje voor kinderen [met hulp van een volwassene]
Een batterij bestaat uit twee polen: een plus en een min.
In dit proefje zijn dit de spijker (de min) en het koperdraadje (de plus). De ene is dus een plus, met veel elektronen. De ander is min, met weinig elektronen.
Hoe zit dat met energie ?
Elektra wil graag ‘gelijk’ zijn, maar er zit verschil tussen de maken.reizenelektronenDieisHeteneelektronenDaaromelektronenhoeveelheidindepolen.willendegraagvandenaardeanderepool.zuurineencitroeneenprimageleider.zorgtervoordatdedoorkunnenenstroomkunnen
Stap Verbind2 alle citroenen met de koperdraadjes. # 3: Verbind de draadjes uit citroen 1 en 3 met het ledlampje, zoals op de tekening. # 4: Sluit nu de 2 overgebleven koperdraadjes (uit # 5: Nu moet de ledlamp licht geven. Als dat niet ledlampje om. CHECK: gaaf filmpje! 19
lekker Douchen met een spaarkop badkameriseerdervrij. blijftgoede deandere
De
maatjes met
familieleden. Duurzaam douchen is: een Metdichtdraaien,eendouchekopwaterzuinigegebruiken,druppelendekraanjehanddoekvakergebruikendanéénkeer.korterdouchenmaakje vrienden. Check de witte tekst rechtsonder voor waarom! Met besparen.veelJeper6verbruikdouchenjeliter!waterminuut.kuntsnelwaterEr energie!Datteverwarmdminderhoeftwaterworden.scheelt De douche is eerder vrij. Je bent toch schoon na het Daaromdouchen!mag je jouw handdoek gerust vaker gebruiken. Iedere keer wassen kost energie en water. 20
Kortomje
Bereken zelf jouw ecologische voetafdruk!
Bijna alle mensen hebben twee voeten maar hier gaat het over één ecologische voetafdruk per mens. Wat is jouw ecologische voetafdruk?
Zou jij kunnen bedenken hoe je jouw afdruk kleiner kunt Maken?
(super idee)
Veel mensen hebben zo’n grote voetafdruk, dat we straks twee wereldbollen nodig hebben…
Samen met de klas: stempel je voet af op een A4-tje. Maak daar een mooie versie van met verf, krijt of waar je mee kan tekenen. Hang ze op of plak ze bij elkaar en maak een selfie. Laat zien dat je nadenkt over je footprint. #footprint
21
(goed idee) 'vaker met de fiets naar school’
(gaat wel idee)
(slecht idee)
De voetafdruk is de ruimte die jij nodig hebt om te leven. Die ruimte is groter dan je kamer en je plek op school. Het gaat ook over de ruimte die nodig is om jouw eten te produceren. En de plek die nodig is om bomen te laten groeien die nodig zijn voor het timmeren van je buro. Plus de ruimte die nodig is voor jouw energieverbruik.
Hoe groot jouw ecologische voetafdruk is, hangt af van jouw leefstijl.
Hier is iets vreemds aan de hand !
De buurten op de kaart zijn ‘startbuurten’. Voor deze buurten gaat de gemeente vanaf 2022 samen met bewoners en gebouweigenaren een plan maken. Zo’n plan voor de buurt heet een Wijkuitvoeringsplan (WUP).
Hierin staat:
Hoe de woningen van het aardgas gaan.
HELBERGEN collectief warmtenet ZEEHELDENBUURT collectief warmtenet voorsteralleekwartier collectief warmtenet collectief diversindividuelepilotall-electricwarmtenetwaterstofoplossingeindbeeld LEGENDA — kleurcodes warmtealternatieven
22
Of jouw huis nu wel of niet aan de beurt is: het is altijd een goed idee om zuiniger te zijn met energie! Tips daarvoor lees je in dit boek.
Op welke manier de woningen daarna worden verwarmd. Wat het kost en wie dit gaat betalen.
de Gemeente zutphen gaat over op duurzame energie
Als je huis ergens anders staat… dan wordt er later een plan gemaakt. Natuurlijk blijven we opletten, of er nieuwe ideeën ontstaan voor energiebronnenduurzamewaarvan we gebruik kunnen maken.
Alle elektriciteit die nodig is voor deze huizen, wordt zoveel windenergie.Denkduurzaammogelijkopgewekt.aanzonne-of
Als je duurzamegebruiktelektriciteitAlsduurzameEnerzonnepanelen,zoalsduurzamegebruiktelektriciteitdaarvooruiteenenergiebron,windmolensenkomtgeenCO2vrij.danhebjedusenergie.jedaarvooruiteenenergiebron,
DIVERS EINDBEELD
Een all-electric huis wordt verwarmd met elektriciteit. Ook het koken gaat op elektriciteit. Er wordt dus geen aardgas meer gebruikt. Deze huizen moeten goed verbruikt.onnodigzijn,geïsoleerdzodaternietenergiewordt
ALL-ELECTRIC
Willen je ouders het huis isoleren om zuiniger te zijn? Daarvoor bestaan allerlei tips. Ook kunnen ze misschien geld terugkrijgen hiervoor. Het staat op www.zutphen.nl/energie
Individueel betekent: ‘zelf’, of ‘ieder apart’.Mensen die een eigen huis hebben, en dus niet huren, kunnen zelf overstappen op een duurzame manier om hun huis te verwarmen. Ze hoeven hiervoor niet met hun buren te overleggen. Zo’n oplossing is bijvoorbeeld een warmtepomp. Een warmtepomp haalt warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater. De pomp heeft daarvoor stroom nodig, maar veel minder dan wanneer je je huis direct op elektriciteit zou verwarmen zonder pomp ertussen. En je kunt de stroom die je nodig hebt duurzaam opwekken met zonnepanelen.
Op industrieterrein De Mars zijn een paar bedrijven die onderzoeken of het mogelijk is geholpencentrumvantoekomstdattewaterstoffabriekeenmaken.MogelijkdaarmeeindeeendeeldehuizeninhetvanZutphenkanworden.
het?betekentWat 23
PILOT WATERSTOF
Met een warmtenet kun je huizen en kraanwater verwarmen. Je kunt er hele straten en wijken mee overwarmtevoorziening.metMensengemeenschappelijk.voor:ismaken.aardgasvrijCollectiefeenanderwoordsamenofhebbenduselkaaréénJeleestermeeroppagina24.
Er is wel heel veel elektriciteit voor nodig. Bij waterstof gaat meer dan de helft van de elektriciteit, die nodig is om het te maken, verloren.
COLLECTIEF WARMTENET
De komende jaren gaan steeds meer wijken en buurten in Zutphen over op duurzame energie. Er wordt dan geen aardgas meer gebruikt. Op dezekaart zie je waar wat gaat gebeuren.
Waterstof wordt gemaakt door water te scheiden in water en zuurstof. Dit heet elektrolyse. Om dit te doen is elektriciteit nodig.
leesten oost(loöerenk en woud) en overkamp all-electric
INDIVIDUELE OPLOSSING
Het heet een pilot, wat in het Engels ongeveer betekent.‘proef’
zoals windmolens en zonnepanelen, komt er geen CO2 vrij. En dan heb je dus duurzame energie. Je kunt deze waterstof gebruiken zoals aardgas, dus door de gasleiding.
In deze gebieden zijn combinaties van oplossingenverschillendemogelijk.
De condensor is de plek waar dit gas weer vloeibaar wordt: het condenseert. In de condensor wordt de warmte afgegeven aan het water in het warmtenet. Dat kan zo worden verwarmd tot wel 70 graden.
•
TECHNISCHE RUIMTE 12°C 70°C 7°C 12°C
Ook Helbergen wordt duurzaam! (of: de Componistenbuurt) krijgt in de toekomst een warmtenet. is dan niet meer nodig. Het warmtenet verwarmt de huizen. Koken gaat op elektriciteit.
Aardgas
Wat is een warmtenet?
Er moet een warmtebron in de buurt zijn. Voor het warmtenet van Helbergen wordt warmte uit de IJssel gehaald. Dat heet aquathermie (aqua = water, thermie = warmte).
VERDAMPER
COMPRESSOR
De compressor zet het koelmiddel onder hoge druk. Hierdoor wordt het kookpunt van het koelmiddel veel hoger, waardoor ook de temperatuur ervan stijgt.
Helbergen
WARMTEWISSELAAR
Hierin wordt de warmte van het water in het bronnet afgegeven aan het water in het warmtenet. Er wordt alleen warmte uitgewisseld, geen water. Het bronnet en het warmtenet zijn dus van elkaar gescheiden, maar zitten wél tegen elkaar aan. Dat is ook zo als je op een
In de warmtepomp zit een koelmiddel. Een koelmiddel lijkt op water, maar kookt veel sneller. Het stroomt rond in de warmtewisselaar. Het gaat van de verdamper, via de compressor, de condensor en de expansieventiel weer terug naar de verdamper, enzovoort.
WATER
naar de warmtewisselaar. Daarna stroomt het kouder door een andere leiding weer terug naar de IJssel.
WARMTEPOMP
Het IJsselwater dat door deze leidingen stroomt, is de warmtebron. Daarom heet dit: het bronnet.
Met een warmtenet kun je huizen en kraanwater verwarmen met warm water. Je kunt er hele straten en wijken op aansluiten. We hoeven dan geen aardgas meer te gebruiken. Wat is ervoor nodig? Wat is ervoor nodig?
TECHNISCHE RUIMTE
CONDENSOR
Hierdoor raakt het aan de kook en wordt het gasvormig.
"oei warm" 24
In de verdamper stroomt het koelmiddel langs het IJsselwater. Koelmiddel kookt al bij 5 graden. Het IJsselwater is gemiddeld 12 graden.
BRONNET
aan de onderkant van de pomp. Je zult merken dat die warm is geworden. Een warmtepomp werk net zo: de energie van het pompen zorgt voor warmte.
Het lauwe IJsselwater stroomt vanuit de IJssel
Hierin zitten de warmtewisselaar, de warmtepomp en de waterpomp.
verwarmingsradiator zit. Dan krijg je wél warme billen, maar het warme water in de radiator maakt je broek niet nat.
Een warmtepomp werkt net zo. Maar dan omgekeerd: met een warmtepomp wordt water verwarmd.
In de warmtewarmtepompsteedsstroomtdeDanverdampen.Zohetookverlaagd.wordtexpansieventieldedrukweerDaardoorwordthetkookpuntvankoelmiddelverlaagd.kanhetmakkelijkergaathetweernaarverdamperenzohetkoelmiddelweerrondindeengeeftafaanhetwater.
• douchejerazendsnelDaardoordeinKoudverwarmd.DaarterugHetofradiatorenwordenalledingenafgiftesetHetWARMTELEIDINGENwarmewateruitdestroomtvialei-indevloerennaarkamers.Dekamersverwarmddoorbijderamendoorvloerverwarming.afgekoeldewatergaatnaardeafgifteset.wordthetopnieuwleidingwaterstroomtdeafgiftesetlangswarmtewisselaar.warmthetop.Zokrijgwarmwatervoordeofindekeuken.
expansieventiel
Het water in het warmtenet is circa 70 graden. Dat is genoeg om een huis te verwarmen én om lekker te kunnen douchen.
Die warmte wordt uit de koelkast gehaald, die daardoor van binnen koud wordt.
Hier loopt een gekronkelde zwarte stang, die warm aanvoelt.
WATERPOMP Met rondgepompt.indoorwordtwaterpompenhetwaterdeleidingenhetwarmtenetMet een waterpomp wordt het water niet warmer of kouder, het stroomt er alleen sneller of langzamer door de leidingen.
Het warmtenet bestaat uit twee leidingen tussen de warmtewisselaar en de huizen. Via één leiding stroomt het warme water naar de afgiftesets in de huizen. Via de andere stroomt het koude water weer terug naar de warmtewisselaar.
WARMTENET
Heb je wel eens aan de achterkant van een koelkast gekekengevoeld?en
In de stang zit koelvloeistof die via de stang warmte afgeeft.
25
Dit gebeurt bij jou thuis
• DeAFGIFTESETcv-ketelverdwijnt. Er komt een afgifteset. Daarin zit een kleine warmtewisselaar. In de afgifteset en warmtewisselaar wordt de warmte van het warme water in het warmtenet ‘afgegeven’ aan de warmteleidingen in huis.
AFGIFTESET
Ze geven allebei licht. Gebruik het internet om zo veel mogelijk verschillen te noteren. Nu weet je wat de verschillen zijn.
zoek
Wat zijn de verschillen tussen een led- en een gloeilamp?
• Noteer hieronder waar:
Zouden er in jullie huis nog gloeilampen in gebruik zijn? Denk ook aan plekken waar je niet zo vaak komt, maar waar wel een lichtknop is.
Zijn er verschillen tussen de ledlamp en de gloeilamp?
26
Vraag: Is het beter om een gloeilamp te gebruiken tot die kapot gaat?
Nee, het is goedkoper de lamp te vervangen door een ledlamp. Een ledlamp kan wel 35 tot 50 keer langer mee gaan. verschilldeen
GROENE KIDS CLUB Leuk om te bewaren! Deel het met je zusje of broertje, of met kids in de buurt!
Welk apparaat zou nog meer energie verbruiken dan alle apparaten die jullie thuis al hebben? Wat zou zo’n apparaat allemaal kunnen doen? Knip, plak, scheur, teken of schilder. Laat je fantasie op de loop!
Colofon De GROENE KIDS CLUB is een productie van de energieklik.nl in opdracht van de gemeente Zutphen. De GROENE KIDS CLUB is gedrukt op duurzaam fsc-papier. Opdrachtgever Gemeente Zutphen Vormgeving Buro eigenz Illustraties ChantalSantema // Joannevan de Riet Eindredactie Daan CC // Danielle van Wieringen Contact www.energieklik.nl // doe@energieklik.nl © 2022 — eerste druk — De Groene Kids Club is gemaakt naar een oorspronkelijk idee van eigenz.nl en de Energieklik. Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder toestemming van de makers. Dit boek is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Aan de informatie kunnen echter geen rechten worden NeemOpmerkingontleend.ofsuggestie?contactopmetdoe@energieklik.nl tekenopdracht: een verspillend apparaat
27
Alstublieft.
Zeker weten!
Op de markt heeft pap zijn eigen kaasdoos mee...
We eten 2 keer in de week vegetarisch...
De broodjes gaan in de broodtrommel...
Ik zie, ik zie wat jij niet ziet en de kleur is groen.
Vooral in dat laatste ben ik heel goed. HAHA.
Of wij thuisbezigduurzaamzijn?
We douchen korter... En we verspillen minder energie.
KLEUR DE STRIP LEKKER ZELF IN 28
De Groene Kids CLUB
