Hoop
H
et lijkt wel alsof alle hoop gedoofd is als het om alzheimer gaat. Dementie is een snel om zich heen grijpende epidemie genoemd, en is zelfs vergeleken met een tsunami. Die visie klopt echter maar half en is gebaseerd op cijfers uit de jaren ’80. Dat zeggen experts uit meerdere Europese landen. Het betreft vijf recentere grote studies, waarvan twee uit Zweden, een Spaanse, een Nederlandse en een Britse. Vier van de vijf toonden geen toegenomen verspreiding aan. De Britse studie liet een afname zien – in 2011 waren er 22 procent minder mensen boven de 65 met dementie dan was voorspeld. Het Spaanse onderzoek liet eveneens een dip zien. De verspreiding onder mannen van 65 en ouder daalde met 43 procent tussen 1987 en 1996. De dalende aantallen zouden samenvallen met een betere scholing en verbeterde levensstandaard. Hetzelfde geldt voor een afname van risicofactoren als vaatziekten. Ook het verlagen van cholesterol en bloeddruk helpt dementie te voorkomen. Toch betekent dat niet dat het probleem minder groot wordt, want het aantal hoogbejaarden neemt toe. De 85-plussers vertegenwoordigen de snelst groeiende demografische groep, en geschat wordt dat zo’n 40 procent van hen dementie heeft. Het aantal dementerenden zal nog toenemen naarmate meer mensen de kaap van tachtig en negentig ronden. Tussen 1998 en 2012 waren er 101 mislukte pogingen om een middel tegen alzheimer, de voornaamste vorm van dementie, te ontwikkelen. Slechts drie nieuwe medicijnen werden goedgekeurd voor symptoombehandeling. Hoewel er een miljardenmarkt wacht op de fabrikant die een succesvolle behandeling lanceert, hebben farmaceutische bedrijven hun investeringen gehalveerd of zich volledig teruggetrokken als gevolg van de vele mislukkingen en de hoge kosten. Gezond leven en onze hersenen gebruiken en stimuleren leek een tijdlang het enige wat we konden doen om de aandoening af te weren. Toch gloort er hoop. Nieuwe medicijnen die zich richten op de aanwas van proteïnen in het brein blijken de voortgang van alzheimer te vertragen. Na jaren van ontgoocheling suggereren klinische studies dat antilichaam-behandelingen leiden tot kleine verbeteringen. Solanezumab van Eli Lilly en aducanumab van Biogen richten zich op de opeenstapeling van amyloïde plaques in de hersenen. Lilly zegt dat solanezumab in een studie met 440 deelnemers de cognitieve achteruitgang van mensen met een milde vorm van alzheimer met zowat 30 procent vertraagde. Later testte Lilly het medicijn bij de controlegroep, bij wie de ziekte op dat moment verder gevorderd was. Ook bij die groep vertraagde de cognitieve achteruitgang in dezelfde mate als bij de testpersonen die tijdens de volledige studie waren behandeld. Dat duidt erop dat het middel de wortels van de ziekte van Alzheimer aanpakt, en niet gewoon symptomen verlicht zoals de andere alzheimermedicijnen. In oktober sluit Lilly haar fase-III-studie met 2.100 deelnemers af. Ook Biogen lanceert zo'n trial, met 2.700 testpersonen. Het is nu uitkijken naar de resultaten. Ons dossier ‘Leven met dementie’ begint op bladzijde 6. Veel leesplezier, Leen Lampo, Hoofdredacteur leen.lampo@cascade.be
3