Magazyn eIMPERIUM nr 06/2016

www.eimperium.pl

NR 6 / WRZESIEŃ 2016

Nauka czy wychowanie?

O EDUKACJI ROZMAWIAMY Z IWONĄ GUZICKĄ I ELŻBIETĄ WIĘCŁAW - ZAŁOŻYCIELKAMI FILOMATY

DETEKTYW HISTORII

Gliwickie OGRODY

Buongiorno di MILANO PODRÓŻNIK GLIWICKI W MALOWNICZEJ ITALII

CIACHO I BABECZKA

Pyszny powrót do szkoły

02

/ MAGAZYN EIMPERIUM

Zapominamy o przeszłości TEKST: ANDRZEJ WAWRZYCZEK

W

jednym z ostatnich odcinków “Detektywa Historii” w Telewizji Imperium Marian Jabłoński wspólnie z Andrzejem Jarczewskim opowiadali o gliwickiej radiostacji, wspominając między innymi o umieszczonym u jej stóp napisie. Sentencja brzmiąca: “Pamiętając o przeszłości, z myślą o przyszłości” pojawiła się w tym miejscu w 1995 roku i jest moim zdaniem bardzo znamienna. Blisko 20 lat później ukuto bowiem w Gliwicach inną sentencję: “Przyszłość jest tu”. Obie niby są do siebie podobne, ale z drugiej zniknęła wzmianka o przeszłości i mam wrażenie, że nie stało się to przypadkiem. Nasz dzisiejszy stosunek - jako miasta, bez wytykania kogokolwiek palcami - do przeszłości i jej trwałych śladów zachowanych w pejzażu miasta urąga bowiem cywilizowanym standardom.

Z jednej strony organizujemy bowiem niezwykle zajmujące wydarzenia, takie jak Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego, a jednocześnie z premedytacją to dziedzictwo skutecznie likwidujemy. Tegoroczne XV GDDK przebiegały pod hasłem “Zielone Gliwice”. “To cieszące się wielką popularnością święto miłośników przeszłości i kultury w tym roku przybliży nam dziedzictwo przyrody i problemy związane z jego ochroną zarówno w aspekcie historycznym jak i współczesnym” - czytamy na stronie Muzeum w Gliwicach. W tym samym czasie na ulicy Mickiewicza odbywa się bezprecedensowy zamach na przepiękne aleje lipowe, stanowiące żywe świadectwo dawnej myśli urbanistycznej. Tej myśli - reprezentowanej przez radcę budowlanego Karla Schabika i ogrodnika miejskiego Richarda Riedla - której zawdzięczamy tytułowe dla tegorocznych GDDK zielone miasto. Wszystkie śródmiejskie parki i szpalery drzew to bowiem pomysł i praca tej dwójki.

Od czasu, gdy Gliwice weszły w granice Polski, bezcenny kapitał zieleni odziedziczony po niemieckich gospodarzach tego miasta jest już tylko stopniowo likwidowany. Przez kilkadziesiąt ostatnich lat w centrum Gliwic nie powstał żaden nowy park, ani nawet szpaler drzew. Część za to bezpowrotnie zniknęła lub została zapuszczona. Wkrótce zniknąć mogą również i wspomniane lipy przy ulicy Mickiewicza. Walczący o wpisanie ich do rejestru zabytków mieszkańcy zamiast ze wsparciem urzędników, spotykają się z licznymi szykanami. Kolejne pozytywne decyzje Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków są zaś przez Gliwice zaskarżane. Uprawomocnienie się decyzji o wpisie do rejestru zabytków oznaczałoby, że cenny drzewostan uodporniłby się na zakusy urzędników z piłami. W mieście ewidentnie komuś z tym bardzo nie po drodze. Nie sposób inaczej wytłumaczyć urzędniczej zaciętości w tej sprawie.

Ta sprawa będzie zresztą chrztem bojowym dla nowego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Ewa Pokorska-Ożóg wywodzi się bowiem z gliwickiej nomenklatury urzędniczej. Może więc ulec pokusie pójścia na rękę środowisku, z którego wyszła i odrzucić kolejny wniosek o wpisanie lip do rejestru zabytków. Byłoby to jednak jawne działanie na szkodę Gliwic.

Niezbyt delikatnie Gliwice obeszły się również ze swoim magistratem. Budynek, który jako Haus Oberschlesien - największy i najbardziej luksusowy hotel w okolicy - był chlubą dawnego Gleiwitz, dziś stopniowo zmienia się w styropianową atrapę zabytku. Spalony w 1945 roku hotel po wojnie odbudowano według projektu architekta Teodora Teodorowicza-Todorowskiego.

W nowym swym obliczu budynek nie miał już charakterystycznego ukośnego dachu i licznych zdobień. Zachował jednak unikalny, nieco bardziej modernistyczny styl. Ten właśnie styl w wolnej Polsce stopniowo niweczymy. Najpierw poprzez dostawienie przy głównym wejściu postmodernistycznej przybudówki, a obecnie poprzez dziką termomodernizację połączoną z kolejną przebudową wejścia. W tej sytuacji deklaracje urzędników, że przy planowaniu remontu ważna była dla nich sprawa “powrotu do pierwotnego wyglądu tego budynku”, mogą wywołać jedynie ironiczny uśmiech.

Bez szacunku odnosimy się jednak nie tylko do śladów historii przemysłowej, ale również do najdawniejszych gliwickich zabytków. Tutaj przykładem niech będą odkopane w zeszłym roku fundamenty dawnej bramy bytomskiej, zwanej również białą. Mimo szeroko zakrojonej akcji społecznej, której celem było trwałe wyeksponowanie średniowiecznej spuścizny miasta, na najwyższych urzędniczych szczeblach zapadła decyzja o tym, że bezcenny zabytek zostanie na powrót zakopany. Oczywiście nie przeszkodzi to Gliwicom w dalszym, publicznym obnoszeniu się

ZAPOMINAMY O PRZESZŁOŚCI /

03

04 TAKI BYŁ LIPIEC...

08 TWARZE GLIWIC 20 DETEKTYW HISTORII 24 GALERIA JEDNEGO ZDJĘCIA 26 STUDIO PRASOWE 30 WOLNE MIASTO GLIWICE 34 PODRÓŻNIK GLIWICKI 42 CIACHO I BABECZKA W KUCHNI 46 PIĘKNA CODZIENNOŚĆ

ze swoją wielowiekową historią. Owszem, to bardzo budujące, że nasze miasto ma już przeszło 750 lat historii. Szkoda tylko, że ta historia najczęściej albo jest brutalnie karczowana, albo leży pod grubą warstwą styropianu, albo zakopana głęboko pod ziemią. Na powierzchni ducha miasta oddawać mają natomiast atrapy, czy to w postaci odtworzonej studni miejskiej, która szybko stała się sporych rozmiarów śmietnikiem, czy nowych latarni przy ulicy Zwycięstwa, które - choć posadowione raptem kilka miesięcy temu - udają, że stoją tam od wieków. Nie mają przy tym choćby ułamka przemysłowego klimatu, jakiego głównej ulicy miasta dodawały poprzednie, rozwieszone między kamienicami lampy.

W ramach XV Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego zorganizowano między innymi wystawę “Dawne parki miejskie w Gliwicach”, która “będzie nostalgiczną podróżą ku dawnym terenom zielonych Gleiwitz, z których tylko część przetrwała do chwili obecnej”. Niestety, przy obecnym tempie likwidowania gliwickich zabytków, wkrótce podobne “nostalgiczne podróże” realizować będzie trzeba również po innych miejscach.

Wydawca:

Redaktor naczelny: Redaktor wydania: Skład i grafika: Reklama:

IMPERIUM MEDIA SP. Z O. O., ul. Floriańska 23, 44-100 Gliwice, tel. (32) 301 40 04 Czesław Chlewicki, Andrzej Wawrzyczek, redakcja@eimperium.pl Dawid Koszowski, koszodesign@gmail.com Dawid Rymisz, tel. 533 379 628

Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo do skracania i adjustacji nadesłanych materiałów.

04

/ MAGAZYN EIMPERIUM

01/08 Teatr już nie muzyczny

TAKI BYŁ SIERPIEŃ...

Z początkiem sierpnia Gliwicki Teatr Muzyczny oficjalnie stał się teatrem dramatycznym. Po ponad 60 latach latach zadłużona, chociaż popularna niegdyś operetka zmienia repertuar i rezygnuje z drogich w produkcji i skierowanych do konkretnej publiczności przedstawień muzycznych. Zmiana profilu to inicjatywa powołanego w 2015 roku dyrektora placówki, znanego z efektywnego zarządzania Muzeum w Gliwicach Grzegorza Krawczyka (obszerny wywiad z nim zamieśliciliśmy w poprzednim numerze Magazynu eIMPERIUM).

Początkowo nowemu teatrowi patronować miał Tadeusz Różewicz, pomysł skrytykowała jednak wdowa po poecie i ostatecznie instytucja pozostanie prawdopodobnie bezimienna. Znany jest już za po program teatru na nowy sezon. Co ciekawe, nie zabraknie w nim również produkcji muzycznych. Oficjalna inauguracja działalności teatru w nowej formule już 24 września na gliwickim Rynku.

fot. Andrzej Wawrzyczek

fot. Telewizja Imperium

02/08 Nowa twarz Chirurdzy z gliwickiego Centrum Onkologii po raz kolejny wykazali się niezwykłymi umiejętnościami i szybkością działania. Zespół pod kierownictwem prof. Adama Maciejewskiego wykonał niezwykle skomplikowany zabieg replantacji powłok okolic mózgo- i twarzoczaszki oraz części szyi u 26-letniej kobiety. Pacjentka doznała obrażeń podczas prac polowych, gdy kombajn wciągnął włosy kobiety i zerwał płat skóry głowy wraz z fragmentem ucha. Kobieta z Lędzin trafiła do szpitala w Sosnowcu, skąd przetransportowano ją do Centrum Onkologii w Gliwicach.

– Przywrócono w całości oderwane powłoki mózgo- i twarzoczaszki z wykorzystaniem licznych mikrozespoleń tętniczych i żylnych o średnicy poniżej 1 mm. Chora jest już uruchomiona, w stanie dobrym, bez ubytków neurologicznych w zakresie funkcji regionu głowy i szyi, bez jakiejkolwiek czynnej infekcji – informowała Magdalena Markowska z gliwickiego oddziału Centrum Onkologii. Przeprowadzane przez zespół prof. Maciejewskiego operacje są unikatowe nie tylko w skali kraju ale także świata. Pacjentka niedawno opuściła szpital i dalsze leczenie prowadzi już w domu.

TAKI BYŁ SIERPIEŃ... /

11/08 Konserwatorka z Gliwic Dotychczasowa Miejska Konserwator Zabytków, Ewa Pokorska-Ożóg, po 14 latach pracy w Gliwicach awansowała na szczebel wojewódzki. Ocena dotychczasowej pracy pani konserwator bywała różna. Całkiem niedawno z biura Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do prezydenta Gliwic trafiło pismo z wnioskiem o jej natychmiastowe zwolenienie. Uzasadnieniem były uchybienia w ochronie ważnego gliwickiego zabytku, jakim jest dawne kolegium przy ulicy Królwej Bony. Pokorska-Ożóg zgodziła się między innymi na instalowanie na elewacji budynku nowych balkonów. Prezydent Frankiewicz przesłany z Katowic wniosek jednak odrzucił. Zamiast Pokorskiej-Ożóg pracę straciła wnioskująca o jej odwołanie Wojewódzka Konserwator Zabytków.

Tymczasowo zadania miejskiego konserwatora zabytków przejęła Aleksandra Sękowska z Wydziału Architektury i Budownictwa Urzędu Miejskiego w Gliwicach.

fot. Telewizja Imperium

fot. Telewizja Imperium

23/08 Poważny wypadek na budowie Hali Gliwice.

We wtorkowy poranek 28-latek pracujący przy budowie Hali Gliwice spadł z dużej wysokości.

Na miejsce wypadku natychmiast przybył śmigłowiec Lotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz policja. Jak poinformowała rzeczniczka prasowa LPR Justyna Sochacka, mężczyzna, który najprawfopodobniej był robotnikiem budowlanym, w stanie ciężkim, z urazem głowy został przetransportowany do szpitala

05

06

/ MAGAZYN EIMPERIUM

16/08 Przychodnia już w nowym budynku Politechnika Śląska nie zwalnia inwestycyjnego rozpędu. Po nowym budynku przy ulicy Konarskiego w sąsiedztwie DTŚ i remoncie dawnego Kinoteatru "X", który dziś służy studentom architektury, przyszła kolej na otwarcie nowego gmachu przy ulicy Łużyckiej. Znalazły w nim miejsce centrum komputerowe oraz przychodnia akademicka przeniesiona tu z zabytkowego budynku przy ulicy Moniuszki. Nowy budynek ma nowoczesną, choć mocno oszczędną formę.

Ozdobą szarej elewacji będą wkrótce zielone ściany porośnięte pnączami.W nowym budynku znajdzie się miejsce również dla większej ilości poradni. Nowa oferta obejmie między innymi poradnię endokrynologiczną, kardiologiczną i urologiczną. Placówka jest bowiem dedykowana nie tylko studentom i pracownikom uczelni. Korzystać z niej mogą wszyscy mieszkańcy.

fot. Andrzej Wawrzyczek

fot. TV Imperium

18/08 Miesiąc pielgrzymek Sierpień to tradycyjny miesiąc pielgrzymek. W naszym mieście sezon jako pierwsza rozpoczyna pielgrzymka rybnicka, dla której Gliwice to pierwszy przystanek w kilkudniowej wyprawie pod jasnogórskie mury. Zwykle około tydzień później wyrusza natomiast pielgrzymka gliwicka od kilkunastu lat mająca status diecezjalnej. W tym roku pątnicy ruszyli 18 sierpnia by do celu dotrzeć trzy dni później. Razem z pielgrzymami z Kuźni Raciborskiej, Tarnowskich Gór i Lublińca do Częstochowy dotarło w sumie około 2 tys. osób. W międzyczasie pieszo wędrować można było również na Górę św. Anny. Kilkudniowe wyjście zbiegło się w czasie z obchodami Święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

REKLAMA /

07

GLIWICE ul. Mazowiecka 44, tel. 32 308-80-00 www.modrzewiowy-dwor.pl

REKLAMA

Modrzewiowy Dwór Twój wyjątkowy dzień

Zapraszamy Państwa do zorganizowania przyjęcia weselnego, imprezy okolicznościowej lub konferencji w Restauracji Modrzewiowy Dwór.

Dołożymy wszelkich starań by ten dzień spełnił Państwa oczekiwania i na długo pozostał w pamięci.

WESELA

IMPREZY OKOLICZNOŚCIOWE

KONFERENCJE

/ MAGAZYN EIMPERIUM

08

TWARZE GLIWIC

Iwona Guzicka i Elżbieta Więcław

I

wona Guzicka. Prezes zarządu FILOMATA sp. z o.o.

Nauczyciel historii i podstaw przedsiębiorczości, doradca metodyczny. Lubi być nauczycielem, ponieważ praca z młodzieżą to wieczny lifting dla duszy i ciała. W wolnych chwilach spędza czas z bliskimi. Lubi książki i dobre filmy.

E

lżbieta Więcław. Dyrektor Zespołu Szkół FILOMATA. Nauczyciel retoryki i języka polskiego, certyfikowany trener Porozumienia bez Przemocy. Jak sama mówi, lubi być nauczycielem, ponieważ ma szansę towarzyszyć młodym ludziom w „czasie wielkiej rzeźby”, dać im coś z siebie i wiele się od nich nauczyć.

TWARZE GLIWIC /

09

SZKOŁA ZMIENIANIA ŚWIATA

Rozmawia Andrzej Wawrzyczek / fot. Andrzej Wawrzyczek ANDRZEJ WAWRZYCZEK

Za nami 1 września. Liczą Panie, która to już była inauguracja roku szkolnego w Filomacie?

IWONA GUZICKA

Dwudziesta.

ELŻBIETA WIĘCŁAW

Piękny wiek. Mogłybyśmy zaśpiewać: "Ja mam dwadzieścia lat, Ty masz dwadzieścia lat..."

IG: Tak, weszłyśmy w dwudziesty rok działalności firmy i szkoły. Mowa oczywiście o liceum, bo inne placówki powstawały później.

Zauważyłem, że to jest dość znamienne dla większości szkół niepublicznych, że najpierw powstaje liceum, a potem stopniowo kolejne szkoły i czasem na koniec jeszcze przedszkole.

A tak na logikę, należałoby chyba robić odwrotnie. Zaczynać od nauczania najmniejszych dzieci, a później, gdy one zaczną dorastać, tworzyć dla nich kolejne szkoły i liceum jako ukoronowanie całego zespołu.

IG: U nas była taka potrzeba, żeby założyć właśnie liceum i szczerze mówiąc, nie planowałyśmy początkowo zakładania żadnych innych placówek.

Potem została przeprowadzona reforma powstały gimnazja i to był impuls, żeby powołać do życia kolejną szkołę. Dopiero wtedy przekonałyśmy się, że te dzieci, które do nas przychodzą to są oczywiście wspaniałe osoby, ale chciałybyśmy mieć również wpływ na ich edukację na poziomie podstawowym, który jest zdecydowanie najważniejszy. W ten sposób powstała nasza podstawówka, a potem stało się tak, że jeden z budynków, które dzierżawiłyśmy od miasta się zwolnił, w związku z czym - żeby jakoś go zagospodarować - powołałyśmy do życia również przedszkole.

EW: Myślę, że ma Pan tutaj sporo racji. Bo jeśli chce się zmieniać świat, to trzeba zaczynać od podstaw, czyli od najmłodszych dzieci. Jeśli już wtedy pomyślimy o właściwych nawykach, o budowaniu dobrego, spójnego systemu wartości, to można spodziewać się najlepszych efektów.

Z dziećmi w wieku przedszkolnym generalnie

najłatwiej i najpiękniej się pracuje. Także - jak wspomniała koleżanka - szkoła podstawowa jest najważniejsza, ale przedszkole również jest bardzo istotne w rozwoju dziecka.

Użyła Pani takiego dość mocnego określenia "zmieniać świat". W jaki sposób można zmieniać świat poprzez prowadzenie szkoły?

EW: To jest jeden z najcudowniejszych sposobów, bo każdy człowiek jest cząstką świata. Brzmi to może patetyczne i filozoficznie, ale tak na to patrzymy. Każdy kto opuszcza szkołę, coś do tego świata wnosi. Pamiętam, jak moja wychowawczyni w liceum mówiła klasie, że musi o nas dbać, bo to my będziemy płacić jej emeryturę.

A mówiąc poważniej, to jacy ludzie wchodzą do świata, decyduje o tym, jaki ten świat jest.

Jeśli więc oni wchodzą z takim podejściem, że najważniejszy jest szacunek, że ważna jest ludzka godność, że warto z siebie dużo dawać dla innych i jednocześnie zachować harmonię pomiędzy dawaniem a braniem - to to jest właśnie zmienianie świata.

IG: Ja bym dołożyła jeszcze jeden element, a mianowicie, że jeśli młody człowiek będzie wiedział, że coś od niego zależy, że nie płynie jedynie z prądem, ale że jego działanie ma wpływ na otoczenie, to być może naprawimy ten świat.

EW: To Miłosz powiedział: "Lawina bieg od tego zmienia, po jakich toczy się kamieniach".

Można więc wpłynąć na bieg tej lawiny i te, z pozoru detale, naprawdę mają znaczenie.

Generalnie podkreślają Panie tę funkcję wychowawczą szkoły. Nauka swoją drogą, bo ona jest realizowana według wzoru narzuconego przez kuratorium, a ta funkcja wychowawcza jest jakby obok i w większym stopniu zależy od samej szkoły.

10

/ MAGAZYN EIMPERIUM

IG: Ja bym powiedziała, że to są działania bardzo zintegrowane: wiedza, umiejętności i postawy. W naszej wizji szkoły te trzy elementy są ściśle powiązane i staramy się tak kształtować naszych uczniów, żeby zachowywać między nimi równowagę.

EW: Myślę, że moglibyśmy przeprowadzić tutaj szybki test. Gdybym dała Panu kartkę, czy dałby Pan radę rozrysować jakieś równania chemiczne, zbadać przebieg zmienności funkcji albo wypisać rodzaje przydawek?

Tak z marszu mógłbym mieć z tym kłopot.

EW: No właśnie. A z dużą dozą prawdopodobieństwa mogę stwierdzić, że gdy był Pan w szkole, te zagadnienia były omawiane przez nauczycieli i umiał Pan to wtedy zrobić.

Z czasem taka szkolna wiedza zostaje jednak gdzieś za nami, a to co z nami zostaje na zawsze, to właśnie postawy, nastawienie do życia, zdolność reagowania na zmiany. Świat wygląda w tej chwili tak, że człowiek, który kończy studia, a tym bardziej liceum może swój zawód zmieniać po wielokroć.

Często jest tak, że nie udaje się trafić idealnie już za pierwszym razem. Jeśli więc jesteśmy zaprogramowani na szukanie, na otwartość, na zmiany, to w każdej sytuacji odnajdziemy coś pięknego, a nie będziemy wyłącznie narzekać na nasz trudny los. Marzy nam się, żeby nasi uczniowie patrzyli na zmiany jak na szansę, a nie dopust Boży.

IG: Poza tym, wiedza się tak nieprawdopodobnie szybko zmienia, że to co jest nam potrzebne do codziennego życia, a to czego na przykład mnie uczono w szkole to są dwie różne

rzeczy. Ja teoretycznie miałam w szkole średniej zajęcia z informatyki, ale to nie ma nic wspólnego z tym, co wiąże się w tej chwili z komputerem.

Tak samo nie sposób dzisiaj powiedzieć, w jakich warunkach przyjdzie żyć naszym absolwentom za dziesięć czy piętnaście lat i jakiej wiedzy będą wtedy potrzebowali.

A jak to wszystko w ogóle się zaczęło? Skąd dwadzieścia lat temu myśl, żeby założyć własną szkołę?

EW: To wynikło zupełnie przez przypadek. Mogę w tym miejscu znów odpowiedzieć cytatem - tym razem z ks. Tischnera, który mawiał, że "przypadek jest sprytnym wykrętem Boga, żeby pozostać w cieniu".

IG: Spotkałyśmy się rzeczywiście przypadkiem, w jednej ze szkół, w której razem pracowałyśmy. Potem okazało się, że nie do końca jest nam po drodze z tą szkołą. Każda z nas miała już wtedy sprecyzowane dalsze plany życiowe.

Koleżanka już znalazła sobie pracę jako nauczyciel języka polskiego, a ja podjęłam współpracę z Wojewódzkim Ośrodkiem Metodycznym jako doradca. I nagle przyszła do nas grupa rodziców i powiedziała: "zróbcie nam szkołę".

EW: W naszym rozumieniu szkoła, to są relacje, a my z naszymi uczniami miałyśmy bardzo dobre relacje, oparte na szacunku i partnerstwie.

Dlatego ci rodzice powiedzieli, że nie wyobrażają sobie, żeby ich dzieci zostały bez naszego wsparcia. Decyzja została tak naprawdę podjęta w kilka dni bez żadnego zaplecza finansowego.

IG: Miałyśmy przygotowanie merytoryczne do takiej pracy, ale żadnego doświadczenia. Poza wsparciem rodziców, przyjaciół i rodziny nie miałyśmy także żadnego zaplecza. Chciałabym to bardzo mocno podkreślić, że bez tego wsparcia nic by się nie udało.

EW: To jest chyba coś, co nas niesie - taka wiara w to, że świat jest pełen ludzi, którzy są chętni do tego, żeby nas wspierać. To samo staramy się też wpajać naszym uczniom. I rzeczywiście mamy mnóstwo przykładów pomocy ze strony innych ludzi, bez których wsparcia i wiary w nas ta szkoła nigdy by nie powstała. W tej chwili nawet w liczbach widać, jak wiele potrafiliśmy wspólnie osiągnąć. W 1996 roku nasze liceum w dwóch klasach liczyło sobie 32 uczniów. Dzisiaj we wszystkich naszych placówkach uczymy 434 osoby. Do tego doliczyć można ponad czterystu absolwentów, którzy też bardzo chętnie nas

TWARZE GLIWIC /

11

12

/ MAGAZYN EIMPERIUM

odwiedzają. Mamy też 90 osób załogi, które zatrudniamy na podstawie umowy o pracę.

Mówią Panie, że to zaufanie rodziców było bardzo budujące. Ale czy nie było stresu, że nie uda się tego zaufania udźwignąć?

IG: Stres był i to jeszcze jaki.

EW: Ten stres jest integralną częścią naszego życia w tej chwili. Jest w nas dużo pokory i otwartości, i czasem zdarza się, że ludzie nie znajdują tu tego, czego szukają najbardziej. Każdy ma inny pogląd na to, jak powinna wyglądać edukacja, mamy inne potrzeby, w różnych warunkach czujemy się dobrze. Dokładnie tak samo jest z młodzieżą.

Dla części FILOMATA to jest najcudowniejsze miejsce na świecie, a dla części nie - oni na tej edukacyjnej mapie szukają sobie swojego miejsca.

Cały czas mówimy tutaj o tym, że to jest misja, zmienianie świata, kształtowanie młodych umysłów. Ale prywatna szkoła to jest też przedsiębiorstwo, specyficznego rodzaju firma. Jak udaje się Paniom łączyć pasję edukacyjną z biznesem?

IG: Myślę, że my na co dzień poruszamy się jednak w tym obszarze misji. Oczywiście, żeby można było prowadzić tę działalność, potrzebne są pieniądze. Zadbanie o bezpieczeństwo finansowe jest ważne dla wszystkich - i dla uczniów, i dla nauczycieli. Ale nie wyobrażam sobie, żeby można było prowadzić jakąkolwiek działalność gospodarczą tylko po to, żeby zarabiać pieniądze. W moim przypadku to zaburzałoby takie elementarne poczucie sensu w życiu.

EW: Nam bardzo bliska jest idea "turkusowych organizacji". To są instytucje, które pracują w atmosferze wzajemnego szacunku i z podzieleniem odpowiedzialności za ich kształt. Dlatego bardzo mocno zapraszamy do współpracy naszych nauczycieli. Oczywiście, są osoby odpowiedzialne w firmie za wykonanie konkretnych zadań.

Natomiast w przypadku "turkusowych organizacji" liczy się też etyka, czyli takie podejście, żeby dzięki naszemu działaniu świat stawał się lepszym miejscem do życia. Przez 20 lat istnienia FILOMATY bezustannie starałyśmy się budować nasze poczucie sensu na czynieniu życia innych ludzi piękniejszym. Głównie dotyczy to naszych uczniów, ale nie tylko - także ich rodzin.

IG: Nie chcemy, żeby nasi uczniowie byli wyłącznie przedmiotem naszych działań, ale żeby byli podmiotem tego, co się dzieje w szkole. Żeby przenosili ten model "turkusowych organizacji" także na swój poziom. Być może oni również będą kiedyś prowadzili swoje firmy i chciałybyśmy, aby brali wówczas odpowiedzialność za swoje otoczenie. Dlatego zależy nam na pokazaniu własnym działaniem, że prowadzenie firmy to nie może być wyłącznie - mówiąc kolokwialnie - liczenie złotówek.

Jako nauczyciel przedsiębiorczości stykam się z tym osobiście na lekcjach. Nawet podręcznikowa definicja działalności gospodarczej mówi bowiem, że to jest działalność nastawiona na zysk. Staram się więc tłumaczyć uczniom, że owszem, ale to nie może być podstawowa funkcja tej działalności. Ta etyczna postawa względem drugiego człowieka - to również jest istota działalności gospodarczej. Nie wyłącznie samo szukanie zysku.

TWARZE GLIWIC /

13

Ale to jest akurat głębszy problem, który dotyczy kapitalizmu w ogóle. W czystej formie to jest system gospodarczy, który mówi: "maksymalizuj zyski, minimalizuj koszty". Życie pokazuje jednak, że zero-jedynkowe stosowanie się do tej zasady powoduje na świecie wiele zła.

EW: To prawda. W naszej szkole staramy się zapraszać i uczniów, i nauczycieli do kształtowania takiej przyjaznej atmosfery. Bo jeśli ludzie czują, że mają wpływ na to, co się dzieje wokół nich - a w naszej szkole uczniowie naprawdę mogą bardzo dużo - to też chętniej biorą odpowiedzialność za swoje otoczenie. A rzeczy narzucone, wynikające z przymusu czy jakiegoś obowiązku, sankcjonowane karami czy nagrodami, nie są w stanie nas porwać i szybko ulatniają się z naszej świadomości, gdy tylko ustaną kształtujące je bodźce.

W jaki sposób planują Panie uczcić te 20 lat istnienia firmy? Sądząc po nieszablonowym podejściu do prowadzenia działalności gospodarczej, spodziewam się, że i formuła świętowania jubileuszu może zaskoczyć.

EW: Długo się nad tym zastanawiałyśmy zanim zapadła decyzja, że nie chcemy takiego tradycyjnego świętowania w postaci imprezy i tortu...

IG: Akurat tort - proszę bardzo, ale na pewno nie planujemy żadnego balu. Zamiast tego nasz pomysł na dwudziestolecie to zorganizowanie edukacyjnej konferencji naukowej.

EW: Chcemy, żeby to nasze świętowanie również zakiełkowało nową jakością. I stąd pomysł tej bardzo dużej, ogólnopolskiej konferencji, zaplanowanej na 11 października, do której przygotowania ruszyły już pełną parą. Zatytułowałyśmy ją "Empatia w edukacji - jak może zmienić polską szkołę" . Zaproszonych jest ponad dwieście osób, a naszym partnerem jest Gmina Gliwice.

Oprócz tego planujemy szereg innych wydarzeń, na które zapraszamy nie tylko naszych uczniów i ich rodziców. To będą różnego rodzaju otwarte spotkania i warsztaty z różnych dziedzin - od sztuki, przez retorykę, po różnego rodzaju działania merytoryczne, którymi będziemy chcieli się podzielić. Staramy się stopniowo zapuszczać korzenie w to miasto. Bardzo nas cieszy, że wielokrotnie otrzymywałyśmy wsparcie od zarząu miasta i w ten sposób chcemy też za tę pomoc podziękować.

Przez całą naszą rozmowę przewija się motyw pochwały takiej życiowej elastyczności, którą Panie również zaprezentowały w momencie, gdy odbyła się reforma edukacji i powstały gimnazja, a wśród nich także gimnazjum FILOMATA. Dziś stoimy w takim punkcie, że za chwilę gimnazjów znowu może nie być - takie są plany rządu. Trwa debata publiczna: jedne głosy mówią, że to jest ważny szczebel w systemie, inne - że gimnazja ten system edukacji właśnie rozsadzają. Jakie jest Pań zdanie na ten temat?

EW: Nie ma tutaj jednej dobrej odpowiedzi. Jest mnóstwo przykładów pokazujących, że gimnazja nie były dobrym pomysłem i tyle samo dowodzących, że one zakorzeniły już się w naszym systemie, okrzepły, że już wiemy, jak zajmować się dziećmi w tym tzw. trudnym wieku i jak ukierunkować ich energię na rzeczy dobre i wartościowe. My wierzymy, że szkoła to są ludzie i relacje między nimi i tam, gdzie nie ma z tym problemów, szkoły radzą sobie znakomicie.

14

/ MAGAZYN EIMPERIUM

fot. Filomata

Jeśli chodzi o zmiany, to jakie by one nie były, w wymiarze prawnym będziemy musiały się do nich dostosować. Natomiast to, co budzi niepokój i nasz, i dyrektorów innych szkół, i samorządów, to słabe przygotowanie samej reformy. Dopiero w połowie września znane będą projekty nowych rozwiązań prawnych. Jednocześnie wiemy, że szkoła to nie jest miejsce, gdzie można po prostu poustawiać inaczej pudełka na półce. Szkoła nie lubi rewolucji, które zawsze niosą ze sobą nerwowość, dyskomfort, poczucie frustracji także po stronie dorosłych. Naszym zadaniem, jako nauczycieli, będzie z jednej strony ochronić młodzież przed tymi negatywnymi odczuciami, a z drugiej - niezależnie od zmian nadal robić dobrą szkołę.

IG: Niewiadomą pozostaje, w jakim terminie zostanie to wszystko wprowadzone, bo jeden rok szkolny, to bardzo niewiele czasu na przygotowanie dokumentów, programów i wszystkiego tego, co jest niezbędne, żeby w sposób spokojny pracować z dziećmi. Nie czarujmy się też, że to nie pociągnie za sobą kosztów finansowych. To będą naprawdę duże pieniądze wydane nie tylko na samo przeprowadzenie

reformy, ale też na dostosowanie budynków szkolnych. Jeśli dorosła młodzież wróci do szkół podstawowych, to będzie to wymagało konkretnych zmian funkcjonalnych w obiektach edukacyjnych. W naszym przypadku może się to wiązać chociażby z koniecznością zamiany budynków czy ich adaptacji, a tego nie da się zrealizować bezkosztowo.

A dużo było w ostatnich latach w FILOMACIE sześciolatków?

IG: Dużo. I nadal mamy ich całkiem sporo w naszej szkole podstawowej. W tym roku uruchomiliśmy dwie pierwsze klasy. To jest całkiem sporo, jeśli porównamy to z sytuacją w innych szkołach. Nabór udało nam się zrealizować bardzo płynnie, ale część sześciolatków pozostała również w naszych grupach przedszkolnych.

Sześć lat to jest dobry wiek na rozpoczęcie nauki? Bo to też był w pewnym momencie taki punkt zapalny w debacie publicznej na temat systemu edukacyjnego.

TWARZE GLIWIC /

15

EW: Wydaje mi się, że to nie jest do końca dobrze postawione pytanie. Ta kwestia powinna być rozpatrywana indywidualnie dla każdego dziecka. Jest olbrzymia różnica chociażby pomiędzy dziećmi urodzonymi w tym samym roczniku w styczniu i w grudniu, ale o osiągnięciu dojrzałości szkolnej decyduje więcej czynników. W naszym odczuciu nauka może i powinna być procesem ciekawym, zabawnym, pasjonującym. Tymczasem proszę zobaczyć, jakich argumentów często używa się w tej dyskusji - że pójście do szkoły oznacza kres dzieciństwa. W ten sposób strzelamy sobie w stopę, bo podświadomie generujemy u dzieci lęk przed nauką, którym wydaje się, że nie będą mogły się już bawić. A to przecież nieprawda. Nauka bywa czasem procesem trudnym i ciężkim, ale my staramy się skupiać na tym, że zdobywanie wiedzy wiąże się też z zabawą i przyjemnością. Bawić mogą się nie tylko dzieci w szkole podstawowej, ale też w liceum, a nawet dorośli.

inaczej są do niczego. A są też takie domy, gdzie rodzice mówią: "Jeśli to nie jest to, co chciałbyś robić, to szukaj dalej". Bo w życiu najważniejsze jest, żeby być szczęśliwym, a nie żeby spełniać czyjeś oczekiwania.

IG: Warto byłoby też zerknąć do najnowszych osiągnięć neurobiologii. W ciągu ostatnich dwudziestu lat bardzo dużo nowego dowiedzieliśmy się na temat pracy mózgu. Z literatury przedmiotu dowiemy się, że w życiu dziecka jest kilka przełomowych momentów rozwojowych i jednym z takich etapów jest mniej więcej wiek sześciu lat. Z punktu widzenia naszego mózgu, dziecko które ma szansę kontaktu z różnymi bodźcami edukacyjnymi powinno się więc lepiej i szybciej rozwijać. Oczywiście kwestia jest bardzo indywidualna i tutaj jest sedno problemu, żeby pozwolić każdemu dziecku podążać właściwą dla niego drogą rozwoju. Utrudnianie sześciolatkom możliwości pójścia do szkoły poprzez wprowadzenie wymogu uzyskania zgody właściwych organów uważam za błędne.

Bardziej podobała mi się dotychczasowa procedura, że sześciolatki z założenia rozpoczynały naukę, a rodzice, jeśli mieli wątpliwości, mogli wystąpić od odroczenie obowiązku szkolnego o jeden rok.

IG: Obie jesteśmy tego najlepszym przykładem, że zupełnie różnymi drogami doszłyśmy do tego jednego punktu w życiu, w którym się spotkałyśmy.

EW: Nieszczęściem naszego systemu edukacyjnego jest ustalanie sztywnych schematów rozwoju, że jak masz sześć lat, to masz znać tyle literek, tyle cyferek, tyle działań. Brakuje w tym wszystkim miejsca na indywidualny rozwój dziecka. Tymczasem są dzieci, które płynnie czytają już w wieku czterech lat i takie, które robią to dobrze, jak mają osiem.

I jedne, i drugie wyrastają później na fantastycznych ludzi, którzy są ciekawi nauki. Ten sam błąd popełniamy, gdy mówimy już tym nieco starszym dzieciom, że jak zaczynają studia, to muszą wiedzieć, co chcą robić w życiu, bo

Ja z doświadczenia wiem, że dobrze jest wiedzieć wcześniej, co chcielibyśmy robić w życiu, bo wtedy mamy jeszcze czas wybrać chociażby odpowiednią szkołę średnią. To jest pierwszy wybór, który na poważnie ukierunkowuje młodego człowieka w jakąś stronę.

EW: Ludzie są różni. Ja już od wczesnego dzieciństwa wiedziałam, co chcę robić...

IG: A ja nigdy tego nie planowałam.

EW: I chodzi o to, żeby zaakceptować, że ludzie są i tacy, i tacy, nie próbując tego wartościować.

Jedne ścieżki są proste, inne okrężne, ale wszystkie mogą prowadzić do wspólnego celu.

EW: Odkrywając przy tym pasję do nauki. Mamy już po trzydzieści lat doświadczenia w edukacji. To jest naprawdę kawał życia, a żadna z nas nie przeżyła w tym czasie syndromu wypalenia zawodowego. Czasem jest nam ciężko i jesteśmy po ludzku zmęczone, ale niezmiennie przychodzimy tutaj z satysfakcją i z poczuciem misji.

A jest też wielu nauczycieli, którzy trafili do tego zawodu przez przypadek i są nieszczęściem i dla siebie, i dla uczniów.

Kiedyś, jak się chciało komuś złorzeczyć, to się mówiło: "Obyś cudze dzieci uczył". Paniom ta perspektywa - z tego co widzę - zupełnie nie przeszkadza.

EW: To powiedzenie też się zmieniało. Słyszałam też już wersję: "Bodajbyś tworzył kolektyw z samych jedynaków", a teraz niektórzy już mówią: "Bodajbyś współpracował z rodzicami uczniów".

IG: To oczywiście tak nieco żartobliwie, bo nie da się budować szkoły bez współpracy z rodzicami.

Na tym opiera się zresztą nasz pomysł, opracowany przez Elę, żeby organizować cyklicznie w naszej szkole otwarte spotkania z rodzicami i przy tej okazji pokazywać im tę inną perspektywę wychowania. Bo w szkole, jak ktoś się nie nauczy, to może zostać na drugi rok w tej samej klasie, ale bycia rodzicem nikt nas nigdy nie uczył. Jeśli coś źle zrobimy, to nie mamy już szansy na powtórkę,

16

/ MAGAZYN EIMPERIUM

TWARZE GLIWIC /

17

18

/ MAGAZYN EIMPERIUM

TWARZE GLIWIC /

bo nawet jeśli mamy drugie dziecko, to ono z dużym prawdopodobieństwem jest zupełnie inne, niż to pierwsze. Nawet bliźniaki jednojajowe potrafią okazywać się zupełnie różne w procesie wychowawczym. Dlatego ja bardzo sobie cenię te spotkania z rodzicami, bo to jest okazja, żeby przekazać im wiedzę, którą trudno zdobyć w inny sposób.

EW: Na przykład co jest przeciwieństwem sukcesu? Ludzie odpowiadają chóralnie - porażka.

A my staramy się zaszczepiać naszym uczniom tę świadomość, że porażka jest absolutnie konieczną częścią składową sukcesu. Bo sukces to jest najczęściej droga od porażki do porażki i trzeba tylko za każdym razem pamiętać, żeby próbować dalej. A przeciwieństwem sukcesu jest rezygnacja, brak podejmowania kolejny prób, utrata wiary w siebie. I nasi uczniowie tak właśnie odpowiadają na to pytanie.

IG: To jest dość ważne w tych spotkaniach z rodzicami, że im znacznie trudniej, niż dzieciom, przychodzi przyjmowanie takich poglądów. Ich umysły są już po prostu ukształtowane według pewnego schematu, który jest też wynikową tego, co sami przeżyli w szkole i jaki mają w głowie jej obraz.

I teraz trzeba do nich dotrzeć z tą wizją, że ta edukacja może wyglądać inaczej. Że warto się powstrzymać od zadawania dziecku pytań w stylu: "co dostałeś z klasówki?", "a Jasiu co dostał?", bo to nie ma żadnego znaczenia, jakie oceny mają koledzy, czy też w ogóle jakie kto ma oceny, ale co nasze dziecko tak naprawdę wie i umie.

EW: Mam takie ulubione pytanie, które zawsze kieruję do rodziców - gdzie są wasze świadectwa?

Czy one wiszą gdzieś na ścianie w ramkach?

Ludzie ze zdumieniem na mnie patrzą, gdy o to pytam, ale jednocześnie są utwierdzeni w przekonaniu, że oceny z tych świadectw są czymś bardzo istotnym. Oczywiście, na ich podstawie zapadają decyzje o tym, czy dziecko dostanie się do wymarzonej szkoły lub na upragnione studia, ale jest taki moment, gdy te wszystkie świadectwa lądują głęboko w szufladzie i przestają decydować o naszej wartości. Długo można by wskazywać fascynujących ludzi, którzy nie kończyli renomowanych szkół, czy nie mają matury. Bo to nie jest tak naprawdę potrzebne, żeby być wartościową osobą.

IG: My broń Boże nie zachęcamy do tego, żeby się nie uczyć. Staramy się natomiast pokazywać właściwe naszym zdaniem priorytety.

19

To jest też gdzieś w mądrości ludowej zapisane chociażby w powiedzeniu, że "nie matura, lecz chęć szczera zrobi z ciebie bohatera".

EW: Gdy zapraszamy rodziców na te otwarte spotkania, to zależy nam na tym, żeby wypracować wspólną narrację w kontaktach z dziećmi. Jak z nimi rozmawiać, żeby im było łatwiej i pogodzić się z porażką, zaradzić problemom społecznym, jak zachęcać do samodzielności, jakich zwrotów unikać, które mamy jakby wgrane do pamięci, a jakie inne włączyć do swojego słownika.

Ujmując to tak anegdotycznie. Jedna z naszych uczennic, gdy kończyła gimnazjum, przyszła do nas podziękować z organizowanie tych spotkań z rodzicami. Mówi, że jej mama na nie chodziła i przestała używać takich zwrotów, jak „nigdy”, „zawsze” i „znowu”, a jej życie z miejsca stało się dużo lepsze. Te zwroty to są tzw. mordercy komunikacyjni, bo prowadzą do błyskawicznego zrywania relacji. Więc w ramach tych naszych spotkań staramy się uczyć ludzi empatycznej komunikacji – tak to sobie nazwałyśmy – na podstawie podejścia Marschalla Rosenberga, które on nazwał „porozumienie bez przemocy”. Ja bardzo lubię powtarzać historię tej dziewczyny, bo ona znakomicie pokazuje, że to ma sens, że warto się starać i próbować coś zmieniać. Bo bardzo często jest tak, że te złe praktyki komunikacyjne, które prowadzą do zrywania relacji stosujemy tak naprawdę z nieświadomości.

Wydaje nam się, że tak jest dobrze, bo tak my zostaliśmy nauczeni. Nie zauważamy, że kolejne użycie zwrotu „a nie mówiłem” niczego nie naprawia, tylko sprawia, że ludzie jeszcze bardziej zaciskają zęby.

IG: Myślę, że miałyśmy też trochę szczęścia w życiu, że się gdzieś po drodze znalazłyśmy.

Bo w przeciwnym razie żadna z nas sama by takiej szkoły nie zrobiła. My jesteśmy zupełnie różne – mamy inne temperamenty, co innego nas zachwyca, mamy inny krąg zainteresowań pozazawodowych – a to powoduje, że się bardzo dobrze uzupełniamy. I gdyby nie to, że się spotkałyśmy, to FILOMATA nigdy by nie powstał.

20

/ MAGAZYN EIMPERIUM

DETEKTYW

HISTORII

Z CY K LU „ Z I E L O N E G L I W I C E ” : O G R O DY G L I W I C K I E .

O

grody przydomowe i ogrody działkowe - ich historia i współczesność to temat, który powinien zainteresować właściwie wszystkich. Mało kto bowiem nie miał lub nie ma kawałeczka ziemi do swojej wyłącznej dyspozycji.

TEKST: MARIAN JABŁOŃSKI

DETEKTYW HISTORII /

Dawno temu, kiedy nie było jeszcze miast w dzisiejszym kształcie, pojęcie ogrodu nie istniało. Wszyscy mieli pole do uprawy i z tego żyli. Kiedy jednak część tych „rolników” zmieniła sposób zarabiania na życie i zajęła się handlem, produkcją rzemieślniczą czy jakąkolwiek inną „miastową” pracą, pojawiła się jakaś tęsknota za kawałkiem swojej ziemi. Niestety w dawnych miastach nie było miejsca na takie fanaberie.

Dom stał koło domu, na środku miasta rynek dla handlu jajkami i kurami, a wokół mury miejskie. Cała ziemia uprawna znajdowała się poza murami, tak jakbyśmy to dziś określili – w powiecie.

Udokumentowany początek ogrodów w Gliwicach to okres powstania Królewskiej Odlewni Żelaza (Eisengiesserei Gleiwitz) przy dzisiejszej ulicy Robotniczej, czyli jest to przełom XVIII i XIX wieku. Wtedy to John Baildon wraz z innymi inżynierami zaprojektował hutę, a przy niej całe osiedle domów robotniczych, z których każdy posiadał na użytek mieszkańców spory kawałek ziemi na własne uprawy. Zresztą, tak jest do dziś, wystarczy przespacerować się tą ulicą i zerknąć w podwórza domów za którymi zobaczyć można płoty, a za nimi drzewka, kwiatowe grządki i współczesnych mieszkańców uwijających się w ogródku.

Duży, firmowy ogród dawnej Odlewni Żelaza można zobaczyć teraz już tylko na starych mapach z tego rejonu miasta oznaczony jako „Garten”. Trudno dzisiaj domniemywać na czyje potrzeby pracował ów ogród, ale można się domyślać że świeże warzywa szły na stoły dyrekcji i pracowników dozoru starej huty. Do niedawna istniało tam kamienne ogrodzenie tego dawnego ogrodu zakładowego. Kolejnym śladem po ogrodzie hutniczym jest nagrobek ogrodnika zakładowego o nazwisku Karl Ogorek

21

znajdujący się na Cmentarzu Hutniczym przy ulicy Robotniczej.

Zupełnie inny charakter miał ogród żydowskiej rodziny Troplowitz, znajdujący się niedaleko kościoła Piotra i Pawła, tuż przy ulicy Ziemowita. Z opisu ogrodu wynika że rosły tam krzewy i drzewa z całego świata przysparzając właścicielowi niemałej satysfakcji z ich posiadania.

Początek XX wieku to okres kiedy w Gliwicach funkcjonowało około 200 restauracji i sporo hoteli. Do obowiązkowego wyposażenia tych obiektów należały właśnie ogrody, spełniające rolę dzisiejszych „ogródków piwnych” czy skromnych „ogródków z parasolami” na gliwickim rynku. Gliwice były wtedy naprawdę zielonym miastem.

Jeszcze inny wygląd mają ogrody usytuowane przy domach wszystkich osiedli robotniczych: przy ulicach Pszczyńskiej, Bienka, św.

Marka i Przemysłowej. Istnieją do dziś w niezmienionym kształcie, jedynie miejsce buraków i kartofli zajęły kwiaty i krzewy z niewielką tylko domieszką pietruszki oraz pomidorów.

Trochę inaczej prezentują się ogrody gliwickich przedwojennych osiedli domków jednorodzinnych przy ulicach Daszyńskiego, Tarnogórskiej, Olszynki, as także osiedla Huldschynskego przy ulicach Idy, Gajdy oraz Kopalnianej. Nadawały urok tym prywatnym domom i do dziś możemy je takimi właśnie oglądać.

Odrębną kategorią były ogrody klasztorne.

Wspomagały zakonników w świeże warzywa, a praca przy grządkach była pewnym urozmaiceniem ich skromnego życia. Istniały przy pierwszym klasztorze franciszkanów przy ulicy Kozielskiej, a potem przy ulicy Franciszkańskiej. Ogrody te wielką frajdę sprawiały dawnym urwisom, dla

22

/ MAGAZYN EIMPERIUM

Plan starej huty gliwickiej z początku XIX wieku z zaznaczoną lokalizacją ogrodów hutniczych.

(Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu) których najsmaczniejsze były jabłka właśnie „od księdza”.

Historia powstania pierwszych ogrodów działkowych to rok 1856, gdy w Lipsku, w Niemczech, powstało pierwsze Towarzystwo Ogrodów Działkowych. Pierwsze w Polsce ogrody działkowe o nazwie "POD Kąpiele Słoneczne" założone zostały w Grudziądzu przez doktora Jana Jalkowskiego w 1897 roku. Kolejne Towarzystwa Ogrodów i Osiedli Działkowych na terenach obecnej Rzeczpospolitej Polski powstały w 1901 r.

Po wojnie dekret PKWN z 1944 roku o reformie rolnej przewidywał wyłączenie ziemi z parcelacji na ogrody działkowe. W czerwcu 1946 roku wydany został kolejny dekret o ogrodach działkowych, który podniósł ogrody działkowe do rzędu urządzeń użyteczności publicznej uznając ogrody jako miejsce zorganizowanego wypoczynku i źródło

uzyskiwania warzyw i owoców dla potrzeb rodzin pracowniczych.

Kolejnym punktem w rozwoju organizacji była ustawa z roku 1949 o pracowniczych ogrodach działkowych, która stworzyła warunki do rozwoju ogrodów, a jednocześnie znacznie ograniczyła samodzielność, bo samorządność tego ruchu przyporządkowano związkom zawodowym fabryk i zakładów pracy.

W Gliwicach istnieją obecnie 64 ogrody zlokalizowane na terenie całego miasta, a ponadto gliwicka Delegatura PZD zrzesza 22 ogrody w powiecie gliwickim. Kiedyś ogrody działkowe zakładano poza śródmieściem, ale w wyniku rozwijania się miasta okazało się, że są już teraz w rozbudowanym centrum Gliwic, stanowią więc smakowity kąsek dla inwestorów budowlanych.

Przeszkadza jednak w tym procederze jest status ogrodów – są wyłączone całkowicie spod kontroli samorządów miast, które nie mogą nawet pobierać podatków od tej ziemi.

Jako organizacja samorządowa – Polskie Ogrody Działkowe (to dawna nazwa sprzed zmian formalnych z roku 2014) zajmują teren około 44 tys. hektarów, na których zlokalizowano blisko 5 tys. Rodzinnych Ogrodów Działkowych, z łączną ilością ponad miliona działek. Średnio POD pobierały w roku 2004 od działkowca roczną opłatę w wysokości 17 gr. za metr kw. Każdy ogród odprowadza 35 proc. własnych dochodów do centrali, z czego jedna trzecia wędrowała do Krajowej Rady POD. Wszelkie inwestycje na terenach zajętych przez ogrody działkowe są niezwykle utrudnione, zarząd POD bowiem znając wartość ziemi dla inwestorów żądał niebotycznych odszkodowań za utracone tereny działkowe.

W Gliwicach już sporo takiej ziemi leży odłogiem – porzucone altany, zdewastowane alejki i drzewa owocowe rodzące dla nikogo. To tereny, za które POD otrzymało już odszkodowania.

DETEKTYW HISTORII /

Likwidacje ogrodów spowodowane budową Drogowej Trasy Średnicowej w Katowicach i Chorzowie, a także odcinka autostrady A-4 w Katowicach oraz obwodnic w Gliwicach, Rybniku, Bytomiu i wiaduktu w Katowicach przyniosły POD rekompensatę pieniężną tytułem kosztów założenia nowego ogrodu i odtworzenia urządzeń, liczoną po stawce rynkowej. Na likwidacji tylko jednego ogrodu związek może "zarobić" nawet ponad milion złotych. Na co idą te pieniądze wiedzą tylko sami działkowcy.

W roku 2015 samorząd Gliwic planował poprowadzenie dróg i utworzenie obiektów towarzyszących budowanej Hali Gliwice przez teren jednego z ogrodów działkowych przy ulicy Akademickiej, ale jak na razie nic z tych planów nie wyszło. Pytani o swe zdanie na ten temat działkowcy są jednak zdumieni takimi pomysłami.

W latach poprzednich Urząd Miasta przymierzał się do budowy nowego gmachu magistratu na terenach ogrodu działkowego przy ulicy Orlickiego, ale z uwagi na wysokie koszty, ta inwestycja pozostała jak na razie tylko w sferze pomysłu.

Zniknęły za to bezpowrotnie dwa duże ogrody leżące w sąsiedztwie budowanej Hali Gliwice oraz spory ogród w pobliżu Technoparku.

Wydaje się, że likwidacja wielu innych ogrodów w Gliwicach to sprawa niedalekiej przyszłości, bo przecież są to tereny inwestycyjne o ogromnej wartości. Na wszelki wypadek popatrzmy więc, może po raz ostatni, na kwitnące w maju czereśnie i jabłonie na działkach przy ulicach Orlickiego, Kujawskiej czy Akademickiej.

Przydomowe ogródki zakładowe GZUT przy ulicy Robotniczej. Lata 60. XX wieku.

ZOBACZ WIĘCEJ!

Szklarnia ogrodnika miejskiego. Rok 1925.

23

Przydomowe ogródki zakładowe huty gliwickiej przy ulicy Robotniczej. Rok 1942.

24

/ MAGAZYN EIMPERIUM

GALERIA JEDNEGO ZDJĘCIA

TEKST: ANDRZEJ WAWRZYCZEK FOT. ANNA JACKOWICZ

Galeria Jednego Zdjęcia to miejsce, w którym cyklicznie prezentować będziemy fotografie, za którymi kryją się unikatowe historie. Zachęcamy do przesyłania do naszej redakcji takich fotografi wraz z opisem.

Z wielką przyjemnością będziemy je prezentować na naszych łamach.

P

racownia architektoniczna Rafała Drobczyka to zrewitalizowana wymiennikownia ciepła wciśnięta między bloki na Trynku. Jeszcze w trakcie prac adaptacyjnych okoliczni mieszkańcy zaglądali więc ciekawsko na plac budowy, zastanawiając się, co powstanie w miejscu swojskiej rudery. Do jej brzydoty zdążyli się już przyzwyczaić, a nawet nieco ją oswoić, wykorzystując jej otoczenie jako parking. Teraz wszystko miało się zmienić, a w samym sercu ich podwórka mieli pojawić się "obcy".

Joanna Drobczyk, dyrektor biura w pracowni - z wykształcenia i zamiłowania pedagog - postanowiła zawczasu przeciwdziałać negatywnym emocjom wśród sąsiadów. Z tej motywacji zrodziła się inicjatywa zorganizowania Dnia Dziecka dla najmłodszych mieszkańców okolicznych bloków. W ramach wydarzenia pracownicy biura przybliżali dzieciom, na czym polega zawód architekta, jak wygląda proces projektowania budynków i jak wygląda pracownia wewnątrz. Nie zabrakło też słodkiego poczęstunku i wspólnego czytania bajek.

Pomysł spotkał się z bardzo ciepłym przyjęciem, co sprawiło, że dzieci coraz śmielej przychodziły do pracowni. W wakacje pani Joanna miała więc ręce pełne roboty. Czytanie dzieciom książek weszło jej w codzienny nawyk. Wkrótce na klatce schodowej pojawiły się też drewniane skrzynki, w których każdy może uwolnić swoje książki. Jako pierwsza uczyniła to oczywiście Joanna Drobczyk, która włożyła do środka książeczki własnych dzieci. Ofertę tego nieformalnego, osiedlowego centrum kultury uzupełniają jeszcze wystawy malarstwa prezentowane w zorganizowanej przy pracowni niewielkiej galerii.

REKLAMA /

Centrum Handlowe

25

reklama

Morskie giganty Wystawa edukacyjna i prelekcje 21 września – 11 października

Gruuube ryby po raz pierwszy w Polsce!

Zwiedzanie codziennie Pasjonujące prelekcje: Soboty – 11.00, Niedziele – 16.00 Scena Forum, Piętro 1 Prowadzący zajęcia i zwiedzanie: tvimperium .pl Zespół dra Andrzeja Boczarowskiego, znanego odkrywcy, naukowca paleontologa

WSTĘP WOLNY!

www.forumgliwice.pl

26

/ MAGAZYN EIMPERIUM

S

T

U

D

I

O

PRASOWE fot. Telewizja Imperium

Połączenie drużyn NBITu i GAFu w jeden team występujący w tym sezonie pod szyldem Piasta Gliwice to duża rewolucja nie tylko w naszym mieście, ale w skali całego polskiego futsalu.

O tym wydarzeniu w rozmowie z Agnieszką Baron i Andrzejem Wawrzyczkiem w Studiu Prasowym opowiadał prezes futsalowego Piasta Gliwice, Jarosław Jenczmionka. Niebiesko-czerwoni swój debiut na hali mają już za sobą. Niestety wyjazdowy mecz w Gdańsku zakończył się ich porażką 1:3.

O pasji do futsalu Zaczęło się tak, jak podejrzewam wszyscy pasjonaci zaczynają, a więc od uprawiania danej dyscypliny sportu. Ja od małego grałem w piłkę najpierw na zielonej trawie – miałem swoją historię w Olimpii Pławniowice – pamiętam jak dziś – bodajże w B-klasie. Później także kawałek historii w ŁTS Łabędy, gdzieś w Pyskowicach próbowałem „gryźć trawę”, jak to się mawiało. Natomiast gdzieś z 9 lat temu namówiono mnie do udziału w gliwickiej lidze środowiskowej, bo warto zaznaczyć, że od urodzenia mieszkam w Gliwicach, a konkretnie

Z PREZESEM FUTSALOWEGO PIASTA GLIWICE

w Łabędach. I tak zacząłem historię grania w piłkę pięcioosobową na hali u słynnego Jurka Wojewódzkiego. I ta historia zaczęła się od Jurka, który jest tym człowiekiem, który zaraził mnie tą dyscypliną, no i generalnie do dzisiaj to trwa.

O powstaniu NBITu Gliwice Moim marzeniem takim od dziecka, jak miałem 12 lat to już się to marzenie uformowało, było posiadanie własnej drużyny piłkarskiej.

Najpierw to marzenie było takie, żeby ta drużyna była „normalna”, jedenastoosbowa na dużym boisku, bo nie znałem wtedy piłki halowej.

Nie wiedziałem w ogóle, że jest taki sport, jak futsal. Natomiast, jak już rozpocząłem tę przygodę i Jurek mi pokazał, czym to się różni, jakie są emocje, to stwierdziłem, że tu będzie szybciej, tu będzie po drodze i tak się zaczęła przygoda z futsalem. Czyli puenta taka – dziękuję Jerzy Wojewódzki.

Dwa sezony spędziliśmy w I lidze, natomiast cel był jasny, nakreślony dla pierwszego trenera, że mamy ambicje na Ekstraklasę i chcemy grać o te najwyższe cele. Byliśmy oczywiście

STUDIO PRASOWE /

przygotowani na to finansowo, bo w każdym sporcie, żeby był ten sukces, to musi być to zaplecze finansowe przygotowane. Więc udało się i myślę, że kolejne cele przed nami, ponieważ nie chcemy się zatrzymać na tym, żeby walczyć o połowę tabeli, tak jak to było w tym roku.

Niestety nie udało nam się zrealizować minimalnego celu, jaki zakładaliśmy, czyli „pudła. Czy też czwartego miejsca, bo o czwórkę chcieliśmy walczyć. Nie ma co zwalać na to, że kontuzje, nie ma co zwalać na to, że wiele innych rzeczy. Po prostu trzeba powiedzieć jasno – cel jest niezrealizowany, jest niedosyt po tym sezonie. Wszyscy mówią, że jak dla beniaminka szóste miejsce to jest świetna robota. No ja mówię, że nie do końca jest to świetna robota, bo jeśli zakładamy cel minimum i maksimum, to świetna robota będzie, jeśli zrealizujemy ten cel minimum, a jeśli zrobimy to, co chcemy, to w ogóle jest rewelacja.

O połączeniu NBITu i GAFu Pomysł grania pod szyldem Piasta Gliwice narodził się bardzo niedawno, bo gdzieś tam przełom grudnia-stycznia tego roku, czyli gdzieś tam po świętach usiadłem sobie i pomyślałem, że warto byłoby grać w Gliwicach do jednej bramki. Myślę, że to jest słuszna decyzja i mam nadzieję, że wszyscy będziemy z tego już w nowym roku zadowoleni i będzie mogli cieszyć

27

Studio Prasowe to cykliczny program publicystyczny realizowany przez Telewizję Imperium. Na antenie omawiane są aktualne sprawy dotyczące miasta Gliwic i jego mieszkańców.

Zapraszani do studia goście, wybitni obywatele Gliwic, zapraszani są do dyskusji na temat aktualnych wydarzeń

ZOBACZ WIĘCEJ!

fot. Telewizja Imperium

28

/ MAGAZYN EIMPERIUM

fot. fot.

Telewizja Telewizja Imperium Imperium

"PIAST TO JEST MARKA BARDZO DUŻO DZISIAJ WARTA" ~JAROSŁAW JENCZMIONKA

się z realizacji celu. Uważam, że obecnie Gliwice i Piast Gliwice – jako marka, jeszcze po ostatnim sezonie, jak zdobyli wicemistrzostwo Polski – to jest marka bardzo dużo dzisiaj warta, bardzo rozpoznawalna w Polsce i budowanie konkurencji nawet w tej małej piłce, budowanie kolejnych tworów, których było już w tym futsalu przez 20 lat naprawdę wiele – bo znam historię – uważam, że nie tędy droga. Bo jeśli oczekujemy jakiegoś wsparcia ze strony miasta i kibiców, to budujmy coś jednego, co już jest.

Wspierajmy tę markę, inwestujmy w nią także nasze pieniądze, niech sponsorzy wiedzą, że promujemy coś, co ma już w Gliwicach bardzo duże znaczenie. A drugi element tego wszystkiego jest taki, że jest to pomoc dla futsalu dzisiaj z racji tego, że futsal jest piękną dyscypliną – nie wiem, czy Państwo wiecie, ale w samych Gliwicach jest największa liga środowiskowa, kilka tysięcy osób kopie w tę piłkę, a my się nie potrafimy przebić – tak jak to zrobiła siatkówka, piłka ręczna – bo brakuje trochę tego sukcesu. Sukcesu reprezentacji, sukcesu takiej marki. Była Wisła Kraków

swego czasu, w ubiegłym roku poprzez, moim zdaniem, idiotyczne polityczne zagrywki musiała się wycofać z futsalu. Natomiast wydaje mi się, że to jest dobry kierunek, żeby każdy w tym swoim mieście rozmawiał. Jeśli mamy drużyny w Ekstraklasie w tej dużej piłce, bo to jest marka i tam idą większe pieniądze, starajmy się tam porozumieć i zrobić coś wspólnego pod jednym szyldem i tam grać.

O atmosferze na trybunach Z tego tytułu, że ta dyscyplina nasza nie została skażona w jakimś tam stopniu i że nie ma tej agresji, udało nam się zbudować przesympatyczną atmosferę, bo do nas na mecze przychodzą dzieciaki z rodzinami. nie mamy jeszcze takiego może elementu, jak dzisiaj Piast Gliwice piękne oprawy i takie głośne wrzaski, bo tutaj kibice robią też swoje, natomiast nie mamy jeszcze dzisiaj takich krzyków może. Na razie budujemy tę atmosferę od dołu, ale liczę na to, że uda się. Jeżdżę na każdy mecz naszej drużyny i są hale na przykład taka hala w Pniewach, mała

STUDIO PRASOWE /

29

fot. Telewizja Imperium

miejscowość, gdzieś tam koło Poznania, to proszę mi wierzyć, tak są kibice zorganizowani, że ten doping jest niesamowity. Naprawdę tam rodziny, dzieci, są. Jakieś bębny, jakieś śpiewy.

Tutaj też naprawdę gratulacje dla prezesa z Pniew za to, że zbudował taką rzecz. No i trzeba się wzorować na takich właśnie klubach, na takich drużynach. Bo wiadomo, gra przy pustej publiczności to jest w ogóle tragedia.

No po co gramy? Jak ja niekiedy jadę, z całym szacunkiem dla niektórych drużyn, na halę i przychodzi garstka, nie wiem hala pomieści 600-1000 osób, a przychodzi 20 czy 30, to po co my gramy w ogóle? Gdzie jest promocja tej dyscypliny. My musimy coś zrobić dzisiaj, już nie ma co patrzeć na ludzi, którzy mają sukcesy sprzed 20 czy 10 lat, bo możemy dalej wspominać reprezentację Polski i to dzisiaj robimy, dużego boiska, że osiągnęliśmy sukces ileś tam lat do tyłu. Rozmawiajmy dzisiaj o teraźniejszości, nie o przeszłości, zróbmy coś generalnie, żeby ta dyscyplina poszła w górę.

30

/ MAGAZYN EIMPERIUM

WOLNE MIASTO

GLIWICE

WOLNE MIASTO GLIWICE

WIRUS EKSURBANIZACJI TEKST: BARTOSZ RYBCZAK

A

merykańscy naukowcy odkryli i opisali niezwykle groźnego wirusa, który może zaatakować każdego, niezależnie od wieku. Ognisko choroby wyrasta z serca i rozlewa się na kolejne organy. Wysysa sanguis z krwiobiegu, powodując obumieranie zdrowych tkanek, a w efekcie rozpad i śmierć organizmu. Pełznie stopniowo, powoli, nie dając swojej ofierze wykrwawić się za szybko, jak kleszcz żeruje na ciele swojej ofiary. Proces może trwać dekadami. Pozornie niezauważalny dla zwykłego zjadacza chleba, wprawne oko przejrzy jednak jaki rak toczy ten organizm.

Ale żarty na bok, to nie opis strasznej choroby zakaźnej, a niestandardowe podejście do zjawiska urban sprawl, czyli po polsku - eksurbanizacji. Co to jest i co ze sobą niesie? Czy urban sprawl można już zaobserwować w Gliwicach?

Kup pan cegłę!

“AAANOWY DOM GLIWICE OSIEDLE PYSKOWICE!” - krzyczy do mnie nagłówek ogłoszenia w gazecie - rubryka „nieruchomości”. Osiedle Pyskowice? Każdy gliwiczanin popuka się w czoło, gdy usłyszy coś takiego. Sprawdzam mapę - w rzeczywistości dom z ogłoszenia położony jest w gminie Rudziniec. W innym miejscu widzę anons: “Dom Gliwice, okolice Wilczego Gardła”. Sprawdzam na mapie - Smolnica, gmina Sośnicowice. Przykłady można mnożyć w nieskończoność. Co łączy te przypadki? Wszystkie te domy czy osiedla położone są poza granicami miasta, a jednocześnie dość blisko centrum Gliwic. Nie bez przyczyny autorzy ogłoszeń nieruchomości starają się wprowadzić w błąd klientów - jak pokazują badania socjologów, młodzi Polacy pragną pracować w "city", ale mieszkać poza miastem, bliżej natury, mieć ciszę i spokój, a z okna salonu widzieć las i rwący strumyk. I to właśnie jest istotą eksurbanizacji - niekontrolowanego “rozlewania się” miast na przedmieścia i dalej. Deweloperzy świetnie wyczuli te pragnienia lokując swoje inwestycje właśnie na przedmieściach. Problem w tym, że za dwa, trzy lata takie osiedle przestaje być oazą spokoju - zaraz za nim powstaje więc kolejne. Świetnie opisuje to Filip Springer w swojej Wannie z kolumnadą: “W czasie badań Katarzyna Kajdanek wyodrębniła słowa klucze, którymi posługiwali się mieszkańcy przedmieść,

WOLNE MIASTO GLIWICE /

31

fot. Seweryn Chlewicki

podejmując decyzję o przeprowadzce. Są to: cisza, spokój, raj, bajka, rewelacja, marzenie, sielanka, azyl, oaza, letnisko, ostoja, siedlisko.

Kłopot polega na tym, że z roku na rok te klucze pasują do coraz mniejszej liczby drzwi.

- Często mówili: miało być wiejsko, ale jest miejsko, tylko do centrum za daleko, żeby pojechać”.

Czy jednak tylko w stolicy powinni martwić się tym procesem?

“Niepokojąco rozlewa się także Poznań.

Suburbanizacja już dawno wymknęła się tam spod kontroli i biegnie swoim torem. Sprawl dotknął też aglomerację śląską, Wrocław, Kraków, Szczecin.

Problemy z dojazdami, komunikacją publiczną, dostępnością usług i infrastruktury na przedmieściach to tylko jedna strona medalu. Druga to ogniska zapalne w zdrowej tkance miasta: odpływ mieszkańców, którzy przestają płacić podatki w mieście, cały czas korzystając z jego infrastruktury; rosnące zapotrzebowanie na transport indywidualny, a więc korki i wzrost zanieczyszczeń, problem z miejscami parkingowymi, skoncentrowanie polityki miasta na zaspokajaniu potrzeb kierowców kosztem innych uczestników ruchu drogowego. To tylko niektóre z nich.

Czy jest się czego bać?

W Polsce problem ma trochę inne oblicze i skalę, niż w klasycznych amerykańskich przypadkach, gdzie narodziło się pojęcie urban sprawl. U nas ten termin z nawiększym stopniu dotyczy Warszawy.

fot. Seweryn Chlewicki

32

/ MAGAZYN EIMPERIUM

Dość skutecznie opiera mu się chyba tylko Łódź, miasto będzie się opierać jednak tylko do wyczerpania rezerw lokalowych i gruntów w swoich granicach.” (Filip Springer, “Urban Sprawl po polsku”) To prawda, syndrom rozlewania się miast obserwujemy także na Górnym Śląsku, a nawet na jego peryferiach - w Gliwicach.

Szczęście w nieszczęściu - deweloperzy póki co budują w większości jeszcze w granicach administracyjnych miasta.

Natomiast bardzo popularne wśród klasy średniej jest budowanie domów w Ostropie, Smolnicy, Żernicy, Szałszy, Przyszowicach, a nawet dalej - głównie ze względu na cenę działek. Kto z nas nie ma znajomego, który codziennie rano dojeżdża do pracy w centrum godzinę lub dłużej, stojąc przy tym w korkach? Liczba mieszkańców Gliwic dynamicznie spada z pewnością w dużym stopniu odpowiedzialny jest za to także urban sprawl.

Jeśli w przypadku Gliwic problem nie jest tak duży, jak w przypadku największych polskich miast, to wiadomo powszechnie, że nawet błahe przeziębienie, nieleczone, może prowadzić do poważnych powikłań.

Ucieczka podatków za granicę miasta, degradacja przestrzeni publicznej, kłopoty z układem drogowym to problemy, które już teraz nas dotykają. A konsekwencje zaniechań mogą być poważne - książkowym przykładem ofiary eksurbanizacji jest Detroit. Miasto, z którego na przedmieścia przeniosło się ok. 1,4 mln z 1,6 mln białych mieszkańców. Miasto, które w roku 2013 ogłosiło swoje bankructwo. Kto chce zobaczyć co tam się stało, niech wpisze w google “opuszczone Detroit”.

Masową ucieczkę z centrum po zamieszkach

fot. Seweryn Chlewicki

rasowych w 1967 roku umożliwiły dwa akty prawne wydane przez rząd federalny Stanów Zjednoczonych. Narodowy program budowy autostrad spowodował pocięcie Detroit siatką dróg (zwanych przez mieszkańców wąwozami), co z jednej strony zaburzyło układ urbanistyczny miasta, a z drugiej pozwoliło na szybką komunikację między centrum a przedmieściami. Program ekonomiczny New Deal Roosevelta zainicjował amerykańską powojenną rewolucję w budownictwie mieszkaniowym (jednorodzinnym) i stworzył fundament dla „zielonych osiedli za miastem”. Te oraz wiele innych czynników (na przykład powstawanie gigantycznych galerii handlowych na rogatkach miasta czy przenoszenie miejsc pracy za miasto do specjalnych stref ekonomicznych) spowodowały, że do centrum udawano się tylko w celu odwiedzenia instytucji publicznych, zarządów firm lub filii banków. Wszystko to brzmi znajomo, prawda? O powstałych w ten sposób problemach i ich konsekwencjach (olbrzymi wzrost kosztów utrzymania miejskiej infrastruktury, niemożność zapewnienia podstawowych „usług” miejskich, takich jak dojazd karetki, policji czy straży pożarnej w czasie wymaganym do ratowania życia) pisze Michael Stalmarsk w książce Detroit.

Amerykańska legenda w drodze z piekła do nieba i z powrotem.

Jak z bestią walczyć?

Jeśli doraźnie i drastycznie – to wyburzeniami. Tak, to brzmi nieprawdopodobnie, ale w Detroit wyburza się całe kwartały i opustoszałe dzielnice. A prewencja?

Specjaliści twierdzą, że tylko planowaniem przestrzennym. I to restrykcyjnym, nawet jeśli niektórzy będą krzyczeć o „ograniczaniu

WOLNE MIASTO GLIWICE /

wolności” deweloperów. Nawet jeśli z tego powodu miasto nie sprzeda ugoru na przedmieściach, a do kasy miejskiej nie wpłynie kolejne naście milonów złotych.

Niektórzy uśmiechną się z politowaniem, zastanawiając się co wspólnego z Detroit, tym amerykańskim kolosem, mają nieporównywalnie mniejsze Gliwice? Obawiam się, że degradacja tkanki miejskiej nie zważa na rozmiar miasta, może dotknąć zarówno Detroit, jak i Wąchock. Niestety, wiele pozycji z tej „check-listy upadku” możemy już w Gliwicach „odhaczyć”.

Autostrady, średnicówki, galerie handlowe, wymierające centrum z filiami banków, spadek liczby mieszkańców, faworyzowanie transportu indywidualnego, osiedla na przedmieściach, wszystko to właśnie przerabiamy.

Nie każdy to zauważa, bo proces jest powolny, jak dojrzewanie organizmu człowieka. Nie chcę tu jednak wieszczyć upadku. Sugeruję tylko aby już teraz zacząć prewencję, by potem nie trzeba było oswajać tego „raka”. „Dzisiaj to miasto sukcesu jest miastem plajty. Jest upiornym i groźnym miejscem, pełnym opuszczonych fabryk i domów oraz zapomnianych ludzi. (…) Drzewa, preriowa trawa i zwierzęta wróciły, by odzyskać swoje prawowite miejsce. Mieszkają tu też kojoty, za to znikają gołębie. Ktoś mi kiedyś powiedział, że w puste parcele Detroit można by wygodnie wpasować całe miasto wielkości San Francisco i Manhattanu razem wziętych. (…) Tutaj dzieci muszą zostawiać podręczniki w szkole, za to przynosić do niej własny papier toaletowy. (…) Znajdziesz tu strażaków bez butów, policjantów bez samochodów, nauczycieli bez długopisów (…).” (Charlie Leduff, Detroit. Sekcja zwłok Ameryki)

Panorama Detroit.

33

34

/ MAGAZYN EIMPERIUM

Po d różnik gl iwicki

PODRÓŻNIK GLIWICKI

PODRÓŻNIK GLIWICKI /

BUONGIORNO DI MILANO

Buongiorno (czyli dzień dobry)! Tak, tak Kochani. W taki oto sposób witam się z Wami i będziemy używać tego zwrotu w naszej dzisiejszej podróży. Wiecie już dokąd zmierzamy?

Oczywiście do Włoch! Wakacyjny okres i spontanicznie występujące upały skłoniły mnie do zabrania Was tym razem na południe Europy.

Czy może być coś przyjemniejszego, niż relaks na dworze wieczorową porą pośród urokliwych starych kamieniczek, na brukowanej włoskiej uliczce, w starej knajpce prowadzonej przez jedną i tą samą rodzinę z pokolenia na pokolenie? Pewnie tak, ale będąc we Włoszech takie miejsca nie mają sobie równych.

Mężczyźni w rozpiętych lekko koszulach, kobiety w zwiewnych sukienkach, młodsi i starsi przy wspólnych stolikach. Radość, relaks i rozkosz dla podniebienia. Na talerzach królują makarony, pizze i sałatki. Świeże oliwki, pomidory, mozzarella, kapary, długo dojrzewające szynki, zapach ziół i świeżo zerwanej bazylii. Wszystko z lokalnych upraw. Bez konserwantów. Wyhodowane i wyrośnięte na włoskiej ziemi pod promieniami gorącego słońca. W kieliszkach wino z pobliskiej winnicy. Nie wiem czy mieliście okazję napić się takiego wina, ale szczerze polecam! Smak niepowtarzalny. Ja po takiej degustacji przywiozłem dwa baniaki pięciolitrowe czerwonego i białego wina plus kilka butelek. Oczywiście sam tego nie wypiłem, ale rodzina i znajomi byli zadowoleni. Wróćmy jednak do naszej włoskiej wyprawy.

Dziś zajrzymy do Mediolanu. Miasto w głównej mierze znane jako stolica mody. Na tym akurat zbytnio się nie znam, ale fakt faktem, możemy znaleźć tu masę butików od najsłynniejszych projektantów z całego świata. Chyba najbardziej znanym i widocznym skupiskiem takich sklepów jest Galeria Wiktora Emanuela II, która mieści się na rynku głównym. Mediolan to jednak również - z uwagi na siedzibę giełdy oraz sporej ilości banków - najważniejsze miasto gospodarczo-finansowe Włoch. Bardzo liczne są tutaj wszelkie korporacje. Miasto raczej zaliczane jest do tych tętniących życiem i w ciągłym biegu. Jednak także dla turystów znajdzie się tutaj wiele smaczków i wydarzeń kulturalnych, z których można skorzystać.

Zanim jednak skoczymy do miejsc, które znajdziemy w przewodnikach zacznijmy

35

TEKST: ŁUKASZ TRUSZ FOT. ŁUKASZ TRUSZ

niekonwencjonalnie, za to bardzo kolorowo.

Jedziemy na Tattofest, czyli festiwal tatuażu.

Do niedawna tatuaże kojarzyły się tylko z więziennymi pamiątkami, a ludziom którzy je nosili na swej skórze raczej zbyt dobrze z oczu nie patrzyło. Na szczęście czasy i mentalność się zmieniła. Tatuaże wyładniały, nabrały kolorów, a także pojawiła się młoda, nowa fala artystów, którzy z „czarną stroną mocy” nie mają nic wspólnego i chcą po prostu tworzyć sztukę.

Musicie przyznać, że o ile płótno dla malarza można łatwo wymienić, tak ludzkie ciało pod tym względem jest szlachetne i niepowtarzalne, więc każde dzieło jest unikatowe i nie można go zrobić od nowa.

Któż zatem przyjeżdża na takie imprezy i cóż możemy tam zobaczyć? Otóż, ku, również mojemu, zdziwieniu, gdy odwiedziłem taki festiwal po raz pierwszy, spotkałem tam całe rodziny. Masa kolorowych i pozytywnie nakręconych ludzi. Sami, w parach, dziadkowie, rodzice z dziećmi, młodzież. Wiek tutaj nie ma żadnego znaczenia. Przyjeżdżają ludzie z całego świata. Zarówno sami odwiedzający, jak i artyści, którzy wystawiają się w swoich boksach, gdzie tatuują przy zgromadzonej obok nich publiczności.

Artystów było sporo, bo grubo ponad stu. Spotkałem również ekipę z Polski, co było bardzo miłym akcentem, mimo że nie było okazji, aby zamienić choćby kilka słów. Przy okazji jest to również raj dla osób uwielbiających piercing (kolczykowanie) wszelakich miejsc na ciele. Wszystko oczywiście odbywa się w sterylnych warunkach. Możemy zakupić sobie również różne pamiątkowe gadżety jak koszulki, przypinki, naszywki i inne ozdoby. Festiwal trwa zazwyczaj dwa dni, podczas których odbywają się konkursy na najlepszy tatuaż dnia w różnych kategoriach (mały, duży, kolorowy, czarnobiały, itp.) Całość dopełniają również występy muzycznych zespołów, a czasem nawet inne wydarzenia kulturalne jak pokazy tańców czy na przykład ręcznie zdobionych na zamówienie motocykli.

Nieodłącznym elementem jest również strefa gastro. Choć pod tym względem raczej nic specjalnego nie znajdziemy, to na pewno nie będziemy głodni. Z całą pewnością jest to wydarzenie na co dzień niespotykane,

36

/ MAGAZYN EIMPERIUM

PODRÓŻNIK GLIWICKI /

37

38

/ MAGAZYN EIMPERIUM

więc tym bardziej zachęcam, aby, mając tylko okazję, wziąć w nim udział. Jednym się spodoba, innym być może nie, ale dla każdego będzie to ciekawe doświadczenie i możliwość przełamania starych stereotypów odnośnie sztuki i ludzi dzierżących tatuaże.

Po dniu pełnym wrażeń powróćmy na miejskie uliczki. Jedną z największych atrakcji Mediolanu bez wątpienia jest katedra Duomo.

Nawet obejrzenie jej tylko z zewnątrz robi wrażenie, a pominąć ją nie sposób, gdyż leży w samym sercu miasta. Podobno średnio odwiedza ją rocznie, aż cztery miliony osób. Samo zwiedzanie trwa około dwóch godzin. Katedra została wybudowana w XIV wieku z białego i różowego marmuru. Tak szczerze mówiąc, prace nad nią trwają jednak do dziś, aby zachować jej unikatowe, artystyczne walory. Wejście do katedry to koszt około 2 euro, natomiast aby wejść na jej taras musimy zapłacić odpowiednio 4,5-9 euro wchodząc pieszo lub 7-13 euro wjeżdżając windą (cena zależy od tego czy przysługują nam zniżki). Mnie niestety nie udało się odwiedzić tego urokliwego miejsca w środku, ale jeśli tylko będę ponownie miał okazję, na pewno to zrobię.

Mediolan to również miejsce, gdzie znajduje się jedna z najsłynniejszych oper na świecie. A mowa oczywiście o XVIII-wiecznej La Scali. Dla wytrawnych słuchaczy i koneserów takich doznań artystycznych będzie ona zapewne nie lada atrakcją i punktem obowiązkowym do odwiedzenia podczas wyprawy.

Oddalona dosłownie kilka minut spacerowym krokiem o katedry. Sprawdzając ceny biletów na najbliższe wydarzenia ceny wahają się od 250 do 390 euro.

Dla fanów technologii oraz pomysłów Leonarda Da Vinci rarytasem będzie Narodowe Muzeum Nauki i Technologii im. Leonarda da Vinci. Jest to największe muzeum naukowo-technologiczne w całych Włoszech. Dzieła jakie tam znajdziemy przedstawiają zdobycze nauki i techniki na przestrzeni kilkuset lat od XVI do XX wieku. Całość jest podzielona na dziewięć segmentów, które po polsku brzmiałyby mniej więcej tak: materiały (znajdziemy tam informację o recyklingu, przemyśle, itp.), transport, komunikacja, energia, Leonardo da Vinci: sztuka i technologia, kosmos, odżywianie, nauka dla młodych oraz interaktywne laboratoria. Pełny bilet wstępu kosztuje 10 euro, a więc nie jest to cena, której nie warto byłoby zainwestować.

Ci którzy natomiast preferują sport mogą zajrzeć na stadion San Siro. Jest on położony na obrzeżach miasta, ale na szczęście komunikacja miejska działa tutaj bardzo sprawnie, a metro podjeżdża prawie pod samo wejście na arenę.

Swoją drogą metro to mój ulubiony publiczny środek transportu, więc polecam korzystać z niego gdziekolwiek się znajdziecie. Stadion może pomieścić ponad 80 tysięcy osób, co czyni go nie tylko jednym z największych stadionów w Europie, ale także na świecie. Jest to również siedzibą dwóch klubów: Interu Mediolan oraz A.C. Milan. Wejście na stadion i do muzeum, które również mieści się na terenie obiektu to koszt 17 euro. Co więcej, często odbywają się tutaj koncerty gwiazd światowego formatu, a także inne wydarzenia kulturalne.

Mediolan to duże miasto, pełne ciekawych miejsc i zakamarków. Jak widać rozpiętość atrakcji jest ogromna, więc każdy powinien znaleźć coś dla siebie. Wielką przyjemność dają

PODRÓŻNIK GLIWICKI /

już same spacery pośród malowniczych uliczek, więc wiele do szczęścia nie trzeba. No może jedynie pogoda mogłaby nam nieco popsuć plany, ale i zwolennicy deszczu pewnie też się wśród Was znajdą. Cóż mogę dodać? Polecam to miejsce jako cel podróży lub choćby nawet tylko przystanek w drodze gdzieś dalej. Z Gliwic do Mediolanu mamy około 1,2 tys. kilometrów.

Na szczęście możemy skorzystać z oferty tanich (czasami nawet bardzo tanich) lotów i zawitać we Włoszech na przykład w długi weekend.

Łukasz Trusz. Rocznik 1988 z wykształcenia inżynier elektronik po Politechnice Śląskiej. Pasję podróżniczą odziedziczył po tacie, wysysając ją z mlekiem matki.

Uwielbia słuchać muzyki, gotować i oglądać filmy. Póki co odwiedził 3 kontynenty i 20 krajów (choć ta liczba ciągle rośnie).

39

40

/ MAGAZYN EIMPERIUM

PODRÓŻNIK GLIWICKI /

41

42

/ MAGAZYN EIMPERIUM

CIACHO I BABECZKA W KUCHNI /

43

ciacho i babeczka w kuchni

W

rzesień to bezsprzecznie czas powakacyjnego powrotu do pracy i szkoły. Niestety, beztroskie lato powoli staje się tylko wspomnieniem.

Początek jesieni to jednak doskonały czas na odświeżenie swoich kanapek. Nie wiem jak Wy, ale ja średnio wspominam suche kanapki z szynką czy żółtym serem, które na szybko wrzucałam do plecaka. Żeby Wam tego oszczędzić proponuję kanapki z pysznymi pastami. Są smaczne nawet po kilku godzinach w torbie i dzięki drobnym modyfikacjom nie znudzą się zbyt szybko.

TEKST: BABECZKA FOT. BABECZKA

44

/ MAGAZYN EIMPERIUM

Przepis na...

PASTĘ TWAROŻKOWĄ Z SZYNKĄ Twarożek rozgnieć widelcem. Szynkę i kukurydzę pokrój w drobną kostkę i wymieszaj z twarożkiem. Jogurt wymieszaj z majonezem i szczypiorkiem i dodaj do reszty. Dopraw papryką i pieprzem, a jeśli używasz zwykłego twarożku to także solą. Przygotowana porcja wystarczy na 3 kanapki.

SKŁADNIKI 100 g twarożku solankowego 100 g szynki konserwowej 4 kolby mini kukurydzy konserwowej lub 2 korniszony 1 łyżka jogurtu naturalnego gęstego 1 łyżeczka majonezu 1 łyżka posiekanego szczypiorku pół łyżeczki papryki w proszku pieprz do smaku

CIACHO I BABECZKA W KUCHNI /

45

Przepis na...

PASTĘ JAJECZNĄ

SKŁADNIKI 4 jajka "L" 50 ml majonezu 1 pełna łyżeczka musztardy 1 łyżka posiekanej zielonej cebulki 1/4 łyżeczki kurkumy 1/2 łyżeczki pieprzu ziołowego 1/2 łyżeczki papryki słodkiej sól i pieprz

Jajka ugotuj na twardo, odstaw do wystygnięcia a później obierz. Drobno je posiekaj, możesz też rozgnieść je za pomocą tłuczka do ziemniaków (ja tak robię). Do jajek dodaj najpierw połowę majonezu i musztardę.

Jeśli pasta będzie zbyt sucha dodawaj jeszcze po łyżeczce majonezu. Jego ilość zależy od wilgotności jajek i konsystencji musztardy i majonezu. Dopraw pastę i odstaw najlepiej na kilka godzin do przegryzienia.

Przygotowana porcja wystarczy na 3 kanapki.

46

/ MAGAZYN EIMPERIUM

Piękna codzienność TEKST: AGNIESZKA CHLEWICKA-BAC FOT. AGNIESZKA CHLEWICKA-BAC

"Trzeba być zakochanym, aby uwierzyć w aniołów (...)" ~ks. Jan Twardowski

ANIOŁY PRZYCHODZĄ NOCĄ anioły przychodzą na świat nocą w pączkach róż skrzydełkami trzepoczą maleńkimi jak krople rosy każdy z nich jest bezbronny i bosy niby dziecko co oczy otwiera po raz pierwszy potem każdy z aniołów wybiera jakieś okno za którym w tej chwili nowe życie w kołyskę włożyli i zostaje z nim by już zawsze do snu szeptać mu różane baśnie ~ Grażyna Orlińska

PIĘKNA CODZIENNOŚĆ /

47

Anioły, aniołki, amorki, cherubinki są stałym elementem kultury popularnej. Przeróżne wizerunki skrzydlatych istot otaczają nas z każdej strony. Ich podobizny zdobią nawet rzeczy codziennego użytku takie jak: kubki, świece, koszulki, parasolki itp. Są wszędzie. Kim, czym są dla nas anioły?Jak o nich myślimy? Jako o skrzydlatych, bajkowych stworzeniach czy posłańcach bożych, bycie duchowym w wielu religiach, który służy i na różne sposoby wypełnia zamysły Boga? Czy wiara w nie nie wydaje nam się dziecinna?

29 września obchodzone jest w kościele katolickim Święto Świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała, natomiast 2 października Dzień Wszystkich Aniołów Stróżów. Rozglądnijmy się w te jesienne dni dookoła. Podnieśmy wyżej wzrok by dostrzec podobizny aniołów na fasadach budynków naszego miasta, w kościelnych witrażach czy na płótnach w galeriach. Są wszędzie.

A może... poczujemy ich obecność w naszym życiu?

48

/ MAGAZYN EIMPERIUM

"Dwaj Aniołowie - wędrowcy zatrzymali się na nocleg w domu bardzo bogatej rodziny.

Rodzina okazała się niezbyt gościnna i nie zdecydowała się na ulokowanie Aniołów w pokoju gościnnym. Zamiast tego Aniołowie otrzymali miejsce w piwnicy.Kiedy przygotowywali sobie posłanie, starszy z nich dostrzegł dziurę w ścianie i załatał ją. Kiedy zobaczył to młodszy Anioł, zapytał dlaczego. Starszy odpowiedział - NIE WSZYSTKO JEST TAKIE JAKIM SIĘ WYDAJE.

Na kolejny nocleg Aniołowie wstąpili do domku bardzo biednego, ale gościnnego człowieka i jego żony. Małżonkowie podzielili się z Aniołami skromnym posiłkiem jaki sami mieli i oddali im własne posłania, żeby zmęczeni wędrowcy mieli się gdzie wyspać. Rankiem kiedy Aniołowie wstali, zobaczyli swojego gospodarza i jego żonę zapłakanych. Ich jedyna krowa, której mleko stanowiło jedyne źródło utrzymania rodziny, leżała martwa na polu. Młodszy Anioł zapytał starszego: jak to się mogło stać?

Pierwszy gospodarz miał wszystko czego dusza zapragnie, a Ty mu pomogłeś. Druga rodzina, chociaż sama miała wszystkiego bardzo mało, gotowa była podzielić się z nami wszystkim, a Ty pozwoliłeś, żeby padła im jedyna krowa – żywicielka! Dlaczego?! NIE WSZYSTKO JEST TAKIE JAKIM SIĘ WYDAJE - odpowiedział starszy Anioł.

Kiedy spaliśmy w piwnicy zorientowałem się, że w dziurze w ścianie schowane jest złoto. Gospodarz był gburowaty, nieprzyjazny i nie zależało mu na czynieniu dobra, dlatego też naprawiłem ścianę aby nie mógł znaleźć ukrytego skarb. Kiedy kolejnej nocy spaliśmy na posłaniach naszych gospodarzy, zjawił się Anioł Śmierci, który przyszedł po żonę biedaka, więc oddałem mu w zamian krowę. NIE WSZYSTKO JEST TAKIE JAKIM SIĘ WYDAJE" (Tekst zaczerpnięty z internetu. Autor nieznany.)

PIĘKNA CODZIENNOŚĆ /

"Wszyscy jesteśmy aniołami z jednym skrzydłem: możemy latać tylko wtedy, gdy obejmiemy drugiego człowieka." ~Bruno Ferrero

49

NOWE BIURO OBSŁUGI KLIENTA

W NASZYCH OFERTACH

INTERNET ŚWIATŁOWODOWY CYFROWA TELEWIZJA KABLOWA GLIWICE , UL. FLORIAŃSKA 23

32 301 40 00

MAGAZYN EIMPERIUM NR 06