Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

European Forum for Urban Security

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacjÄ… na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Przypis redakcji Ponieważ EFUS uważa, że równość płci musi mieć charakter systematyczny i stały i w taki właśnie sposób promuje tę równość we wszystkich swoich działaniach, w niniejszej publikacji autorzy i autorki celowo unikali używania słów, które mogłyby sugerować nierówne traktowanie ze względu na płeć.

Używamy akronimu LGBT (skrót od lesbijki, geje, osoby biseksualne, osoby transpłciowe) dla opisania wszystkich społeczności osób nieheteroseksualnych i niecispłciowych (czyli wszystkich tych osób, u których nie występuje zgodność z płcią biologiczną), w tym osoby transpłciowe, poszukujące, queer, interseksualne, panseksualne, androgeniczne i aseksualne oraz osoby je wspierające.

Niniejszy dokument, opublikowany przez Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego (EFUS), stanowi wynik projektu „Sprawiedliwe i bezpieczniejsze miasta dla wszystkich” realizowanego w latach 2015-2017. Jego autorzy to Pilar de la Torre oraz Moritz Konradi, Zarządzający Programem, działający pod kierunkiem Elizabeth Johnston, Dyrektor Wykonawczej, oraz Carli Napolano, Zastępczyni Dyrektora, a także ze wsparciem stażystki Sarah Martin oraz partnerów projektu.

Stosowanie i powielanie do celów niekomercyjnych jest bezpłatne pod warunkiem, że podane zostanie źródło.

Korekta: Nathalie Bourgeois Tłumaczenie: Jakub Gogola Układ graficzny: Marie Aumont, micheletmichel.com Druk: Cloître Imprimeurs, Saint-Thonan - Francja ISBN: 978 – 2 -913181 – 60 – 1 Egzemplarz obowiązkowy: Listopad 2017 Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego 10, rue des Montiboeufs 75020 Paris - Francia Tel: + 33 (0)1 40 64 49 00 contact@efus.eu - www.efus.eu Niniejszy projekt jest współfinansowany z unijnego programu „Prawa, równość i obywatelstwo".

Niniejszą publikację opracowano ze wsparciem finansowym unijnego programu „Prawa, równość i obywatelstwo". Wyłączną odpowiedzialność za zawartość niniejszej publikacji ponoszą autorzy i nie należy uznawać, że odzwierciedla ona poglądy Komisji Europejskiej.

European Forum for Urban Security

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacjÄ… na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Podziękowania

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Projekt „Sprawiedliwe i bezpieczniejsze miasta dla wszystkich” został zrealizowany dzięki zaangażowaniu przedstawicieli instytucji partnerskich – Forum Italiano per la Sicurezza Urbana (FISU) – Włochy, Forum belge pour la Prévention et la Sécurité Urbaine (FBPSU) – Belgia, Fórum Español para la Prevención y la Seguridad Urbana (FEPSU) – Hiszpania, Forum français pour la Sécurité Urbaine (FFSU) – Francja, Institut für Konfliktforschung (IKF) – Austria, Associação Portuguesa de Apoio à Vítima (APAV) – Portugalia, UFUQ – Niemcy, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie – Polska, którzy dzięki swojej fachowej wiedzy przyczynili się w różny sposób do projektu i sporządzenia niniejszego podręcznika. Dziękujemy im za szczodrość w dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem, które umożliwiły pomyślną realizację projektu.

Ponadto pragniemy podziękować przedstawicielom 130 instytucji, projektów oraz inicjatyw, którzy zgłosili swoje praktyki lokalne w przeciwdziałaniu i zapobieganiu przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym. Ich niestrudzona praca w zwalczaniu nienawiści i nietolerancji oraz promowaniu spójności społecznej i pokojowego współistnienia w całej Europie jest doprawdy inspirująca.

Chcielibyśmy podziękować wszystkim uczestniczącym w licznych wydarzeniach, spotkaniach i dyskusjach organizowanych w ramach projektu – ich cenny wkład z znacznym stopniu przyczynił się do ukształtowania pomysłów sformułowanych w niniejszej publikacji.

Dodatkowe podziękowania należą się Komisji Europejskiej za jej wsparcie finansowe, bez którego projekt i publikacja nie byłyby możliwe.

Partnerzy projektu Sara Filippini i Gian-Guido Nobili, Forum Italiano per la Sicurezza Urbana (FISU) – Włochy; Laetitia Nolet i Tony Versaevel, Forum belge pour la Prévention et la Sécurité Urbaine (FBPSU) – Belgia; Gemma Pinyol i Josep

4

Lahosa, Fórum Español para la Prevención y la Seguridad Urbana (FEPSU) – Hiszpania; Myassa Djebara i Camille Jannel, Forum français pour la Sécurité Urbaine (FFSU) – Francja; Helga Amesberger i Birgitt Haller, Institut für Konfliktforschung (IKF) – Austria; Rui Nunes Costa i Mafalda Valério, Associação Portuguesa de Apoio à Vítima (APAV) – Portugalia; Götz Nordbruch, Mariam Puvogel i Sindyan Qasem, UFUQ – Niemcy; Katarzyna Jurzak, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie – Polska.

Pozostali uczestnicy Christina Aigner i Thomas Weninger (Österreichischer Städtebund, Austria), Shams Asadi, Peter Florianschütz, Thomas Hie, Dr. Michael Häupl i Angela Schwarz (Wiedeń, Austria), Wolfgang Bogensberger, Petra Polgar i Dagmar Weingärtner (Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej, Austria), Patrick Charlier (Międzyfederalne Centrum Równych Szans, UNIA, Belgia), Marc Coester (Hochschule für Wirtschaft und Recht Berlin, Niemcy), Jon Garland (University of Surrey, Wlk. Brytania), Katrin Gleirscher (Interventionsstelle gegen Gewalt in der Familie Wien, Austria), Francesc Guillen Lasierra i Àngels Vila Muntal (Generalitat de Catalunya), Gertraud Kremsner (Universität Wien, Austria), Josep Lahosa i Anabel Rodriguez (Ajuntament de Barcelona), Giuditta Lembo (Regione Molise, Włochy), Erich Marks (Landespräventionsrat Niedersachsen, Niemcy), David Martin (Policía Municipal de Madrid, Hiszpania), Niraj Nathwani, Geraldine Guille i Anna Szczodry (Agencja Praw Podstawowych UE, FRA), Larry Olomofe (OSCE Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, ODIHR), Anna Rau (Deutsch-Europäisches Forum für Urbane Sicherheit, Niemcy), Claudia Schäfer (Zivilcourage und Anti-Rassismus-Arbeit, ZARA, Austria), Gerald Schöpfer (Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji, ECRI), Hans-Georg Schuhmacher (Mannheim, Niemcy), Gabriela Sonnleitner (magdas Wiedeń, Austria), James Tate i Natasha Plummer (MOPAC Londyn, Wlk. Brytania).

5

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Zawartość

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Słowo wstępne............................................................... s. 8 Wstęp............................................................................ s. 10 Część 1: Przemoc motywowana dyskryminacją, przestępczość spowodowana nienawiścią i nietolerancja – zjawiska i strategie przeciwdziałania.......................................................... s. 13 1.1 Czym jest przemoc motywowana dyskryminacją? Pojęcia i zjawiska.........................................................................................s. 14 1.2 Europejskie strategie zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją..........................................................................................s. 21 1.3 Przemoc motywowana dyskryminacją a bezpieczeństwo miejskie – znaczenie reakcji na poziomie lokalnym......................................s. 30

Część 2: Lokalne podejścia do zapobiegania i przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją – zbiór obiecujących praktyk............ s. 38 2.1 Wspieranie wiedzy...................................................................s. 40 2.2. Zwiększanie świadomości.......................................................s. 58 2.3 Upodmiotowienie....................................................................s. 80 2.4 Ukierunkowana prewencja.......................................................s. 98 2.5 Wspieranie ofiar....................................................................s. 118 2.6 Strategie przekrojowe zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją..............................................................................s. 135

6

Część 3: Zalecenia dla zainteresowanych podmiotów lokalnych.............................................................................. s. 152 3.1 Poprawa bezpieczeństwa przez ukierunkowane a udyty bezpieczeństwa..................................................................s. 154 3.2 Rozwiązanie problemu niezgłaszania incydentów.................s. 155 3.3 Świadczenie lokalnych i środowiskowych usług wspierania ofiar...........................................................................s. 156 3.4 Władze lokalne i regionalne jako liderzy sieci prewencyjnych.............................................................................s. 157 3.5 Rola urzędników wybieranych przez społeczność lokalną i regionalną......................................................................s. 158 3.6 Szkolenia dla podmiotów interweniujących w pierwszej linii oraz innych przedstawicieli na poziomie lokalnym i regionalnym...............................................................................s. 159 3.7 Współpraca z organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości ...........................................................................s. 160 3.8 Wspieranie różnorodności oraz wzmacnianie świadomości na poziomie administracji lokalnych i regionalnych..............................................................................s. 161 3.9 Promowanie wczesnej / pierwotnej prewencji.......................s. 162 3.10 Współpraca i wymiana z rządami na poziomie krajowym i europejskim...............................................................s. 163 3.11 Współpraca z lokalnymi i regionalnymi mediami................s. 164

Bibliografia................................................................. s. 166

7

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Słowo wstępne

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Akty przemocy motywowanej dyskryminacją – skierowane przeciwko osobie z powodu wrogości wobec jej rzeczywistej lub rzekomej przynależności do grupy wyróżniającej się określoną cechą – np. pochodzeniem etnicznym, religią, tożsamością płciową lub orientacją seksualną, niepełnosprawnością, wiekiem, językiem lub bezdomnością – różnią się od innych przestępstw. Nie tylko mają niszczące skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego samych ofiar, ale też stanowią sygnał dla całych grup tożsamościowych i społeczności, że grozi im przemoc oraz pozbawienie prawa do uczestnictwa w życiu społecznym. Ponadto wywołują strach i wrogość na skalę znacznie szerszą niż miasto, zatem nawet czyny, które zdają się być odosobnione, mogą potencjalnie przerodzić się w większego rozmiaru napięcia i konflikty. Co więcej, przemoc motywowana dyskryminacją bezpośrednio zagraża podstawowym wartościom, takim jak demokracja, spójność społeczna i bezpieczeństwo obywateli, zawartym w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Z tego powodu wykazuje szczególnie niszczycielski wpływ na wielu poziomach.

Jednakże do tej pory owa kwestia nie zawsze zajmowała poczesne miejsce w strategiach zapobiegania przestępczości miejskiej. Praktycy zajmujący się bezpieczeństwem nie zwalczają dyskryminacji w sposób systematyczny, często sądząc, że to obowiązek innych wydziałów urzędu miasta. EFUS oraz jego członkowie chcą zmienić warunki tej debaty. W swoich dążeniach do poprawy bezpieczeństwa i poczucia bezpieczeństwa wszystkich grup społecznych przez zrównoważenie prewencji, wymierzania kar i spójności społecznej, EFUS zawsze kładło nacisk, jak ważne jest, aby uwzględniać nie tylko potrzeby i opinie większości, ale także te wyrażane przez mniejszości i grupy marginalizowane. Za sprawą naszej inkluzywnej i holistycznej wizji bezpieczeństwa miejskiego, jesteśmy przekonani, że strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją muszą stanowić ośrodek programów bezpieczeństwa miejskiego.

8

W ramach swojego projektu „Sprawiedliwe i bezpieczniejsze miasta dla wszystkich” EFUS utworzyło konsorcjum partnerów z całej Europy, skupiające wysoki poziom fachowej wiedzy. EFUS kieruje wspólnymi wysiłkami konsorcjum w celu wspierania wymiany obiecujących praktyk i opracowania zaleceń dla lokalnych strategii zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją.

Celem niniejszej publikacji jest zwiększanie świadomości wśród władz lokalnych i regionalnych oraz zapewnienie im wsparcia w zwalczaniu przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym. Niniejsza publikacja przedstawia najnowocześniejsze lokalne strategie zwalczania nienawiści i nietolerancji, stanowi bogate kompendium obiecujących praktyk wdrażanych i uznawanych w całej Europie oraz przedstawia zalecenia dotyczące tego, w jaki sposób budować przyszłe strategie w tym zakresie. W ten sposób EFUS ma nadzieję zapewnić skuteczne narzędzie w zwalczaniu przemocy i dyskryminacji w całej Europie oraz w naszym wspólnym wysiłku na rzecz stworzenia sprawiedliwych i bezpieczniejszych miast dla wszystkich.

Elizabeth Johnston Dyrektor Wykonawczy

9

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Wstęp

>>>>>>>>>>>>>>>> Przemoc motywowana dyskryminacją oraz przestępczość spowodowana nienawiścią to palące kwestie polityki bezpieczeństwa miejskiego.1 Członkowie EFUS od długiego czasu zajmują się szkodliwymi skutkami rasizmu i ksenofobii, seksizmu i fobii wobec osób LGBT, przemocy wobec osób niepełnosprawnych i bezdomnych, muzułmanów, Żydów, Romów oraz innych grup narażonych na nienawiść i nietolerancję. Rzeczywiście europejskie władze lokalne wielokrotnie poruszały tę kwestię podczas formalnych i nieformalnych spotkań z EFUS, proponując jej rozwiązanie w drodze europejskiego projektu współpracy. To ich służby miejskie i własny personel zajmuje się na co dzień konsekwencjami przemocy motywowanej dyskryminacją. To oni w pierwszej kolejności mają kontakt z osobami padającymi ofiarą ataków z uwagi na tożsamość grupową i to oni muszą zareagować na ich ból, szkodę i słuszny gniew.

EFUS ustanowiło „Sprawiedliwe i bezpieczniejsze miasta dla wszystkich”, projekt europejski dotyczący kwestii przemocy motywowanej dyskryminacją, ze wsparciem Komisji Europejskiej w ramach programu „Prawa, równość i obywatelstwo”. Od września 2015 r. do grudnia 2017 r. konsorcjum zorganizowało:

 Ogólnoeuropejskie zaproszenie do zgłaszania praktyk „prewencji i zwalczania aktów przemocy motywowanej dyskryminacją”, otrzymując ponad 130 zgłoszeń od gmin, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, inicjatyw prywatnych oraz instytucji badawczych z całej Europy, które podzieliły się swoimi działaniami i doświadczeniami.

Konsorcjum projektu wybrało pięćdziesiąt praktyk i zaprezentowało je w drugiej części niniejszej publikacji.

1-Statystyczny pomiar występowania przemocy motywowanej dyskryminacją oraz określanie tendencji wzrostowych lub spadkowych tego rodzaju zjawisk pozostaje skomplikowanym i często bezowocnym przedsięwzięciem. Choć wiele istotnych badań wskazuje na wzrost liczby incydentów związanych z przemocą motywowaną dyskryminacją w Europie w ciągu ostatnich 5-10 lat, tego rodzaju trendy nie mają jednolitego charakteru, więc nie należy generalizować. Rozdział 1.1 stanowi przegląd tego rodzaju danych.

10

 Europejskie seminarium zatytułowane „Zapobieganie i zwalczanie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym”, które odbyło się w marcu 2017 r. w Wiedniu, gromadząc ponad 100 uczestników.

 Lokalne działania prowadzone przez każdego partnera projektu, aby zwalczać przemoc motywowaną dyskryminacją w ich miejscowościach, tj. młodzieżowe projekty wideo, opracowanie internetowych kursów szkoleniowych lub sesji szkoleniowych dla przedstawicieli władz lokalnych.

 Proces dyskusji międzynarodowej w celu opracowania zaleceń dla władz lokalnych i regionalnych.

 Seminarium promujące w ramach międzynarodowej konferencji EFUS pt. „Bezpieczeństwo, demokracja i miasta” w listopadzie 2017 r.

Niniejsza publikacja nie stanowi wyniku prac samego konsorcjum projektu. W opracowaniu jej treści brała udział wielka liczba współautorów, ekspertów i praktyków z całej Europy, reprezentujących szeroką gamę obszarów zawodowych. Przy licznych okazjach wynikających z szeroko zakrojonych działań projektowych, zajmowali się trzema głównymi kwestiami: przed jakimi wyzwaniami stajemy w naszych wysiłkach na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym? Jakie rodzaje działań należy podejmować, aby zwalczać takie zjawiska na poziomie lokalnym? Jaka jest / powinna być rola władz lokalnych w tych wysiłkach?

Niniejszą publikację podzielono na trzy części. Pierwsza stanowi wprowadzenie w tematykę przemocy motywowanej dyskryminacją. Odróżnia pojęcie przemocy motywowanej dyskryminacją od pojęć przestępczości spowodowanej nienawiścią i przemocy motywowanej uprzedzeniami, przedstawiając podejście EFUS. Przedstawia również główne strategie instytucji europejskich w reagowaniu na ten problem oraz przedstawia argumenty za opartymi na dowodach, zrównoważonymi strategiami zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym.

W drugiej części przedstawiono zbiór obiecujących praktyk wdrażanych w całej Europie, aby zwalczać przemoc motywowaną dyskryminacją. Nie

11

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

jest to publikacja wyczerpująca ani kompleksowa, lecz prezentuje wybór rozwiązań, które mogą inspirować i wspierać władze lokalne i regionalne w ich wysiłkach na poziomie lokalnym oraz wzmacniać ich strategie.

Strategie podzielono na sześć kategorii: tworzenie wiedzy, zwiększanie świadomości, upodmiotowienie, ukierunkowana prewencja, wspieranie ofiar oraz strategie przekrojowe. Takie systematyczne podejście umożliwia kompleksowy i inkluzywny przegląd szeregu działań, strategii i polityk, które można wdrażać na poziomie lokalnym.

Trzecia część zawiera zalecenia skierowane do władz lokalnym i regionalnych. Zostały opracowane i ukształtowane w drodze licznych dyskusji partnerów projektu, podczas posiedzeń Komitetu Wykonawczego i Walnych Zgromadzeń EFUS, z ekspertami, badaczami i praktykami zaangażowanymi w liczne działania projektowe, oraz z tymi, którzy brali udział w wydarzeniach organizowanych w ramach projektu w całej Europie, a zwłaszcza przedstawicielami władz lokalnych i regionalnych, instytucji krajowych i europejskich oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Wszyscy szczodrze dzielili się swoimi przemyśleniami i fachową wiedzą.

>>

Celem zaleceń jest wsparcie lokalnych działań w zwalczaniu przemocy motywowanej dyskryminacją, aby wzbogacić pracę gmin już aktywnych na tym polu, a także po to, by zainspirować osoby rozpoczynające nowe projekty.

>>

12

Część 1

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Przemoc motywowana dyskryminacją, przestępczość spowodowana nienawiścią i nietolerancja – zjawiska i strategie przeciwdziałania

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

13

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

1.1 Czym jest przemoc motywowana dyskryminacją? Pojęcia i zjawiska

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Zjawiska przemocy motywowanej dyskryminacją Przemoc wywołana przez nietolerancję, nienawiść lub motywowana dyskryminacją to codzienna rzeczywistość w całej Europie. Poszukiwanie danych statystycznych na ten temat stanowi skomplikowane przedsięwzięcie: liczby muszą być dokładnie zbadane a ich znaczenie ostrożnie ocenione, tak aby nie potęgować strachu i poczucia braku bezpieczeństwa wśród dotkniętych grup oraz ogółu społeczeństwa.2 Tym niemniej wiele spośród najnowszych wyników badań podkreśla zakres problemu, wskazując na niepokojący rozwój sytuacji, który zasługuje na naszą uwagę tu i teraz.

Oficjalne dane za dekadę 2005-2015 wskazują na wysoki poziom przemocy antysemickiej w większości państw członkowskich Unii Europejskiej (zob. FRA 2016: 23 i nast.). We Francji doszło w 2015 r. do znacznej liczby aktów i gróźb antyislamskich, a liczba doniesień o tego rodzaju aktach wzrosła o 223% w porównaniu z poprzednim rokiem (zob.

CNCDH 2016: 10). Brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (ang.

Home Office) odnotowuje corocznie od 2013 r. dużą liczbę aktów rasizmu, ze szczytową ich liczbą przypadającą w lipcu 2016 r. na czas referendum w sprawie tzw. Brexitu i towarzyszącej mu kampanii (zob. Home Office 2016: 16 i nast.). Niemieckie Federalne Biuro Policji Kryminalnej zanotowało w 2016 r. drastyczny wzrost liczby motywowanych politycznie aktów przestępczych przeciwko osobom ubiegającym się o azyl (zob. BKA 2017: 16 i nast.).

Szeroko zakrojone badania przeprowadzone przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) wykazały niepokojący pozom przemocy motywowanej antycyganizmem, uprzedzeniami wobec osób LGBT, seksizmem i mizoginizmem. W 2008 r. 18% Romów, z którymi agencja 2- W temacie wyzwań towarzyszących zbieraniu i ocenie danych dotyczących tego rodzaju zdarzeń zob. ODIHR 2005: 21 i nast. oraz Perry 2010: 351 i nast.

14

przeprowadziła wywiad, podało, że doświadczyli aktów przemocy spowodowanej nienawiścią na tle rasowym w ciągu ostatnich 12 miesięcy (zob.

FRA 2009: 9). W 2013 r. ponad 25% osób LGBT, będących respondentami szeroko zakrojonego sondażu, podało, że doświadczyli co najmniej jednego aktu przemocy bądź grożono im przemocą ze względu na ich orientację seksualną lub tożsamość płciową w ciągu pięciu lat poprzedzających badanie (zob. FRA 2014a: 56). W 2014 r. obejmujące całą UE badanie na temat przemocy wobec kobiet wykazało, że jedna na trzy kobiety doświadczyła przemocy fizycznej i/lub seksualnej po osiągnięciu wieku 15 lat (zob. FRA 2014b: 27).

Zebrane tutaj wyniki badań mogą, na pierwszy rzut oka, zdawać się wręcz niespójne i przytaczane swobodnie. Nie tylko obejmują wiele miejsc i kontekstów krajowych, ale także mnogość zjawisk: przemoc wobec grup wyznaniowych, opartą na pochodzeniu etnicznym, statusie migranta lub uchodźcy, orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej. Jednakże po bliższym zbadaniu, można wykryć sensowne ich pokrewieństwo oraz podobne, choć w mniejszym stopniu zbadane formy przemocy3 skupionej na grupach. Ofiarami padają konkretne osoby, gdyż postrzega się je za członków dyskryminowanych grup społecznych lub wspólnot, które podlegają degradacji, wykluczeniu, marginalizacji lub postrzegane są jako „inne”, „różne od” bądź „niespełniające” akceptowanej społecznie normy.

Ponieważ opisane powyżej zjawiska są tak blisko powiązane ze społeczną dynamiką dyskryminacji, EFUS określa te zjawiska wspólnym pojęciem przemocy motywowaną dyskryminacją.

Wzajemne oddziaływanie dyskryminacji i przemocy Przemoc motywowana dyskryminacją nie jest oczywistym pojęciem. Łączy w sobie pojęcia przemocy i dyskryminacji, które same z siebie są złożone.

Według często stosowanej i powszechnie uznawanej definicji, przemoc jest rozumiana jako „celowe użycie siły fizycznej lub władzy, sformułowane jako groźba lub rzeczywiście użyte, skierowane przeciwko samemu sobie, innej osobie, grupie lub społeczności, które albo prowadzi do albo z którym wiąże się wysokie prawdopodobieństwo spowodowania obrażeń 3- Np. wobec osób niepełnosprawnych, starszych, bezdomnych lub świadczących usługi seksualne.

Przykłady praktyk mających na celu zwalczanie przemocy wobec tych grup podano w drugiej części niniejszej publikacji.

15

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

cielesnych, śmierci, szkód psychologicznych, wad rozwoju lub braku elementów niezbędnych do normalnego życia i zdrowia” (WHO 2002 5).

Uwzględniając nie tylko siłę fizyczną, ale także stosunki władzy, definicja ta obejmuje zaniedbania i formy zaniechania, groźby, nękanie, zastraszanie, upokarzanie oraz szkody psychologiczne, obok bardziej oczywistych form przemocy fizycznej i wykorzystywania seksualnego.

Uznawaną na całym świecie definicję dyskryminacji można zaczerpnąć z Międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, a obejmuje ona „wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie (...), które ma na celu lub pociąga za sobą przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub korzystania, na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego (ICERD, art. 1).

Koncepcja przemocy motywowanej dyskryminacją łączy zatem te dwa pojęcia, aby opisać i sproblematyzować wszelkie formy agresywnego zachowania wobec osób z uwagi na cechy tożsamościowe, które czynią ich podatnymi na społeczną dynamikę dyskryminacji. Obejmuje zjawiska seksizmu i przemocy związanej z płcią, rasizmu, islamofobii i rasizmu antymuzułmańskiego, antysemityzmu, fobii wobec osób LGBT, homofobii i transfobii, przemocy na tle ableizmu i przemocy wobec osób niepełnosprawnych, ageizmu, antycyganizmu oraz przemocy wobec Romów i Sinti, osób bezdomnych, migrantów i osób ubiegających się o azyl oraz osób świadczących usługi seksualne.4 Sprawcy przemocy motywowanej dyskryminacją kierują się stronniczością, uprzedzeniami, nietolerancją lub nienawiścią wobec tych grup. Chociaż są to indywidualne motywy i sprawcy muszą ponosić pełną odpowiedzialność za swoje czyny, to nie da się ich oddzielić od szerszej społecznej dynamiki dyskryminacji, stanowiącej tło, na którym tego rodzaju czyny stają się zrozumiałe jako spójne zjawisko o dużym znaczeniu dla polityki bezpieczeństwa.

4- Należy zaznaczyć, że nie jest to lista wyczerpująca. Sporządzanie list grup dotkniętych dyskryminacją i powiązanymi formami przemocy to przedsięwzięcie delikatne, ale niezbędne. Mimo że przez samo nazwanie dotkniętych można uwidocznić ich wiktymizację, tego rodzaju listy zawsze pomijają inne ofiary, których niewidoczność zostaje w ten sposób jeszcze bardziej wzmocniona. Aby zapoznać się z dogłębną analizą problemu, zob. Garland/Hodkinson 2014: 613 i nast.

16

Akty przemocy motywowanej dyskryminacją wykazują bardzo szkodliwe konsekwencje, które można podzielić na trzy kategorie. Po pierwsze, mogą mieć niszczące skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego ofiar, świadków, jak również partnerów, przyjaciół i rodzin ofiar. Badania wykazały, że akty przemocy motywowanej dyskryminacją często cechują się skrajną brutalnością, będąc szczególnie brzemiennymi w konsekwencje dla ofiar (zob. Kees i in. 2016: 19 i nast.). Po drugie niosą za sobą silny i potencjalnie doniosły zamiar symboliczny – stanowią przestępstwa związane z tożsamością (zob. Schneider 2009: 298 i nast.). Mają na celu zagrozić całej grupie społecznej lub wspólnocie przemocą lub wykluczeniem oraz upokorzyć je, kwestionując tym samym ich podstawowe prawa i udział w życiu publicznym oraz konfrontując je z przesłaniem nienawiści i odrzucenia. Mogą być także rozumiane jako swoisty komunikat dla grupy, z której pochodzi ofiara (ang. message crimes) (zob. ODIHR 2009a: 19 i nast.). Po trzecie budzą strach i wrogość w kontekście znacznie szerszym niż miasto, region, a nawet kraj. W ten sposób napędzają procesy polaryzacji i radykalizacji, które mogą prowadzić do agresywnego ekstremizmu5, a także są zdolne do nasilania już istniejących napięć pomiędzy różnymi społecznościami, zwiększając ryzyko gwałtownych rozruchów i międzygrupowego konfliktu. Gdy zrozumie się i dokładnie przeanalizuje te trzy wymiary, staje się jasne, że przemoc motywowana dyskryminacją nie tylko stanowi zagrożenie dla życia poszczególnych osób, ale też wywiera szkodliwy wpływ na pokojowe współistnienie, praworządność, porządek i spójność społeczną, stanowiąc także realne zagrożenie dla zasady równości.

Przestępczość spowodowana nienawiścią a przemoc motywowana dyskryminacją Jako że nie ma powszechnie uzgodnionej definicji przemocy motywowanej dyskryminacją, warto porównać ją i odgraniczyć od lepiej znanego pojęcia przestępczości spowodowanej nienawiścią. Przestępczość spowodowaną nienawiścią jest szerzej omawiana w kryminologii, kryminalistyce i polityce kryminalnej krajów anglojęzycznych od lat 90. XX w. Szeroko 5- Projekt LIAISE (Instytucje lokalne przeciwko ekstremizmowi) realizowany przez EFUS podkreślił te wzajemne powiązania dyskryminacji, stygmatyzacji i braku spójności społecznej z jednej strony oraz procesów radykalizacji prowadzących do gwałtownego ekstremizmu z drugiej strony. Zob. EFUS 2016b: 28 i nast.

17

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

cytowana definicja akademicka to ta zaproponowana przez kanadyjską kryminolog i ekspertkę od przestępczości spowodowanej nienawiścią, Barbarę Perry: „Przestępczość spowodowana nienawiścią (...) obejmuje akty przemocy i zastraszania z reguły skierowane przeciwko już stygmatyzowanym i marginalizowanym grupom. Jest swoistym mechanizmem władzy i ucisku, który ma utwierdzać niepewne hierarchie cechujące dany porządek społeczny. Podejmuje próbę równoczesnego odtworzenia zagrożonej (w sposób rzeczywisty lub wyobrażony) hegemonii grupy sprawcy oraz „należytej” podporządkowanej tożsamości grupy ofiary. Jest to sposób oznaczenia zarówno własnego „Ja” jak i „Innego” w taki sposób, aby przywrócić ich „właściwe” wzajemne pozycje, które zostały nadane i są powielane przez szersze ideologie i wzorce nierówności społeczno-politycznej.”

(Perry 2001: 10) Definicja opracowana przez Perry silnie osadza zjawiska przestępczości spowodowanej nienawiścią w szerszych społecznych procesach władzy i podporządkowania, rozróżnia pomiędzy własnym „Ja” a „Innym” lub grupami uprawnionymi i wykluczonymi oraz uwzględnia dynamikę nierówności, hierarchizacji i stygmatyzacji. Ta definicja ujmuje znaczną cześć procesów i zjawisk, które mają zostać omówione w niniejszej publikacji, lecz pojęciowo zawęża je do aktów przestępczych motywowanych nienawiścią – to prowadzi do pominięcia wszelkich form napaści nieobjętych obowiązującym kodeksem karnym, jak również całej gamy dyskryminujących motywów, które nie odpowiadają skrajnej emocji określanej jako „nienawiść” (zob. Chakraborty/Garland 2009: 4 i nast.).

Równie często cytowana jest bardziej praktycznie zorientowana definicja stosowana przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) przy Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), która podaje, że przestępstwa z nienawiści to „...akty przestępcze motywowane stronniczością lub uprzedzeniami wobec określonych grup ludzi. Przestępstwo z nienawiści składa się zatem z dwóch odrębnych elementów: Jest to akt stanowiący przestępstwo według prawa karnego, a popełniając to przestępstwo, sprawca kieruje się uprzedzeniami lub stronniczością.”

(ODIHR 2009b: 15)

18

Jest to zwięzła i praktyczna definicja przestępczości spowodowanej nienawiścią. Na poziomie zjawisk pozostaje ściśle skupiona na aktach przestępczych objętych kodeksem karnym. Na poziomie motywacyjnym poszerza zakres pojęciowy, aby uwzględnić inne formy poniżania grup, takie jak uprzedzenia lub stronniczość. Stanowi wspólną podstawę dla krajów członkowskich OBWE, umożliwiającą im omówienie i koordynację ich strategii w zwalczaniu przestępczości spowodowanej nienawiścią, która skupia się na harmonizacji środków legislacyjnych, tj. wprowadzeniu paragrafów dotyczących przestępczości spowodowanej nienawiścią w krajowych przepisach prawa karnego. Służą one do wyraźnej delegitymizacji takich czynów, wykluczają bezkarność sprawców oraz zwiększają wyroki dla tych, co do których są dowody, że kierowali się stronniczością, uprzedzeniami lub nienawiścią, wykorzystując tym samym ustawodawczą jak i symboliczną moc kodeksu karnego do ochrony podstawowych praw ofiar przestępstw z nienawiści (zob. ODIHR 2009a: 21 i nast.).

Chociaż pojęcie przestępczości spowodowanej nienawiścią oraz otaczające je debaty akademickie i wśród praktyków stanowią ważny punkt odniesienia dla każdego omówienia zjawisk będących przedmiotem niniejszej publikacji, EFUS postanowiło wykorzystać w swojej publikacji alternatywne pojęcie przemocy motywowanej dyskryminacją.

Konceptualizacja przemocy motywowanej dyskryminacją Decyzja EFUS, aby użyć terminu „przemoc motywowana dyskryminacją” jest wynikiem szeregu przemyślanych względów pojęciowych. Po pierwsze niesłychanie ważne jest, aby podkreślić wzajemne powiązania przemocy motywowanej dyskryminacją, którą definiuje się jako czyny motywowane nienawiścią, nietolerancją lub uprzedzeniami a szerszą społeczną dynamiką dyskryminacji, wykluczenia społecznego, marginalizacji oraz ostracyzmu wobec narażonych na ataki grup. Przemoc nigdy nie występuje w próżni, lecz staje się zrozumiałą praktyką społeczną jedynie w kontekście szerszych społecznych procesów władzy i budowy porządku społecznego (zob. Arendt 1970: 53 i nast.). Pojęcie przemocy motywowanej dyskryminacją odzwierciedla te wzajemne powiązania.

Po drugie stosując pojęcie przemocy zamiast przestępczości, unikamy ograniczenia zakresu do czynów przestępczych. Podczas gdy ścisłe sku-

19

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

pienie się na działalności przestępczej może być odpowiednie do opracowania strategii legislacyjnych na poziomie krajowym i ponadnarodowym, nie ma potrzeby takiego ograniczenia na poziomie lokalnym. Tutaj należy uwzględnić wszelkie praktyki zagrażające spójności społecznej i pokojowemu współistnieniu społeczności lokalnych oraz stanowiące ryzyko dla ludności w gminie i regionie. Wszelkimi formami przemocy objętymi powyższą definicją Światowej Organizacji Zdrowa (WHO), niezależnie od tego, czy podlegają przepisom kodeksu karnego, czy nie, muszą zajmować się polityki bezpieczeństwa miejskiego, których celem jest ochrona bezpieczeństwa naszych miast. W końcu badania stale wykazują, że tzw. czyny „niskiego stopnia”, takie jak obelgi i nękanie, które mogą nie stanowić przestępstwa, są najczęstszymi formami przemocy motywowanej dyskryminacją (zob. m.in. Hall 2013: 63 i nast.).

Po trzecie to pojęcie unika terminu „nienawiść”, nawet na poziomie nazewnictwa, mówiąc zamiast tego o motywach związanych z dyskryminacją. Pojęcie dyskryminacji jest znacznie szersze od nienawiści, zatem może służyć jako termin ogólny dla różnego rodzaju wrogich motywów, które można opisać wieloma innymi terminami, jak stronniczość, uprzedzenia, nienawiść, nietolerancja, poniżenie, ostracyzm, marginalizacja i wykluczenie. Ponadto ustanawia ono bliski związek językowy z terminami opisującymi rzeczywiste omawianie zjawiska, takie jak rasizm, mizoginizm, homofobia, ableizm itd., które są niezbędne do zrozumienia przemocy motywowanej dyskryminacją.

Z powyższych względów EFUS proponuje następującą definicję roboczą przemocy motywowanej dyskryminacją:

>>>>>>

Akt przemocy motywowanej dyskryminacją to gwałtowne zdarzenie, które ofiara, świadek lub inna osoba postrzega jako motywowane uprzedzeniami, nietolerancją, stronniczością lub nienawiścią, a które może, ale nie musi stanowić przestępstwa na mocy obowiązującego kodeksu karnego.

Ta definicja pozwala uchwycić zjawiska opisane w początkowych ustępach rozdziału. Umożliwia kompleksową analizę i rozważenie ich znaczenia politycznego oraz skutków dla bezpieczeństwa publicznego – to zwykle jest wykluczone, gdy tego rodzaju zjawiska albo są rozu-

20

miane jako przestępczość spowodowana nienawiścią a następnie bezpośrednio kierowane do organów ścigania, albo określane pojęciem dyskryminacji a następnie kierowane do organów ds. równości / zwalczania dyskryminacji. Wreszcie umożliwia ona szerokie uznanie i docenienie praktyk, inicjatyw i projektów, które są rozwijane i prowadzone w wielu miejscach całej Europy, aby zwalczać te zjawiska oraz przeciwdziałać i zapobiegać wszelkim formom przemocy motywowanej dyskryminacją. Działania mające na celu tworzenie i rozprzestrzenianie wiedzy na ten temat, zwiększanie świadomości wśród różnych narażonych na ataki grup, upodmiotowienie osób zagrożonych, zapobieganie incydentom w sposób ukierunkowany, wspieranie ofiar, aby wprowadzić do głównego nurtu i rozpowszechnić takie strategie przeciwdziałania, odgrywają ważną rolę i zostaną rozważone bardziej szczegółowo w drugiej części niniejszej publikacji.

1.2 Europejskie strategie zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Europejskie ramy polityczne i prawne w celu zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją Przemoc motywowaną dyskryminacją należy postrzegać w perspektywie europejskiej. W samym ośrodku idei projektu europejskiego leży przekonanie, że odmienność i różnorodność to nieodłączny składnik życia na kontynencie. Różnorodność tożsamości kulturowych, narodowych i etnicznych, języków, tradycji i form rządów wzbogaca dziedzictwo europejskie. Wykorzystywane do partykularnych interesów i wrogich zamiarów, te różnice często stanowiły powód krwawych wojen w doprawdy najmroczniejszych chwilach historii Europy. To właśnie przeciwko takiej przemocy oraz w celu umożliwienia trwałego pokoju i stabilności zainicjowano jednoczenie Europy po II wojnie światowej.

Głównym przejawem tej idei było utworzenie Rady Europy (RE) w 1949 r. oraz przyjęcie europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i

21

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

podstawowych wolności przez 47 państw członkowskich. Celem RE jest promowanie demokracji, praworządności, praw człowieka oraz rozwoju społecznego w całej Europie. Konwencja określa listę praw człowieka i zobowiązuje państwa członkowskie do zagwarantowania ich w prawie krajowym. Artykuł 14 konwencji gwarantuje „korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji (...) bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.”6 Jeżeli chodzi o Unię Europejską (UE), prawne zakazy dyskryminacji dotyczyły tylko kontekstu zatrudnienia aż do 2000 r. (zob. FRA 2010: 15 i nast.). Działania społeczeństwa obywatelskiego oraz lobbing prowadzony przez ugrupowania interesu publicznego doprowadziły do znacznego wzmocnienia zasady niedyskryminacji w prawie europejskim, zwłaszcza do powstania europejskich dyrektyw o równości zatrudnienia i równości rasowej oraz ogłoszenia Karty praw podstawowych UE w 2000 r., która uznaje niepodzielne, powszechne wartości godności osoby ludzkiej, wolności, równości i solidarności. To w tym momencie „jedność w różnorodności” stała się motto UE. Artykuł 21 Karty UE zabrania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

Gdy traktat lizboński wszedł w życie w 2009 r., Karta stała się wiążącym prawnie dokumentem dla instytucji UE oraz państw członkowskich wdrażających prawo unijne.7 Jeżeli chodzi dokładniej o temat przemocy motywowanej dyskryminacją, to UE już w 1996 r. przyjęła wspólne działanie Rady nr 96/44 3/ WSiSW w sprawie zwalczania rasizmu i ksenofobii, które w 2008 r. zostało zastąpione przez decyzję ramową (2008/913/WSiSW) w 6-Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Artykuł 14. Zakaz dyskryminacji: Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.

7- Protokoły „opt-out” zostały wynegocjowane dla Wlk. Brytanii, Polski i Republiki Czeskiej.

22

sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych, która mówi o potrzebie dalszego zbliżania przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich UE oraz przezwyciężania przeszkód w skutecznej współpracy sądowej, które głównie polegają na rozbieżności podejść prawnych w państwach członkowskich. Oprócz określenia przestępstw dotyczących rasizmu i ksenofobii, ta decyzja ramowa zobowiązuje państwa członkowskie do zagwarantowania, że motywy rasistowskie lub ksenofobiczne będą uznawane za okoliczność obciążającą, albo ewentualnie, że tego rodzaju motywy mogą być uwzględniane przez sądy przy określaniu kar za każde inne przestępstwo. Ponadto decyzja ramowa zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych środków, aby zapewnić ochronę także osobom LGBT, czego dokonały już niektóre państwa członkowskie (zob. FRA 2014: 16). Ponadto dyrektywa w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw (2012/29/E) zobowiązuje państwa członkowskie do oceny potrzeb ofiar przemocy spowodowanej nienawiścią i skierowania ich po odpowiednie wsparcie oraz do odpowiednio przeszkolonych organów ścigania.

Te ramy prawne na poziomie unijnym mają bezpośrednie konsekwencje dla ustawodawstw krajowych. Przegląd ram prawnych w państwach członkowskich pokazuje, że sytuacja prawna oraz uznanie przestępczości spowodowanej nienawiścią i przemocy motywowanej dyskryminacją znacznie się różnią: niektóre w ogóle ich nie uwzględniają w kodeksie karnym, podczas gdy inne zapewniają ochronę prawną tylko niektórym grupom.8 UE jest uprawniona do zmuszenia państw członkowskich, aby przestrzegały zobowiązań wynikających z unijnego prawa, za pomocą tzw. postępowania w sprawie naruszenia przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, a Komisja Europejska oświadczyła, że jest zdecydowana podjąć wszelkie niezbędne kroki, aby uniknąć tego, że działania mniejszości złożonej z ekstremistów będą wykorzystywane do propagowania rasizmu, ksenofobii oraz nietolerancji w UE. Ten krótki przegląd europejskich ram prawnych pokazuje, że europejskie instytucje ponadnarodowe stały się siłą napędową w zakresie nie-

8- Aby poznać szczegółowe informacje na temat tych ram krajowych, zob. bazę danych ODIHR na temat przepisów prawa dot. przestępczości spowodowanej nienawiścią w regionie OBWE: www. legislationline.org/topics/subtopic/79/topic.

23

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

dyskryminacji i ochrony praw człowieka. Jednakże to stanowisko jest kwestionowane.

Przemoc motywowana dyskryminacją w perspektywie europejskiej W ostatnich latach kilka zdarzeń w Europie doprowadziło do wzrostu napięć społeczno-politycznych na całym kontynencie, co z kolei sprawiło, że wszczęto alarm dotyczący poziomu i form przemocy motywowanej dyskryminacją, jak te wspomniane w poprzednim rozdziale.

Pośród zdarzeń stanowiących kontekst bieżącej sytuacji są: załamanie finansowe z 2008 r. i późniejsze strategie wielu państw członkowskich polegające na przywróceniu oszczędności budżetowych, prowadzące do ostrych cięć wydatków socjalnych oraz rosnący poziom bezrobocia, szczególnie wśród młodych osób; rosnąca liczba migrantów z Bliskiego Wschodu szukających w Europie schronienia przed międzynarodowymi działaniami wojennymi lub skrajną biedą w rejonach takich jak Afryka Subsaharyjska; zwiększona mobilizacja skrajnie prawicowych i/ lub populistycznych ruchów w wielu krajach europejskich, które promują nadrzędność grup większościowych i uprzedzenia wobec tych uznawanych za „odmiennych”; osłabienie legitymacji i społecznego wsparcia instytucji europejskich w wielu państwach członkowskich, a szczególnie w Europie Wschodniej i Wlk. Brytanii, co przede wszystkim doprowadziło do Brexitu; oraz zwiększone zaniepokojenie społeczne terroryzmem islamskim w Europie z późniejszymi próbami wzmocnienia środków antyterrorystycznych przez UE. Z drugiej strony zwiększona mobilność ludności, rosnący poziom wiedzy i ogólne procesy globalizacji doprowadziły do zwiększonej świadomości na temat dyskryminacji i nietolerancji.

Aby przyspieszyć współpracę i koordynację oraz lepiej zapobiegać i przeciwdziałać przestępczości spowodowanej nienawiścią i mowie nienawiści, Komisja Europejska utworzyła w 2016 r. unijną Grupę Wysokiego Szczebla ds. Zwalczania Rasizmu, Ksenofobii i Innych Form Nietolerancji. Podczas swojej przemowy na inauguracyjnym posiedzeniu grupy, komisarz europejska Věra Jourová powiedziała, że obecna sytuacja to „bezprecedensowe wyzwanie społeczne [dla]

24

Europy” (Jourová 2016). Grupa wysokiego szczebla łączy w sobie władze państw członkowskich, Parlament Europejski, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, przedstawicieli społeczności, Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) oraz stosowne organy międzynarodowe, takie jak Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI), Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) oraz Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR). Pomaga zmaksymalizować synergię pomiędzy wszystkimi stronami zainteresowanymi oraz opracowuje reakcje pozwalające na skutecznie zwalczanie wszelkich form rasizmu i nietolerancji. Ponadto zmierza do ustanowienia wspólnej metodologii rejestrowania i zbierania danych dotyczących przestępczości spowodowanej nienawiścią.

Podejścia instytucji i organizacji europejskich do zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją Trzy główne instytucje wielonarodowe kierują walką przeciwko przemocy motywowanej dyskryminacją, nietolerancji oraz przestępczości spowodowanej nienawiścią na poziomie europejskim. Ponieważ ich podejście i działania stanowią odpowiednie ramy oraz bogate źródło wsparcia i informacji dla zainteresowanych podmiotów lokalnych, zostaną one tutaj pokrótce przedstawione.

Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) to europejski ośrodek fachowej wiedzy w zakresie praw podstawowych. Ustanowiona została w 2007 r., aby zapewniać niezależną oraz opartą na dowodach naukowych pomoc i fachową wiedzę w zakresie praw podstawowych dla instytucji oraz krajów członkowskich UE. Agencja pracuje nad szeregiem tematów istotnych dla przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją, a są to w szczególności:

 dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar przestępstw, w tym odszkodowania dla ofiar;

 integracja Romów, prawa dziecka;  dyskryminacja ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie 25

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną;

 imigracja oraz integracja migrantów, kontrola wizowa i graniczna oraz azyl;

 rasizm, ksenofobia i związana z nimi nietolerancja.

Aby skutecznie zwalczać przemoc motywowaną dyskryminacją, czyny należy bardziej uwidaczniać, sprawców pociągać do odpowiedzialności, a ofiarom zaoferować wsparcie. Dyrektywa w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw (2012/29/UE) zobowiązuje państwa członkowskie do identyfikacji ofiar przemocy motywowanej nienawiścią przy pierwszym kontakcie z funkcjonariuszami policji, tak aby przedstawić im odpowiednie informacje pozwalające na skorzystanie z praw ofiar z uwzględnieniem ich konkretnych potrzeb i okoliczności osobistych.

Liczne orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zobowiązują kraje do „odsłonienia” kryjących się za przestępstwami motywów związanych ze stronniczością. Ponadto badania FRA stale wykazują spore rozbieżności pomiędzy sposobami, w jakie państwa członkowskie rejestrują i zbierają dane na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią. Wynik jest taki, że wiele przestępstw z nienawiści pozostaje niezgłoszonych, nieściganych, a zatem niewidocznych. Ponadto agencja stworzyła zestaw narzędzi pod nazwą „Wspólne ujęcie praw podstawowych”9, które daje władzom lokalnym, regionalnym i krajowym praktyczne środki i metody uwzględniania praw podstawowych w tworzeniu polityki, świadczeniu usług oraz w praktykach administracyjnych.

W 2014 r. FRA ustanowiła grupę roboczą w celu poprawy zgłaszania i rejestrowania przestępczości spowodowanej nienawiścią w UE wraz z członkami przedstawicielami wszystkich 28 państw członkowskich, jak również stosownych organów międzynarodowych. Głównym wynikiem prac grupy roboczej jest kompendium praktyk10 w zwalczaniu przestępczości spowodowanej nienawiścią, które ma na celu ułatwić wymianę i transfer skutecznych strategii na poziomie europejskim.11 W 2016 r.

26

9- Zob: www.fra.europa.eu/en/joinedup/home.

10- Zob: www.fra.europa.eu/en/theme/hate-crime/compendium-practices 11-Prace EFUS dotyczące zagadnienia przemocy motywowanej nienawiścią są zgodne z wytycznymi Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, z którą przeprowadzono liczne konsultacje i wymiany doświadczeń w trakcie trwania projektu „Sprawiedliwe i bezpieczniejsze miasta dla wszystkich”.

Komisja Europejska zwróciła się do Agencji o dołączenie do Grupy Wysokiego Szczebla ds. Zwalczania Rasizmu, Ksenofobii i Innych Form Nietolerancji, a także poprosiła FRA o koordynację Podgrupy podległej Grupie Wysokiego Szczebla, której zadaniem będzie opracowanie metod rejestrowania i zbierania danych na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią. W trakcie początkowego dwuletniego okresu (2017-2018) zadaniem Podgrupy jest zaproponować główne wspólne elementy metodologii umożliwiającej rejestrowanie i zbieranie danych na temat incydentów przestępczych spowodowanych nienawiścią, ulepszając porównywalność danych we wszystkich państwach członkowskich, oraz gotowej do przetestowania w państwach członkowskich, w razie potrzeby z adaptacją do warunków krajowych.

Europejską Komisję Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) Rada Europy ustanowiła Europejską Komisję Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) w 1993 r. jako niezależny zespół składający się z 47 ekspertów spośród wszystkich państw członkowskich Rady. Pierwotną misją ECRI było monitorowanie i zgłaszanie problemów związanych z rasizmem, ksenofobią, antysemityzmem, nietolerancją oraz dyskryminacją ze względu na „rasę”, pochodzenie narodowe / etniczne, kolor skóry, obywatelstwo, religię i język (dyskryminacja rasowa), jak również wydawanie zaleceń dla państw członkowskich. Od 2013 r. jej mandat obejmuje także dyskryminację i nietolerancję wobec lesbijek, gejów oraz osób biseksualnych i transseksualnych (LGBT).

Zadaniem ECRI jest ocena skuteczności środków politycznych, legislacyjnych i społecznych podejmowanych przez państwa członkowskie w celu zwalczania rasizmu, dyskryminacji rasowej, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji. Ponadto proponuje dalsze działania i formułuje ogólne zalecenia dotyczące polityki państw członkowskich. ECRI jest najbardziej znana ze swoich sprawozdań dla poszczególnych krajów12, które analizują politykę państw członkowskich w zakresie zwalczania i zapobiegania dyskryminacji rasowej i nietolerancji w cyklach pięcioletnich we współpracy z agencjami państwowymi, jak również strukturami i inicjatywami pozarządowymi, oficerami łącznikowymi itd. Wyniki badań 12- Zob: www.coe.int/t/dghl/monitoring/ecri/activities/countrybycountry_en.asp.

27

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

ECRI wraz z zaleceniami na temat tego, jak każde państwo powinno radzić sobie ze stwierdzonymi problemami, są publikowane w autorytatywnych raportach krajowych.

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Podległe Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) ma za zadanie udzielanie państwom członkowskim organizacji (OBWE), jak również społeczeństwu obywatelskiemu wsparcia, pomocy i fachowej wiedzy, tak aby promować demokrację, praworządność, prawa człowieka, tolerancję oraz niedyskryminację. Wydział ds. Tolerancji i Niedyskryminacji, ustanowiony w 1990 r. z pierwotnym zakresem uprawnień obejmującym promowanie wolnych wyborów, odgrywa obecnie ważną rolę w zwalczaniu nietolerancji, dyskryminacji, nienawiści oraz pokrewnych form przemocy i przestępczości. Jego działalność skupia się na zwalczaniu przestępczości spowodowanej nienawiścią na różnych poziomach, tj. zachęcaniu rządów do opracowania strategii przeciwdziałania oraz wcieleniu ich do polityki oświatowej, egzekwowania prawa i polityki społecznej, ulepszaniu i harmonizacji systemów zgłaszania przestępczości spowodowanej nienawiścią, nowelizacji prawa karnego, tak aby odzwierciedlało wagę incydentów motywowanych stronniczością oraz szkoleniu organów ścigania, jak również szkoleniu przedstawicieli inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego w monitorowaniu przestępczości spowodowanej nienawiścią, wspieraniu ofiar oraz sprzyjaniu dobrym stosunkom pomiędzy społecznościami.

Za pomocą swojego Systemu Informacyjnego dot. Tolerancji i Niedyskryminacji (TANDIS), ODIHR zbiera dane na temat incydentów motywowanych nienawiścią, pochodzące z oficjalnych agencji państwowych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego, opracowuje je i udostępnia w internecie.13 Ponadto dostarcza zwięzłe informacje na temat krajowych przepisów dotyczących przestępczości spowodowanej nienawiścią, jak również plany działania, raporty i inne dokumenty na dedykowanych stronach krajowych, a ponadto publikuje szeroko uznawane poradniki i arkusze informacyjne promujące strategie zwalczania przestępczości spowodowanej nienawiścią.

13- Zob: www.tandis.odihr.pl.

28

Przemoc motywowana dyskryminacją jako priorytet w europejskiej polityce bezpieczeństwa miejskiego Inicjatywy wielonarodowe, takie jak te podejmowane przez Unię Europejską, Radę Europy, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz ich poszczególne organy odpowiedzialne za zwalczanie dyskryminacji i pokrewnych form przemocy stanowią zatem ważne ramy w przeciwdziałaniu dyskryminacji. Ażeby te inicjatywy miały jednak rzeczywisty wpływ na sytuację na miejscu i osiągały swój cel polegający na ochronie narażonych osób przed atakiem na takie cenne prywatne aspekty ich osobowości, jak tożsamość etniczna, orientacja seksualna i niepełnosprawność, należy zrobić więcej.

Oprócz inicjatyw odgórnych zachodzi potrzeba działań oddolnych na poziomie lokalnym, które w pełni uznawałyby szkody, jakie przemoc motywowana dyskryminacją wyrządza na znacznych częściach populacji.

Należy zintensyfikować koordynację działań podejmowanych na różnych szczeblach zarządzania – od lokalnego i regionalnego po krajowy, europejski i międzynarodowy – przez różne zainteresowane strony. Należy ulepszyć wymianę doświadczeń pomiędzy zainteresowanymi stronami na poziomie lokalnym w całej Europie oraz tworzenie sieci z przedstawicielami organów krajowych i międzynarodowych. To właśnie rozwój, wdrażanie i ocena takich lokalnych inicjatyw przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją, jak również ich wzajemne oddziaływanie i współpraca z innymi zainteresowanymi stronami, stanowi przedmiot niniejszej publikacji. Zostanie to omówione w kolejnym rozdziale.

29

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

1.3 Przemoc motywowana dyskryminacją a bezpieczeństwo miejskie – Znaczenie reakcji na poziomie lokalnym

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Europejskie miasta jako kluczowe obszary różnorodności Miasta i obszary metropolitalne ucieleśniają symboliczne europejskie pojęcie jedności w różnorodności: są „tyglami”, przyciągającymi różnorodne grupy, takie jak migranci, mniejszości seksualne, wspólnoty religijne, bezdomni, ekspatrianci, a mówiąc bardziej ogólnie, ludzie ze wszystkich środowisk, którzy mieszają się z ludnością miejscową, sami stając się miejscowymi. Coraz częściej obejmują wielką liczbę ludzi z różnych pokoleń, o różnym pochodzeniu, w tym etnicznym, tożsamości płciowej oraz orientacji seksualnej, religii, statusie społeczno-ekonomicznym itd., którzy znajdują sposoby na budowanie społeczności i wyrażanie się w sposób specyficzny dla środowisk miejskich. Rosnąca urbanizacja i migracja do miast może stanowić jedno z najbardziej oczywistych źródeł dywersyfikacji ludności miejskiej, ale ten rozwój należy rozpatrywać w szerszym znaczeniu. Zróżnicowanie społeczno-ekonomiczne, segregacja przestrzenna oraz ponowoczesna fragmentacja tożsamości wspólnie przyczyniają się do tych procesów. Ludzie nie przynależą do jednej, lecz do wielu różnych kategorii, takich jak rasa, klasa, płeć oraz inne wyznaczniki tożsamości. Ponadto tego rodzaju kategorie stają się coraz bardziej płynne i niepewne. Całość tego procesu określono mianem „hiperdywersyfikacji” przestrzeni miejskich, którą powszechnie uznano za podstawowy warunek miejskiego życia w naszych czasach oraz zaletę prowadzącą do rozmaitych szans na rzecz pozytywnego rozwoju społeczno-gospodarczego.14 Jednakże wspólnie procesem łeczności

30

rosnąca dywersyfikacja ludności miejskiej i społeczności zamieszkujących europejskie miasta nie zawsze jest przebiegającym płynnie i spokojnie. Różnorodny skład spomiejskiej może również tworzyć sprzyjające warunki dla

14- Pojęcie hiperdywersyfikacji zostało wymyślone w ramach projektu badawczego „DiverCities Zarządzanie różnorodnością miejską”, którego zadaniem było zbadanie takich procesów, jak również innowacyjnych instrumentów politycznych zajmujących się wywoływanymi przez te procesy zmianami społecznymi. Zob. Tasan-Kok i in. 2017: 8 i nast.

napięć i konfliktów. Co więcej, szybki rozwój miast w Europie może prowadzić do zaostrzenia się zachowań nietolerancyjnych i dyskryminujących, które z kolei mogą przerodzić się w akty przemocy i przestępstwa zagrażające spójności społecznej oraz wpływające na spokój i bezpieczeństwo poszczególnych osób, społeczności oraz ogółu obywateli. Zarządzanie różnorodnością stanowi zatem nadchodzące wyzwanie dla rządów. Niedyskryminację należy uczynić ośrodkiem procesu podejmowania decyzji na wszystkich poziomach polityki społecznej. Brak zarządzania różnorodnością może prowadzić do sytuacji wykluczenia i narażenia zarówno mniejszości, jak i ogółu społeczeństwa.

Aby w pełni pojąć znaczenie tego powiązania, trzeba zrozumieć, że przemoc motywowana dyskryminacją klasyfikuje nie tylko czyny popełniane przez sprawców należących do radykalnych grup lub przejawiających wyraźnie ekstremistyczne motywy. Zamiast tego najbardziej rozpowszechnioną a zarazem i najgroźniejszą formą przemocy motywowanej dyskryminacją okazują się te zwyklejsze codzienne doświadczenia: „przemoc niskiego stopnia w postaci rozbitego okna, odchodów w skrzynce na listy, walenia w drzwi późno w nocy oraz popychania, ciosów i kopniaków wymierzonych w przechodnia na ulicy”. (McClintock 2005: 5). Chociaż można kwestionować to, czy tego rodzaju zjawiska są słusznie określane jako „niskiego stopnia”, to w pewnym stopniu stały się normą w wielu środowiskach miejskich (zob. Iganski 2008: 23 i nast.). Tego rodzaju „drobne” incydenty zwykle są trywializowane i często brak na nie reakcji ze strony organów ścigania lub innych władz i instytucji. Tym niemniej mogą zaszczepiać głębokie poczucie braku bezpieczeństwa, braku zaufania oraz strachu pośród członków dotkniętych nimi społeczności, którzy doprawdy mogą być tak samo dotknięci psychologicznie, jakby sami byli ofiarami (zob.

ODIHR 2009b: 17), a zatem mają szkodliwe skutki dla spójności społecznej i zdrowia publicznego.

Wiele powiedziano w debatach społecznych i naukowych o miejskich obszarach z wysokim wskaźnikiem przestępczości i tzw. „strefach no-go”, w których bezpieczeństwo publiczne jest szczególnie niskie.

Podczas gdy mówienie o takich obszarach wywołuje strach i znacznie szkodzi publicznej percepcji określonych w ten sposób miejsc, często

31

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

brakuje głębszej analizy tego, jakie rodzaje przestępstw są tam rozprzestrzenione i które grupy społeczne są nimi dotknięte lub mogą paść ofiarą. Badania na temat geograficznego rozmieszczenia przestępczości spowodowanej nienawiścią oraz przemocy motywowanej dyskryminacją na obszarach miejskich wskazują na jednolitość etniczną oraz biedę jako wskaźniki mogące sprzyjać koncentracji ryzykownych sytuacji dla grup marginalizowanych w formie ataków ksenofobicznych, incydentów na tle homofobii lub fobii wobec osób LGBT, molestowania i wykorzystywania seksualnego lub przemocy antysemickiej (zob. Iganski 2008: 45 i nast.). Tego rodzaju dynamikę przestrzenną należy dalej badać w drodze lokalnych audytów bezpieczeństwa i sondaży, aby budować lokalne i regionalne strategie prewencyjne w oparciu o dowody naukowe.

Przemoc motywowana dyskryminacją jako wyzwanie dla polityki bezpieczeństwa miejskiego Poprzednie rozdziały i ustępy pokazują, że przemoc motywowana dyskryminacją niewątpliwie i jednoznacznie stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa. Mimo to środki zabezpieczające pokojowe współistnienie różnych społeczności oraz zwalczające dyskryminację i zapobiegające jej często nie mają nadanego priorytetowego znaczenia w politykach bezpieczeństwa europejskich miast. Tradycyjnie lokalne służby trudniące się kwestią dyskryminacji stanowią raczej część działów administracyjnych dotyczących edukacji, mieszkalnictwa, zatrudnienia, działalności kulturalnej, równości płci oraz innych programów społecznych, niż wydziałów bezpieczeństwa (zob. Crowley 2015: 11 i nast.). Taki podział obowiązków jest powszechnie akceptowany, jako że dyskryminacja i pokrewne formy przemocy są obecne we wszystkich wymienionych sferach życia społecznego, zatem muszą się nimi zajmować stosowne działy administracji. Tym niemniej dyskryminacja, nienawiść i nietolerancja oddziałują na bezpieczeństwo publiczne, jak również na publiczne postrzeganie bezpieczeństwa. To powiązanie należy dokładniej zbadać, aby pokazać, dlaczego praktycy w zakresie bezpieczeństwa miejskiego powinni być zaangażowani w zwalczanie przemocy motywowanej dyskryminacją oraz w jaki sposób lokalne i regionalne strategie mogą uwzględnić ten temat.

32

Punkty przecięcia różnorodności, dyskryminacji i bezpieczeństwa przeważnie postrzegano przez pryzmat ryzyk i zagrożeń. Przykładowo szeroko omawiane w mediach ataki terrorystyczne wymierzone w wiele europejskich miast zostały przedstawione przez niektórych polityków i media jako konsekwencja imigracji i napływu uchodźców z regionów nękanych przez wojny domowe i konflikty zbrojne. To przyczyniło się do postrzegania migrantów, uchodźców i osób ubiegających się o azyl, w szczególności muzułmanów, jako potencjalne zagrożenie (zob., m. in. Nunziata 2015: 697 i nast.). Ponadto pokutuje rozpowszechnione, choć nieuzasadnione przekonanie, że poziom przestępczości jest wyższy wśród populacji imigranckich, co ma legitymizować dyskryminujące praktyki, takie jak profilowanie rasowe. Ponadto obecność w centrach miast innych marginalizowanych grup, takich jak Romowie lub bezdomni, często jest postrzegana jako zagrożenie dla bezpieczeństwa miejskiego.

Rosnąca dywersyfikacja stawia bezpieczeństwu miejskiemu wyzwania, którym należy sprostać podejmując odpowiednie działania. Nie należy jednak postrzegać dywersyfikacji wyłącznie jako zagrożenia lub ryzyka.

Taki pogląd jest jednostronny i nieproduktywny. Stygmatyzuje grupę już i tak zmarginalizowaną i stojącą w obliczu dyskryminacji. Sugerowanie, że takie grupy są powiązane z wykroczeniami i przestępczością, gdy brak naukowego uzasadnienia dla takiego skojarzenia, może spotęgować doświadczany przez nich ostracyzm, dodatkowo stanowiąc legitymizację czynów tych, którzy rozpowszechniają nietolerancję i nienawiść. W rezultacie potrzebne są alternatywne sposoby myślenia o różnorodności i bezpieczeństwie miejskim. Powinny one bazować na podstawowym aksjomacie bezpieczeństwa miejskiego jako dobra publicznego opartego na poszanowaniu praw podstawowych oraz udziale różnorodnych osób i grup w społeczeństwie (w tej kwestii i kolejnych, zob. EFUS 2012: 7 i nast.)

Europejskie miasta chcą zachować i rozwijać istniejące przestrzenie publiczne wspólne dla różnych grup ludności. Tworzenie więzów społecznych oraz serdecznych relacji to priorytet: bezpieczeństwo to nie oddzielanie jednych obywateli od drugich, lecz tworzenie wspólnych przestrzeni, gdzie wszyscy mają zapewnione bezpieczeństwo. Przemoc motywowana dyskryminacją grozi wykluczeniem dotkniętych grup z

33

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

tworzenia takich przestrzeni publicznych, jak również z korzystania z wolności, które one dają. Jeżeli członkowie tych grup muszą postrzegać siebie samych jako narażonych na nękanie, obrazę lub ataki ze względu na ich tożsamość, na bycie ofiarą dyskryminujących zdarzeń, gdy pokazują się w przestrzeniach publicznych i biorą udział w debatach i sprawach publicznych, to ich wkład zostanie utracony a udział ograniczony do tych, którzy przynależą do większości z już reprezentowanymi publicznie interesami.

Jedynie te polityki bezpieczeństwa miejskiego, które szanują, promują i chronią prawa kobiet, prawa mniejszości etnicznych, religijnych i seksualnych, osób niepełnosprawnych i bezdomnych oraz innych osób stojących w obliczu marginalizacji i przemocy motywowanej dyskryminacją, umożliwią zaangażowanie i udział tych grup (zob. EFUS 2007 4 i nast.). Ponieważ przemoc motywowana dyskryminacją, nienawiść i nietolerancja stanowią główne powody niepokoju dla tych grup, a ochrona przed tymi zjawiskami stanowi warunek wstępny ich dobrego samopoczucia, integracji i udziału w procesach społecznych, sprawy te muszą stanowić integralną część strategii bezpieczeństwa miejskiego.

Strategiczna rola władz lokalnych i regionalnych w zwalczaniu przemocy motywowanej dyskryminacją W całej Europie opracowano różne sposoby reagowania na przemoc motywowaną dyskryminacją. Najbardziej rozpowszechnione są reakcje prawnokarne, których celem jest ustanowienie we właściwych kodeksach praw dotyczących przestępczości spowodowanej nienawiścią, zwiększenie uznawania przestępstw motywowanych uprzedzeniami w orzecznictwie sądów karnych i cywilnych, jak również koordynacja i harmonizacja takich reakcji w całej Europie (zob. rozdział 1.2). Choć te wysiłki są ważne, uwzględniając to, iż mogą zniechęcać potencjalnych sprawców oraz nieść ważne przesłanie uznania i solidarności z ofiarami, ich zakres jest ograniczony w tym sensie, że legislacja i jej egzekwowanie nie mogą w wystarczający sposób wykorzenić uprzedzeń. Stąd tego rodzaju wysiłkom muszą towarzyszyć lokalne i regionalne środki zwalczania nienawiści, nietolerancji i przemocy motywowanej dyskryminacją.

34

Pomimo europejskiego i międzynarodowego zasięgu przemocy motywowanej dyskryminacją, wiele z czynników kształtujących tego rodzaju zjawiska posiada lokalne komponenty. Lokalne warunki życia, wpływ grup rówieśniczych, brak spójności społecznej oraz dystans do wartości demokratycznych i obywatelskich, jak również stygmatyzacja określonych dzielnic – wszystkie te czynniki lokalne mogą podważać pokojowe współistnienie społeczności na obszarach miejskich, sprzyjając zjawiskom takim jak nienawiść, nietolerancja i dyskryminacja. Co więcej, z uwagi na ich bliskość do ludności, władze lokalne i regionalne często jako pierwsze mają do czynienia z prośbami i żądaniami obywateli: są w bezpośrednim z nimi kontakcie, mogą zaoferować informacje i wskazówki, prowadzą służby publiczne oraz kluczowe instytucje zarządzające bezpieczeństwem publicznym, prewencją oraz integracją, jak również nadzorują sieci instytucji, organizacji i inicjatyw, które przyczyniają się do zapewniania publicznego dobra w postaci bezpieczeństwa miejskiego (zob. EFUS 2016b: 28 i nast.). To właśnie ze względu na ich bliskość do stosownych procesów publicznych, jak również zdolność planowania i wdrażania środków zapobiegawczych, sankcji i spójności społecznej, władze lokalne i regionalne mają do spełnienia wyjątkową i nieodzowną rolę w zapobieganiu i zwalczaniu przemocy motywowanej dyskryminacją.

Chociaż kompetencje władz lokalnych i regionalnych w sprawach bezpieczeństwa różnią się pośród krajów UE, coraz bardziej uznawana jest ważna rola, jaką mogą odegrać w przeciwdziałaniu zjawiskom takim jak rasizm i nietolerancja. Przykładowo w swojej Rezolucji nr 149 (2003 r.) dotyczącej Spójności Społecznej i Regionów w Europe: Polityki Regionalne i Działania odnośnie do Spójności Społecznej, Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy podkreśla, że rola rządów lokalnych i regionalnych w rozwijaniu spójności społecznej jest niezbędna, aby prawdziwie zagwarantować mniejszościom i narażonym grupom powszechne bezpieczeństwo i ochronę. W swojej Rezolucji nr 296 (2010 r.) Rada Europy zauważa, że z uwagi na bliski związek obywateli z ich lokalnie wybieranymi przedstawicielami, organy lokalne i regionalne są najlepszym miejscem oceny sytuacji, w których chodzi o ochronę praw człowieka, identyfikację problemów oraz działanie w ochronie praw człowieka i praw podstawowych mieszkańców. W swoim metodologicznym przewodniku na ten temat Rada

35

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

szczegółowo przedstawia ważny wkład, jaki zainteresowane podmioty lokalne mogą mieć w tej kwestii (zob. Rada Europy 2005: 50 i nast.).

Ponadto ONZ organizuje Europejską Koalicję Miast Przeciwko Rasizmowi (ECCAR) w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych ds.

Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). ECCAR opublikowała plan działania w zwalczaniu rasizmu na poziomie miejskim, gromadzący zobowiązania i przykłady szeroko zakrojonych działań. Jeden z dziesięciu rozdziałów planu działania ma na celu „wsparcie lub ustanowienie mechanizmów postępowania z przestępstwami z nienawiści oraz zarządzania konfliktami” (ECCAR 2004: 7) oraz proponuje trzy przykłady działania na poziomie lokalnym: ustanowienie rady ekspertów doradzającej gminie, zbudowanie międzyagencyjnej grupy pracowników miejskich w celu koordynowania działań, jak również oferowanie szkoleń dla pracowników agencji lokalnych i regionalnych. Chociaż stanowią one dobry punkt wyjścia, potrzebna jest dalsza fachowa wiedza i zalecenia dla lokalnych praktyków w dziedzinie bezpieczeństwa na temat tego, jak przeciwdziałać i zapobiegać przemocy motywowanej dyskryminacją.

EFUS promuje kompleksowe i zrównoważone podejście do przeciwdziałania i zapobiegania przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym, które łączy środki zapobiegawcze, działania represyjne oraz wysiłki dążące do ciągłej poprawy spójności społecznej.

Musi ono obejmować szeroką grupę zainteresowanych stron oraz polegać na udziale wszystkich grup społecznych, szczególnie tych, które są dotknięte przez zjawiska dyskryminacji i nietolerancji oraz pokrewne formy przemocy. Musi integrować i wykorzystywać istniejące zasoby w innych dziedzinach zapobiegania przestępczości oraz obejmować odpowiednie sposoby komunikacji i rozpowszechniania informacji. Ważne aspekty takiego podejścia to m.in.:

 zwiększanie wiedzy na temat lokalnych zjawisk przemocy motywowanej dyskryminacją za pomocą ukierunkowanych, metodycznych audytów bezpieczeństwa;

 rozwiązanie powszechnego problemu niezgłaszania incydentów związanych z dyskryminacją oraz poprawa danych statystycznych;

36

 zapewnienie lub poprawa lokalnych i środowiskowych usług wspierania ofiar dla tych, którzy padli ofiarami aktów przemocy motywowanej dyskryminacją;

 ustanowienie i prowadzenie sieci zapobiegania zajmujących się przemocą motywowaną dyskryminacją lub wprowadzenie tego tematu do programu takich sieci;

 określenie centralnej i widocznej roli urzędników wybranych na szczeblu lokalnym i regionalnym w zwalczaniu nienawiści i nietolerancji;

 szkolenie różnorodnych zainteresowanych stron lokalnych i regionalnych, aby lepiej rozpoznawały i reagowały na akty dyskryminacji;

 nawiązanie lub poprawa współpracy z organami ścigania w celu ulepszenia środków zapobiegania i represji;

 zwiększanie różnorodności i podnoszenie świadomości problemu dyskryminacji pośród administracji lokalnej i regionalnej;

 promowanie środków wczesnej i/lub pierwotnej prewencji dotyczącej uprzedzeń i dyskryminacji w szkole oraz edukacja obywatelska;

 sprzyjanie współpracy i wymianie doświadczeń w tym temacie z rządami na poziomie krajowym i europejskim;

 współpraca z mediami lokalnymi i regionalnymi w celu poprawy jakości relacji medialnych na ten temat.

Powyższe aspekty zostaną dalej rozwinięte w trzeciej części, która jest poświęcona szczegółowym zaleceniom w zakresie wdrażania strategii zapobiegania przemocy motywowanej dyskryminacją z myślą o praktykach i urzędnikach na poziomie lokalnym i regionalnym. Kolejna, druga część, obejmuje całą gamę istniejących praktyk i stanowi przegląd obiecujących projektów, które już są wdrażane w całej Europie.

37

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Część 2

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Lokalne podejścia do zapobiegania i przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją – zbiór obiecujących praktyk

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

38

Wstęp

>>>>>>>>>>> W tej części zebrano 50 przykładów praktyk przeciwdziałania i zapobiegania przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym i regionalnym. Celem jest dostarczenie podmiotom lokalnym w całej Europie konkretnych przykładów, a także inspiracji do ich własnych wysiłków w tym zakresie. Przedstawione tutaj praktyki wybrano spośród 130 zgłoszeń dokonanych przez instytucje i organizacje z 16 państw europejskich w odpowiedzi na zaproszenie EFUS oraz partnerów projektu z kwietnia 2016 r. Zaproszenie zostało rozesłane w języku angielskim, francuskim, włoskim, polskim, niemieckim, portugalskim i hiszpańskim, a zgłoszenia miały wpłynąć do grudnia 2016 r.

Wszystkie przesłane praktyki zostały dokładnie omówione i przeanalizowane przez konsorcjum projektu. Proces wyboru trwał ponad cztery miesiące. Wszyscy członkowie konsorcjum projektu recenzowali praktyki z pomocą formularza oceny dostarczonego przez EFUS. Ocena bazowała na kryteriach zawartych w zaproszeniu do zgłaszania praktyk: ogólnej jakości praktyki, jej zgodności z wybranymi kategoriami, priorytetami i rodzajami działań, innowacyjności, możliwości przeniesienia rozwiązania, trwałości, jakości partnerstwa, stosunku kosztów do korzyści, udziale obywateli oraz czasie trwania.

Proces wstępnej selekcji został przeprowadzony na platformie online EFUS-Network, a na jego końcu ustalono listę 70 praktyk. W marcu 2017 r. podjęto decyzję o wyborze 50 praktyk – miało to miejsce podczas spotkania koordynacyjnego projektu w Wiedniu, w którym wzięli udział wszyscy członkowie konsorcjum projektu oraz przedstawiciele Agencji Praw Podstawowych UE. Przedstawione tutaj praktyki zostały uznane przez konsorcjum za najlepiej nadające się do skutecznego zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją, nienawiści i nietolerancji. Zostały wybrane także po to, aby reprezentować różnorodne praktyki lokalne, w tym inicjatywy z szeregu krajów i regionów europejskich, realizowane przez całe mnóstwo zainteresowanych stron, nakierowane na szeroką gamę po-

39

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

wiązanych zjawisk, obejmujące mnogie grupy docelowe oraz uwzględniające stosowanie wielorakich strategii i taktyk.

Zbiór praktyk przedstawionych w niniejszym rozdziale nie ma za zadanie dostarczenia kompleksowego lub wyczerpującego przeglądu inicjatyw wdrażanych w tej dziedzinie. Choć zespół projektowy podjął szeroko zakrojone starania, aby jak najbardziej rozdystrybuować zaproszenie do zgłaszania praktyk w całej Europie, zdajemy sobie sprawę, że do wielu lokalnych inicjatyw nie udało się dotrzeć lub ich autorzy nie odpowiedzieli na zaproszenie. Ów zbiór nie jest zatem reprezentatywny. Należy postrzegać go jako uzupełnienie innych wykazów praktyk, takich jak Kompendium praktyk w zwalczaniu przestępczości spowodowanej nienawiścią (ang. Compendium of practices for combating hate crime) opracowane przez Agencję Praw Podstawowych UE. Aby podkreślić najbardziej wyróżniające się i ważne formy działalności zwalczającej przemoc motywowaną dyskryminacją, ustanowiono następujące sześć kategorii: Wspieranie wiedzy, Zwiększanie świadomości, Upodmiotowienie, Ukierunkowana prewencja, Wspieranie ofiar, Strategie przekrojowe. Te kategorie posłużą do systematyzacji praktyk w kolejnych rozdziałach.

2.1 Wspieranie wiedzy

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Aby opracować i wdrożyć skuteczne lokalne reakcje na przemoc motywowaną dyskryminacją oraz zapobiegać jej szkodliwym skutkom, niezbędne jest solidne i kompleksowe zrozumienie zjawiska, jego rozmieszczenia i dynamiki, jak również konsekwencji i skutków.15 Jednakże obecna wiedza i informacje na temat aktów przemocy motywowanych dyskryminacją pozostaje niepełna na różnych poziomach.

Jak wykazały omówienia w rozdziale 1.1, nierozwiązanych pozostaje kilka drażliwych kwestii odnośnie do pojęć, definicji i sformułowań.

15- „...jeżeli mamy skutecznie reagować na przestępczość spowodowaną nienawiścią i łagodzić jej skutki, musimy najpierw gruntownie poznać jej rozmieszczenie i dynamikę” (Perry 2010: 267).

40

Ponadto wiarygodne dane na temat rozpowszechnienia przemocy motywowanej dyskryminacją, jak również te dotyczące poszczególnych incydentów, są skromne i niepełne. Oficjalne dane gromadzone przez instytucje państwowe, takie jak organy ścigania, są z wielu powodów niewystarczające, aby przedstawić zakres problemu, zwłaszcza z uwagi na różnice w definicjach i regulacjach prawnych, brak świadomości wśród funkcjonariuszy organów ścigania, niespójnych mechanizmów monitorowania oraz znacznego poziomu niezgłaszania. Co więcej, ilość dostępnych danych znacznie się różni w zależności od formy przemocy motywowanej dyskryminacją: podczas gdy incydenty rasistowskie lub związane z fobią wobec osób LGBT są częściej monitorowane, to ataki na osoby niepełnosprawne lub bezdomne są rzadziej udokumentowane w oficjalnych statystykach.16 Zatem uzupełniające formy zbierania danych i tworzenia wiedzy są niezbędne w zwalczaniu przemocy motywowanej dyskryminacją.

Lokalne i regionalne zainteresowane podmioty, władze, jak również organizacje społeczeństwa obywatelskiego mogą odgrywać ważną rolę w zbieraniu takich danych uzupełniających, ponieważ znajdują się blisko dotkniętych społeczności i mogą rejestrować przypadki przemocy.

Praktyki udokumentowane w tej części na różne sposoby przyczyniają się do tego zadania. Dokumentują indywidualne incydenty przemocy motywowanej dyskryminacją, np. poprzez zapis lub archiwizację zeznań ofiar lub świadków. Gromadzą tego rodzaju informacje, tworząc z nich sprawozdanie, które jest następnie upublicznianie lub przesyłane do decydentów bądź innych profesjonalistów. Dane te zwiększają wiedzę na temat zjawisk, inspirują rozwój strategii przeciwdziałania oraz umożliwiają doskonalenie istniejących mechanizmów i polityk w celu zapobiegania przyszłym incydentom.

16- System Informacyjny dot. Tolerancji i Niedyskryminacji (TANDIS) opracowany przez ODIHR to dobry przykład tego, jak dane zebrane przez różne zainteresowane strony na różnych poziomach – państwa członkowskie OBWE, wyspecjalizowane instytucje i inne organizacje – można połączyć, aby uzyskać bardziej realistyczną ocenę występowania przemocy motywowanej dyskryminacją oraz lepiej wyposażyć właściwe podmioty, aby mogły wokół owych danych zbudować politykę. Zob. www. hatecrime.osce.org.

41

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Brunatna Księga Organizacja: Stowarzyszenie „Nigdy Więcej” Status: Antyrasistowska organizacja społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Poziom krajowy, Polska Główne źródło finansowania: Wolontariat Strona internetowa i adres e-mail: www.nigdywiecej.org/brunatna-ksiega, redakcja@nigdywiecej.org Misja i cele Stowarzyszenie Nigdy Więcej prowadzi prace zmierzające do dokumentowania aktów neofaszystowskich popełnianych każdego roku w Polsce oraz zwiększania publicznej świadomości na ich temat, tak aby przerwać milczenie wokół problemów rasizmu i ksenofobii w kraju oraz promować społeczeństwo wielokulturowe szanujące różnorodność.

Ogólna działalność Stowarzyszenie Nigdy Więcej zapisuje i kategoryzuje przestępstwa w publikowanej co roku Brunatnej Księdze. Ponadto jest zaangażowane w inne projekty, w tym R@cism-Delete, Muzyka Przeciwko Rasizmowi oraz Wykopmy Rasizm ze Stadionów. Wdrożyło także program Respect Diversity w ramach UEFA EURO 2012. Od 1994 r. publikuje magazyn o tej tematyce zatytułowany Nigdy Więcej.

Strategie wspierania wiedzy o przemocy motywowanej dyskryminacją Od 1987 r. stowarzyszenie przygotowuje co roku „Brunatną Księgę” dokumentującą akty neofaszystowskie popełniane w Polsce. Obejmuje ona incydenty związane z ksenofobią, dyskryminacją i rasizmem. Przestępstwa uwzględnione w księdze obejmują zakres od fizycznych aktów przemocy lub napaści po spotkania neofaszystów i nienawistne napisy na murach.

42

Celem „Brunatnej Księgi” jest m.in. podnoszenie świadomości społecznej na temat problemu ksenofobii, rasizmu i wszelkiego rodzaju zachowań dyskryminacyjnych, tak aby zachęcić instytucje publiczne i inne do wdrażania programów prewencyjnych, wkład w działalność edukacyjną, medialną i naukową oraz wspieranie współpracy pomiędzy różnymi instytucjami, społecznościami oraz organizacjami pozarządowymi przeciwko rasizmowi, ksenofobii i dyskryminacji.

Partnerstwo i sieci Stowarzyszenie współpracuje zwłaszcza z mediami, organizacjami mniejszościowymi, wspólnotami religijnymi oraz instytucjami edukacyjnymi i naukowymi. Współpracuje także z organizacjami międzynarodowymi takimi jak Rada Europy, ONZ i OBWE oraz bierze aktywny udział w międzynarodowych sieciach, takich jak: UNITED for Intercultural Action, unijna sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw (RAN), Futbol przeciwko rasizmowi w Europie (FARE), Helsińskie Zgromadzenie Obywatelskie (HCA) oraz Antyfaszystowska Sieć Badawczo-Edukacyjna (Antifanet).

Wyniki i wyzwania Treść Brunatnej Księgi jest cytowana przez polityków, dziennikarzy, aktywistów, a także organizacje rządowe i pozarządowe w oświadczeniach potępiających zachowania rasistowskie i ksenofobiczne. Księga, wraz z innymi programami realizowanymi przez stowarzyszenie Nigdy Więcej, uwidoczniły także problem przemocy na tle rasizmu i ksenofobii. Magazyn Nigdy Więcej jest obecnie postrzegany jako główne czasopismo antyrasistowskie w Europie Środkowo-Wschodniej.

43

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Roczne sprawozdanie na temat rasizmu w Hiszpanii Organizacja: SOS Racismo Federation Status: Ruch antyfaszystowskich organizacji pozarządowych Obszar: Poziom krajowy, Hiszpania Główne źródło finansowania: Projekt opiera się na wolontariacie.

W niektórych przypadkach otrzymano dotacje z Ministerstwa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, jak również z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji Unii Europejskiej.

Strona internetowa: www.sosracismomadrid.es/web/blog/category/informe-anual Misja i cele Celem SOS Racismo jest gromadzenie i analiza informacji o incydentach i atakach związanych z rasizmem, przestępstwach z nienawiści, skrajnej prawicy oraz nadużyciach policji w Hiszpanii po to, by zwiększać świadomość o nich. Jej grupy docelowe obejmują organizacje społeczeństwa obywatelskiego, władze, ofiary i pracowników naukowych.

Ogólna działalność Od 1995 r. SOS Racismo Federation publikuje roczne sprawozdanie, w którym szczególną uwagę poświęca się tematom obejmującym mowę nienawiści, ośrodki zatrzymań dla migrantów, ludność romską, przestrzeganie praw człowieka na granicach Hiszpanii oraz rasistowskie i dyskryminujące ataki w Hiszpanii.

44

Strategie wspierania wiedzy o przemocy motywowanej dyskryminacją Strategie obejmują gromadzenie informacji oraz późniejszą publikację i rozpowszechnienie ww. rocznego sprawozdania po to, by zwiększać świadomość na temat rasizmu i innych form dyskryminacji w Hiszpanii.

Partnerstwo i sieci Roczne sprawozdanie jest sporządzane przez krajową organizację SOS Racismo Federation wraz z ośmioma delegaturami terenowymi SOS Racismo w Aragonii, Asturii, prowincji Bizkaia, Katalonii, Galicji, prowincji Gipuzkoa, Madrycie oraz prowincji Nawarra, a także wraz z wolontariuszami w całym kraju. Partnerem jest także Ośrodek ds. Badań i Dokumentowania Rasizmu i Ksenofobii (MUGAK).

Wyniki i wyzwania Sprawozdanie za rok 2016 zawiera 247 incydentów rasistowskich, które wystąpiły w całej Hiszpanii oraz 100 przypadków przestępstw z nienawiści, ujawniając tym samym niezauważany problem w hiszpańskim społeczeństwie. Sprawozdanie wykazuje, że w 2016 r. 28% przypadków odnosiło się do konfliktów i ataków rasistowskich, 22% dotyczyło skarg na rasizm w instytucjach, 18% dotyczyło przypadków w zakresie bezpieczeństwa publicznego, odmowy dostępu do świadczeń i usług publicznych (12%), dyskryminacji w pracy (10%), odmowy dostępu do usług prywatnych (6%), problemów z prywatnymi pracownikami ochrony (3%) bądź przypadków związanych ze skrajną prawicą lub mową nienawiści (1%).

45

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: ZARA Status: Stowarzyszenie społeczeństwa obywatelskiego założone zgodnie z przepisami prawa austriackiego Obszar: Miasto Wiedeń oraz poziom federalny, Austria Główne źródło finansowania i personel: ZARA posiada czterech pracowników zatrudnionych na pełen etat oraz sześciu wolontariuszy.

Finansowane przez miasto Wiedeń, instytucje państwowe, Komisję Europejską i darczyńców prywatnych Strona internetowa i adres e-mail: www.zara.or.at, office@zara.or.at Misja i cele ZARA – Zivilcourage und Anti-Rassismus-Arbeit (Odwaga cywilna i działalność antyrasistowska) to austriacka antyrasistowska organizacja pozarządowa założona w 1999 r. Jej misją jest zwiększanie odwagi cywilnej i pomoc w budowie społeczeństwa wolnego od rasizmu, zwalczanie wszelkich form rasizmu oraz promowanie równego traktowania w świetle prawa wszystkich osób zamieszkujących w Austrii, niezależnie od koloru skóry, języka, wyglądu, wyznania, obywatelstwa i/lub pochodzenia.

Uprawnienia ZARA opierają się na trzech filarach, które mają zapewniać wsparcie, upodmiotowienie i informacje: wsparcie dla ofiar dyskryminacji, zwiększanie świadomości poprzez informowanie opinii publicznej, a także prewencję.

Ogólna działalność

46

ZARA prowadzi jedyną jednostkę doradczą, informacyjną i dokumentującą dla ofiar i świadków rasizmu w Austrii na poziomie federalnym oraz zapewnia wsparcie prawne dla dotkniętych osób. Za pomocą zwiększania świadomości i środków edukacyjnych skierowanych do różnych grup docelowych, organizacji działań oraz publikacji materiałów na temat rasizmu i powiązanych kwestii, ZARA dąży do zwiększania świadomości społecznej w dziedzinie dyskryminacji oraz kwestii związanych z rasizmem.

Strategie wspierania wiedzy o przemocy motywowanej dyskryminacją Od 2000 r. ZARA publikuje roczne sprawozdanie na temat rasizmu w Austrii w niemieckiej i angielskiej wersji językowej. Sprawozdanie zawiera dane jakościowe na temat incydentów rasistowskich w Austrii, wyjaśnia dlaczego i w jakich kontekstach ma miejsce rasistowska wiktymizacja oraz dokumentuje poszczególne incydenty. Stanowi unikalne, bogate źródło wiedzy i informacji na temat dyskryminacji i przemocy motywowanej rasizmem w austriackim społeczeństwie. Ta wiedza jest rozpowszechniania nie tylko za sprawą samego sprawozdania, ale także za pomocą szerokiej gamy materiałów informacyjnych i publikacji, krótkich filmów, komunikatów prasowych, newsletterów, dyskusji publicznych oraz ukierunkowanych kampanii, zwłaszcza podczas wyborów powszechnych.

Partnerstwo i sieci ZARA współpracuje i tworzy sieci z wieloma instytucjami oraz inicjatywami na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Jest członkiem kilku sieci, w tym Platformy Solidarności, Międzynarodowej Sieci Przeciwko Nienawiści w Sieci (INACH), Sieci na rzecz Odpowiedzialności Społecznej (NeSoVe) oraz UNITED for Intercultural Action.

Wyniki i wyzwania Sprawozdania i broszury informacyjne ZARA są powszechnie uznawane i cytowane jako wiarygodne dane na temat dyskryminacji rasowej i przemocy w Austrii. ZARA zajmuje się nawet 1000 rasistowskich incydentów co roku, zapewniając doradztwo i wsparcie dla setek ofiar. Głównym wyzwaniem pozostaje głęboko zakorzeniony rasizm i dyskryminujące praktyki w społeczeństwie austriackim.

47

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Równi i Bezpieczni Organizacja: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej (SIP) oraz Lambda Warszawa Status: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej to profesjonalna organizacja non-profit. Lambda Warszawa to organizacja pożytku publicznego na rzecz integracji osób LGBT. Obszar: Poziom krajowy, Polska Główne źródło finansowania: Program Obywatele dla Demokracji finansowany przez mechanizm finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a wdrażany przez Fundację im. Stefana Batorego Strona internetowa: www.interwencjaprawna.pl/en, www.lambdawarszawa.org Misja i cele Za całość projektu odpowiada Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, organizacja zwalczająca wykluczenie społeczne przez świadczenie bezpłatnych porad prawnych osobom, których prawa i swobody są zagrożone lub naruszane. Lambda Warszawa, najstarsza w Polsce organizacja rzecz osób LGBT, dążąca do tworzenia pozytywnej tożsamości gejów i lesbijek oraz tolerancji społecznej wobec mniejszości seksualnych, odpowiada za koordynację prac koalicji zwalczającej przestępstwa z nienawiści i przemoc motywowaną dyskryminacją.

Obydwie organizacje zapewniają ofiarom pomoc prawną.

Ogólna działalność Te dwie organizacje prowadzą projekt „Równi i Bezpieczni”, którego celem jest podnoszenie świadomości wśród prawodawców, sądów i policji na temat przestępstw o motywach rasistowskich, nacjonalistycznych oraz na tle uprzedzeń wobec osób LGBT. Dąży także do poprawy współpracy pomiędzy organizacjami zaangażowanymi w zwalczanie przestępstw motywowanych nienawiścią i uprzedzeniami poprzez wymianę doświadczeń.

48

Strategie wspierania wiedzy o przemocy motywowanej dyskryminacją W ramach projektu organizowane są spotkania i wsparcie dla organizacji zwalczających przestępstwa z nienawiści i motywowane uprzedzeniami, oferowane są porady prawne dla ofiar przestępczości spowodowanej nienawiścią. Wyspecjalizowani prawnicy biorą udział w postępowaniach sądowych w związku ze sprawami dotyczącymi przestępstw z nienawiści i motywowanych uprzedzeniami. Ponadto przedstawiciele ww. organizacji biorą aktywny udział w konferencjach i spotkaniach z decydentami oraz w ocenie stosownych dokumentów politycznych, rządowych i ustawodawczych.

Partnerstwo i sieci Oficjalni partnerzy: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej i Lambda Warszawa Partnerzy stowarzyszeni: członkowie Koalicji przeciwko przestępczości spowodowanej nienawiścią.

Wyniki i wyzwania Koalicja przeciwko przestępczości spowodowanej nienawiścią zorganizowała osiem spotkań publicznych; 70 osób skorzystało ze wsparcia prawnego w przypadkach przestępczości spowodowanej nienawiścią, a prawnicy z obydwu organizacji wzięli udział w siedmiu postępowaniach sądowych.

Ogólnie można rzec, że Polscy prawodawcy są obecnie bardziej świadomi konsekwencji przestępczości motywowanej uprzedzeniami oraz że współpraca z organizacjami zwalczającymi przestępczość spowodowaną nienawiścią i motywowaną uprzedzeniami zwiększyła się.

Projekt musi zostać rozszerzony, tak aby dotrzeć do ofiar mieszkających poza wielkimi miastami.

49

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Obserwatorium HATENTO Organizacja: RAIS Fundación Status: Organizacja społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Poziom krajowy, Hiszpania Główne źródło finansowania: Początkowe finansowanie przez mechanizm finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (granty EOG). Obecnie finansowanie z funduszy hiszpańskich oraz własnych zasobów Fundacji RAIS. Strona internetowa: www.hatento.org/hatento Misja i cele W 2014 r. Fundacja Rais stworzyła Obserwatorium Hatento, grupę rozmaitych organizacji trudniących się opieką nad bezdomnymi oraz prawami człowieka, której zadaniem jest połączenie ich wiedzy i zasobów, aby pracować nad bardziej wszechstronnym zrozumieniem przestępstw z nienawiści popełnianych wobec osób dotkniętych skrajnym wykluczeniem społecznym.

Główne cele obserwatorium to dowiedzieć się więcej o występowaniu przestępstw z nienawiści oraz innych dyskryminujących incydentów wobec bezdomnych; zbadać główne rodzaje przemocy doświadczanej przez bezdomnych a motywowanej nietolerancją lub uprzedzeniami wobec bezdomności; przeanalizować czynniki, które mogą wpływać na podatność osób na przestępstwa z nienawiści oraz przeprowadzić szczegółową analizę incydentów lub przestępstw z nienawiści, które zidentyfikowano.

Ogólna działalność Aby wykrywać i analizować przestępstwa z nienawiści oraz sytuacje przemocy, w których cierpią bezdomni w Hiszpanii, obserwatorium zbiera dane na temat takich incydentów i przestępstw. Hatento opracowuje także programy szkoleniowe dla profesjonalistów, projektuje narzędzia do wykrywania i interwencji, przeprowadza kampanie

50

podnoszące świadomość społeczną na temat przestępstw z nienawiści wobec bezdomnych oraz gwarantuje, że są oni za takich uznawani, a także organizuje spotkania edukujące obywateli w zakresie tego problemu.

Strategie wspierania wiedzy o przemocy motywowanej dyskryminacją Hatento publikuje raporty z badań dotyczące stanu przestępczości spowodowanej nienawiścią wobec bezdomnych w Hiszpanii. Taki raport daje czytelnikom możliwość zdobycia szczegółowej i rzetelnej wiedzy na ten temat. Szczegółowo opisuje tematy takie jak charakter incydentów lub przestępstw z nienawiści, najczęstsze wzory i specyficzne cechy przemocy motywowanej dyskryminacją popełnianej wobec bezdomnych (tj. rodzaje agresorów, miejsca, pora dnia itd.). Zawiera także przemyślenia na temat tworzenia polityk bezpieczeństwa i ochrony, szczegółowo opisuje reakcje świadków, jeżeli wystąpiły, a także określa, które ofiary zwracają się o pomoc i zgłaszają przestępstwo.

Partnerstwo i sieci Obserwatorium polega na współpracy wielu podmiotów. Zdołały one zawiązać partnerstwo z Asociación Zubietxe, Asociación Bokatas, Asociación RAIS Euskadi, UNIJEPOL i Centro de Acogida ASSIS.

Wyniki i wyzwania Raporty i kampanie Hatento uwidoczniły agresję, upokorzenie lub zastraszanie doświadczane przez bezdomnych a motywowane nietolerancja i uprzedzeniami.

Osoby narażone, ogół społeczeństwa oraz hiszpańskie instytucje są obecnie bardziej świadome problemu.

Głównym wyzwaniem jest, aby zagwarantować, że motywowane nietolerancją i uprzedzeniami ataki na bezdomnych będą uznawane za przestępstwa z nienawiści.

51

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: PUFII Organizacja: Rada Zapobiegania Przestępczości Dolnej Saksonii, Niemiecki Kongres ds. Zapobiegania Przestępczości, Niemiecko-Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego Status: Współpraca pomiędzy władzami regionalnymi a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Poziom federalny, Niemcy Główne źródło finansowania: Trzy organizacje członkowskie zapewniają środki na personel (1 pracownik), pomieszczenie biurowe i zaopatrzenie.

Strona internetowa i adres e-mail: www.pufii.de, info@pufii.de Misja i cele PUFII - Präventive Unterstützung für Integrations-Initiativen (Prewencyjne wsparcie dla inicjatyw integracyjnych) – stworzono w odpowiedzi na wielki wzrost liczby uchodźców ubiegających się o azyl w Niemczech od 2015 r. W wielu niemieckich gminach, które przyjęły osoby ubiegające się o azyl, wystąpiły wrogie reakcje, w tym ataki na mieszkania uchodźców oraz inne formy przemocy motywowanej dyskryminacją.

Zapewnienie integracji i pokojowego współistnienia pomiędzy istniejącymi społecznościami a nowo przybyłymi stanowiło wielkie wyzwanie dla władz lokalnych i regionalnych. PUFII dąży do wspierania obiegu informacji, tworzenia sieci oraz wymiany pomiędzy wszystkimi profesjonalistami działającymi na polu integracji.

Ogólna działalność Prowadzona przez trzy doświadczone organizacje trudniące się zapobieganiem przestępczości, PUFII łączy lokalne i regionalne zainteresowane strony przyczyniające się do zapobiegania przemocy i przestępczości wobec uchodźców i migrantów, zapewniając platformę do tworzenia sieci, wymiany oraz dzielenia się informacjami na poziomie federalnym. Wiedza jest gromadzona i rozpowszechniana przez internet.

52

Strategie wspierania wiedzy PUFII zapewnia scentralizowany ośrodek wymiany i gromadzenia informacji, do którego swobodny dostęp mają wszyscy profesjonaliści i wolontariusze wspierający uchodźców, stanowiąc w ten sposób ważną platformę w dziedzinie, która bardzo szybko się rozwinęła w reakcji na szybko rosnący popyt, a której w konsekwencji brakowało koordynacji i wymiany informacji. Zapewnia różnorodne narzędzia z informacjami na temat projektów, zdarzeń, możliwości finansowania, szkoleń, informacjami prawnymi, przewodnikami i podręcznikami. Witryna PUFII jest codziennie aktualizowana, a wszelkie istotne informacje na temat wspierania uchodźców są zawarte w cotygodniowym newsletterze.

Partnerstwo i sieci PUFII zaprojektowano w drodze sformalizowanego partnerstwa trzech instytucji członkowskich. Ustanowiono nieformalną sieć z wieloma zainteresowanymi stronami działającymi na polu integracji / wspierania uchodźców.

Wyniki i wyzwania Publikacje i newslettery PUFII w sieci są czytane przez rosnącą liczbę profesjonalistów pracujących z uchodźcami. Stworzono platformę z myślą o wymianie doświadczeń pomiędzy zainteresowanymi stronami przyczyniającymi się do integracji uchodźców a tymi trudniącymi się zapobieganiem przestępczości wobec uchodźców.

Głównym wyzwaniem jest zabezpieczenie środków po to, by rozszerzyć działania projektowe.

53

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Obserwatorium Równości w Bordeaux Organizacja: Miasto Bordeaux Status: Gmina Obszar: Obszar metropolitalny Bordeaux Główne źródło finansowania: Środki własne Strona internetowa i adres e-mail: www.bordeaux.fr, i.amicel@mairie-bordeaux.fr Misja i cele W 2000 r. miasto Bordeaux zainicjowało proaktywną politykę przeciwko dyskryminacji i na rzecz równych szans. To utorowało drogę do ustanowienia Komitetu Bordeaux na rzecz Monitorowania i Zwalczania Dyskryminacji i Promowania Równości (Comité bordelais de veille et d’action contre les discriminations et pour l’égalité, COBADE).

Ostatni raport COBADE zaznaczył potrzebę kwantyfikacji rzeczywistej i odczuwanej dyskryminacji, aby lepiej ją zrozumieć i jej zapobiegać. W tym celu raport zalecał wdrożenie Obserwatorium Równości, którego zadaniem będzie rejestrowanie rzeczywistych i odczuwanych przypadków dyskryminacji, przemocy lub nękania.

Ogólna działalność Obserwatorium Równości przeprowadziło ankietę wśród mieszkańców obszaru metropolitalnego Bordeaux dotyczącą ich postrzegania dyskryminacji, po której nastąpiło badanie w formie zogniskowanych wywiadów grupowych. I rzeczywiście Rada Miejska uznała, że ważne jest zbieranie danych ilościowych i jakościowych na temat dyskryminacji, zarówno tej rzeczywistej, jak i odczuwanej przez lokalnych mieszkańców.

54

Strategie wspierania wiedzy Jednym z pierwszych działań podjętych w ramach tych badań było utworzenie kwestionariusza online, do którego mieszkańcy mieli bezpośredni dostęp, a który został rozesłany przez Radę Miejską i lokalne stowarzyszenia podczas pierwszej edycji Dwóch Tygodni Równości w listopadzie 2014 r. Wyniki zaprezentowano w maju 2015 r. z okazji otwarcia Stanów Generalnych Równości (États généraux de l’Égalité).

W ramach tego wydarzenia zebrały się stowarzyszenia, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego oraz urzędnicy miasta i gminy, aby omówić główne tematy zidentyfikowane w ankiecie przeprowadzonej przez Obserwatorium. Ponadto wieczorem przeprowadzono działania zwiększające świadomość ogółu społeczeństwa.

Na koniec tego procesu partycypacyjnego zaprezentowano pierwszy model przyszłego planu zwalczania dyskryminacji, który został zatwierdzony przez uczestników Stanów Generalnych Równości. Grupa robocza Rady Miejskiej Bordeaux zajmująca się zwalczaniem dyskryminacji oraz złożona z wolontariuszy z większości wydziałów rady, wniosła poprawki do tego projektu.

Partnerstwo i sieci Obserwatorium Równości w Bordeaux składa się z naukowców (nauki społeczne i polityczne oraz prawo), stowarzyszeń antydyskryminacyjnych reprezentujących COBADE, prominentnych osób, urzędników wybranych przez społeczność lokalną oraz przedstawicieli gminy.

Komitet naukowy wnosi wkład w postaci swojej wiedzy w czterech obszarach: zdrowie i niepełnosprawność, równość płci, kwestie osób LGBT oraz pochodzenie i przynależność.

55

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Walka przeciwko przemocy wobec kobiet Organizacja: Miasto Valence Status: Gmina Obszar: Miasto Valence, Francja Główne źródło finansowania: Fundusze pochodzą głównie z budżetu własnego gminy. Niektóre jednorazowe działania są finansowane przez partnerów.

Strona internetowa i adres e-mail: www.valence.fr/fr/re-decouvrir-la-ville/ville-solidaire/actions-en-faveur-de-l-egalite-entre-les-femmes-et-les-hommes.html, bertrand.leost@mairie-valence.fr Misja i cele Jako sygnatariusz Europejskiej karty równości kobiet i mężczyzn od 2009 r. miasto Valence (Francja) zobowiązuje się przez ten projekt do likwidacji przemocy wobec kobiet oraz zwiększenia świadomości publicznej na ten temat. Ponadto celem projektu jest opracowanie wspólnych procedur i wspólnej kultury wśród partnerów w celu zapewnienia lepszej pomocy ofiarom.

Ogólna działalność Miasto Valence prowadzi swój projekt w bliskiej współpracy z lokalnymi stronami zainteresowanymi pracującymi z kobietami będącymi ofiarami przemocy. Prowadzi działania wraz z lokalnymi stowarzyszeniami i instytucjami, aby zwiększać świadomość na temat problemu.

Są to m.in. pracownicy recepcji w urzędach publicznych, jak również instytucje służby zdrowia i lekarze, apteki, szkoły i uczelnie.

56

Strategie zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją Działalność projektu skupia się na 3 głównych obszarach interwencji.

Pierwszy to zapewnienie na okres 3 miesięcy tymczasowych mieszkań dla kobiet będących ofiarami przemocy. Kobiety korzystają w tym czasie także ze wsparcia psychologicznego, administracyjnego i prawnego. Drugi rodzaj interwencji obejmuje publikację i dystrybucję broszury informacyjnej zatytułowanej Ofiary Przemocy. Jaka pomoc jest dostępna, która zawiera praktyczne informacje i porady. Trzeci obszar interwencji dotyczy organizacji wydarzeń publicznych i debat z przedstawicielami instytucji i lokalnych stowarzyszeń.

Partnerstwo i sieci Projekt cechuje się holistycznym i przekrojowym podejściem, tak aby objąć swoją siecią szeroką gamę stowarzyszeń. Ponadto jest partnerem regionalnego Centrum Informacji na temat Praw Kobiet i Rodzin (Centre d'Information sur les Droits des Femmes et des Familles, CIDFF) w celu zarządzania tymczasowymi mieszkaniami.

Wyniki i wyzwania Projekt okazał się skuteczny w mobilizowaniu uczestników (szczególnie pracowników opieki medycznej w nagłych wypadkach) oraz ogółu społeczeństwa. W rzeczywistości sieć uczestników potroiła się a projekt zyskał uznanie poza miastem Valence. Główne wyzwania to brak dokładnych statystyk i niezgłaszanie przypadków przemocy wobec kobiet, brak dostępnej pomocy dla kobiet, które pozostają w separacji od partnera oraz fakt, że ofiary nie wiedzą, kto może pomóc i z jakich procedur mogą skorzystać.

57

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

2.2. Zwiększanie świadomości

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Oprócz braków w wiedzy, brak świadomości społecznej na temat przemocy motywowanej dyskryminacją oraz jej szkodliwych skutków dla społeczeństwa i bezpieczeństwa publicznego pozostaje głównym wyzwaniem w zwalczaniu takich zjawisk. Podczas gdy liczne badania i ankiety wykazują, że dyskryminacja i pokrewne formy przemocy są rozpowszechnione i stanowią część osobistego doświadczenia znacznego odsetka ludności17, jest ona znacznie mniej obecna w mediach, a tym samym w debacie publicznej, niż inne zagrożenia dla bezpieczeństwa miejskiego, takie jak terroryzm lub przestępczość zorganizowana.

Dyskryminacja i nietolerancja często zdają się być akceptowane i znormalizowane jako formy postępowania międzyludzkiego. Przemoc w tego rodzaju zachowaniu często pozostaje niezauważona lub dociera do uwagi publicznej dopiero wtedy, gdy przybiera skrajne formy maltretowania, w tym ciężkiej napaści fizycznej prowadzącej do poważnych obrażeń ciała. W konsekwencji często brakuje jednoznacznego publicznego zakazu przemocy motywowanej dyskryminacją, jak również wyraźnego okazania solidarności z ofiarami lub narażonymi osobami.

Aby zwalczać tego rodzaju tendencje do normalizacji i przyzwyczajenia, konieczne są ukierunkowane działania zwiększające świadomość na temat poważnych, szkodliwych skutków dyskryminacji i pokrewnych form przemocy. Komisja Europejska rozpoznaje ten brak i wzywa do intensyfikacji działań na rzecz zwiększania świadomości: „Tylko co trzeci obywatel UE jest w pełni świadomy tego, że jest prawnie chroniony przed dyskryminacją. Upowszechnienie przesłania o tym, że Europa ceni różnorodność i poważnie podchodzi do dyskryminacji jest ważne dla skuteczności jej środków przeciwdziałania dyskryminacji.

17- Przykładowo ankieta przeprowadzona w 2014 r. przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) wśród osób LGBT w całej Europie wykazała, że około 50% respondentów czuło się dyskryminowanych, około 20% doświadczyło przemocy werbalnej a 6% doznało obrażeń ciała w ciągu 12 miesięcy poprzedzających ankietę (zob. FRA 2014).

58

Zwiększanie świadomości na temat przepisów antydyskryminacyjnych jest niezbędne, aby prawa były znane, stosowane i rozumiane”. (KE 2017).

W całej Europie wiele inicjatyw realizowanych na poziomie lokalnym przez władze publiczne zaspokaja tę potrzebę, przyczyniając się do podnoszenia świadomości społecznej. Oferują różne formy narzędzi edukacyjnych i szkoleniowych, które rzucają światło na uprzedzenia, nietolerancję i dyskryminację w celu zwiększenia poziomu uwagi i wrażliwości na taką dynamikę społeczną. Zapewniają i rozpowszechniają materiały informacyjne, takie jak ulotki i filmy lub prowadzą kampanie uświadamiające na temat dyskryminującego zachowania i potrzeby solidarności z marginalizowanymi grupami. Skierowane są do szerokiej publiczności: uczniów i nauczycieli, dziennikarzy, członków klubów sportowych, polityków, organów ścigania oraz przedstawicieli władz publicznych, by wymienić tylko kilka z nich.

59

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Vier Schrauben für Zivilcourage Organizacja: Kein Platz für Rassismus und Gewalt (brak miejsca na rasizm i przemoc) Status: Inicjatywa społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Düren, Niemcy Główne źródło finansowania: Finansowanie z własnych środków i datków Strona internetowa i adres e-mail: www.fussballvereine-gegen-rechts.de, www.facebook.com/4Schrauben, gegen-rechts@arcor.de Misja i cele Celem tego projektu „Vier Schrauben für Zivilcourage” („Cztery wkręty odwagi cywilnej”) jest zwalczanie rasizmu i przemocy doświadczanych przez piłkarzy, menedżerów i fanów pochodzenia imigranckiego, szczególnie w amatorskich klubach.

Ogólna działalność Inicjatywa przeciwko skrajnej prawicy ma za zadanie zachęcać do szacunku i współpracy w futbolu poprzez publiczne wystąpienia i kampanie zmierzające do wyrugowania przemocy i rasizmu z wydarzeń piłkarskich w całych Niemczech. Corocznie od 2011 r. w ramach inicjatywy wręczana jest osobie lub drużynie z rejonu Düren nagroda Integracja przez gole. Jej obecne (połowa 2017 r.) kampanie to Cztery wkręty, Zdjęcia drużynowe przeciwko skrajnej prawicy oraz Nazistom nie wynajmujemy.

60

Strategie zwiększania świadomości Aby zwiększyć świadomość na temat rasizmu i przemocy wśród graczy i członków klubów, w ramach projektu rozprowadzane są w klubach piłkarskich tabliczki z napisem „Murawa bez rasizmu i przemocy” do umieszczenia w dobrze widocznych miejscach stadionu (wejścia, szatnie itd.). Kluby piłkarskie biorą udział w kampanii dzieląc się informacjami o niej z lokalnymi mediami i poprzez sieci społecznościowe.

Partnerstwo i sieci Niemiecki Związek Piłki Nożnej oraz Fundacja Amadeu Antonio, organizacja pozarządowa skupiająca się na „wzmacnianiu demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego” oraz zwalczaniu „wszelkich form nienawiści i fanatyzmu w Niemczech”.

Wyniki i wyzwania Liczne kluby przekazały pozytywne opinie, obserwując zmianę zachowania wśród graczy i widzów w stosunku do migrantów i cudzoziemców. Do połowy 2017 r. ponad 855 amatorskich klubów wzięło udział w kampanii, a organizatorzy otrzymali ponad 200 zapytań o tabliczki.

61

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Szkolne Kodeksy Równego Traktowania Organizacja: Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) Status: Niezależna organizacja non-profit Obszar: Warszawa, Polska Główne źródło finansowania: Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz program finansowania EOG „Obywatele dla Demokracji” Strona internetowa: www.ffrs.org.pl/, www.ffrs.org.pl/aktualne-dzialania/programy Misja i cele Misją Fundacji na rzecz Różnorodności Społecznej jest rozwój otwartego, różnorodnego społeczeństwa przez wspieranie dialogu międzykulturowego oraz integracji społecznej, stawianie czoła dyskryminacji, zwiększanie wiedzy oraz opracowanie narzędzi ulepszających integrację społeczną i równość.

Jednym z kluczowych działań fundacji jest prowadzenie programu na rzecz rozpowszechnienia i wspierania rozwoju standardów równości w szkołach. Celem jest wspieranie otwartych postaw wobec różnorodności, wzmacnianie integracji społecznej oraz stawianie czoła dyskryminacji w polskich szkołach.

Ogólna działalność Program Szkolnych Standardów Równości ma na celu redukcję stereotypów, uprzedzeń, dyskryminacji i przemocy w społecznościach szkolnych. Program stanowi bezpośrednią reakcję skierowaną do pracowników szkół i rodziców odnośnie do potrzeby wzmacniania standardów równego traktowania poprzez ułatwienie procesu konsultacji i dialogu w społeczności szkolnej (w tym z uczniami, nauczycielami, pracownikami, rodzicami, dyrektorami itd.)

62

Strategie zwiększania świadomości Cała inicjatywa opracowania zindywidualizowanych Standardów Równości w każdej szkole członkowskiej ma na celu zwiększenie świadomości o dyskryminacji, różnorodności społecznej i równości. Jest to proces zorientowany na społeczność, oparty na dialogu i doradztwie.

Obejmuje metody interaktywne, takie jak sesje szkoleniowe, warsztaty i spotkania, które uwzględniają wszystkich członków społeczności szkolnej. Ostateczny dokument Standardów przyjęty w każdej szkole ma za zadanie zapewnienie szerokiej, przekrojowej ochrony przed dyskryminacją, udziału różnych grup zainteresowanych stron w ramach społeczności szkolnej oraz długoterminowego zobowiązania instytucjonalnego do równego traktowania.

Partnerstwo i sieci Honorowy patronat: Ośrodek Rozwoju Edukacji, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania.

Partner organizacyjny: Ośrodek Rozwoju Edukacji

Wyniki i wyzwania Program spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony instytucji edukacyjnych wśród władz lokalnych, regionalnych i krajowych w Polsce oraz zainspirował inne szkoły w całym kraju do przyjęcia własnych Standardów Równości niezależnie od FRS. Rozbudowa programu to wyzwanie, ponieważ wymaga ona wysoce zindywidualizowanego wsparcia szkół członkowskich, aby utrzymać jakość rezultatów. Ponadto obecny klimat polityczny w Polsce (z partią narodowo-konserwatywną u władzy od 2015 r.) stwarza spore wyzwanie dla każdej inicjatywy skupionej na kwestiach równości i dyskryminacji.

63

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Zwalczanie mowy nienawiści Organizacja: Concordia Status: Organizacja non-profit Obszar: Akwitania, Francja Główne źródło finansowania: Projekt w całości realizowany przez wolontariuszy Strona internetowa i adres e-mail: www.concordia.fr/lassociation/ regions/aquitaine, info@concordia.fr Misja i cele Concordia to krajowa, pozarządowa organizacja non-profit, która od 1950 r. promuje pokój i wymiany międzykulturowe za pomocą międzynarodowych projektów wolontariatu.

Ogólna działalność Concordia prowadzi działania promujące wartości takie jak tolerancja i pokój. Zgodnie z tym wolontariusze wspierają i propagują Ruch przeciw mowie nienawiści powstały z inicjatywy Rady Europy, skierowany w szczególności do dzieci i młodzieży.

Strategie zwiększania świadomości Projekt zwalczania mowy nienawiści ma na celu zwalczanie mowy nienawiści w internecie, ponieważ jest to problem, któremu nie poświęca się we Francji dość uwagi. Dokonuje się tego uświadamiając ludziom ich różnice, tak aby mogli o nich dyskutować, zrozumieć i zaakceptować je. Ma na celu także zachęcenie ludzi do znalezienia alternatywy dla mowy nienawiści oraz rozwiązania lub odpowiedzi na nią, a ponadto do zdobycia ogólnej wiedzy o różnych rodzajach mowy nienawiści, którą można napotkać w sieci.

64

Jedna ze strategii projektu obejmuje skłonienie grup uczestników do refleksji na temat przykładów mowy nienawiści oraz wymyślenia kreatywnej odpowiedzi na nią lub rozwiązania w postaci występu artystycznego, takiego jak taniec lub teatr. Przygotowują występ i prezentują go reszcie grupy. Tę metodę przetestowano podczas międzynarodowego obozu dla młodzieży.

Kolejne działanie to gra planszowa z pytaniami i odpowiedziami dla dzieci ze szkoły podstawowej, która zachęca do debaty i refleksji na temat różnic międzyludzkich.

Kolejna strategia polega na zaangażowaniu wolontariuszy, którzy wychodzą na spotkanie ogółem społeczeństwa, aby poinformować je o istnieniu Ruchu przeciw mowie nienawiści.

Partnerstwo i sieci Partnerstwo międzynarodowych obozów młodzieżowych, kilku gmin (w tym Haux i Paillet), świetlic szkolnych oraz Krajowej Delegacji Stowarzyszenia Concordia

Wyniki i wyzwania Podczas obozów różne zajęcia doprowadziły do ożywionych debat na temat potrzeby uznania ważności różnic kulturowych: młodzi ludzie poruszali kwestie, takie jak orientacja homoseksualna, o których w innym razie być może nie mieliby okazji porozmawiać z profesjonalistami.

Główną trudnością jest radzenie sobie ze skrajnymi poglądami; kluczową rolę w prowadzeniu debaty odgrywa moderator.

65

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Nie lajkuję – reaguję Organizacja: Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) Status: Niezależna organizacja non-profit Obszar: Warszawa, Polska Główne źródło finansowania: Akcja jest finansowana w ramach projektu „Uchodźcy? Zapraszamy!” wdrażanego przez Fundację na rzecz Różnorodności Społecznej w ramach projektu Obywatele dla Demokracji finansowanego ze środków EOG. Strona internetowa: www.ffrs.org.pl/aktualne-dzialania/ media-w-spoleczenstwie-roznorodnym/nie-lajkuje-reaguje/ Misja i cele Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) ma na celu rozwój otwartego, różnorodnego społeczeństwa przez wspieranie dialogu międzykulturowego oraz integracji społecznej, kwestionowanie dyskryminacji, zwiększanie wiedzy oraz opracowanie narzędzi wzmacniających integrację społeczną i równość.

Projekt „Nie lajkuję, reaguję!” ma na celu zapobieganie coraz bardziej negatywnym przesłaniom w dyskusji publicznej w Polsce odnośnie do migrantów i uchodźców przez podnoszenie umiejętności użytkowników mediów społecznościowych w reagowaniu na nienawistne, stronnicze i dyskryminujące komentarze w sieci.

Ogólna działalność Inicjatywa ma na celu rozwój otwartego, różnorodnego społeczeństwa, które stawia czoła dyskryminacji i zwiększa integrację społeczną w czasie, gdy negatywna i stwarzająca podziały retoryka, ksenofobia, islamofobia i rasizm przybierają w Polsce na sile.

66

Strategie zwiększania świadomości Ustanowiono grupę roboczą złożoną z 12 osób będących przedstawicielami organizacji pozarządowych, agencji mediów społecznościowych i środowiska akademickiego, którzy sporządzili instrukcję zwalczania mowy nienawiści w sieci zatytułowaną „Nie lajkuję, reaguję! - Zwalczanie mowy nienawiści w mediach społecznościowych.” Opublikowano ją i rozpowszechniono na rożnych forach, wykładach i spotkaniach z agencjami mediów społecznościowych i PR w celu wyposażenia ich pracowników w niezbędne umiejętności i świadomość pozwalające reagować na nienawistną retorykę w sieci.

Partnerstwo i sieci Partnerzy strategiczni: Fundacja Przestrzeń Wspólna oraz Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej (TEA) Partner organizacyjny: Centrum Wielokulturowe w Warszawie. Przedstawiciel Isobar Polska (uprzednio pracujący w agencji cyfrowej DIgitals) koordynował zaangażowanie agencji mediów społecznościowych i PR w tę inicjatywę.

Wyniki i wyzwania Zwiększanie zdolności pracowników mediów społecznościowych do bezpośredniej reakcji na posty i komentarze, które wzmacniają stereotypy, uprzedzenia i zachęcają do dyskryminacji. Główne wyzwanie stojące w przyszłości przed tą inicjatywą to zabezpieczenie środków, które umożliwią jej rozpowszechnienie na większą skalę.

67

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Campagne „Stop Cybersexisme” Organizacja: Centrum im. Hubertine Auclert Status: Centrum zasobów poświęconych promowaniu równości płci, składające się z organizacji pozarządowych, władz lokalnych i związków zawodowych.

Obszar: Île-de-France, Francja Główne źródło finansowania: Rada Regionalna i Ministerstwo Edukacji Strona internetowa i adres e-mail: www.stop-cybersexisme.com, www.centre-hubertine-auclert.fr, aurelie.latoures@hubertine.fr Misja i cele Centrum im. Hubertine Auclert przyczynia się do zwalczania nierówności i dyskryminacji ze względu na płeć oraz promuje równość mężczyzn i kobiet. Centrum liczy obecnie 171 członków: 127 stowarzyszeń, 13 związków zawodowych i 31 władz lokalnych.

Ogólna działalność Zgodnie ze swoją działalnością na rzecz równości płci oraz w świetle rosnącego poziomu seksizmu, któremu poddawane są w sieci kobiety, szczególnie młode (jak wykazało pierwsze badanie dot. związanej z płcią przemocy w sieci wśród nastolatków przeprowadzone przez centrum w latach 2015-2016), centrum rozpoczęło projekt, który ma na celu nagłośnienie problemu oraz edukowanie młodzieży i dorosłych, w jaki sposób go zwalczać. Kampanię prowadzono w latach 2015 i 2016.

Kampania „Stop dla cyberseksizmu” ma na celu zwiększanie świadomości o powadze seksizmu w sieci oraz uświadomienie młodym ludziom ich obowiązków podczas korzystania z mediów społecznościowych, aby zapobiegać takim aktom przemocy. Ma także na celu zaoferowanie ofiarom i świadkom porad, jak reagować.

68

Strategie zwiększania świadomości Strategie obejmują zaprojektowanie i dystrybucję „Stop Cybersexisme” („zestawu startowego”) do zwalczania seksizmu w sieci, składającego się z plakatów i broszur informujących młodzież i dorosłych o charakterze seksizmu w sieci oraz sposobach radzenia sobie z nim. Inne działania obejmują umieszczanie reklam w środkach transportu publicznego, mediach społecznościowych i telewizji oraz zaoferowanie programów szkoleń. Pełna strona internetowa pod adresem www. stop-cybersexism.com zostanie uruchomiona w 2017 r.

Partnerstwo i sieci Projekt kampanii: trzy lokalne władze oświatowe, Rada Regionalna Île de France (Conseil régional d'Île de France), badacze, stowarzyszenia pracujące w szkołach i przedstawiciele policji. Promocja: Ministerstwo Edukacji Narodowej, władze lokalne (Rada Regionalna, rady departamentów Val-de-Marne, Val d’Oise i Paryża), stowarzyszenie E-Enfance, „youtuberki” płci żeńskiej, Fun Radio, kanały telewizyjne TF1, M6 i France Ô.

Wyniki i wyzwania Podczas kampanii z 2016 r. występowanie terminu „cyberseksizm” znacznie wzrosło i został on wyświetlony 22 miliony razy na Twitterze.

Wyniki wyszukiwania z Google także wykazały nagły wzrost częstości pojęcia „cyberseksizm”, które dało 107 000 wyników we wrześniu 2016 r. (w porównaniu z 2800 w lutym 2015 r.). Wielu profesjonalistów zauważyło więc problem i wdrożyło działania prewencyjne. W latach 2016-2017 centrum prowadziło pilotażowy program prewencyjny dla 1500 uczniów szkół średnich w regionie Île-de-France.

Wyzwania na przyszłość obejmują przeszkolenie pedagogów i innych profesjonalistów, aby lepiej dostosowywali strategie zapobiegania, poprzez szkolenia zaprojektowane przez centrum.

69

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Singular do Plural Organizacja: EAPN Portugalia (Europejska Sieć Przeciwdziałania Ubóstwu) Status: Organizacja pozarządowa na rzecz rozwoju Obszar: Poziom krajowy, Portugalia Główne źródło finansowania: Rząd krajowy Strona internetowa i adres e-mail: www.eapn.pt, geral@eapn.pt Misja i cele Europejska Sieć Przeciwdziałania Ubóstwu (EAPN) to największa w Europie sieć instytucji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym obejmująca NGO i oddolne grupy, jak również europejskie organizacje aktywne w dziedzinie walki przeciwko biedzie i wykluczeniu społecznemu. EAPN opiera się na przekonaniu, że walka z dyskryminacją musi obejmować podawanie dokładnych informacji o Romach i ich sposobie życia, ponieważ niewiedza prowadzi do skrajnych uprzedzeń i stereotypów wobec nich.

Ogólna działalność Członkowie EAPN zajmują się różnymi działaniami obejmującymi edukowanie i szkolenie, świadczenie usług oraz upodmiotowienie osób doświadczających biedy i wykluczenia społecznego.

Singular do Plural stanowi część narodowej kampanii „A Discriminação é Falta de Educação” (dyskryminacja wynika z braków w edukacji) promowanej przez EAPN w Portugalii, która ma na celu stworzenie równiejszego i bardziej spójnego społeczeństwa przez zwiększanie świadomości o dyskryminacji społeczności romskich w Portugalii, dementując mity i negatywne stereotypy o nich oraz pokazując, że Romowie mają swoje miejsce w portugalskim społeczeństwie.

70

Strategie zwiększania świadomości W ramach projektu opracowano i wdrożono kampanię zwiększania świadomości w całym kraju. Obejmuje ona książkę zatytułowaną „Singular do Plural” oraz wystawę zdjęć, które mają na celu odczarować negatywne stereotypy o Romach.

Wystawa i publikacja, które są oparte na wywiadach, prezentują 20 historii ukazujących różne ścieżki życia, marzenia i oczekiwania 20 osób pochodzenia romskiego wykonujących różne zawody.

Partnerstwo i sieci Sekretarz Stanu ds. Obywatelstwa i Równości oraz Wysoki Komisarz ds. Migracji

Wyniki i wyzwania Świadomość na temat dyskryminacji społeczności romskich została zwiększona wśród ogółu społeczeństwa a wiele działań spotkało się z wysoce pozytywnymi reakcjami. Po pierwszej publicznej prezentacji inicjatywy Sekretarz Stanu ds. Obywatelstwa i Równości postanowił o jej wsparciu w postaci sfinansowania drugiego wydania publikacji, aby dalej była promowana w całej Portugalii. Wystawa zdjęć wyruszyła w trasę a spotkania publiczne połączone z prezentacją książki były organizowane w miastach i wykazano, że zwiększyły świadomość.

Największym wyzwaniem jest przyciągnięcie pozytywnej uwagi ze strony mediów oraz zaangażowanie ich w kampanię.

71

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Projekt Heartstone Organizacja: Heartstone Status: Organizacja społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Wlk. Brytania Główne źródło finansowania: Władze lokalne w całej Wlk. Brytanii, rząd Szkocji, sponsorzy z sektora prywatnego, w tym Delancey i Rolls Royce.

Strona internetowa i adres e-mail: www.heartstonechandra.com, sitakumari@heartstone.co.uk Misja i cele W obliczu zwiększonego poziomu przestępczości spowodowanej nienawiścią w Wielkiej Brytanii po głosowaniu za Brexitem, projekt Heartstone podejmuje interwencje w szkołach podstawowych i liceach, aby stworzyć bezpieczne miejsce na dyskusje dot. delikatnych kwestii, podczas których omawiana jest przestępczość spowodowaną nienawiścią i które skłaniają do refleksji na jej temat. Celem projektu jest opracowanie metod pracy ze społecznościami w celu radzenia sobie z przestępstwami z nienawiści wywodzącym się ze skrajnej prawicy, fundamentalizmu religijnego lub innych form ekstremizmu za sprawą rówieśniczego podejścia wśród młodych ludzi.

Ogólna działalność Heartstone prowadzi szereg działań i inicjatyw w celu zwalczania przestępczości spowodowanej nienawiścią w Wlk. Brytanii, które obejmują pracę ze szkołami, szkolenie nauczycieli oraz organizowanie wystaw dla ogółu społeczeństwa.

72

Strategie zwiększania świadomości Po dwugodzinnym szkoleniu oraz otrzymaniu zestawu materiałów w postaci opowieści i zdjęć od Heartstone, nauczyciele prowadzą liczne lekcje ze swoimi klasami na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią; klasy biorą udział w dyskusjach na jej temat oraz w wielu kreatywnych i praktycznych zajęciach, aby lepiej ją zrozumieć (z użyciem materiałów zapewnionych przez Heartstone). Tworzą wystawy i organizują spotkania, aby zwiększać świadomość pośród reszty społeczności szkolnej. Do szkół zapraszani są także mówcy.

Szkoły są zapraszane na jedną z głównych wystaw Heartstone, które odbywają się w ciągu roku w regionie dla ogółu społeczeństwa.

Partnerstwo i sieci Władze lokalne (aby rekrutować szkoły, ustalać szkolenia, monitorować postępy i wspierać końcowe wydarzenie), partnerzy fotograficzni (specjalny dostęp dla autorów fotoreportaży) oraz właściciele obiektów zapewniający prestiżowe lokalizacje.

Wyniki i wyzwania Młodzi ludzie, szczególnie w wieku 9-12 lat, wykazali większą świadomość na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią. Rozwinęły się u nich właściwe reakcje, gdy ją zauważają. Ponadto zwiększyło się ich poczucie własnej wartości i pewność siebie oraz umiejętności komunikacji, czym wspierają (potencjalne) ofiary i stawiają wyzwanie sprawcom. Projekt stanowi praktyczną, skuteczną i długoterminową interwencję, którą można łatwo wcielić do programu szkolnego.

Główne przeszkody na drodze do sukcesu to (1) zabezpieczenie środków, aby zainicjować projekt, (2) dobra promocja w rejonie, aby umożliwić rozpowszechnienie w innych szkołach oraz identyfikację dodatkowych źródeł finansowania po rozpoczęciu, (3) wyzwania dotyczące nauczycieli – np. projekt potrzebuje co najmniej jednego entuzjastycznego nauczyciela prowadzącego w szkole, a choroba lub utrata nauczyciela z innych powodów może doprowadzić do przerwania ciągłości.

73

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Sensibilisierungsakademie Organizacja: Service Centre ÖGS barrierefrei Status: Organizacja non-profit Obszar: Wiedeń, Austria Główne źródło finansowania: Federalne Ministerstwo Pracy, Spraw Społecznych i Ochrony Konsumentów Strona internetowa i adres e-mail: www.oegsbarrierefrei.at, office@oegsbarrierefrei.at Misja i cele Głównym celem tego projektu jest promowanie i zapewnienie równych szans i traktowania osób głuchych w Austrii, jak również zwiększanie świadomości na temat ich potrzeb oraz obecnych barier i przeszkód, wobec których stają. Ma na celu także zmniejszenie strachu przed kontaktem pomiędzy osobami słyszącymi a głuchymi, aby zachęcić do nauki austriackiego języka migowego.

W oparciu o Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz przepisy prawa austriackiego, takie jak Federalna ustawa o równości osób niepełnosprawnych (BGStG), Ustawa o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (BEinstG) oraz Konstytucja Austrii (B-VG), celem jest położyć kres dyskryminacji osób głuchych – szczególnie w życiu zawodowym oraz w naszym społeczeństwie informacyjnym, aby zagwarantować im możliwość kształtowania swojego życia.

Ogólna działalność Założone w 2005 r. Service Centre ÖGS barrierefrei prowadzi szereg projektów i inicjatyw, działając jako pośrednik między osobami głuchymi a słyszącymi w celu zwiększenia praw i równego statusu tych pierwszych.

74

Strategie zwiększania świadomości Warsztaty Akademii Zwiększania Świadomości obejmują informacje o głuchocie i austriackim języku migowym. Osoby posługujące się językiem migowym nauczają niektórych znaków i najważniejszych faktów o kulturze i życiu osób głuchych. Warsztaty są przeznaczone dla różnych grup, w tym młodzieży, przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych, jak i pracowników służby zdrowia.

Partnerstwo i sieci Federalne Ministerstwo Pracy, Spraw Społecznych i Ochrony Konsumentów oraz szkoły i instytucje, gdzie odbywały się warsztaty.

Wyniki i wyzwania W 2015 r. w warsztatach wzięło udział 1000 osób. Niektóre z historii na długo pozostaną w naszej pamięci, jak zatrudnienie przez federalną policję Wiednia i Dolnej Austrii kilku głuchych osób oraz zorganizowanie warsztatów, aby przekazać innym pracownikom informacje o ich nowych niesłyszących kolegach.

Głównym wyzwaniem dla przyszłego rozwoju programu jest finansowanie; wskutek rosnącej liczby zapytań potrzebne są większe środki na poszerzenie usług.

75

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Respect Zone Organizacja: Respect Zone Status: Stowarzyszenie Obszar: Cała Belgia frankofońska (faza 1), Region Flamandzki (faza 2), Belgia Główne źródło finansowania: Ograniczone, jednorazowe środki z różnych źródeł prywatnych Strona internetowa: www.respectzone.org Misja i cele Respect Zone zachęca internautów do szacunku w sieci; zapewniając wolność wypowiedzi dąży do ochrony internautów przed nienawistnymi komentarzami. Celem stowarzyszenia jest potępianie przemocy, zwalczanie dyskryminacji oraz zachęcanie do samoregulacji w sieci przez upodmiotowienie wszystkich internautów.

Respect Zone gromadzi wielu profesjonalistów (głównie w zakresie prawa i historii) w pełni świadomych problemów takich jak cybernękanie i rozpowszechnianie nienawistnych treści w sieci.

Ogólna działalność Działania Respect Zone skupiają się wokół utworzonego w 2014 r. „Znaku Respect Zone”. To nowy, innowacyjny sposób walki ze skrajnie negatywnymi postami w internecie. Znak Respect Zone jest wyświetlany na stronach tych organizacji, które przyjęły jego zasady i zobowiązały się ich przestrzegać, aby zachęcać odwiedzających stronę, by dwa razy zastanowili się, zanim opublikują nienawistną lub obraźliwą treść.

76

Strategie zwiększania świadomości Szkoły przyjmujące Znak Respect Zone angażują się w szereg czynności, obejmujących umieszczenie logo na ich stronie, szkolenie ambasadorów na jego temat, wywieszanie plakatów w pracowniach komputerowych będących strefami Respect Zone, jak również organizowanie warsztatów i konferencji. Organizacje przyjmujące Znak Respect Zone biorą udział w specjalnej uroczystości z tej okazji. Prowadzona jest także strategia komunikacji obejmująca Facebook, Twitter i LinkedIn, aby zwiększać świadomość o istnieniu Respect Zone.

Partnerstwo i sieci Oto organizacje, które są oficjalnymi partnerami lub nieformalnymi współpracownikami: UNESCO, francuskie Ministerstwo Edukacji i Badań, kampania edukacyjna #Nonauharcèlement, platforma Égalité contre le racisme, Paris Bar, InternetSansCrainte.fr (Safer Internet Day), République française le Défenseur des Droits, Observatoire international de la violence à l’école, targi Paris Games, Syndicat des Éditeurs de Logiciels de Loisirs (SELL), SOS homophobie, International League Against Racism and Anti-Racism (LICRA).

Wyniki i wyzwania W 2016 r. na projekcie skupiło się ponad 400 artykułów w prasie, 95 artykułów w internecie, 10 programów telewizyjnych i 9 wywiadów radiowych. Ministerstwo Edukacji przesłało pismo na temat Respect Zone do wszystkich francuskojęzycznych szkół w Belgii.

Obecne wyzwanie to brak inwestycji ze strony głównych grup prasowych i internetowych oraz brak zasobów ludzkich i finansowych.

77

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Kodeks dobrych praktyk w zakresie ochrony prywatnej Organizacja: Departament Spraw Wewnętrznych, Rząd Katalonii Status: Rząd regionalny Obszar: Katalonia, Hiszpania Główne źródło finansowania: Departament Spraw Wewnętrznych - Rząd Katalonii Adres e-mail: cristina.secades@gencat.cat bustia.seguretat.privada@gencat.cat Misja i cele Departament Spraw Wewnętrznych Rządu Katalonii, przez Dyrekcję Generalną ds. Zarządzania Bezpieczeństwem i w ramach swojej integralnej strategii zapobiegania dyskryminacji oraz wykrywania jej ofiar, prowadzi grupę roboczą składającą się z profesjonalistów, ważnych instytucji oraz związków zawodowych w dziedzinie ochrony w Katalonii, w tym sektora bezpieczeństwa prywatnego z uwagi na jego istotność w systemie bezpieczeństwa publicznego Katalonii. Sektor ten, składający się z ponad 13 900 zawodowców, może odgrywać ważną rolę w poprawie prewencji, wykrywania i radzenia sobie z przestępstwami motywowanymi nienawiścią i dyskryminacją.

Ogólna działalność Grupa robocza ma na celu przyczynić się do profesjonalizacji sektora bezpieczeństwa prywatnego w Katalonii, ulepszyć kataloński system bezpieczeństwa publicznego oraz stworzyć większe poczucie bezpieczeństwa wśród obywateli. Grupa opracowała Kodeks dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa prywatnego, dokument składający się z piętnastu ustępów, które określają reguły i zasady etyczne w różnych dziedzinach bezpieczeństwa prywatnego. Podejmowane są różne działania, aby wdrożyć kodeks i wzmocnić jego przesłanie.

78

Strategie zwiększania świadomości Przez opracowanie Kodeksu dobrych praktyk grupa robocza zamierza ustanowić polityki dla firm ochroniarskich uwrażliwionych na dyskryminację przez promowanie różnorodności w zatrudnieniu oraz wspieranie równych szans. Ponadto jej celem jest zagwarantowanie wzorcowych relacji z obywatelami w świadczeniu usług ochroniarskich.

Aby osiągnąć ukierunkowaną prewencję, Kodeks zwraca szczególną uwagę na promowanie zasad prewencji i wykrywania zdarzeń związanych z dyskryminacją oraz radzenia sobie z nimi. Organizacje przestrzegające zasad Kodeksu otrzymują znak jakości, który mogą umieścić obok logo firmy, w dokumentacji, na stronie internetowej itd.

Aby stać się członkiem Kodeksu, cały personel odpowiedzialny za prywatne usługi ochroniarskie świadczone w Katalonii musi przejść szkolenie prowadzone przez Instytut Bezpieczeństwa w Katalonii.

Szkolenie obejmuje wykłady na temat praktyk zwalczania dyskryminacji.

Partnerstwo i sieci Wśród partnerów stowarzyszonych jest Kataloński Instytut Bezpieczeństwa Publicznego, policja regionalna Katalonii (Mossos d’Esquadra), przedstawiciele różnych dziedzin ochrony prywatnej oraz najbardziej reprezentatywne stowarzyszenia firm ochroniarskich, pracownicy ochrony i związki zawodowe.

Wyniki i wyzwania Wiele firm ochroniarskich pracuje nad problemem dyskryminacji i wyraziło swoje zainteresowanie przyjęciem kodeksu. Główne wyzwanie to sprawienie, że kodeks zostanie przyjęty przez jak największą liczbę prywatnych firm ochroniarskich w Katalonii.

79

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

2.3 Upodmiotowienie

>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Pojęcie upodmiotowienia obejmuje kolejny zestaw strategii stosowanych w zwalczaniu przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym w całej Europie. Ten termin, wywodzący się z dziedziny pracy społecznej, lecz dzisiaj równie dobrze znany w dziedzinach zapobiegania przestępczości i bezpieczeństwa miejskiego, w szerokim znaczeniu odnosi się do „rozszerzenia wolności wyboru i działania w kształtowaniu własnego życia. Implikuje kontrolę nad zasobami i decyzjami” (Narayan 2013: 4). Upodmiotowienie opisuje zatem indywidualny lub kolektywny proces stawania się silniejszym i zdobywania większej wiary we własne możliwości, szczególnie po to, by stać się panem własnego życia i domagać się swoich praw. Może obejmować środki zwiększenia samowystarczalności gospodarczej, udziału politycznego lub edukacji.

W szczególności odnosi się do grup stojących w obliczu nietolerancji, wykluczenia i dyskryminacji, ponieważ taka dynamika społeczna ma poważny wpływ na jej ofiary, ograniczając ich poczucie bycia ważnymi członkami społeczeństwa oraz zakłócając ich pewność siebie i wiarę we własne możliwości w zakresie kształtowania swojego życia i kierowania nim w wybrany sposób.

Praktyki zebrane w tym rozdziale są skierowane do tych grup społecznych, na które dyskryminacja i pokrewne formy przemocy mają rzeczywisty lub potencjalny wpływ – zatem nie tylko te osoby, które stały się ofiarami (bezpośrednio lub pośrednio), ale zwłaszcza te narażone na wiktymizację. Mają na celu wzmocnić pewność siebie członków tych grup przez przywrócenie im ogólnego poczucia wartości i godności, które jest ciągle podważane przez nietolerancję, nienawiść i powiązane formy napaści. Dają możliwość rozwoju różnego rodzaju umiejętności, tj. w dziedzinie sportu, edukacji, nauki języków, szkolenia zawodowego, biegłości w zakresie mediów itp., które także dają beneficjentom ogólne poczucie samowystarczalności. W ten sposób nie tylko czynią narażone na ataki grupy pasywnymi odbiorcami upodmiotowienia, ale

80

także aktywnie angażują ich w zajęcia zaproponowane, by wspierać oraz docenić ich udział i wkład.

Przedstawione poniżej praktyki są skierowane do różnych grup zmagających się ze skutkami przemocy motywowanej dyskryminacją, wśród których są uchodźcy i osoby ubiegające się o azyl, bezdomni, niepełnosprawni lub migrujące kobiety. Wykorzystują różne metodologie i zajęcia, takie jak otwarte przestrzenie, szkolenia medialne lub projekty związane z ogrodnictwem. Są skuteczne w upodmiotowieniu grup docelowych, wzmacniając ich kapitał, pomagając im radzić sobie z wymagającymi sytuacjami oraz zwiększając ich pewność siebie i wiarę w instytucje publiczne, tym samym zmniejszając ryzyko wiktymizacji.

81

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Conclusio Organizacja: SPES Zukunftsakademie (Akademia Przyszłości) Status: Stowarzyszenie Obszar: Górna Austria Główne źródło finansowania: Datki i opłaty członkowskie Strona internetowa i adres e-mail: www.conclusio-hilft.at, conclusio@spes.co.at Misja i cele SPES Zukunftsakademie (Akademia Przyszłości) została utworzona, aby pomagać osobom ubiegającym się o azyl oraz wspierać ich integrację w społeczeństwie austriackim przez udzielenie im dostępu do wolontariatu dozwolonego przepisami prawa.

Ogólna działalność SPES skupia się na potencjalnych obszarach konfliktu w społeczeństwie austriackim. Wolontariusze pracują w różnych dziedzinach, takich jak edukacja dorosłych oraz rozwój regionalny i lokalny.

Testują i rozpowszechniają innowacyjne projekty, w tym „Conclusio” na rzecz pozytywnej i stabilnej przyszłości. Mając na celu promowanie integracji i spójnego, wielokulturowego społeczeństwa, Conclusio zbliża Austriaków i osoby ubiegające się o azyl, aby razem prowadzili działalność wolontariacką na rzecz integracji i rozwoju spójnego, wielokulturowego społeczeństwa.

Strategie upodmiotowienia narażonych osób Projekt ma na celu upodmiotowienie osób ubiegających się o azyl, dając im szansę na wolontariat w społecznościowych projektach wraz z miejscowymi. To daje osobom ubiegającym się o azyl możliwość wykorzystania ich umiejętności z korzyścią dla ich nowej społeczności, aby lepiej zintegrować się z miejscowymi oraz podnieść swoje

82

umiejętności językowe i świadomość społeczno-kulturową, gdy oczekują na postępowanie sądowe w sprawie azylu. To pomaga również zmniejszyć uprzedzenia wśród lokalnych mieszkańców, którzy mogą dostrzec pozytywne oddziaływanie osób ubiegających się o azyl na ich społeczność.

Program jest koordynowany w czterech etapach:

 zdarzenia informacyjne  ustanowienie grup lokalnych i oddziałów regionalnych  opracowanie i planowanie prac wykonywanych przez wolontariuszy w gminach

 wdrażanie

Partnerstwo i sieci Lokalni partnerzy w gminach (stowarzyszenia, politycy i wolontariusze, firmy i osoby zainteresowane projektem), organizacja charytatywna Caritas, poprzedni projekt SPES (stowarzyszenie Time Bank 55+).

Wyniki i wyzwania Do jesieni 2016 r. w Górnej Austrii istniało 20 grup wolontariuszy z około 600 członkami, a program rozpowszechniał się w sąsiednich prowincjach oraz za granicę do Badenii-Wirtembergii w Niemczech.

Osoby ubiegające się o azyl pozytywnie reagują na program, mówiąc, że projekty, w których są wolontariuszami, dają im poczucie dumy i upodmiotowienia oraz umożliwiają im spotkania z lokalnymi mieszkańcami oraz integrację ze społecznością.

83

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Welfare dell'aggancio Organizacja: Gmina Cervia Status: Władze gminy Obszar: Cervia, Włochy Główne źródło finansowania: Na podstawie przepisów państwowych i środki z gminy Cervia Strona internetowa: www.comunecervia.it Misja i cele Gmina Cervia wdraża wielki projekt poprawy sposobu, w jaki osoby ubiegające się o azyl są przyjmowane w lokalnej społeczności. Projekt nazywa się Sentinels Project – Engagement Welfare. Jego ideą jest bazowanie na talentach osób, które nie są zawodowcami w zakresie opieki społecznej, takich jak menedżerowie wspólnot mieszkaniowych, fryzjerzy lub instruktorzy sportu, którym nadano rolę „strażników społeczności” z misją pośredniczenia między uchodźcami a lokalnymi służbami wsparcia i zawodowcami.

Ogólna działalność Projekt polega na przywitaniu migrantów, znalezieniu zakwaterowania, skierowaniu ich do odpowiednich służb gminnych, informowaniu ich o prawach i obowiązkach oraz przydzieleniu im prac wolontariackich w lokalnej społeczności w oparciu o ich umiejętności.

Strategie upodmiotowienia narażonych osób W ramach większego projektu Sentinels, program Engagement Welfare-Witanie uchodźców ma na celu wyeliminować uprzedzenia wobec uchodźców i stworzyć wobec nich kulturę akceptacji. Ponadto zapobiega poczuciu bezużyteczności i apatii wśród uchodźców albo, co gorsza, ich zaangażowaniu w nielegalną działalność, dając im jakieś zajęcie i poczucie celu. Wreszcie celem projektu jest stworzenie protokołu przyjmowania osób ubiegających się o azyl.

84

Idea to upodmiotowienie osób ubiegających się o azyl przez zachęcenie ich do wykorzystania swoich umiejętności w wolontariacie w lokalnych instytucjach i małych przedsiębiorstwach, np. pracując w stołówce dla narażonych osób, wykonując prace polegające na malowaniu, remontowaniu lub stolarstwie m.in. w budynkach publicznych oraz innych prac, których się nauczą.

Partnerstwo i sieci Partnerzy to spółdzielnia socjalna Zerocento i spółdzielnia Stem zarządzająca usługą przyjmowania uchodźców, które zostały wyłonione w drodze postępowania publicznego; oraz organizacje wolontariackie i sportowe.

Wyniki i wyzwania Choć brak właściwej oceny, dowody empiryczne sugerują, że wśród mieszkańców Cervii występuje mniej stereotypów na temat osób ubiegających się o azyl niż przed uruchomieniem programu dzięki pozytywnemu wkładowi tych osób w lokalną społeczność przez pracę.

Można także powiedzieć, że ogólnie miejscowi czują się bezpieczniej za sprawą projektu.

Główne wyzwania to rosnąca liczba osób ubiegających się o azyl, które przybywają do miasta oraz ciągłość finansowania.

85

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: GRUND Organizacja: Inicjatywa Ogród Społecznościowy Status: Stowarzyszenie Obszar: St. Poelten, Austria Główne źródło finansowania: Platforma crowdfundingowa respekt. net oraz akcje gromadzenia funduszy. Program jest realizowany przez wolontariuszy.

Strona internetowa i adres e-mail: www.gartenprojekt.at, www.facebook.com/derGRUND, antoniatitscher@yahoo.de Misja i cele Główne cele tego projektu to promowanie integracji i interakcji społecznych pomiędzy osobami ubiegającymi się o azyl a lokalnymi mieszkańcami, zachęcanie do sensownych zajęć na wolnym powietrzu oraz poprawienie dostępu do wysokiej jakości, niedrogiej i świeżej żywności.

Ogólna działalność W ramach programu organizowane są różne inicjatywy i wydarzenia w społeczności lokalnej, w dużej mierze skupione wokół ogrodu, który jest utrzymywany głównie przez osoby ubiegające się o azyl. Ogrodnicy (osoby ubiegające się o azyl i miejscowi) przemienili łąkę w żyzny ogród z kwiatami i warzywami. GRUND jest członkiem Ogrodów Społecznościowych Dolnej Austrii „Natur im Marten”, oferujących warsztaty ogrodnicze, wykłady i wycieczki. Niektórzy uczestnicy brali udział w planowaniu projektu. Spotkania poświęcone planowaniu i ocenie odbywają się przed każdym sezonem ogrodniczym, jak i po nim.

86

Strategie upodmiotowienia narażonych osób Celem projektu jest upodmiotowienie osób ubiegających się o azyl przez przydzielenie im działki w ogrodzie społeczności lokalnej, tak aby mogli sadzić własne kwiaty i warzywa. Odbywają się też różne zajęcia, w tym spotkania, aby omówić sprawy ogrodnictwa, wycieczki, a także po prostu wspólne przebywanie w wolnym czasie. Uczestnicy regularnie spędzają wspólne wieczory gotując warzywa, które sami wyhodowali. Praca w ogrodzie umożliwia osobom ubiegającym się o azyl mieć pewien porządek dnia oraz spotykać się z innymi ogrodnikami i odwiedzającymi. W ten sposób uczą się też języka.

Partnerstwo i sieci GRUND ściśle współpracuje z klubami LAMES i Carcassonne.

Wyniki i wyzwania Projekt działa z sukcesem od 2014 r., a niektórzy spośród ogrodników biorą w nim udział od samego początku. Projekt umożliwia osobom ubiegającym się o azyl i mieszkańcom spotkanie i wymianę doświadczeń. Obecnie jest 22 ogrodników. Ze względu na brak środków finansowych projekt jest wspierany pracą wolontariacką i nie ma zdolności zaspokojenia rosnącego popytu.

87

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: KAMA Linz Organizacja: KAMA Linz Status: Stowarzyszenie Obszar: Linz, Austria Główne źródło finansowania: Dobrowolne datki; projekt jest realizowany przez wolontariuszy.

Strona internetowa: www.kama.or.at/linz, www.facebook.com/kama.linz Misja i cele KAMA Linz to organizacja, której celem jest tworzenie przestrzeni, w których mieszkańcy Linz i migranci mogą się poznawać w duchu wzajemnego szacunku i współistnienia, aby zachęcać do pozytywnego udziału w społeczeństwie a zniechęcać do wszelkich form dyskryminacji.

Ogólna działalność Działalność obejmuje ofertę kursów prowadzonych przez osoby ubiegające się o azyl, kampanie świadomościowe oraz wydarzenia i spotkania koordynacyjne, aby zagwarantować prowadzenie organizacji w spójny sposób.

Strategie upodmiotowienia narażonych osób KAMA Linz organizuje warsztaty prowadzone przez osoby ubiegające się o azyl i migrantów w celu zamiany ról migrantów / osób ubiegających się o azyl z odbiorców na organizatorów kursów / szkoleń (np. gotowanie, język, taniec). Umożliwia to osobom ubiegającym się o azyl i migrantom zaangażowanie się w wolontariat. Celem jest stworzenie kultury wzajemnego szacunku oraz zapewnienie miejsc, gdzie miesz-

88

kańcy i migranci mogą się spotkać, podzielić doświadczeniami i pracować na rzecz budowy bardziej spójnego i tolerancyjnego społeczeństwa.

Strategia obejmuje organizowanie warsztatów, podczas których uczestników zachęca się do refleksji na temat realiów życia codziennego osób ubiegających się o azyl oraz odbywania cotygodniowych „poniedziałków przy kawie”, gdy możliwe są spotkania towarzyskie. Osoby ubiegające się o azyl i migranci mogą zgłosić się na ochotnika, aby prowadzić kursy, co daje im poczucie celu, wpływając na wzmocnienie spójności społeczności.

Partnerstwo i sieci KAMA Wiedeń, centrum miejskie Auwiesen, stowarzyszenie Arcobaleno, stowarzyszenie Youth & Leisure, wspólnota protestancka Urfahr, centrum młodzieżowe Treffling.

Wyniki i wyzwania Od początku projektu w 2014 r. w Linz zorganizowano 254 warsztaty z łączną liczbą uczestników wynoszącą 2159. Reakcje są bardzo pozytywne. Uczestników w szczególności cieszy poczucie upodmiotowienia, które zdobywają, oraz wymiany międzykulturowe. Jednym z głównych wyzwań jest finansowanie: projekt potrzebowałby dwóch pracowników zatrudnionych na cały etat, zwłaszcza po to, by zarządzać sprawami administracyjnymi, upubliczniać inicjatywę i szkolić wolontariuszy.

89

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: La Xixa Fem Comunitat Organizacja: Stowarzyszenie Teatru La Xixa Status: Organizacja non-profit Obszar: Barcelona, Hiszpania Główne źródło finansowania: Głównie z programu Erasmus+, jak również z dotacji publicznych i kontraktów instytucji społecznych.

Współpracuje 30 wolontariuszy.

Strona internetowa i adres e-mail: www.laxixateatre.org, laxixa@laxixateatre.com Misja i cele Stowarzyszenie Teatru La Xixa promuje równość ras i płci oraz ideę różnorodnego, integracyjnego społeczeństwa przez organizowanie zajęć kulturalnych otwartych dla ludzi w każdym wieku i o każdym pochodzeniu.

Ogólna działalność Stowarzyszenie Teatru La Xixa prowadzi w ramach projektu Budowania Społeczności różnorodne działania związane z badaniami, rozwojem i rozpowszechnieniem teatralnych i powszechnych narzędzi edukacyjnych na rzecz transformacji społecznej. Obejmują one warsztaty i szkolenia.

Strategie upodmiotowienia narażonych osób Stowarzyszenie organizuje warsztaty dla trenerów, aby zachęcić ich do działalności artystycznej na poziomie lokalnym i międzynarodowym.

Czyni to dzięki pomocy swoich wolontariuszy, z których wszyscy zostali przeszkoleni w dziedzinach takich jak nauki społeczne, pedagogika lub sztuka. Tematy poruszane w ramach tej akcji obejmują międzykulturowość, rasizm, ksenofobię, płeć i aktywne obywatelstwo.

90

Partnerstwo i sieci La Xixa współpracuje z administracją lokalną i regionalną, uniwersytetami oraz różnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.

Ponadto jest członkiem kilku sieci obejmujących Latynoską Sieć Teatru Społecznościowego, Międzynarodową Sieć Teatru Uciśnionych oraz Sieć Szkół na rzecz Równości i Niedyskryminacji.

Wyniki i wyzwania Ponad 10 000 osób wzięło udział w prezentacjach, warsztatach lub szkoleniach oferowanych przez stowarzyszenie od jego utworzenia. W całej Katalonii zostało stworzonych dziesięć grup Teatru Uciśnionych.

Wiele tematów, w tym różnorodność kulturowa i płeć, zostało poruszonych za sprawą zajęć i warsztatów La Xixa.

91

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Frauen Stärken Frauen Organizacja: Komenda Policji w Mönchengladbach we współpracy z policyjnym klubem sportowym w Mönchengladbach Status: Współpraca pomiędzy siłami policji a organizacją społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Mönchengladbach, Niemcy Główne źródło finansowania: Nie są potrzebne środki / budżet (szkolenia są organizowane w obiektach zapewnianych przez partnera, a używany sprzęt należy do policyjnego klubu sportowego).

Strona internetowa: https://www.polizei.nrw.de/moenchengladbach/artikel__10816.html Misja i cele Projekt „Frauen Stärken Frauen” („Kobiety wzmacniają kobiety”) został ustanowiony, aby wspierać kobiety z całego świata żyjące w Mönchengladbach po to, by mogły żyć bez przemocy oraz by wesprzeć ich integrację. Mówiąc dokładniej, celem projektu jest sprzyjanie relacjom pomiędzy kobietami ze środowisk imigracyjnych a lokalną policją.

Rzeczywiście wiele migrujących kobiet ma zastrzeżenia wobec policji.

Celem jest zatem wzmocnienie ich zaufania do instytucji publicznych i zachęcanie do brania udziału w życiu publicznym.

Ogólna działalność Policja jest zaangażowana w różnorodne działania mające na celu ulepszyć integrację i podnieść zaufanie ludzi do policji, w tym treningi biegania dla migrujących kobiet oraz udział w zdarzeniach kulturalnych, takich jak dni otwarte w meczetach i festiwale międzykulturowe.

Policjanci zaangażowani w projekt żywią przekonanie, że ich rolą jest promowanie integracji i przyczyniają się, między innymi, do organizacji festiwali międzykulturowych, wystaw, prezentacji oraz wydarzeń publicznych w meczetach i innych miejscach kultu religijnego.

92

Strategie upodmiotowienia narażonych osób Sesje szkoleniowe, podczas których kobiety ze środowisk imigracyjnych są uczone, jak rozpoznawać i rozwiązywać niebezpieczne lub stresujące sytuacje oraz jak uniknąć stania się ofiarą, są organizowane od 2012 r. Kurs szkoleniowy trwa dwa dni, a każda sesja od trzech do czterech godzin. Poruszane tematy obejmują uczenie kobiet, jak radzić sobie z sytuacjami konfliktowymi oraz naukę podstawowych zasad samoobrony. Oprócz upodmiotowienia i przyczyniania się do ochrony tych kobiet, ta działalność pomaga budować ich pewność siebie i zaufanie do policji. Wyposaża także owe kobiety w wiedzę pozwalającą rozpoznawać niebezpieczne sytuacje i podejmować odpowiednie działania, gdy stają w obliczu przemocy rasistowskiej lub ksenofobicznej.

Partnerstwo i sieci Policyjny klub sportowy w Mönchengladbach, Rada Integracji Miasta Mönchengladbach, Urzędnik ds. Integracji Miasta Mönchengladbach, usługi społeczne Kościoła Protestanckiego (Diakonisches Werk), Rodzinne Centrum Kształcenia (Familienbildungsstätte), Wydział Szkolnictwa i Sportu, stowarzyszenie SKM Rheydt.

Wyniki i wyzwania Informacje zwrotne od uczestników są pozytywne: mówią, że zyskali zaufanie do policji i polegają na ich pomocy w razie potrzeby. W jednym konkretnym przypadku kobieta, która brała udział w programie skontaktowała się później z policją, ponieważ obawiała się, że jej bratanek mógł ulec radykalizacji, co pozwoliło policji podjąć działania.

93

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Happy Centre

Organizacja: Gmina Bolonia Status: Gmina Obszar: Bolonia, Włochy Główne źródło finansowania: Środki publiczne Strona internetowa i adres e-mail: www.piazzagrande.it/, happycenterbolognina@piazzagrande.it Misja i cele Happy Centre Bolonia to usługa społecznościowa gminy Bolonia.

Centrum zostało uruchomione w 2015 r., aby promować integrację i ułatwić wymianę pomiędzy bezdomnymi a lokalnymi mieszkańcami w celu rozwiązania kwestii marginalizacji bezdomnych oraz pomocy im w integracji ze społeczeństwem.

Ogólna działalność Prowadzone do tej pory działania obejmowały objazdową wystawę sztuki, inicjatywę dla majsterkowiczów oraz wymiany językowe. Happy Centre ma na celu rozwiązanie problemu izolacji bezdomnych na poziomie indywidualnym przez wzmocnienie ich umiejętności społecznych oraz na poziomie grupy i społeczności przez zachęcanie do wzajemnego szacunku. Organizuje także projekty pomocy ludziom, takie jak kursy oparte na nieformalnych metodach nauki.

Strategie upodmiotowienia narażonych osób W trakcie dnia odbywają się różne zajęcia: dostęp rano jest zastrzeżony dla osób, które mają trudności w interakcji z innymi. Mogą przyjść do centrum, aby porozmawiać, skorzystać z komputera, przygotować wspólnie obiad oraz wziąć udział w zajęciach, takich jak gra w szachy lub grupa czytelników prasy.

94

Po południu centrum jest otwarte dla wszystkich, którzy chcą wziąć udział w jakichś zajęciach. W określonym dniu tygodnia odbywają się dane zajęcia, które są dobierane według potrzeb i pragnień lokalnej społeczności i bezdomnych. Każde zajęcia są prowadzone przez moderatora oraz dwóch wolontariuszy na grupę.

Zajęcia obejmują konwersacje włosko-angielskie; grupę recyklingu papieru i krawiecką; taniec i teatr; kursy komputerowe; improwizację muzyczną; kursy filozofii oraz budowanie zespołu.

Partnerstwo i sieci Współpraca z włoskimi i amerykańskimi uniwersytetami (staże i badania naukowe), organizacjami społecznymi i kulturowymi, grupami harcerzy oraz nieformalnymi grupami. Projekt skupia się także na społeczności lokalnej w dzielnicy, gdzie znajduje się Centrum.

Wyniki i wyzwania Do tej pory centrum skutecznie pomogło niektórym osobom w trudnym lub niekorzystnym położeniu, którym nie pomogłyby służby socjalne.

Daje im to szanse spotkania osób z różnych kręgów w gościnnym i przyjaznym środowisku.

Wyzwania to m.in. brak miejsca w centrum: są tylko dwa pomieszczenia na zajęcia. Przydałoby się dodatkowe pomieszczenie. Kolejnym wyzwaniem jest to, że służby socjalne nie zawsze uznają korzyści, jakich doznają bezdomni biorący udział w zajęciach organizowanych przez centrum oraz umiejętności, które zdobywają.

95

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Medienbüro Organizacja: Alpha Nova Status: Firma świadcząca usługi społeczne Obszar: Graz, Austria Główne źródło finansowania: Na mocy Ustawy dot. niepełnosprawności kraju związkowego Styria Strona internetowa i adres e-mail: www.alphanova.at/medienbuero.html, doris.gusel@alphanova.at Misja i cele Celem stowarzyszenia Alpha Nova jest pomoc osobom, które są w gorszej sytuacji z uwagi na niepełnosprawność lub inne okoliczności.

Aby osiągnąć ten cel, stowarzyszenie założyło spółkę Alpha Nova w 1992 r.

Ogólna działalność Alpha Nova daje niepełnosprawnym możliwość wzięcia udziału w różnych kreatywnych, opartych na mediach zajęciach. Na przykład mogą zaprojektować własne programy, co daje im poczucie sprawczości oraz przestrzeń publiczną do wyrażenia się.

Strategie upodmiotowienia narażonych osób Projekt „Medienbüro” („biuro medialne”) ma na celu pomóc niepełnosprawnym w rozwoju umiejętności takich jak samodzielne podejmowanie decyzji. Ma również na celu określenie i rozwinięcie umiejętności zawodowych uczestników oraz ograniczenie stereotypów i uprzedzeń wobec nich wśród ogółu społeczeństwa.

96

Niepełnosprawni zyskują upodmiotowienie otrzymując szansę na rozwinięcie szeregu kreatywnych, opartych na technologii i społecznych umiejętności. Mogą to osiągnąć przez tworzenie, nagrywanie i reklamowanie comiesięcznej audycji radiowej zatytułowanej Niesłyszani – audycja bez barier oraz programu telewizyjnego, Niewidziani – telewizyjne śledztwo. To daje im także platformę, za sprawą której mogą zostać usłyszani i zobaczeni przez publiczność oraz pokazać, że są kreatywni, a dla niektórych nawet zabawni.

Partnerstwo i sieci Współpraca z Radio Helsinki (Graz)

Wyniki i wyzwania Obecność w radio, na YouTube i Facebooku daje poczucie integracji.

Projekt udowadnia, że niepełnosprawni nie muszą żyć w ukryciu.

Ponadto niepełnosprawni nie tylko zyskują praktyczne umiejętności produkcji medialnej, ale także mogą zostać usłyszani i zobaczeni publicznie.

Zob.:

 www.facebook.com/unerhoertTV  www.facebook.com/radi.ounerhort  www.youtube.com/user/Unerhoertgehoert Wielkim wyzwaniem jest sytuacja finansowa. Z uwagi na ograniczenia finansowe projekt obecnie nie może się rozwijać.

97

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

2.4 Ukierunkowana prewencja

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Środki zapobiegawcze, które mają na celu przeciwdziałanie incydentom, odgrywają centralną rolę w strategiach wszystkich dziedzin polityki bezpieczeństwa miejskiego. Jednakże EFUS i inne zainteresowane strony uznają, że reakcje represyjne na zjawiska przemocy i przestępczości nadal zbyt często przeważają. To dotyczy nie w mniejszym stopniu przemocy motywowanej dyskryminacją, gdzie wdrażanie tzw. praw przeciwko przestępczości spowodowanej nienawiścią, tj. reform kodeksu karnego zwiększających wyroki dla sprawców motywowanych dyskryminacją, często zajmują centralne miejsce w międzynarodowych debatach kryminologicznych oraz polityce. Środki zapobiegawcze można podzielić na trzy główne kategorie: prewencję pierwotną lub uniwersalną, prewencję wtórną lub selektywną oraz prewencję trzeciego stopnia lub wskazującą (zob. Brantingham/Faust 1976: 288). Zgodnie z tym powszechnie stosowanym schematem za prewencję można uznać całą gamę działań obejmujących inicjatywy w zakresie szeroko pojętej edukacji i zwiększania świadomości, jak również szczególne środki uniemożliwiające recydywę z udziałem określonych sprawców i ofiar.

Na cele niniejszej publikacji wybrano termin „ukierunkowana prewencja”, który obejmuje praktyki mające na celu zapobieganie aktom przemocy motywowanej dyskryminacją w sposób konkretny i skoncentrowany. Środki ukierunkowanej prewencji trafiają do miejsc i środowisk, gdzie występują uprzedzenia, nienawiść i nietolerancja. Działają na tych zaangażowanych w dynamikę dyskryminacji i przemocy oraz dają narzędzia pozwalające przerwać te cykle i wprowadzić mniej wrogie, bardziej integracyjne formy interakcji.

Praktyki w tym rozdziale dostarczają konkretnych i określonych środków zapobiegania przemocy motywowanej dyskryminacją w różnych sferach życia społecznego. Są skierowane do różnych grup docelowych, takich jak profesjonaliści z dziedziny egzekwowania prawa, dziennikarze, przywódcy

98

religijni, nauczyciele i uczniowie, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i wolontariusze oraz dotyczą sytuacji i kontekstów, które pociągają za sobą określone ryzyko wiktymizacji, np. miejsca nocnego życia lub imprez, wydarzenia sportowe itd. Te środki często są dopasowywane do określonych ryzyk, na które narażone są różne społeczności, wśród nich grupy wyznaniowe takie jak muzułmanie i żydzi oraz społeczność LGBT, osoby świadczące usługi seksualne i niepełnosprawni.

99

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Program naświetlenia przestępczości spowodowanej nienawiścią Organizacja: AWAZ Cumbria Status: Przedsiębiorstwo społeczne oraz organizacja rozwoju społeczności Obszar: Cumbria, Wlk. Brytania Główne źródło finansowania: Finansowany przez Biuro Komisarza ds. Policji i Zwalczania Przestępczości w Cumbrii.

Strona internetowa i adres e-mail: www.awazcumbria.org, aftab@awaz.info Misja i cele AWAZ oznacza „głos” w kilku azjatyckich, bliskowschodnich i środkowoeuropejskich językach. AWAZ Cumbria od 2005 r. wspiera i wzmacnia głosy niedostatecznie reprezentowanych osób i zmarginalizowanych społeczności. AWAZ ma na celu uczynić Cumbrię bardziej gościnnym i troskliwym miejscem przez łączenie społeczności, promowanie równości, świętowanie różnorodności, wspieranie rozwoju społeczności oraz integracji i przedsiębiorczości.

Ogólna działalność Aby osiągnąć swoją misję, AWAZ Cumbria organizuje kilka działań, takich jak poradnictwo w zakresie polityki publicznej a dla osób doświadczających rasizmu i dyskryminacji, promowanie zaangażowania w społeczność, udzielenie im głosu oraz udział w strategicznych konsultacjach na poziomie lokalnych forów decyzyjnych. Zapewniają także doradztwo i szkolenie w zakresie rozwoju społeczności, zwalczania przestępczości spowodowanej nienawiścią, równości, różnorodności i praw człowieka oraz opracowują zasoby online.

100

Strategie ukierunkowanej prewencji Program „Naświetlania przestępczości spowodowanej nienawiścią” obejmuje działania zwalczające uprzedzenia, ograniczające przestępczość spowodowaną nienawiścią i incydenty związane z nienawiścią oraz wspiera dobre relacje, pomagając osobom w refleksji nad działaniami i postawami, które krzywdzą ludzi z różnorodnych społeczności. Celem projektu jest pomoc i wsparcie dla osób, które popełniły przestępstwa z nienawiści lub są na to narażone. Ma na celu odciągnąć je od zachowań opartych na uprzedzeniach, pomagając im zrozumieć wrogość i przestępczość spowodowaną nienawiścią, szanować różnorodność i godność ludzką, rozwinąć ich umiejętności i poczucie własnej wartości, współpracować z innymi w otwartym i wspierającym środowisku oraz rozwinąć empatię dla ofiar i szacunek dla praw człowieka.

Program otrzymuje skierowania od organizacji lub ludzi pomagających osobom, które popełniły przestępstwa z nienawiści lub są na to narażone.

Po otrzymaniu skierowania koordynator programu spotyka się ze skierowanym uczestnikiem, aby przeprowadzić początkową ocenę ryzyka. Po przyjęciu uczestnika do programu zostaje mu przypisany mentor. Uczestnik dostaje możliwość przejścia certyfikowanego szkolenia, zdobycia doświadczenia na praktykach u organizacji partnerskich, uzyskania wsparcia w pracy na rzecz osobistych celów oraz, jeżeli sobie tego życzy, może stać się ambasadorem programu po jego ukończeniu.

Partnerstwo i sieci Cumbria Reducing Offending Partnership (CROPT), Cumbria Youth Alliance, Carlisle MENCAP, OutREACH Cumbria oraz The Heathlands Project.

Wyniki i wyzwania Program wykazał pozytywny wpływ na uczestników. Ukończywszy go z sukcesem, trzech uczestników obecnie korzysta z możliwości rozwoju zawodowego i chętnie angażuje się w różne inicjatywy społecznościowe.

101

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Hate Speech Alert Organizacja: Interkulturalni Pl Status: Organizacja pozarządowa (NGO) Obszar: Polska Główne źródło finansowania: Środki EOG. Grupa 11 przeszkolonych wolontariuszy pracowała nad projektem polegającym na monitorowaniu mediów Strona internetowa i adres e-mail: www.hatespeechalert.org.pl, www.facebook.com/HSA.org, www.interkulturalni.pl, interkulturalnipl@gmail.com Misja i cele Celem projektu jest podniesienie świadomości polityków i dziennikarzy na temat wpływu dyskursu dyskryminacyjnego oraz mowy nienawiści na opinię publiczną i postawy wobec osób pochodzących ze środowisk mniejszościowych. Dzięki takiemu podejściu projekt ma szansę wykazać długotrwałe oddziaływanie w postaci ograniczenia mowy nienawiści.

Ogólna działalność INTERKULTURALNI PL oraz Fundacja Dialog-Pheniben pracują na rzecz ograniczenia mowy nienawiści w Polsce w czasie, gdy ksenofobia wzrasta wskutek kryzysu migracyjnego. Ważną część ich pracy stanowi monitorowanie mowy nienawiści w sieci i w mediach przy wsparciu wolontariuszy oraz za pośrednictwem różnych zajęć (warsztaty, szkolenia, pisane instrukcji) w celu edukowania ważnych postaci publicznych o skutkach publicznego wyrażania i propagowania nienawistnego dyskursu.

102

Strategie ukierunkowanej prewencji Projekt skupiał się szczególnie na trzech grupach, które zidentyfikowano jako najbardziej narażone na mowę nienawiści w Polsce (muzułmanie, żydzi i społeczność LGBT) i obejmował działania na rzecz zapobiegania mowie nienawiści przez edukowanie dziennikarzy i polityków o negatywnym wpływie, jaki może mieć wyrażanie nienawistnych opinii na te grupy mniejszościowe oraz na opinie i zachowanie ogółu ludności. W celu informowania o problemie zostały napisane, opublikowane i rozpowszechnione wśród parlamentarzystów i kilkuset organizacji dziennikarskich dwie instrukcje, jedna skierowana do dziennikarzy, a druga do polityków. Zorganizowano szkolenia, dyskusje panelowe i warsztaty oraz przygotowano raporty służące dalszemu zwiększaniu świadomości znaczenia, jakie ma nierozpowszechnianie publicznie nienawiści i wpływanie na opinię publiczną po to, by uniknąć propagowania takiego dyskursu.

Partnerstwo i sieci Główny partner: Fundacja Dialog-Pheniben

Wyniki i wyzwania W warsztatach wzięło udział łącznie 97 dziennikarzy i polityków.

Stowarzyszenie zdołało rozpowszechnić swoje przesłanie dzięki zaproszeniom do udziału w wielu wydarzeniach (programy telewizyjne i kampanie zwalczania mowy nienawiści). Zaobserwowano także znaczne ograniczenie mowy nienawiści na kontach społecznościowych polityków.

Niedostatkiem projektu jest to, że w szkoleniach nie brali udziału wiodący dziennikarze i politycy ani te osoby, które są szczególnie znane z posługiwania się mową nienawiści.

103

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Together!

Organizacja: SOS Racismo Gipuzkoa (Hiszpania), SOS Racisme Catalunya (Hiszpania), KISA (Cypr); OPU (Republika Czeska); Camera del Lavoro di Milano (Włochy), Lunaria (Włochy), Università di Roma Osservatorio sul razzismo e diversità (Włochy) Status: Wspólny projekt Obszar: Kraj Basków i Katalonia (Hiszpania), Mediolan i Rzym (Włochy), Praga (Republika Czeska), Cypr.

Główne źródło finansowania: Program „Prawa podstawowe i obywatelstwo” UE oraz składki organizacji członkowskich.

Strona internetowa: www.togetherproject.eu/about/ Misja i cele Questo progetto mira a migliorare le capacità degli organismi preposti Celem projektu „Together!” („Razem!”) jest poprawa sprawności organów ścigania (OŚ) i społeczeństwa obywatelskiego w uwidacznianiu przestępstw z nienawiści w społeczeństwie europejskim, co stanowi pierwszy krok w zwalczaniu tego rodzaju przestępstw i radzeniu sobie z pokrewnymi naruszeniami praw podstawowych.

Ogólna działalność Projekt promuje cztery główne pola działalności: oferowanie programów szkoleń na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią dla OŚ, NGP i organizacji środowiskowych; rozwój narzędzi do gromadzenia danych dla NGO, aby zgłaszały przestępstwa z nienawiści oraz protokołów dla OŚ, aby promować mechanizmy wymiany informacji pomiędzy społeczeństwem obywatelskim a OŚ w zaangażowanych krajach; sporządzanie krajowych sprawozdań i sprawozdania porównawczego na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią w oparciu o dane zebrane przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego za pomocą narzędzia do gromadzenia danych oraz organizowanie międzynarodowych konferencji dotyczących niezgłaszania przestępstw z nienawiści.

104

Strategie ukierunkowanej prewencji Projekt jest realizowany w czterech etapach:

 Opracowanie programu i materiałów szkoleniowych, jednego złożonego z 13 modułów i krótszej wersji 10-modułowej, dostępnych w języku angielskim i narodowych językach projektu (hiszpański, włoski, grecki i czeski);

 Przeprowadzenie szkolenia dla trenerów z organizacji partnerskich, aby umożliwić im powtórzenie go z członkami społeczeństwa obywatelskiego i OŚ w krajach biorących udział w projekcie, a także prowadzenie szkoleń dla OŚ i NGO;

 Sporządzanie krajowych sprawozdań na temat przestępstw z nienawiści w oparciu o stworzone standardowe narzędzie gromadzenia danych;

 Rozpowszechnianie rezultatów projektu za pośrednictwem witryny projektu, konferencji promujących.

międzynarodowej

oraz

innych

narzędzi

Partnerstwo i sieci Hiszpański Narodowy Związek Lokalnych Szefów Sił Policyjnych (Unijepol), Kataloński Związek Lokalnych Szefów Sił Policyjnych (AAPOLC) i inne administracje publiczne.

Wyniki i wyzwania 501 członków OŚ i 267 profesjonalistów ze społeczeństwa obywatelskiego zostało przeszkolonych w rozpoznawaniu i zgłaszaniu przestępstw z nienawiści. Współpraca i wymiana informacji pomiędzy OŚ a społeczeństwem obywatelskim została wzmocniona, a projekt uwidocznił przestępczość spowodowaną nienawiścią w społeczeństwie europejskim przez opracowanie pięciu dogłębnych sprawozdań na ten temat.

105

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Ouvre tes yeux Organizacja: Stowarzyszenie ALC Status: Organizacja społeczeństwa obywatelskiego Obszar: Nicea, Francja Główne źródło finansowania: Koszty personelu są opłacane z budżetu operacyjnego schroniska dla bezdomnych Lucioles (Centre d'hébergement et de réinsertion sociale) Strona internetowa: www.association-alc.net, p.hauvuy@association-alc.org Misja i cele ALC to stowarzyszenie założone w 1958 r., które działa na rzecz osób zmagających się z trudnościami społecznymi i które są wykluczone ze społeczeństwa lub stoją na skraju wykluczenia. Początkowo ALC skupiało się na młodych dziewczętach zagrożonych prostytucją, ale z czasem interwencje rozszerzyły się na cały szereg grup od niemowląt po bezdomnych.

Ogólna działalność Jako organizacja, która ciągle się rozwija, ALC opracowało różnorodny zestaw metod interwencji, który obejmuje rozmowy twarzą w twarz, wspólne działania, wizyty domowe, streetworking, warsztaty i kontakt online.

Projekt „Ouvre les yeux” („Otwórz oczy”) ma na celu zwalczanie stereotypów i opinii miejscowych w kwestii prostytucji i handlu ludźmi w Nicei i francuskim departamencie Alpy Nadmorskie oraz zmniejszenie odczucia wykluczenia i dyskryminacji ofiar. Zamierza tego dokonać przez edukowanie ogółu społeczeństwa oraz przez szkolenie profesjonalistów, jak identyfikować i chronić ofiary.

W ramach projektu ustanowiono różnorodne działania od konferencji i utworzenia grupy roboczej po różne sesje mediacyjne i szkoleniowe.

106

Strategie ukierunkowanej prewencji Ustanowiono grupę roboczą składającą się z lokalnych przedstawicieli trzech partii politycznych i lokalnego rządu Nice Côte d’Azur Metropolis. Jej prace umożliwiły wdrożenie wielu działań, w tym nigeryjskiej mediacji kulturowej skierowanej do osób świadczących usługi seksualne pochodzenia nigeryjskiego z uwagi na dużą liczbę dziewcząt narażonych na prostytucję w tym regionie, tworzenie skoordynowanej dokumentacji oraz organizowanie konferencji na temat handlu ludźmi. Inne środki zwiększania świadomości o realiach prostytucji wśród ogółu społeczeństwa obejmują mediację pomiędzy miejscowymi a osobami świadczącymi usługi seksualne, szkolenie pracowników socjalnych i medycznych, a także sił porządkowych oraz służb wspierania ofiar.

Partnerstwo i sieci Służby miasta Nicea (Lokalny Komitet Bezpieczeństwa i Zapobiegania Przestępczości oraz urzędnicy wybrani przez społeczność lokalną), służby państwowe (Prawa Kobiet i Prefektura), organizacje specjalizujące się we wspieraniu ofiar, miejskie schronisko dla ofiar w Nicei, służby bezpieczeństwa miejskiego, członkowie Komisji Przeciwko Przemocy wobec Kobiet.

Wyniki i wyzwania Stowarzyszenie otrzymało pozytywne informacje zwrotne od nieprofesjonalistów, którzy powiedzieli im, jak za sprawą programu zmieniło się ich postrzeganie osób świadczących usługi seksualne.

19 czerwca 2016 r. 200 osób wzięło udział w konferencji poświęconej handlowi ludźmi w basenie Morza Śródziemnego.

107

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Significativo Azul program Organizacja: Narodowa Federacja Spółdzielni Społeczno-Charytatywnych (Fenacerci) oraz Policja Bezpieczeństwa Publicznego (PSP) Status: Spółdzielnie i Policja Bezpieczeństwa Publicznego (PSP) Obszar: Poziom krajowy, Portugalia Główne źródło finansowania: Środki Fenacerci i PSP Strona internetowa i adres e-mail: www.fenacerci.pt, fenacerci@fenacerci.pt, www.psp.pt Misja i cele Kluczowe cele tego projektu to szkolenie profesjonalistów pracujących w dziedzinie niepełnosprawności umysłowej i rehabilitacji, jak również policji na temat zapobiegania złemu traktowaniu osób niepełnosprawnych, aby chronić ich i umożliwić im korzystanie z ich praw człowieka i podstawowych swobód. Projekt ma też na celu promowanie współpracy pomiędzy specjalistycznymi instytucjami a policją, aby poprawić komunikację i umiejętności informacyjne funkcjonariuszy policji.

Ogólna działalność W ramach projektu prowadzone są trzy rodzaje działań: szkolenie, wdrażanie i rozwój oraz monitoring. Obejmują cały szereg podmiotów i zainteresowanych stron, w tym profesjonalistów pracujących w dziedzinie niepełnosprawności, rodziny osób niepełnosprawnych i policję.

108

Strategie ukierunkowanej prewencji Podczas fazy szkoleniowej projektu organizowane są szkolenia dla profesjonalistów pracujących w dziedzinie niepełnosprawności i rehabilitacji, aby informować ich o ramach prawnych, w których policja może interweniować, procedurach, których musi przestrzegać, aby zidentyfikować przestępstwa wobec osób niepełnosprawnych i zebrać dowody oraz jak skutecznie komunikować się z policją. Na etapie wdrażania projekt promuje stosowanie programu „estou aqui” (tutaj jestem) wprowadzonego przez policję portugalską, aby wyposażyć zagrożonych dorosłych (oraz dzieci) w opaski na nadgarstek umożliwiające policji łatwą lokalizację krewnych i opiekunów w razie zgubienia się takiej osoby w miejscu publicznym. W ramach projektu prowadzona jest także kampania informująca rodziny o prawach osób niepełnosprawnych oraz o problemie przemocy domowej. Na etapie monitorowania i wdrażania odbywają się fora i debaty pomiędzy policją a stowarzyszonymi organizacjami z Fenacerci w celu zwiększania świadomości na temat praw osób niepełnosprawnych i ulepszania współpracy między tymi podmiotami.

Partnerstwo i sieci Policja Bezpieczeństwa Publicznego (PSP), Narodowa Federacja Spółdzielni Solidarności Społecznej (Fenacerci), Narodowy Instytut Rehabilitacji (INR, I.P.) oraz Narodowa Konfederacja Instytucji Solidarnościowych (CNIS).

Wyniki i wyzwania Program odniósł sukces w postaci ujawnienia zjawiska społecznego polegającego na przemocy związanej z niepełnosprawnością. Według dostępnych danych w 2015 r. w ramach programu zostało przeszkolonych 1 351 policjantów oraz odbyło się 229 lokalnych sesji zwiększania świadomości. W 2016 r. odbyło się 68 sesji zwiększania świadomości dla profesjonalistów, niepełnosprawnych oraz ich rodzin i krewnych. Ponadto policja interweniowała w 209 zgłoszonych przypadkach z udziałem osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych, a zarejestrowano 39 spraw karnych.

109

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Meet2respect Organizacja: Leadership Berlin – Netzwerk Verantwortung e.V Status: NGO / Stowarzyszenie na mocy prawa niemieckiego Obszar: Berlin, Niemcy Główne źródło finansowania: Wydział kultury berlińskiego senatu współfinansuje koszty personelu. Fundacja Axel Springer przyznała projektowi jednorazowe dofinansowanie.

Strona internetowa i adres e-mail: www.meet2respect.de, susanne.kappe@meet2respect.de www.meet2respect.de, susanne.kappe@meet2respect.de Misja i cele Stowarzyszenie Leadership Berlin – Netzwerk Verantwortung e.V promuje różnorodność, zaangażowanie obywatelskie, zdolność krytycznego myślenia oraz kulturę dialogu i komunikacji. Jego główną grupą docelową są liderzy i decydenci w instytucjach publicznych, organizacjach społeczeństwa obywatelskiego i przedsiębiorstwach prywatnych. Projekt meet2respect w szczególności dąży do wspierania dialogu, szacunku i tolerancji wśród młodzieży, aby zapobiec przemocy motywowanej religijnie i dyskryminacji oraz braku zaufania pomiędzy różnymi grupami wyznaniowymi.

Ogólna działalność Stowarzyszenie organizuje i koordynuje różnorodne projekty i zajęcia na temat antysemityzmu, homofobii, uprzedzeń wobec muzułmanów, bezdomności, uchodźców lub przestępczości nieletnich. Projekt meet2respect promuje tolerancję religijną poprzez organizowanie odwiedzin przywódców religijnych różnych wyznań w szkołach, wycieczek szkolnych do synagog i meczetów oraz wycieczek rowerowych z udziałem zarówno żydowskich, jak i muzułmańskich przywódców religijnych.

110

Strategie ukierunkowanej prewencji Kluczową część projektu meet2respect stanowi organizowanie wizyt chrześcijańskich, muzułmańskich i żydowskich przywódców religijnych w szkołach. Szkoły z przewagą uczniów muzułmańskich prowadzą prewencję antysemityzmu za sprawą odwiedzin imama z rabinem, gdzie ten pierwszy wspiera drugiego podczas spotkań. Natomiast klasy, gdzie jest niewielu lub w ogóle nie ma uczniów muzułmańskich, są odwiedzane przez imamów, aby ułatwić kontakt pomiędzy uczniami a wyznawcą islamu i spróbować zapobiegać uprzedzeniom antymuzułmańskim. Podczas takich wizyt przywódcy religijni promują szacunek międzywyznaniowy oraz potępiają wykluczenie, dyskryminację i przemoc. Inne strategie zapobiegania dyskryminacji religijnej obejmują wymienione wyżej wizyty w synagogach i meczetach oraz wycieczki rowerowe na tandemach, podczas których rabini i imamowie objeżdżali różne miejsca kultu religijnego i instytucje w Berlinie na tandemach. Ponadto odbywają się wymiany pomiędzy społecznościami muzułmańskimi i LGBT, aby zachęcać do tolerancji.

Partnerstwo i sieci Partnerzy stowarzyszeni: Meczet Sehitlik w Berlinie, Społeczność Żydowska Berlina i Chabad Lubawitsch. Nieformalni partnerzy: Sieć przywództwa LGBT Völklinger Kreis, Berliner Missionswerk „Dialog Międzyreligijny”, różne szkoły oraz kongregacje żydowskie, chrześcijańskie i muzułmańskie.

Wyniki i wyzwania Do tej pory z wizyt przywódców religijnych w ramach projektu skorzystało 45 klas szkolnych, każda z nich licząca średnio 25 uczniów. Projekt pomógł młodym ludziom pomyśleć krytycznie o stereotypach religijnych, a także umożliwił tym, którzy nigdy nie mieli styczności z żydem lub muzułmaninem, takie spotkanie po raz pierwszy w kontrolowanym, pozytywnym środowisku.

Wyzwania obejmują brak zaufania po stronie władz lokalnych i szkół wobec udzielających się muzułmanów. Stąd także problemy z finansowaniem; jest zapewnione tylko dla nowych projektów i są trudności z opłaceniem kosztów personelu.

111

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Grupy wyznaniowe i przestępczość spowodowana nienawiścią Organizacja: Communities Inc Status: Przedsiębiorstwo społeczne Obszar: Nottingham, Wlk. Brytania Główne źródło finansowania: Wsparcie finansowe z Faith Action, Together in Service wraz z zasobami własnymi Communities Inc. Strona internetowa i adres e-mail: www.communitiesinc.org.uk, shamsher@communitiesinc.org.uk Misja i cele Communities Inc to prowadzone przez ludność czarnoskórą i mniejszości etniczne krajowe przedsiębiorstwo społeczne, którego głównym celem jest tworzenie innowacyjnych projektów, aby zaspokoić potrzeby przedsiębiorstw, społeczności i organizacji, służąc najbardziej zagrożonym grupom społecznym Prowadzi działania, aby zaangażować zmarginalizowane grupy do promowania ich głosów i potrzeb, wpływać na ludzi i politykę, aby wdrażano realistyczne i trwałe rozwiązania oraz rozwijać kreatywne podejścia / projekty, które budują zdolności poszczególnych osób i organizacji.

Ogólna działalność Communities Inc skupia się na usuwaniu barier i upodmiotowieniu, jak również inspirowaniu i rozwoju osób i organizacji. Obejmuje to budowanie zdolności oraz projekty / inicjatywy, które zachęcają do trwałej integracji i pracy partnerskiej.

Strategie ukierunkowanej prewencji W ramach tego projektu wspierano różne grupy wyznaniowe, aby zbadać, w jaki sposób mogą promować przesłanie skupione wokół tolerancji, spójności oraz podważania nierówności w naszych społecznościach i miejscach pracy.

112

Projekt „Grupy wyznaniowe i przestępczość spowodowana nienawiścią” ma na celu zwiększanie świadomości na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią wśród grup wyznaniowych, aby dawać grupom wyznaniowym

porady, w jaki sposób wcielić do ich działalności świadomość na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią, prewencję i wsparcie oraz zachęcić do jedności i spójności przez podkreślenie zobowiązania różnych przywódców religijnych. W ramach tego projektu sporządzono krótki przewodnik dla grup wyznaniowych na temat działań, jakie mogą podjąć, aby zwalczać przestępczość spowodowaną nienawiścią i wspierać ofiary. Chrześcijańscy, hinduscy, sikhijscy, żydowscy i muzułmańscy przywódcy religijni przyczynili się do powstania przewodnika oraz konsultowano z nimi jak zwiększać świadomość na temat przestępczości spowodowanej nienawiścią i zapewnić ofiarom lepsze wsparcie. Aby zwiększyć jego oddziaływanie i wsparcie we wdrażaniu, przewodnik rozpowszechniono za pośrednictwem warsztatów. Odbyło się kilka warsztatów z przywódcami religijnymi. Następnie rozpowszechniono przewodnik wśród ponad 400 grup wyznaniowych.

Partnerstwo i sieci Oficjalni partnerzy projektu to osiem grup wyznaniowych, które przyczyniły się do powstania przewodnika, Diecezja Southwell, Nottingham City Homes oraz dr Sanghera (pracownik naukowy zajmujący się dialogiem międzywyznaniowym).

Wyniki i wyzwania Wskutek projektu niektóre biorące udział grupy wyznaniowe zainicjowały działania wokół przestępczości spowodowanej nienawiścią, w szczególności dotyczące zwiększania świadomości wśród ich kongregacji oraz oferujące wsparcie dla ofiar.

Niektóre grupy wyznaniowe i ich przywódcy zgłosili, że posiadają większą wiedzę i pewność siebie w rozwiązywaniu problemu przestępczości spowodowanej nienawiścią.

Opublikowany przewodnik wygrał krajową nagrodę w dziedzinie zapobiegania przestępczości spowodowanej nienawiścią.

Główną przeszkodą były różne poziomy zainteresowania każdej z grup wyznaniowych. To ograniczało spójność przekazów, które początkowo zamierzano rozpowszechniać wśród społeczności wyznaniowych w ramach projektu.

Przewodnik rozprowadzono wśród wszystkich grup wyznaniowych w Nottinghamshire.

113

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: La Quinzaine de la Diversité Organizacja: Sieć Bruno@ttitudes, strefa policyjna „Polbruno” Status: Lokalna policja Obszar: Lokalna strefa policyjna – Schaerbeek – Evere – Saint-Josse-tenNoode, Bruksela, Belgia).

Główne źródło finansowania: Brak określonego finansowania; członkowie sieci poświęcają trochę czasu na pracę nad projektem Strona internetowa i adres e-mail: www.polbruno.be/, theo.vangasse@polbruno.be, dirprox@polbruno.be Misja i cele Bruno@ttitudes to sieć zaangażowanych osób stworzona w 2008 r., aby promować różnorodność. Sieć jest skierowana do lokalnych sił policyjnych w obszarze Brukseli w Belgii. Ma na celu promowanie kultury różnorodności, aby zwalczać dyskryminującą mowę i czyny oraz podejmować działania przeciwko dyskryminacji, rasizmowi i homofobii w miejscu pracy lub sferze prywatnej.

Ogólna działalność Tematy, którymi zajmuje się sieć obejmują zwiększanie świadomości na temat różnorodności, korporacyjne wartości moralne, szanowanie różnorodności w zarządzaniu zasobami ludzkimi oraz szanowanie praw człowieka, szczególnie w procesach selekcji. Materiały informacyjne, m.in. w postaci miesięcznika, są regularnie publikowane i rozprowadzane.

Ponadto co dwa lata sieć organizuje „La Quinzaine de la Dibersité” („Dwa Tygodnie Różnorodności”).

114

Strategie ukierunkowanej prewencji Dwa Tygodnie Różnorodności składają się z około 10 warsztatów szkoleniowych dla policjantów na tematy takie jak niedyskryminacja, równość i różnorodność. Na koniec wydarzenia odbywa się konferencja prasowa.

Partnerstwo i sieci Międzyfederalne Centrum Równych Szans (UNIA) Organizacje zaproszone do wzięcia udziału w wydarzeniu to m.in. Fedasil, Rainbowcops, Womenpol, Policja Federalna i Foyer.

Wyniki i wyzwania Cel, jakim było zwiększenie świadomości wśród pracowników policji, został osiągnięty. Podczas dwóch zorganizowanych do tej pory edycji (w 2013 r. i 2015 r.) około 300 pracowników lokalnej policji wzięło udział w co najmniej jednym warsztacie, później wyrażając się pozytywnie o swoim udziale.

Niektóre warsztaty trzeba było organizować kilkukrotnie z uwagi na ich popularność.

115

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Zarządzanie różnorodnością przez policję Organizacja: Gmina Madryd, gmina Silla, Platforma Zarządzania Różnorodnością przez Policję Status: Lokalna policja Obszar: Gminy Madryd i Silla oraz poziom krajowy, Hiszpania Główne źródło finansowania: Środki gminne i wsparcie partnerów Strona internetowa i adres e-mail: Madryd: delitosdeodio@madrid.es, Silla: www. polciaydiversidad.es, Platforma: davidgarfellagil@gmail.com Misja i cele Platforma Zarządzania Różnorodnością przez Policję została założona w 2010 r. jako miejsce spotkań pomiędzy organizacjami społeczeństwa obywatelskiego reprezentującymi różnorodność w Hiszpanii a policją. Ma na celu promowanie zmian w instytucjach policji, aby ulepszyć ich procedury operacyjne oraz zagwarantować równe i wolne od dyskryminacji traktowanie wszystkich, zwłaszcza grup mniejszościowych.

Ogólna działalność Działania prowadzone przez Platformę Zarządzania Różnorodnością przez Policję obejmują zwiększanie świadomości o potrzebie opracowania polityk w zakresie zarządzania różnorodnością społeczną, dążenie do poprawy szkolenia policji na temat zarządzania różnorodnością, zachęcanie do lepszych relacji pomiędzy służbami policji a wspólnotami mniejszościowymi oraz określenie kryteriów dla policyjnych praktyk zatrzymania i przeszukania.

Platforma zainspirowała miejskie siły policji w Madrycie i Silli (gmina położona w pobliżu Walencji) do zaoferowania wsparcia oraz pracy ze społecznościami lokalnymi w celu ulepszenia relacji pomiędzy ludnością a policją oraz akceptacji różnorodności.

116

Strategie ukierunkowanej prewencji W Silli, za sprawą projektu Policja i Różnorodność, realizuje się szereg strategii, które obejmują rozmowy i szkolenia dla społeczności uczniowskich o wartościach obywatelskich, wzmacnianie przepisów karnych dotyczących przestępstw z nienawiści oraz szkolenie policji w zarządzaniu różnorodnością w bardziej profesjonalny sposób.

W Madrycie, w ramach Jednostki Zarządzania Różnorodnością, strategie obejmują zwiększanie kontaktów ze społeczeństwem obywatelskim, aby poprawić relacje na linii policja-ludność, zajmowanie się skargami na temat przestępstw z nienawiści popełnianych zarówno osobiście, jak i w sieciach społecznościowych oraz oferowanie opieki, ochrony i wsparcia dla ofiar przestępczości spowodowanej nienawiścią.

Partnerstwo i sieci Partnerzy projektu obejmują zwłaszcza: Narodowy Związek Lokalnych Szefów Sił Policyjnych (Unijepol), Fundację Sekretariatu ds. Romów (Fundación Secretariado Gitano), Fundację RAIS, Stowarzyszenie Homoseksualnych Policjantów (Gaylespol) oraz Inicjatywę Otwartego i Sprawiedliwego Społeczeństwa (OS). Choć brak oficjalnych partnerów z Silli, prace są stale prowadzone przez NGO takie jak Ruch przeciw Nietolerancji, Welcome Network oraz Centrum Kultury Islamskiej w Walencji.

Wyniki i wyzwania W Silli znacznie zmniejszyła się ilość oznak nienawiści (grafitti, stereotypy, uprzedzenia i przestępstwa z nienawiści), w szczególności zanotowano spadek dyskryminujących incydentów o 79%.

Napotkane do tej pory przeszkody obejmują zinternalizowany rasizm wśród sił policyjnych oraz brak zasobów finansowych.

117

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

2.5 Wspieranie ofiar

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Podczas gdy przemoc motywowana dyskryminacją dotyczy całego społeczeństwa i musi być zwalczana na wszystkich poziomach, nie należy zapominać o indywidualnych ofiarach. Incydenty takie jak napaść, nękanie, zastraszanie, przymus, napaść seksualna lub obrażenia ciała mogą spowodować różne formy istotnej szkody fizycznej i psychicznej. Ludzie stają się ofiarami z uwagi na cechy stanowiące integralną część ich tożsamości, które nie mogą zostać oddzielone od istoty ich egzystencji, co może jeszcze pogarszać skutki i konsekwencje takich ataków (zob. Kees i in. 2016: 19 i nast.).

Jeżeli ofiary zostaną pozostawione samym sobie i nie otrzymają wystarczającego wsparcia, może to doprowadzić do złości i frustracji oraz utraty zaufania do instytucji publicznych lub ogółu społeczeństwa, spadku lub wycofania się z zaangażowania w procesy kolektywne i społeczne, bądź też utraty szacunku dla norm i wartości społeczeństwa, które nie zareagowało w wyraźny i odpowiedni sposób na ich wiktymizację.

To w tym kontekście wsparcie dla osób dotkniętych tego rodzaju niemożliwymi do zaakceptowania naruszeniami na ich drodze do sprawiedliwości tworzy kluczową część strategii zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją. Potrzebne jest wsparcie dla ofiar ze strony wykwalifikowanych organów i organizacji, które oferują np. profesjonalne doradztwo psychologiczne i prawne, wsparcie psychospołeczne, ułatwiają dostęp do usług medycznych, mogą zaoferować wsparcie finansowe w razie pilnej potrzeby, wsparcie dla ofiar w przypadku roszczeń wobec ubezpieczycieli itd.18 Praktyki udokumentowane w niniejszej sekcji pociągają współpracę z różnorodnymi służbami na poziomie miejskim i regionalnym oraz ich mobilizację do świadczenia dopasowanego i profesjonalnego wsparcia dla ofiar przemocy motywowanej dyskryminacją i przestępczości spowodowanej nienawiścią. Oferta jest skierowana do różnych grup, m.in. ofiar incydentów związanych z fobią wobec osób LGBT, kobiet i dzieci cierpiących z powodu

118

18- Niezbędność takich usług coraz powszechniej uznaje się także na szczeblu ponadnarodowym. Na poziomie europejskim stosunkowo niedawna dyrektywa w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw (2012/29/UE) zobowiązuje państwa członkowskie do oceny potrzeb ofiar przemocy spowodowanej nienawiścią i skierowania ich po odpowiednie wsparcie oraz do odpowiednio przeszkolonych organów ścigania.

przemocy związanej z płcią oraz uczniów, którzy padli ofiarą dyskryminujących zachowań w szkole. Te usługi są oferowane głównie przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które posiadają rozległą fachową wiedzę w zakresie doradztwa psychospołecznego i dogłębną znajomość potrzeb ich grupy docelowej. Jednakże również wyspecjalizowane jednostki zarządzane przez władze lokalne lub policyjnych oficerów łącznikowych mogą mieć swój wkład lub współpracować z instytucjami wspierającymi ofiary.

119

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Punkt kontaktowy w sprawie dyskryminacji w szkole Organizacja: Life e.V. Status: Organizacja non-profit Obszar: Berlin, Niemcy Główne źródło finansowania: Fundacja Niemieckiej Loterii (Stiftung Deutsche Klassenlotterie) Strona internetowa i adres e-mail: www.adas-berlin.de/, yegane@adas-berlin.de Misja i cele Life e.V. to niezależna organizacja non-profit, która świadczy usługi w zakresie edukacji, doradztwa i tworzenia sieci od 1988 r. Celem projektu jest przyczynienie się do niedyskryminacji w szkołach przez ulepszenie instytucjonalnej ochrony przed dyskryminacją. Ponadto ma na celu pomoc uczniom, rodzicom, nauczycielom i pracownikom szkoły, którzy doświadczają dyskryminacji w szkołach, jak również wsparcie szkół we wdrażaniu zasad antydyskryminacyjnych.

Ogólna działalność Projekt skupia się wokół punktu kontaktowego dla ofiar dyskryminacji w szkołach oraz wewnętrznego systemu zarządzania skargami dla szkół.

Jest to odpowiedź na rozpowszechniony problem dyskryminacji w niemieckich szkołach.

120

Strategie wspierania ofiar Centrum doradztwa ADAS oferuje usługi w zakresie wspierania ofiar dla uczniów, rodziców, pracowników szkół lub stron trzecich, które cierpią z powodu dyskryminacji, zapewniając im niezależne porady i wsparcie.

Prowadzi dokumentację i ocenę wszystkich przypadków dyskryminacji.

Ponadto opracowuje wewnętrzny system zarządzania skargami dla przypadków dyskryminacji i środki zapobiegawcze na rzecz niedyskryminacji i integracji w szkołach, a także opracowuje wytyczne dla szkół na temat postępowania z przypadkami dyskryminacji. Wdraża też zalecenia na rzecz instytucjonalnych ram zarządzania skargami związanymi z dyskryminacją, aby skutecznie radzić sobie z przypadkami dyskryminacji w szkołach w oparciu o wyniki i dane zebrane w ramach projektu.

Partnerstwo i sieci Berliński senat ds. edukacji, berlińska dzielnica Neukölln, berlińskie Krajowe Biuro ds. Równego Traktowania i Niedyskryminacji (LADS), różne organizacje społeczeństwa obywatelskiego z sektora edukacji nieformalnej oraz organizacje reprezentujące różne grupy (LGBT, migrantów, muzułmanów, Romów i Sinti).

Wyniki i wyzwania Zaobserwowane do tej pory rezultaty obejmują zwiększony poziom świadomości i działania w szkołach odnośnie do wszystkich form dyskryminacji oraz rosnącą otwartość instytucji oświatowych na działania służące radzeniu sobie z dyskryminacją.

121

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Program Adwokatów Ofiar Przestępczości Spowodowanej Nienawiścią Organizacja: Biuro Burmistrza ds. Policji i Zwalczania Przestępczości (MOPAC) Status: Organ funkcjonalny Rady Wielkiego Londynu Obszar: Londyńskie dzielnice Westminster i Hackney, Wlk. Brytania Główne źródło finansowania: Umowa o dotację na świadczenie usług przez jeden rok w dwóch londyńskich dzielnicach zagwarantowana ze środków MOPAC na usługi dla ofiar Strona internetowa: www.london.gov.uk/what-we-do/mayorsoffice-policing-and-crime-mopac/our-strategies/hate-crime Misja i cele Burmistrz podjął w swoim „Planie dot. policji i zwalczania przestępczości” dziesięć wyraźnych zobowiązań dotyczących zwalczania przestępczości spowodowanej nienawiścią. Obejmują one zachęcenie większej liczby ofiar do skorzystania ze środków takich jak aplikacje na smartfony i systemy internetowe, aby zgłaszały przestępczość spowodowaną nienawiścią oraz rozszerzenie programu adwokatów ofiar przestępczości na cały Londyn.

Celem Programu Adwokatów Ofiar Przestępczości Spowodowanej Nienawiścią jest zaradzenie niedostatkom w zakresie dostępności do właściwych służb wspierających ofiary przestępczości spowodowanej nienawiścią w Londynie, co może prowadzić do trudności z poradzeniem sobie po doświadczonym przestępstwie, ponownej wiktymizacji oraz nieujęciu sprawcy, jeżeli ofiara nie ma wsparcia w poruszaniu się po systemie prawa karnego.

Ogólna działalność Od kwietnia 2016 r. w ramach programu pilotażowego zatrudniani są praktycy świadczący na miejscu indywidualne wsparcie dla ofiar przestęp-

122

czości spowodowanej nienawiścią. Program skierowany jest do ofiar w skomplikowanej sytuacji, które można określić jako „podatne” lub „o wysokim ryzyku”.

Strategie wspierania ofiar Program Adwokatów Ofiar Przestępczości Spowodowanej Nienawiścią został opracowany, aby zaoferować lepsze wsparcie ofiarom za sprawą odpowiednich usług w celu upodmiotowienia ofiar, aby podejmowały przemyślane decyzje oraz po to, by pomóc im w planowaniu bezpieczeństwa, żeby ograniczyć ponowną wiktymizację i współpracować z organizacjami partnerskimi w celu zapewnienia jak najlepszego rezultatu dla ofiar niezależnie od tego, czy zdecydują się nadać sprawie dalszy tok za pośrednictwem systemu prawa karnego.

Program pilotażowy zatrudnia konsorcjum praktyków z grup obejmujących wszystkie dziedziny przestępczości spowodowanej nienawiścią pod nazwą Społeczne Przymierze przeciwko Nienawiści (CATCH). Program utworzono, aby zapewnić indywidualne wsparcie na miejscu dla licznych ofiar przestępczości spowodowanej nienawiścią. CATCH podjął działania w zakresie wzajemnej komunikacji i zaangażowania policji, władz lokalnych oraz grup społecznościowych, aby zwiększyć świadomość o istnieniu programu. Zagwarantowane są systemy zarówno wsparcia emocjonalnego, jak i praktycznego oraz pomoc w poruszaniu się po systemie prawa karnego. Program skierowany jest do ofiar, które można określić jako „podatne” lub „o wysokim ryzyku”.

Partnerstwo i sieci Konsorcjum CATCH realizujące program na mocy umowy o dotację.

Wyniki i wyzwania Ofiary otrzymują obecnie taki poziom odpowiedniego specjalistycznego wsparcia, które nie było dla nich dostępne przed programem. Wyspecjalizowani oficerowie łącznikowi ds. przestępczości spowodowanej nienawiścią z Metropolitalnej Służby Policyjnej (MPS) współpracują obecnie z ofiarami, aby zredukować ponowną wiktymizację.

123

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Schronienie dla kobiet i dzieci będących ofiarami przemocy domowej Organizacja: Miasto Heraklion Status: Miasto Obszar: Heraklion, Grecja Główne źródło finansowania: Finansowanie z europejskiego programu ESPA (obejmuje płace personelu, wyposażenie i wydatki).

Strona internetowa i adres e-mail: www.heraklion.gr, filoxenia@heraklion.gr Misja i cele Projekt ma na celu zaoferowanie ochrony i bezpieczeństwa dla kobiet, które doświadczyły dyskryminacji lub przemocy. Ponadto ma za zadanie edukować, a tym samym zapobiegać przemocy związanej z płcią w społeczności Heraklionu.

Ogólna działalność Działalność obejmuje zapewnienie zakwaterowania i wsparcia dla kobiet ze wszystkich środowisk wraz z dziećmi, które stały się lub mogą się stać ofiarami przemocy lub dyskryminacji. Prowadzona jest też kampania przeciwko przemocy związanej z płcią. Schronisko może pomieścić do 21 osób i jest prowadzone przez zespół pracowników (kierownika administracyjnego, pracownika socjalnego, psychologa, psychologa dziecięcego, dozorcę oraz całodobową ochronę).

124

Strategie wspierania ofiar Kobiety mogą pozostać w schronisku do trzech miesięcy (w razie potrzeby można pobyt przedłużyć). Są chronione i otrzymują wsparcie psychologiczne w postaci porad indywidualnych i grupowych. Otrzymują także pomoc w dostępie do usług publicznych, takich jak szkoły, szpitale, prokuratura i pomoc społeczna, są informowane o ich prawach oraz uzyskują pomoc w znalezieniu pracy. Pracownicy schroniska organizują też interwencje środowiskowe, aby zapobiegać dyskryminacji i przemocy domowej.

Materiały informacyjne (ulotki, plakaty itp.) są dystrybuowane we wszystkich wydziałach gminy, aby zwiększać świadomość o przemocy domowej.

Ponadto organizowane są kampanie z okazji Międzynarodowego Dnia Eliminacji Przemocy wobec Kobiet (25 listopada), które obejmują dystrybucję ulotek, konferencję prasową oraz wystawę sztuki zainspirowaną kobiecym doświadczeniem przemocy.

Partnerstwo i sieci Projekt wykonuje Gmina Heraklion oraz Region Krety, a jest on realizowany przez Grecką Agencję na Rzecz Lokalnego Rozwoju i Rządu w imieniu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Częścią projektu są także centra konsultacyjne, schroniska, numery alarmowe, służby socjalne, policja, służby opieki nad dziećmi oraz prokuratura. Istnieje formalne partnerstwo ze szpitalem.

Wyniki i wyzwania Do tej pory schronisko zdołało pomóc kobietom w odzyskaniu poczucia kontroli nad własnym życiem. Większość kobiet opuszczających schronisko wprowadziło się do nowych mieszkań. Większość bezrobotnych kobiet zdołało znaleźć pracę.

125

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: SAVE Organizacja: Casa delle donne per non subire violenza (Dom kobiet wolnych od przemocy) Status: Organizacja non-profit Obszar: Bolonia, Włochy Główne źródło finansowania: Finansowanie ze środków Departamentu Równych Szans Prezydium Rady Ministrów (urząd Premiera, rząd włoski).

Strona internetowa: www.casadonne.it Misja i cele Casa delle donne per non subire violenza to organizacja skupiająca się na zwalczaniu wszelkich form przemocy związanej z płcią we Włoszech. Cele projektu SAVE (Sicurezza e ccoglienza per Vittime in Emergenza - Bezpieczeństwo i gościna dla ofiar w kryzysowej sytuacji) to m.in. zaoferowanie ochrony kobietom i dzieciom będącym ofiarami przemocy, stworzenie sieci wyspecjalizowanej w przyjmowaniu ofiar o podwyższonym ryzyku oraz poprawa zaufania do instytucji wspierających ofiary.

Ogólna działalność Projekt jest częścią globalnej strategii zachęcania sieci na poziomie lokalnym i krajowym do współpracy na rzecz ochrony kobiet i dzieci przed przemocą związaną z płcią. Ogólnym celem jest zaoferowanie schronienia kobietom cierpiącym z powodu przemocy. Skierowania mogą być dokonywane przez policję, służby ratunkowe lub pomoc społeczną.

126

Strategie wspierania ofiar Casa delle donne oferuje szereg usług dla kobiet będących ofiarami przemocy związanej z płcią: schronisko SAVE (dziewięć łóżek) zapewnia tymczasowe zakwaterowanie dla kobiet i ich dzieci. Dostępnych jest także kilka „ukrytych” mieszkań (których adres jest tajemnicą). W ramach programu kobietom oferowane jest też doradztwo, pomoc prawna, mediacja kulturowa i sesje grupowe.

Partnerstwo i sieci Projekt uzyskał wsparcie gminy i prowincji Bolonia, Związku Kobiet we Włoszech (Unione Donne in Italia, UDI), Karabinierów i policji.

Wyniki i wyzwania Pomiędzy listopadem 2012 r. a połową czerwca 2017 r. ośrodek SAVE gościł łącznie 293 kobiet i dzieci. Spośród 142 goszczonych kobiet 116 zdecydowało się pozostać i chronić siebie i swoje dzieci przed przemocą.

Zatem po opuszczeniu schroniska otrzymały pomoc z sieci; niektóre z nich przeniosły się do mieszkań zapewnionych przez Casa delle donne lub innego zakwaterowania dostępnego w rejonie. Niektóre powróciły do domu, lecz dopiero po wydaniu wobec partnera zakazu zbliżania się do nich. Dwadzieścia sześć kobiet postanowiło podjąć próbę pogodzenia się z partnerem.

127

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Aplikacja na smartfon do zgłaszania przestępczości spowodowanej nienawiścią Organizacja: Biuro Burmistrza Londynu ds. Policji i Zwalczania Przestępczości (MOPAC) Status: Organ funkcjonalny Rady Wielkiego Londynu Obszar: Dystrykt Metropolitalnej Służby Policyjnej Londynu, Wlk. Brytania Główne źródło finansowania: Środki służb MOPAC na rzecz ofiar Strona internetowa: www.london.gov.uk Misja i cele Biuro Burmistrza Londynu ds. Policji i Zwalczania Przestępczości (MOPAC) odpowiada za strategiczny nadzór nad Metropolitalną Służbą Policyjną, największymi siłami policyjnymi w Wielkiej Brytanii. W 2014 r.

MOPAC opublikowało „Londyńską strategię dot. przestępczości spowodowanej nienawiścią na lata 2014-2017”, pierwszą londyńską strategię zwalczania wszelkich form przestępczości spowodowanej nienawiścią.

Burmistrz chce bazować na dokonaniach tej strategii przez stosowanie strategii „zero tolerancji” dla wszelkich form nietolerancji, ekstremizmu i nienawiści w Londynie. W swojej działalności przeciwko przestępczości spowodowanej nienawiścią MOPAC ma cztery główne cele: opracować bardziej dostępne metody zgłaszania przestępczości spowodowanej nienawiścią, ulepszyć wsparcie ofiar przestępczości spowodowanej nienawiścią, opracować podejście do przestępczości spowodowanej nienawiścią w sieci oraz ulepszyć nadzór i transparentność reakcji wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych dotyczących przestępczości spowodowanej nienawiścią.

128

Ogólna działalność Burmistrz podjął w swoim „Planie dot. policji i zwalczania przestępczości” dziesięć wyraźnych zobowiązań dotyczących zwalczania przestępczości spowodowanej nienawiścią. Obejmują one zachęcenie większej liczby ofiar do skorzystania ze środków takich jak aplikacje na smartfony i systemy internetowe, aby zgłaszały przestępczość spowodowaną nienawiścią oraz rozszerzenie programu adwokatów ofiar przestępczości na cały Londyn.

Strategie wspierania ofiar Uruchomiona w 2015 r. aplikacja do zgłaszania przestępczości spowodowanej nienawiścią jest bezpłatna i można ją pobrać na urządzenia Apple lub z systemem Android. Umożliwia ofiarom natychmiastowe zgłoszenie incydentu. Informacje trafiają bezpośrednio do policji przez bezpieczny serwer. Użytkownicy mogą zamieścić materiał zdjęciowy lub filmowy w ramach zgłoszenia oraz ustne doświadczenie lub nagranie incydentu.

Oznacza to, że proces zgłaszania popełnienia przestępstwa z nienawiści jest prosty, dowody można łatwo pozyskać i zachować a ofiary mogą natychmiast uzyskać informacje o dostępnych usługach wsparcia.

Partnerstwo i sieci Witness Confident, twórca aplikacji zatrudniony na mocy umowy o dotację, Metropolitalna Służba Policyjna (MPS).

Wyniki i wyzwania Początkowo liczba zgłoszeń za pomocą aplikacji była rozczarowująca; w pierwszym roku dokonano 200 zgłoszeń. Liczba zgłoszeń wzrosła po programie zaangażowania i zwiększania świadomości wśród ofiar, grup społeczności i funkcjonariuszy policji. Okazała się szczególnie użyteczna dla ofiar wiktymizacji wtórnej. Aplikacja jest używana do zgłaszania każdego rodzaju przestępstw, w tym spowodowanych nienawiścią, a funkcjonariusze Metropolitalnej Służby Policyjnej wyrazili życzenie rozszerzenia jej stosowania, by skuteczniej dotrzeć do ofiar przemocy domowej.

129

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Zintegrowany program dot. przemocy domowej Organizacja: Miasto Malmö Status: Gmina Obszar: Malmö, Szwecja Główne źródło finansowania: Środki miejskie Strona internetowa: www.malmo.se Misja i cele Zarząd władz lokalnych Malmö dał radzie administracyjnej dzielnicy południowo-centralnej zadanie w postaci sformułowania programu działań dla całości władz lokalnych na temat zapobiegania przemocy wobec kobiet.

Podkreślono, że odpowiednie agencje mają opracować wspólne działania w oparciu o sytuację i potrzeby kobiet i dzieci narażonych na przemoc. Najważniejsze cele to uwidocznienie przemocy występującej w relacjach intymnych oraz zapewnienie potrzebnego kobietom wsparcia, aby czuły się bezpieczne zgłaszając przemoc.

Ogólna działalność Aby osiągnąć swój główny cel i wspierać ofiary, organizowane są wspólnie przez różnych partnerów działania informacyjne i zwiększające świadomość. Informacje dotyczące problemu oraz istnienia specjalistycznych inicjatyw są przekazywane zarówno kobietom i dzieciom będącym ofiarami, jak i sprawcom.

Media odgrywały ważną rolę w obiegu tych informacji. Wiedza o problemie została rozpowszechniona wśród wielu grup za pomocą wizyt w szkołach, klubach i stowarzyszeniach oraz w wielu miejscach pracy prowadzonych m.in. przez przedstawicieli policji i służb socjalnych. Ponieważ 26% ludności Malmö pochodzi spoza Szwecji, broszury informacyjne są dostępne w ośmiu językach.

130

Strategie wspierania ofiar Zintegrowany program dot. przemocy domowej został zaprojektowany w oparciu o konkretny obraz tego, co potrzebne jest kobiecie, gdy padła ofiarą napaści. Kobiety, które padły ofiarą napaści potrzebują leczenia urazów (ze strony sektora opieki zdrowotnej), potrzebują zgłosić napaść (na policji) oraz wsparcia w formie doradztwa (zapewnianego przez władze lokalne), aby mogły zerwać naznaczony przemocą związek.

Program działania uzyskuje wparcie decydentów i praktyków na kilku poziomach: politycznym, wśród odpowiednich kierowników i wśród tych zajmujących się indywidualnymi przypadkami. Program posiada własną grupę sterującą składającą się z kadry kierowniczej służb socjalnych, policji, sektora opieki zdrowotnej oraz służb więziennych i kuratorskich oraz grupę koordynującą złożoną z przedstawicieli stosownych organów.

Partnerstwo i sieci Główni partnerzy Zintegrowanego programu dot. przemocy domowej w Malmö to władze lokalne, władze policyjne i sektor opieki zdrowotnej.

Wyniki i wyzwania Od początku projektu w 1996 r. liczba przypadków napaści ze strony znajomego płci męskiej zgłaszanych przez kobiety wzrosła o 50%. Zgłoszone przypadki są ścigane częściej niż na początku projektu.

131

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: MANEO Organizacja: Mann-O-Meter e.V., punkt kontrolny i informacyjny berlińskiej społeczności gejowskiej Status: Organizacja pozarządowa / Stowarzyszenie na mocy prawa niemieckiego Obszar: Berlin, Niemcy Główne źródło finansowania: częściowe finansowanie przez departament sprawiedliwości berlińskiego senatu; polega na dodatkowych środkach i datkach, aby finansować swoją szeroko zakrojoną działalność Strona internetowa i adres e-mail: www.maneo.de/eng, maneo@maneo.de Misja i cele MANEO założono w 1990 r. w odpowiedzi na niepokojący poziom incydentów wywołany homofobią i fobią wobec osób transseksualnych, aby zwalczać dyskryminację osób LGBT w Berlinie oraz nawiązać dialog z berlińską policją na rzecz zmiany działań policji i podejścia do osób LGBT. MANEO to najdłużej trwający i najlepiej znany prowadzony przez społeczność gejów projekt przeciwko przemocy w Niemczech. Jego personel doradza ponad 300 ofiarom przemocy rocznie, rejestruje akty przemocy skierowane przeciwko społeczności LGBT oraz świadczy działalność PR zapobiegającą przemocy.

Ogólna działalność MANEO skupia się na czterech obszarach działalności: oferowaniu wsparcia dla ofiar, które doświadczyły przemocy homofobicznej, zapewnieniu centrum zgłaszania, aby dokumentować przypadki homofobii i transfobii w Berlinie publikowane w rocznym sprawozdaniu, działaniu przeciwko przemocy homofobicznej oraz upodmiotowieniu społeczności LGBT w Berlinie, aby domagały się równych praw i niedyskryminacji.

132

MANEO dąży do zwiększania świadomości wśród profesjonalistów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych o przemocy homofobicznej oraz przestępczości spowodowanej nienawiścią, aby ulepszyć współpracę organów ścigania z berlińskimi społecznościami LGBT. Ponadto dąży do ulepszenia zgłaszania i ścigania przestępstw homofobicznych przez budowanie zaufania osób LGBT do policji i organów ścigania.

Strategie wspierania ofiar MANEO oferuje profesjonalne doradztwo i wsparcie ofiarom przemocy i dyskryminacji. Ofiary często czują się bezradne i wykorzystywane przez innych, np. policję, wymiar sprawiedliwości, firmy ubezpieczeniowe lub media. MANEO traktuje obawy i niepokoje ofiar przemocy i świadków na poważnie, oferując wsparcie w trudnych sytuacjach. Zapewnia doradztwo dotyczące zgłoszenia sprawy na policji oraz procesu karnego, a także pomaga rozważyć potencjalne alternatywy. Ułatwia kontakt z doświadczonymi prawnikami, lekarzami i innymi instytucjami wspierającymi. Towarzyszy także ofiarom podczas składania zeznań na policji i w trakcie nierzadko długich postępowań. Zgłoszenie sprawy na policji nie jest warunkiem wstępnym doradztwa i wsparcia.

Partnerstwo i sieci Berlińska policja i prokuratura, OS Homophobie (Francja), Lambda/KPH (Polska); The Rainbow Project (Irlandia Północna) oraz Pink Cross (Szwajcaria), formalne partnerstwo z ponad 140 organizacjami i instytucjami za pośrednictwem „Berlińskiego Przymierza na rzecz Tolerancji” koordynowanego przez MANEO.

133

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Wyniki i wyzwania Zaangażowanie władz przez MANEO doprowadziło do rekrutacji wyspecjalizowanych oficerów łącznikowych w berlińskiej policji (1992 r.) oraz berlińskiej prokuraturze (2012 r.). Ten model jest chwalony przez Europejską Komisję Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) oraz wielu ekspertów w zakresie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Ponadto berlińska policja identyfikuje obecnie przestępczość spowodowaną nienawiścią wynikającą z homofobii i publikuje o niej statystyki od 2008 r. Co więcej wzrosło zaufanie populacji LGBT do organów ścigania, na co dowodem jest rosnąca liczba zgłoszeń.

134

2.6 Strategie przekrojowe zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Przemoc motywowana dyskryminacją to złożone, wielopłaszczyznowe zjawisko, więc takie same są strategie jego zwalczania. Podczas gdy strategie zaprezentowane w poprzednich rozdziałach zostały wybrane, ponieważ formułują jasny, wyznaczony cel i proponują spójne, konkretne i planowe środki zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją, to zaprezentowane poniżej praktyki pociągają za sobą inne sposoby działania. Rozwijają szersze strategie, formułują szereg większych i mniejszych celów w walce przeciwko dyskryminacji i przemocy oraz odpowiedni zakres środków i działań, aby te cele osiągnąć.

Praktyki zaprezentowane w niniejszym rozdziale prawdziwie wdrażają spostrzeżenie, iż nienawiść, nietolerancja i przemoc motywowana dyskryminacją przenikają wszystkie sektory społeczeństwa. Są to strategie przekrojowe ponieważ angażują liczne zainteresowane strony i/lub wyraźnie dążą do wdrożenia środków zwalczania dyskryminacji i przemocy motywowanej dyskryminacją w wielu dziedzinach. Na przykład miasto może zajmować się tematem dyskryminacji w sposób, który obejmuje szereg departamentów lub jednostek administracji miejskiej, angażując wielorakich urzędników pochodzących z wyboru, sędziów i fachowców. W ten sposób rozbudowują know-how i zasoby zasilające ich strategie oraz rozszerzają dostęp do zasobów, jak również możliwości ich propagowania. Albo ośrodek gminny zamiast skupiania się na jednym określonym aspekcie, może przyjąć szersze podejście i łączyć różne środki upodmiotowienia społeczności, wspierania ofiar i działań prewencyjnych. Ponadto mogą to być sieci różnorodnych podmiotów skoordynowane jako jednostka w ramach administracji miejskiej lub przez organizację społeczeństwa obywatelskiego.

135

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Berlin plan działania przeciwko homo- i transfobii Organizacja: berlińskie Państwowe Biuro ds. Równego Traktowania i Zwalczania Dyskryminacji Status: Strategia rządowa Obszar: Berlin, Niemcy Główne źródło finansowania: Od początku finansowane ze środków Berlina (2010 r.)

Strona internetowa: www.berlin.de Misja i cele Ten plan działania opiera się na uchwale parlamentu kraju związkowego Berlin; inicjatywa „Berlin wspiera samostanowienie i akceptację różnorodności seksualnej” jest wdrażana od 2010 r. Ma całą gamę celów, które obejmują m.in. zwalczanie homofobii i transfobii, poprawę edukacji i informowania w szkołach, poprawę badań dot. społeczności LGBT w Berlinie, zwiększenie udziału organizacji LGBT w ciałach doradczych i komisjach oraz zwiększenie równego statusu prawnego w całych Niemczech.

Ogólna działalność Pierwotny plan działania obejmuje ponad 60 środków w sześciu dziedzinach działania przeciwko homofobii i transfobii. Dotyczą one m.in. zlecania badań, wykonywania prac w dziedzinie zwalczania przemocy oraz zachęcania do zaangażowania na arenie międzynarodowej. Działania są skierowane do wszystkich mieszkańców Berlina, zwłaszcza członków społeczności LGBT oraz nauczycieli i uczniów.

136

Strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją Działania podejmowane w dziedzinie zwalczania przemocy obejmują utworzenie w wydziale prokuratury biura kontaktowego dla osób LGBT będących ofiarami przestępczości spowodowanej nienawiścią, prowadzenie kampanii multimedialnej w celu zwiększania świadomości społecznej oraz ulepszanie współpracy pomiędzy instytucjami federalnymi (np. prokuraturami) a projektami zwalczającymi przemoc.

Zlecone w ramach projektu badania skupiające się na zwalczaniu przemocy zajmowały się doświadczeniami przemocy i dyskryminacji oraz poziomem akceptacji różnorodności w odniesieniu do orientacji seksualnej i tożsamości płciowej w szkołach i prawie niemieckim, a także potencjalnej dyskryminacji z tych powodów.

Międzynarodowe działania angażujące obejmowały współfinansowanie Rainbow City Network w 2013 r., której celem jest zwalczanie dyskryminacji ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową na poziomie lokalnym w Europie za pomocą wymiany wiedzy i doświadczeń. W sieć zaangażowanych jest obecnie ponad 30 europejskich miast, jak również miasto Meksyk (Meksyk) i São Paulo (Brazylia).

Partnerstwo i sieci Kraj związkowy Berlin, berlińskie Państwowe Biuro ds. Równego Traktowania i Zwalczania Dyskryminacji (LADS), Wydział Senatu ds. Sprawiedliwości, Ochrony Konsumentów i Zwalczania Dyskryminacji oraz inne wydziały berlińskiego senatu, społeczności LGBT i NGO.

Wyniki i wyzwania Dotychczasowe rezultaty planu działania obejmują wzrost liczby struktur wsparcia dostępnych dla społeczności LGBT oraz więcej wytycznych i działań zwiększających świadomość dla społeczności na tematy takie jak prawo, dostęp do rynku pracy i ochrona. Raport oceniający rezultaty planu działania opublikowano w 2012 r. i jest dostępny pod adresem www.berlin.de.

137

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Model Integracji Imigrantów Organizacja: Urząd Miejski w Gdańsku Status: Miasto Obszar: Gdańsk, Polska Główne źródło finansowania: Wkład finansowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Zewnętrzne środki z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji. oraz innych środków, datków i od sponsorów.

Strona internetowa: www.gdansk.pl/migracje/ Model-Integracji-Imigrantow,a,61064 Misja i cele Projekt jest pierwszą w Polsce inicjatywą polegającą na systematycznym podejściu do imigracji na poziomie miasta. Ma na celu opracowanie zdolności zarządzania migracją we wszystkich instytucjach publicznych i socjalnych Gdańska oraz ulepszyć integrację i dobrobyt imigrantów we wszystkich obszarach lokalnego życia.

Ogólna działalność Model Integracji Imigrantów (MII), na którym opiera się program, to plan wykonawczy dla wdrożenia programów operacyjnych strategii rozwoju Gdańsk 2030 Plus. Skupia się na wielu obszarach, w tym edukacji, kulturze, pomocy społecznej, mieszkalnictwie, zapobieganiu przestępczości i dyskryminacji, społecznościach lokalnych, zatrudnieniu i zdrowiu.

138

Strategie wspierania ofiar Strategie nakreślone przez dokument to m.in. dostosowanie struktur uniwersytetów, aby lepiej zaspokoić potrzeby zagranicznych studentów, tworzenie i rozwój sieci lokalnych organizatorów integracji, włączenie imigrantów do życia kulturalnego i społecznego miasta, opracowanie i wdrożenie kodeksów antydyskryminacyjnych w instytucjach miejskich, rozwój kampanii społecznej na rzecz równego traktowania, zapewnienie praktyk i programów zatrudnienia dla imigrantów oraz zagwarantowanie wsparcia w postaci lokalów socjalnych dla uchodźców.

Partnerstwo i sieci Działania przeprowadzone w ramach tego programu obejmowały szeroką gamę zainteresowanych stron w celu stworzenia synergii i międzysektorowej współpracy: różne wydziały Urzędu Miejskiego, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, Komenda Miejska Policji, Europejskie Centrum Solidarności, Centrum Wsparcia Imigrantów i Imigrantek w Gdańsku (NGO), Centrum Interwencji Kryzysowej oraz różne instytucje kulturowe, edukacyjne i służby zdrowia a także media regionalne / krajowe.

Na poziomie międzynarodowym aktywny udział Gdańska w sieci miast europejskich Eurocities stanowi szansę skorzystania z doświadczenia innych miast oraz dzielenia się doświadczeniami w zakresie migracji.

Wyniki i wyzwania Dotychczasowe rezultaty projektu obejmują wzrost liczby imigrantów, którzy zaobserwowali poprawę swoich umiejętności językowych, sytuacji społecznej, zdrowotnej, psychicznej i gospodarczej wskutek lepszych usług publicznych. Nastąpił także wzrost liczby darmowych lekcji polskiego i angielskiego dla imigrantów, liczby instytucji i organizacji zaangażowanych w proces integracji imigrantów oraz liczby imigrantów, którzy zaczęli integrować się z polskim społeczeństwem przez udział w projektach zaproponowanych przez MII.

139

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Koalicja na rzecz różnorodności w życiu społecznym Organizacja: Koalicja Mannheim Status: Sojusz podmiotów i zainteresowanych stron ze społeczeństwa obywatelskiego oraz instytucji gospodarczych, politycznych i administracyjnych koordynowany przez Wydział Rady Miejskiej na rzecz Integracji.

Obszar: Mannheim, Niemcy Główne źródło finansowania: Niektóre projekty są finansowane z federalnego programu „Demokratie Leben” („żyć demokracją”) realizowanego przez niemieckie Ministerstwo ds. społecznych, rodziny i młodzieży Strona internetowa: www.mannheim.de/de/service-bieten/integrationmigration/mannheimer-buendnis-fuer-ein-zusammenleben-in-vielfalt Misja i cele Projekt ma na celu promowanie wzajemnego szacunku i współistnienia oraz zwalczanie dyskryminacji w Mannheim. Ponadto dąży do promowania łączenia się w sieci i propagowania wiedzy, jak również do zwiększenia widoczności zaangażowania przeciwko dyskryminacji.

Ogólna działalność Działania koalicji skupiają się na jej działaniach wewnętrznych (za sprawą ciągłej komunikacji pomiędzy partnerami) i zewnętrznych prowadzonych przez podmioty i struktury w społeczności (za sprawą wspólnej działalności wolontariackiej). Funkcjonuje jako platforma gromadząca różne zainteresowane strony ze społeczeństwa obywatelskiego Mannheim.

140

Strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją Strategie obejmują kampanie informacyjne (za pośrednictwem newsletterów i strony internetowej koalicji) oraz różne spotkania pomiędzy partnerami koalicji, aby ułatwić transfer wiedzy i doświadczeń, świadczenie poradnictwa w zakresie zwalczania rasizmu i dyskryminacji oraz organizowania akcji.

Partnerstwo i sieci Partnerzy projektu to szereg organizacji. Partnerzy koalicji są sygnatariuszami Deklaracji miasta Mannheim na rzecz wspólnego życia w różnorodności, która została wspólnie sporządzona i uchwalona przez Radę Miasta Mannheim oraz zobowiązują się promować różnorodność. Sieć obejmuje organizacje pozarządowe, ruchy oddolne, grupy wyznaniowe, partie polityczne oraz kilka wielkich spółek.

Wyniki i wyzwania Do tej pory ponad 100 instytucji i organizacji wzięło udział w wydarzeniach organizowanych przez koalicję. To doprowadziło do wyrażenia przez uczestników poparcia dla podzielania wspólnych wartości zawartych w Deklaracji z Mannheim. Rocznie partnerzy koalicji wdrażają do 20 projektów.

Ponad 250 partnerów koalicji i sieci wzięło udział w uroczystości z okazji ustanowienia koalicji (akcja koalicji pt. „Vielfalt im Quadrat”).

Jednym z istotnych wyzwań było określenie zakresu i granic działalności każdego z członków koalicji.

141

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Centrum na rzecz Równych Szans Organizacja: Miasto Mouscron Status: Gmina Obszar: Mouscron, Belgia Główne źródło finansowania: Finansowanie przed administrację miejską w celu wdrażania różnych projektów, promowania widoczności centrum oraz szkolenia zespołu.

Strona internetowa i adres e-mail: www.mouscron.be, egalite@mouscron.be Misja i cele Program Strategii Przekrojowej miasta Mouscron opiera się na potrzebach i aspiracjach mieszkańców. Przez ciągły dialog z obywatelami Rada Miejska określiła główne problemy związane z dyskryminacją: brak wiedzy o dostępnych mechanizmach zwalczania dyskryminacji (stereotypów, uprzedzeń) oraz o tym, jak radzić sobie z poczuciem dyskryminacji. W następstwie tych spostrzeżeń miasto Mouscron utworzyło w 2007 r. Centrum na rzecz Równych Szans, którego zadaniem jest zapobieganie dyskryminującemu zachowaniu, zwiększanie świadomości o nim oraz zmiana postaw władz lokalnych i obywateli, aby ulepszyć integrację osób z innych społeczności i kultur.

Ogólna działalność Centrum na rzecz Równych Szans prowadzi cztery główne rodzaje działalności: wysłuchiwanie obywateli, informowanie ich, łączenie z instytucjami zwalczającymi dyskryminacje oraz ustanawianie projektów zwiększania świadomości.

142

Strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją Działalność Centrum na rzecz Równych Szans obejmuje warsztaty skierowane do obywateli, podczas których wyjaśnianie są pojęcia stereotypu, uprzedzeń i dyskryminacji oraz ich bliskie powiązania. Stworzono Kartę równych szans, aby dostarczyć zarządzającym gminą informacji o ramach prawnych związanych z dyskryminacją i równymi szansami. Centrum współpracuje z Jednostką na rzecz Solidarnych Działań przeciwko Nękaniu (Cellule d’Actions solidaires contre le Harcèlement, CASH) oraz Siecią na rzecz Alfabetyzmu w Mouscron (Réseau d’Alphabétisation mouscronnois, RAM) oraz utworzyło akcje „sport dla niepełnosprawnych”, zorganizowało komitet mieszkańców na rzecz zapobiegania konfliktom, promuje działalność kulturalną oraz utworzyło sieć sąsiednich gmin.

Partnerstwo i sieci Członkowie władz gminnych, różne miejskie służby, Antydyskryminacyjna Organizacja Pozarządowa „Unia”, Federalny Instytut Równości Kobiet i Mężczyzn, stowarzyszenia, szkoły, centrum działalności świeckiej Picardie Laïque oraz różne gminy. Podpisano konwencje z CASH i RAM.

Wyniki i wyzwania Znaczna liczba próśb o informacje, pomoc, partnerstwo oraz kontakt ze stowarzyszeniami i projektami na rzecz równych szans. Wiele próśb rozpatrzono pozytywnie we współpracy ze stosownymi władzami i nadano im dalszy bieg.

Wyzwaniem jest brak czasu, ponieważ członkowie zespołu muszą dzielić swój czas pomiędzy pracę na rzecz równych szans oraz nad projektami skierowanymi do młodzieży.

143

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Sieć czujności i obserwatorium dyskryminacji w Villeurbanne Organizacja: Miasto Villeurbanne Status: Gmina Obszar: Villeurbanne, Francja Główne źródło finansowania: Finansowanie przez miasto i współfinansowanie państwowe.

Strona internetowa i adres e-mail: www.villeurbanne.fr, joanna@tralalere.com Misja i cele W 2008 r. miasto Villeurbanne wdrożyło sieć czujności na rzecz równości i niedyskryminacji w celu identyfikacji sytuacji dyskryminacji i radzenia sobie z nimi, informowania ofiar dyskryminacji o ich prawach oraz kierowania ich po pomoc prawną. W 2010 r. ten projekt został wsparty przez utworzenie Obserwatorium Dyskryminacji, które raportuje na temat potencjalnej dyskryminacji zidentyfikowanej w mieście oraz sposobów radzenia sobie z nią. Ma na celu monitorowanie dyskryminacji w rejonie, aby zarówno określić, co do niej prowadzi, jak i opracować strategie jej zwalczania. Ponadto Obserwatorium ma na celu określenie struktur zasobów dla ofiar.

Ogólna działalność Sieć Czujności i Obserwatorium prowadzi różne działania od organizacji szkoleń i zapewniania różnych narzędzi informacyjnych dotyczących dyskryminacji po publikację różnych dokumentów na ten temat.

144

Strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją Sieć do tej pory podjęła szereg działań zwalczających dyskryminację, w tym szkolenie na temat sieci profesjonalistów z organizacji partnerskich, organizowanie regularnych spotkań z organizacjami członkowskimi, zapewnianie narzędzi informacyjnych na temat dyskryminacji dla ogółu społeczeństwa, stworzenie usługi dyżuru prawnika, aby informować i udzielać ofiarom dyskryminacji porad o ich prawach oraz opracowanie przewodnika skierowanego do profesjonalistów i partnerów stowarzyszonych, który ma na celu pomóc w klasyfikacji prawnej przypadków dyskryminacji.

Obserwatorium publikuje i rozpowszechnia roczne sprawozdanie.

Ponadto w 2013 r. przeprowadziło badanie skierowane do mieszkańców a dotyczące ich doświadczeń związanych z dyskryminacją i wiedzy na temat przepisów antydyskryminacyjnych.

Partnerstwo i sieci Obecnie złożona z około 15 lokalnych organizacji, ta sieć stopniowo przerodziła się we współpracę pomiędzy pracownikami wsparcia zatrudnienia, specjalistami w dziedzinie mieszkalnictwa i działalności społecznej, przedstawicielami zawodów prawniczych (praktycy, prawnicy, prokuratorzy), policją i socjologami.

Wyniki i wyzwania Od utworzenia sieci zarejestrowano ponad 500 przypadków dyskryminacji; 200 przypadkami zajmowały się organizacje partnerskie, przeszkolono 200 profesjonalistów działających na tym polu a partnerzy przekazali społeczeństwu około 3000 zestawów informacji o dyskryminacji. Osoby, które uzyskały pomoc od sieci, wyznały, że czują wsparcie oraz że odzyskały pewność siebie i zaufanie do instytucji.

Ponadto dyskryminacja stała się bardziej widoczna i powszechniej karana w Villeurbanne. Projekt zainspirował kolejne, m.in. w Paryżu, Grenoble i Lyonie.

145

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Sztafeta Szkół / Stop Mowie Nienawiści Organizacja: Miasto Wrocław, Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego, WCRS Status: Jednostka administracyjna Gminy Wrocław Obszar: Wrocław, Polska Główne źródło finansowania: Pełne finansowanie przez Gminę Wrocław Strona internetowa i adres e-mail: www.wielokultury.wroclaw.pl/ stopmowienienawisci Misja i cele Uruchomiona w październiku 2014 r. „Sztafeta Szkół – Stop Mowie Nienawiści” to miejski projekt edukacyjny. Jest przeznaczony dla uczniów, nauczycieli oraz dyrektorów szkół i pozostałych pracowników.

Celem jest zwiększanie świadomości w społeczności szkolnej na temat mowy nienawiści oraz przejawów dyskryminacji. Inne cele obejmują zwiększanie świadomości na temat prawnych i psychologicznych skutków przestępczości spowodowanej nienawiścią oraz przekonywanie uczestników, aby aktywnie sprzeciwiali się dyskryminującemu zachowaniu, gdy na nie natrafiają.

Ogólna działalność Projekt sztafety obejmuje wykłady, warsztaty i wystawy edukacyjne, z których wszystkie są dostosowane do różnych członków społeczności szkolnej.

146

Strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją Kluczową strategią projektu jest wygłaszanie wykładów dla pracowników szkoły na temat symboli mowy nienawiści (w tym swastyki i krzyża celtyckiego), tego jak młodzi ludzie są wabieni przez skrajne grupy oraz o metodach zapobiegania takim zdarzeniom w szkołach.

Dla uczniów odbywają się dwugodzinne interaktywne warsztaty „Stereotypy – uprzedzenia – dyskryminacja”, aby informować ich o tym, czym jest stereotyp, jak stereotypy różnią się od uprzedzeń i jak mogą doprowadzić do dyskryminacji.

Uzupełnieniem tych działań jest możliwość zorganizowania darmowej wystawy ukazującej sylwetki 10 obywateli Wrocławia o pochodzeniu wielokulturowym, którzy należą do często dyskryminowanych grup. Te osoby opowiadają o swoim życiu, dzieląc się opiniami na temat tolerancji, aby zniechęcić do dyskryminacji.

Partnerstwo i sieci Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych, Przedstawicielstwo Regionalne Komisji Europejskiej we Wrocławiu, Hotel Hilton Ovo, klub sportowy WKS Silesia, Pełnomocnik Komendanta Wojewódzkiego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka, Staż Miejska Wrocławia, Wrocławskie Centrum Integracji i inne jednostki Gminy Wrocław.

Wyniki i wyzwania Według ankiet prowadzonych po wykładach około 90-100% uczestników deklaruje, że ich wiedza na temat prawnych i psychologicznych aspektów mowy nienawiści wzrosła wskutek projektu. Tym samym problem niskiego poziomu wiedzy o sposobach reakcji na mowę nienawiści we wrocławskich szkołach został rozwiązany. W wyniku projektu szkoły zaczęły informować WCRS o przypadkach ksenofobicznych zachowań uczniów. Kluczowym wyzwaniem jest niepodzielanie przez część nauczycieli promowanych w projekcie wartości, co powoduje niechęć do brania w nim udziału.

147

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Strategia Barcelony przeciw pogłoskom Organizacja: Służby miejskie ds. obywatelstwa i praw różnorodności – Rada Miejska Barcelony Status: Miasto Obszar: Barcelona, Hiszpania Główne źródło finansowania: Pełne finansowanie przez miasto Strona internetowa i adres e-mail: www.ajuntament.barcelona. cat/bcnacciointercultural/en/ Misja i cele W 2010 r. miasto Barcelona uruchomiło Program Międzykulturowości, którego celem była transformacja Barcelony wielokulturowej (tj. wspólnego życia obywateli Barcelony) w Barcelonę międzykulturową (tj. różnorodną Barcelonę, która angażuje się w „budowanie miasta” na zasadzie współpracy). Program utworzono w następstwie Planu Międzykulturowości Barcelony, sporządzonego w ramach procesu partycypacyjnego. W tym planie określono „nieświadomość na temat innych” jako jedną z największych przeszkód międzykulturowości, która często przeradza się w strach lub brak zaufania, znajdujące swój wyraz w plotkach i fałszywych stereotypach.

Ogólna działalność Program Międzykulturowości Barcelony opracowuje własne zasoby dla miasta współpracując z miastem przez wspieranie działalności międzykulturowej organizacji, służb, programów, instytucji, szkół, mediów itd. Jedną z głównych linii działania jest Strategia Barcelony przeciw plotkom, której celem jest dementowanie plotek, uprzedzeń i stereotypów o różnorodności kulturalnej, tym samym zapobiegając rasistowskim postawom oraz dyskryminującym praktykom wobec pewnych grup i społeczności.

148

Strategie przeciwdziałania przemocy motywowanej dyskryminacją Działalność Strategii przeciw plotkom można podzielić na trzy główne linie: 1) Zwiększanie świadomości: w tym opracowywanie zasobów materialnych (przewodników, instrukcji, komiksów) oraz szkoleń skierowanych do profesjonalistów, agentów społecznych i obywateli, którzy już zostali uwrażliwieni, a zatem mogą stać się „agentami zwalczającymi pogłoski”, aby dementować stereotypy i plotki.

2) Komunikacja: otwieranie przestrzeni i organizowanie wydarzeń (warsztatów, przedstawień, debat itd.), aby spotkać się i współpracować z lokalnymi mediami. Ta działalność obejmuje rozpowszechnianie informacji, które zwalczają pogłoski lub zaoferowanie pozytywnych doświadczeń przeczących owym pogłoskom.

3) Udział: promowanie skoordynowanych działań wraz z podmiotami lokalnymi zaangażowanymi w sieć przeciw plotkom.

Partnerstwo i sieci Sieć przeciw plotkom, promowana także przez Gminę Barcelona, składa się z niemal 1 000 członków, w tym organizacji i osób prywatnych, jak również samej gminy.

Wyniki i wyzwania Istnieją ważne wyzwania w zakresie udziału, obszarów pracy, dyskursu przeciw plotkom i stereotypom oraz sposobom przekazywania przesłania. W latach 2010-2015 przeszkolono ponad 1 800 agentów zwalczających plotki. W tym samym czasie zorganizowano ponad 300 działań.

149

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

PRAKTYKA: Zapobieganie przemocy i przestępczości wobec seniorów Organizacja: Valenciennes Status: Miasto Obszar: Valenciennes, Francja Główne źródło finansowania: Własne środki Strona internetowa i adres e-mail: www.valenciennes.fr, eaznar@ville-valenciennes.fr Misja i cele Liczba seniorów w Valenciennes wynosiła w 2010 r. niewiele ponad 6 000, a w 2016 r. wzrosła do ok. 8 000. Seniorzy stali się celem przemocy i przestępstw z uwagi na ich słabość fizyczną oraz nieświadomość pewnych ryzyk, takich jak oszustwo a nawet przestępstwa popełniane przez bliskich krewnych, znajomych lub oszustów udających krewnych. To zjawisko społeczne nie zostało jeszcze w pełni uwzględnione przez lokalnych decydentów politycznych, lecz Rada Miejska Valenciennes została prekursorem i już w 2010 r. uwzględniła specyficzne potrzeby populacji seniorów w zakresie bezpieczeństwa we wszystkich stosownych politykach.

Ogólna działalność Ogólnym celem projektu jest stworzenie środowiska, które jest przyjazne i dbające o seniorów, tak aby nie czuli się izolowani i podatni. Aby tego dokonać, miasto wdrożyło koncepcję zapobiegania przestępczości we wszystkich aspektach swojej polityki dotyczącej seniorów. Określono trzy obszary działania: identyfikacja narażonych seniorów, aby ich chronić; zwiększanie świadomości wśród seniorów, aby sami mogli się chronić lub przynajmniej zadzwonić do właściwych instytucji publicznych w razie potrzeby; uwzględnienie specyficznych potrzeb seniorów oraz zapewnienie przystosowanych reakcji.

150

Strategie wspierania ofiar Działania są prowadzone na całym terytorium gminy. Zaplanowane w projekcie działania to: 1) Identyfikacja i wsparcie narażonych osób: Wydział Mediacji Społecznej, funkcjonariusze odpowiadający za usługę Konsjerża Seniorów oraz wolontariusze Rady Seniorów spotykają się regularnie ze starszymi mieszkańcami, aby wykryć ewentualne niepokojące sytuacje.

2) Zwiększanie świadomości: Seniorzy korzystają z szerokiej gamy działań informacyjnych, takich jak szkolenia w zapobieganiu oszustwom, zapobieganie cyberprzestępczości w formie warsztatów poświęconych obsłudze komputera oraz bezpieczeństwo podczas podróży tramwajem.

3) Uwzględnienie specyficznych potrzeb populacji seniorów w ogólnej polityce gminy dot. bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości: Kilka komisji roboczych powiązanych z Radą Seniorów wydaje zalecenia dotyczące różnych aspektów codziennego życia seniorów, które mogą wpłynąć na lokalną strategię zapobiegania przestępczości (lub na które ona może mieć wpływ).

Partnerstwo i sieci Główni partnerzy projektu to Gmina Valenciennes oraz Caisse Communale d’Action Sociale (Komunalny Fundusz Opieki Społecznej lub CCAS), które wnoszą także największy wkład finansowy.

Wyniki i wyzwania Wyniki poszczególnych działań dały dotychczas bardzo pozytywne wyniki.

W 2015 r. około 8 000 seniorów co najmniej raz skorzystało z usług prewencyjnych.

151

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

>

Część 3 >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Zalecenia dla zainteresowanych podmiotów lokalnych >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

152

Wstęp

>>>>>>>>>>> W niniejszej sekcji przedstawiono zalecenia dla władz lokalnych i regionalnych w zakresie przeciwdziałania i zapobiegania przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym. Jak wyjaśniono w części 1.3, władze regionalne mają do odegrania w tym przedsięwzięciu centralną rolę, zwłaszcza w zakresie określenia ram politycznych, alokacji odpowiednich zasobów oraz koordynowania różnych działań ustanowionych przez wszystkie zainteresowane strony, które mogą się przyczynić do tych starań.

Za pomocą poniższych zaleceń EFUS pragnie zaoferować pomoc i wsparcie władzom lokalnym i regionalnym w tych wysiłkach, przekazując im konkretne pomysły i sugestie. Są one jednym z głównym rezultatów projektu „Sprawiedliwe i bezpieczniejsze miasta dla wszystkich”, produktem wielu dyskusji pośród partnerów projektu, członków EFUS, ekspertów, badaczy i praktyków, którzy brali udział w licznych działaniach projektowych.

Choć mają na celu objąć jak najszerszą gamę aspektów istotnych dla ustanowienia takich podejść, poniższe zalecenia nie są wyczerpujące.

Nie wszystkie z nich będą też równie właściwe dla wszystkich kontekstów lokalnych i regionalnych – realia przemocy motywowanej dyskryminacją, jak również regulacje prawne i administracyjne stanowiące ramy zwalczania tego rodzaju zjawisk są tak wielorakie, że konieczne będą częste adaptacje i korekty zaleceń. EFUS oczekuje, że te zalecenia będą omawiane i przyjmowane oraz pragnie angażować się w debatę z władzami i wszelkimi innymi zainteresowanymi stronami, które są gotowe przyczynić się do wspólnych wysiłków w przeciwdziałaniu i zapobieganiu przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym.

153

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

3.1 Poprawa bezpieczeństwa przez ukierunkowane audyty bezpieczeństwa

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> W wielu gminach brakuje dogłębnej i szczegółowej wiedzy na temat przemocy motywowanej dyskryminacją. Wynikający z tego brak jasności definicji i pojęć oraz występowanie aktów przemocy motywowanej dyskryminacją, ich dynamika, oddziaływanie, jak również dystrybucja przestrzenna i czasowa na terytorium gminy lub regionu są problematyczne, ponieważ byłyby to właściwe miejsca dla alokacji zasobów oraz opracowania skutecznych środków prewencji. Najważniejsze jest zatem zwiększanie wiedzy i oparcie jej na dowodach naukowych.

Aby zwiększyć wiedzę na temat przemocy motywowanej dyskryminacją oraz zapewnić bazę danych służących rozwojowi środków prewencyjnych, EFUS zaleca, aby władze lokalne i regionalne:  przeprowadzały lokalne audyty bezpieczeństwa lub ankiety na temat przemocy motywowanej dyskryminacją, korzystając z odpowiedniej metodologii i polegając na wsparciu ekspertów19;  rutynowo korygowały i oceniały istniejące strategie zapobiegania na podstawie nowej wiedzy i dowodów;  regularnie publikowały dane na temat przemocy motywowanej dyskryminacją na terytorium gminy lub regionu, np. w rocznym sprawozdaniu;  szkoliły lokalnych praktyków w dziedzinie bezpieczeństwa na temat tego, jak przeprowadzić skuteczny audyt i monitorować przemoc motywowaną dyskryminacją na ich terytorium.

19- EFUS zapewnia fachowe wsparcie i pomoc techniczną dla takich audytów oraz stworzyło zasób metod i narzędzi umożliwiających strategiczne podejście do bezpieczeństwa miejskiego w EFUS 2016a.

154

>

3.2 Rozwiązanie problemu niezgłaszania incydentów

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Niezgłaszanie incydentów wywołanych przez nienawiść, nietolerancję lub inne motywy związane z dyskryminacją zostało określone przez wielu ekspertów jako główny problem. Wiele badań wskazuje na niechęć ofiar i świadków przemocy motywowanej dyskryminacją, aby zwrócić się do organów ścigania lub innych instytucji publicznych w celu zgłoszenia, że zostały pokrzywdzone. Ta niechęć może wynikać z szeregu indywidualnych motywów: trywializacji doświadczenia wiktymizacji, uczuć wstydu lub obwiniania siebie samego w związku ze zdarzeniem lub strachu przed dyskryminacją ze strony urzędnika zajmującego się ich sprawą.

Brak zgłoszeń aktów przemocy motywowanej dyskryminacją stanowi problem w więcej niż jednym wymiarze. Ściganie sprawców zostaje wstrzymane. Gromadzenie danych i wiedzy na temat charakteru, dystrybucji, dynamiki i oddziaływania przestępczości spowodowanej nienawiścią staje się niemożliwe. A w konsekwencji zostaje udaremnione opracowanie strategii zapobiegania. EFUS zaleca więc, aby władze lokalne i regionalne:  wspierały lub inicjowały kampanie zachęcające ofiary przemocy motywowanej dyskryminacją do zgłaszania oraz zwracania się do organów ścigania;  współpracowały z lokalnymi społecznościami i ich przedstawicielami, aby upodmiotowić ofiary przemocy motywowanej dyskryminacją oraz wzmacniać ich zaufanie do instytucji publicznych;  oferowały możliwości szkolenia lokalnym siłom policji i innym służbom publicznym w zakresie potrzeb ofiar przemocy motywowanej dyskryminacją, jak również zapewniały instytucjonalne procedury postępowania w razie zgłoszenia takich przypadków;  opracowywały dalsze narzędzia służące ułatwieniu zgłaszania, tj. oferowały możliwość zgłaszania w językach obcych.

155

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

3.3 Świadczenie lokalnych i środowiskowych usług wspierania ofiar

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Ofiary przemocy motywowanej dyskryminacją mogą doznawać szczególnych trudności z powodu wiktymizacji. Aby ograniczyć ogromne konsekwencje takich zdarzeń, kluczowe jest, aby ofiary otrzymały wyraźne przesłanie solidarności i wsparcia ze strony lokalnych społeczności, jak również administracji i instytucji publicznych, które reprezentują państwo w oczach społeczności lokalnych.

Ponieważ to władze lokalne i regionalne stanowią szczebel rządów najbliższy społecznościom lokalnym, dobrze nadają się do tego, aby przyczynić się do świadczenia profesjonalnych i łatwo dostępnych usług wspierania ofiar. Zalecamy, aby władze lokalne i regionalne wspierały ofiary przemocy motywowanej dyskryminacją przez:  współpracę ze społecznościami lokalnymi i ich liderami, aby świadczyć oparte na lokalnej społeczności, łatwo dostępne20 i profesjonalne usługi wspierania ofiar, zaspokajające określone potrzeby ofiar rasizmu, fobii wobec osób LGBT, seksizmu, antysemityzmu oraz innych rodzajów dyskryminacji;  zagwarantowanie dostępności wsparcia psychospołecznego, medycznego i prawnego dla ofiar ze wszystkich środowisk, w tym osób żyjących w biedzie, osób bezdomnych lub osób niepełnosprawnych;  współpracę ze społecznościami lokalnymi, aby zapewnić schronienie ofiarom, które uciekły przed przemocą związaną z seksizmem, rasizmem, fobią wobec osób LGBT lub innymi formami przemocy motywowanej dyskryminacją;  wspieranie i koordynowanie wymiany i współpracy pomiędzy organizacjami wspierającymi ofiary a instytucjami publicznymi, takimi jak organy ścigania, szkoły i uniwersytety, szpitale i ośrodki kulturalne.

156

20- Należy zwrócić szczególną uwagę, aby zagwarantować dostępność do oferty wsparcia osobom niepełnosprawnym, jako że często stają przed dodatkowymi wyzwaniami, gdy potrzebują wsparcia i doradztwa.

3.4 Władze lokalne i regionalne jako liderzy sieci prewencyjnych

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Władze lokalne i regionalne często kierują gminnymi sieciami prewencyjnymi lub radami, które zajmują się szeregiem kwestii i tematów związanych z bezpieczeństwem miejskim. Takie sieci obejmują szeroką gamę zainteresowanych stron, wśród nich organy ścigania, szkoły, kluby sportowe i młodzieżowe, kościoły itd., które mogą przyczynić się do opracowania, wdrożenia oraz promowania działań prewencyjnych.

Przemoc motywowana dyskryminacją nie zawsze zajmuje poczesne miejsce wśród kwestii, którymi trudnią się takie rady lub sieci, jako że często brak im niezbędnych zasobów lub fachowej wiedzy oraz sądzą, że to obowiązek innych wydziałów lub jednostek administracji.

EFUS zaleca, aby władze lokalne i regionalne:  dążyły do uwzględnienia przemocy motywowanej dyskryminacją na liście tematów, którymi zajmują się lokalne rady / sieci prewencyjne oraz zapewniły wystarczające zasoby;  wspierały interakcję i wymianę pomiędzy podmiotami prewencyjnymi i liderami lokalnych społeczności, które są marginalizowane lub narażone na przemoc motywowaną dyskryminacją po to, by potrzeby i problemy tych grup były uwzględniane w lokalnych działaniach prewencyjnych;  opracowały przejrzyste kryteria i standardy, których współpracujący partnerzy muszą przestrzegać, aby uniknąć współpracy z podmiotami siejącymi uprzedzenia i nietolerancję bądź też legitymizowania ich.

157

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

3.5 Rola urzędników wybieranych przez społeczność lokalną i regionalną

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Burmistrzowie oraz urzędnicy wybrani przez społeczność lokalną i regionalną odgrywają ważną rolę w projektowaniu polityk bezpieczeństwa miejskiego. Ich rolą jest, zarówno w sytuacjach kryzysowych, jak i w codziennym zarządzaniu, zbliżać do siebie wszystkich mieszkańców miejscowości niezależnie od pochodzenia etnicznego, kulturowego lub religijnego, tożsamości płciowej lub orientacji seksualnej, statusu prawnego lub społeczno-ekonomicznego, niepełnosprawności czy bezdomności.

Urzędnicy wybrani przez społeczność lokalną i regionalną mają mandat, aby kształtować ramy działalności lokalnej administracji, miejskich pracowników socjalnych, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron na rzecz zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją. Decydują o priorytetach politycznych, wpływają na wybory budżetowe oraz mają znaczny wpływ na debatę publiczną.

Aby w pełni wykorzystać władzę urzędników wybranych przez społeczność lokalną i regionalną w zakresie zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją, EFUS zaleca, aby oni:  zajęli publicznie wyraźne stanowisko przeciwko wszelkim formom dyskryminacji i pokrewnym formom przemocy, zwłaszcza w następstwie nagłośnionych przypadków, aby w jasny sposób potępić i odciąć się od tego rodzaju aktów;  prowadzili i koordynowali lokalne i regionalne koalicje przeciwko przemocy motywowanej dyskryminacją oraz zagwarantowali ich szerokie uznanie i promowanie wśród mieszkańców miast, w ten sposób ulepszając międzypodmiotową współpracę;  przyczyniali się do kampanii tworzenia kontrnarracji, które propagują wyraźne i atrakcyjne alternatywy dla uprzedzeń, nienawiści i nietolerancji.21

158

21- Odnośnie do znaczenia kampanii tworzenia odwrotnych narracji na rzecz lokalnego zapobiegania radykalizacji prowadzącej do agresywnego ekstremizmu, zob EFUS 2016b: 77 i nast.

Odwrotne narracje są równie ważne w zapobieganiu przemocy motywowanej dyskryminacją.

>

3.6 Szkolenia dla podmiotów interweniujących w pierwszej linii oraz innych przedstawicieli na poziomie lokalnym i regionalnym

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Ponieważ przemoc motywowana dyskryminacją to skomplikowany temat. Rozpowszechnianie informacji i wiedzy na jej temat jest bardzo ważne. Nie dotyczy to wyłącznie fenomenologii, występowania i dynamiki aktów dyskryminacji, lecz również praktyk przeciwdziałania i zapobiegania im. Wiele strategii i metod zostało opracowanych i wdrożonych w tym celu przez różnorodne podmioty, lecz często te praktyki nie są szeroko rozpowszechnione. Wiedza i informacje zebrane na ten temat mogą stanowić ważną inspirację dla przyszłych strategii przeciwdziałania zjawisku przemocy motywowanej dyskryminacją.

Programy szkoleniowe są ugruntowanym sposobem przekazywania informacji i wiedzy na temat szerokiej gamy zjawisk związanych z przemocą i przestępczością. Ponadto szkolenia dające uczestnikom możliwość przećwiczenia zachowań i strategii są szczególnie skuteczne w przeciwdziałaniu i zapobieganiu przemocy motywowanej dyskryminacją. Istnieją trzy grupy profesjonalistów, które należy uwzględnić, jeżeli chodzi o możliwości szkoleń: funkcjonariusze policji i inni profesjonaliści w wymiaru sprawiedliwości oraz dostawcy usług socjalnych. Podczas gdy wszystkie te populacje skorzystają ze wstępnego szkolenia w zakresie wiedzy i pojęć, potrzebują także ciągłego szkolenia zgodnego ze specyfiką sprawowanych funkcji. EFUS zaleca oferowanie szkoleń skierowanych do:  funkcjonariuszy policji, mających na celu lepsze ich wyposażenie do identyfikowania przypadków przemocy motywowanej dyskryminacją, umożliwiających im świadczenie lepszych usług na rzecz ofiar oraz gwarantujących, że będą szanować i promować prawa człowieka oraz niedyskryminację;  pracowników działających na pierwszej linii, mających bezpośredni

159

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

kontakt z miejscową ludnością, takich jak pracownicy społeczni, nauczyciele i inni pedagodzy, jak również pracowników służby zdrowia, aby informować ich o istniejących procedurach w zakresie przeciwdziałania nienawiści i nietolerancji oraz usługach na rzecz wspierania ofiar;  profesjonalistów w wymiarze sprawiedliwości, aby zagwarantować skuteczne dochodzenie i ściganie przestępstw z nienawiści oraz innych aktów przemocy motywowanych dyskryminacją.

3.7 Współpraca z organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Funkcjonariusze organów ścigania odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu reakcji społecznej na przestępczość spowodowaną nienawiścią i przemoc motywowaną dyskryminacją. W rzeczywistości to policjanci jako pierwsi przybywają na miejsce przestępstwa, pomagają ofiarom i badają incydent. Prokuratorzy i sędziowie odgrywają ważną rolę w rozpoznawaniu dyskryminujących motywów, które wywołują incydent oraz jego oddziaływania na ofiary, jak i na ogół społeczeństwa. Zarówno policja, jak i sądownictwo są kluczowe w rejestrowaniu i dokumentowaniu przemocy motywowanej dyskryminacją, tym samym zbierając materiał dowodowy i wiedzę na temat tego rodzaju zjawisk, co jest warunkiem wstępnym dla opracowania i wdrożenia skutecznych strategii przeciwdziałania (zob. ODIHR 2009b: 27).

EFUS od dawna promuje bliską współpracę pomiędzy władzami lokalnymi i regionalnymi a organami ścigania, którą uznaje za niezbędną w promowanym przez siebie zintegrowanym podejściu do bezpieczeństwa miejskiego. Władze lokalne i regionalne mogą odgrywać wyjątkowo ważną rolę w poprawie relacji pomiędzy policją, wymiarem sprawiedliwości a społeczeństwem.22

160

22- W tym zakresie EFUS promuje formalne partnerstwo w zakresie bezpieczeństwa pomiędzy władzami lokalnymi i regionalnymi a policją, uwzględnienie prewencji, kodeksy postępowania i szkolenia dla funkcjonariuszy policji, międzygminne wymiany dla organów ścigania i programów działania, aby wspierać komunikację i kontakty pomiędzy siłami policji a społeczeństwem, zwłaszcza młodzieżą, zob. EFUS 2012: 21.

Aby bardziej zaangażować organy ścigania w strategie zwalczania przemocy motywowanej dyskryminacją, zalecamy, aby władze lokalne i regionalne oraz organy ścigania: rozważyły ustanowienie oficerów łącznikowych jako punktów kontaktowych dla ofiar przemocy motywowanej dyskryminacją23; współpracowały w celu intensyfikacji wymiany doświadczeń i komunikacji ze społecznościami lokalnymi, które są dotknięte przemocą motywowaną dyskryminacją, np. ze społecznościami migranckimi, LGBT, uchodźczymi lub romskimi; założyły lokalne i regionalne grupy robocze wraz z liderami dotkniętych społeczności, aby angażować się w regularne wymiany w celu monitorowania rozwoju przemocy motywowanej dyskryminacją oraz opracowania wspólnych strategii przeciwdziałania.

3.8 Wspieranie różnorodności oraz wzmacnianie świadomości na poziomie administracji lokalnych i regionalnych

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Władze lokalne i regionalne stanowią główne służby publiczne dla wszystkich członków społeczności lokalnej niezależnie od ich tożsamości religijnej lub etnicznej, niepełnosprawności lub statusu ekonomicznego, orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej itd. Aby móc uwzględniać troski i potrzeby tej zróżnicowanej grupy odbiorców, ich szeregi powinny być reprezentatywne dla tej różnorodności.

Celem jest promowanie służb publicznych reprezentujących różnorodność populacji oraz rozwinięcie zwiększonego zaufania do tych służb z równoczesnym uspokajaniem krytyków oskarżających ich o uprzedzenia wobec członków pewnych grup społecznych. W czasie, gdy służby społeczne znajdują się pod rosnącą presją i kontrolą, zdecydowane 23- Niektóre miasta i regiony już posiadają takie punkty kontaktowe w ramach swoich organów ścigania lub administracji i są one powszechnie uznawane za dobrą praktykę, zob. np. ECRI 2014: 24 i nast.).

161

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

wysiłki na rzecz zwiększenia różnorodności, reprezentacji i zaufania są tak ważne, jak nigdy wcześniej.

Zalecamy więc, aby władze lokalne i regionalne:  dążyły do rekrutowania pracowników płci żeńskiej i wywodzących się z mniejszości, aby lepiej reprezentować w swoich szeregach różnorodność ludności, której służą;  współpracowały ze społecznościami lokalnymi w analizowaniu tego, jak ich usługi przyczyniają się do określenia i ograniczenia instytucjonalnych barier, które uniemożliwiają pewnym grupom społecznym dostęp do ich usług;  współpracowały z badaczami i praktykami w celu opracowania programów, standardów i wzorców związanych ze szkoleniem na temat różnorodności i przemocy motywowanej dyskryminacją oraz szkoliły poszczególnych członków ich personelu, którzy mogą przekazywać swoją wiedzę kolegom.24

3.9 Promowanie wczesnej / pierwotnej prewencji

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Aby zapobiegać przemocy motywowanej dyskryminacją, szczególne znaczenie mają środki zwiększania świadomości dzieci i młodzieży oraz uczenie ich krytycznego myślenia o różnorodności, różnicach, stronniczości i uprzedzeniach. Skuteczność tego rodzaju środków jest udowodniona. Aby dotrzeć do młodych ludzi i wzmacniać ich odporność na nienawiść i nietolerancję, muszą być zaangażowane wszystkie podmioty przyczyniające się do wychowywania i edukowania dzieci i młodzieży.

Aby wzmocnić wczesną / pierwotną prewencję przemocy motywowanej dyskryminacją, zalecamy aby władze lokalne i regionalne:  działały jako pośrednicy pomiędzy systemem edukacji – od przedszkola po uniwersytet – a społecznościami lokalnymi i ich liderami, aby ułatwić rozwój i wdrażanie programów wczesnej prewencji;

162

24- W temacie konieczności takich szkoleń, zob. także Coester 2017: 1 i nast.

 przyczyniały się do ustanowienia planów działania zwalczających nienawiść i nietolerancję w placówkach edukacyjnych;  wspierały rozwój programów edukacji obywatelskiej i modułów szkoleniowych na rzecz zwiększania świadomości na temat dyskryminacji i uprzedzeń oraz wspierały opór wobec nietolerancji i nienawiści wśród wszystkich grup wiekowych.

3.10 Współpraca i wymiana z rządami na poziomie krajowym i europejskim

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> EFUS od dawna promuje wysoki poziom koordynacji pośród miast, regionów, rządów narodowych i ponadnarodowych oraz instytucji jako kluczowy czynnik skutecznych polityk poprawiających bezpieczeństwo społeczności lokalnych (zob. EFUS 2012: 46 i nast.).25 Jednakże interakcja na różnych szczeblach sprawowania władzy może zostać zwiększona w wielu krajach, co pomogłoby uściślić podział zadań i obowiązków, jak również zwiększyć zaufanie obywateli do instytucji publicznych.

Aby skutecznie przeciwdziałać i zapobiegać przemocy motywowanej dyskryminacją, kompetencje i zdolności różnych szczebli rządów muszą być skutecznie wyrażone i wzajemnie się uzupełniać. Należy dzielić się wiedzą i strategiami a działania muszą być koordynowane, a potencjalną synergię należy zidentyfikować i rozwijać.

Aby ulepszyć koordynację i współpracę na różnych szczeblach władzy oraz wzmocnić polityki lokalne, EFUS zaleca, aby władze lokalne i regionalne:  czerpały z fachowej wiedzy i narzędzi zapewnionych przez FRA, ECRI, ODIHR oraz inne ponadnarodowe organy, jak również odpowiednie instytucje krajowe, np. podczas planowania i wdrażania szkoleń dla lokalnych praktyków; 25- Per una discussione approfondita, vedere ugualmente Crowley 2015.

163

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

 dążyły do utworzenia grup roboczych składających się z lokalnych, regionalnych i krajowych zainteresowanych podmiotów, aby gromadzić istotne dane dotyczące przemocy motywowanej dyskryminacją oraz dzielić się nimi z instytucjami ponadnarodowymi26;  promowały narzędzia i wsparcie zapewniane przez instytucje europejskie, w tym szanse otrzymania finansowania na działania przeciwko nietolerancji i nienawiści oraz ułatwienie dostępu lokalnych NGO do takich ofert.

3.11 Współpraca z lokalnymi i regionalnymi mediami

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Media lokalne i regionalne odgrywają ważną rolę w reagowaniu na przemoc motywowaną dyskryminacją. Ich doniesienia o aktach przestępczości spowodowanej nienawiścią, dyskryminujących praktykach oraz ich oddziaływaniu na poszczególne ofiary mogą kształtować publiczne postrzeganie tematu. Może to przyczynić się do zwiększania świadomości oraz promowania wrażliwości, bądź też spotęgować uprzedzenia i nietolerancję. Media mogą skierować uwagę publiczną na przemoc motywowaną dyskryminacją, tym samym pomagając umieścić temat w swoich programach publicznych i politycznych.

Jednakże, aby móc dokonywać zgłoszeń w sposób adekwatny i zrównoważony, dziennikarze potrzebują wiedzy i ogólnych informacji na ten temat. Muszą także uwzględnić punkt widzenia ofiar oraz wziąć pod uwagę oddziaływanie ich relacji na te grupy. Ponadto odnośnie do kwestii mowy nienawiści przedsiębiorstwa mediów społecznościowych ponoszą odpowiedzialność za reagowanie na nienawistne oświadczenia wygłaszane za pomocą ich platform.

26- Zob. w szczególności przykład Niemiec, jak omawia go Kugelmann 2015: 43. Taka współpraca będzie potrzebna, aby wyposażyć narzędzie ODIHR do zgłaszania przestępczości spowodowanej nienawiścią www.hatecrime.osce.org w kompleksowe dane.

164

Aby wspierać stosowne relacje w mediach lokalnych i regionalnych, EFUS sugeruje, aby władze lokalne i regionalne:  współpracowały z lokalnymi i regionalnymi mediami w dostarczaniu informacji na temat przemocy motywowanej dyskryminacją na ich terytorium oraz prezentowaniu poglądów zarówno władz, jak i dotkniętych społeczności;  angażowały się wraz z przedstawicielami mediów, lokalnych społeczności i innych zainteresowanych stron w proces zbiorowej dyskusji na temat problematycznych publikacji i ich oddziaływania;  zagwarantowały wdrożenie mechanizmów pozwalających na weryfikację treści programów telewizyjnych, informacji drukowanych i publikowanych w internecie, aby uniknąć treści dyskryminujących oraz takich, które mogą zainicjować debatę publiczną o takich treściach.

165

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

Bibliografia

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Dokumentacja EFUS  Polityki zapobiegania przestępczości w europejskich miastach.

Towards a Common Culture, Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego, Paryż, 2004.  Security, Democracy and Cities. The Saragossa Manifesto, Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego, Paryż, 2007.  Security, Democracy and Cities. The Manifesto of Aubervilliers and Saint-Denis, Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego, Paryż, 2013.  Methods and Tools for a Strategic Approach to Urban Security, Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego, Paryż, 2016. (Odnośnik: EFUS 2016a)  Preventing and Fighting Radicalisation at the Local Level, Europejskie Forum na rzecz Bezpieczeństwa Miejskiego, Paryż, 2016. (Odnośnik: EFUS 2016b)

Badania naukowe, opracowania i artykuły  Arendt Hannah, On Violence. New York: Harcourt, Brace, Jovanovich, 1970.  Bundeskriminalamt, Kriminalität im Kontext von Zuwanderung.

Kernaussagen. Betrachtungszeitraum 1.1. - 31.12. 2016, Wiesbaden: Bundeskriminalamt, 2017.  Brantingham Paul. J., Faust Frederic L., A Conceptual Model of Crime Prevention, in: Crime and Delinquency, tom 22, nr 3, 1976, s.

284-296.

166

 Chakraborti Neil, Garland Jon, Hate Crime: Impact, Causes and Responses, Londyn, SAGE, 2009.  Commission nationale consultative des Droits de l’Homme, Rapport sur la lutte contre le racisme, l’antisémitisme et la xénophobie, Paryż, maj 2016.  Coester Marc, Welche Rahmenbedingungen auf kommunaler, auf der Ebene des Bundes und der Länder und welche Strukturen der Vernetzung und Kooperation auf diesen Ebenen zwischen Wissenschaft, Praxis, Verwaltung und Politik bilden das Fundament künftiger, im Sinne gewaltfreien Handelns nachhaltiger und effektiver Gewaltprävention im Bereich vorurteils motivierter Gewalt. 25 Jahre Gewaltprävention im vereinten Deutschland, Bestandsaufnahme und Perspektiven, 2017.  Rada Europy, Concerted Development of Social Cohesion Indicators.

Methodological Guide, Strasburg: Éditions du Conseil de l’Europe, 2005.  Crowley Niall, Cooperation for Effectiveness. Local Authorities and National Specialised Bodies Combating Racism and Intolerance, ECRI-Study, maj 2015.  European Commission, DG Justice, “Tackling Discrimination / Awareness Raising”, Strona internetowa. URL: www.ec.europa.eu/ justice/discrimination/index_en.htm. (dostęp 05.07.2017)  Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji, Raport ECRI dot. Niemiec (piąty cykl monitorowania), Strasburg: Rada Europy, 2014.  Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), European Union Minorities and Discrimination Survey. Data in Focus - The Roma, Wiedeń: FRA, 2009.  Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), Handbook On European Non-Discrimination Law, Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2011.

167

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia

 Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), EU LGBT Survey: European Union Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Survey; Main Results, Equality, Luksemburg: rząd Publikacji Unii Europejskiej, 2014. (Odnośnik: FRA 2014a)  Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), Violence Against Women: An EU-Wide Survey, Wiedeń: FRA, 2014.

(Odnośnik: FRA 2014b)  Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), Antisemitism: Overview of Data Available in the European Union 2005-2015, Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2016.  Garland Jon, Hodkinson Paul, “F**king Freak! What the hell do you think you look like?” Experiences of Targeted Victimisation Among Goths and Developing Notions of Hate Crime, British Journal of Criminology, tom 54, nr 4, 2014, s. 613-631.  Hall Nathan, Hate Crime, Second Edition, Oxon: Routledge, 2013.  Home Office, Hate Crime, England and Wales, 2015/2016, Statistical Bulletin 11/16, 13.10.2016, Londyn.  Iganski Paul, Hate Crime and the City, UK: Policy Press, 2008.  Jourová, Mowa Komisarz Věry Jourovej podczas inauguracji Unijnej Grupy Wysokiego Szczebla ds. Zwalczania Rasizmu, Ksenofobii i Innych Form Nietolerancji, Bruksela 16.06.2016.  Kees Stephan Jakob, Iganski Paul, Kusche Robert, Swider Magdalena, Chahal Kusminder, Hate Crime Victim Support in Europe. A Practical Guide, Drezno, 2016.  Krug Etienne G. et al., eds. World report on violence and health.

Genewa, Światowa Organizacja Zdrowia, 2002.  McClintock Michael, Everyday Fears. A Survey of Violent Hate Crime in Europe and North America, New York: Human Rights First, 2005.  Narayan Deepa, Conceptual Framework and Methodological Challenges, Measuring Empowerment. Cross-Disciplinary Perspectives, Waszyngton: Bank Światowy, 2013, s. 3-39.

168

 Nunziata Luca, Immigration and Crime. Evidence from Victimisation Data, Journal of Population Economics, tom 28, nr 3, 2015, s.697-736.  Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), Combating Hate Crimes in the OSCE Region: An Overview of Statistics, Legislation, and National Initiatives, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Warszawa, 2005.  Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), Hate Crime Laws. A Practical Guide, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Warszawa, 2009. (Odnośnik: ODIHR 2009a)  Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), Preventing and Responding to Hate Crimes, A Resource Guide for NGOs in the OSCE Region, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Warszawa, 2009. (Odnośnik: ODIHR 2009b)  Perry Barbara, In the Name of Hate: Understanding Hate Crimes, Nowy Jork: Routledge, 2001.  Perry Barbara, Counting – and Countering – Hate Crime in Europe, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice, tom 18, 2010, s.349-367.  Schneider Hans Joachim, Hass- und Vorurteilskriminalität, in: Internationales Handbuch der Kriminologie. Band 2 Besondere Probleme der Kriminologie, Berlin: Walter de Gruyter, 2009, s.297-338.  Taşan-Kok Tuna, Bolt Gideon, Plüss Larissa, and Schenkel Walter, A Handbook for Governing Hyper-diverse Cities. Utrecht: Utrecht University, Faculty of Geosciences, 2017.

169

Zapobieganie przemocy motywowanej dyskryminacją na poziomie lokalnym: Praktyki i zalecenia Przemoc motywowana dyskryminacją jest rozpowszechniona w całej Europie i stanowi realne zagrożenie dla bezpieczeństwa obywateli, spójności społecznej oraz integracji. Potrzebne są kompleksowe reakcje na poziomie lokalnym, aby zwiększać wiedzę i świadomość, wzmacniać społeczności, jak również zapobiegać incydentom, pomagać ofiarom i sprzyjać współpracy wielu zainteresowanych stron. W niniejszej publikacji przedstawiono koncepcję przemocy motywowanej dyskryminacją, udokumentowano 50 obiecujących europejskich praktyk lokalnych oraz przedstawiono zalecenia dla zainteresowanych stron lokalnych na temat tego, jak skutecznie zwalczać nienawiść, nietolerancję i uprzedzenia.

efus.eu