Gdzie jest ta woda? ton różnych soli9. Problem zasolenia gleb dotyczy przede wszystkim Uzbekistanu, Turkmenistanu i południowego Kazachstanu, jak również Tadżykistanu ze względu na istniejące tu duże terytoria uprawy bawełny. Zasolone obszary zwiększają się wraz z biegiem rzek, osiągając w rejonie Jeziora Aralskiego aż 90–94% powierzchni ziem rolnych. Problem ten szczególnie dotyka Uzbekistanu i Turkmenistanu, gdzie większość terytoriów stanowią pustynie i półpustynie. Zasolone gleby przekształcają się tu w solniska – solne pustynie. W Turkmenistanie problem zasolenia dotyczy aż 70% nawadnianych terytoriów (powyżej 1 mln ha)10. W rejonie Kanału Karakumskiego na południu Turkmenistanu rocznie wymywane jest 9–10 mln ton soli i, jak przewidują badacze, proces ten będzie się pogłębiał, co w efekcie może przynieść zasolenie ogromnych terytoriów11. Konsekwencją zasolenia gleb jest zmniejszenie się ich urodzajności. Według ocen ekspertów straty w uprawie bawełny spowodowane zasoleniem wynoszą 20–30% na ziemiach lekko zasolonych, 40–60% na średnio zasolonych i do 80% na silnie zasolonych12. Dlatego też rolnicy corocznie w okresie pozawegetacyjnym zmuszeni są do przemywania gleby. Jednak w konsekwencji proces ten wpływa na zwiększanie strat wody potrzebnej w rolnictwie oraz jej zanieczyszczanie. Przykładowo w basenie Amu-darii na przemywanie gleby zużywa się corocznie 10–20% dostępnych wód powierzchniowych13. Podczas przemywania gleby zanieczyszczona woda spływa do systemów drenażowych, co powoduje zwiększanie poziomu zasolenia wód drenażowych odprowadzanych do rzek. Wymywane sole dostają się więc ponownie do rzeki, której wody będą wykorzystywane do nawodnienia pól. 9 Walentini K.L., Orolbajew E.E., Abylgaziewa A.K. Water problem…, op.cit., s. 83. 10 Environment and Security…, op.cit., s. 40. 11 Alibekow L. A., Alibekowa S. L., Socjalno-ekonomiczeskije posledstwija processa opustyniwania w Centralnoj Azii, „Wiestnik Rossijskoj Akademii Nauk”, 2007, tom 77, nr 5, http://144.206.159.178/ft/7693/437112/9536827.pdf, s. 423 [data dostępu: 26.04.2012]. 12 Bucknall J., Klytchnikowa I., Lampietti J., Lundell M., Scatasta M., Thurman M., Thurman, Irrigation in Central Asia…, op.cit., s. 10. 13 Environment and Security…, op.cit., s. 40.
70