Bewegen-en-gezondheid ...................................................................................................... 164 Bewegen-en-gezondheid

BEWEGEN EN GEZONDHEID

Bewegen en gezondheid

De manier waarop je leeft, bepaalt voor een groot deel je lichamelijke conditie en gezondheid. Er zijn verschillende leefstijlfactoren die de gezondheid beïnvloeden. Naast genotmiddelen gebruik (alcohol en roken) zijn voeding en bewegen de belangrijkste.

Als medewerker sport en recreatie is het jouw taak om mensen aan te sporen om te bewegen en zo een gezonde leefstijl te bevorderen. Dat kun je pas goed doen als je zelf voldoende beweegt en er een gezonde leefstijl op nahoudt. Je hebt een voorbeeldfunctie, ook als je assisteert en begeleidt.

Werk je in een sportcentrum of bij een sportvereniging, dan is de sportactiviteit het uitgangspunt. Ook de prestatiedoelen zijn dan bekend. Je richt je in de begeleiding dan vooral op een goede manier van sporten met aandacht voor het lichamelijke en geestelijke welzijn en het voorkomen van onveilige situaties.

Werk je in de recreatiesector, dan zorg je zelf voor een aanbod van activiteiten die uitnodigen tot bewegen. Denk aan een wandeltocht, fietstocht, spelcircuit, dansfeest enzovoort. De nadruk ligt in deze gevallen meer op plezier, ontspanning en gezelligheid dan op prestaties op hoog niveau. De praktijk leert dat gasten graag en trouw deelnemen aan sportieve-recreatieve activiteiten.

Je bepaalt voor de activiteit welk prestatieniveau je sporter of gast wil of kan bereiken. Bij het vaststellen hiervan heb je een antwoord nodig op vragen als: • Gaat het om het beoefenen van een sport of het deelnemen aan een recreatieactiviteit? • Wat is het doel van deze activiteit: een sportprestatie of een recreatieve prestatie? • Wat is een haalbare en verstandig gekozen uitdaging binnen de prestatie? • Wat is de leeftijd van je sporter of gast? • Is de sporter of gast een geoefend sporter of een beginner? • Gaat het om een individuele of groepsactiviteit? • Spelen lichamelijke factoren een rol? Denk aan revalidatie of beperking. • Past de uitgangsituatie van ieder individu bij die van de gemiddelde sporter? • Hoe bereid je je voor op onvoorziene omstandigheden?

Gezond leven is een kwestie van dingen doen die goed zijn voor lichaam en geest en vooral dingen laten die hierop een slechte invloed hebben. Je kunt een onderscheid maken tussen: • lichamelijke gezondheid (goede conditie, voorkomen van ziekten, presteren) • geestelijke gezondheid (afreageren, ontspannen, mentaal weerbaar door sport) • sociaal-maatschappelijke gezondheid (sociale contacten, gezelligheid, teambuilding).

Deze drie gebieden zijn min of meer onlosmakelijk met elkaar verbonden. Recreatie en sport kunnen een belangrijk instrument zijn om deze samen te verwezenlijken.

Uitgangspunt voor gezond bewegen is dat door de beweging: • het hart iets sneller gaat kloppen, zonder op hol te slaan • de ademhaling intenser wordt, zonder buiten adem te raken

• spieren en gewrichten niet overbelast worden.

Te weinig beweging kan problemen met de gezondheid veroorzaken, bijvoorbeeld overgewicht, een slechte conditie, stofwisselingsproblemen en een verhoogde kans op hart- en vaatziekten of diabetes.

Overbelasting.

Overmatig, te plotseling, te lang of te intensief bewegen kan ook een gezondheidsrisico opleveren. Spieren en organen kunnen dan de plotselinge overactiviteit niet verwerken en raken overbelast.

Regelmatig bewegen: • zorgt dat je fit wordt en blijft • verbetert en onderhoudt je conditie • maakt spieren en gewrichten soepel en sterk • gaat botontkalking tegen • verlaagt de bloeddruk of houdt deze op peil • bevordert ademhaling, bloedsomloop en stofwisseling • ondersteunt afvallen of op een goed gewicht te blijven • helpt ziekten te voorkomen, bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes • vermindert klachten bij stress, depressie of ouderdom • is een prettig tijdverdrijf en geeft gelegenheid tot sociale contacten.

Normaal gesproken is het helemaal geen probleem als iemand tijdens het bewegen iets te veel van zichzelf vraagt. Dat kan ook een goede persoonlijke uitdaging zijn. Het bevordert vaak de algehele fitheid en een goede conditie. Bovendien geeft het een goed en tevreden gevoel om goed, of net iets beter te presteren. Dat ervaar je zelf ook regelmatig als je weer iets beter bent geworden in een sport of als je conditie weer verbetert.

Soms staat gezondheid of conditie iemand in de weg. De bewegingsdrang is dan groter dan de lichamelijke mogelijkheden. In die gevallen houd je eventuele signalen van overbelasting in de gaten en bespreek je jouw bezorgdheid met je leidinggevende of met de sporter zelf.

Symptomen of signalen van verkeerd bewegen of te intens bewegen zijn bijvoorbeeld: • pijnlijke spieren en gewrichten • extreme hartkloppingen • buiten adem raken of hyperventileren • rood aanlopen, of juist bleek wegtrekken • misselijk worden • flauw worden.

Ook signalen van niet-lichamelijke aard houd je in de gaten en bespreek je eventueel. Bijvoorbeeld: • Wordt iemand boos of gefrustreerd? • Geeft iemand aan dat het leuk is om zo bezig te zijn? • Doet iemand actief mee? • Is iemand regelmatig afwezig? • Is duidelijk dat iemand zich ongemakkelijk of ongelukkig voelt? • Zoekt iemand toenadering tot anderen? • Zoeken anderen toenadering?

Opdracht 1 Leefstijl

Weblink - Gezonde Leefstijltest

Natuurlijk weet jij hoe je leeft. Maar het zelf beseffen en daar conclusies aan verbinden is misschien een ander verhaal. Ga eens na hoeveel uur je slaapt per nacht, en hoe laat je door de week en in het weekend naar bed gaat. a. Doe de 'gezondeleefstijltest'. Wat vind je van de uitslag? Leef je gezond of kan dat beter?

b. Wat kun jij daaraan doen? Of nog belangrijker: wat wil jij daaraan doen?