Działamy Lokalnie nr 08 (grudzień 2023)

ISSN 2720-3271

Nr 8/2023

S T OWAR ZYS ZE NI E

INICJATYW

OBYWATELSKICH

Szanowni Państwo,

SPIS TREŚCI

z dumą prezentujemy już ósmy numer czasopisma „Działamy Lokalnie”, w którym znajdują się teksty poświęcone m.in. amfiteatrowi na os. Piaski, współpracy organizacji pozarządowych, funkcjonowaniu metropolii czy logopedii.

W numerze, jak zawsze znalazł się opis naszych najświeższych aktywności. Dziękuję za wykonaną pracę redakcji oraz wszystkim autorom i partnerom, którzy uczestniczą w tworzeniu naszego czasopisma. Życzę miłej lektury

dr Rafał Florczyk Prezes Zarządu Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie”

Rozwieszanie wystawy „Legionowo i okolice na zdjęciu” przy Arenie Legionowo

Od lewej: Magda Nonas, Karolina Kępska-Tlaga, Marcin Wiśniewski, Przemysław Zawada, Rafał Florczyk przy ul. Krakusa

Nasze działania: 43. Dni Legionowa Legionowo i okolice na zdjęciu – wystawa fotograficzna III Święto Organizacji Pozarządowych Pojemniki do wymiany zabawek Nasz przedstawiciel w Miejskiej Radzie Seniorów w Legionowie Ekologiczne sąsiedztwo na Bukowcu C Ekologiczne Legionowo Warsztaty sensoryczne dla rodziców z dziećmi Narodowe Święto Niepodległości w Legionowie Ekologia przy Arenie Nowa kadencja Miejskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego

2 2

Zapomniany amfiteatr

6

Czy trzeba należeć do ngo, aby się angażować?

7

Integracja sensoryczna

8

W cieniu Warszawy? Czyli Legionowo w metropolii Zdolność do dziedziczenia i niegodność dziedziczenia

2 3 3 3 4 4 4 5 5 6

9 10

Organizacje senioralne mają moc! 11 Jedna z plansz z wystawy „Legionowo i okolice na zdjęciu”

Kiedy do logopedy?

Pojemnik przy miasteczku ruchu drogowego.

Od lewej: Karolina Pióro, Jacek Jóźwiak, Rafał Florczyk

Współpraca pomiędzy organizacjami pozarządowymi w Legionowie „Póki żyjemy wśród ludzi, bądźmy ludzcy.” SENEKA Fundusze Unijne w naszym sąsiedztwie cz. 2 „Rodzina Skonieckich i ruch komunistyczny w Legionowie” Edukacja w Stanach Zjednoczonych (cz.IV) Najmłodsi obywatele. Czyli jak rozwijać postawy obywatelskie u dzieci Pasek chronologiczny

12 13 15 16 17 18 19 20

dr Rafał Florczyk

Nasze działania 43. Dni Legionowa

Dni Legionowa. Od lewej: Karolina Kępska-Tlaga, Magda Nonas, Rafał Florczyk, Emil Jakóbiak, Zbigniew Oczkowicz

Doktor nauk społecznych. Urzędnik samorządowy. Prezes Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie”. Prezes Towarzystwa Przyjaciół Legionowa.

Na naszym stoisku podczas Dni Legionowa – 24 czerwca rozmawialiśmy z mieszkańcami, rozdawaliśmy czasopismo „Działamy Lokalnie” oraz przeprowadzaliśmy konkurs z nagrodami. Dziękujemy organizatorom – Miejskiemu Ośrodkowi Kultury i Urzędowi Miasta Legionowo.

Dziękujemy także Mazowieckiemu Centrum Polityki Społecznej za przekazane materiały informacyjne o profilaktyce uzależnień oraz gadżety na nagrody.

W konkursie pytaliśmy m.in.: o naszą działalność, miasto i powiat, historię lokalną oraz profilaktykę uzależnień. Na naszym stoisku pojawiła się liczna delegacja członków w składzie: Karolina KępskaTlaga, Magda Nonas, Emil Jakóbiak, Rafał Florczyk, Tomek Ciułkowski, Marcin Wiśniewski, Renata Wiśniewska, Karolina Pióro i Zbigniew Oczkowicz.

Legionowo i okolice na zdjęciu – wystawa fotograficzna Dnia 15 sierpnia przy Arenie Legionowo podczas imprezy plenerowej „Legionowskie Letnie Granie” można było zobaczyć pierwszą część organizowanej przez nasze stowarzyszenie wystawy fotograficznej „Legionowo i okolice na zdjęciu”. Na wielkoformatowych planszach zaprezentowane zostały zdjęcia autorstwa lokalnych fotografów związanych z warsztatami fotograficznymi Stowarzyszenia Pomocy Potrzebującym „Nadzieja”. Następnie wystawa przeniesiona została do atrium legionowskiego ratusza – galerii MOK i uzupełniona o kolejne zdjęcia mniejszego formatu w ozdobnych ramach. Koordynatorem wystawy był nasz oficjalny fotograf Zbigniew Oczkowicz. Dziękujemy za współpracę Urzędowi Miasta Legionowo oraz MOK w Legionowie! Wystawę można było oglądać aż do połowy września. Zadanie sfinansowane zostało ze środków Gminy Miejskiej Legionowo.

Dni Legionowa. Od lewej: Emil Jakóbiak, Renata Wiśniewska, Marcin Wiśniewski, Rafał Florczyk, Tomasz Ciułkowski

Rafał Florczyk i Zbigniew Oczkowicz na tle wystawy w ratuszu

str. 2 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

III Święto Organizacji Pozarządowych Impreza plenerowa poświęcona lokalnym organizacjom pozarządowym odbyła się 16 września, tradycyjnie w miejskim parku im. Solidarności w Legionowie. Na naszym stoisku mieszkańcy ponownie mogli wziąć udział w konkursie z nagrodami dla dzieci i dorosłych oraz otrzymać czaso-

pismo „Działamy Lokalnie”. Była to też dobra okazja do rozmów o kwestiach lokalnych.

Na stoisku dyżurowali nasi członkowie: Karolina Kępska-Tlaga, Grażyna Chojnowska, Rafał Florczyk, Zbigniew Oczkowicz, Emil Jakóbiak i Paweł Ciułkowski.

Karolina Kępska-Tlaga podczas ŚOP

Pojemniki do wymiany zabawek Członkowie naszego stowarzyszenia w ramach wkładu własnego zamontowali zakupione przez Urząd Miasta Legionowo pojemniki do przechowywania i wymiany zabawek (przeznaczonych do zabawy w piaskownicy) na siedmiu legionowskich placach zabaw, na: os. Batorego, os. Młodych, os. Piaski, os. Sobieskiego, os. Jagiellońska (przy miasteczku ruchu drogowego, przy placu zabaw przy placu wodnym, na integracyjnym placu zabaw). Zadanie realizowane było w ramach inicjatywy lokalnej. Pojemniki montowali: Jacek Jóźwiak, Rafał Florczyk i Karolina Pióro przy pomocy wolontariuszy Adama Jóźwiaka i Tomka Pióro.

Od lewej: Emil Jakóbiak, Grażyna Chojnowska, Rafał Florczyk, Zbigniew Oczkowicz podczas ŚOP.

Nasz przedstawiciel w Miejskiej Radzie Seniorów w Legionowie

Nowa Miejska Rada Seniorów w Legionowie.

Jacek Jóźwiak montujący pojemnik na zabawki na os Piaski.

Rada Miasta Legionowo dnia 28 czerwca powołała na czteroletnią kadencję nową Miejską Radę Seniorów.

Naszym oficjalnym przedstawicielem

w tym opiniodawczo-doradczym ciele został Zbigniew Oczkowicz. Serdecznie gratulujemy!

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 3

Ekologiczne sąsiedztwo na Bukowcu C Nasze stowarzyszenie było partnerem inicjatywy realizowanej przez grupę mieszkańców Bukowca C w Legionowie w ramach Aktywatora Inicjatyw Sąsiedzkich 2.0 organizowanego przez Stowarzyszenie Dobra Fala. Inicjatorzy zakupili sadzonki dzikiej róży i ognika szkarłatnego, które bezpłatnie rozdali mieszkańcom osiedla podczas akcji 17 września przy ul. Krakusa. Łącznie rozdanych zostało ponad 100 sadzonek, a pozostałe 25 dzikich róż zasadzonych zostało przy ul. Długiej. Oba gatunki są roślinami przyjaznymi ptakom i pszczo-

łom. Inicjatorami projektu byli Magda Nonas, Marcin Wiśniewski i Rafał Florczyk. W realizacji pomagali wolontariusze m.in. z „Działamy Lokalnie”: Karolina Kępska-Tlaga, Renata Wiśniewska i Tomek Ciułkowski.

Projekt był realizowany w ramach Przewodnika aktywności społecznej „W krainie Jeziora Zegrzyńskiego” realizowany jest z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.

Rozdawanie sadzonek mieszkańcom. Od lewej: Tomasz Ciułkowski, Magda Nonas, Rafał Florczyk przy ul. Długiej.

Ekologiczne Legionowo Nasz projekt „Ekologiczne Legionowo” został skierowany do realizacji w Budżecie Obywatelskim Legionowa!

W głosowaniu uzyskał poparcie 76 mieszkańców i zajął 5 miejsce. Dziękujemy za poparcie i gratulujemy wszystkim zwycięskim projektom.

Projekt przewiduje instalację: budek lęgowych dla ptaków (21 szt.), budek lęgowych dla wiewiórek (9 szt.), domów dla jeży (6 szt.), budek dla nietoperzy (6 szt.), domów dla owadów pożytecznych (3 szt.), karmników dla

ptaków (12 szt.) i karmy. Miejscem realizacji będą: Park Zdrowia, Park im.

Jana Pawła II, Park Miejski im. Solidarności. Realizacja projektu poprzedzona zostanie ekspertyzami. Projekt przyniesie pozytywne efekty dla ekosystemu Miasta Legionowo. Nad projektem pracowali Rafał Florczyk i Tamara Stasiak ze wsparciem eksperta z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków – Krzysztofa Stasiaka.

Projekt jest kontynuacją naszej zeszłorocznej inicjatywy w budżecie

Poidełko dla ptaków, źródło: UM Legionowo

obywatelskim, w ramach której w czterech parkach zamontowano poidełka dla ptaków.

Warsztaty sensoryczne dla rodziców z dziećmi

Warsztaty sensoryczne. W środku zdjęcia Renata Wiśniewska

str. 4 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

Zakończyła się realizacja naszej inicjatywy pn. „Warsztaty sensoryczne dla rodziców z dziećmi” zgłoszonej w ramach projektu „Biblioteka – dom inicjatyw” realizowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Legionowie. Inicjatywa polegała na zorganizowaniu cyklu bezpłatnych warsztatów sensorycznych dla rodziców z dziećmi, składających się z części teoretycznej na temat rozwoju zmysłów u dzieci i sposobów stymulowania ich rozwoju w domu, oraz części praktycznej, podczas której rodzice

wraz z dziećmi wykonywali różnego rodzaju ćwiczenia i zabawy sensoryczne. Zajęcia, które poprowadziły Renata Wiśniewska i Katarzyna OrłowskaKisiel cieszyły się dużym zainteresowaniem i zaplanowana została ich kontynuacja.

Narodowe Święto Niepodległości w Legionowie

Ekologia przy Arenie „Ekologia przy Arenie – nasadzenia zieleni przyjazne ptakom i owadom”, to kolejna nasza zrealizowana inicjatywa lokalna.

Na nasz wniosek i we współpracy z Urzędem Miasta Legionowo przy Arenie Legionowo zasadzona została nowa zieleń przyjazna ptakom i owadom m.in. ognik, irga, hortensja, tawuła japońska, lawenda, śnieguliczka, kocimiętka, krwawnik, perowskia, kosodrzewina, cis, ambrowiec oraz inne.

Wiele z tych gatunków utrzymuje owoce na zimę i jest miododajna, co przyniesie pozytywny efekt dla ekosystemu miasta. Nasadzenia objęły teren

ok. 600 m2. Dodatkowo zamontowany został dom dla owadów pożytecznych i jeży. Nowe rośliny pojawiły się także w budynku Areny.

Dziękujemy bardzo za współpracę Referatowi Ochrony Środowiska i Arenie Legionowo – Michałowi Kobrzyńskiemu, a także wolontariuszom. Ze strony naszej organizacji nad inicjatywą pracowali m.in. sekretarz Karolina Pióro i prezes dr Rafał Florczyk.

Nasi przedstawiciele uczestniczyli w obchodach Narodowego Święta Niepodległości w Legionowie. Dnia 10 listopada 2023 r. w delegacji składającej kwiaty pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego wzięli udział prezes dr Rafał Florczyk oraz wiceprezes Karolina Kępska-Tlaga.

11 i 12 listopada odbyły się kolejne wydarzenia w ramach obchodów organizowanych przez Miasto Legionowo m.in. Festiwal Gęsiny i prelekcja dr. hab. Jacka Szczepańskiego oraz występ chóru Cegla Band.

Karolina Kępska-Tlaga i Rafał Florczyk

Nasadzenia przy Arenie Legionowo. Fot. Zbigniew Oczkowicz

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 5

Nowa kadencja Miejskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego Gratulujemy nowo powołanej Miejskiej Radzie Działalności Pożytku Publicznego w Legionowie!

W skład Rady VI kadencji weszli nasza wiceprezes Karolina KępskaTlaga (zastępca przewodniczącej) i prezes dr Rafał Florczyk (sekretarz Rady, jako przedstawiciel prezydenta miasta). Przewodniczącą Rady została

Członkowie Miejskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego z prezydentem Romanem Smogorzewskim. Zdjęcie UM Legionowo.

Anna Łaniewska. Akty powołania członkom wręczył prezydent miasta Roman Smogorzewski. Zadaniem

Zapomniany amfiteatr Do dziś wielu mieszkańców wspomina dawny amfiteatr na osiedlu Piaski. Powstał on w 1988 r. na zboczu piaszczystej wydmy, tuż za blokiem przy ul. Zegrzyńskiej 37.

Współcześnie na tym miejscu znajduje się sklep Kaufland.

Polecenie budowy amfiteatru wydał płk Jerzy Słowiński, dowódca 1. Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej, której dowództwo stacjonowało w Legionowie. Na scenie amfiteatru miały odbywać się imprezy kulturalne skierowane do mieszkańców osiedla Piaski. Nadzór nad realizacją inwestycji sprawował płk Andrzej Pendzel, Szef Saperów 1. Dywizji. Jak wspomina p. Andrzej, amfiteatr budowali żołnierze kilku jednostek, m.in. z kompanii saperów 1. Praskiego Pułku Zmechanizowanego z Wesołej oraz z 1. Berlińskiego Batalionu Saperów z Pułtuska. To właśnie jeden z podchorążych SPR z Pułtuska przygotował projekt amfiteatru. Natomiast kierownikiem budowy został kpt. Andrzej Ceran z 1.

Batalionu Saperów. Około 1987 r. przystąpiono do prac niwelacyjnych. Ponadto w zakładzie produkcji elementów budowlanych w Zegrzu Południowym zamówiono betonowe podstawy pod ławki. Drewniane siedziska do nich żoł-

nierze wykonali z drzew ściętych pod nadzorem leśników w Rajszewie. W lesie cięli trakiem drewno na mniejsze listwy.

Następnie heblowano je w stolarni Wojskowej Administracji Koszar w Legionowie. Scena amfiteatru została wybudowana na planie koła. Jej zewnętrzną ścianę obudowano granitowymi brukowcami, które saperzy pozyskali z przebudowy parkingu w jednostce Pułtusku.

Za amfiteatrem, na wierzchołku wydmy urządzono malowniczy park z betonowymi alejkami pośród sosen. Amfiteatr powstał sposobem gospodarczym, a jego budowę pod względem finansowym rozliczało kwatermistrzostwo 1. Dywizji – wspomina płk Andrzej Pendzel.

Do początku lat 90. w amfiteatrze odbywały się letnie koncerty i przeglądy twórczości dziecięcej, m.in. uczniów ze

Amfiteatr na osiedlu Piaski w 1988 r.

str. 6 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

Rady jest m.in. opiniowanie programu współpracy z organizacjami pozarządowymi.

dr hab. Jacek Emil Szczepański dyrektor Muzeum Historycznego w Legionowie

Szkoły Podstawowej nr 8 oraz młodzieży z klubu garnizonowego. Mieszkańcy zapamiętali występy legionowskiego zespołu Seksbomba, znanego prezentera muzycznego Marka Sierockiego czy Zespołu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego. Od połowy lat 90. opuszczony amfiteatr stopniowo niszczał. Stał się miejscem randek, spotkań młodzieży oraz uczestników nocnych libacji. Dość często wzywano tu policję i straż miejską. Straszyły połamane ławki. Teren za amfiteatrem mieszkańcy zaczęli nazywać „Parkiem Strzykawek” ze względu na spotkania narkomanów.

W 2007 r. Agencja Mienia Wojskowego sprzedała teren wydmy wraz

z amfiteatrem Firmie Kaufland. Decyzja ta spowodowała gwałtowne protesty mieszkańców osiedla. W ich następstwie firma uczyniła pewne ustępstwa i sklep Kaufland uruchomiono w lutym 2010 r. Latem tego samego roku obok

niego oddano do użytku Park Miejski im. Kościuszkowców, upamiętniający żołnierzy 1. Dywizji. W maju 2018 r., w jego części znajdującej się przed blokiem przy ul. Zegrzyńskiej 37 powstała Aleja Pamięci Żołnierskiej. Utworzono

ją z inicjatywy Stowarzyszenia Ogólnopolska Rodzina Kościuszkowców, które ustawiło tu kilkanaście kamieni z nazwami jednostek stacjonujących w Garnizonie Legionowo.

Czy trzeba należeć do ngo, aby się angażować?

Kilka tygodni temu odbyły się wybory parlamentarne. Były one wyjątkowe, gdyż ponad 74% obywateli uprawnionych do głosowania poszło do urn i wybrało swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu. Wielu obserwatorów zajmujących się aktywnością obywatelską zauważyło, że coraz więcej z nas chce się angażować i mieć wpływ na to, co dzieje w naszym kraju czy lokalnej społeczności. Taka postawa obywateli może zdecydowanie cieszyć. Aktywność obywatelska i społeczna przejawia się przede wszystkim poprzez chęć udziału w życiu społecznym, politycznym, kulturalnym wspólnoty, do której należymy. Coraz częściej staramy się angażować we wspólne działania na rzecz dobra wspólnego. Powyższa aktywność może przejawiać się na różne sposoby. Część osób angażuje się w różnego rodzaju ruchy polityczne, działalność organizacji społecznych czy wolontariat.

Jednakże, czy chcąc działać aktywnie na rzecz społeczności lokalnej nie-

Foto: yastremskaolga na Freepik

Przemysław Zawada, Stowarzyszenie Dobra Fala

zbędna jest przynależność do jakiejś organizacji czy podmiotu? Otóż nie!

Dzięki rozwojowi techniki, social mediów coraz częściej angażujemy się w różnego rodzaju działania nieformalnie. Coraz popularniejszą formą działania są grupy nieformalne. Najczęściej tworzą je osoby, które chcą osiągnąć wspólny cel, np. zorganizować zbiórkę charytatywną, wyremontować boisko, zorganizować piknik itp. Problemem dla tych grup są jednak kwestie prawne i związane z nimi trudności w pozyskaniu środków na działania.

Na szczęście, coraz częściej podmioty zajmujące się aktywizacją społeczną mieszkańców dostrzegają ten problem i tworzą narzędzia umożliwiające takim grupom realizację swoich celów poprzez m. in. mikrogranty czy budżety obywatelskie. Dobrym przykładem takich działań ze strony samorządu jest Budżet Obywatelski Gminy Miejskiej Legionowo, w ramach którego mieszkańcy mogą zgłaszać oddolne inicjatywy, które później we współpracy z samorządem mogą być realizowane.

Dużym atutem tego rozwiązania jest brak zbędnej „papierologii” i ograniczeń prawnych. Pozwala to w sposób efektywny zrealizować ciekawe i ważne dla społeczności lokalnej inicjatywy, realnie odpowiadające ich potrzebom.

Innym przykładem dobrych praktyk w tym zakresie mogą być konkursy wojewódzkie organizowane przez organizacje pozarządowe w ramach FIO Lokalnie, gdzie grupy nieformalne mogą otrzymać wsparcie na swoje inicjatywy w wysokości nawet 5 tys. zł.

Podobne działania na poziomie lokalnym w naszym powiecie realizuje Stowarzyszenie Dobra Fala, które od 2 lat organizuje konkurs na mikro inicjatywy lokalne w ramach Aktywatora Inicjatyw Sąsiedzkich, który dofinansowany był ze środków Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy.

W ramach tego konkursu lokalni aktywiści oraz grupy nieformalne mogą otrzymać wsparcie na realizację ciekawych inicjatyw i przedsięwzięć, jak dogęszczanie zielenią, potańcówki wiejskie, spotkania towarzyskie itp.

Dzięki realizacji tego typu inicjatyw możliwe jest zrealizowanie swojego pomysłu bez potrzeby zakładania organizacji pozarządowej.

Jak widać, aby działać nie trzeba zakładać organizacji pozarządowej. Istnieje wiele form współpracy i działania, które mogą być realizowane przez grupy nieformalne bez potrzeby tworzenia zinstytucjonalizowanych podmiotów. Zapewne tego typu rozwiązania będą coraz powszechniejsze, co tylko pozytywnie przełoży się na zwiększenie aktywności obywateli i mieszkańców lokalnych społeczności.

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 7

Integracja sensoryczna Choć w tym roku minęło 30 lat od zorganizowania pierwszego kursu integracji sensorycznej (SI) dla terapeutów w Polsce, mam wrażenie, że terapia integracji sensorycznej jest ciągle owiana nimbem nowości, tajemnicy i dyskusyjnej skuteczności. A jest to uznana na świecie, powstała w latach 60-tych XX wieku, poparta licznymi badaniami metoda terapii osób (dzieci i dorosłych) z trudnościami w uczeniu się, skupieniu uwagi, z problemami emocjonalnymi.

Terapia SI bazuje na pracy na układzie nerwowym (mózgu), wspomaga, porządkuje jego pracę przez ruch. Ruch ciała w przestrzeni, huśtanie się na specjalnych platformach, turlanie, wspinanie, przeciskanie się, chodzenie po nierównym podłożu połączone z zadaniami koordynacyjnymi, na logiczne myślenie, wymagające planowania motorycznego – wszystko to mocno rozwija, organizuje układ nerwowy.

Ułatwia pracę mózgu, uczy go działania w świecie wypełnionym bodźcami.

Bodźce ze świata zewnętrznego (i wewnętrznego – np. położenie ciała w przestrzeni) są odbierane przez zmysły. Oprócz tych najlepiej znanych: wzrok, słuch, smak, węch, dotyk, posiadamy zmysły równowagi (tzw. zmysł, układ przedsionkowy), czucia głębokiego (inaczej propriocepcji, położenia ciała w przestrzeni, ale też „docisku” jakie czuje nasze ciało) oraz interocepcji (odbierający wrażenia z narządów wewnętrznych, najmniej znany).

Mózg odbiera bodźce z różnych zmysłów i musi je „zintegrować” aby wytworzyć obraz danego przedmiotu czy zjawiska. Wytłumaczę to na przykładzie jabłka. Zmysł wzroku dostarcza do mózgu informację: to jest kulisty przedmiot w czerwonym kolorze.

Zmysł węchu informuje, że pachnie przyjemnie. Zmysł słuchu, że nie wydaje żadnych dźwięków, chyba, że rzucić nim o podłogę, wtedy usłyszymy bum i plask. Receptory zmysłu dotyku poczują gładką, śliską, chłodną skórkę.

Receptory czucia głębokiego ocenią wagę i twardość jabłka. Zmysł smaku zadziała po ugryzieniu jabłuszka. I tak nasz mózg, dzięki zintegrowaniu tych wszystkich informacji, produkuje obraz jabłka. Widzicie oczami wyobraźni małe dziecko, które dopiero poznaje świat? Widzicie, że ono musi dosłownie wszystko posmakować (włożyć do buzi), dokładnie obejrzeć, wsadzić paluszki w każdy otwór itp. Jego mózg dopiero buduje bazę znanych zjawisk

Zdjęcie z prywatnego archiwum Renaty Wiśniewskiej

str. 8 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

mgr Renata Wiśniewska Dyplomowana fizjoterapeutka i terapeutka SI specjalizująca się w pracy z dziećmi, absolwentka WUM oraz wielu specjalistycznych szkoleń.

Członek SIO „Działamy Lokalnie”.

i przedmiotów. Receptory zmysłów ciężko pracują, w mózgu trwa szaleńcza praca. Dziecko uczy się świata.

A co się dzieje, gdy integracja sensoryczna jest zaburzona? Oczy widzą nasze wspomniane już jabłko, nos czuje zapach itd., ale mózg gubi się wśród natłoku informacji i nie jest w stanie zbudować obrazu lub buduje go niewłaściwie. Co się wtedy stanie? Jabłko może wydać się przerażające (nie znam tego – boję się), może być ocenione jako zbyt ciężkie/lekkie, brzydko pachnące itd., itp. Dla osób niezintegrowanych sensorycznie świat jest pełen zagadek, niebezpieczeństw; nieprawidłowo oceniają odległości (zaburzenia równowagi, częste potykanie się, przewracanie, słaba koordynacja), wagę (nieproporcjonalna siła wkładana np. w chwyt talerza, uścisk dłoni), dźwięk (wszystko jest zbyt głośne lub ciche przy prawidłowo pracującym słuchu)… Życie z nieprawidłową integracją sensoryczną jest cięższe, dzieciom trudniej się uczyć, szybciej się męczą, są częściej narażone na porażki. A stąd już prosta droga do przyszywania łatek: niegrzeczny, głośno krzyczy; leniwy, nie chce się uczyć, nie stara się – brzydko pisze, nie umie narysować równego kółka; niezgrabny,

Zdjęcie z prywatnego archiwum Renaty Wiśniewskiej

wszystko wylewa/wysypuje, ma dwie lewe ręce… I dalej – prosta droga wiedzie do zaburzeń emocjonalnych, lękowych, braku wiary w siebie.

Terapia SI pomaga zintegrować przez układ nerwowy wszystkie zmysły. Opiera się na dogłębnej diagnozie – gdzie, w którym zmyśle jest problem i jakiej natury (nadwrażliwość czy podwrażliwość). Na podstawie tej diagnozy, poprzez przyjemną formę niby-zabawy (bo jest huśtanie, skakanie na trampoli-

nie, grzebanie w ryżu czy lepienie z piasku kinetycznego) uczy mózg jak kropka po kropce dojść do celu, ogarnąć ten (coraz bardziej) skomplikowany świat.

Praca nad integracją sensoryczną jest dość długa, trwa zwykle przynajmniej rok systematycznych spotkań na terapii wraz z wypełnianiem zaleceń domowych (np. odstawienie ekranów!), ale efekty mogą być spektakularne. Osoba (powtarzam: dziecko, ale również dorosły), która np. nie była

W cieniu Warszawy?

Czyli Legionowo w metropolii Legionowo jest położone zaledwie około dwudziestu kilometrów od centrum Warszawy. Taka lokalizacja uwarunkowała historyczny rozwój miasta oraz wykazuje dominujący wpływ na jego obecne funkcjonowanie. Bliskość stolicy niesie dla Legionowian zarówno plusy, jak i minusy. Jak funkcjonują metropolie i mniejsze miasta położone w ich „cieniu”?

Metropolia i obszar metropolitalny

Pierwszą kwestią jest ustalenie, czy Warszawę możemy uznać za metropolię. Odpowiedź jest zdecydowana – tak, ponieważ spełnia kryteria stawiane w literaturze naukowej – m.in. ma znaczną liczbę mieszkańców, są w niej zgromadzone najważniejsze funkcje publiczne i biznesowe (w tym międzynarodowe), cechuje się powiązaniami z innymi metropoliami na świecie.

Warto jednak zaznaczyć, że jest to metropolia nie najwyższej rangi, nawet jeśli patrzymy na Europę.

Kolejnym aspektem jest to jak obecnie postrzegamy „metropolię”. Coraz częściej mówiąc o metropolii nie myślimy o samym mieście centralnym, ale o całym obszarze metropolitalnym, czyli np. o Warszawie wraz z otaczającymi ją gminami. Czym jest obszar metropolitalny? Są to tereny powiązane funkcjonalnie z rdzeniem metropolii. Powiązaniem funkcjonalnym jest np. to, że ludzie mieszkający w Legionowie pracują w Warszawie i pięć razy w tygodniu dojeżdżają do pracy (analogiczna sytuacja z uczniami i studentami lub miesz-

kańcami korzystającymi z usług w innym miejscu). To powiązania funkcjonalne spajają rdzeń metropolii z okolicznymi gminami (jako „żywy organizm”) i są najważniejszą podstawą do określania zasięgu obszaru metropolitalnego (choć liczą się także w mniejszym stopniu np. kwestie ciągłości zabudowy obszaru miejskiego).

Obszar Metropolitalny Warszawy

Przyjrzyjmy się Obszarowi Metropolitalnemu Warszawy. Powstało jego wiele delimitacji – wyznaczeń zasięgu.

Patrząc na obecne wdrażanie funduszy UE ważną rolę spełnia wyznaczony Region Warszawski Stołeczny, w skład którego wchodzi 70 gmin z 9 powiatów:

w stanie nauczyć się nieco trudniejszej matematyki, opanować jazdy na rowerze, prowadzenia samochodu, czuła nudności podczas jazdy, dyskomfort w noszeniu wielu rodzajów ubrań, silną wybiórczość pokarmową czy miała lęki, nie umiała wypowiadać się na forum – może pokonać te trudności dzięki terapii SI. Efekty nie przychodzą od razu, układ nerwowy potrzebuje czasu. Ale gdy zachodzą pozytywne zmiany – widać, że warto było pracować!

dr Rafał Florczyk Doktor nauk społecznych. Urzędnik samorządowy. Prezes Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie”. Prezes Towarzystwa Przyjaciół Legionowa.

grodziskiego, legionowskiego, mińskiego, nowodworskiego, otwockiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego, warszawskiego zachodniego, wołomińskiego oraz Warszawy (łącznie 6,1 tys. km2).

Legionowo z racji swojego położenia (ok. 20 km od centrum stolicy), zaliczane jest do Obszaru Metropolitalnego Warszawy zawsze, niezależnie od autora opracowania i przyjętych wskaźników. Co bardzo ważne, wszelkie badania wskazują na silne powiązanie miasta z Warszawą (w tym przede wszystkim jest to kwestia dojazdów Legionowian do pracy).

Plusy i minusy dla Legionowa

Położenie w tak bliskiej odległości od Warszawy, w której nagromadzone są liczne usługi publiczne i prywatne m.in. z sektora kultury, sportu, gastronomii, rozrywki, edukacji i zdrowia oraz bardzo liczne i atrakcyjne miejsca pracy, niesie za sobą poważne skutki dla ośrodków takich jak Legionowo.

Po pierwsze dostępność miejsc pracy w stolicy spowodowała historycznie, że Legionowo mogło osiągnąć większą liczbę ludności bez zapewnienia na miejscu odpowiedniej liczby miejsc pracy – to Warszawa „wysysała” legionowskich pracowników. Warszawa jako biegun gospodarczego wzrostu była więc motorem napędowym dla mieszkalniczego rozwoju Legionowa. Przez to miasto określa się często „sypialnią”

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 9

stolicy. Jest to pewne uproszczenie, w znacznej mierze oparte na prawdziwych przesłankach, choć sytuacja ta ulega zmianom (ale jest to kwestia na odrębną dyskusję). Mieszkanie poza miastem centralnym i jednoczesne pracowanie w nim ma kilka powodów m.in. niższe koszty mieszkań (choć nie zawsze) czy chęć ucieczki w spokojniejsze miejsce niż np. wielkomiejskie śródmieście, przy jednoczesnych dobrych zarobkach i możliwości rozwoju zawodowego w stolicy.

Po drugie pojawiają się problemy z wykształceniem pewnych funkcji – powstaniem usług w mniejszych miastach obszarów metropolitalnych. Bardzo bogata i zróżnicowana oferta usługowa Warszawy (z której mieszkańcy Legionowa mają szczęście korzystać) – zarówno bardziej powszechnych usług jak np. restauracje czy rzadszych usług, jak kultura wyższa, stanowi często konkurencję, z którą ciężko jest wygrać o klienta. Bardzo ważnym aspektem jest tu dostępność komunikacyjna tych usług – dojazd do Warszawy – która w przypadku Legionowa jest wyjątkowo dobra (ok. 30 minut pociągiem do centrum stolicy). Jest to znaczący czynnik wpływający na ogólny rozwój miast takich jak Legionowo, który ogranicza ich funkcje i nie jest łatwe do przełamania.

Po trzecie wspomniane powyżej powiązania funkcjonalne np. w postaci codziennych przejazdów do miejsc pracy w rdzeniu metropolii same w sobie powodują problemy i konflikty.

Doświadczamy tego od pewnego czasu (ostatnio w silniejszej mierze) w Legionowie, które jest swoistym węzłem przesiadkowym dla pasażerów komunikacji publicznej. Kwestie drożności kanałów transportowych w zależności od wielkości potoków pasażerskich, zróżnicowanych kosztów biletów komunikacji publicznej, czy ponoszenia kosztów korzystania z infrastruktury to jeden z najważniejszych problemów polityki metropolitalnej. Kwestia organizacji transportu i związanego z tym sprawiedliwego podziału kosztów i korzyści to wyzwanie, które od dziesięcioleci w lepszy lub gorszy sposób władze publiczne na całym świecie próbują rozwiązać (są to tzw. efekty zewnętrzne). Niestety w przypadku Warszawy (i wielu miejsc w Polsce) brakuje wypracowanego odpowiedniego rozwiązania tego problemu – czyli np. związku metropolitalnego, który odpowiadałby za niektóre usługi publiczne przy wspólnym finansowaniu wszystkich gmin uczestniczących. Współdziałanie w Obszarze Metropolitalnym Warszawy w różnych sferach opiera się na

dobrowolnej współpracy gmin poprzez np. Stowarzyszenie Metropolia Warszawa lub współprace dwustronne (np. w kwestii transportu zapewnianego przez warszawski ZTM), co nie zawsze przynosi pożądane efekty.

Podsumowanie

O problemach metropolitalnych (takich jak np. spójność polityki przestrzennej i rozlewanie się zabudowy, gospodarka odpadami, wspólne planowanie rozwoju) czy sposobach ich rozwiązywania (nowy szczebel administracyjny, związki metropolitalne lub oddolna współpraca) można powiedzieć o wiele więcej. W niniejszym tekście, jako badacz, który naukowo zajmuje się tymi zagadnieniami, starałem się opisać te najważniejsze aspekty, które odczuwa każdy mieszkaniec. Podsumowując, w mojej opinii, pomimo ewidentnych niedogodności, bliskość stolicy i jej atuty są dla nas szansą, z której powinniśmy czerpać, korzystając z jej dóbr jako indywidualni mieszkańcy – znajdując wymarzoną pracę lub odwiedzając liczne sklepy, restauracje czy placówki kultury. Również jako miasto Legionowo, winniśmy wykorzystywać napływające impulsy rozwojowe i w miarę możliwości niwelować negatywne skutki położenia.

mgr Piotr Wójcik

Zdolność do dziedziczenia i niegodność dziedziczenia Kontynuując tematykę prawa spadkowego poruszoną w ostatnim artykule nie można pominąć fundamentalnej kwestii dotyczącej tego kto w ogóle może dziedziczyć i na czym polega niegodność dziedziczenia.

Ponieważ obie te kwestie odnoszą się do „chwili otwarcia spadku” należy przypomnieć krótko, że pojęcie to oznacza zasadniczo śmierć spadkodawcy, bowiem z chwilą jego śmierci otwiera się spadek1.

Przechodząc do kwestii zdolności do dziedziczenia, należy podkreślić, że Art. 924 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, dalej KC. 1

dziedziczyć mogą zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne2.

W przypadku osób fizycznych, mogą one być spadkobiercami wyłącznie jeżeli żyją w chwili otwarcia spadku3.

Ustawa nie przewiduje pod tym względem innych ograniczeń, a zatem nie ma żadnych przeszkód, aby spadkobiercą zostało np. kilkuletnie dziecko. Spadkobiercą może zostać nawet dziecko już poczęte w chwili otwarcia spadku, pod warunkiem, że urodzi się żywe4.

W przypadku osób prawnych, mogą one być spadkobiercami wyłącznie

Magister prawa, absolwent UKSW w Warszawie. Zainteresowany językami, kulturami oraz systemami prawnymi i politycznymi krajów byłego ZSRR.

2

jeżeli istnieją w chwili otwarcia spadku5. Od tej reguły istnieje jednak wyjątek, który dotyczy fundacji oraz fundacji rodzinnych. Te dwa rodzaje osób prawnych mogą być spadkobiercami, pod warunkiem, że zostaną wpisane do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu6.

Posiadanie zdolności do dziedziczenia jest niezbędnym warunkiem bycia spadkobiercą, natomiast nie gwarantuje jeszcze otrzymania spadku. Potencjalny spadkobierca może bowiem zostać uznany za niegodnego dziedziczenia, co oznacza, że zostanie on wyłączony

3

5

KC, art. 927 § 1.

KC, art. 927 § 1.

4 KC, art. 927 § 2.

str. 10 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

6

KC, art. 927 § 1.

KC, art. 927 § 3.

z dziedziczenia tak jakby nie dożył otwarcia spadku1. W jakich przypadkach może to nastąpić?

W pierwszej kolejności, jeżeli spadkobierca dopuści się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy2. Nie istnieje prawna definicja takiego„ciężkiego przestępstwa”, w związku z powyższym ocena danego czynu będzie należeć do sądu. Pośród kryteriów, którymi kieruje się sąd, dokonując takiej oceny, wymienia się: złą wolę, wysoki poziom okrucieństwa, bezduszność, szczególną dotkliwość przestępstwa dla spadkodawcy (np. ze względu na dążenie do jego poniżenia czy upokorzenia)3.

Po drugie, jeżeli spadkobierca, używając podstępu lub groźby, nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności4.

Ostatnia przesłanka zawiera w sobie trzy kategorie czynów spadkobiercy ukierunkowanych przeciwko testamentowi spadkodawcy5: – umyślnie ukrycie lub zniszczenie testamentu, – podrobienie lub przerobienie testamentu, – świadome skorzystanie z testamentu podrobionego lub przerobionego przez inną osobę.

Uznania spadkobiercy za niegodnego można żądać wyłącznie na podstawie w/w wymienionych przesłanek. Jakiekolwiek inne, społecznie naganne zachowania nie stanowią podstawy do takiego uznania6.

Samo zaistnienie którejś z ustawowych przesłanek niegodności dziedziczenia nie oznacza jeszcze automatycznego uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Z odpowiednim żądaniem należy wystąpić do sądu.

Z takim żądaniem może wystąpić każdy kto ma w tym interes7. Poza interesem KC, art. 928 § 2.

KC, art. 928 § 1 pkt 1.

3 A. Sylwestrzak [w:] Kodeks cywilny.

Komentarz aktualizowany, red. M. BalwickaSzczyrba, LEX/el. 2023, art. 928.

4 KC, art. 928 § 1 pkt 2.

5 A. Sylwestrzak, op.cit., art. 928.; KC, art. 928 § 1 pkt 3.

6 A. Sylwestrzak, op.cit., art. 928.

7 KC, art. 929.

1 2

majątkowym legitymację uzasadnia również interes niemajątkowy, moralny, który uwidoczni się zwłaszcza wówczas, gdy osoba pozostająca ze spadkodawcą w bliskich stosunkach dozna satysfakcji z tego powodu, że do dziedziczenia po nim nie dojdzie osoba tego niegodna8.

Osoba, która zamierza wystąpić z takim żądaniem musi pamiętać, że ma na to rok od dnia, w którym dowiedziała się o przyczynie niegodności. Należy również pamiętać, że po upływie trzech lat od otwarcia spadku nie można żądać uznania spadkobiercy za niegodnego9.

Właściwym miejscowo sądem do rozpoznania takiej sprawy będzie sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. W przypadku jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, właściwy będzie sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część10. Rzeczowo właściwy będzie co do zasady sąd rejonowy, chyba że wartość udziału spadkowego spadkobiercy, który ma zostać uznany za niegodnego, przekracza kwotę 100.000 zł. W tym drugim przypadku właściwy do rozpoznania sprawy będzie sąd okręgowy11.

Ostatnią kwestią związaną z niegodnością dziedziczenia, o której należy wspomnieć jest możliwość przebaczenia przez spadkodawcę spadkobiercy, który dopuścił się czynu (lub czynów) uzasadniającego uznanie go za niegodnego dziedziczenia. Spadkobierca, któremu spadkodawca przebaczył, nie może być uznany za niegodnego12.

Samo przebaczenie jest aktem uczuć, który musi zostać uzewnętrzniony. Nie wymaga formy szczególnej, zatem może nastąpić także w sposób dorozumiany. Ponieważ przebaczenie nie jest czynnością prawną, może zostać również dokonane przez osobę nie posiadającą pełnej zdolności do czynności prawnych np. ubezwłasnowolnioną13.

W takim przypadku jest ono jednak skuteczne wyłącznie wtedy, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem14.

A. Sylwestrzak, op.cit., art. 929.

KC, art. 929.

10 Art. 39 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, dalej KPC. 11 KPC, art. 17 pkt 4.

12 KC, art. 930 § 1.

13 A. Sylwestrzak, op.cit., art. 930.

14 KC, art. 930 § 2.

8 9

Przemysław Zawada, Stowarzyszenie Dobra Fala

Organizacje senioralne mają moc!

Seniorzy to rosnąca w szybkim tempie grupa demograficzna. Szacuje się, że obecnie osoby w wieku powyżej 60 lat stanowią ponad 25% mieszkańców Polski. Kwestię tę dostrzegają coraz częściej rządzący, lokalne władze oraz organizacje pozarządowe. W przypadku rządzących coraz częściej projektowane rozwiązania prawne biorą pod uwagę potrzeby tej grupy wiekowej. Jednakże, główny ciężar działań w zakresie wsparcia i aktywizacji osób starszych kierowany jest na organizacje pozarządowe. To one w wielu przypadkach przejmują zadania administracji publicznej tworząc sieci wsparcia seniorów oraz wzmacniając relacje międzypokoleniowe.

Wśród ponad 140 tys. organizacji pozarządowych działających w Polsce, prawie 44% działa na rzecz seniorów i seniorek. Również w powiecie legionowskim znajdziemy wiele przykładów takich organizacji, zarówno działających tylko w obszarze osób starszych, jak również tych wspierających aktywność senioralną akcyjnie.

Najstarszą organizacją senioralną działającą na terenie powiatu legionowskiego jest Polski Związek Emerytów Rencistów i Inwalidów, który powstał w 1975 r. Jest to największa organizacja senioralna w Polsce.

Oddział PZERI w Legionowie organizuje liczne wydarzenia, w tym imprezy plenerowe, jak cykl „Lato w ogródku”, które gromadzą uczestników w różnym wieku i umożliwiają nawiązywanie relacji międzypokoleniowych. W 2023 r. dzięki staraniom organizacji, przy ul.

Husarskiej w Legionowie, powstał

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 11

Klub Wabank. Seniorzy mogą uczestniczyć aktywnie w spotkaniach, gdzie mają okazję do rozmów, wspólnych gier oraz realizacji swoich pasji. PZERI w Legionowie angażuje się również w organizację Senioraliów, cyklicznej imprezy, organizowanej od 2011 r., promującej pozytywną starość.

Kolejnym przykładem dobrych praktyk jest Legionowskie Stowarzyszenie „Amicus” oraz Klub Seniora „Amicus”, które działają na terenie Parafii M.B. Fatimskiej w Legionowie. Klub Seniora „Amicus” zrzesza ponad 100 osób w wieku powyżej 60 lat, które podczas organizowanych zajęć mogą realizować swoje talenty artystyczne, posłuchać ciekawych wykładów oraz wziąć udział we wspólnych wycieczkach.

Organizacją, która bardzo aktywnie działa w obszarze osób starszych jest Stowarzyszenie Pomocy Potrzebującym „NADZIEJA”, działające w Legionowie od 2004 roku. Stowarzyszenie prowadzi m.in. Uniwersytet Trzeciego Wieku, Klub Senior +, Centrum Wolontariatu Seniorów i Mazowiecką

Akademię Seniorów. Promuje solidaryzm społeczny, oferuje zajęcia dla utrzymania zdrowia i rozwijania umysłu. Warto wspomnieć, że Stowarzyszenie dzieli się również najlepszymi praktykami z innymi organizacjami senioralnymi. W 2022 r. opracowało wraz z lokalnym samorządem „Strategię działań miasta Legionowo na rzecz seniorów 60+ na lata 2022-2026”.

Dokument ten przedstawia dużą wartość, gdyż opisuje najważniejsze sfery

Kiedy do logopedy?

Logopedia powszechnie kojarzy się z korekcją wad wymowy czyli nauką prawidłowego wypowiadania głosek. Natomiast jest to szeroka dziedzina wiedzy, obejmująca wiele aspektów funkcjonowania człowieka. Nie ma zatem dolnej ani górnej granicy wieku, kiedy warto udać się na konsultację logopedyczną. W gabinecie logopedy można spotkać niemowlę, dziecko w wieku przedszkolnym, jak również młodzież czy osobę dorosłą.

Mowa to czynność złożona i aby mogła się poprawnie rozwijać muszą być spełnione pewne warunki: prawidłowo działający narząd słuchu, właściwa budowa i praca narządów artykulacyjnych (m.in. język, wargi, podniebienie miękkie), prawidłowo funkcjonujący centralny układ nerwowy oraz brak czynników zewnętrznych wpływających na poprawną mowę jak na przykład występująca wada wymowy wśród najbliższego otoczenia. Jeżeli te warunki są spełnione mowa powinna rozwijać się prawidłowo, natomiast jeżeli mimo to rozwój mowy dziecka wzbudza wąt-

pliwości warto udać się na konsultację do specjalisty z dziedziny logopedii.

Do logopedy należy udać się w przypadku kiedy: – Niemowlę nie gaworzy, nie odwraca główki w stronę źródła dźwięku oraz nie odpowiada uśmiechem na głos mówiącej do niego mamy. Ponadto jeżeli dziecko ma problemy z ssaniem piersi oraz kiedy ma trudności z połykaniem i żuciem pokarmów.

– Roczne dziecko nie wypowiada pojedynczych słów (np. mama, baba, pa pa), nie wskazuje palcem, nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie reaguje na

str. 12 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

życia seniorów i wskazuje główne obszary wsparcia.

Patrząc na działalność lokalnych organizacji senioralnych w Legionowie i powiecie legionowskim może cieszyć bogata oferta zajęć na rzecz tej grupy społecznej. Należy jednak pamiętać, że zmiany demograficzne postępują nieubłaganie i organizacje pozarządowe oraz samorząd muszą współpracować w celu dopasowywania swojej oferty do nowych oczekiwań seniorów.

mgr Karolina Świtaj Jestem magistrem logopedii z audiologią oraz terapeutą SI. Specjalizuję się w pracy z dziećmi, na co dzień pracuję w szkole podstawowej.

proste polecenia, nie odwraca głowy w stronę źródła dźwięku, ma problem z żuciem lub gryzieniem pokarmów, ssie palec lub ubranie, śpi z otwartą buzią.

– Dwulatek nie naśladuje dźwięków otoczenia (np. bam bam, tup tup, hau hau). Jego słownik ma mniej niż 250 słów, nie próbuje łączyć dwóch łatwych słów (np. mama am, baba da), nie reaguje na własne imię oraz na inne polecenia, chrapie podczas snu, nadmiernie się ślini, oddycha przez usta, nie potrafi wskazywać, np. części ciała.

– Dziecko w wieku przedszkolnym nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie naśladuje, nie zadaje pytań, nie reaguje na swoje imię, nie mówi zdań lub jego mowa jest niezrozumiała dla otoczenia, wkłada język między zęby podczas mówienia, mówi bezdźwięcznie (np. szapa zamiast żaba), zamienia głoski na inne podczas mówienia, jąka się, nie mówi wcale lub tylko w określonych miejscach, lub przy konkret-

nych osobach, ma zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, ssie kciuk lub ma wybiórczość pokarmową, czyli je mało lub tylko określone pokarmy.

Logopeda jest również specjalistą od prawidłowej techniki mówienia u osób dorosłych. Prowadzi treningi emisji głosu dla każdego, komu zależy na nieskazitelnej wymowie i dobrej dykcji.

Wspomaga osoby, które cierpią z powodu przeciążenia głosu wynikającego z intensywnego lub nieprawidłowego mówienia.

Specjalista z tej dziedziny pomaga również osobom, u których nastąpił rozpad umiejętności komunikowania się na skutek udaru lub wypadków komunikacyjnych, gdzie nastąpiło uszkodzenie mózgu. Logopeda na nowo programuje język, odbudowuje rozumienie mowy oraz wspomaga odbudowę umiejętności czytania, pisania i liczenia.

W większości przedszkoli i szkół zatrudnieni są specjaliści z dziedziny logopedii, z którymi można się skonsultować jeżeli mamy wątpliwości czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo.

Ponadto, warto zgłosić się do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, gdzie na wniosek rodziców może być przeprowadzona diagnoza logopedyczna,

Zdjęcie: https://www.istockphoto.com/pl/

z możliwością poszerzenia jej o dodatkowe opinie specjalistyczne: pedagogiczną i psychologiczną. Logopedzi przyjmują również w placówkach mających podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. Należy wówczas mieć skierowanie od pediatry lub lekarza rodzinnego. Coraz częściej logopedzi decydują się na prowadzenie własnej działalności w prywatnym gabinecie, gdzie również można udać się po poradę. Nad przeprowadzeniem prawidłowej diagnozy logopedycznej często pracuje cały zespół specjalistów, dlatego logopeda może skierować

Współpraca pomiędzy organizacjami pozarządowymi w Legionowie Legionowskie organizacje pozarządowe współpracują nie tylko z lokalnym samorządem (patrz „Działamy Lokalnie” nr 7), a także pomiędzy sobą. Teoretycznie taka współpraca ma same dobre strony. Organizacje pozarządowe wspólnie mogą więcej zdziałać, lepiej i skuteczniej się wspierać, i pomagać sobie nawzajem, tworzyć wspólne projekty, a także bardziej wzmacniać aktywność społeczną mieszkańców. Jeśli znajdą wspólne pole do działania i wdrożą większy projekt to skorzystają na tym przede wszystkim mieszkańcy miasta. NGO pełnią bowiem wiele funkcji, są min. łącznikiem i jednocześnie buforem między rodziną a państwem, obywatelem a władzą, mogą też kontrolować działania władz lokalnych, często są one pracodawcą i miejscem, w którym wolontariusze czy osoby współpracujące mają możliwość rozwoju swoich kompetencji i zdobywania doświadczenia.

NGO pełnią także rolę opiniotwórczą, często inicjują zmiany społeczne uzupełniając państwo, kształcą liderów.

dziecko do lekarza specjalisty – otolaryngologa, audiologa, ortodonty, psychiatry, neurologa lub fizjoterapeuty czy osteopaty.

Należy pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie i niekiedy, na niektóre umiejętności należy poczekać nieco dłużej, niż u jego rówieśników. Natomiast jeżeli jesteśmy zaniepokojeni stanem mowy swojego dziecka zawsze warto skonsultować swoje obawy ze specjalistą. Lepiej usłyszeć, że w rozwoju dziecka wszystko przebiega według normy, niż spóźnić się z pomocą.

mgr Tamara Stasiak Magister geografii UMCS, meteorolog, interesuje się i wspiera zrównoważony rozwój naszej planety, zachowania proekologiczne i pro-zwierzęce, członek Zarządu TPL, interesuje się historią Legionowa. Członek SIO „Działamy Lokalnie”.

Formy współpracy mogą być różne, jak pisze D. Murawska: „Jeśli chodzi o szczegółowe formy, to wskazuje się na współpracę rzeczową, finansową, wymianę informacji (np. o działaniach podejmowanych z innymi partnerami) lub osób, czy też udział we wspólnych projektach” (D. Murawska 2022 s. 136) Współpraca NGO może obejmować np. wspólne pozyskiwanie funduszy na realizację projektów, organizować wspólne konferencje czy szkolenia wolontariuszy i personelu.

Jednakże oprócz współpracy występuje też konkurencja i rywalizacja między organizacjami zajmującymi się

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 13

podobną tematyką. Jak pisze w swojej pracy D. Murawska konkurencja i rywalizacja między organizacjami pozarządowymi może także mieć na nie destrukcyjny wpływ. Zdarza się, że organizacja modyfikuje swoją misję w celu zdobycia funduszy i wtedy misja, dla której została ona powołana, staje się drugorzędna, a wzrasta rywalizacja pomiędzy organizacjami pozarządowymi.

W powiecie legionowskim działa Stowarzyszenie „Dobra Fala”, którego statutowym celem jest „promocja działalności lokalnych ngo, upowszechnianie idei aktywności lokalnej wśród mieszkańców, aktywne włączenie mieszkańców w działalność społeczną”. W bazie NGO tego stowarzyszenia znajduje się 41 wizytówek organizacji pozarządowych. Zapytałam pana Przemysława Zawadę, działacza stowarzyszenia „Dobra Fala” o współpracę z innymi organizacjami pozarządowymi na terenie naszego powiatu: Stowarzyszenie „Dobra Fala” działa od 2019 roku. W Waszej bazie NGO znalazłam 41 wizytówek organizacji pozarządowych min. naszego SIO Działamy Lokalnie. Proszę mi powiedzieć co skłoniło Pana do utworzenia stowarzyszenia „Dobra Fala”?

– Stowarzyszenie powstało w wyniku rozmów i obserwacji lokalnego „rynku” organizacji pozarządowych.

Wraz z członkami Stowarzyszenia dostrzegliśmy, że w powiecie legionowskim działa wiele organizacji społecznych, które angażują się w działania na rzecz społeczności lokalnej.

Jednakże, w naszych obserwacji wyszło, że brakuje promocji i informacji odnośnie tych działań. Mieszkańcy powiatu legionowskiego, często nie zdają sobie sprawy jak wiele ciekawych rzeczy robią lokalne ngo. Stąd pomysł na powstanie Stowarzyszenia i portalu www.dziejesie legionowski.pl. Jednocześnie w ramach „lokalnego patriotyzmu” chciałem wykorzystać doświadczenia zawodowe związane z rozwojem działalności, w tym działalności społecznej.

Niestety w naszym powiecie brakuje działań instytucjonalnych, które wspierałyby i sieciowały lokalne organizacje pozarządowe. Nasz portal ma na celu promocję i upowszechnianie działalno-

ści społecznej w naszym powiecie i zainteresowanie tymi działaniami, jak najszerszego grona mieszkańców.

Jesteście jednostką samofinansującą się. Skąd więc czerpiecie fundusze na działalność, bo przecież prowadzicie działania wspomagające finansowo inne ngo-sy?

– Nasze działania dofinansowane są w ramach projektu „Przewodnik aktywności społecznej. W Krainie Jeziora Zegrzyńskiego”, który jest realizowany w ramach programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego ze środków Islandii, Liechtensteinu, Norwegii w ramach funduszy EOG. Dzięki otrzymaniu dofinansowania w kwocie 25 tys. euro możliwe było zrealizowanie działań mających na celu stworzenie pierwszego przewodnika o działalności organizacji pozarządowych w powiecie, który działa w ramach portalu www.dziejesie-legionowski.pl, oraz fanpage’a, które są głównym medium promocji lokalnych ngo. Na portalu prezentujemy również treści dotyczące całego sektora pozarządowego oraz staramy się edukować naszych czytelników na temat działalności organizacji społecznych. Ponadto, dzięki dofinansowaniu możliwe było zorganizowanie m.in. dwóch konkursów Aktywator Inicjatyw Sąsiedzkich, w ramach których grupy nieformalne z całego powiatu miały możliwość zrealizowania własnych oddolnych inicjatyw. Udało się zrealizować 10 inicjatyw, w których wzięło udział ponad 1000 osób. Do tej pory w naszym powiecie nie było takiej inicjatywy.

Ponadto, dużą wartością naszej organizacji są działania wolontarystyczne. Nasi wolontariusze przygotowują m.in. treści na portal, kontaktują się z organizacjami pozarządowymi, czy wyszukują ciekawostki na temat sektora. Duża część działań to również kwestie administracyjne związane z realizowanymi zadaniami. Obecnie realizujemy również projekt senioralny „Nie mamy czasu na starość!” dofinansowany w ramach Programu Wieloletniego na rzecz Osób Starszych Aktywni+ na lata 2021 – 2025, edycja 2023.

Chcemy, aby powiat legionowski i kraina Jeziora Zegrzyńskiego kojarzy-

str. 14 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

ła się z się z dobrym miejscem do życia, również dzięki aktywności społecznej, sąsiedzkiej i obywatelskiej.

Jakie metody stosujecie aby zachęcić inne organizacje do współpracy z wami?

– W ramach realizowanych działań prowadziliśmy kampanię „Poznajmy się!” w ramach, której zachęcaliśmy lokalne organizacje pozarządowe do przekazywania informacji o swojej działalności, w celu publikacji ich i rozpowszechniania poprzez nasz portal. We współpracy z organizacjami z naszego powiatu powstała lokalna baza ngo, czy akcja „1% lokalnie!, a później „1,5% lokalnie” gdzie promowaliśmy organizacje pożytku publicznego z naszego powiatu. Zachęcaliśmy mieszkańców, aby zostawili swój odpis podatku w lokalnych ngo. Dodatkowo przygotowywaliśmy cykliczny newsletter informujący o naszych działaniach.

W dużej części jednak większość informacji jest pozyskiwania przez nas podczas monitoringu mediów lokalnych. Staramy się na bieżąco monitorować Internet. Staramy się również kontaktować z lokalnymi organizacjami w celu przygotowania wspólnie artykułu na ich temat.

Współpracujemy również z lokalnym samorządem, aby promował nasze działania wśród organizacji. Dzięki patronatom gmin Legionowo, Jabłonna, Nieporęt, Serock mogliśmy promować działania w ich mediach społecznościowych.

Czy zauważyliście, że organizacje z którymi współpracujecie nawiązują kontakty także między sobą?

– Liczymy, że nasze działania zachęcą lokalne organizacje pozarządowe do sieciowania się i współpracy. Nasz portal to pierwszy krok w budowie szerszej społeczności współpracy lokalnych ngo. Nasz portal ma stanowić platformę łączącą organizacje pozarządowe z mieszkańcami powiatu. Chcielibyśmy również rozpocząć kolejny etap mający na celu oddolne stworzenie sieci współpracy, dzięki której możliwe będzie efektywniejsze realizowanie działań, szczególnie przez małe i młode organizacje pozarządowe. Do tej pory organizacje pozarządowe z powiatu legionowskiego działy raczej niezależnie,

współpracując jedynie przy wydarzeniach akcyjnych. Chcielibyśmy to zmienić i stworzyć platformę współpracy między organizacjami pozarządowymi z naszego powiatu. Będzie to kolejny etap naszych działań.

Proszę powiedzieć, czy organizacje pozarządowe powinny ze sobą współpracować.

– Organizacje pozarządowe dzięki współpracy mogą realizować założone cele w sposób bardziej efektywny, dzięki minimalizacji kosztów i zwiększenie efektu skali, np. poprzez zwiększenie liczby odbiorców. Z uwagi na deficyty w zakresie zasobów organizacje pozarządowe muszą wspierać wzajemnie swoje działania. Nasze działania mają na celu promocję i upowszechnianie wiedzy o ngo. Naszym zdaniem warto rozbudowywać ten format. Drugim elementem był Targ Dobroci, w ramach, którego lokalne ngo mogły publikować na naszym portalu informacje o swoich potrzebach, czy zbiórkach.

W naszym powiecie nie ma podmiotu, czy platformy współpracy lokalnych aktywistów, organizacji społecznych, przedsiębiorców w celu realizacji inicjatyw na rzecz dobra wspólnego. Warto pomyśleć o tego typu rozwiązaniach, gdyż mogą one efektywnie wspierać sektor ngo w naszym powiecie.

Jak długo będzie realizowany projekt „Dzieje się! Legionowski” w ramach którego działa „Dobra Fala”? Czy osiągacie zamierzone cele?

– Celem projektu było stworzenie trwałej struktury, w postaci portalu i „społeczności” osób zainteresowanych aktywnością społeczną. Teraz będziemy pracować nad rozwojem tej usługi.

Uważamy, że udało Nam się osiągnąć zamierzone cele. Nasz fanpage obserwuje ponad 1,4 tys. osób. Lokalne organizacje pozarządowe znają Nasz portal i chętnie kontaktują się z nami w celu publikacji ich działań. Udało się stworzyć solidne podstawy działania, które można rozwijać.

Co by Pan poradził nowo powstającym organizacjom? Jakie kroki powinny przedsięwziąć aby rozpocząć współpracę z innymi organizacjami?

Czy „Dobra Fala” jest dobrym miejscem do takiej współpracy?

– Przede wszystkim zaproponowałbym, aby osoby tworzące stowarzyszenie, czy fundację zastanowiły się, czy rzeczywiście istnieje taka potrzeba. Czy, żeby zrobić festyn, altanę przy Sali wiejskiej niezbędne jest założenie organizacji pozarządowej. Należy pamiętać, że działalność organizacji pozarządowych wiąże się z wieloma obowiązkami.

Jeśli jednak chcesz działań, masz pomysł, czas i wytrwały to przede

Było to dawno OK „Póki żyjemy wśród ludzi bądźmy ludzcy.”

Harcerskie Wiosenne Czarowanie

wszystkim dobrze dobierz członków i wybierz formę prawną. Może to nudne kwestie, ale istotne. Warto również zrobić analizę lokalnego rynku, być może zamiast tworzyć organizację, warto przyłączyć się do już działającej.

Nie ma sensu mnożyć bytów.

Członkowie organizacji pozarządowych to ludzie otwarci na współpracę.

Warto się z Nimi kontaktować i proponować wspólne działania. Warto jednak pamiętać, że lokalne ngo wcale nie mają dużych zasobów, dlatego wasza współpraca to przede wszystkim praca własna. Warto o tym pamiętać!

Mamy nadzieję, że nasz portal jest już rozpoznawalny pośród lokalnych organizacji pozarządowych. Chcemy budować na tym kolejne nasze działania. Oczywiście nakierowane na rozwój lokalnego sektora ngo. Zapraszamy do współpracy. Chcielibyśmy stworzyć nieformalną strukturę współpracy lokalnych ngo, opartą na chęci kooperacji i wzajemnego zrozumienia.

Murawska, D. (2022) „Współpraca czy konkurencja? Relacje pomiędzy organizacjami pozarządowymi w Polsce”, Studia Politologiczne, vol. 64, s.

128-145.

Emil Jakóbiak Jestem pracownikiem administracji państwowej

SENEKA Dawno temu, a dokładniej 12 stycznia 1994 roku. Grupa rodziców wychodząc naprzeciw potrzebom swych niepełnosprawnych dzieci, powołała do życia Koło Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski przy TPD w Legionowie. Początkowo liczyło ono 40 osób, dziś skupia w swoim gronie nawet do 100 osób.

Podopieczni Koła to dzieci i młodzież obarczone wielorakimi schorzeniami (tj.: mózgowe porażenie dziecięce, autyzm, zespół Downa, epilepsja, obniżona norma intelektualna), są to

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 15

osoby, które po osiągnięciu pełnoletności na zawsze pozostaną dziećmi – „dorosłymi dziećmi”.

Praca w Kole to działania na rzecz chorych dzieci i osób niepełnosprawnych. Organizowanie spotkań z okazji Dnia Dziecka, zabawy mikołajkowe i choinkowe, wyjazdy do kina i teatru, a w okresie wakacyjnym wycieczki o charakterze krajoznawczym, obozy sportowe czy letnie wyjazdy rehabilitacyjno-wypoczynkowe.

Nie można pozwolić, aby te osoby przestały się uśmiechać, aby pozostawały na marginesie życia, aby były jego biernymi obserwatorami, a nie czynnymi uczestnikami.

Podopieczni Koła są aktywni i rozpoznawalni na terenie miasta Legionowo i całego powiatu legionowskiego. Biorą udział w licznych imprezach lokalnych typu: Dni Legionowa, Zawodach Sportowych i Paraolimpiadzie, Konkursach Plastycznych i Artystycznych. Dni Osób Niepełnosprawnych Powiatu Legionowskiego – od początku tego wydarzenia – odbywają się z Ich czynnym udziałem. Zdobywają nagrody i wyróż-

Wyróżnienie dla Koła

nienia. Uczęszczają też na naukę tenisa ziemnego, pływania. Polski Związek Taekwondo Olimpijskiego powołał dwoje podopiecznych Koła do Kadry Narodowej, mają oni na swoim koncie medale mistrzów Polski.

21 marca Koło organizuje marsz „Kolorowej Skarpetki” ulicami miasta Legionowo. Pierwszy Dzień Wiosny to Międzynarodowy Dzień Osób z Zespo-

łem Downa. Podopieczni Koła, ich rodzice i przyjaciele, niosąc transparenty zwrócili uwagę mieszkańców na problemy tej grupy osób. Przemarsz spotkał się z dużym zainteresowaniem i życzliwością mieszkańców. Koło jako pierwsze na Mazowszu zorganizowało przemarsz osób z zespołem Downa ulicami Legionowa.

Koło Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski działa nieprzerwanie już prawie 30 lat, jest to możliwe dzięki pracy własnej rodziców, opiekunów, sponsorów a także dzięki współpracy i pomocy ze strony władz miasta Legionowo i powiatu legionowskiego, to tam znajduje ludzi „patrzących sercem”.

Koło tętni życiem, niesie nadzieję i nie zostawia nikogo w potrzebie.

Koło Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski przy TPD w Legionowie

05-120 Legionowo, ul. Ks. Schabowskiego 2 tel. 506 063 190; email: kololegionowo@wp.pl https://www.facebook.com/profile.php?id=100064854301697

Marsz Kolorowej Skarpetki

Fundusze Unijne

mgr Patrycja Wolińska Członek SIO „Działamy Lokalnie”

w naszym sąsiedztwie cz. 2 Termomodernizacja dawnej siedziby OPS

Budynek przy Alei 3 maja został poddany termomodernizacji w zakresie m.in. nowego ocieplenia ścian zew-

nętrznych oraz nowej stolarki okiennej i drzwi. Gmina Miejska Legionowo zrealizowała projekt przy udziale środków UE z działania „Termomodernizacja budynków użyteczności

str. 16 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

publicznej” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020. W ramach projektu pn. „Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej” pracami

objęto łącznie cztery budynki, a pozyskana kwota dofinansowania to ponad 1,7 mln zł.

Węzły przesiadkowe na os. Młodych i przy ul. Sowińskiego/Mickiewicza

Celem głównym projektu była redukcja emisji zanieczyszczeń oraz gazów cieplarnianych na obszarze Miasta

Węzeł przesiadkowy przy ulicach Mickiewicza i Sowińskiego. Fot. Bartosz Karwacki

Dawna siedziba OPS. Fot. Bartosz Karwacki

Legionowo poprzez promocję nisko bądź zero emisyjnych środków transportu. W ramach zadania przebudowane zostały dwie pętle autobusowe w zakresie modernizacji: peronów, wiat przystankowych i miejsc postojowych oraz powstania: toalet, stacji ładowania pojazdów elektrycznych, kanalizacji

„Rodzina Skonieckich i ruch komunistyczny w Legionowie” Dnia 24 września 2023 r. w siedzibie Muzeum Historycznego w Legionowie – wydawcy – odbyła się uroczysta promocja książki pt. „Rodzina Skonieckich i ruch komunistyczny w Legionowie”. Autorem pracy jest dr hab. Jacek Emil Szczepański, dyrektor Muzeum Historycznego w Legionowie i Prezes TPL w latach 2003-2009 oraz 2019-2022.

Spotkanie otworzył autor – gospodarz, który przywitał przybyłych gości, a następnie głos zabrał Roman Smogorzewski – Prezydent Miasta Legionowo.

W imieniu partnera wydarzenia –Towarzystwa Przyjaciół Legionowa, również miałem przyjemność zabrać głos i podkreślić znaczenie nowo powstałej publikacji. Przed prezentacją książki przemówił także jeden z recenzentów –

prof. Adam Czesław Dobroński. Zebrani minutą ciszy uczcili pamięć drugiego recenzenta prof. Aleksandra Łuczaka.

Dr hab. Jacek Emil Szczepański omówił w skrócie losy rodziny Skonieckich, w tym tragiczne wydarzenia z dnia 12 stycznia 1944 r., kiedy rodzina zginęła w walce z siłami niemieckimi oraz kwestię ich upamiętnienia w okresie PRL oraz III RP. Na zakończenie Wawrzyniec Orliński – kierownik Działu Archeologicznego Muzeum – przedstawił badania archeologiczne przeprowadzone w celu poszukiwania pozostałości domu Skonieckich przy ul.

Królowej Jadwigi.

Praca w naukowy sposób porusza ważny temat dla lokalnej historii, który do tej pory nie został właściwie opisany. Dzięki wykonanej przez autora pracy, zestawieniu różnych źródeł i poddaniu ich krytycznej analizie, dowiadujemy się m.in. jakie było znaczenie ruchu komunistycznego w Legionowie w walce z okupantem, jak

deszczowej, oświetlenia LED i nasadzeń zieleni. Projekt zrealizowany przez Gminę Miejską Legionowo uzyskał dofinansowanie w wysokości niemal 2,7 mln zł w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020.

dr Rafał Florczyk Doktor nauk społecznych. Urzędnik samorządowy. Prezes Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie”. Prezes Towarzystwa Przyjaciół Legionowa.

dr hab. Jacek Emil Szczepański. Fot. Stanisław Załęczny

wyglądały relacje Armii Krajowej i Armii Ludowej, jak powstawały nowe lokalne władze po wejściu Armii Czerwonej do Legionowa.

Gratuluję autorowi publikacji i zachęcamy do lektury książki.

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 17

Edukacja w Stanach Zjednoczonych (cz.IV) Różnice w systemie edukacji w USA i w Polsce (cd.):

8. Wakacje i powrót do szkoły w USA

Rozpoczęcie szkoły zależy od władz federalnych (stanowych), miasta lub szkoły, które indywidualnie ustalają pierwszy dzień nauki. Zwykle przypada on w drugiej połowie sierpnia lub na początku września. Zdarza się nawet, że jest to pod koniec lipca.

Ostatni dzień nauki zależy od tego, kiedy wypadło rozpoczęcie. W każdym razie uczniowie spędzają w szkole około 180 dni w ciągu roku szkolnego.

9. Przerwy świąteczne

Poza wakacjami i grudniową przerwą świąteczną, znanymi w obu krajach, w USA świętuje się m.in.: – 5.09 Labory Day (Święto Pracy) – 10.10 Columbus Day (Dzień Kolumba) – 11.11 Veterans Day (Dzień Weterana) – 24-25.11 Thanksgiving Day (Święto Dziękczynienia) – 24-25.12 Christmas (Święta Bożego Narodzenia) - tydzień na przełomie grudnia, stycznia lub lutego Winter Break (przerwa zimowa, może być bezpośrednio po Świętach) -1.01 Nowy Rok – 17.01 Martin Luther King Day -21.03 George Washington's Birthday – na przełomie marca lub kwietnia Spring Break (tygodniowa przerwa wiosenna, może być bezpośrednio przed lub po Wielkanocy, obchodzonej w USA tylko jednego dnia) – 30.05 Memorial Day (Dzień Pamięci) – 4.07 Independent Day (Dzień Niepodległości) – 15.06 – 4.09 Summer Break (Wakacje).

Niespodzianką dla polskich uczniów w USA jest brak przerwy świątecznej z okazji Wielkanocy. Triduum Paschalne jest tam zredukowane do jednego dnia – Niedzieli Wielkanocnej. Wtedy to rodziny w Ameryce spożywają obiad (często w restauracjach, które tego dnia są otwarte). Lany Poniedziałek to w USA normalny dzień, w którym ludzie idą do pracy, a uczniowie – do szkoły.

10. Nauczanie domowe w USA

Edukacja domowa (tzw. homeschooling) jest legalną formą we wszystkich 50 stanach USA. Jak sama nazwa wskazuje, polega na rezygnacji z posyłania dziecka do szkoły i samodzielne (lub z pomocą ekspertów) przekazywanie wiedzy. W zależności od prawa federalnego, nauczanie domowe różni się w poszczególnych stanach. Główne przepisy dotyczą: Frekwencji – czyli długości kształcenia; w każdym państwie federalnym naukę rozpoczyna się w wieku 5-7 lat i kończy, kiedy dziecko osiągnie 16-18 rok życia.

Wymaganych przedmiotów – jeśli stawiane są tego typu warunki, najczęściej są to przedmioty: matematyka, język angielski, nauki społeczne i przyrodnicze.

Sprawdzania zdobytej wiedzy – czyli obowiązek (lub jego brak) organizowania egzaminów i testów weryfikujących poziom wiedzy ucznia.

Innych wymagań – dokumentacji, raportowania, liczby zajęć/godzin, zgody komisji itd.

Przed podjęciem decyzji o edukacji domowej, należy zapoznać się z obowiązującym prawem stanowym. Tego typu nauczanie ogólnie jest w USA legalne, jednak pod pewnymi warunkami, określonymi w lokalnych regulaminach.

Nauczanie domowe może odbywać się w następujących formach:

str. 18 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

mgr Grażyna Chojnowska Nauczycielka z 32 letnim stażem pracy, w tym 20 lat na stanowisku dyrektora przedszkola, inicjatorka i realizatorka projektu adaptacji dzieci do przedszkola od stycznia do sierpnia.

Członek SIO „Działamy Lokalnie”.

Tradycyjnie – polega na realizowaniu programu szkolnego w domu. Rodzice kupują podręczniki, instrukcje oraz harmonogramy i przekazują wiedzę prawie w taki sam sposób, jak nauczyciele – z większym dostosowaniem do indywidualnych potrzeb dziecka.

Online – polega na wykupieniu internetowego programu nauczania. Zadaniem dziecka jest logowanie się na zajęcia o określonych godzinach lub odtwarzanie przygotowanych materiałów.

Wiedza ucznia często jest sprawdzana za pomocą testów online, co umożliwia weryfikowanie postępów w nauce.

Mieszane (blended learning) – wykorzystujące zarówno wiedzę rodziców, jak i gotowe materiały online. Różnorodne zajęcia ułatwiają dziecku przyswajanie wiedzy, a zajęcia online, np. z dziedzin mało znanych rodzicom, zwalniają ich z obowiązku posiadania wiedzy na każdy temat.

Tzw. „oduczenie” (unschooling) – to odejście od tradycyjnego przekazywania wiedzy z tradycyjnych dziedzin naukowych na rzecz poznawania świata w sposób indywidualny. Może polegać, np. na podróżowaniu w celu poznania języka i kultury innych krajów lub na pomaganiu rodzicom w obowiązkach domowych/zawodowych w celu przyuczenia do pracy. Tego typu działania mają zainteresować dziecko i zachęcić do samodzielnego, i alternatywnego zgłębiania wiedzy.

Zalety i wady nauczania domowego w USA: Nauczanie w domu wymaga poświęcenia czasu i pracy, które tradycyjnie przypada nauczycielom. Obowiązkiem rodzica jest także przygotowanie się do przekazywania merytorycznej i sprawdzonej wiedzy, a trudno jest być ekspertem w każdej dziedzinie. W szkole kadra naukowa składa się z wielu członków – nauczanie domowe wymaga od rodziców ogromnej erudycji.

Dodatkowo, ograniczony kontakt

z rówieśnikami może mieć negatywny wpływ na dziecko.

Z drugiej strony, edukacja domowa jest formą, która pozwala dostosować program do indywidualnych potrzeb dziecka, skupić się na jego zainteresowaniach i mocnych stronach. Przekazywanie wiedzy w ten sposób pozwala budować więź między rodzicem a uczniem. Umożliwia także lepszą organizację czasu – to bardzo elastyczna forma nauczania.

Nieoficjalnie i niezobowiązująco rodzice nauczający domowo grupują się w małe zespoły, ustalają między

sobą, kto i kiedy będzie prowadził zajęcia z dziećmi, zgodnie ze swoim wykształceniem, wiedzą czy zainteresowaniami. Takie działania umożliwiają socjalizację i „fachowość” nauczania (czasami zatrudniają emerytowaną nauczycielkę). Główne argumenty rodziców do podjęcia nauczania domowego to bezpieczeństwo dzieci: Covid, strzelaniny, choć zdarzają się sporadycznie, indywidualne podejście do dziecka. Prawdą jest, że szkoły amerykańskie przykładają większą wagę do wsparcia dzieci słabszych niż szczególnie uzdolnionych. Dla wyjątkowo zdol-

Najmłodsi obywatele. Czyli jak rozwijać postawy obywatelskie u dzieci O dzieci dbamy od ich pierwszych chwil życia na świecie. Troszczymy się, wspieramy i uczymy. W przedszkolu to my zakładamy im szalik, rękawiczki i czapkę. W szkole podstawowej pilnujemy, żeby same już pamiętały, jak należy się ubrać samodzielnie. Im są starsze tym więcej dajemy im swobody w codziennym życiu, ale nadal mamy ogromny wpływ na ich rozwój. To od nas, rodziców zależy jakie wartości przekazujemy naszym dzieciom od najmłodszych lat. Co z nimi celebrujemy, czemu nadajemy priorytet, a co pomijamy, a nawet marginalizujemy.

Jak my, rodzice, możemy zachęcać nasze dzieci do współdecydowania o sobie oraz do rozwoju postaw obywatelskich? Mamy do dyspozycji kilka narzędzi, ale przede wszystkim sami powinniśmy być wzorem do naśladowania. Jeśli nasze dziecko będzie świadkiem naszego udziału w pracach na cele charytatywne czy społeczne, wówczas jest szansa, że samo kiedyś zapragnie zaangażować się… np. w zakup karmy do miejscowego schroniska dla zwierząt lub zgłosi się do adopcji zwierzęcia. To pierwsze sygnały, które należy sumiennie pielęgnować, bo wraz z upływem czasu może chcieć współdecydować np. o wegetariańskich posiłkach w szkolnej stołówce lub zgłosić projekt uprawy przedszkolnego albo szkolnego ogródka, może tworzyć niezależną gazetkę

uczniowską albo szkolny podcast. Głosowanie czy kandydowanie w wyborach do samorządu uczniowskiego to kolejny stopień zaangażowania naszego dziecka w społeczeństwo obywatelskie.

Warto uświadamiać dzieciom, że ich zaangażowanie to przede wszystkim decydowanie: za los swój i innych – także przyszłych pokoleń. Tak buduje się dziecięce poczucie odpowiedzialności i wpływu.

Lekcje zaangażowania obywatelskiego nie mogą ograniczać się do suchych

nych uczniów we wszystkich stanach są nieliczne szkoły publiczne z bardzo wysokim poziomem nauczania. Warunkiem przyjęcia jest zdanie trudnego testu.

Co sądzicie o edukacji w USA? Podzielcie się, proszę, własnymi refleksjami.

Autorka jest emerytowaną dyrektorką Przedszkola Miejskiego nr 12 w Legionowie, mamą trojga dzieci i babcią czworga wnucząt mieszkających w USA.

mgr Karolina Kępska-Tlaga Wiceprezes Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie”, z wykształcenia prawnik – konstytucjonalista. Mama dwójki nastolatków.

Doskonałym miejscem do kształtowania postaw obywatelskich jest ciągle szkoła. Tu dzieci uczą się również społecznej wrażliwości.

Niezmiernie istotny jest dialog pomiędzy nauczycielami, dyrektorami a uczniami i ich rodzicami. Najłatwiej to osiągnąć, realizując w ramach lekcji rozmaite przedsięwzięcia, np. zapraszając i angażując rodziców do okazjonalnego poprowadzenia lekcji. Nauczanie

Karolina Kępska-Tlaga prowadzi lekcję nt. wyborów parlamentarnych w szkole STO im.

Noblistów Polskich w Legionowie

pogadanek. Najważniejsze to zaangażować dzieci w dyskusję i dać im prawo współdecydowania.

projektowe to obiecujący trend we współczesnej szkole, a propagowanie postaw obywatelskich w szkole stanowi

DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r. | str. 19

Pasek chronologiczny

jeden z filarów edukacji przyszłości.

Mając możliwość poprowadzenia lekcji w szkole podstawowej STO im. Noblistów Polskich w Legionowie przekonałam się jak przyjemnie pracuje się z dziećmi, które posiadają już rozwinięte postawy obywatelskie. Dzieci nie tylko słuchały z zaangażowaniem, pytały i brały udział w dyskusji, ale przede wszystkim były zaangażowane emocjonalnie i chciały współdecydować o przebiegu naszej lekcji.

Kształtowanie w dzieciach postaw obywatelskich to świadome przekazywanie im wartości i wzorów zachowań, które my sami kiedyś nabyliśmy. Kiedy i jak pewnie nikt z nas dokładnie tego nie wie, czy nawet nie pamięta. Dlaczego tak ważne jest, aby był to proces jak najbardziej naturalny, wówczas przyniesie najbardziej oczekiwany i długotrwały efekt. A na tym zapewne najbardziej nam rodzicom zależy.

22.04.2023 r.

Piknik Ekologiczny organizowany przez Miasto Legionowo, na naszym stoisku organizowaliśmy konkursy i wręczaliśmy mieszkańcom nasze czasopismo „Działamy Lokalnie”.

05.05.2023 r.

Zaprosiliśmy do zapisywania się na bezpłatne „Warsztaty sensoryczne dla rodziców z dziećmi”! Jest to inicjatywa zgłoszona przez nasze stowarzyszenie i wybrana do realizacji w ramach projektu „Biblioteka – dom inicjatyw” realizowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Legionowie w ramach programu „BLISKO” finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Warsztaty prowadziły Renata Wiśniewska i Katarzyna Orłowska-Kisiel

10.05.2023 r.

Nasz projekt „Ekologiczne Legionowo” zgłoszony w Budżecie Obywatelskim Legionowa został zakwalifikowany do głosowania.

12.05.2023 r.

„Mazowsze na sportowo w Legionowie” to nasz projekt w Budżecie Obywatelskim Mazowsza.

12.05.2023 r.

Odbyło się walne zebranie naszego stowarzyszenia. Zarząd otrzymał absolutorium za 2022 r.

24.06.2023 r.

SIO Działamy Lokalnie brało udział w czterdziestych trzecich Dniach Legionowa. Na naszym stoisku rozmawialiśmy z mieszkańcami, rozdawaliśmy czasopismo „Działamy Lokalnie” oraz przeprowadzaliśmy konkurs z nagrodami.

29.06.2023 r.

Nasz projekt „Mazowsze na sportowo w Legionowie” nie zakwalifikował się do realizacji. Otrzymaliśmy 249 głosów.

15.08.2023 r.

Przy Arenie Legionowo odbyła się impreza plenerowa „Legionowskie Letnie Granie”! W jej trakcie można było zobaczyć część organizowanej przez nasze stowarzyszenie wystawy „Legionowo i okolice na zdjęciu”. Na wielkoformatowych planszach zaprezentowane zostały zdjęcia lokalnych fotografów. Koordynatorem wystawy był nasz oficjalny fotograf Zbigniew Oczkowicz.

22.08.2023 r.

W atrium legionowskiego ratusza galerii MOK można było obejrzeć wystawę pn. „Legionowo i okolice na zdjęciu”, zorganizowaną przez nasze stowarzyszenie.

13.09.2023 r.

Nasz projekt „Ekologiczne Legionowo” został skierowany do realizacji w Budżecie Obywatelskim Legionowa. W głosowaniu otrzymaliśmy 76 głosów i zajęliśmy 5 miejsce.

16.09.2023 r.

Na naszym stoisku biorącym udział w III Święcie Organizacji Pozarządowych w Legionowie mieszkańcy mogli wziąć udział w konkursie z nagrodami dla dzieci i dorosłych oraz otrzymać czasopismo „Działamy Lokalnie”. Była to też dobra okazja do rozmów o kwestiach lokalnych.

17.09.2023 r.

Realizacja projektu „Ekologiczne sąsiedztwo na Bukowcu C” Inicjatorzy w ramach Aktywatora Inicjatyw Sąsiedzkich rozdali bezpłatnie mieszkańcom Bukowca C w Legionowie sadzonki dzikiej róży i ognika szkarłatnego w celu zasadzenia na ich posesjach i podniesienia walorów ekologicznych oraz estetycznych osiedla.

22.09.2023 r.

Odbył się finał projektu „Ekologiczne sąsiedztwo na Bukowcu C”.

Inicjatorzy projektu i wolontariusze z Bukowca C posadzili 25 sadzonek dzikiej róży przy ul. Długiej.

22.09.2023 r.

Zakończyliśmy projekt „Pojemniki do wymiany zabawek”, ostatni pojemnik zainstalowaliśmy na os. Batorego w Legionowie.

Legionowo, grudzień 2023 r.

13.10.2023 r.

„Ekologia przy Arenie – nasadzenia zieleni przyjazne ptakom i owadom” – kolejna zrealizowana inicjatywa lokalna. Na nasz wniosek i we współpracy z Miasto Legionowo przy Arena Legionowo zasadzona została nowa zieleń przyjazna ptakom i owadom.

31.10.2023 r.

W skład Miejskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego w Legionowie weszli nasza wiceprezes Karolina Kępska-Tlaga (zastępca przewodniczącej) i prezes dr Rafał Florczyk (sekretarz Rady) jako przedstawiciel Prezydenta Miasta.

10.11.2023 r.

Udział w obchodach Narodowego Święta Niepodległości w Legionowie.

https://issuu.com/dzialamylokalnie można nas obserwować na: Instagramie: https://www.instagram.com/ siodzialamylokalnie/ Linkedin: https://www.linkedin.com/company/ stowarzyszenie-inicjatyw-obywatelskichdzia%C5%82amy-lokalnie Facebook: https://www.facebook.com/people/ Stowarzyszenie-Inicjatyw-ObywatelskichDzia%C5%82amy-Lokalnie/100068378125574/

str. 20 | DZIAŁAMY LOKALNIE Nr 8/2023 | Grudzień 2023 r.

Działamy Lokalnie – ISSN 2720-3271 Wydawca Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie” Adres redakcji Legionowo ul. Krakusa 1A Znajdź nas na Facebooku – Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich „Działamy Lokalnie” adres e-mail: sio@dzialamylokalnie.pl Redaktor naczelny Tamara Stasiak Zastępca redaktora naczelnego Renata Wiśniewska Zespół Redakcyjny Rafał Florczyk, Piotr Okrasa, Mateusz Nawrocki, Zbigniew Oczkowicz, Grażyna Chojnowska, Marcin Wiśniewski Autorzy gazetki nr 8 Grażyna Chojnowska, Rafał Florczyk, Karolina Kępska-Tlaga, Emil Jakóbiak, Zbigniew Oczkowicz, Tamara Stasiak, Jacek Szczepański, Karolina Świtaj, Renata Wiśniewska, Patrycja Wolińska, Piotr Wójcik, Przemysław Zawada Miejsce i data wydania Poprzednie numery dostępne są pod linkiem