Masz zawroty głowy? Winny może być błędnik

Odpowiada za zmysł równowagi, słowem – utrzymuje nas w pionie. Gdy jest chory, pozbawia nas władzy nad ciałem i zmysłami. Na jakie objawy z jego strony warto zwrócić uwagę i jak ustabilizować jego działanie, mówi dr n. med. Rafał Nieckarz, otolaryngolog.

Czym jest błędnik i jak on działa?

Błędnik stanowi część ucha wewnętrznego i jest położony w części skalistej kości skroniowej. Zawiera struktury odpowiedzialne za prawidłowy odbiór bodźców słuchowych oraz utrzymanie równowagi. Jego poszczególne części wypełnione są płynem, który przemieszcza się pod wpływem ruchu. W ten sposób podrażnione zostają mieszczące się w błędniku komórki zmysłowe. W momencie ich podrażnienia do mózgu zostaje wysłany impuls nerwowy, który przez mózg interpretowany jest jako ruch. I to właśnie dzięki ścisłej współpracy błędnika z ośrodkowym układem nerwowym potrafimy utrzymać równowagę, a nasze ruchy są skoordynowane.

Nie zawsze jednak wszystko przebiega tak idealnie...

Przede wszystkim działanie błędnika może się osłabić z wiekiem. I jest to proces naturalny. Poza tym, jak każdy inny narząd, błędnik może chorować dotykają go m.in. różnego rodzaju stany zapalne, otoskleroza, choroba Maniera. Na jego działanie wpływ mają również schorzenia ogólnoustrojowe, m.in. niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek, miażdżyca i inne choroby naczyniowe.

Jakie objawy wywołuje chory błędnik?

Gdy coś złego się z nim dzieje, pojawiają się silne zawroty głowy o charakterze wirowym (z ang. vertigo). Pacjent może mieć problem z chodzeniem, utrzymywaniem ciała w pionie. Objaw ten nasila się pod wpływem ruchów głowy. Zwykle występują też mdłości, rzadziej wymioty. Może też pojawić się jednostronne upośledzenie słuchu, uczucie pełności oraz szum uszny. Dolegliwości te rzadko trwają dłużej niż 3 tygodnie.

Wydaje mi się, że gdybym się tak czuła, byłabym przerażona i sądziłabym, że mogę mieć udar.

Rzeczywiście, objawy chorób błędnika są bardzo uciążliwe i niekiedy przywodzą na myśl udar. Lekarz jednak jest w stanie dość szybko ocenić, czy ma do czynienia z obwodowymi zawrotami głowy, czyli wywołanymi przez problemy z błędnikiem czy ośrodkowymi (gdy winne są zaburzenia w pracy mózgu). Konieczne są badania, np. próby błędnikowe, w czasie których wywołuje się u pacjenta oczopląs. Poziomy świadczy o zaburzeniach błędnika, pionowy może wskazywać na zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym. Dodatkowo niezbędne bywa wykonanie tomografii głowy.

Jak się leczy schorzenia związane z błędnikiem?

Wszystko zależy od tego, gdzie tkwi przyczyna. Jeśli odpowiada za to choroba ogólnoustrojowa (np. niedoczynność tarczycy), podstawą jest jej prawidłowe leczenie. W przypadku zaburzeń wynikających z wieku, stanów zapalnych czy chorób naczyniowych, najczęściej rozwiązaniem jest włączenie leczenia farmakologicznego. W zależności od potrzeb stosuje się leki przeciwzapalne, poprawiające krążenie, zmniejszające krzepliwość. Często włącza się również rehabilitację ruchową, która stabilizuje funkcje błędnika. Polega ona na wykonywaniu specjalistycznych ćwiczeń, dzięki którym można znacznie ograniczyć zawroty głowy.