OWIEŃ cznych, DOTRZYMAĆ 3

Badania profilaktyczne

Stare chińskie przysłowie mówi: „Mądry człowiek wyprzedza chorobę, gdy jej jeszcze nie ma”. I nie jest to martwienie się na zapas, tylko podarowanie sobie szansy na zdrowe życie. Regularnie wykonywane badania profilaktyczne pozwalają bowiem na wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie leczenia wówczas, gdy ma ono największe szanse na skuteczność. Specjaliści uważają je za jeden z najważniejszych elementów troski o zdrowie. Dlatego warto jeszcze w styczniu umówić się do internisty i poprosić go o zlecenie podstawowych badań krwi, np.: morfologię, oznaczenie stężenia cholesterolu, glukozy i CRP, oraz o wystawienie skierowań na badania obrazowe – w tym koniecznie USG jamy brzusznej i tarczycy oraz RTG klatki piersiowej (jeśli od poprzedniego minęło 5 lat). Idź też do ginekologa na USG przezpochwowe (transwaginalne) – jeżeli sam nie wykonuje tego badania, wystawi ci na nie zlecenie. Bez skierowania, w ramach NFZ, możesz umówić się na mammografię (jeśli jesteś w wieku 50‒69 lat i nie miałaś tego badania w ciągu ostatnich dwóch lat) oraz na cytologię (wykonywana jest raz na trzy lata u kobiet w wieku 25‒59 lat). Więcej na temat badań profilaktycznych piszemy na s. 30‒31.

Warto Wiedzie

Od lipca 2022 roku pula badań diagnostycznych, którymi dysponuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jest znacznie większa.

ZAWSZE PODCZAS WIZYTY U INTERNISTY POWINNAŚ MIEĆ WYKONANY POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO. JEŚLI LEKARZ SAM NIE PROPONUJE TEGO BADANIA, POPROŚ GO O TO.

Jeśli w ostatnim czasie pojawiły się u ciebie jakieś dolegliwości, nie czekaj, aż miną same. Im szybciej poznasz ich przyczynę i rozpoczniesz leczenie, tym lepiej. Nie lekceważ też schudnięcia bez uchwytnej przyczyny lub nawet drobnych objawów, które utrzymują się ponad 2 tygodnie.

WYKORZYSTAJ KAŻDY DZIEŃ, ZWŁASZCZA SŁONECZNY, ABY

WYJŚĆ NA SPACER.

Relaksująca aktywność

Każda forma ruchu praktykowana regularnie, najlepiej codziennie, to twoje zwycięstwo. Nie tylko nad pokusą posiedzenia na kanapie, ale także nad wieloma potencjalnymi chorobami. Badania naukowe udowadniają, że wystarczy pół godziny spaceru, marszu, pływania, ćwiczeń czy innej aktywności fizycznej, aby o 30‒50 proc. zmniejszyć ryzyko problemów z układem krążenia, a także cukrzycy, osteoporozy czy nawet nowotworów. Jest jednak podstawowy warunek – intensywność wysiłku powinna być taka, aby twoje tętno wzrosło do mniej więcej 130 uderzeń na minutę (by je sprawdzić, zatrzymaj się na chwilę, połóż dwa palce na wewnętrznej stronie nadgarstka, policz puls przez 15 sekund i pomnóż przez 4).

A jeśli chcesz zyskać więcej, ćwicz codziennie przez godzinę. Szacuje się, że osoby aktywne przez mniej więcej 7 godzin w tygodniu są ok. 40 proc. mniej narażone na przedwczesną śmierć niż te, które poświęcają na wysiłek jedynie pół godziny tygodniowo. Warto docenić także fakt, że taki codzienny ruch to dodatkowo lepsze trawienie (zespół leniwego jelita, który objawia się m.in. zaparciami, to nie jest tylko chwytliwa nazwa choroby – dotyczy on znacznie częściej tych, którzy nie przepadają za aktywnością).

Jeśli chcesz zyskać jeszcze więcej, zachęć kogoś bliskiego, aby dotrzymał ci towarzystwa i kroku. To uprzyjemni ten czas, a dodatkowo pomoże każdemu z was zyskać nie tylko lepsze zdrowie, ale także pamięć i nastrój oraz mniej problemów z zasypianiem.

Jak Dotrzyma Postanowie

Co możesz zrobić, aby w tym roku na pewno ci się udało? Oto kilka rad psychologów.

•Tak sformułuj postanowienie, by było realistyczne. „Nigdy nie wezmę słodyczy do ust albo schudnę 10 kg przez miesiąc” nie należą do tej kategorii, ale „codziennie zrobię 20 przysiadów” już tak.

•Ustal sobie 3‒5 celów. Gdy będzie ich więcej, rozmyją się, a to może sprawić, że nie osiągniesz żadnego.

•Pamiętaj, że realizacja zamierzeń zależy od ciebie. To oznacza, że nie powinnaś stawiać warunków, typu: „będę uczyć się języka obcego, jak dostanę podwyżkę”

•Nagradzaj się po każdym sukcesie. A przynajmniej pozbądź się nawyku karania się np. wyrzutami sumienia, jeśli nie udało ci się w danym dniu.

Waga w dół

Ileż to razy postanawiałaś sobie, że w tym roku na pewno schudniesz?

Jeśli do tej pory nie udało ci się zrzucić zbędnych kilogramów, to znaczy, że dobrze wiesz, iż nie jest to łatwe. I nie chodzi tylko o ewentualną słabą wolę. Może warto sprawdzić, czy przeszkodą nie są jakieś problemy natury zdrowotnej. Jeszcze w tym miesiącu skontroluj pracę tarczycy i poziom cukru (a jeśli okaże się to niezbędne, także insuliny), bo ewentualne nieprawidłowości to właśnie najczęstsze przeszkody utrudniające zrzucenie nadwagi. Jeśli okaże się, że wszystko z twoim zdrowiem jest w porządku, zmniejsz ilość kalorii w pożywieniu. Zapomnij jednak o restrykcyjnych dietach i głodówkach. Po kilku tygodniach ograniczania jedzenia lub eliminacji niektórych składników odżywczych zapewne zobaczysz na wadze nieco mniejszą liczbę, ale odczujesz negatywne konsekwencje zdrowotne. Twój metabolizm zwolni, możesz nabawić się niedoborów żywieniowych, a nawet rozregulować gospodarkę hormonalną (m.in. pracę tarczycy). Taka dieta to także duży stres dla organizmu, wzrasta więc poziom kortyzolu, a ten wyjątkowo skutecznie utrudnia odchudzanie (sprawia, że odkłada się więcej tłuszczu). Jak zatem zdrowo stracić nadmierną masę ciała? Zmień sposób odżywiania – powoli, lecz systematycznie, gdy masz dopiero niewielką nadwagę, zaś radykalnie i stanowczo, kiedy nadmiar kilogramów jest duży. Pamiętaj przy tym, że najlepsze są diety zbilansowane, dostarczające wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Więcej na ten temat piszemy na s. 48‒51.

Mniej cukru

Sięgasz często po coś słodkiego na pocieszenie? Jeśli tak, to zapewne wiesz, że to naprawdę działa. Od razu czujesz się lepiej, bo słodkie i tłuste przekąski pobudzają tzw. ośrodek nagrody w mózgu. Po ich zjedzeniu rośnie poziom „hormonów szczęścia” (serotoniny, dopaminy, endorfin), niektóre pobudzają też wydzielanie tryptofanu ma działanie przeciwlękowe, dzięki czemu znajdujemy uspokojenie. Co więcej, podnosi się także poziom glukozy we krwi, a w stresie zużywamy jej więcej. Zatem cóż złego w takim pocieszaniu się? Ten dobry efekt jest, niestety, chwilowy, za to, gdy zbyt często korzystamy z takiej metody, nadmiar cukru odkłada się nam w postaci tkanki tłuszczowej (tak, tak, to nie tłuszcz, który zjadamy, gromadzi się na twoich biodrach i brzuchu, tylko właśnie glukoza). Cukier podwyższa również stężenie trójglicerydów we krwi, ma działanie prozapalne, zwiększa ryzyko miażdżycy i nadciśnienia. Szkodzi też twojej urodzie, gdyż powoduje niszczenie włókien kolagenowych w skórze. Ale jest też dobra informacja: wystarczy, że ograniczysz ilość cukru przez miesiąc, aby odczuć (i to nie tylko na własnej skórze) pozytywne skutki.

najzdrowsze diety od lat uważa się śródziemnomorską, DASH, a także fleksitariańską. Poznaj ich zasady, sprawdź, która odpowiada ci najbardziej i zacznij ją stosować jeszcze w tym tygodniu.

Za

SZCZOTKOWANIE

ZĘBÓW TO PODSTAWA. WARTO PAMIĘTAĆ TEŻ O CZYSZCZENIU PRZESTRZENI MIĘDZYZĘBOWYCH I JĘZYKA.

Kontrole u stomatologa

Boisz się usiąść na fotelu dentystycznym? Nie jesteś wyjątkiem – taki problem ma wiele osób. Lekarze podkreślają jednak, że znacznie bardziej powinniśmy obawiać się konsekwencji naszych zaniedbań. Jak pokazują badania, zdrowie zębów i dziąseł jest bowiem ściśle związane z dobrą kondycją całego organizmu. Okazuje się, że choroby jamy ustnej, takie jak próchnica i paradontoza, mają wpływ na wiele narządów w tym m.in. na układ sercowo-naczyniowy. Nieleczone ubytki w zębach i odsłonięte dziąsła mogą być siedliskiem bakterii, które przenikają do krwi i wywołują przewlekły stan zapalny w naczyniach krwionośnych. To zaś sprzyja miażdżycy i może zwiększać ryzyko zawału serca. Są też dowody na to, że choroby przyzębia zwiększają ryzyko cukrzycy, reumatoidalnego zapalenia stawów. Zdrowe zęby to także lepsza pamięć w podeszłym wieku i mniejsze prawdopodobieństwo choroby Alzheimera (w mózgach osób cierpiących na schorzenie znaleziono bakterie bytujące w chorych dziąsłach) i silniejsza odporność na wszelkie infekcje wirusowe, bo organizm obciążony zwalczaniem patogenów w jamie ustnej oraz przewlekłym stanem zapalnym dziąseł jest mniej skuteczny w walce z zarazkami. Co warto zrobić? Zapisz się na pierwszą wizytę, możesz nazwać to jedynie przeglądem stomatologicznym, potem już będzie łatwiej pokonać lęk.

Dalej od internetu i telewizji...

...a bliżej siebie, swojej rodziny i przyjaciół. Wielogodzinne przeglądanie informacji w mediach społecznościowych, śledzenie doniesień w telewizji czy oglądanie seriali, nie tylko nadmiernie obciąża wzrok i kręgosłup. Sprawia też, że przecieka ci przez palce czas, który mogłabyś poświęcić na coś rozwijającego, jak choćby naukę języków obcych (wspominamy o tym, bo jest to jedno z najpopularniejszych postanowień noworocznych). A jeśli wybierasz relaks zamiast nauki, zagraj z przyjaciółmi lub rodziną w planszówki. Dlaczego to lepsze od serialu? Bo rzeczywiście pomaga oderwać się od problemów i wyzwala endorfiny, czyli hormony szczęścia. Wzmacnia też waszą więź i pomaga zbudować bliskość, a to jest kapitał, z którego można czerpać w trudniejszych chwilach.

PARTYJKA SZACHÓW Z DZIECKIEM TO NIE TYLKO EKSCYTUJĄCA ROZRYWKA, ALE TEŻ OKAZJA DO POZNANIA SIĘ LEPIEJ.

JEŚLI LUBISZ TAŃCZYĆ, POSZUKAJ W INTERNECIE FILMIKU Z NOWYMI KROKAMI I POZNAJ JE.

Nowe wyzwania

Czy masz poczucie, że twoje życie już przestało być ekscytujące? Rutyna w pracy, stale te same zadania w domu, brak nowych tematów do rozmów z przyjaciółmi... Każdego dnia wykonujesz dokładnie te same czynności i napotykasz na te same przeszkody, które cię blokują. Jeśli nie dostarczasz mózgowi nowych bodźców, które go stymulują, popada on w stan uśpienia i nie działa tak efektywnie, jak mógłby. A udowodniono, że rozwija się on przez całe życie, a nie tylko w dzieciństwie i młodości, co oznacza, że także u osób dorosłych i seniorów mogą powstawać nowe neurony i połączenia pomiędzy nimi – potrafimy więc ciągle się uczyć i opanowywać nowe umiejętności. Skoro wiesz, że mózg można trenować, podobnie jak inne części ciała, każdego dnia staraj się wprowadzać nowe, ciekawe elementy do swojego życia. Wystarczy, że ugotujesz coś zupełnie nowego, zmienisz trasę spaceru, umyjesz zęby, trzymając szczoteczkę w innej niż zwykle ręce. Jeśli nabierzesz ochoty i poczujesz potrzebę dalszego rozwoju (bo tak to działa!), zapisz się np. na kurs tańca albo makramy (są już też szkoły internetowe). Jakiego efektu możesz się spodziewać? Nie tylko większej radości życia, ale i całkiem konkretnych korzyści dla zdrowia: dzięki temu zmniejszy się ryzyko chorób neurodegeneracyjnych i problemów z pamięcią.

MGR FARM. MAGDALENA JUREK

Czy są jakieś preparaty, które powinniśmy zacząć przyjmować regularnie?

Tak. Stosowanie suplementów diety ma uzasadnienie, bo utrzymanie codziennej perfekcyjnej diety jest praktycznie niemożliwe. Przede wszystkim ze względu na położenie geograficzne Polski zalecana jest stała suplementacja witaminy D3. Wpływa ona na odporność, reguluje gospodarkę wapniową, może zapobiegać depresji i otępieniu. Warto również wdrożyć suplementację kwasów omega-3 i omega-6, bo nasza dieta rzadko zawiera odpowiednią ilość ryb i nierafinowanych olejów. Tymczasem te substancje poprawiają profil lipidowy, są niezbędne do funkcjonowania układu nerwowego i sercowo-naczyniowego, minimalizują występowanie stanów zapalnych. Osoby stosujące dietę bezmięsną powinny zadbać o suplementację witaminy B12 i żelaza. Warto regularnie stosować także magnez, który stabilizuje funkcje układu nerwowego i usprawnia pracę szarych komórek.

A