Doctor Magazine August 2021

Page 1

The Premier Bilingual Health Magazine in Sri Lanka Volume 27 • August 2021

oshjeähd frda.Skag bkaishq,ska fok yeá

fldúâ w,a, mk,af,a h,s ysi Tijk fvx.= The National Dengue Control Unit

Dengue Update

wxYNd.hg fN!;Ñls;ail m%;sldr

ffjoHjrhd

fldfrdakd ldf,a .eìKs uj cSj;a fjk ;df,a'''

ISBN-1391 1341

9 7 7 13 91 13 400 1 RS 180 (VAT INCL)

doctormagazine.lk




Regular

Features

Editors Note 4

Theme Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit Dengue Update fvx.= jix.;hla we;s fkdjkq msKsi Tfí j.lSu''' 8

Ongoing Health Threats 6 Coronavirus: Recovered from COVID-19? Seven tests you must take fldfrdakd yeos, iqjm;a jqKdo@ tfykï Tn fï ffjoH mÍlaIK j,g ,la úh hq;=hs wdisß frday,a iuQyfha ridhkd.dr wOHlaI kS,a m%sh;a fcdaka úisks 78

How to get pregnant faster: Tips and facts to increase fertility ... weÕ we;=f,osu äïnhla yd Y=l%dKQjla tlalr orefjla idod .kakd wdldrh idhksl l<,fõo úfYAI{ ffjoH fy<rejka mikal=udr 64

jYS .=relï ñ;=ßhkaf.a wmQre fma%uh ke;s lrkak nkaOkhla''' Y%S ,xld iajdmkfõ§kaf.a ix.ufha iNdm;s ufkda Ñls;ail ffjoH mS'tka'úoHdl=,m;s 103

fvx.= uÿrejkaf.ka f;dr ksjila iy mßirhla i|yd''' cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH ks,Odß ffjoH bfrdaIsŒ wfífialr 24

m%cd uq,sl fvx.= u¾ok jevigykla lrd'''

mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula''' tu ia:dk fvx.= uÿrejka fnda fkdjk ia:dk njg m;a lr .ksuq

cd;sl fvx.= u¾Ok tallfha wOHlaI m%cd fi!LH úfYaI{ ffjoH iqo;a iurùr 10

m%cd fi!LH úfYAI{ ffjoH ksu,ald mkaks, fyÜá ffjoH wYdks fyajf.a ffjoH y¾IKS chj¾Ok 29

Y%S ,xldfõ fvx.= frda. fha j;auka ;;a;ajh

fvx.= jdyl uÿrejka iy p¾hdjka

fi!LH wud;HxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallfha m%cd fi!LH úfYaI{ ffjoH ã' tia' wfkdacd t*a' ërisxy fi!LH wud;HxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH ;s,xld nKavdr 12

lSg úoHd{- Y%S ,xld úoHd;aul fiajh ÈkqId tia'fmf¾rd 36

fï Èkj, mj;sk WK ms<snoj Tn fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs@ fld<U cd;sl frdayf,a ldhsl frda. úfYAI{ ffjoH m%oSma l=udrisxy 16

h,s ysi Tijk fvx.= Wjÿr iy Tfí orejd ßcafõ wd¾hd <ud frdayf,a <ud frda. úfYAI{ ffjoH oSmd,a fmf¾rd 20

fuÉpr lsh,;a wykafka ke;af;a wehs @ fuÉpr wy,;a lshk foa fkdlrkafka wehs @ fvx.= yd fi!LH m%j¾Okfhka W.; yels mdvï''' ffjoH ,ysre fldä;=jlal= ffjoH WfïId fm%au;s,l 39


fvx.= frda.h y÷kd.ekSu iy m%;sldr ,nd §u i|yd jeo.;a jk ridhkd.dr mÍlaIK

Physiotherapy Treatment Approaches wxYNd.hg isÿ lrk fN!;Ñls;ail m%;sldr

ffjoH fla' ta' tia' ã' l=urmafmreu 42

Y%Su;a fcdaka fld;,dj, wdrlaIl úYaj úoHd,hSh frdayf,a fN!;Ñls;ail liqka niakdhl 84

fvx.= md,kh ioyd kj ;dlaIKh fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj''' cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH bkaÈl ùrisxy 45

fvx.= frda.hg;a tkak;la ta isyskh ;j;a wE;o@ fvx.= frda. md,kfha wkd.; wNsfhda. ffjoH ,ysre fldä;=jlal= 51

Èhjeähd frda.Skag bkaishq,ska tkak;a lsÍu ks¾Kd, frda. úfYaI{ ffjoH ksrkac,d óf.dvúodkf.a 55

Pediatric Plastic Surgery 02 orejka m;ajk yosis wk;=re j,oS isÿ lrk ma,diaála Y,H m%;sldr ma,diaála Y,H úfYAI{ ffjoH wñ, isßj¾Ok 89

How do you keep pregnant women safe during a pandemic? fldfrdakd ldf<A .eìKs uj cSj;a fjk ;df,a''' fi!LH m%j¾Ok ld¾hdxYfha ksfhdacH wOHlaI úfYaI{ ffjoH mS' ã fld.a.,f.a 96

wdhq¾fõoh Medicinal properties of “Kola Kenda” Dr. K.A.B. Fernando 100

STD Facts ,sx.sl y¾msia ñ:Hdfjka Tíng''' ol=KQ fld<U ^l¿fndaú,& YslaIK frdayf,a ,sx. dYs%; frda. ms<sn| úfYaI{ ffjoH ^je'n'& osf,ald fidkakdor 72

Dengue j¾Idj;a iu. ysi Tijk ìhlre fvx.= frda.hg fydañfhdam;s ms<shï foysj, rcfha fydañfhdam;s ffjoH uOHia:dkfha ia:dkNdr ffjoH ks,Odßks" fydañfhdam;s ffjoH wkqId fyaul=udr 108

ikaê.; frda. ldKavhg wh;a jk''' ldka;djkag oreKq f,i ysßyer lrk wd;rhsáia frda.h uydpd¾h wdhq¾fõo ffjoH iqukr;ak wur;=x. 113

uOqksud uyú, ,sms irKsh Èhjeähd frda.h yod.kafk wms" wmsuhs ksfrda.S njg bjy,a jk wdydr isß; ffjoHY+Í foaYudkH uydpd¾h fya uQ fikr;a chiQßh nKavdr 118

Ôú; hÈk ms<sld frda.Skag ms<sirKla jk iqu;smd, fjo uy;aud reêrfha we;sjk ms<sld .,s.uqj wdhq¾fõo ixrlaIK iNdfõ iNdm;s mdrïmßl foaYSh ms<sld ffjoH ta ta iqu;smd, 123


EDITOR'S NOTE osju;=rla lr.; hq;= WHO úfYaI{ jd¾;dfjka fok Wmfoia ixprk iSud oeä fkdlf<d;a ckjdß udih jk úg b;d Nhdkl ;;a;ajhlg wfma rgg uqyqK mEug isÿ jkq we;ehs f,dal fi!LH ixúOdkh wk;=re wÕjhs' flfuka by< hk wdidos;hka yd fldúâ urK ixLHdf,aLK fï jko úg rg Nhdkl wählg m;a lr ;sfí' rch fï jk úg kej;;a fr.=,dis lsishï m%udKhlska jeä lr we;;a w.=,a oeóula fyda fuf;la l%shd;aul lrk ,o wdldrfha oeä ixprk kS;s meKùula .ek fï ,smsh ,shk fudfyd; jk úg;a ;SrK f.k ke;' f,dal fi!LH ixúOdkh by; ìhlre mqfrdal:kh isÿlr we;af;a ,xldfõ mj;akd ;;a;ajh iïnkaOfhka úfYaI{hka msßila úiska isÿ lrk ,o wOHhko yqjd olajñks' fi!LH wud;HxYh fj; Ndrÿka hf:dala; jd¾;dj ieliSu i|yd wfma rfÜ lS¾;su;a ffjoHjreka msßilao tlaj isák w;r md,s; wfífldaka" ksyd,a wfíisxy" rcSõ o is,ajd" ,laud,s m%kdkaÿ" moaud .=Kr;ak yd wdkkao úfcaúl%u hk ffjoHjrekao wis; o is,ajd" rcSõ o is,ajd" ifrdaca chisxy" bkaosl lreKd;s,l" ks,Sld u,úf.a" ldñkS fukaäia" u,sla mSßia iy uxcq úfcaisxy hk f,dal mQcs; ffjoH úYdrohka fï mqfrdal:kh fjkqfjka fmkS isà'

;;a;ajh md,khg ksis mshjr fkd.;fyd;a 2022 ckjdß jk úg fldúâ urK 30"000la muK isÿjkq we;s njo i;s y;rlg fyda oeä md,khla we;s lr.;fyd;a fuu urK ixLHdj wvq ;rfï 12"000 uÜgulg fyda md,h lr.; yels jkq we;ehs fuu jd¾;dfjka fmkajd oS ;sfí' ;;a;ajh fufia ue mej;=kfyd;a iema;eïn¾ ueo Nd.h jk úg osklg wdidokh jk m%udKh 6"000 blaujd hkq we;ehso osklg isÿjk urk ixLHdj 220 muK olajd by< hkq we;ehso mqfrdal:kh lrk ;;a úfYAI{ jd¾;dj u.ska tu jHikfhka .e,ùu i|yd jy jyd .; hq;= mshjr iïnkaOfhkao Wmfoia ,ndoS ;sfí' m<d;a ixprK iSud fjkqjg osia;%sla ixprK iSud meKùug ks¾foaY lrk tu jd¾;dj u.ska flá ld,Skj fyda we|Sß kS;sh mekùu;a" ish¿u uyck talrdYS ùï iyuq,skau keje;aùu;a" wju jYfhka fyda rg i;s ;=klg fyda jid oeóu;a ks¾foaY lr ;sfí' Ulaf;dan¾ udih jk úg oeä i;aldr.; lsÍug isÿjk ffoksl frda.Ska ixLHdj mj;akd ;;a;ajh hgf;a 275la muK by< w.hla .kakd nj;a keKj;aj wjYH mshjr fkdmudj .ekSfuka osklg frda.Ska 1"000la muK iSudj mj;ajd .ekSug yd oeä i;aldr.;j m%;sldr lsÍug wjYH frda.Ska ixLHdj 25la muK jkq we;s njg;a úfYAI{ jd¾;dfjka mqfrdal:kh lr ;sfí' wdidokh jHdma; ùfï fõ.h ii|k l< wm isákafka hym;a ;efkl fkdfõ' ck.ykh fkdi<lñka fldúâ urK ixLHdj ie<ls,a,g f.k úuik l< fï ,smsh ,shk fudfyd; tkï wf.daia;= 15 jk úg f,dalfha isÿjk fldúâ urK w;ska wm isákafka 64jk ia:dkfhah' wefußldj" bkaoshdj fukau f.da,Sh jYfhka iuia; m%;sM<h ne¨j;a urK wkqmd;slh folg wvq w.hla fmkaj;aoS wfma rfÜ wo jk úg ishhg myla muK ñh hk wjdikdjka; ;;a;ajhla fï rfÜ Woa.;j we;' fldúâ jix.;hg tfrysj m%;sYla;slrKh fõ.j;aj isÿjk w;r tys j;auka m%.;sh iïnkaOfhka kï rchg m%Yxidj ysñ jk uq;a ck;dj fuu ffjrihg jeä jeäfhka f.dÿre jk fï ;SrKd;aul fudfydf;a wYajhd mek .sh miq bia;d,h jeiSfuka M<la fkdjk nj wm wjOdrKfhka mila lr.; hq;af;ah' DM

Bharata Gunathilaka - Editor in Chief doctormagazine.lk@gmail.com bharata.gunathilaka@gmail.com

4

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


The Premier Health Magazine in Sri Lanka

BUY YOUR "DOCTOR MAGAZINE" IN FOOD CITY OUTLET NEAREST TO YOU...

Never miss an issue... Hurry up its your life passion...

EDITOR IN - CHIEF Bharata Gunathilaka FOUNDER EDITORIAL CONSULTANT Late. K.M. Gunathilaka MANAGING EDITOR Amitha Wickramarachchi FEATURE ASSOCIATES Dr. Roshan Zerideen Zaid Consultant Obstetrician Gynaecologist

Dr Chandana Sri Kanakaratna Geriatrician, Physician

Dr. Asanga Wijayaratne Specialist in Human Kinetics and Sports Medical Science

Dr. Samantha kumara Kitalawaarachchi Dr Palitha Bandara Subasingha Dr Nalaka Ranasingha Dr Janaka Premathilaka Dr Devinda Dayarathna Mr Sanjaya De Silva Mr S M D Senevirathna Ms Hashini Himanshika Maheshani Bandara CREATIVE PRODUCTION Manjula Kumara Gamage 077 1 2424 08 WEB ADMINISTRATOR Dumindu Dissanayake PRINTING/CIRCULATION Imashi Printers, #96A, Wanatha Road, Gangodawila, Nugegoda. WAIDYAWARAYA Doctor Magazine is a intellectual property of Healthwatch Publications Viharakele, Diyatalawa. TEL: 057 22 29040 | FAX: 057 22 29040 E-MAIL: doctormagazine.lk@gmail.com HOTLINE: 077 3149084

doctormagazine

doctormagazine

www.doctormagazine.lk For Advertising Inquiries

077 815 02 70 doctormagazine.lk

Akkaraipaththu Akurana Aluthgama Ambalangoda2 Ambalanthota Ampara Anuradhapura Attidiya Avissawella Badulla Balangoda Battaramulla Batticaloa Batticaloa 02 Beruwela Bk Majestic City Bokundara Boralesgamuwa Chilaw Chillaw2 Chunnakam Colpetty Cota Road Dalugama Dambulla Dankotuwa Deans Road Dehiwala Delgoda Delkanda Dematagoda Dharga Town Dickmans Road Duplication Ekala Elakanda Embilipitiya Eravur Ethulkotte Galewela Galle Galle 02 Gampaha Gampola Gatambe Grandpass Hambantota Hanwella Hatton Homagama Horana Jaela Jaela 02

Jawatta Kadawatha Kadawatha 2 Kaduruwella Kaduwela Kalapaluwawa Kalmunei Kalutara Kalutara North Kandana Kandy Kannaththidi Karagampitiya Karapitiya Katugastota Katugastota2 Katukurunda Kegalle Kelaniya Kesbewa Keselwatte Kilinochchi Kiribathgoda Kochchikade Kohuwala Kohuwala 2 Kolonnawa Koswatte Kotahena Kotikawatta Kottawa Kottawa 02 Kuliyapitiya Kundasale Kurunegala Kurunegala 2 Madulla Maharagama 2 Malabe Malabe 2 Manchanthoduwai Manippay Maradana Marawila Marine Drive Matale Matale2 Matara Mathugama Mattegoda Mawanella Minuwangoda Mirihana

August 2021

Moneragala Moratuwa Moratuwa Old Rd Mount Lavinia Mount Lavinia Stc Mutuwal Narammala Nawala Nawalapitiya Negombo 2 Nelliyadi Nittambuwa Norris Canal Nugegoda Nugegoda 2 Nuwara Eliya Pallekele Panadura Panadura 2 Park Road Pelawatta 02 Peliyagoda Pepiliyana Pilimatalawa Piliyandala Pitakotte Pothuvil Puttalum Ragama Rajagiriya Ratmalana Ratmalana 02 Ratnapura Seeduwa Stanly Tmw Staples Street Tangalle Thihariya Thissamaharama Trincomalee Udahamulla Vavuniya Wadduwa Warakapola Ward Place Wariyapola Weliweriya Wellawatte Wellawaya Wennappuwa Werahera Wijerama Yakkala

DOCTOR MAGAZINE

5


D•Magazine /

Ongoing Health Threats

Ongoing Health Threats An oral pill for COVID-19? Molnupiravir shows promise fldúâ u¾Okhg fnfy;a fm;a;la Ndú;hg tk ,l=Kq osk mylska frda.h iqj lrkjd udi mylska fj<|fmd<g

jYfhks' fï jk úg;a m<uq yd fojeks woshf¾ idhksl mÍlaIdjka wjikaj ;sfnk w;r m%;sM<h ishhg 100la jYfhka jd¾;d fjhs' f;jk woshf¾ ridhksl mÍlaIdjkao fï jk úg ksudj olsñka ;sfnk nj ;;a m¾fhaIK j, ksr; m¾fhaIlhka i|yka lr;s' fï wkQj ;j;a udi 3-5 w;r ld,hlo kj T!IOh frda.Ska iqjm;a lsÍug os.= iemhqï jYfhka ,nd.; yels jkq we;'

tkak;l msysg ñi wka irKla ke;ehs is;+ fldfrdakdjg fkdfyd;a fldúâ 19 frda.hg m%;spdr olajk fnfy;la iïnkaOfhka fï jk úg n,dfmdfrd;a;= oe,afjñka ;sfí' ojia myla mqrdjg fï lshk fnfy; .ekSfuka kj fldfrdakd ffjrih isrefrka iïmQ¾Kfhkau bj;a jk njo frda.shd iïmQ¾Kfhkau iqjm;a jk njo fï jk úg yªkdf.k ;sfí'''

jvd;a jeo.;a yd ir< ldrKh jkafka ksfjfiaoSu fuu T!IOh Ndú;hg f.k iqjm;a ùug ,efnk wjia:djhs'

fudllao fï fnfy;@ Molnupiravir hkqfjka ye|skafjk m%;sffjri (antiviral) ldKAvhg wh;a fï fnfy; ksIAmdokhg uq,aù we;af;a c¾uksfha Ridgeback Biotherapeutics hk T!IO iud.u;a" tlai;a ckmofha Merck hk T!IO iud.u;a hk T!IO iud.ï foflys taldnoaO W;aidyhla

6

August 2021

fuu kj T!IOh - Molnupiravir uq,skau w;ayod ne,Sï j,g .;af;a bka*¨fjkaid ffjrihg m%;sldrhla jYfhka fhdod.kq ßisfhks' ixfhda.hla jYfhka ie<lsh yels fuys ridhKsl wka;¾.;h u.ska ffjrih .=Kkh ùu j<lajhs' tfiau jHdêcklhla jYfhka l%shd;aul ùuo j<lajhs' (treatment and prophylaxis) ta ksid fuu m%;s ffjrih frda.h je<ªKQ whg m%;sldrhla jYfhka fukau frda.h je<|Sfuka ñoSug fhdod.kakd T!IOhla jYfhkao fhdod.; yels jkq we;'The use of molnupiravir as both a treatment and prophylaxis was found to reduce viral replication and pathogenesis. fldúâ frda.hg tfrysj l%shd;aul jk tkak;a u.ska isÿ lrkafka ffjrih wvmK lsÍug iu;a m%;sfoay ksmoùuhs' fï wkQj fm;a; yd tkak; l%shd lrkafka fohdldrhlskah' miq.sh ud¾;= yd wfma%,a udi j,oS fko¾,ka;fha f.dúm< j, we;s lrk uq.áka úfYAIhla fldfrdakd ffjrihg f.dÿre ù ish oyia .Kkska ñh .shd Tng u;l we;s' ta fuu Molnupiravir T!IOh uq,skau i;a;ajhka i|yd w;ayod n,k ,o jljdkqjhs' uq.áka yg fï T!IOh uq,skau ,ndoSu ksid miqj tu uq.áka iïmQ¾Kfhkau iqjm;a jQ nj m¾fhaIlhka ksÍlaIKh lf<ah' bka miqj tu m¾fhaIlhka

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


úiska fuu Tiqj ukqIHhka fhdod.;a idhksl m¾fhaIK j,g fhdod .kakd ,o w;r úYAñ; f,i tho id¾:l úh' ukqIHhka flfryS fuys M<odhS;djh úuik idhksl mÍlaIK j, wjika woshr fï jk úg f.fjñka ;sfnk w;r u¾la iud.u fï kj U!IOh wefußldkq jeishkag ,ndoSug iemhqï .súiqulao w;aika lr ;sfí' hqfrdamfha fndfyda rgj,a fukau ´iafÜ%,shdfõo T!IO wêldßka fuu T!IOh Ndú;hg .ekSug oekgu;a Wkkaÿjla olajk w;r wfma wi,ajeis bkaoshdfõo isma,d" fvdlag frâä ,efndrgÍia" hk T!IO iud.ï u¾la iud.u yd tlaj fuu kj T!IOh l,dmSh jYfhka idhksl m¾fhaIK isÿ lsÍug mshjr f.k ;sfí' by; iud.ï j,g wu;rj bkaoshdfõ ika mduisghqál,a" fgdrkaÜ yd tïlsfhda mduishqál,aia hk wdh;k ish,a, fuu T!IOh ksIAmdokhg fï jk úg idlÉPd lrñka isà' fï wkQj ;j;a fkdfnda l,lska fuu Molnupiravir T!IOho ukqIHhd uqyqK mE úYd,;u uE;ld,Sk wNsfhda.h ch .ekSug ie<lsh hq;= iuudoula olajkq we;ehs m¾fhaIK m%cdj n,dfmdfrd;a;=j m< lrhs' m¾fhaIK uÜgfï wfmalaIdiy.; fldúâ 19 m%;sffjrih iïnkaO fuu fiahdrej u¾la yd ßcanela nfhdaf;rmsia iud.u úiska frdhsg¾ fj; ,nd ÿkafka uehs 17 jkodh

doctormagazine.lk

fia,hska we;=¿j jákd T!IO ksIAmdok /ila furgoSu ksmoùfï isyskh ienE fjhs ,nk iema;eïn¾ 1 jkod isg úfoaYhkaf.ka fia,hska f.kaùu iïmQ¾Kfhkau k;r lr wfma rfÜ ksmojk fia,hska furg m%fhdackhg .kakd nj;a fï ksid jd¾Islj fvd,¾ ñ,shk mylg wêl uqo,la fï rfÜ b;sß lr .ekSug wjia:dj ie,fikq we;s njg;a T!IO iemhqï yd kshduk rdcH wud;H uydpd¾h pkak chiquk uy;d miq.shod m%ldY lf<ah' fuu jHdmD;sh furgg wjYH lrk T!IO fï rfÜoSu .=Kd;aul m%ñ;sh wkQj ksIamdokh l< hq;= jk njg j;auka rch úiska .kq ,enQ m%;sm;a;suh ;SrKhg wkQj l%shgd;aul jHdmD;shls' Bg iu.dój Essential Life Saving Critical Care/ Hospital Care Sterile Liquid Large Volume Parentals (SLLVP) hk w;HjYH T!IO ksmehqï rdcH T!IO ksIAmdok ixia:d State Pharmaceutical Manufacturing Corporation (SPMC) f,an,h hgf;a fï rfÜ T!IO ksIAmdolhka yd iyfhda.s;djfhka ksIamdokhg mshjr .kakd

,o w;r ta wkQj M/s Kelun Life Sciences Pvt Limited iud.u úiska iajlSh m,af,lef,a T!IO ksIAmdok lïyf,aoS fia,hska we;=¿j SLLVP ldKAvhg wh;a T!IO ksmehqï ksIAmdokhg mshjr .kakd ,oafoa 2019 j¾IfhaoSh' fï hgf;a fia,hskao wh;a jk Sterile Liquid Large Volume Parentals (SLLVP) ldKAvfha T!IO ñ,shk 43l Odß;djla jd¾Islj ,ndoSug fuu l¾udka;Yd,dj wdruNfhaoS mshjr .kq we;' fvlaiafg%daia" ydÜudka ødjK" ueksfgda,a SLLVP ldKAvhg wh;a T!IO fõ' fuu ksIAmdokhka f,dal fi!LH ixúOdkfha Good Manufacturing Practice (CGMP);;a;aj msßú;r yd fjk;a wjYH lrk m%ñ;skao imqrd,k w;r ;;a ksIAmdok fï jk úg cd;sl T!IO kshduk wêldßfha wkque;shg bosßm;a lr ;sfí' fï jevigyk u.ska wfma rgg wjYH flfrk iïmQ¾K SLLVP ldKAvfha T!IO wjYH;djhka imqrd,k w;r b;sß ñ,shk 25l muK SLLVP T!IO wmkhkh lrñka ,dxflah wd¾Ólh Yla;su;a lsÍug odhl ùfï wjia:djlao fuu jHdmD;shg ysñ jkq we;' DM August 2021

DOCTOR MAGAZINE

7


Exclusive Media Coverage by the National Dengue Control Unit of Ministry of Health Sri Lanka fvx.= jix.;hla we;s fkdjkq msKsi Tfí j.lSu''' m%cd uq,sl fvx.= u¾ok jevigykla lrd''' cd;sl fvx.= u¾Ok tallfha wOHlaI m%cd fi!LH úfYaI{ ffjoH iqo;a iurùr MBBS, MSc,MD (Community Medicine), PhD Y%S ,xldfõ fvx.= frda.fha j;auka ;;a;ajh fi!LH wud;HxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallfha m%cd fi!LH úfYaI{ ffjoH ã' tia' wfkdacd t*a' ërisxy MBBS, MSc, MD (Community Medicine) fi!LH wud;HxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH ;s,xld nKavdr MBBS, MSc (Community Medicine) fï Èkj, mj;sk WK ms<snoj Tn fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs@ fld<U cd;sl frdayf,a ldhsl frda. úfYAI{ ffjoH m%oSma l=udrisxy MBBS, MD 8

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


h,s ysi Tijk fvx.= Wjÿr iy Tfí orejd Tfí jákdu iïm; Tfí orejd .ek fï Èkj, fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs @ ßcafõ wd¾hd <ud frdayf,a <ud frda. úfYAI{ ffjoH oSmd,a fmf¾rd MBBS, MD fvx.= uÿrejkaf.ka f;dr ksjila iy mßirhla i|yd''' cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH ks,Odß ffjoH bfrdaIsŒ wfífialr MBBS, MSc (Community Medicine) mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula''' tu ia:dk fvx.= uÿrejka fnda fkdjk ia:dk njg m;a lr .ksuq m%cd fi!LH úfYAI{ ffjoH ksu,ald mkaks, fyÜá MBBS, MSc, MD (Community Medicine) ffjoH wYdks fyajf.a MBBS ffjoH y¾IKS chj¾Ok MBBS, DFM fvx.= jdyl uÿrejka iy p¾hdjka lSg úoHd{- Y%S ,xld úoHd;aul fiajh ÈkqId tia'fmf¾rd BSc.Hons) Zoology fvx.= yd fi!LH m%j¾Okfhka W.; yels mdvï''' ffjoH ,ysre fldä;=jlal= MBBS, MSc (Community Medicine), Pg Dip in Health Sector Disaster Management ffjoH WfïId fm%au;s,l MBBS, MSc (Biomedical Informatics) fvx.= frda.h y÷kd.ekSu iy m%;sldr ,nd §u i|yd jeo.;a jk ridhkd.dr mÍlaIK ffjoH fla' ta' tia' ã' l=urmafmreu MD (Russia) MSc (Health Informatics) fvx.= md,kh ioyd kj ;dlaIKh fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj'''' cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH bkaÈl ùrisxy MBBS, MSc (Community Medicine) fvx.= frda.hg;a tkak;la ta isyskh ;j;a wE;o@ fvx.= frda. md,kfha wkd.; wNsfhda. ffjoH ,ysre fldä;=jlal= MBBS, MSc (Community Medicine) Pg Dip in Health Sector Disaster Management doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

9


D•Magazine /

Dengue on Rise m%cd uq,sl fvx.= u¾ok jevigykla lrd'''

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

m%cd uq,sl fvx.= u¾ok jevigykla lrd'''

cd;sl fvx.= u¾Ok tallfha wOHlaI m%cd fi!LH úfYaI{ ffjoH iqo;a iurùr MBBS, MSc,MD (Community Medicine), PhD

fv

x.= frda.h ksid jirl§ furg isÿjk frday,a .; ùï" wjdikdjka; f,i isÿfjk urK yd wysñ fjk M,odhs ñksia Y%u meh .Kk ie,l+ úg tu.ska furg fi!LH lafIa;%hg iy wd¾Ól l%shdj,shg isÿlrk n,mEu iq¿mgq fkdfõ' fvx.= frda.h u¾okh ms‚i jdyl md,kh" frda.S fmdl=re we;sùu md,kh iy jix.; ;;a;ajhka md,kh lsÍu" frda.Ska l,a;shd yªkdf.k blauKska ksis

10

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


m%;sldr ioyd fhduqlsrSu jeks l%fudamdhka wo jk úg id¾:lj lafIa;%fha l%shd;aul fjñka mj;S ' tfia jqjo" fï l%fudamdhka ish,af,au id¾:l;ajh yd ;sridr nj r|d mj;skafka m%cdfjka ,efnk l%shdldÍ odhl;ajh yd lemùu u;h' tneúka lafIa;%fha fvx.= u¾ok jevigyka l%shd;aul lsÍfï§ ,efnk uyck iyh yd tu iyh wfmalaIs; wruqK idlaId;a lr.; yels ksis ÈYdk;shla lrd fhduq lr.ekSu cd;sl fvx.= u¾ok tallfha uq,sl wNsm%dhla fõ'

doctormagazine.lk

fï ioyd cd;sl fvx.= u¾ok tallh úiska remjdysks" .=jkaúÿ,s" iudc udOH cd,d jevigyka j,g wu;rj uqøs; udOHh Tiafiao fvx.= u¾ok iy md,k lghq;= ms<sno f;dr;=re ck.; lsÍu isÿlrhs' fmdÿ uyck;dj w;r ksjerÈ yd hdj;ald,sk f;dr;=re fnodfok ffjoHjrhd i.rdj" fvx.= frda.fha fijke,s h,s ysi Tijk fujeks ld,hl cd;sl fvx.= u¾ok tallfha m‚úvh ck.; lsÍu ioyd bÈßhg meñŒu meiish hq;=h' ñka bÈßhg;a fvx.= frda.h u¾okh lsÍu ioyd m%cd iyfhda.h idOkShj ,nd.ekSug fujeks ld,sk ud;Dld Tiafia ksjerÈ f;dr;=re ck;dj fj; ck.; lsÍug yels fj;ehs wms Wolau n,dfmdfrd;a;= fjuq' m%cd uq,sl fvx.= jevigykla lrd hk .ukg fï odhl;ajh fjfiiskau Yla;shla jkq fkdwkqudkh' DM

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

11


D•Magazine /

Dengue on Rise Y%S ,xldfõ fvx.= frda.fha j;auka ;;a;ajh

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

Y%S ,xldfõ fvx.= frda.fha j;auka ;;a;ajh

fi!LH wud;HxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallfha m%cd fi!LH úfYaI{ ffjoH ã' tia' wfkdacd t*a' ërisxy MBBS, MSc, MD (Community Medicine)

12

August 2021

fi!LH wud;HxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH ;s,xld nKavdr MBBS, MSc (Community Medicine)

DOCTOR MAGAZINE

ye¢kaùu f,dalfha" úfYaIfhkau ksj¾;k l,dmSh rgj," uÿrejkaf.ka fndajk jvd;au iq,n ffjria frda.h jkafka fvx.= frda.hhs' fvx.= WK hkq ixlS¾K frda. hls' th jir mqrdjgu jHdma; jk w;r jßka jr jix.; ;;a;ajhka ^ksß;È. iy BidkÈ. fudaiï jeis ld,j,& we;s lrhs' fvx.= frda.hg n,mdk m%Odk idOl jkafka Odrlhd ^ñksid&" jdylhd ^fvx.= uÿrejd$Aedes& iy frda. ldrlhd ^fvx.= ffjrih& ^01 jk rEmh& jk w;r ld,.=‚l iy foaY.=‚l mßir ;;a;aj j, fjkiaùïo frda.h me;sÍu flfryS n,mEula we;slrhs' f,dalfha oekg fjkia m%;sfoayckl ksmojk$m%;sYla;s ;;a;ajhka we;slrk fvx.= ffjria m%fNao 4la ^DENV-1, DENV2, DENV-3 yd DENV4& y÷kdf.k we;' fuys§ idudkHfhka mj;sk m%fNaohg fjkia fvx.= ffjria m%fNaohla ixirKh jk wjia:d j,§ jix.; ;;a;ajhka we;súh yel' doctormagazine.lk


01 jk rEmh

02 jk rEmh ld,h;a iu. ^02 jk rEmh& Y%S ,xldfõ fvx.= frda.h jHdma; jQ wdldrh fvx.= ffjrih Y%S ,xldfõ m%:u jrg fidhd.kq ,enqfõ 1960 oYlfha uq,a Nd.fha§ jqjo" 1990 oYlh wdrïN jk ;=reu fvx.= rla;md; WK ^Dengue Haemorrhagic Fever-DHF& kue;s jvd;a oreKq iajrEmh fuys olakg fkd,eìK' 2000 j¾Ifha isg fvx.= frda.fha jix.; ;;a;j a hka j¾Okh jQ we;s w;r fuu ffjrih" kd.ßl m%foaYj, isg w¾O kd.ßl yd .%dóh miqìu olajd jHdma; ùug mgka .;af;ah' Èjhsfka ish¨‍u Èia;l s% l a j,ska frda.k S a jd¾;d úh'

doctormagazine.lk

2009 isg 2013 olajd Y%S ,xldj fvx.= frda.Skaf.a jHdma;sh jeäùula fmkakqï l< w;r idudkHfhka jirlg frda.Ska 35"000 la muK jd¾;d úh' 2014 isg fï olajd frda.Ska ixLHdj iS.%fhka by, f.dia we;' 2017 j¾Ifha§ jeäu frda.Ska ixLHdjla tkï frda.Ska 186"101la jd¾;d jQ w;r tu j¾Ifha§ urK wkqmd;slh ishhg 0'24la úh' 2018" 2019 iy 2020 jir j,§ ms,sfj<ska frda.Ska 51"659la" 105"049la iy 31162la jd¾;d úh' ^02 jk rEmh& wê wjOdkï fvx.= rla;md; WK iys; frda.Skaf.a m%;sY;h by< f.dia ;sìh§;a ^10]-15]&" cd;sl ud¾f.damfoaY u;

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

13


D•Magazine /

Dengue on Rise Y%S ,xldfõ fvx.= frda.fha j;auka ;;a;ajh

mokïj m%ñ;s.;j frda.h l,a;shd y÷kd.ekSu iy l<ukdlrKh lsÍu u.ska miq.sh jir lsysmh ;=< urK wkqmd;h ie<lsh hq;= muKlska wvq lr .ekSug yelshdj ,eî we;'

w;r m%Odk jYfhka <uhska yd kj fhdjqka orejka flfrys n,mdhs' Bg wu;rj" th oeka ;reK jeäysáhkag fukau" jeäysáhkago n,mdk whqßka mq¿,a ù ;sfí' fuh jeä jYfhka mqreIhka w;r olakg ,efí' ^04 jk rEmh& fvx.= wê wjodkï iys; ia:dk j¾;udkfha fvx.= frda.h uyck fi!LH .eg¨‍jl isg iudc .eg¨‍jla olajd úldYkh ù we;' fuu ;;a;ajh m%;sm;a;s iïmdolhka" fi!LH ks,OdÍka" m<d;a md,k wdh;k iy m%cdj we;=¿ ish¨‍ fokdgu iïnkaO .eg¨‍jls'

03 jk rEmh fvx.= frda.fha N+f.da,Sh jHdma;sh fuu frda.h úfYaIfhka Y%S ,xldfõ kd.ßl m%foaYj, m%Odk m%cd fi!LH .eg¨‍jlaj mj;S' fvx.= frda.Ska nyq,j oelsh yels jkqfha" fld<U" .ïmy" l¿;r" uykqjr" l=reKE.," .d,a," ud;r" uvl,mqj" ;%sl=Kdu,h iy hdmkh hk Èia;%slal j, fõ' ^03 jk rEmh& jhi iy ia;%S mqreI fNaoh wkqj fvx.= frda.Skaf.a jHdma;sh fvx.= frda.h ´kEu jhia ldKavhlg n,mE yels

14

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

wm úiska isÿ lrk ,o jdyl ^fvx.= uÿrejd& wfõlaIK lghq;= j,§" mdi,a" bÈlsÍï ia:dk" rcfha iy fm!oa.,sl wdh;k" wd.ñl ia:dk" fmdÿ ia:dk" ëjr jrdhka" f.j,a hkdÈh" fvx.= wê wjodkï ia:dk f,i y÷kdf.k we;' tfukau" bj;,k øjH" jeysmS,s" YS;lrKh msgqmi we;s ;eáh" uq¿;ekaf.ys iskala tflka c,h ldkaÿ ù tl/ia jQ ia:dk" fldkal%SÜ ia,íia" j;=r doctormagazine.lk


04 jk rEmh /ialrk Ndck" Ndú;hg fkd.kakd jeisls,s j,j,a" w;yer oeuq ,sx$k, ,sx" gh¾ hkdÈh fvx.= uÿrejka nyq,j fndajk ia:dk njg ;yjqre ù we;' tuksid fvx.= frda.h md,kh i|yd nyqúO m%fõYhka iys; l%ufõohla wjYH fõ' bÈß mshjr 2017 ys we;s jQ wê jix.;h;a iu." úoaj;a lñgqjla u.ska 2019 - 2023 ld,h olajd fvx.= md,kh ms<sn| bÈß o¾Yk iys;j cd;sl l%shdldÍ ie,eiaula ms<sfh< lrk ,§' tys m%Odk wruqKq f,i ioyka ù we;af;a¦ 2023 j¾Ih jk úg" fvx.= frda.Ska ixLHdj" Y%S ,xldfõ ck.ykfhka 100"000 lg 100 la olajd wvq lsÍu iy urK wkqmd;slh ishhg 0'1 g jvd wvq lsÍuh' DM

doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

15


D•Magazine /

Dengue on Rise fï Èkj, mj;sk WK ms<snoj Tn fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs@

fld<U cd;sl frdayf,a ldhsl frda. úfYAI{ ffjoH m%oSma l=udrisxy MBBS, MD

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fï Èkj, mj;sk WK ms<snoj Tn fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs@

wm fï Ôj;jkafka uq¿ f,daflu is>%fhka me;sÍf.k hk jix.;hlg ueÈjqKq fj,djl'''' fï mqxÑ ÿmf;a ðj;a fjk wmsg;a ta jix.;fha oreKq m%;sm, j,ska .e,fjkak yels fj,d kE''' ta uosjg" fï fldúâ jix.f;a wiafia ;j;a Nhdkl frda. lsysmhla ysi Tijkak mgka wrka''' fï frda. fndfyduhl uq,sl frda. ,laIK tl yd iudk ùu fya;=fjka tu frda. tlsfklska fjkalr y÷kdf.k" frda.S i;aldrl lghq;= isÿ lsÍu ;j;a ixlS¾K fj,d'''' fudkjo fï me;sÍf.k hk wfkl=;a f,v frda.@ fvx.= frda.h kej;;a ysi Tijk ld,hla fudaiï j¾I ld,h;a

16

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


tlal yeuodu;a jf.a wfh;a zzfvx.= frda.hZZ ysi Tijkak mgka wrka' fvx.=" fldúâ jf.au fjrihlska we;sfjk frda.hla' yenehs fldúâ me;sfrkafka Yajik moaO;sh wdY%s; ìÈ;s j,ska jqKdg fvx.= me;sfrkafka Tfí ksjdi ;=, yd wjg mßirfha j;=r tl;= fjk ia:dkj, ì;a;r odk Aedes eygypti iy Aedes albopictus j¾.fha mqxÑ uÿrefjlaf.ka''' frda.h je<fok jeä msßila frda. ,laIK lsisjla fmkakqï lrkafk;a keye' fvx.= WK" fvx.= rla;md; WK iy fvx.= lïmk ;;a;ajh jf.a f,dl= frda. mrdihl fï frda.h úysfokjd' Bg;a wu;rj yß fõ,djg" ksis m%;sldr fkd,enqfKd;a urKh mjd we;s fjkak;a mq¿jka' ta uosjg ó WK;a''' fï ojia j, ;sfhk jeiai" ta jf.au .xj;=r ;;a;ajhka tlal me;sÍf.k hk ;j frda.hla ;ud ó WK fyj;a Leptospirosis.

doctormagazine.lk

2019 j¾IfhaoS wfma rfgka jd¾;d jQ uq¿ fvx.= frda.Ska ixLHdj 104"501ls' ta j¾IfhaoS urK 100la muK jd¾;d jQ w;r uE; ld,h ;=< jix.;hla fia jd¾;d jQ ld,mßÉfPohla jYfhka fï zke.sàuZZ i|yka l< yel' 2020 j¾IfhaoS furáka frda.Ska 30"802la jd¾;d jQ w;r jd¾;d jQ urK ixLHdj 30la muK fõ' fld<U" .ïmy" l¿;r: hdmkh"uykqjr" .d,a," ud;f,a iy uvl,mqj hk osia;%slal j, jeäu frda.S jHdma;sh iksgqyka úh' fï j¾Ifha ,smsh ,shk cq,s udih 12 osk jk úg fvx.= frda.Ska 9"436la yd urK y;rla jd¾;d ù ;sfí' fï ld,h fvx.= frda.Skaf.a by< hdula wfmalId l< yels iuhla jk w;r oekgu;a fldúâ frda.fhka rgu wk;=rg ,laj we;s miqìul fï ;;a;ajh md,khg yjq,a ùu iEu mqrjeisfhl=f.au hq;=luls'

Spirochete ldKavfha nelaàßhdjla u.ska ;uhs fï frda.h we;s lrkafka' ó WK me;sfrkafka fï nelaàßhdfjka wdidÈ; óhka" iqkLhska" le,ej, Ôj;afjk laISrmdhs i;=kaf.a uq;%d u.ska' fï uq;%d j,ska ÿIs; jqKq mia yd j;=r tlal wms .egqfkd;a" wfma ifï ;sfhk fmdä isÍï ;=jd,hlska yß" kdifha "uqLfha" weiaj, Ya,aIau, mg,j,ska yß fï nelaàßhdj wfma weÕg we;=¿ fjkak mq¿jka' úfYaIfhka f.dú;eka lghq;= lrk wfma f.dú uy;ajre fï frda.hg f.dÿreùfï jeä wjokula ;sfhkjd' wlaudjg ydks isÿùu" fud<h wdjrKh lrk fukskað mg, m%odyh" wlaudj wl¾ukH ùu iy urKh jeks Nhdkl m%;sm, fï frda.h ksid we;sfjkak mq¿jka' fï frda.j, uq,sl frda. ,laIK tl iudko@ fndfyda ÿrg Tõ' fldúâ frda.fha kï Tn oekgu;a okakd úÈhg WK" leiai" W.=f¾ wudrej" yqiau .ekSfï wmyiq;djh" .| iqjo oekSu wvqùu jf.a frda. ,laIK frda.fha uq,a ld,fha§ oel.kak mq¿jka

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

17


D•Magazine /

Dengue on Rise fï Èkj, mj;sk WK ms<snoj Tn fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs@

ó WK .;af;d;a tljr we;sfjk WKla" weÕ is;, .;sh" weia r;=ùu" ysiroh" uiams`vq fõokdj ^úfYaIfhka flKav yd fldkao wdY%s;j& iy ly meyùu jeks frda. ,laIK oel.kak mq¿jka' yenehs Tng Èk fofla isg y; olajd mj;sk WKla" weia msgqmi fõokdjla" ;on, ykaÈm;a fyda uiams`vq fõokdjla" jukhla jf.a ;sfhkjd kï" Tn Ôj;a fjkafka fvx.= wjodku jeä m%foaYhl kï wksjd¾hfhka Tn fvx.= frda.h je,§ we;ehs iel ys;kak wjYHhs' fï frda. ,laIK tlsfklska fjkalr yÿkd.ekSu wmyiq nj Tng f;afrkjd we;s' wkak ta fya;=j ksid ;ud fjoHjreka úÈhg wms Tng Wmfoia fokafka fï Èkj, Tng WKla yeÿfkd;a yels blaukska iqÿiqlï ,;a fjoHjrfhla fyda frday,lg weú,a,d Wmfoia ,nd.kak lsh,d'

18

August 2021

,laIhl ck.yk ksheoshla .;a l<" thska 52la muK ó WK frda.hg f.dÿre ùfï wjodkula mj;S' uq,skau wfma rfgka ó WK frda.sfhla jd¾;d jfha 1953 j¾IfhaoSh' wfma rfÜ f.dú ck;dj fï frda.hg jeä jYfhka Ndckh jkq fmfkkakg ;sfí'

frday,lg tk tl fï ldf,a wdrlaIs;o@ ke;s f,v od.kak fõúo@ wksl fï we;sfjk WK fldúâ tkak; .;a miqj jqK;a tkak mq¿jka fkao@ Èjhsk mqrd úisß,d ;sfhk ish¨‍ m%Odk frday,a iy fndfydauhla m¾hka; frday,aj, WK frda.sfhla ndysr m%;sldr fyda yÈis m%;sldr wxYhg wfjd;a" fndfydu wdrlaIs;j tu frda.Ska j¾.SlrKhla flfrkjd ^Triage&' fï frday,aj, WK frda.Ska mßlaId lrkak fjku fldgila ^Fever Corner& fjka lr,d ;sfhkjd' fldúâ wdY%s; frda. ,laIK ;sfhk f,fvla wfjd;a ta frda.shd ish¨‍ wdrlaIs; l%ufõo wkqj fjkalr ;nd.kak tall ^Isolation Unit& ia:dms; lr,d ;sfhkjd' ta ksid Tn frday,lg tkak lsisfia;au nhfjkak tmd æ fldúâ tkak;alrKfhka miq we;súh yels u| WK ;;a;ajfha iy by; frda. ksid we;sfjk frda. ,laIK w;r iïnkaO;djhla keye' tkak;ska miqj ;o WKla iu. by; frda. ,laIK wfjd;a Tn f.or b|ka fnfy;a lr.kak hkak tmdæ yels blauKska fjoH Wmfoia ,nd.kak'

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


frday,g we;=¿ jqKdu lrk mÍlaIK j,ska Th frda. fjkalr,d y÷kd .kak mq¨‍jkao@ Tõ" WodyrKhla úÈhg" fvx.= frda.fha§ wms isÿ lrk iïmq¾K reêr mßlaIdfõ§ ^Full Blood Count& iqÿ reêrdkq ^White Blood Cells& yd reêr mÜáld ^Platelet& w.fha my, hdula olskak mq¿jka' Bg wu;rj reêrfha Wl= .;sh ^Packed Cell Volume& by, hkak;a mq¿jka' fvx.= WK hehs iellrk wjia:dj,§" fndfydaúg m<fjks meh 24 we;=,; isÿlrk Dengue NSI mßlaIdj u.skq;a Tng fvx.= frda.h we;s$ke;s nj ;yjqre lrkak mq¿jka' yenehs fï mÍlaIKh fk.áõ jqK;a Tng fvx.= frda.h ie§ ;sîfï iïNdú;djhla mj;skjd ó WK frda.fha§ iqÿ reêrdkq w.h by, hkjd' ta yefrkak reêr mÜáld j, lsishï wvqúul=;a fmkakqï lrkjd fldaúâ j,§ iqÿ reêrdkq yd reêr mÜáld j, wvqùu fvx.= j,§ ;rï meyeÈ,sj olskak ,efnkafka keye" Rapid Antigen mÍlaIKh u.ska fyda PCR mÍlaIKhla u.ska fldõâo lsh,d oek. kak mq¿jka' fï w;ßkq;a PCR mßlaIKh ;uhs

doctormagazine.lk

frda. ks¾Kh ioyd jvd;a iqÿiq ^Gold Standard &

mÍlaIKh t;fldg fvx.= jf.a frda.hl wjodkï ,laIK idudkH uyck;djg y÷kd .kak mq¨‍jkao@ we;af;kau Tõ " Tng wr by; lshmq fvx.= hehs iel lrkak mq¿jka frda. ,laIK j,g wu;rj Worfha fõokdjla" fkdkj;ajd mj;sk jukhla" la,dka; .;shla" úÿreuia j,ska" uq;%d msgùfï wvqjla" uq;%d fyda u<my tlal reêrjykhla isÿfjkjd kï" la,dka; .;shla" frda.shdf.a yeisÍfï fjkila ksÍlaIKh lrkjd kï Tn fvx.= frda.fha Ndhkl rla;md; ;;a;ajh lrd .uka lrkjd fjkak mq¿jka' yels blauKska" fkdmudju frday,la fj; tkak t;fldg fmdÿ uyck;dj fï ojiaj, WKla yeÿfkd;a fldfyduo l%shd lrkak ´fka@ ² uq,§ ioyka l<d jf.a fvx.=" fldúâ" ó WK frda. ;=fkau uq,a wjêj, ;sfhkafka tl jf.au frda. ,laIK ksid yels blauKska WK yeÿkq ú.iu ksis fjoH Wmfoia ,nd .ekSu fï Èkj,§ w;sYhska jeo.;a ² fï frda. tlsfklska fjkalr y÷kd.ekSug reêr mÍlaIK wdosh w;HjYHhs' ta ksid frday,la lrd meñŒu jvd;a iqÿiqhs' th l< hq;a;la' ² lsisu úgl frday,la lrd tkak .;a; ;SrKh m%udo lrkak tmdæ frday,a fjko jf.au ish¨‍ wdldrfha frda.dndOj,g fiajd iemhSug" wdrlaIs; l%fudamdhkag wkq.; fjñka iqodkïj isákjd' ² Tng by; ioyka l< wdldrfha fvx.= frda.fha wjodkï frda. ,laIK ;sfhkjd kï Tn jydu frday,la lrd meñ‚h hq;=uhs' ta .ek fojrla ys;kak tmd æ ² Tfí ksjfia §¾>ld,sk frda.dndOj,ska fmf<k wh" jeäysá jfhdajDoaO mqoa.,hska" l=vd orejka" .¾N‚ uõjreka bkakjd kï" ta whg WK iu. by; frda. ,laIK ;snqfKd;a yels blauKska fjoH Wmfoia ,nd .kak" frday,la fj; /f.k tkak' Tfí ksis wjOdkh" wjodkfuka Tn .,jhs" ðú; iqrlshs fldúâ wdY%s; frda. ,laIK ;sfhk f,fvla wfjd;a ta frda.shd ish¨‍ wdrlaIs; l%ufõo wkqj fjkalr ;nd. kakd Isolation Unit ia:dms; lr,d ;sfhkjd' ta ksid Tn frday,lg tkak lsisfia;au nhfjkak tmd æ DM August 2021

DOCTOR MAGAZINE

19


D•Magazine /

Dengue on Rise h,s ysi Tijk fvx.= Wjÿr iy Tfí orejd

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

h,s ysi Tijk fvx.= Wjÿr iy Tfí orejd Tfí jákdu iïm; Tfí orejd .ek fï Èkj, fjfiiskau ie,ls,su;a úh hq;af;a wehs @

ßcafõ wd¾hd <ud frdayf,a <ud frda. úfYAI{ ffjoH oSmd,a fmf¾rd MBBS, MD

20

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fudaiï jeiai;a iu. fvx.= frda.h me;sÍ hdfï idfmalaI by< hdula wms yeu jirlu wfmalaId lrkjd' yenehs fï wjqreoafoa ta ;;a;ajh fjkodg;a jvd iqúfYaIShs' rg mqrd me;sÍ we;s fldaúâ jix.;h;a tlal" ;j;a fvx.= jix.;hla wfjd;a" wm /ljrKfha isák fvx.= frda.fha wjodku ;Èkau oefkk" l=vd orejkag tal fndfydu Nhdkl m%;sm, f.k tkak bv ;sfhkjd' fvx.= iy fldaúâ frda. folu tljr me;sÍhdu Nhdkl fjkafka wehs @ uq,sl wjêfha§ fï frda. foflys frda. ,laIK fjkalr y÷kd.kak álla wudrehs' WK" ysiroh" weÕm; fõokdj jf.a frda. ,laIK fï frda. folgu fmdÿhs' yenehs fvx.= frda.fha§ Th frda. ,laIK j,g wu;rj ;on, uiams`vq yd ykaÈm;a fõokdjla" weia hg fõokdjla" jukh" Worfha fõokdj jf.a frda. ,laIK we;sfjkak mq¿jka' Tfí orejd fjkod jf.a l%shdYS,s ke;akï" WK;a doctormagazine.lk


iu. fjfyi fyda f;fyÜgq .;shla fmkakqu lrkjd kï ta .ek Tn jvd;a ie<ls,su;a fjkak' fï frda. foflau mj;sk uq,sl frda. ,laIK fndfyda ÿrg tl iudk ksid" fï jf.a frda. ,laIK ;snqfKd;a Tfí orejg;a je<§ we;af;a fvx.= WKoehs wkqudk lsÍfï jrola keye" Tn l< hq;af;a ta ielh u; mokïj yels blauKska Tfí orejd iqÿiqlï ,;a fjohjrfhla fyda frday,la fj; /f.k hduhs' frda. úksYaph Tjqkag Ndr fokak' Tfí orejd frday,la fj; /f.k tkak ;rï frday,a wdrlaIs;o@ orejgd frdayf,ka fldúâ yefohso@ PCR lrhso@ fld<U ßÊfõ wd¾hd <ud frday, we;=¿j" Èjhsk mqrd ;sfnk ish¨‍ frday,a wjia:dkql=,j ish frda.Skaf.a wdrlaIdj ioyd úfYaI mshjr /ila l%shd;aul lr ;sfnkjd' Tfí orejd frdayf,a ndysr frda. wxYhg fyda yÈis m%;sldr talllhg /f.k wd úg" ffjoHjreka we;=¿j iqj ld¾huKav,h úiska ksis wdrlaIs; l%fudamdhka wkq.ukh lrñka" frda.Ska j¾.SlrKhlg ^Triage& ,la lrkjd' WK frda.Ska mßlaId lsÍug fndfNdauhla frday,a j, fjku ia:dkhla ^Fever Corner) mjd ia:dms; lr ;sfhkjd' fldúâ frda. ,laIK iys; frda.Ska ioyd fjkal< ia:dkhla ^Isolation Room & y÷kdf.k ;sfhkjd' fldúâ hehs y÷kd.;a frda.sfhla fyda iel iys; frda.sfhlaf.a doctormagazine.lk

ish¨‍ frda. ksÍlaIK yd uq,sl mÍlaIK isÿlrkafka wks;a frda.Ska yd ñY% fkdfjk f,i" úfYAIfhka fï fjka l< ia:dkfha isghs' fldúâ frda. ,laIK iy ta yd neÿKq ;j;a jix.;fõo ks¾Kdhl i<ld n,d ffjoHjreka ;SrKh lrkjd PCR fyda Rapid Antigen Test tlla wjYHo lsh,d' tu ksid lsis úfgl;a Tfí orejd frday,g /f.k tkak ìh fjkak tmdæ fvx.= frda.h j,§ we;ehs wkqudk lrk Tfí orejd frday,g we;=,;a l< miq isoaO fjkafka l=ulao @ ffjoHjreka we;=¿j iqj ld¾h uKav,h Tfí orejdf.a frda.h ksjerosj ksYaph

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

21


D•Magazine /

Dengue on Rise h,s ysi Tijk fvx.= Wjÿr iy Tfí orejd

lr.ekSu ioyd mÍlaIK lsysmhla isÿ lrkjd' Tfí orejg WK yeÈ,d meh 24 la .;fj,d ke;akï fndfydaúg Dengue NSI lshk mÍlaIKh isÿlrkjd' ta u.ska Tfí orejdg je<|S we;af;a fvx.=oehs iel yer oek.kak mq¿jka' yenehs iq¿ msßilg fvx.= frda.h ;snqK;a NS1 Antigen mÍlaIKh fk.áõ fjkak mq¿jka' tuksid Tfí orejd wLKavj ffjoH iqmÍlaIKhg ,laùu jeo.;a' iïmq¾K reêr mÍlaIdjla ^Full Blood Count& kshñ; ld, mr;r j,ska isÿlrkjd' fï mÍlaIKfha iqÿ reêrdkq ^White Cell Count& tl wvqfj,do" reêr mÜáld ^Platelet count& wvqfj,do" reêrfha idkaø .;sfha ^Packed Cell Volume& fjkila ;sfhkjo@ jf.a lreKq ksrka;rfhka mÍlaIKhg ,la flfrkjd WK yeÈ,d ojia myla ùfuka miafia Dengue Ig M m%;sfoay mÍlaIKh u.ska Tfí orejdg je<|S we;af;a fvx.= frda.hoehs iel yer oek .kak 22

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fvx.= rla;md; WK jeks Nhdkl ;;a;ajhka fj; orejd ,la fjkjdo hkak oek.ekSug w,ag%dijqkaâ mÍlaIKhlska ,efnk f;dr;=re úfYAIh' uQ,sl jYfhka jvd myiqfjka" úYAjdijka;j iy wvq msßjehlska fuu mÍlaIKh isÿ l< yels jk w;r thska mmqfõ fmKy¿ j," Wor l=yrfha yd yDofha fmßldähu ;=, fï ;r,h tla /iaù ;sfío" ms;a;dYfha >kùula ;sfío@ wdoS lreKQ /ila oek .ekSug wjia:dj ie,fia'

mq¿jka' ñg fmr;a Tfí orejdg fvx.= WK yeÈ,d ;sfhkjo lsh,;a fï IgG mÍlaIKfhka oek.kak mq¿jka' ñg wu;rj fvx.= frda.fha§ fndfyda úg ydksfjk wlaudfõ ;;a;ajh .ek oek.kak SGOT, SGPT lshk mÍlaIK isÿ lrkjd' iqj ld¾h uKav,h Tfí orejd oeä ksÍlaIKhla hgf;a ^Monitoring m%;sldr ,nd§ug lghq;= lrkjd' Tfí orejdg ,ndfok ;r, m%udKh" Tfí orejd msglrk uq;%d m%udKh uek n,d igyka lrkjd' orejd <Õ bkak Tng;a fï ioyd ksis Wmfoia Tjqka ,nd fokjd' fufyu lrkafka Tfí orejd fvx.= frda.fha Nhdkl frda. wjia:d jk fvx.= rla;md; WK fyda fvx.= lïmk ;;a;ajh lrd .uka lrkjo lsh,d ksÍlaIKh lrkak' doctormagazine.lk


fvx.= frda.fha ixl=,;d we;sjqfKd;a wjdikdjka; f,i urK mjd we;sfjkak mq¿jka' Tn blau‚ka orejd frday, lrd /f.k wdfjd;a" fï ixl=,;d wju lr.kak mq¿jka'

NS1 hkq fvx.= frda.h je<ªKQ miq YÍrfha iEfok m%;sfoayckl mj;skafkao hkak úuiSfï mÍlaIKhls' ;j;a wdldrhlska lsjfjd;a fï mÍlaIKfhka fmdisáõ ùu hkq fvx.= ffjri YÍrfha we;s njg fkdfyd;a fvx.= frda.h je<|S we;s njg idlaIshls' wdidokh ùfuka osk 1-2la ;=< fï mÍlaIKhg m%;spdr we;s fjhs' fï ksid fuu mÍlaIKh frda.h blauKSka y÷kd .ekSfï mÍlaIdjla f,i ie<flhs'

Tfí orejd frday,g we;=,;a jQ ú.i Ultrasound Scan mÍlaIKhlg mjd ,la lrkak mq¿jka' orejd fvx.= rla;md; ;;a;ajh lrd .ek lr we;aoehs oek.kakg fuu mÍlaIKh bjy,a fjkjd' yenehs fï ish,a, yªkd.; hq;= jkafka yels blaukska' fï Èkj, kï WKla ieÿkq ú.i frday, lr meñŒu w;sYhska jeo.;aæ Tfí orejd fvx.= frda.fha wjodkï ;;a;ajhl bkakjdo hkak oek.kafka fldfyduo@ uq,ska i|yka l< frda. ,laIK j,g wu;rj fkdkj;ajd mj;sk jukh" Worfha oeä fõokdj" uq;%d msgùu fjkodg idfmalaIj wvqùu" meh 4-6 l ld,hla we;=,; uq;%d msgfjkafkau ke;sùu" orejd ksødYS,s .;shlska miqùu fyda yeisÍfï fjkila ;sfhkjd kï jydu frday,la lrd /f.k tkak'

doctormagazine.lk

j.lSï iy.; foudmshka jYfhka fï wjia:dfõ Tfí ld¾hNdrh@ by; frda. ,laIK mj;S kï fyda Tn jdih lrkafka fvx.= wjodkï m%foaYhl kï" WK yeÿfKd;a ta fvx.= WK úh yelshs iel lrkak' WIaK;ajudkhlska WK igyka lrf.k WK wju lsÍug ksis ud;%dfjka merisgfuda,a muKla ,nd fokak' fjk;a fõokdkdYl fnfy;a lsisjla ,ndfokak tmdæ orejdg ksis úfõlh" le|" ðjkS" m,;=re hqI jeks Èhr j¾. ,ndfokak' yels blau‚ka Tfí orejd frday,la lrd /f.k tkak' iqÿiqlï ,;a ffjoHhjrfhlaf.a Wmfoia ,nd.kak' blauka ksis wjOdkh Tfí orejdf.a Ôú;h iqrlshsæ DM August 2021

DOCTOR MAGAZINE

23


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= uÿrejkaf.ka f;dr ksjila iy mßirhla i|yd'''

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fvx.= uÿrejkaf.ka f;dr ksjila iy mßirhla i|yd'''

24

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH ks,Odß ffjoH bfrdaIsŒ wfífialr MBBS, MSc (Community Medicine)

mqnqÿ iy iuka kj jk fY%a‚fha bf.kqu ,nk ñ;=rka jk w;r wi,ajeishkao fõ' mqnqÿ ;u uj iuÕ i;shlg jrla ksjfia yd ta wjg mßirfha uÿrejka fndajk ia:dk fidhd n,d bj;a lr ksji msßisÿj ;nd .kakd w;r" ta m%foaYfha fvx.= wjodku jeä njg m%foaYfha fi!LH ffjoH ks,OdÍ ld¾hd,h u.ska

doctormagazine.lk


oekqï § ;snQ ksid jeä Wkkaÿjlska ta ms<snoj fidhd n,hs' kuq;a iuka fyda Tyqf.a fouõmshka fï ms<sn|j jeä Wkkaÿjla oelajqfha ke;' fï w;r Èkla iuka yg" ;o WK iy wêl f,i jukh mej;Su ksid Tyqf.a fouõmshka Tyq frday,a .; l, w;r tys§ Tyqg fvx.= frda.h je<£ we;s nj ffjoHjreka mjik ,§' bka Èk lsysmhlg miq" ta m%foaYhg wkqhqla; uyck fi!LH mÍlaIl;=ud meñK" iuka Ôj;a jQ ksji yd ta wjg ksÍlaIKh l< úg oel .; yels jQfha fmd,algq" áka" yd w;ayer oud ;snQ ghrhl c,h msÍ fvx.= uÿrejka fndaù we;s wdldrhhs' óg wu;rj ksji ;=< uq¿;ekaf.hs Ndck fidaok fíifuys ^Kitchen Sink& ldkaÿ jk c,h tl;= ùug ;nd we;s n÷fkao uÿrejka fndaù ;snq‚' miqj iukaf.a ksji wjg msysá ksjdi lsysmhlao mßlaId lrk ,§' fuys§ ;j;a ksjdi j, uÿrejka fndajk ia:dk yuqjQ kuq;a mqnqÿf.a ksjfia uÿrejka fndajk ia:dk doctormagazine.lk

uÿrejka fnda úh yels ia:dk

lsisjla yuq fkdú‚' tys§ uyck fi!LH mÍlaIl;=ud mqnqÿf.a ksji WodyrKhg f.k" ;u ksji yd ta wjg m%foaYh msßisÿj" uÿrejka fndafkdjk fia ;nd .ekSfï jákdlu m%foaYjdiSkag wjfndaO lr ÿkafkah' fvx.= frda.h hkq l=ulao@ fvx.= frda.h ffjrihla u.ska fndafõ' isld ^Zika& yd Ñlka.=kahd jeks frda. jHdma; lrk Aedes aegypti iy Aedes albopictus hk uÿrejka fvx.= frda.fhao frda. jdylhka fõ' fuu frda.h rgmqrd iEu m%foaYhlu wvqjeä jYfhka olakg ,efnk frda. ;;a;ajhls' kd.ÍlrKfhka we;sjk ;j;a wys;lr m%;sM,hla f,io fvx.= frda.fha jix.; ;;a;aj y÷kajd Èh yelsh' tfiau" ìï uÜgfï msysá l=vd ksjil ksjeishkag fiau" úYd, uy,a ixLHdjlska hq;= iqfLdamfNda.S uy,a ksjdihl" ksjeishkago tl f,i n,mEï lrk iqúfYaIS frda.hla f,io fvx.= frda.h yeÈkaúh yelsh' fuu frda.h Y%S ,xldfõ" jif¾ ´kEu ld,hl oelsh yels jqjo" fudaiï j¾Idfõ n,mEu u;" fuys WÉp;u wjia:djka uehs isg cQ,s olajd;a" fkdjeïn¾ isg ckjdß olajd;a oelsh yel'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

25


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= uÿrejkaf.ka f;dr ksjila iy mßirhla i|yd'''

ghr u,a fmdaÉÑ f,i Ndú;h

fvx.= frda.h ffjrihla u.ska fndajk ksid iqj lsÍug m%;sÔjl T!IO ^Antibiotics& fkdue;s w;r" fvx.= ffjrihg tfrysj l%shdlrk id¾:l tkak;lao oekg fidhdf.k fkdue;' tfyhska" fvx.= frda.h i|yd we;s fyd|u úi÷u" frda.h fndaùfuka j<lajd .ekSu jk w;r" ta i|yd uÿrejka fndaùu j<lajd .ekSu iy uÿre oIagkfhka wdrlaId ùu jvd;a jeo.;a fõ' fuu uÿrejdf.a yeisÍu i,ld neÆ úg" WoEik iy ijia ld,fha ñksidf.ka f,a Wrd fndk w;r" ógr 200l muK jmißhl mshdir lrhs' tu ksid fuys§ úfYaIfhka" wm ðj;a jk mßirfha tkï ksjfia" mdif,a yd ld¾hd,fha uÿrejka fndaùu je<elaùug lghq;= l< hq;=h' wm ksji wjg uÿrejka fndajk ia:dk fudkjdo@ wm ksji ;=< fukau ksji wjg f.j;af;ao uÿrejka fndajk ia:dk fndfydauhla ;sìh yelsh' ksji ;=< uÿrejka fndajk ia:dk ie,l+ úg u,a n÷ka" YS;lrKfha msgqmi iy jdhqiólrKfha c,h /f|k ;eá" uq¿;ekaf. hs fíifuys ^kitchen sink& ldkaÿ jk c,h tla/ia lrk n÷k" Ndú;d fkdlrk jeisls,s iy leisls,s Wmdx. fï w;r m%Odk ;ekla .kS' óg wu;rj c,h /ia lrk n÷ka" ud¿ gexls hkdÈfhao fvx.= uÿrejka fndaúh yelsh' 26

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

ksjfika msg; iy f.j;af;a uÿrejka fndaúh yels ia:dk ie,l+ úg ² jeys mS,s" c,h /f|k fldkal%SÜ ia,eí" j;=r gexls iy ner,a" hkdÈho ² gh¾" fmd,algq" áka iy fmd,s;ska jeks c,h /¢h yels bj;,k øjHh ² u,afmdaÉÑ" fmdl=Kq" l=re¿ kdk ;gdl" c,h /f|k Ydl ^.ia fnk& $me<Eá" ks;r ks;r Ndú;d fkdlrk msyskqï ;gdl flfryso wjOdkh fhduq l< hq;=h'

doctormagazine.lk


fmd,af,,s$fmd,algq u,a fmdaÉÑ f,i Ndú;h

uÿrejka fndaùu j<lajd .ekSug wmg l< yelafla l=ulao@ ² wju jYfhka iEu i;shlgu jrla Tnf.a ksjfia jdhqiólrKfha yd YS;lrKfha msgqmi c,h /f|k ;eá iy uq¿;ekaf.hs fíifuys ^kitchen sink& ldkaÿ jk c,h tla/ia lrk n÷ka we;akï tajdfhao" /§ we;s c,h bj;a lr" fyd¢ka fidaod msßisÿ lsÍu l< hq;=h' l=re¿ kdk ;gdl" msyskqï ;gdl" c,h tla /ia lrk ner,a" ud¿ gexls jeks c,h mqrjd ;efnk ia:dk yd n÷ka j, ì;a;s fyd¢ka nqreiqjlska w;=,a,d" c,h udre lsÍu isÿl< hq;=h'

doctormagazine.lk

² ksjfika neyer lrk li< ksis mßÈ neyer lsÍu" uÿrejka fndajk ia:dk wju lr .ekSug b;d jeo.;a fõ' li< ckkh jk wjia:dfõ§u úfYaIfhka uq¿;ekaf.hsys§u" li< j¾.SlrKh lsÍu" ksis mßÈ li< neyer lsÍfï w;HjYH wx.hls' Èrk li< fjkuo fmd,s;ska" úÿre jeks fkdÈrk li< fjkafjkajo j¾.SlrKh l< hq;=h' Èrk li< fldïfmdaiaÜ ksIamdokh i|yd Ndú;d lsÍu fyda i;sm;d meñfKk k.r iNdfõ li< r:hg ,nd§u isÿl, yels w;r fmd,algq" fhda.Ü fldamam" bá fld<" we¨‍ñkshï wdjrK jeks fkdÈrk li< m%;spl%SlrKh lsÍu fyda kej; Ndú;d lsÍu ^bj;,k fmd,af,,s" fmd,a lgq yd ghr" u,a fmdaÉÑ f,i f.j;= w,xlrKhg .; yelsh'& fyda m%;spl%SlrKh lsÍu i|yd tajd tl;= lrk wdh;khlska meñK /f.k hkf;la" ksis f,i j;=r tl;= fkdjk fia .nvd lr ;eîuo b;d jeo.;ah' ² Tfí ksjfia jeys msys,s weo ù we;akï tajd bj;a lsÍu fyda" fld<frdvq /£u u.ska c,h neihdu wjysr ù we;akï tajd wju jYfhka i;shlg jrla msßisÿ lsÍï fyda" jy, wjg we;s Ydl w;=

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

27


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= uÿrejkaf.ka f;dr ksjila iy mßirhla i|yd'''

l< yelsh' ;jo f.j;af;a we;s úYd, Ydl j, fnk we;akï tajd isfuka;s fhdod jid oeóu l< hq;= w;r" úis;=re me<Eá f,i c,h /f|k me<Eá Ndú;d fkdlsÍu yd rïfm jeks me<Eá wjYH m%udKhg muKla mj;ajdf.k hdug l%shdl< hq;=h'

i;shlg meh nd.hla fï uÿrejkag ys;lr mßirh fjkia lsÍug lem fjuq

lmamdÿ lsÍu fyda isÿlsÍï u.ska jeysmsys,s j, c,h /£fuka uÿrejka fndaùu j<lajd .; yelsh' ;jo c,h /f|k fldkal%SÜ ia,eí" c,h fkd/f|k fia ilia lsÍu fyda tajd u; ksishdldrj lSg kdYl fh§u fyda l< hq;=h' ² Tnf.a ksjfia Ndú;hg fkd.kakd jeisls,s we;akï" tys c,h /f|k fldgi je,s msrjQ nE.a u.ska jid ;eîu fyda uÿrejka we;=¿ úh fkdyels fia wdjrKh lsÍu isÿ l< hq;=h' óg wu;rj" fmdl=Kq iy ud¿ gexlsj, uÿrejka fndaùu je<elaùu i|yd lSg NlaIl u;aiH j¾. ^.mams jeks& Ndú;d

28

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

² ksji ;=<g uÿrejka we;=¿ ùu je<elaùu i|yd fodr iy cfk,a i|yd wdjrK ^Screening) Ndú;d l< yelsh' tfukau úfYaIfhka Woeik$ijia hdufha Tn ksjiska msgj hk wjia:djl§ fyda l%Svd$ jHdhdu lsÍfï§ fyda uÿre úl¾Il ^Mosquito repellent& wdf,am lrf.k hduo l< yel' Tnf.a ksji iy ta wjg uÿrejka fnda fkdjk l,dmhla lr .ekSfuka" Tn fukau Tnf.a <ne¢hkao fvx.= frda.fhka wdrlaId jkq we;' DM

doctormagazine.lk


D•Magazine /

Dengue on Rise mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula'''

m%cd fi!LH úfYAI{ ffjoH ksu,ald mkaks, fyÜá MBBS, MSc, MD (Community Medicine)

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula'''

ffjoH wYdks fyajf.a MBBS

ffjoH y¾IKS chj¾Ok MBBS, DFM

tu ia:dk fvx.= uÿrejka fnda fkdjk ia:dk njg m;a lr .ksuq

Y%S doctormagazine.lk

,xldfõ fndfyda m%foaYhkayS fvx.= frda.h me;sr hdfï jeä m%jK;djla oelsh yelsh' fvx.= frda.h m;=rjk uÿrejka fndajk ia:dk nyq, ùu;a tajdfha uÿrejka fndaùu je<elaùug ksis l%shdud¾. fkd.ekSu;a" fvx.= frda.h jHdma;shg ;=vq fok lreKls'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

29


D•Magazine /

Dengue on Rise mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula'''

uÿrejka fndaùu u¾okh lsÍu i|yd wka;¾ md¾Yaùh iyNd.s;ajfhka jdyl uÿrejka jeä jYfhka fndaùug yelshdjla mj;sk mßY% b,lal lr.ksñka fvx.= u¾ok l%shdldrlï wLKavj mj;ajdf.k hdu w;HdjYH fõ' lSg úoHd iy jdyl ióla‍IK o;a; j,g wkqj ksjdi" mdi,a iy Wiia wOHdmk wdh;k" bÈlsÍï mßY%" l¾udka;Yd,d" rcfha yd fm!oa.,sl wdh;k" wd.ñl ia:dk iy fmdÿ ia:dk hk mßY%hkayS fvx.= uÿrejka fndaùu jeä jYfhka isÿjk nj ;yjqre ù we;' tneúka by; i|yka mßY%hkays iq,nj mj;sk" fvx.= uÿrejka fndaúh yels ia:dk iy tajdfha uÿrejka fndaùu je<elaùu iy md,kh lsÍu i|yd .; hq;= l%shdud¾. my; úia;r flf¾' mdi,a iy Wiia wOHdmk wdh;k lSg úoHd iólaIK iy mßY% mÍla‍Idjka wkqj" mdi,a mßY% ;=< fvx.= uÿrejka fndaùfï jeä wjodkula we;' ;jo" uE; jirj,§ jd¾;d jQ uq¿ fvx.= frda.Skaf.ka ishhg 30la muK mdi,a <uqka fõ' tneúka mdi,a mßY%hkayS uÿrejka fndajk ia:dk mßlaId lsÍu yd bj;a lsÍu ksrka;rfhka isÿ lsÍug ld¾huKav,h" isiq orejka iy foudmshka j.n,d .; hq;= fõ' ;jo" fndfyda mqoa.,hska tla/ia jk yd kjd;eka f.k isák úYaj úoHd,$Wiia wOHdmk wdh;k ;=< uÿrejka fndaùfï yd frda. iïfma%IKh ùfï jeä wjodkula we;'

30

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

oefha wkd.;h jk orejka fvx.= frda.fhka wdrla‍Id lr.ekSu Wfoid mdi,a mßY% fvx.= uÿrejka f.ka f;dr l,dm njg m;a lsÍug wmf.a fkdu| ie,ls,a, fhduq l, hq;= fõ'

tneúka tajdfha úYd, N+ñh ;=, iy fkajdisld.dr" f.dvke.s,s mßY% ;=< c,h /ia lrk iy c,h tl;= jk uÿrejka yg ksrdjrKh jQ whs;u iy Wmdx. ukd f,i mj;ajd .ekSug;a Wkka ÿ úh hq;=h' bÈlsÍï mßY% bÈlsÍï mßY% ;=< jeis c,h fukau bÈlsÍï lghq;=j,§ fhdod .kakd c,h /ia lr ;nk n÷ka ^ner,a" nQ,s" gexls hkdÈh& ;=< fuu uÿrejka nyq,j fndaùu isÿ fõ' fuu mßY% ;=< uÿrejka fukau lSghka iys; ia:dko nyq,j we;s nj o;a; j,ska meyeÈ,s fõ' fndfyda lïlrejka rfÜ fjk;a m%foaYj,ska meñfKk ixl%u‚lhka jk neúka uÿrejka oIaG lsÍu ;=<ska fvx.= ffjrih YÍrhg we;=¿ ùfuka wk;=rej" Tjqka .ï ìï lrd wdmiq hk úg fuu ffjrih fjk;a m%foaYj,g me;sÍfï wjodkula mj;S'

doctormagazine.lk


l¾udka;Yd,d l¾udka;Yd,d mßY% ;=< iy msg; fvx.= uÿrejka fndajk ia:dk nyq, úh yelsh' ksjerÈ li, l<ukdlrKhla fkd;sîu;a" ksIamdokhg wjYH wuqøjH fukau tajd jid ;nk ojgk yd weiqreï ;=< c,h tl;= ùu ksid;a fuys uÿre lSghka fndaùfï wjodku jeäh' bÈlsÍï mßY% ;=< fvx.= frda.h je<elaùu i|yd m,sfndaO md,l wdh;k iu. ie,iqï wjêfha§ .súiqï .;ùu fvx.= u¾okh lsÍfï uQf,damdhls'

fuu mßY% ;=< fvx.= uÿrejka fndaùu je<elaùu i|yd my; l%shdu¾. isÿlsÍu w;HjYH fõ'

tneúka ksrka;rfhka fuu mßY% ;=< fvx.= uÿrejka fndaùu je<elaùu i|yd my; l%shdud¾. isÿlsÍu w;HjYH fõ' ² bÈlsÍï mßY% j, fvx.= uÿrejka fndajk" c,h tl;= fjk ia:dk mßlaId lsÍu iy wëlaIKh i|yd fi!LH iy wdrlaIK ks,Odßfhl= ^Health and Safety Officer& wkqhqla; lsÍu' ² Èkm;d j;=r tl;= fjk by;ska ioyka l< ia:dk mßlaId lr bj;a lsÍu" tfia bj;a lsÍug wmyiq ia:dk i|yd m,sfndaO md,k wdh;khl ^Pest Control Agency& iy fi!LH ffjoH ks,OdÍ ld¾hd,fha iqmÍlaIKh hgf;a wkqu; lSg kdYl Ndú;d lsÍu' ² jev ìu ;=<ska yuqjk WK frda.Ska jd¾;d lsÍu iy blauka m%;sldr ioyd fhduq lsÍug WK jd¾;d igyka fmd;la ^Fever Registry& mj;ajdf.k hdu'

doctormagazine.lk

úYd, fiajlhka msßila .ejfik ia:dkhla neúka frda.h me;sÍfïo jeä wjodkula mj;S'

² l¾udka;Yd,d mßY%h fldgia jYfhka fjkalr ta ta fldgfia uÿre u¾ok lghq;= mßlaId lsÍu ioyd wëlaIK ks,Odßfhla m;a lsÍu' ² c,h /f|k" uÿrejka fndaùfï jeä wjodkula we;s ia:dk wju jYfhka i;shlg fojrla j;a mßlaId fldg msßisÿ lsÍu' ² bj;a l< fkdyels wn,s øjH j¾Idjg ksrdjrKh ùu je<elaùug ksis mshjr .ekSu' ² l¾udka;Yd,d mßY%fha mdßirl mú;%;djh .ek jeä wjOdkhla fhduq lsßu

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

31


D•Magazine /

Dengue on Rise mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula'''

rdcH iy fm!oa.,sl wdh;k jrdh" frday,a" nia äfmda hkdÈfha wn,s øjH tla/ia flfrk ia:dko" kS;suh lghq;= i|yd wjYH kvq NdKav .nvd lr we;s ^Widúh" fmd,Sish jeks& ia:dk ;=< o uÿrejka fndaùfï wjodku jeäh' fndfydaúg k.rh flakaøfldg ;sîu ksid fïjdfha fiajh lrk iy meñfKk mqoa.,hka yg frda.h je<÷kfyd;a th .%dóh m%foaY j,g jHdma; ùfï yelshdjla mj;S' fuu mßY% ;=< fvx.= uÿrejka fndaùu je<elaùu i|yd" ² wn,s øjHh" jeis c,h tla‍ /ia fkdjk mßÈ wdjrKh$ .nvd lsÍu' ² Ndú;hg fkd.kakd jdyk" hkaf;%damlrK fldgia j, c,h fkd/f|k fia mj;ajd .ekSug lghq;= lsÍu' ² ksis wdh;ksl li, l<ukdlrK ie,eiaula l%shd;aul lsÍu hkd§ l%shdud¾. .ekSu w;HdjYH fõ' wd.ñl ia:dk yd fmdÿ ia:dk mkai,a" m,a,s" yd fldaú,a hkdÈfha bj;,k oE tl;=ùfï jeä m%jK;djla we;' ;jo" fmdÿ ia:dkhkayS li, neyer,Su ksis l<ukdlrKhlska f;drj isÿlsÍfuka fvx.= uÿrejka fndaùug ys;lr mßirhka ks¾udKh lrhs' tneúka fuu mßY%hkays fvx.= u¾okh i|yd" ² bj;,k ma,diaála n÷ka" fmd,s;ska nE.a" fmd,s;ska wdY%s; ojgk hkdÈh neyer,Sug li, n÷ka mj;ajd .ekSu' ² k.r iNd fyda m%dfoaYSh iNd li, l<ukdlrK tall u.ska mú;% lsÍu w;HdjYH fõ' ;jo" ksis ;dlaI‚l Wmfoia fi!LH ffjoH ks,Odß ld¾hd, iy m<d;a md,k wdh;k j,g wkqhqla; ;dlaI‚l ks,OdÍka yryd ,nd .ekSu isÿl< hq;=h'

32

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


by; i|yka úúO mßY% wdY%s;j uÿrejka fndaúh yels ia:dk my; j.=fõ idrdxY fldg we;'

úfYaI mÍY% iy uÿrejka fndaúh yels ia:dk

doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

33


D•Magazine /

Dengue on Rise mdi," jevìu" wd.ñl isoaOia:dk wdYs%;j fvx.= uÿrejka fnda ùfï jeä wjodkula'''

by; i|yka úúO mßY%hkays fvx.= uÿrejka fndaùu iy uÿre oIaGkh je<elaùu i|yd my; mßÈ l%shdud¾. wkq.ukh lsÍu jeo.;a fõ' ² ks;sm;d mßY%h N+ñh mßlaId lsÍu i|yd j.lsj hq;= ks,Odßfhla m;a lrkak' ² i;sm;d mßY%h ;=< uÿrejka fndajk ia:dk mÍlaId lrkak' bj;,k whs;u iEu úgu j¾.SlrKh fldg neyer lr mßY% N+ñh ksr;=rej msßiqÿj ;nd.kak' ² uÿrejka oIaG lsÍu je<elaùug Èjd ld,fha uÿre úl¾Ylhla wdf,am lrkak' ² m%foaYfha fi!LH ffjoH ks,OdÍka iu. ksrka;r idlÉpd lr ;dlaI‚l .eg¨‍ úi|d f.k mßY%h ;=< uÿrejka fndajk ia:dk fkdue;s njg ;yjqre lr .kak' mßY% mÍlaIdj mßY% mÍlaIdfõ§ uÿrejka fndaúh yels ia:dk ms<sn|j ukd wjfndaOhla ;sìh hq;= fõ' Tnf.a weig tlajru fkdfmfkk" lSghka fndaúh yels ia:dk tu mßY%j, nyq,j ;sìh yelsh' tneúka tu ia:dk iqmÍlaIdldÍj yd úuis,sj;aj fidhd ne,sh hq;=h'

mßY%h ;=< iy msg; tkï" t<suyfka iy .Dyia:j msßlaish hq;= fõ' tfiau ìï uÜgu" weia uÜgu iy by< uÜgu f,i mÍla‍Id lsÍfuka uÿrejka fndajk ia:dk u. yeÍulska f;drj y÷kd.ekSug wjia:dj ,efí'

34

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


f.dvke.s,s j,ska msg; uÿrejka fndajk ia:dk mÍlaId lsÍu ² mßY% mÍlaIdj ìï uÜgfuka wdrïN l< hq;= fõ' ² t<suyfka we;s ish¨‍u uÿrejka fndajk ia:dk flfryS wjOdkh fhduq lrkak' fï wdldrfhka mÍlaIdj isÿ lrk úg" y÷kd fkd.;a uÿrejka fndajk ia:dk u.yeÍu wju fõ' uÿrejka fndajk we;eï ia:dk ieÕù mj;sk nj jgyd.kak¦ k, <sx ngfha Wv fldgi tjka úfYaI ia:dkhla fõ' ² jdudj¾;j fyda olaIsKdj¾;j .uka fldg ish¨‍u ia:dk ksÍlaIKh lrkak' ² uqkska w;g yerjQ nd,aÈ yd Ndck j, odrfha mjd c,h /÷kfyd;a uÿre lSghka fndaúh​ yel' jeiqï wdjrK j, ish¨‍u keuqï fmdgj,a ksÍlaIKh lrkak' fuys jeis c,h /¢h yel' ² l=vd <uhskaf.a fi,a,ï ld¾ jeks fi,a,ï NdKav t<suyfka we;súg tajd ;=< jeis c,h /£ug mq¿jk' tneúka fujeks NdKav fid,jd n,kak'

doctormagazine.lk

we;=,; c,h /£ we;akï bj;a lrkak​' mßY%fha f.dvke.s,s ;=< uÿrejka fndajk ia:dk mÍlaId lsÍu • f.dvke.s,s ;=, uÿrejka fndaúh yels ia:dk .ek úfYaI wjOdkh fhduq lrkak' • YS;lrK ;eá" u,a n÷ka" jdhqiólrK hka;% wdY%s;j tl;=jk c,h" ldkaÿ jk lrdu wdY%s;j tl;= jk c,h" mßfNdackh i|yd c,h /ia lr ;nk nd,aÈ fyd¢ka ksÍlaIKh lrkak' • ;Ügq f.dvke.s,s mÍlaId lsÍfï§ wksjd¾hfhka i|¿;, yd fldkal%SÜ ia,eí mÍlaId lrkak' jeysmS,s mÍlaIdjo b;d jeo.;ah' m%cdj ;=< taldnoaO uÿre u¾ok l%shdj,sh

ish ksjyk" .u" mkai," mdi," jevìu iy rdcH mßmd,k wdh;k jeks úúO jQ ia:r yryd taldnoaO jevms<sfj,la u.ska fvx.= Wjÿr i|yd ;sridr úi÷ula iemhSu jvd;a ld,dkqrEmS iy nqoaêu;a m%fõYhla jkq we;' ujla" msfhla" ñ;=frla" isiqfjla j.lSï iy.; mqrjeisfhla hkd§ Tfí úúOdldr pß; tla;ekaj" fvx.= j,ska fï rg fírd.ekSfï m%h;akhg idOkSh odhl;ajhla ,nd ÿka Èkhl wm tu wruqK lrd ,xfjkq ksh;h' DM

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

35


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= jdyl uÿrejka iy p¾hdjka

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fvx.= jdyl uÿrejka iy p¾hdjka lSg úoHd{- Y%S ,xld úoHd;aul fiajh ÈkqId tia'fmf¾rd BSc.Hons) Zoology

fvx.= frda.h f,dj mqrd jHdma; lrkq ,nk fvx.= ffjri jdylhd jkafka wdf;%dafmdavd jxYhg wh;a Bäia .Kfhys uÿre úfYaIhkah' ta w;=ßka Y%S ,xldfõ m%Odk fvx.= jdyl uÿre úfYaI folla mj;S' 1' Aedes aegypti 2' Aedes albopictus 36

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fï w;=ßka fvx.= jix.; ;;a;ajhla we;s lsÍfuys,d m%d:ñl jdylhd f,i l%shd lrkq ,nkafka Aedes aegypti uÿre úfYaIhhs' fvx.= uÿrejdf.a Ôjk pl%h m%Odk jYfhka ì;a;r" lSghd" ms<jd iy iqyqUq,a wjêh jYfhka wjê y;rls' ñka m<uq wjêka ;=ku ñksidg myiqfjka bj;a l< yels c,fhys jik wjêka ;=kls' iqyqUq,a uÿre wjêh f.dvìfuys mshdir lrk ñksidg oIaGkh lrk wjêhhs' fvx.= uÿrejdf.a Ôjk pl%h" idudkH mdßißl ;;a;aj hgf;a Èk 7-10 w;r ld,hl§ iïmq¾K fõ' iqyqUq,a .eyekq uÿrejd c,h wvx.= n÷fkys c, mDIaGhg jydu by<ska n÷fkys wNHka;r ì;a;s u; ì;a;r ;ks jYfhka ;ekam;a lrkq ,nk w;r fï i|yd c,h f;a yekaola ;rï b;d l=vd m%udKhla jqjo mej;Su m%udKj;a fõ' ì;a;r wjêfhka Èk folla w;r;=r§ j¾Ol wjê y;rlska

doctormagazine.lk


Aedes aegypti .eyekqq uÿrejdf.a úfYaI;ajh jkafka ukqIH reêrhg jeä m%sh;djla oelaùuhs' fuu lreKo fvx.= frda.h iS.%fhka jHdma; ùug tla m%n, fya;=jls'

hq;= lSg wjêhg t<fò' lSg wjêh idudkHfhka Èk 4-5 w;r ld,hla mj;S' lSg wjêfhka miq t<fUk ms<jd wjêh" meh 24-48 ld, iSudjl§ iqyqUq,a wjêhg m;afõ' iqyqUq,a fvx.= uÿrefjl= idudkHfhka ñ,sóg¾ 4- 7;a w;r YÍr m%udKfhka hq;= iqÿ meye;s mq,a,s rgd iys; w÷re meye;s uÿrefjls' idudkH mdßißl ;;a;aj hgf;a i;s 2-4 ld,hla Ôj;a fõ' fvx.= uÿrejl=f.a Ôjk ld,h mßir WIaK;ajh" wd¾ø;dj hk idOl u; r|d mj;S' uÿre ì;a;r yryd ujf.ka iqyqUq,a uÿrejdg fyda fvx.= frda.h wdidos; mqoa.,hl=f.a reêrh Wrd îu uÕska fyda fvx.= uÿrejdg fvx.= ffjrih widokh jk w;r fuf,i wdidos; .eyekq uÿrefjl= úiska reêrh Wrd îu i|yd ksfrda.S mqoa.,fhl=f.a iu oIaGkfha § uÿrejdf.a fÄg .%kaÓ j, isg ffjrih ksfrda.S mqoa.,fhl=g iïfma%IKh fõ' fvx.= uÿrejdf.a p¾hd;aul rgd fvx.= uÿrejdf.a p¾hd;aul rgd wOHhkh uÕska fvx.= frda.h me;sÍu je<elaùu i|yd .; hq;= mQ¾fjdamdhka ms<sn| ksis oekqula .; yels fõ' 1' reêrh Wrd îu iqyqUq,a .eyekqq uÿrejka muKla ñksidf.ka yd i;=kaf.ka reêrh Wrdîu isÿ lrkq ,nk w;r doctormagazine.lk

fvx.= jdylhska Woh ld,fha fm'j' 6'0011'00;a w;r yd ijia ld,fha m'j' 3'00-7'00;a w;r ñksia reêrh Wrd îu i|yd by< keUqre;djla olajhs' reêrh Wrd îfï§ tla mqoa.,fhl=g iSud fkdù lsysm fofkl=gu oIaG lrk neúka fÄgh iuÕ lsysm fofkl=gu ffjrih m;=rejhs' ì;a;r oeóu fvx.= jdylhska n÷ka ;=< ì;a;r oeóug keUqre;djla olajk w;r ^Container Breeders) iajdNdúl yd lD;%su meyeÈ,s c,h iys; n÷ka$ia:dk úYd, mrdihl ì;a;r ouhs' ;jo" w÷re miqìula iys; Nd Ndck$ia:dk j,g jeä m%sh;djla olajhs' Aedes aegypti úfYaIh lD;%su ia:dk j,;a ^gh¾" nd,aÈ" jeys msys<s jeks& Aedes albopictus uÿre úfYaIh iajdNdúl ia:dk j,;a ^.ia fnk" Ydl m;% f.dn& ì;a;r oeóug keUqre;djla olajhs' iqyqUq,a fvx.= .eyekqq uÿrejl= úiska jrlg

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

37


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= jdyl uÿrejka iy p¾hdjka

ì;a;r 100-200 w;r m%udKhla oukq ,nk w;r ;u Ôú; ld,h ;=< jdr myla muK fuf,i ì;a;r ldKav oukq ,nhs' iEu úgu ì;a;r ;ks jYfhka oukq ,nk w;r tla ia:dkhlg iSud fkdù m%foaYh mqrd me;sr we;s fvx.= uÿrejka fndaùug iqÿiq úúO ia:dk j, ì;a;r oeóu isÿfõ' fuu lreKo fvx.= jix.; ;;a;ajhka we;s lsÍfuys ,d m%n, idOlhla imhkq ,nhs' 2' mshdir iSudj iqyqUq,a .eyeKq uÿrefjl=f.a mshdir iSudj ;sriaj o< jYfhka 100m-200m w;r mrdihla .kS' fuu mrdih ;SrKh jkq ,nkafka ì;a;r oeñh yels ia:dk j, jHdma;sh iy oIaGkh i|yd ñksiqka .ejfik ia:dk úys§ we;s wdldrh wkqjhs' by; lS idOl wjYH mßÈ fkdue;s wjia:d j,§ mshdir iSudj 400m olajd jHdma; úh yel' isria mshdir ie,lSfï§ uy,a wêl .Kkla iys; f.dvke.s,s j, by<u uy,ska mjd jd¾;d ù we;'

38

August 2021

Èk 1-2

Èk 4-7

Èk 2

fvx.= uÿrejdf.a cSjk pl%h ì;a;r wjêfhka Èk folla w;r;=r§ j¾Ol wjê y;rlska hq;= lSg wjêhg t<fò' lSg wjêh idudkHfhka Èk 4-5 w;r ld,hla mj;S' lSg wjêfhka miq t<fUk ms<jd wjêh" meh 24-48 ld, iSudjl§ iqyqUq,a wjêhg m;afõ'

DOCTOR MAGAZINE

Aedes aegypti yd Aedes albopictus hk m%Odk uÿre j¾. foflys m%Odk foay fjkialï

fvx.= uÿrejkaf.a yd lSghskaf.a jHdma;sh wOHhkh" p¾hd;aul rgd wOHhkh i|yd ksr;=rej lDñ úoHd wfõlaIK lghq;= cd;sl fvx.= u¾ok tallfha wëlaIKh hgf;a Èjhsk mqrd isÿ lrkq ,nhs' tuÕska uÿre >k;ajh ks¾Kh fldg wjodkï iys; ia:dk y÷kdf.k fvx.= jdyl u¾ok lghq;= fi!LH ffjoH ks,Odß uÜgñka isÿ lrkq ,efí' DM

doctormagazine.lk


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= yd fi!LH m%j¾Okfhka W.; yels mdvï'''

ffjoH ,ysre fldä;=jlal= MBBS, MSc (Community Medicine), Pg Dip in Health Sector Disaster Management

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fuÉpr lsh,;a wykafka ke;af;a wehs @ fuÉpr wy,;a lshk foa fkdlrkafka wehs @ fvx.= yd fi!LH m%j¾Okfhka W.; yels mdvï''' doctormagazine.lk

ffjoH WfïId fm%au;s,l MBBS, MSc (Biomedical Informatics)

yeu wjqreoaolu jf.au fï wjqreoafo;a j¾Idj jeäfjk ld,fha§ fvx.= wjodku jeäfjk njg fjoHjreka yd iqj ld¾h uKav,h mqk mqkd uyck;dj oekqj;a lrkjd' ;ukaf.a f.a fodr j;=msá uÿrejka fnda fkdfjk ;eka úÈhg mj;ajdf.k hkafka fldfyduo lshk tl .ek;a Wmfoia ,nd fokjd' ta ú;rla fkfï''' WK;a tlal weÕm;" ykaÈm;a" weia msámiafia fõokdjla we;s jqfKd;a fvx.= lsh, iel lr,d blauKg biamsß;df,a tkak lsh,;a yeuodu u;la lr,d fokjd'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

39


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= yd fi!LH m%j¾Okfhka W.; yels mdvï'''

fudv,hlska' ^Health Belief Model& b;ska mD;.ack wmsg fudkjgo fï fudv,a@ fmdÿ uyck;dj úÈhg fi!LH wxY wmsg ,ndfok m‚jqvhla yßhg f;areï .kafka fldfyduo@ we;a;gu fï lshkafka ne?reï m‚úvhlao lsh,d f;dar fír .kak fï fudv,h wmsg Woõjla fõú'''æ

fi!LH wxY mqk mqkd" kej; kej;;a u;la lr,d fok lreKq l%shdjg kjkak iuyr fj,djg wms wiu;a fjkjd'ta;a fï mKsúv uyck;dj .%yKh lr.; hq;=uhs' tu wNsfhda.hg fi!LH wxYh uqyqK fok wdldrh fuu ,smsfhka úia;r fjkjd ta;a''' fld;rï Wmfoia ,nd .;a;;a" ;ju wfma uyck;dj ta wkql=,j l%shd;aul fjkjd wms olskafka yß wvqfjkaæ fudloao fï fjkig fya;=j @ we;a;gu fï fjkig fya;=j uyck;dj ´fku frda.hl Nhdkl lu yd wd§kj f;areï .kak úÈfha fjkila' wms fï ;;a;ajh fjoH úoHdfõ f;areï lrkafka zzfi!LH úYajdikSh;ajhZZ ms<sno 40

August 2021

fi!LH wxY ,ndfok ´kEu m‚úvhla f;areï .kak tl wfma jhi" ia;%S mqreINdjh" wOHdmk uÜgu yd iudc ;rd;sru wkqj fjkia fjkak mq¿jka' tal ksid ;ud Tn tlu fi!LH m‚úvh jqK;a úúOdldr yevrej j,ska rEmjdysksfhka" wka;¾cd,fhka olskafka''' f¾äfhdafjka wykafka' ta jf.au fi!LH m‚úvhla f;areï .ekSfï yelshdj Tfí fm!reI;ajh" wdY%h lrk ñ;=re ñ;=ßhka wkqj jqK;a fjkia fjkak mq¿jka' fï yefudau Tn wod, m‚úvh fld;rï ÿrg Y%jKh lrñka ta wkqj l%shd lrkjo lshk ldrKhg n,mEï lrkjd' B<.g ;ud jvd;a jeo.;au ldrKdj tkafka''' Tkak Tng wefykjd''' .=jkaúÿ,sfhka lshkjd" fï Èkj, zfvx.= frda.h iS.%fhka me;sÍ hhsZZ lsh, mqj;la' yenehs" Tn ta mqj; tÉpr .dklg udhsï lrkafka keye''' fudlo Tn ys;kjd ZZfuÉpr fyd|" msßisÿ mßirhl ðj;a fjk ug fï fvx.= jeä ùfuka lsisu n,mEula keyezzhs lsh,d' ^frda.hlg f.dÿre ùfï wjodku ms<sn| wjfndaOh$Perceived Susceptibility& wka;¾cd,fha Tn ksjdvq mdvqfõ ießirk fj,djl olskjd cd;sl fvx.= u¾ok tallfha fjí msgqfõ igykla' zzTn;a fkdkj;ajd mj;sk jukh" Worfha fõokdj" uq;%d msgùu wju ùu" úÿreuia j,ska f,a .e,Su jeks frda. ,laIK we;akï yels blauKska frday,a .; fjkak' Tng we;af;a Nhdkl fvx.= rla;md; ;;a;ajh úh yel æ˜‍ lsh,d'''

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


yenehs Tn ys;kjd zzug Th f,fâ yefokak úÈhla keye" bfyka nysk f,vla ke;s ug tal yeÿk;a tÉpr wudre fjk tlla keye'''ZZ lsh,d' ^frda. fha ;Sj%;djh ms<sn| wjfndaOh$Perceived Severity&

fi!LH fjoH ks,OdÍ ld¾hd,fhka .u mqrd ksfõokh lrkjd zzfï m%foaYh fvx.= wê wjodkï l,dmhls" Tfí ksjdi ;=< yd wjg we;s uÿrejka fndaúh yels ia:dk i;shg fojrla j;a msßisÿ lrkakZZ lsh,d'''

àù tfla yeu ;siafiu fmkakkjd f.or yefudau tl;=fj,d i;s wkaf;a j;a; msáh iqoaO mú;% lrkjd" j;=r tl;= fjkak mq¿jka bj;,k wn,s øjH" li, tfyu úkdY lrkjd'

àù tfla kï fmkakkjd k¿ ks,sfhda yß yßhg ;ukaf.a ÿjd orefjd;a tlal tlg tl;= fj,d yß úfkdaofhka ysia áka" fhda.Ü fldamam tfyu úkdY lrkjd uÿrejkag fndafjkak fkdyels úÈhg ta f.d,af,da Tfydu uykais jqKdg" Th jf.a folg ug uykais fjkak mq¨‍jkao@ lsh,d Tng ysf;kjd ^Self Efficacy&

t;a Tn ys;kjd zzug fldhskao fï jf.a ksoyila@ fj,djla@ fïjd lrkak uf.a jákd ld,h ñvx.= lrkak neyeZZhs lsh,d' ^ÿIalr;d ms<sn| wjfndaOh$Perceived Barriers& biafldaf,a àp¾ lshkjd zznndj biafldaf,a tjkfldg" uÿre oIagkfhka wdrlaId fjkak uÿreúl¾Ylhla orejdf.a wf;a mfha .d, tjkakZZ lsh,d''' ta;a Tn l,amkd lrkjd fï fnfy;a cd;s wefÕa .ejd lsh,d uÿrefjda fkdld bkakjo@ ´jd lsis m%fhdackhla ke;s jev lsh,d æ ^,efnk jdis ms<sn| wjfndaOh$ Perceived Benefits&

doctormagazine.lk

yenehs Tfí wi,ajdiSka ljqre;a fï m‚úvh i; mylg .Kka .kafka kE''' Tn;a ys;kjd ZZta wh lrkafk;a ke;akï" wdfh;a ux ú;rla uykais fjkafka fudlgo@zz lsh,d ^ksis fi!LHh mqreÿ i|yd bÕsh$Clues to Action &

fi!LH úYajdikSh;ajh ms<sn| fudv,h oelalfka" wms fndfydu iq¿fjka ys;=jg wmsg Th iqoaO lsß,s lrkak fj,djla keye" wksl wmsg Th f,v yefokafka keye lsh,d Tfí T¨‍jg tk krl is;sú,a, f.dvkef.k yeáæ wkak tlhs" fi!LH wxY mqk mqkd" kej; kej;;a u;la lr,d fok lreKq l%shdjg kjkak iuyr fj,djg wmsg neß" wms ue<s fjkafka b;ska j.lSï iy.; ujla" msfhla" tl neïfuka neÿKq ifydaor ifydaoßfhla" wdor‚h ìßola" ieñfhla" ÿfla§;a iefma§;a tlg ysáh ñ;=frla jYfhka Tfí hq;=lu ;ud''' Tfí orejdg" <ne|shkag yd ñ;=re ñ;=ßhkag fï fi!LH m‚jqv fydÈka wid f;areï .ekSfï jeo.;alu myod fok tl' myo,d ú;rla uÈ" Tjqka th l%shdfõ fhdojkjo" tfykï ke;akï thg ;sfhk ndOl j,ska ch .kak Tyqg thg iyh fjk tl' fudlo Health Belief Model tl .ek bf.k .;a Tn oeka ta ioyd oekqfuka ikakOhsæ Tfí oekqu" yelshdj" W;aidyh yd lemùu Tn;a Tfí wdorKshhka Nhdkl fvx.= frda.fhka uqojd .ekSu ms‚i fhdojkak' fvx.= j<luq ðú; iqrlsuqæ DM

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

41


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= frda.h y÷kd.ekSu iy m%;sldr ,nd §u i|yd jeo.;a jk ridhkd.dr mÍlaIK

ffjoH fla' ta' tia' ã' l=urmafmreu MD (Russia) MSc (Health Informatics)

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fvx.= frda.h y÷kd.ekSu iy m%;sldr ,nd §u i|yd jeo.;a jk ridhkd.dr mÍlaIK

42

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


Tng WK" ;o ysiroh iy udxY fmaYs fõokdj we;akï kï fyda fvx.= frda.fha fjk;a frda. ,laIK ;sfí kï" reêr mÍlaIdjla isÿ lsÍu fhda.H fõ' fvx.= frda.h ksYaph lsÍu i|yd l< yels reêr mÍlaIK .Kkdjla mj;akd w;r wdidok ld,h iy frda. fha úúO wjê wkqj tajdfha m%;sM, fjkia úh yelsh' Tng Èk follg jvd WK mj;S kï iïmq¾K reêr mÍlaIdjla ^Full Blood Count- FBC& isÿ lr .ekSu b;d iqÿiq fõ' frda.fha úúO wjê wkqj iïmQ¾K reêr mÍlaIdfõ w.hka fjkia fõ' fvx.= WK ^Dengue Fever& we;s úg§ ,shqfldmSkshd ^iqÿ reêrdKq White Blood Cell-WBC wvqùu <ffi, 5000$ mm3&" reêr mÜáld Platelets ^<150"000 ffi,$mm3&" iy reêrfha >k;ajh ^Haematocrit-HCT& jeä ùu ^5-10]& g jvd fkdjeä úh hq;= w;r reêr ma,diaudj ldkaÿ jQ njg idOl fkd;sìh hq;=h' fvx.= rla;md; WK ^Dengue Haemorrhagic Fever& ys reêr ma,diaudj idudkHfhka Wor fyda Wria l=yrh ;=,g ldkaÿ jQ njg idOl fmkajhs' iïmQ¾K reêr mÍlaIdfõ reêr mÜáld <100"000$mm3& iy reêrfha >k;ajh ^HCT& jeä ùu > 20] fõ' flfia fj;;a reêr mÜáld

doctormagazine.lk

m%udKh 100"000 $ mm3 g jvd wvqùu fvx.= WK frda. fh§o oel.; yels kuq;a oreKq f,i reêr mÜáld m%udKh wvqùu fvx.= rla;md; WK je<§ we;s njg idlaIs imhhs' reêrfha fvx.= ffjrih mj;sk nj y÷kd .ekSu i|yd" jHqyd;aul fkdjk fm%daàka-1 ^Non-Structural protein-1 -NS1& mÍlaIKh" bñhqfkd.af,dnq,ska-G ^IgG&$bñhqfkd.af,dnq,ska-M ^IgM& mÍlaIKh fyda ;;H ld,Sk fmd,suf¾ia odu m%;sl%shd ^Real Time Polymerase Chain Reaction ^RT-PCR& mÍlaIKh we;=<;a ksYaÑ; mÍlaIKj,g Ndckh úh hq;=h' 1' fvx.= NS1 m%;sfoayckl fuh fvx.= ffjri wdidokh ùfï uq,a wjêfha§ y÷kd.ekSu i|yd jQ reêr mÍlaIKhls' mÍlaIKh isÿ l< hq;af;a ljodo@ frda. ,laIK u;=ù meh 12 lg miqj iy m<uq Èk my ;=< th l< hq;af;a Èk mylg miqj m%;sm, j,ska frda. fha ienE ;;a;ajh úoHdudk fkdjk ksidh' fuu mÍlaIKh úúO fvx.= ffjri uia;= m%fNaohka ^Serotypes& w;r fjkila fkdolajhs' oaú;shsl wdidokj,g jvd m%d:ñl wdidok ^m<uq jrg wdidokh& ;=< mÍlaIKfha ixfõ§;dj ^90] g jvd& jeä nj fidhdf.k we;' 2' Immunoglobulin M (IgM) fuu mÍlaIKh ;=,ska reêrfha IgM ^m%;sfoay& fidhd .kakd w;r th frda.fha uq,a wjêfha§ ^;Sj% wdidokh& fmkakqï flf¾' mÍlaIKh isÿ l< hq;af;a ljodo@ Tng i;shlg jvd jeä ld,hla fvx.= frda. ,laIK mj;S kï fvx.= m%;sfoay IgM mÍlaIKhl isÿ lsÍfuka fvx.= frda.h j,§ we;s nj y÷kd.; yel' fuhg fya;=j" frda.S ;;a;ajfhka miq 3 jk Èk jk úg frda.Skaf.ka ishhg 50la ;=< IgM uÜgu y÷kd.; yels w;r th 5 jk Èk 80] olajd;a 10 jk Èk 99] olajd;a jeäfõ' oaú;Shsl wdidok j,§ IgM uÜgu ie,lsh hq;= f,i wvq ^fyda y÷kd.; fkdyels& neúka Tng oaú;shsl fvx.= wdidokhla ;sfí kï fuu mÍlaIKhg Wmfoia fokq fkd,efí'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

43


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= frda.h y÷kd.ekSu iy m%;sldr ,nd §u i|yd jeo.;a jk ridhkd.dr mÍlaIK

3' Immunoglobulin G ^IgG& frda.h je<§fuka miq reêrfha IgG uÜgu fifuka jeä jk fyhska fvx.= frda.fha miqld,Sk wdidok y÷kd.ekSu i|yd mÍlaIKh Ndú;d lrhs' idudkHfhka" wdidokfhka Èk 6 isg 10 olajd uÜgu by< hk w;r m%;sfoay Èk 90 la muK fyda Tfí Ôú; ld,h mqrdu reêrfha mej;sh yelsh' m%d:ñl yd oaú;shsl fvx.= wdidok w;r fjki y÷kd .ekSu i|yd IgG / IgM wkqmd; mÍlaIKh nyq,j Ndú;d fõ' mÍlaIKh isÿl< hq;af;a ljodo@ wdidokh ù udi lsysmhlg miq jqjo fuu m%;sfoay ;ju;a reêrfha y÷kd.; yels neúka Tng Èk 15 lg miqj mÍlaIKh isÿ l< yelsh' 4' fvx.= RNA-PCR mÍlaIKh th wdidokfha uq,a wjêfha§ fvx.= ffjrih y÷kd .ekSu i|yd Ndú;d lrk uQ,sl mÍlaIKhls' Okd;aul m%;sM,hla u.ska wdidokh ikd: lsÍu muKla fkdj fvx.= jhsrifha úúO uia;= úoHd;aul m%fNaohka ^Serotypes& y÷kd.ekSugo WmldÍ fõ' mÍlaIKh 90] la muK ixfõ§ jk w;r 95] fvx.= i|yd úfYaIs; fõ' fvx.= RNA-PCR mÍlaIKfhka frda. ,laIK fmfkkakg mgka f.k Èk myla we;=<; mÍlaIKh isÿ l< fyd;a Okd;aul m%;sM, ,nd.; yelsh' th reêrfha we;s ffjrifha cdkuh øjHh y÷kd .kS' fuu mÍlaIKh isÿ l< yelafla we;eï ridhkd.drj, mu‚' 44

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

idhksl m%;sldr i|yd fvx.= frda.h ld¾hlaIuj yd ksjerÈj y÷kd.ekSu uQ,sl jeo.;alula orhs ^tkï frda.h ;yjqre lsÍu" oreKq frda. ;;a;aj y÷kd.ekSu iy fjk;a fndajk frda. iuÕ fjkalr y÷kd .ekSu& tfukau frda. ksÍlaIK l%shdldrlï" jix.; ;;a;aj md,kh lsÍu" wOHhk m¾fhaIK lghq;=" tkak;a ksIamdokh lsÍï iy idhksl w;ayod ne,Sïioydo fuu mÍlaIK WmldÍ fõ'

fvx.= ffjri wdidokh ;yjqre lsÍu i|yd ridhkd.dr frda. mÍlaIK l%uj,g ffjrih" ffjrifha kHIaál wï,h" m%;sfoayckl fyda m%;sfoay y÷kd .ekSu fyda fuu l%ufõohkaf.a ixfhdackhla we;=<;a úh yelsh' frda.S ;;a;ajfhka miqj" ffjrih reêr ma,diaudfõ iy reêr ffi, ;=, iy wfkl=;a mgl j, Èk 4-5 w;r ld,hla;=, y÷kd.; yelsh' frda.fha uq,a wjêfha§" ffjrih yqfol,d lsÍu" kHIaál wï,h fyda m%;sfoayckl y÷kd.ekSu wdidokh y÷kd .ekSu i|yd Ndú;d l< yelsh' DM

doctormagazine.lk


D•Magazine /

Dengue on Rise fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj'''

fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj'''

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fvx.= md,kh ioyd kj ;dlaIKh doctormagazine.lk

cd;sl fvx.= u¾ok tallfha ffjoH bkaÈl ùrisxy MBBS, MSc (Community Medicine)

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

45


D•Magazine /

Dengue on Rise fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj'''

jdyl frda. me;sÍu md,kfha§" fi!LH wxY mq¿,a l%ufõohka Tiafia ta i|yd l%shd;aul fõ' Bãia Bðmaghs ^Aedes aegypti& yd Bãia we,afndamslagia ^Aedes albopictus& hk uÿre úfYaI jdylhd f,i l%shd;aul fjñka me;sfrk fvx.= frda.h ie,lSfï§" fvx.= ffjrih úkdY lsÍu ioyd m%;sffjri T!IOhla fyda frda.h fndaùu je<elaùu ioyd id¾:l tkak;la fkdue;s ;;a;ajhla ;=< mq¿,a l%ufõohka wkq.ukh lsÍu b;d jeo.;a fõ' uÿre .yk md,kfhys idïm%odhsl Wml%u fuys§" oYl ;=kl muK ld,hla uq¿,af,a l%shd;aul jQ¦ ² uÿrejka fndajk ia:dk bj;a lsÍu yd ksjerÈ lsÍu ² mßir l<uKdlrKh ² ridhksl lSg kdYl Ndú;h ² OQudhkh ;=,ska wdidÈ; jeäysá uÿre >k;ajh md,kh ² uÿre lSghka úkdY lsÍu ioyd ffcj md,k l%u Ndú;h ² >k wmøjH l<uKdlrKh jeks uÿre u¾ok l%ufõohkaf.ka Tíng f.dia kùk úoHd;aul oekqu mokï jQ ;dlaI‚l l%ufõohka Ndú;h

46

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

;=,ska frda. jHdma;sh wju lsÍu fyda iïmQ¾Kfhkau kj;d,Su ioyd jQ l%shdj,shlg cd;sl fvx.= u¾ok tallh wj;S¾Kj we;' kj Wmdhud¾.;a wjYHhs' ta .ek oeka wfma rfÜ wjOdkh fhduq ù ;sfnkjd fuu kj l%ufõohka kshuq jHdmD;Ska folla f,i fï jk úg;a wm rfÜ l%shd;aul fõ' tajd kï¦ 1' fjd,anelshd jHdmD;sh ^Wolbachia project& 2' jkaoHlD; lDñ ;dlaIK jHdmD;sh ^Sterile Insect Technique project&

doctormagazine.lk


iuyr uÿre úfYaI we;=¿j f,dj mqrd lDókaf.ka ñhhg 60l muK fjd,anelshd nelaàßhdj iajNdúlju wvx.=j we;'

´iafÜ%,shdfõ W;=re laúkaia,kaâ m%foaYfha 2011 jif¾ isg b;d id¾:lj f,i fjd,anelshd l%ufõoh fhdod.ksñka uÿre .ykh md,kh lrhs'

fjd,anelshd jHdmD;sh fi!LH wud;HdxYfha cd;sl fvx.= u¾ok tallh" ´iafÜ%,shdfõ fudkEIa úYaj úoHd,fha f,dal uÿre jevigyk ^World Mosquito Program" Monash University Australia& iu. taldnoaOj fuu jHdmD;sh isÿ lrkq ,nhs' fuu l%ufõofha§" fjd,anelshd ^Wolbachia& keu;s nelaàßhd úfYaIh YÍr.; l< Bãia Bðmaghs ^fvx.= jdyl m%d:ñl uÿre úfYaIh& uÿrejka mßirhg uqod yßhs' fuu jHdmD;sh fld<U Èia;%slalfha fld<U uyd k.r iNd n, m%foaYfha" D1 ^fudaor" uÜglal=,sh& m%foaY yd kqf.af.dv fi!LH ffjoH ks,Odß fldÜGdY j, l%shd;aul fõ' ljqo fï fjd,anelshd@ wm mßirfha fjfik lDóka ;=, iyÔjkfhka Ôj;ajk nelaàßhdjla' wd;%fmdavdjka ^arthropods& fyj;a ixÈmdolhska ^lDóka" ul=¿jka iy fld÷ kdráhla fkdue;s l=vd i;=ka we;=¿j& w;r fjd,anelshd nyq,j olakg ,efí' m<;=re ueiaika" we;eï iuk, úfYaIhka" n;al+rka" i,nhka iy

doctormagazine.lk

fvx.= md,kh lrkakg fjd,anelshd lghq;= lrkafï fufyuhs fjd,anelshd Bãia Bðmaghs uÿrejdf.a YÍrh ;=, iajNdúlju wvx.= jkafka ke;' f,dal uÿre jevigyfkys m¾fhaIlhka" m¾fhaIKd.dr ;=,§ Bãia Bðmaghs uÿre ì;a;r ;=,g fuu nelaàÍhdj we;=,a lrk ,È' bka ìysjk iqyqUq,a uÿrejka fvx.= frda.Skaf.a reêrh Wrd ìõj;a" Tjqkaf.a YÍrh ;=, fjd,anelshd nelaàÍhdj wvx.= neúka fvx.= ffjrihg uÿrejdf.a isrer ;=, j¾Okh ùug wjia:djla ,ndfkdfoa' ta ksidu" fï uÿrejka fjk;a ksfrda.S mqoa.,hkaf.a reêrh Wrd fndk úg fvx.= ffjrih Tjqkaf.a isrere ;=,g we;=,a jkafka ke;' uÿrejd ;=, isÿ jk fuu fjki ksid fvx.= frda.h me;sÍu md,kh fõ'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

47


D•Magazine /

Dengue on Rise fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj'''

fjd,anelshd iys; Bãia Bðmaghs uÿrejka mßirh ;=, l%shd;aul jkafka fldfyduo@ fjd,anelshd iys; uÿrejka mßirhg uqod y, úg mßirfha isák Bãia Bðmaghs uÿrejka iu. m%ckkfhka kj cks;hka ìys lrk w;r tu kj cks;hka ;=,o" fuu nelaàßhdj wvx.= fõ' th my; rEmfha i|yka mßÈ meyeÈ,s l< yel' fld< meye;s ;s;a j,ska fmkajkq ,nkafka fjd,anelshd iys; .eyekqq iy msßñ uÿrejka fõ' I' fjd,anelshd iys; msßñ uÿrejl= mßirfha fjfik fjd,anelshd rys; .eyeKq uÿrejl= iu. tlaùfï§" ,efnk ì;a;r j,ska kj ckañhka ìys fkdfõ'

II' fjd,anelshd iys; .eyeKq uÿrejl= mßirfha fjfik fjd,anelshd rys; msßñ uÿrejl= iu. tlaùfï §" ,efnk ì;a;r j,ska fjd,anelshd iys; kj ckañhka ìyslrhs' fuu ckañhka ish,a,f.au ^.eyeKq iy msßñ& fjd,anelshd nelaàßhdj wvx.= fõ' III' fjd,anelshd iys; .eyekq uÿrejl= fjd,anelshd iys; msßñ uÿrejl= iu. tlaùfï§" ,efnk ì;a;r j,ska fjd,anelshd iys; kj ckañhka ìyslrhs' fjd,anelshd iys; iEu kj cks;hl=u fvx.= ffjri jHdma;sh j,lajd<hs'

fjd,anelshd iys; uÿrejka È.ska È.gu mßirhg uqod y, hq;= o@ fuu l%ufõoh iajhx ;sridr ^self-sustainable& l%ufõohla neúka uÿrejka È.ska È.gu uqod fkdyß' i;s 12;a 20;a w;r ld,hla muKla uÿrejka uqod yßk w;r" ld,h;a iu. Tjqka iajNdúlju mßirfha ia:dms; fõ' ta wkqj mßirfha uÿre .ykfhka by< m%;sY;hla ;=, fjd,anelshd r|d mj;shs'

48

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


fuu l%uh l%shd;aul jk fjk;a rgj,a fudkjdo@ f,djg fuu l%ufõoh yÿkajdÿka ´iafÜ%,shdfõ W;=re laúkaia,kaâ ^North Queensland& m%foaYfha 2011 jif¾ isg b;d id¾:lj fjd,anelshd l%ufõoh l%shd;aul fõ' tu m%foaYfhka fï jk úg fvx.= me;sÍu iïmQ¾Kfhkau md,kh ù mj;sk w;r" wjg fjk;a rgj, ixpdrfhka wdidokh ù meñfKk frda.Ska muKla jd¾;d fõ'

bkaÿkSishdfõ" fhda.Hdld¾;d ^Yogyakarta& j, isÿl, jHdmD;sfha m%;sM, f,i tu m%foaYfha fvx.= frda.Ska jd¾;d ùu ishhg 77l m%;sY;hlska my, f.dia we;' ´iafÜ%,shdj yereKq úg Y%S ,xldj yd bkaÿkSishdjo" we;=,;aj rgj,a 11l úúO wÈhr j,ska fuu l%ufõoh l%shd;aul fõ' fjd,anelshd iys; uÿrejka cdkuh jYfhka fjkia lr ^Genetically Modified& ;sfío@ fuu l%uh ;=, cdk fjkia lsÍula ^GM& isÿ fkdjk neúka uÿrejdf.a cdkuh øjH fjkia ùï fkdue;' úoHd.drfha §" Bãia Bðmaghs uÿrejka fyda fjd,anelshd nelaàßhd cdkuh jYfhka fjkia lr fkdue;s w;r Ndú;d jkafka iajdNdúl fjd,anelshd nelaàßhdj fõ' fjd,anelshd mßirhg" ñksidg yd i;=kag ydkslr fõo@ ke;' th mßirhg" ñksidg yd i;=kag ydkslr fkdfõ' ñksiqka yd i;=ka wdidokh fkdlrhs'

doctormagazine.lk

úoHd;aul mÍlaIK u.skao ñksiqka yd i;=ka wdidokh fkdlrk nj ;yjqre lr we;' j¾;udkfha Y%s ,xld jHdmD;sfha ;;a;ajh flfiao@ wod< fi!LH ffjoH ks,Odß fldÜGdY foflysu uÿrejka mßirhg ksoyia lsÍu 2021 wfma%,a ui § wjika lrk ,È' fï jk úg isÿjkqfha tu m%foaY j, uÿre .yKfha fjd,anelshd m%;sY;h wKql Ôj úoHd mÍlaIK u.ska wëlaIKh yd fvx.= frda.Ska jd¾;d ùu wëlaIKhhs' fuu wëlaIK lghq;= jir 5la olajd bÈßhg l%shd;aul fõ' fjd,anelshd u.ska j<lajkafka fvx.= jHdma;sh muKo@ Bäia Bðmaghs uÿre úfYaIh fvx.= j,g wu;rj Ñl=ka.=kahd yd isld ffjri ioydo jdylhd f,i l%shd lrhs' ta wkqj fjd,anelshd u.ska fvx.= j,g wu;rj Ñl=ka.=kahd yd isld frda. jHdma;sho j<lajd,hs'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

49


D•Magazine /

Dengue on Rise fjd,anelshd nelaàßhdj fvx.= uÿrejdg tfrysj'''

jkaoHlD; lDñ ;dlaIK jHdmD;sh Sterile Insect Technique project fuho kshuq jHdmD;shla jk w;r le,‚h úYaj úoHd,fha ffjoH mSGfha wKql ffjoH tallh iu. taldnoaOj isÿ lrkq ,nhs' fï ioyd wjYH ;dlaI‚l oekqu wka;¾cd;sl mrudKql n,Yla;s tackaish u.ska ,ndfoa' fuu jHdmD;sh oaù;Sl fvx.= jdyl uÿre úfYaIh jk Bãia we,afndamslagia ^Aedes albopictus& b,lal fldg isÿ lrhs' .ïmy Èia;%slalfha" .ïmy fi!LH ffjoH ks,Odß fldÜGdYfha Bãia we,afndamslagia uÿre .ykfhka by, lsv.ïuq,a, m%foaYfha fuu kshuq jHdmD;shla l%shd;aul fõ' fuysÈ .eud lsrK Ndú;d lr jkaoHlrKhg$j| Ndjhg ^sterile& m;a lrK ,o Bãia we,afndamslagia msßñ uÿrejka mßirhg uqod yßkq ,efí'

50

August 2021

fuu uÿrejka mßirfha fjfik Bãia we,afndamslagia .eyekq uÿrejka iu. m%ckkfhka .eyeKq uÿrejka ksire ì;a;r c,c mßirhg tla lrhs' È.ska È.gu i;shlg jrla i;s lsysmhla uÿrejka mßirhg ksoyia lsÍfï § l%ufhka tu mßirfha uÿre .ykh wvqù fvx.= me;sÍu wju lrhs' fuu l%ufõofha § ksr;=rej uÿre .ykh ms<sn|j wOHhkh fldg uÿre .ykfhys ie<lsh hq;= by, hdul§ kej; jrla mßirhg fmr mßÈu jkaoHlrKh lrk ,o uÿrejka mßirhg uqody, hq;=h' ta wkqj wju uÿre .ykhla mj;ajd .ekSu ioyd jßkajr mßirhg jkaoHlD; uÿrejka ksoyia l< hq;= fõ' fuf,i ksoyia l< hq;= ld, ks¾Kh mßirfha uÿre .ykh yd fjk;a mdßißl idOl ^j¾Idm;kh" WIaK;ajh" wd¾ø;dj jeks& u; fjkia úh yel' DM

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= frda.hg;a tkak;la

fvx.= frda. md,kfha wkd.; wNsfhda.

Dengue on the Rise The National Dengue Control Unit

Dengue Update

fvx.= frda.hg;a tkak;la ta isyskh ;j;a wE;o@ doctormagazine.lk

ffjoH ,ysre fldä;=jlal= MBBS, MSc (Community Medicine), Pg Dip in Health Sector Disaster Management

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

51


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= frda.hg;a tkak;la

fï ojia j, .fï;a" k.rfha;a" lvmsf,a;a" i,amsf,;a yefudaf.u WKqiqï ud;Dldj fldúâ tkak;' zz.sf,kak hk ñksyd msÿre .fy;a t,af,kjd'''ZZ lshkjd jf.a fï ojia j, rgmqrd mj;sk fldúâ jix.;fhka fífrkak wfma ck;dj je, fkdleã tkak;a fmda,sï j,g tl;= fjkjd' id¾:l tkak;alrKhlska m%cd m%;sYla;slrKh idlaId;a lr.kak mq¿jka jqfKd;a th wms ,nk úYd, ch.%yKhla fõúæ yenehs wfma wjOdkh ta yeá fhduq fkdjqKq ;j;a w;sYhska jeo.;a tkak;a m¾fhaIK l%shdj,shla fï l;d lrk fudfyd; fjk úg;a f,dalfha frday,a /il w;ayod n,kjd' ta ;uhs furg fukau ksj¾;k l,dmSh rgj,a /il isÿjk frday,a .; lsÍï /ilg yd urK j,g j. lsjhq;= fvx.= frda.hg tfrys tkak;' fvx.= frda.hg tfrysj tkak;la wjYH wehs@ 1' fvx.= frda. md,khg oekg we;s tlu úi÷u jk frda. jdyl uÿrejka fndaùu md,kh lsÍu ;ju;a wfmalaIs;

52

August 2021

uÜgñka idlaId;a lr .ekSug fkdyels ùu yd fï .eg¿j iïnkaOfhka ;sridr úi÷ula fkdue;s ùu' 2' uÿre oIaGkfhka je<flkak ;sfhk l%u" WodyrKhla úÈhg úl¾Yl wdf,am lsÍu" YÍrh ksrdjrKh fkdjk we÷ï jf.a ms<shï fndfyda ÿrg ld¾h nyq, Ôjk rgdj;a iu. m%dfhda.sl fkdùu' 3' ksYaÑ; m%;sffjria m%;sldr l%u ^Anti Viral Therapy& ;ju;a fidhd.ekSug fkdyels ùu' 4' frda.h ksid rglg orkak isÿ jk wêl úhou" fi!LH moaO;shg we;sjk ord.; fkdyels ;rfï mSvkh yd rfÜ wd¾Ólhg wysñjk M,odhs ñksia Y%u odhl;ajh fukak fï jf.a fya;+ka ksid fï .eg¨‍gj ;sridr ms<shula úÈhg ;uhs fvx.= tkak; .ek l;dny lr<shg tkafka''' t;fldg wms fvx.= j,g tfrysj tkak;la ksmojkjd kï ta tkakf;a ;sfhkak ´k iqúfYaIS ,laIK fudkjdo@ 1'fvx.= ffjria ldKav y;ru wdjrKh jk" iunr §¾>ld,Sk m%;sYla;slrKhla ,nd .ekSug yels ùu 2' tkak;a .%dylhkag wdrlaIs; ùu 3' m%cdj ;=< nyq, jYfhka fhdod .ekSug ;rï wdrlaIdldÍ ùu 4' wfmala‍Is; m%;sYla;slrKh ud;%d tlla fyda folla u.ska ,nd .ekSug yels ùu 5' ksIamdok l%shdj,sfha wd¾Ól M,odhS;djh oekg ksYamdokh lr we;s fvx.= tkak;a fudkjdo@ fvx.= j,g tfrysj m%xYfha Sanofi Pasteur iud.u ksmojQ tla tkak;la ^Dengvaxia& f,dj mqrd rgj,a 20 l Ndú;h i|yd wkque;sh ,enqKd' jhi wjqreÿ 9-45 ;a w;r fvx.= wê wjodkï l,dm j, ðj;a fjk mqoa.,hska b,lal fldgf.k ksIamdokh jQ fuu tkak; ud;%d ;=klska iukaú;hs' m<uq ud;%dfjka udi 6lg yd jirlg miq fojeks yd f;jeks ud;%d ms<sfj,ska ,nd .; hq;=hs' tkak; ksmojd ;sfhkafk fvx.= ffjrihg iudklï olajk ly WK ^Yellow Fever& ffjrih wdY%fhka'

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


óg wu;rj ;j;a tkak;a folla kï jYfhka .;af;d;a Takeda iy Butantan tkak;a fï fjkfldg mj;skafka ;=kajk wÈhf¾ idhksl m¾fhaIK j,' Th Takeda tkakf;a idhksl m¾fhaIKh fldgila ,xldfj;a isÿfjkjd' Takeda tkak; ,nd fokak mq¿jka wjqreÿ 2-16 ;a w;r jhia ldKav j,g' tkakf;a ud;%d folhs m<uq u;%dfjka udi ;=klg miafi fojk ud;%dj' fï tkak; ksmojd ;sfhkafk fvx.= ffjria ldKav fol weiqßka' Butantan tkak; fï fjkfldg m¾fhaIKhg ,la jkafka jhi wjqreÿ 2-59 ;a w;r mqoa.,hska w;r' tkakf;a ,nd fokak wjYH jkafka tla ud;%djla muKhs' fvx.= ffjria ldKav y;ru fï tkak; ksIamdokh i|yd Wmfhda.S lrf.k ;sfhkjd' kqÿre wkd.;fha§ fï tkak;a fofla M,odhs;dj yd wdrlaIs;Ndjh .ek wmsg iqn wdrxÑhla ,efnkak fndfyda ÿrg bv ;sfnkjd' ;j;a

doctormagazine.lk

tkak;a j¾. ;=kla ú;r idhksl m¾fhaIK j, úúO wjê j, m¾fhaIKhg ,la fjñka mj;skjd' fuÉpr tkak; ;shdf.k;a ,xldfõ wms ;du;a fvx.= j,ska neg lkafka wehs@ talg fyd|u ms<s;=r fydhd.kak mq¿jka fjkafka fï Dengvaxia tkak; Ndú;d l< ms,smSkhg jqk foa .ek fydh,d n,kfldg' 2015 ms,smSkh" n%iS,h yd fulaisfldaj lshk rgj,a j, tkak;a kshduk wdh;k fï tkak; Ndú;d lsÍu i|yd wjir ,nd fokjd' jhi wjqreÿ 9-10 ;a wh;a w;r <uqka ,laI 8lg wdikak lKavdhulg ms,smSkh fï tkak; ,nd fokjd' ta;a 2017 tkak; ksIamdokh lrmq Sanofi wdh;kh m%ldY lrkjd" fï tkak; Ndú;d l< yelafla tla jrla fyda fvx.= frda.h ieÿK whg ú;rhs lsh,d' tla jrlaj;a fvx.= yeÈ,d ke;s wfhl=g ^Sero negative& fï tkak; Ndú; lf<d;a tkak; ksid ksmofjk m%;sfoay ksid fvx.= frda.h oreKq wjia:dj,g ^ Severe disease& .uka lsÍfï yelshdj jeä nj Tjqka fmkajd fokjd' f,dal fi!LH ixúOdkh;a m%ldY lrkjd tkak; ,nd fokak mq¿jka tla jrla fyda fvx.= yeÿKq whg ú;rhs lsh,d' yenehs ta 2018§' t;fldg yenehs fmryer .syska bjrhsæ <uhs lsysm fofkla tkak; ,nd§fuka miafia fvx.= yeÈ,d frda.h W;aikak fj,d wjdikdjka; f,i ñh hkjd' uyck úfrdaOh fi!LH wxY" rchg tfrysj nqr nqrd kef.kjd' by< fi!LH ks,OdÍkag" tkak;a kshdulhskag kS;sh bÈßfha W;a;r n¢kak isoaO fjkjd' fu;=jla l,a by< uyck úYajdihla Èkd .;a; ms,smSkfha m%;sYla;slrK jevigyk oEia bÈßmsg ì| jefgkak mgka .kakjd'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

53


D•Magazine /

Dengue on Rise fvx.= frda.hg;a tkak;la

fï tkak; furg Ndú;hg .kak wjir ,nd .kak tu iud.u furg tkak;a kshduk tackaisfha ks,OdÍka yuq fjkjd' yenehs oeä wOHhkhla lrmq wfma rfÜ jix.;fõoh yd tkak;alrKh .ek m%dud‚l úh;=ka ta b,a,Su m%;slafIam lrkjd' oeka Tng f;afrkjd we;s fka wms .e,ú,d ;sfhkafk fudk jf.a wk;=rlskao lsh,dæ

wdrlaIs;" ksis .=Kd;aulNdjh ;sfhk tkak;la tklka wms fudlo lrkak ´fka@ oekg wmsg ;sfhk tlu úi÷u ;u fvx.= uÿrejka fnda fkdjk f,i wfma ksjfi;a wjg mßirfha;a ksis mú;%;djh .ek ie<ls,su;a ùu' fvx.= uÿrefjda ;j;a we;súh yels j;=r tl;= jk ia:dk .ek ks;sm;d fidhd n,d tajd neyer lrkak fyda úkdY lrkak lghq;= lsÍu' uÿre oIaGkfhka je<flkak wkqu; uÿre úl¾Ylhla Ndú;d lsÍu' wms oEia o,ajdf.k n,d isáuq' fvx.= tkak;l ta iqn isyskh ienEjla fjk wkd.;h jeä wE;l fkdfõæ DM

54

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


D•Magazine /

Insulin Èhjeähd frda.Skag bkaishq,ska tkak;a lsÍu

Èhjeähd frda.Skag bkaishq,ska tkak;a lsÍu ks¾Kd, frda. úfYaI{ ffjoH ksrkac,d óf.dvúodkf.a

iajdNdúlj YÍrfha ksmofjk bkaishq,ska'''

wfma Yßrfha wdudYhg hdnoj w.akHdYh ke;akï we,osj lsh, bkaøshla ;sfhkjd' tafl m%Odk ld¾hhla ;uhs bkaishq,ska lshk fydafudakh ksmojk tl' bkaishq,ska j,ska flfrk jeo.;a ld¾hNdrhla ;uhs wms lk-fndk wdydr j,ska ixÑ; jk .aÆfldaia iu. tl;= fj,d YrSrfha ffi, j,g" YÍrfha mgl j,g kshñ; mßos l%shd lrkakg wjYH Yla;sh iemhSu' ldfndayhsfâ%Ü j,ska yefok .aÆfldaia jf.au" w.akHdYfha ksmofjk bkaishq,ska fydafudakh;a fï wdldrfhka reêrhg tl;= fjkjd' fï .aÆfldaia''' ta tlal ñY% jqKQ bkaishq,ska wfma YÍrfha iEu ffi,hlgu" mglhlgu .uka lrkjd' tajdg kshñ; ld¾hhka bIaG isoaO lrkakg'''

doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

55


D•Magazine /

Insulin Èhjeähd frda.Skag bkaishq,ska tkak;a lsÍu

wms fïl ir< Wodyrkhlska f;areï .kak W;aidy .ksuq' YÍrfha úúO j¾.fha ffi, ;sfhkjd' tajdfha l%shdldß;ajh ffi,fha iajNdjh wkQj fjkia' fmaYs ffi,hla .;af;d;a tfyu fïl l%shd;aul fjkak;a .aÆfldaia wjYHuhs' ffi,hla wdikakfhau reêrh ;snqK;a reêrfha ;sfhk .aÆfldaia fï ffi,hg iDcqju wjfYdaIKh lr .kak nE' we;a;gu lshkj kï fï ;ks ffi,h w.=,a jeá, ;sfhkafk' ta ksid we;=,g hkak kï jeys, ;sfhk w.=, wer .kaku fjkjd' fldfyduo fï jeys, ;sfhk w.=, bj;a lrkafk@ w.akHdYfha ksIAmdokh jk bkaishq,ska j,ska ;uhs w.=, bj;a fjkafk' .aÆfldaia tlalu f,a j, w.=, bj;a lrkak m%udKj;a bkaishq,ska ;sfhkj kï m%Yakhla kE' w.=, wefrkjd' .aÆfldia ál ffi,h wNHka;rhg hkjd' tfyu jqKdu .aÆfldaia ál ffi,h úiska wjfYdaIKh lr .kakjd' ffi,h ksjerosj l%shd;aul fjkjd' ffi,hg ksjerosj l%shd;aul fjkak wjYH Yla;sh''' bkaOkh fï wdldrfhka ffi,hg ,efnkjd' fï Wodyrkhg .;a;" fmaYs ffi,h jf.au ;uhs''' YÍrh mqrdu ;sfhk úúO ld¾hhkag fhduq fj,d ;sfhk ´kEu mglhl ;sfhk ffi,hla yßhg ;s;g jev lrkak kï'''' ;j úosylg lsõfjd;a .aÆfldaia wKQ ffi, j,g .syska kshñ; fmdaIKh ie,fikak kï ta;a

tlalu wr" we,osfjka ;s;g kshñ; m%udKhg bkaishq,ska >%djh fjkak ´ks' talg fya;=jla ;sfhkjd' iEu ffi,hlau i;=gq fjkafk ;u ;ukag wjYH wdldrhg''' is;eÕs mßos .aÆfldaia wjYH;djh imqrd .kak mq¿jka úosfya .aÆfldaia uÜgulghs' reêrfha .aÆfldaia jeä jqKdu ffi, j,g taj kshñ; mßos wjfYdaIKh fjkafk kE' ta;a b;ska idudkH ;;a;aj hgf;aoS ta .ek wm jo fjkak ´ks;a kE' iajNdjfhkau YÍrfha fï .aÆfldaia hdukh kshñ; wdldrfhka mj;ajd f.k hk iajdNdúl hdka;%Khla ;sfhkjd'

isrer ;=< bkaishq,ska j, iajdNdúl l%shdldß;ajh

ldfndayhsfâ%g iys; wdydr

56

August 2021

ldfndayhsfâ%g j,ska iSks ^.aÆfldaia& ksmofjk w;r tajd reêr Odrdjg tl;= fjhs

DOCTOR MAGAZINE

reêrfha iSks j,g ixfõoS jk w.akHdYh u.ska bkaishq,ska >%djh lrhs

bkaishq,ska ksid reêrfha iSks j,g ffi, j,g we;=-,a ùug wjldY ie,fihs

doctormagazine.lk


ffjoH Wmfoia osj u;=rla fia i<lkak''' ta Wmfoia kshudldrfhka ms<smoskak bkaishq,ska ,nd.ekSu l< hq;a;lehs ks¾foaY lr we;s frda.Ska ffjoH Wmfoia wkqju bkaishq,ska ,nd .; hq;=hs' Tjqkaf.a w.akHdYfhka bkaishq,ska ksIamdokhla isoaO fkdjk ksid f,a j, wêl reêr iSks m%udKh wvq lsÍug fjk;a l%uhla kE' ta jf.auhs tu iSks wfma YÍrfha ish¨‍u ffi,j,g bkaOkhla jYfhka wjYH fjkjd' fï ksid tu ld¾hhka folu bIag isoaO lrk bkaishq,ska fkd,eî hdfuka Ôú;h yß yßyeá mj;ajd .kakg fkdyels fjkjd' fï ksid Èhjeähd frda.shl=g bkaishq,ska ,nd .ekSu hkq Tyqf.a Ôú;hh mj;ajd .ekSug w;HjYH idOlhla'

oshjeähd frda.Skaf.a bkaishq,ska m%Yakh ta;a we;eï fj,djg fï .aÆfldaia uÜgu jeä fjk mqoa.,hka wmg Tn-wm w;ßkau yuq fjkjd' ta wh ;uhs wms zzoshjeähd frda.SkaZZ lsh, yªkajkafk'

doctormagazine.lk

bkaishq,ska tkak;a lsÍug fhdod.; yels ckm%sh ia:dk fuys oelafjkjd' ia:dkh wkQj;a bkaishq,ska Wrd .ekSu fjkia fjkjd' Worhg úosk bkaishq,ska jvd;a fõ.fhka wjfYdaIKh fjkjd' bkamiqj ndyq j,g" l,jd j,g úosk bkaishq,ska wjfYdaIKh fjkjd' ;Ügï j,g úosk bkaishq,ska wjfYdaIKh isÿ jkafka ;j;a ;rula m%udohlg ,la fjñka

oshjeähdfj uQ,sl wdldr folla ;sfhkjd' Type 1 Diabetes yd Type 2 Diabetes hkqfjka' Type 1 ke;akï m<uq wdldrfha oshjeähd frda.Skaf.a w.akHdYh ;=< bkaishq,ska fydafudakh ksmoùula isÿfjkafk kE' YÍrfhau l%shdj,shla yskao Tjqkaf. w.akHdYfha bkaishq,ska ksmojk ffi, úkdY ùula isoaO fjkj' wfma iuia; oshjeähd frda.Ska m%udKh .;a;u Tjqkaf. ka ishhg oyhla ú;r fï ldKAvhg ;uhs whs;s' l=vd orefjla oshjeähd frda.hg ,la fjkjd kï Tyq;a Type 1 oshjeähd frda.sfhla' m<uq wdldrfha Èhjeähdj ;sfnk frda.Skaf.a bkaishq,ska ksIamdokh isoaO jkafka b;du;au wvqfjka' tfyu ke;akï bkaishq,ska ksIamdokh lsisfia;au fkdfjkak;a

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

57


D•Magazine /

Insulin Èhjeähd frda.Skag bkaishq,ska tkak;a lsÍu

(Sub subcutaneous tissue) bkaishq,ska úosk jvd;a ckm%sh ia:dk ;sfhkjd' wf;a by< fldgi" l,jd j, Wäka fyda me;af;ka" ;Ügï j,g" Worh .;af;d;a tfyu fml‚hg wÕ,a folla muK jg we;s m%foaYh bka lsysmhla'

mq¿jka' túg reêrfha tla/ia fjk iSks m%udKh my; fy,kakg ffi,j,g iSks wjfYdaIKh ùu isÿ lrkakg kï bkaishq,ska fydafudakh lD;%suj ,ndÈh hq;=hs' Èhjeähdj m<uq wdldrfha frda.Skag idudkHfhka ojilg wjia:d ;=kl§ fyda § y;rl§ bkaishq,ska ú¢kakg isoaO fjkjd' wmg iq,nj iudcfhka yïn fjkafka fojk wdldrfha Èhjeähdj ;sfhk frda.Ska' fï nyq;rhla fokd jeäysáhka' fï whf.a ;sfhk .eg¨‍j ;uhs lsishï m%udKhla bkaishq,ska ;sfnkjd" kuq;a fï whg ;sfnk bkaishq,ska m%fhdackhg .ekSfï ÿ¾j,;djhka ;sfhkjd' tfyu Wkdu reêrfha ;sfnk iSks ffi, Yla;sh ksIamdokhg wjfYdaIKh lr .ekSfï wmyiq;dj we;s fjkjd zzbkaishq,ska m%;sfrdaOhZZ lshkafka fuhghs' kuq;a fï frda.Ska jqK;a l,a .;jk úg fï whf. bkaishq,ska ksIamdokh ÿ¾j, Wkdu bkaishq,ska fokakg isoaO fjkjd bkaishq,ska tkak;a lrkafka fufyuhs bkaishq,ska tkak; ,nd ,ndfokafka iug háka ;sfnk fïo mglhlg'

58

August 2021

uiams~q j,g idudkHfhka bkaishq,ska úÈkafka kE' uiams~q j,g bkaishq,ska úÈk úg fõ.fhka reêrfha iSks uÜgu wvq fjkjd' fï ksid Hypoglycemia lshk ;;a;ajh we;s fjkak mq¿jk' Ysrd j,g;a bkaishq,ska úÈk wjia:djla ;sfnkjd' yenehs ta frday,a.; jQ frda.Skag muKhs' tkak;a lgqfjka úoskjdo@ bkaishq,ska mEfkka úoskjdo@

bkaishq,ska tkak;a lgqjlska úoskakg mq¿jka' ta jf.au wo jvd;a myiqjg bkaishq,ska úÈkakg Insulin Pen tl ;sfnkjd' tkak;a lgqjlska bkaishq,ska ú§fï§ th ;uka úiskau isÿ lsÍu ;rula wudre ld¾hhla' wxYl 45l ksjeros wdk;sh mj;ajdf.k kslafIAmKh isÿl< hq;=hs' tkak;a lgqjla ksid thska we;sjk fõokdj;a idfmalaIj jeähs' ta yereKq úg tkak;a lgqfõ È. jeä ksid iug hg ;shk fïo ia:rh fjkqjg fmaYs j,g;a kslafIamKh isoaO fjkakg mq¿jka' fï we;sj ;sfnk .eg¨‍ j,g .eg¿ j,g úi÷ula úÈyg ;uhs Insulin Pen tl ;sfhkafk' fï Insulin Pen tfla ;sfhk bÈlgqj b;d ishqï' fï ksid fõokdjla fkdoefkk

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


;rï' Tng wjYH úÈyg úúO m%udKj,ska bÈlgq ñ,oS .kakg;a mq¿jka' ksjerÈ ud;%djla .dkg ñïugu ,nd fokakg yelsùu;a fuys ;j;a jdishla' jerÈ,dj;a uiams~q j,g bÈlgqj m%fõY fõh lshk ìhl=;a we;s fjkak úÈyla kE' fudlo@ fuys§ fhdod .kafka .kafk flá b¢lgqjla ksid' fï wkqj Tng f;areï hkjd we;s we;s tkak;a lgqj fjkqjg Insulin Pen tllska bkaishq,ska tkak;a lr .ekSu jvd;a myiq ldrKhla nj' bkaishq,ska lshkafka fmmaghsv ldKavhg whs;s fydafudakhla' fïl >%djh jkafka w.akHdYfha ;sfhk îgd ffi, j,ska' bkaishq,ska wh;a jkafka uQ,sl wekfnd,sl lshk ldKavfha fydafudak j¾.hla úÈyg' wekfnd,sl fydafudak l=vd wKq j,ska f,dl= wKq f.dv k.kjd ' oeka Tfí m%fhdackhg ,ndoS ;sfhkafk wk¾.;u bkaishq,ska oeka biair jf.a .jhska" wYajhskaf.a uia;= wrf.k yok bkaishq,ska Ndú;d lrkafka kE' ta fjkqjg ukqIHhkaf.a iïNjhla ;sfnk bkaishq,ska ;uhs

doctormagazine.lk

j,hdldrj úosk ia:dkh fjkia lrkak tlu ia:dkhlg bkaishq,ska tkak;a lrkjd kï rEmfha wdldrhg iu isÿre lrk ia:dkh fjkia lrñka tkak; ,nd fokak' fuysoS ia:dk folla w;r fikaá ógr 1-2l j;a mr;rhla mj;ajd .kak' Worhg tkak;a úoSfïoS fmlKsfhka fikaá ógr 2-3la j;a wE;ska ia:dk f;dard. kak' Ndú;d lrkafka' tajd i;a;aj bkaishq,ska j,g jvd w;sYhska ld¾hlaIuhs' ta yereKQ úg ;j;a kjH ldKavhl bkaishq,ska oekg Ndú;d fjkjd' tajd Recombinent ;dlaIKh fhdod. kakd ke;fyd;a cdk ;dlaIKh fhdodf.k ilia lrk bkaishq,ska j¾.hla' fï bkaishq,ska j¾.h;a ffjoHjrekaf.a fkduo ie<ls,a,g md;% ù ;sfnk nj;a lsj hq;=uhs' uq,ska lshk ,o bkaishq,ska Human insulin hkqfjkao miqj wm i|yka lrk ,o Recombinent ;dlaIKh fhdod .kakd bkaishq,ska Analogue bkaishq,ska hkqfjka o y÷kajkjd' bkaishq,ska j¾.SlrKh bkaishq,ska YÍrhg tkak;a l< miq th fldhs;rï fõ.hlska l%shd;aul fjkjdo@ fldhs ;rï ld,hla uq¿,af,a tys l%shdldß;ajh wefÕa ;sfhkjo@ hk ldrKh u; bkaishq,ska jeo.;a j¾.SlrKhlg ,la fjkjd' August 2021

DOCTOR MAGAZINE

59


D•Magazine /

Insulin Èhjeähd frda.Skag bkaishq,ska tkak;a lsÍu

Rapid-acting insulin úkdä 15la we;=<; reêr Odrdjg tl;= jk w;r meh y;rl ld,hla uq¿,af,a tys l%shdldß;ajh mj;S' Short-acting insulin úkdä 30la we;=<; reêr Odrdjg tl;= jk w;r meh yhla olajd ld,hla uq¿,af,a tys l%shdldß;ajh mj;S'

² ojilg lS j;djla bkaishq,ska úÈkakg wjYH fõo hk ldrKh ² weia fyd¢ka fmfkkjdo@ YdÍßl wn, ÿn,;d j,ska fmf<kjdo hk j. ² Woõjg flfklaf. iyfhda.h ,nd .kak mq¿jkao hk j.@ fï lreKQ uekúka i<ld n,d Tng jvd;a fhda.H bkaishq,ska wdldrh l=ulao@ th Èklg lS j;djla tkak;a l< hq;=o@ hkak ms<sn|j Tfí ffjoHjrhd ks.ukhlg t<fUkjd'

Intermediate-acting insulin meh 2-4la we;=<; reêr Odrdjg tl;= jk w;r meh oy wgl ld,hla uq¿,af,a tys l%shdldß;ajh mj;S' Long-acting insulin meh lsysmhla we;=<; reêr Odrdjg tl;= jk w;r meh úis y;rl ld,hla uq¿,af,a tys l%shdldß;ajh mj;S' bkaishq,ska ,nd fokakg fmr ffjoHjrhd Tn .ek fï wdldrfhka ie<ls<su;a fjkjd ² m<uqj wdldrfha Èhjeähdj frda.sfhlao" fojeks wdldrfha Èhjeähd frda.fhlao" .¾NKS Èhjeähdfjka fmf<k flfklao hk j. ² jeäysáfhlao" orefjlao hk j.

60

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

l=vd orejkag bkaishq,ska tkak;a lsÍfï§ fï úosyg th isÿ lrkak l=vd orejkag bkaishq,ska tkak;a lsÍfï§ orejdg ßfokafk ke;sj th isÿ lsÍu wjYHfhkau l< hq;a;la' tfia fkdjqfKd;a orejd fï cSú;drlaIl fydafudakh m%;slafIAm lrkakg mq¿jka' orejkag bkaishq,ska úoSug mEk ;uhs jvd;a iqÿiq' túg orejdg fõokdj we;s jkafka fkd.sKsh yels ;rughs' fïjdg fhdok b;d ishqï lgq fj<|fmdf<a ;sfnk w;r tajd Ndú;fha§ fõokdj we;sfjkafka b;du wvqfjka' <uhskag tkak;a lsÍfï§ lsÍfï§ fmlksh jfÜ ú§u jvd;a iqÿiqhs' thska fõokdj wju fjkjd' orejl=g bkaishq,ska úÈk fldg jeä fj,djla Bg .; lsÍu;a fyd| kE' th blauKska wjika lsÍu orejdf.a iekis,a,g fya;=jla' jeäfhka ld,h .; lsrSu ksid orejd l,n,hg m;a fjkak mq¿jka'

doctormagazine.lk


bkaishq,ska .nvd lrk ksjeros wdldrh wm frdayf,ka" Tiqif,ka ,nd .kakd bkaishq,ska fikaáf.a%Ü wxYl 25 lg jvd wvq jQ WIaK;ajhl .nvd lr.; hq;=hs' oS we;s WIAK;ajh mrdih fjkia jqfKd;a tajd tkak;a l<;a wfmalaIs; ld¾hh bgq fkdfjkakg mq¿jka'

YS;lrKhla ke;s kï fï úosyg .=ref,;a;=jlg j;=r tlla mqrjd j;=r uÜgug Wäka kQ,lska t,a,d ;nkak

fï úosyg YS;lrKfha bkaishq,ska ;ekam;a lr ;nkak

bkaishq,ska .nvd lsÍfïoS" YS;lrKfha wêl YS;k ;;a;ajhla we;s by<u l=àrfha fkfuhs YS;lrKfha fodrl jf.a .nvd lsÍu jvd;a iqÿiqhs' ;j;a jeo.;a ldrKhla' wfma iuyrekaf.a mqreoaola ;sfhkjd ksod .kakg fmr" rd;%S ld,fha§ YS;lrKh l%shd úrys; lr ;nkjd' fufia YS;lrKh l%shd úrys; lsÍfï§ tys .nvd lr we;s bkaishq,ska j, l%shdldß;ajhg ndOd meñfKkjd' fï ksid YS;lrKhl bkaishq,ska .nvd lrk úg rd;%S ld,fha § YS;lrKh l%shd l%shdúrys; lrkakg tmd' YS;lrKhla ksjfia fkdue;s wh bkaishq,ska fï úosyg ;nd.kak YS;lrKhla ksjfia fkdue;s frda.Skao wm w;r ke;sjd fkdfjhs' fï whg;a bkaishq,ska j, l%shdldß;ajh fkdkeiS mj;sk wdldrhg bkaishq,ska

doctormagazine.lk

.nvd l< yels Wml%uhla ;sfnkjd' .=ref,a;a;=jla fyda ueá Ndckhla wrf.k bkaishq,ska l=mamsh kQ,lska jfÜ lrljd ne| ta kQ, t<shg tk fia ta .=ref,a;a;=j$ueá Ndckfha j;=f¾ fkd.s,afjk fia ;eîu iqÿiqhs' j;=r jdIAm jk úg thska bkaishq,ska j,g wjYH WIAK;ajh ckkh fjkjd' thska bkaishq,ska l=mamsfha ;sfhk Ñls;ail .=Kh úkdY ùula fkdue;sj wdrlaId lr.kakg fya;= fjkjd' bkaishq,ska j,g wjYH jkafka fikaáf.%aâ wxYl 25 WIaK;ajh ksid tu l%uh jvd;a iqÿiqhs' DM August 2021

DOCTOR MAGAZINE

61


62

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk



D•Magazine /

Fertility weÕ we;=f,osu äïnhla yd Y=l%dKQjla tlalr orefjla idod .kakd wdldrh

How to get pregnant faster: Tips and facts to increase fertility ... weÕ we;=f,osu äïnhla yd Y=l%dKQjla tlalr orefjla idod .kakd wdldrh WISH Fertility & IVF Clinic yS idhksl l<,fõo úfYaI{ ffjoH fy<rejka mikal=udr uy;d iu. l< idlÉPdjla weiqßKs MBBS (Sri Lanka) MD (Gyn. & Obs.) Infertility - China Pg.Dip. (Andrology) Monash,OUSL Master of Clinical Embryology Monash, Australia SLMC Reg. No. 20800

64

August 2021

ire osk j,g ore iïm;la ,nd fokakg ffjoHjrekaf.a ueosy;aùu isÿjk yeá msßñfhl=g;a ksfrda.S orefjl= fjkqfjka l< hq;= foa ;sfnkjd'''

o

re iïm;a ke;s wUq ieñhkg ore iïm;la ,nd.kakg kùk ;dlaIKh fhdod .kakd l%u oyihla muK fï jk úg ks¾udKh ù ;sfnkjd' fuhska l%u y;rla ;sfhkafka YÍrh ;=<oSu äïn yd Y=l%dKQ tl;= ù orejka iEfok wdldrhg' wfkla l%u fod<y wh;a jkafka YÍrh ;=<oS fkdfjhs" bka msg;oS äïn yd Y=l%dKQ tla lsÍfuka ore iïm;lg wdrïNhla ,nd oSu' m<uq l%uh In vivo f,io" fojk l%uh In vitro f,io wm yªkajkjd'

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


wo wm fuysoS l;dnyg ,la lrkafka YÍrh we;=f,aoSu ckldKQ iïnkaO ùfuka orejka ,nd .kakd wdldrhhs' Tn okakjd orefjla ,efnkak kï mqreIfhl=f. ka ,efnk Y=l%dKQjla ms<s.kakg ia;%s ckldKQjla''' ke;akï äïnhla Bg iQodkïj ;sìh hq;=hs' tfia fkdue;sj orefjla l=fia ms<sis|.kak lsisu úosyla kE' fï m<uq wjYH;djh .ek wjfndaOfhka kshñ; ld, jljdkqfõ ,sx.slj tlaùu .ek ;uhs uq,skau wm úia;r lrkafka' ore iïm;a ,eîug k< ore ;dlaIKh orefjla ,nd .kakg ire osk .ek wjfndaOfhka ,sx.slj tlaùu Timed Intercourse hkqfjka yªkajkjd' fuysoS äïnhla fudapkh jk wjia:dj ialEka mÍlaIKhlska" reêr mÍlaIKhlska''' ke;akï uq;%d mÍlaIKhlska fyda yªkdf.k ta wjia:djg fmr yd miq ,sx.slj tlaùu isÿ fjkjd' Tn okakjd ore iïm;a ,eîug wo úúO ndOd ;sfnkjd' iajdNdúl l%u j,ska ore iïm;a ,nkakg .eg¿ u;= fjk wh osfkka osku jeä fjkjd' óg by;oS jf.a fkdfjhs' fï u|ire yd ksire wUq ieñhka oeka fndfydu jeähs'

doctormagazine.lk

.eg¿j tkak tkaku W.% fj;aoS Bg fhdok ms<shï iïnkaOfhkao oshqKQjla we;s ùu jdikdjla' wo orejka fkdue;s hqj, i|yd ore iïm;a i,ik ffjoH lafIA;%h úi,a oshqKQjla w;am;a lrf.k ;sfnkjd' wef.a ire ld,h yßhg osk .Kka iïmQ¾K jk úg ksjerosj Tima ùu isoaO jk flfkl=g wgjk oskfha isg 16 jk oskh olajd ld,h ;ukaf.a zzire ld,hZZ jYfhka .; yelshs' äïnhla msg jqKdu th meh 24-48 w;r ld,h ;=< muKhs icSùj th mj;skafka' fndfyda úg 14 jk oskfha äïnhla msgùfï jeä bvla mj;akd nj mejfikjd' August 2021

DOCTOR MAGAZINE

65


D•Magazine /

Fertility weÕ we;=f,osu äïnhla yd Y=l%dKQjla tlalr orefjla idod .kakd wdldrh

ta;a wm w;aoelSfuka okakjd we;eï ldka;djkaf. y;ajk oskfha;a äïnhla fudapkh jkakg bv ;sfhkjd' tfyu jqfKd;a wgjk oskfhaoS tl;= fjkak fjkjd' ys;kakfld 16 jk oskfhaoS äïnh fudapkh fjkj lsh,''' túg Y=l%dKQ j,g fhdaks ud¾.h yd .¾NdIh we;=<; ;sfhkakg yels ld, iSudj wkQj Y=l%dKQjg äïnh w,a,d .kakg yels ld, iSudj wkQj ta Y+l%dKQjg äïnh w,a,d .; yels ld,h jeä fjkjd' ta fldfydu jqK;a" wfma ia;%s ck.ykfhka ishhg 60-65l nyq;rhlg 14 jk oskh jk úg äïnh fudapkh fj,d bjrhs' yßhgu äïn fudapkh jk oskh lshk .Ks;uh ks¾jpkh ojia 21-35 w;r Tima pl%h isÿjk whf.a äïn fudapkh jk ksiel oskh iïnkaOfhka .Ks;uh wdfmdaykhla ;sfnkjd' idudkH Tima pl%hla mj;akd whf.a Tima reêrh msgfjk ojfika ojia 14la wdmiaig wvq lr, tk oskh ;uhs wm zzäïn fudapkh jQ oskhZZ jYfhka i<lkafk'

66

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fï úosyg äïn fudapkh isÿ fj;ehs wkqudkhg .kakd oskh ueos lrf.k tu oskhg osk myla fmr;a" tu oskh miqù osk myla hk ;=re;a hk fï osk lsysmh uq¿,af,au ,sx.slj tla ùfuka fï zzire osk j, ,sx.slj tlaùfï jdishZZ wUQ ieñhkg ,nd.; yelshs' ore iïm;la wfmalaIdfjka bkak úg msßñhdo ie<ls<su;a úh hq;= jeo.;a lreKQ fï tlafjk wjia:dfõoS Y=l%dKQj ksfrda.Sj" by< .=Kd;auhlska mej;Su b;d jeo.;a' uoHidr .kakjd kï" ÿï mdkh

doctormagazine.lk


uq,au ffjoH yuqj

2 osk f,a mÍlaIKh

T!Io ,ndoSula ke;

7 osk ialEka mÍlaIKh

9 osk f,a yd ialEka mÍlaIKh

äïn fudapkh

i;s foll wfmalaIdiy.; ld,h

osk 13-16 ,sx.slj tlaùu

.¾NsKS;djh mÍlaId lsÍu

iajdNdúl ixfiapkh

m%;sikaêh - YÍrh we;=f,o@ YÍrfhka msg; ridhkd.drhloSo@ ,;ska NdIdfjka In vivo hkq zzcSjh ;=<ZZ “within the living” hkakhs' ffcù YÍrh ;=< isÿ lrk ljr fyda mÍlaIKhla fõo ta wkQj th In vivo hkqfjka yªkajhs' ,;ska NdIdfjka In vitro hkq zzùÿrejlZZ “in glass.” hkakhs' ffcù YÍrh ;=< fkdj bka mßndysrj isÿ lrk ljr fyda mÍlaIKhla fõo th In vitrohkqfjka yªkajhs' Internal Fertilization (In Vivo) Y=l%dKQjla yd äïnhla iajdNdúlj ixfiapkhg ,la jkafka ia;%S isrerloSh' mqreIhd úiska iïfNda.h wjia:dfõoS ia;%S ,sxf.akaøsh fj; Od;= fudapkhla isÿ lrk w;r tys m%;sM<hla jYfhka orefjl= orefjl= m%;sikaêh ,nkafka tla Y=l%dKQjla yd tla äïnhla muKla tl;= ùfuka iEfok hqla;dKQj úlikh ùfuks' fufia iEÿKQ hqla;dKQj .¾NdIh ;=< oDV wdrlaIl wdia;rkhl jefvk ksid fujka ixfiapkhloS tys meje;au ukd fia ;yjqre jkafkah' External Fertilization (In Vitro) äïnhla yd Y=l%dKQjla ldka;d isrer wNHka;rfha fkdj IVF ridhkd. drhloS ixfiapkhg ,la lsÍuh' fuysoS äïn fudapkhg T!IO ,nd fok w;r äïn fldaI folu WoaoSmkhg ,la lrhs' fuys we;s úfYaI;ajh kï iajdNdúl ixfiapkhloS ,efnk ;ks mßK; äïnh (gamete) fjkqjg mßK; äïn /ila ,eîuhs'

doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

67


D•Magazine /

Fertility weÕ we;=f,osu äïnhla yd Y=l%dKQjla tlalr orefjla idod .kakd wdldrh

ixfiapkh

äïnh j¾Kfoay 23

Y=l%dKQj j¾Kfoay 23

ihsf.dgh fkdfyd;a fïrE äïnh yd Y=l%dKQj j¾Kfoay hq., 23

l<,rEmh j¾Kfoay hq., 23

wisßu;a tl;=j ^ixfiapkh&

lrkjd kï ysf;a oeä wd;;shlska bkakjd kï Y=l%dKQjl ksfrda.SNdjh wNsfhda.hg ,la fjkjd' lsá lsáfha ysrg hg weªï we|f.k bkakjd kï thska ,sxf.akaøsh wdY%s; WIAK;ajh muK blaujd by< hkjd' th;a Y=l%dKQ iqjfi;g wys;lr fia n,mj;ajk ldrKhla' ldka;djf.a äïnfha ksfrda.S;djh .ek ú;rla l;d lsÍu hq;= kE' ksfrda.S orefjla ,nd.kak kï fï mshdf.a Y=l%dKQfõ hy meje;au .ek;a ie<ls<su;a fjkak fjkjd' yenehs iuyrekag wm okakjd''' Tima ùu osk 2122-23 wdoS osk j,oS;a isoaO fjkjd' t;kska tydg osk 36-37 jf.a myqfj,d Tima fjk wh;a bkakjd' fï ldka;djka ;rul widudkH Tima pl%hla iys; hhs ie<flK ksid ffjoHjrfhl== yuQù ialEka mÍlaIdjla lrf.k ta iïnkaOfhka fidhd n,k tl fyd|hs' iuyrekag ;ukaf. Tima pl%fha reêrh msgùu osk 22-23lska isoaO fjkjd' iuyrekag udi .Kkla hklï Tima ùula isoaO fjkafk kE' B<Õ Timaùug osk ;sia .dkla hkjd' fufyu fjkafk lsishï äïn mßK;sfha''' fydafudak j,

68

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

úp,H;djhla mj;sk ksid fjkak ´ks' tfyu whg fï by; úia;r l< l%uh yßhkafk kE' ta whg ksYAÑ;j äïnh fudapkh jk oskh .%yKh lrf.k ta wkqj iajdNdúl m%;sikaêhlg mdr lshk fjk;a l%uhlg hkakg isÿ jkjd we;s' iajdNdúl ixfiapkhg w;aje<la imhk ;dlaIKsl l%shdj,sh Timed Intercourse l%shdj,sfhaoS ffjoHjrhd úiska T!IO" kslafIAmK ldka;djg ,ndoS äïn f,dl= lsÍfï l%shdj,shla isÿ lrkjd' widudkH Tima pl%hla ;sfhk ldka;djlg kï uq,skau m%;sikaê wjysrl T!IOhla ,nd oS, Tima doctormagazine.lk


pl%h úêu;a njg m;a lrkak mq¿jka' we;af;kau udi ;=kla ú;r hk úg wef.a Tima pl%h yßhg isoaO fjkjd' Bg miafi fofjks ojfi b|ka äïn mßK;shg m;a lrkak" f,dl= lrkak fndk fnfy;a j¾. ;sfhkjd' fu;ekoS fndfyda fnfy;a w;=ßka wehg .e,fmk fyd|u T!IOh wehg ,ndoSu ffjoHjrhdf.a j.lSula' ke;akï wjYH wruqKg hkjd fjkqjg w.;shla isoaO fjkak;a mq¿jka' we;eï T!IO oS¾>ld,Skj .ekSfïoS äun ixÑ;h wjika fjkakg mjd bvla ;sfhkjd' biair l< úosy yd oeka lrk úosy fuysoS fofjks ojfia isg ;=kafjks oji fyda miafjks ojfia isg wgfjks oji olajd fyda äïn fudarkak fnfy;a oS, ialEka tlla lr, ta äïn fudar,do@ ksis mßK;shg m;a fj,do lsh, n,kjd' kuq;a oeka ;dlaIKh fjkia' oeka y;a fjks ojfi ialEka tl lrkjd fuysoS äïn lShla fudar, ;sfhkjdo@ tafl ;Sj%;djh fldfyduo@ wdoS jYfhka

doctormagazine.lk

we.hSula lrkjd' wr mrK l%ufhaos iuyr úg wg fyda kjh osk j,oS äïn msgfj,d wjikaj ;sfhkak;a mq¿jka' ;j;a whf. äïnh fudar, kE' t;fldg;a ta ihsl,a tl wj,x.= lrkak isoaO fjkjd' we;eï fj,djg ´kEjg jvd äïnh fudard ;sfnkak;a mq¿jka' th;a" wehg lsishï wjodkula f.k tk ;;a;ajhla' fï ;;a;aj j,ska w;a ñfokak w¿;a l%uhg y;" kjh yd fodf<diajk osk j,oS wdoS jYfhka wms ialEka ;=kla lrkjd' wms fï W;aidyfhaoS idudkHfhka b,lal lr .kafka äïn folla yod .kak' äïn ;=klg jvd kï .kak tmd lsh,;a lshkjd' t;ek;a wjodkï ;;a;ajhla ;sfhkjd' iuyr fj,djg f;dard .kak äïnh wfmalaIs; uggug f,dl= fj,d fkd;sfnkak mq¿jka' tfyu wjia:d j,oS th isÿ lrkak kslafIAmK ,nd fokak mq¿jka' äïnh fudapkh bka miqj ;sfnkafka äïnh fudapkh lsÍu' ir<j lsõfjd;a fï ì;a;rfha lyuoh fldgi mef,damSh kd,hg uqod yeÍu' fï i|yd;a tkak;a ;sfnkjd' ^wo we;eï rgj, fï ld¾hhu kdihg w,a,k iafm%a tllskq;a lrkjd'& fï i|yd tkak;=;a úYd, m%udKhla ;sfnkjd' tl tlla tkak;a" fok ud;%dj jf.au fok úosy;a fjkia' we;eï fj,djg tkak;a j¾. folla tlg fok wjia:d;a ;sfhkjd' iuyr ldka;djkaf.a mßK;shg m;a fjk äïnh msg fjkafk kE' ;j;a flfklaf. mqia äïnhla ;sfhkak mq¿jka' we;=f, ly uoh kE' ialEka tflaos jfÜ ;sfnk reêr iemhqu wdosh ksÍlaIKfhka ta äïnh .ek ksjeros úksYaphlg tkak mq¿jka' Bg miafi ffjoHjrhd úiska äïnh msgùfï wjia:dj ieliSfuka miqj Tjqka fofokd ,sx.slj tl;= úh hq;= osk ,nd fokjd'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

69


D•Magazine /

Fertility weÕ we;=f,osu äïnhla yd Y=l%dKQjla tlalr orefjla idod .kakd wdldrh

iuyr ldka;djka bkakjd' l=vd l=vd wmßK; äïn fudk ;rï ;snqK;a T!IO" tkak;a''' fï fudkj ÿkak;a Tjqkaf. äïn fudarkafk kE' iuyr fj,djg fudarkak .;a;u tlmdr äïn 10-15 fudarkjd' fufyu whg kï fyd|u ;dlaIKh ;uhs äïn yd Y=l%dKQ t<sfhos ^ridhkd.dr ;;a;aj& hgf;a IVF l%uhg W;aidyhl fhoSu' b;ska fï úosyg ;uhs Timed Intercourse l%uhg ffjoHjrfhl=f.a ueosy;aùu ore ms<sis|Sulg ,nd fokafka' fï wdldrfhka wUq ieñhka ore iïm;la wfmalaIdfjka tla úh hq;= jvd;a ire osk fidhd fokak;a" mßK; äïn ,nd foñka W;aidyh u,a M, .ekaùug;a fï wdldrfhka idM<H;d ;dlaIKh iydhg tkjd' DM

,nk l,dmfhka: YÍrfhka msg;oS äïnhla yd Y=l%dKQjla tla lr orefjla ,nd .kakd wdldrh

70

August 2021

https://youtu.be/ Lh-d0vTGyr8

DOCTOR MAGAZINE

ljr idM,H;d .eg¿jlska fm¿K;a oeka Tng ore iïm;a ,nd .ekSu wreuhla fkdfõ' fjk hï ljr fodaIhla u; Tfí uõmsh isyskh fnd| ù ;snqK;a th h,s mqnqÿjd,Sfï yelshdj wmg ;sfí' Tfí .eg¿j l=ula jQj;a th .ek yDohx. uj l;dny lsÍug wm iQodkïh' Tng jvd;au .e,fmk úi÷u ,nd.ekSug fï lafIA;f % ha m<mqreÿ wfma jD;a;h S iydh ,nd oSug wm b;d leue;af;ka isáuq' wmg l;d lrkak' fukak wfma wxlh

077 291 4526 wmf.a ,smskh WISH Fertility & IVF Clinic 393$6" li.yj;a; mdr" mrK fldÜgdj mdr" Wvyuq,a, kqf.af.dv

doctormagazine.lk


Thisakya Design Studio doctormagazine.lk

March 2021

DOCTOR MAGAZINE

71


D•Magazine /

Q&A ,sx.sl y¾msia ñ:Hdfjka Tíng'''

STD Facts Genital Herpes

,sx.sl y¾msia ñ:Hdfjka Tíng''' ol=KQ fld<U ^l¿fndaú,& YslaIK frdayf,a ,sx.dYs%; frda. ms<sn| úfYaI{ ffjoH ^je'n'& osf,ald fidkakdor

72

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

01

,sx.sl y¾msia hkqfjka

y÷kajkafka ljr wdldrfha frda.hlao@ ,sx.sl y¾msia (Genital Herpes) lshkafka ,sx. dY%s;j we;sjk y¾msia isïmaf,laia (Herpes Symplex Virus - HSV) ffjrih u.ska we;s lrk frda. ;;a;ajhla'

doctormagazine.lk


fuu wdidok ;;a;ajh HSV-1fyda HSV-2 hk hk ldKav foflkau we;súh yelshs' óg wu;rj fuu ffjri u.ska uqLh wdY%s;j (Oro labial Herpes) yd .=o ud¾.h wdY%s;j (Herpes Proctitis) fukau b;d l,d;=rlska fud<h wdY%s;jo wdidok we;súh yelshs' fuu y¾msia frda. ;;a;ajh Y%S ,xldfõ$f,dalfha oekg nyq,j jd¾;d fjk frda. ;;a;ajhla fõ' fï ms<sn|j ksjeros f;dr;=re$m%;sldr ,nd fkd. ekSu ksid wkjYH mßos ìhla we;s lrf.k isák iy ffjoHjreka f,i fmkS isák jHdc mqoa.,hkag /jà wêl f,i uqo,a kdia;s lr .kakd" tfukau frda.Ska wksis f,i mSvdjg m;aù isák frda.S ;;a;ajhla' ta;a frda.h iïnkaO oeKQue;s ffjoHjrfhla yuqfõ y¾msia frda.h iïmQ¾Kfhka iqj lr .kakg wjia:dj ;sfnkjd'

02

hï mqoa.,hl=g fuu frda.h wdidokh ù we;s nj oek .ekSug yels frda. ,laIK fudkjdo@

² ,sx.sl m%foaYfha we;sjk j;=r ìì,s j,ska miqj we;sjk fõokdldÍ fkd.eUqre ;=jd,' (Painful superficial ulcers proceeds by blisters) fuu ;=jd, ;ksj fyda fmdl=re jYfhka ;sìh yelsh' (Coalescing Ulcers) ² iuyr úg fï iu. WK" weÕm; fõokdj" W.=f¾ fõokdj" bls,s j, jid .eá;s bÈóu we;s úh yel' ² óg wu;rj fuu ;=jd, c,h$uq;%d iuÕ iam¾Y ùfï§ wêl fõokdjla oefka' ² ;=jd, we;s jQ m%foaYfha wêl bÈuqu' (Labial oedema, Phimosis, paraphimosis) ² óg wu;rj msßñfhla f.a kï uq;%d oeú,a," uq;%d ud¾.fhka >%dj msgùu" ldka;djla kï fhdaks ud¾.fhka >%dj msgùu isÿjkakg mq¿jk'

doctormagazine.lk

03

fuu frda.fha ixl+,;d

(complications) fudkjdo@ ixl+,;d we;s jkafka frda.hg ksjerÈ m%;sldr ,nd fkd.;fyd;a iy iy m%;sYla;slrK moaO;sh ÿ¾j, Èhjeähdj HIV jeks frda.Ska w;rh' ² uq;%d wviaish ² È,Sr$nelaàßhd wdidok ² Labial adhesions (ksis m%;sldr ,nd fkd.ekSu ksid fhdaks ud¾.fhaa we;s f;d,a jeks wjhj tlg we,Sfuka miqld,Skj Y,Hl¾u i|yd Ndckh ùug isÿjkakg mq¿jk' ksis m%;sldr ,nd fkd.ekSu ksid YsIaKh wdY%s;j fmr ifuys .eg¿ iy.; ;;a;ajhka ( Phimosis, paraphimosis) we;s jkakg mq¿jk'& ² YÍrfha fjk;a ia:dk j,g ;=jd, me;srSu' (Wod' l,jd" w;a yd weia& ² b;d l,d;=rlska iakdhq wdndO we;súh yelsh'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

73


D•Magazine /

Q&A ,sx.sl y¾msia ñ:Hdfjka Tíng'''

mÍlaIKhls' tneúka fuu HSV IgG/IgM mÍlaIKh t;rï id¾:l frda. ks¾Kl mÍlaIKhla fkdfõ'

06 fuu ffjrih u.ska uqLh wdY%s;jo (Oro labial Herpes) fjkialï we;s l< yel

04

frda.h yßhgu úksYaph lr .kafka flfiao@

m<mqreÿ ,sx.dY%s; frda. ffjoHjrfhl=g frda.shdf.a idhksl b;sydih (history) iy idhksl mÍlaIdj (Clinical Examiítion) u.ska fuu frda.h y÷kd.; yelshs' lsishï fyda ielhla mj;S kï ;=jd, >%djh (HSV - DNA PCR) mÍlaIKhla u.ska ;yjqre lr .; yelsh' óg wu;rj HSV Virus Culture, Cytology Testing, Tzank Smear mÍlaIdjka u.ska frda.h ksYAÑ;j y÷kd.; yelsh'

05

reêr mÍlaIKhla u.ska y¾msia frda.h yªkd.; yelso@

fuu reêr mÍlaIKh HSV 1 & 2 type specific IgG/ IgM) oekg nyq,j Ndú;d l<o fuh wkjYH f,i uqo,a kdia;shla isÿ lrk ksje/È ks.ukhlg t<öug wmyiq mÍlaIKhls' úfYAIfhka frda. ,laIK fkdue;s mqoa.,hka fodaI iy.; f,i frda.Ska f,i (False positive) fmkajk w;r fjk;a ffjri j¾. ksido positive f,i fmkajk

74

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

y¾msia frda.h iqj l< yelso@

Tõ" fuu frda.h ksje/ Èj m%;sldr lsÍfuka b;d id¾:lj u¾okh l< yels frda.hls' kuq;a mefmd, jhsrih YÍr.; jQ flfkla f.a mefmd, jhsrih YÍrfha iakdhq wka; j, ;ekam;a ù we;s f,i fuu ffjriho iakdhq wka; j, ;ekam;a ù ;sìh yelshs' tfukau mefmd, ffjrih kej; il%Sh ù fofjks jrg mefmd,$ wxY mefmd, we;sjk f,igu fuu ffjrih o kej; il%Sh ù kej;;a jrla (Recurrent Infections) wdidok we;s l< yelshs' kuq;a tu frda.h m<uq ke.sàu ;rug b;d fõokdldÍ f,i we;s fkdjk w;r iq¿ wdidok ;;a;ajhla muKla we;súh yelsh' ksishdldrfhka ffjoH m%;sldr j,g fhduq ùfuka fuu frda.h id¾:lj iqj lr.; yelsh'

doctormagazine.lk


y¾msia frda.fhaoS ifuys we;sjk fjkiaùï y¾msia ffjrih

y¾msia ffjrih

uq,skau we;s jkafka osh nqnq¿ jYfhks fuu osh nqnq¿ uDÿ yd f;;a ;=jd, njg m;a fjhs

fjk;a YÍr ia:dk j,go ffjrih me;sr hhs

07

kj p¾u ia:rhla we;s fjhs ffjri .=kkh ùula isÿ fjhs

idudkH ;;a;ajhg iu m;a fjhs' kuq;a ffjrih isref¾ ieÕj mj;S

fï i|yd fldmuK ld,hla m%;sldr ,nd.; hq;=o hq;=o@ id¾:l m%;sldr ;sfío@

Tõ" b;d id¾:l m%;sldr mj;S' Tng we;s frda.fha wjia:dj wkqj Tfí ,sx.dY%s; frda. ffjoHjrhd úiska Tng m%;sffjri T!IO ,nd fok ld,h ld,h ;SrKh lrkq ,nhs' WodyrKhla jYfhka Èk y;la$Èk myla (Episodic Treatment/ Suppresive Treatments) tfukau Tnf.a frda.h iukh lsÍu i|yd wjYH wfkl=;a m%;sÔjl T!IO (Anti fungal / Antibacterial), fõokd kdYl T!IO" iy blauKska ;=jd, iqjùu i|yd Sitz Bath l%u Tng y÷kajd fokq we;' doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

75


D•Magazine /

Q&A ,sx.sl y¾msia ñ:Hdfjka Tíng'''

fuu l%ufõo wkq.ukh lsÍfuka Tng b;d id¾:lj frda. u¾okh lsÍug;a id¾:l mjq,a Ôú;hla .; lsÍug;a wjia:dj ie,fia'

08

frda.h wdidÈ; whl=f.ka ;j;a wfhl=g frda.h iïfma%IKh ùu j<lajd .kafka flfiao@

frda.h wdidÈ;fhla f.ka ;j;a flkl=g frda.h fnda ùu ,sx.sl ixi¾.hla u.ska fyda uqL ,sx.sl ,sx.sl ixi¾.hla u.ska isÿúh yelsh' ² Tng frda. ,laIK we;s wjia:dfõ ;=jd," ìì,s frda.h tla jrla je,÷Kq whl=f.a kï fhdaks ud¾.h wdY%s; wêl leiSu mj;sk wjia:dfõ§ ,sx.sl iïnkaO;d fkdmeje;aùu' ² Tfí frda. ;;a;ajh ms<sn|j iylreg$iyldßhg mejiSfuka Tjqkag ta ms<sn|j wjfndaOh iy frda. ,laIK u;= jQ úg m%;sldr i|yd fhduq ùu myiq fõ' ² Wm;a md,k fldmq Ndú;h u.ska y¾msia frda.h frda.h iïfma%IKh ùu iShg iShla k;r l< fkdyels jqjo ishhg wiQjla muK je<elaùug yelsh' ² tfukau Tn y¾msia wdidÈ; wfhla kï Tn fjk;a wkdrlaIs; iïnkaO;djhlska HIV je<£fï wjodku jeä úh yels neúka yels ;rï úYajdiodhl tla iylrefjl=g iSudùu ks¾foaY flf¾'

kej;;a l,lg miq frda.h ÿ¾j, uÜgulska msg ouhs

ffjrih iu fyda mlaIau mg,hla Tiafia YÍrhg m%fõY fjhs

iqj ùfuka miqj iakdhq j, ffjrih ieÕj .; lrhs

y¾msia ffjrih isref¾ ieÕj mej;S kej;;a ld,hlg miq u;=úh yel'

76

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


² úfYaIfhkau y¾msia wdidÈ; Tn" Tnf.a iyldßh .¾NKS ;;a;ajfha isà kï" .¾NKshla ùug n,dfmdfrd;a;= fõ kï Bg fmr ffjoH Wmfoia ,nd.; hq;=hs'

09

.¾NKS ;;a;ajfha isáhoS

y¾msia frda.h jerÿfkd;a we;súh yels ixl+,;d fudkjdo@ tajd uÕ yrjd .kafka flfiao@ .¾NŒ wjêfha we;sjk ,sx.sl y¾msia y¾mSia wdidok ;;a;ajh ksis mßÈ l<ukdlrKh fkdl<fyd;a orejdg hï;dla n,mEula we;súh yelshs' tu n,mEu" ² frda.h je<÷fKa .¾NŒ wjÈfha l=uk ff;%hs udislfhao hkak wkqj ;SrKh fõ' ² frda.h we;sjk wjia:dj wkqj;a (First episode/ Recurrence)

doctormagazine.lk

² ore m%iQ;sfhaÈ uj ;=jd, ;sîu$fkd;sîu wkqj ;;a;ajh fjkia fõ by; lreKq i,ld n,d Tfí orejdg we;s wjodku wju lsÍug Tfí m%ij ffjoHjrhd úiska Tng l< hq;= hq;= jkafka idudkH ore Wm;lao" isfiaßhka ie;alulao hkak ;SrKh lrhs' .¾NŒ iufha§ y¾mSia je<÷KQ ujlg i;s 36 isg m%;sffjri T!IO ,nd §fuka orejdg frda.h me;sÍu j<lajd .; yel' ;jo orejd ìysùfuka miq orejdf.a iu b;d ;=kS neúka ujf.ka fï frda.h iïfma%IKh ùu je<elaùug uj úiska orejd we,a,Sug fmr inka fhdod fow;a fia§u iy orejd wkjYH mßÈ ism .ekSfuka je<lSu l<ukdh' tfukau Tn .¾NŒ ujla kï ,sx.sl m%foaYfha ;=jd, ;sfí kï fkdmudj Tfí ffjoHjrhdg ta nj mjikak'

10

,sx.sl m%foaYfha ;=jd," ìì,s y¾msia muKla ksid we;s jkaklao@

ke;''' ,sx.dY%s; we;súh yels ,sx.slj iïfma%IKh jk iy ,sx.slj iïfm%aIKh fkdjk ;j;a frda. fndfydauhla mj;S' Tng ,sx.sl m%foaYfha lsishï ;=jd,hla $wdidokhla ;sfí kï ,sx.dY%s; frda. ffjoHjrfhla yuqù $<Õu we;s ,sx.dY%s; frda. idhkhg fhduq ù m%;sldr ,nd .ekSfuka ixl+,;d we;sùu j<lajd .; yelsh' tuÕska ,efnk m%;sldr iy WmfoaYk fiajdjka u.ska y¾msia frda.h i|yd id¾:l m%;sldr ,ndf.k iqjodhS ,sx.sl Ôú;h Ôú;hla iy mjq,a Ôú;hla .; lsÍug uÕ i,id .; yel' DM

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

77


D•Magazine /

COVID-19 Vaccine fldfrdakd yeos, iqjm;a jqKdo@ tfykï Tn fï ffjoH mÍlaIK j,g ,la úh hq;=hs

Coronavirus: Recovered from COVID-19? Seven tests you must take fldfrdakd yeos, iqjm;a jqKdo@ tfykï Tn fï ffjoH mÍlaIK j,g ,la úh hq;=hs fldúâ jix.;h fï oskj, wdfh;a fõ.fhka jHdma; fjkjd' oeka wfma rfÜ fõ.j;a tkak;alrKhl=;a isoaO fjkjd' fïl yßhg oeka f¾,a mS,s folla jf.a' tfyka fldúâ jHdma; fjkjd' fufyka fldúâ jix.;fhka fífrkak tkak;a ál úof.k" úof.k hkjd' wmg wjYH lrkafk tl f¾,a mS,a,la kj;ajkak''' frda.Ska jd¾;d fjk tl kj;ajkak' rfÜ yefudagu iykYS,S jd;djrKhla ,nd fokak' ta;a tal tfyuu fjkafk kE'''' frda.Ska úYd, jYfhka jd¾;d fjkjd'

wdisß frday,a iuQyfha ridhkd.dr wOHlaI kS,a m%sh;a fcdaka úisks

78

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


fldúâ yeÿKq wh;a tkak;a .; hq;=hs fi!LH úfyaI{hka Wmfoia fokafk fldúâ yeÿKQ wh;a tkak;a .kak tl l< hq;=hs lshk ldrKh' tfiau fldúâ yeÿKQ wh ;ukaf. fi!LHh .ek úfYAIfhkau ie<ls<su;a úh hq;=h lshk wjjdoh;a ffjoHjreka ,nd fokjd' fï jk úg jvd;a m%n, úosyg frda.Ska wdidokhg ,lafjk ksidfjkau fldúâ yeÿKQ frda.Skq;a iqjm;a jqKdg miafi ;j ÿrg;a ;ukaf. fi!LH .ek fjfiia ie<ls,a,la oelaúh hq;=h lshk ldrKh wjOdrKh fjkjd' fldúâ yeÿKdg miafi Tyq ffjoH mÍlaIK j,g Ndckh úh hq;af;a wehs@ SARS-COV-2 ffjrih YÍr.; jqKdu th bj;a lrkakg wfma m%;sYla;slrK moaO;sh orK fjfyi wmuKhs' frda.h wdidokh jk wjia:dfõ talrdYs jk ffjri ixLHdfjka úYd, Viral Load tlla iqjm;a jk úg wvqjk nj we;a;' ta;a fï ffjrih u.ska isrer ;=< l,a mj;akd fjkialï rdYshla we;s lrkjd' fï ffjrih ksid isref¾ w;sYh jeo.;a bkaøsh wvmK fjkakg mq¿jka' m%;sYla;slrK m%;spdr jqK;a wjysr fjkakg bv ;sfnkjd' fï jk úg ffjoHjreka fidhdf.k ;sfnkjd Tfí reêrh yd m%;sYla;slrK moaO;sh wdY%s; Markers lsysmhla u.ska isrer fldhs ;rï ydkshlg ,laj ;sfnkjdo hkak fidhd.; yels nj' we;eï reêr mÍlaIK yd ialEka mÍlaIK;a ta w;r fjkjd' Tn okakjd fldõâ wdidokhg ,la jqKdu oreKQ f,i neg lk bkaøshhla ;uhs fmKy¿' fldúâ frda.fhka iqjh ,nk flfklaf.a fmKy¿ fldhs ;rï wdrlaIs;o lshk ldrKh;a iy;sl lr.kak fjkjd'

doctormagazine.lk

fldúâ wdidos;j iqjh ,enQfjl=g ;ukaf.a fi!LH ;;a;ajh we.hSug fjfiiskau jeo.;a fõ hhs yªkd.;a ffjoH mÍlaIK lsysmhla .ek my;ska úia;r flfrkjd' IgG m%;sfoay mÍlaIKh fldúâ wdidokhg ,la jqKdu kej;;a ta wdidokhg ,laùfï wjia:d b;du wvqhs' tfyu fjkafk wdidokh;a iu.u th iu. igka lrkakg iu;a m%;sfoay YÍrfha ksmofjk ksihs' fïlg ;sfhk m%;sfoay m%udKh ixLHd;aulj mÍlaId lsÍu muKlau m%udKj;a jkafka kE' fyd|u úosy ;uhs i;s fol ;=kla .syska wjYH lrk m%;sYla;sh f.dv ke.s,o lshk ldrKh fidhd n,k tl' Complete Blood Count (CBC) mÍlaIKh Complete Blood Count (CBC) lshkafka rla;dKQ" YAfõ;dKQ" mÜáld wdoS reêr ffi, ixLHd;aulj

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

79


D•Magazine /

COVID-19 Vaccine fldfrdakd yeos, iqjm;a jqKdo@ tfykï Tn fï ffjoH mÍlaIK j,g ,la úh hq;=hs

SARS-CoV-2 ffjrih wdidokh jQ miq osk 5-6l ld,hla ;=<oS frda. ,laIK my< fjhs' b;d iaj,am jYfhka msgouk iq¿ frda. ,laIK j, isg ie<lsh hq;= cSú; wjodkula f.fkk bkaøsh.; ydksõï olajd úi,a mrdihl l%shdldß;ajhla frda.Ska fmkajhs' iq¿ frda. ,laIKhla muKla we;s fj;aoS m%drïNl wd.ka;=l m%;sYla;slrK m%;spdrhka frda.h md,khgo m%udKj;a fjhs' kuq;a ixl+,;d jeä j¾Okh ùfïoS fï m%;sYla;sl m%;spdrhkao wirK jk w;r bkaøsh ydks yd urKh mjd isÿjkakg wjia:dj ;sfí' uq,a i;sfhaoS Viral Load tl Wmßu w.hg m;ajk w;r bka miqj l%ufhka wvq fjhs' Source: BMJ

úuiSfï uQ,sl mÍlaIKhla' thska Tn iqjm;aj isák nj ksielfhkau idlaId;a lr.kak mq¿jka' tfiau mYapd;a wdidok ld,iSudj ;=< uq,a ld,fha Tn m%fõYï úh hq;= wdldrh .ek o< woyila .kakg;a mÍlaIKh Wmldr fjkjd' .aÆfldaia yd fldf,iagfrd,a mÍlaIK fï ffjrih ksid f,a leá .eiSfï wjodkula ;sfnkjd jf.au m%odysl ;;a;ajhka jqK;a úúO wdldrfhka n,.ekafjkak mq¿jka' reêr mSvkh" reêr.; iSks m%udKh jeks idOl j, fjkialï we;s fjkak;a bv ;sfhkjd' fïjd b;d jeo.;a fi!LH o¾Yl' tajdfha úp,H;djhla ;snqfKd;a th kej; ksfrda.S uÜgï j,g .; hq;=hs' fkdoeKQj;aju reêr mSvkh" reêr iSks uÜgu jeks idOl jeä w.hka mej;Su Tng wjodkula f.k tkjd' 80

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

iuyr úg fldúâ je<ªKQ Tn wêl reêr mSvkfhka fmf<kafkla fjkak mq¿jka' oshjeähdjg fnfy;a .kak flfkla fjkak mq¿jka' tfyu jqfKd;a md,kh fkdjqKQ ;;a;ajhka yoj;g wys;lr n,mEula tla lrkakg wjodkula ;sfnkjd'

doctormagazine.lk


Y%S ,xldfjka jd¾;d jQ m%:u fldfrdakd frda.shd iqjh ,nd frdayf,ka kslau .sh wjia:dj

ffcj ridhKsl mÍlaIK" l%sheákska" liver iy kidney function tests tfyu;a lr.kak fjkjd' iakdhq mÍlaIK fldõâ frda.fhka iqjm;a fj,d i;s .Kka" udi .Kka jqKdu;a iakdhql" ufkda yd Ndj úp,H;djhka we;sjk wjia:d iq,nj jd¾;d fjkjd' fï ksid iqjm;a ù i;shlska miafi fud<h yd iakdhql l%shdldß;ajh mÍlaId lsÍu w;sYhska jeo.;a jk ffjoHjreka lshk b;d jeo.;a ldrKhla' iuyr fj,djg fï iqjm;a jQ whf.a Ñka;k Yla;sh fudg fjkak mq¿jka" idxldj jf.a ,laIK we;s fjkak mq¿jka" fjõ,Su" la,dka;h" lrleú,a, jf.au weÕg lsis mkla ke;s .;sh jf.a we;s fjkak;a mq¿jka' fjfiiskau fï lshmq ,laIK wjqreÿ 40 blaujQ iqjm;a jQ fldúâ frda.Ska w;r jeähs' úgñka D mrSlaIKh úgñka D hkq m%;sYla;sl l%shdldß;ajhg w;sYhska bjy,a jk fmdaIlhls' fldúâ frda.Ska iïnkaOfhka isÿ lrk ,o wOHhk j,g wkQj fldúâ frda.fhka

doctormagazine.lk

fldõâ frda.fhka iqjm;a fj,d i;s .Kka" udi .Kka jqKdu;a iakdhql" ufkda yd Ndj úp,H;djhka we;sjk wjia:d iq,nj jd¾;d fjkjd' fï ksid iqjm;a ù i;shlska miafi fud<h yd iakdhql l%shdldß;ajh mÍlaId lsÍu w;sYhska jeo.;a jk ffjoHjreka lshk b;d jeo.;a ldrKhla'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

81


D•Magazine /

COVID-19 Vaccine fldfrdakd yeos, iqjm;a jqKdo@ tfykï Tn fï ffjoH mÍlaIK j,g ,la úh hq;=hs

iqjh ,eîug úgñka D j,ska ,efnk odhl;ajh w;sYhska jeo.;a tlls' úgñka D mod¾: ,ndoSfuka iqjh blauka jk njo fy<sorõ ù ;sfí' fï ksid YÍrfha m%udKj;a f,i úgñka D ;sfío hkak fidhd ne,Sug yd tajd ndysßka ,ndosh hq;=o hkak ;SrKh ;sÍug Vitamin-D isÿlsÍu w;sYhska jeo.;a jkafkah' Chest scans mmqfõ isÿ lrk CT mÍlaIK fkdfyd;a HRCT mÍlaIKh frda.fha ;Sj%;djh yªkd .ekSug iydh jk w;sYh ksrjoH mÍlaIdjla jkafkah' fldúâ 19 ksid fmKy¿ fl;rï ydkshlg ,laùo hkak úuiSugo fuu mÍlaIKh bjy,a fjhs' nyq;rhla fldúv frda.Ska fjfiia mßY%uhlska f;drj ;;a;ajh uev mj;ajd .ekSug iu;a jk kuq;a lsishï m%;sY;hla jk frda.Ska yg Yajikhg lD;%Su osß .ekaùula wjYH flfrhs' frda.shdf.a ;;a;ajh fm/hSug" Tyq wjodkulg hdu je<elaùug fuu mÍlaIKh wjYH jkafka fï ksidh' frda.h iqjm;a ùfuka udi3-6la hk;=re wdrlaId ùug fjfiia ie<ls,a,la oelaúh hq;= fõ' Heart imaging and cardiac screenings fldúâ frda.h je<ªKQ miq YÍrfha m%odyhka iuia;hla jYfhka n, .ekafjk w;r yD;a 82

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fmaYs ÿ¾j, ùï" yD;a wiamkao fkdfyd;a widudkH úoahq;a rgdjka " ufhdaldvhsáia ;;a;ajh wdosh we;sùfï wjodkulao mj;S' yDo frda. j,ska ta jk úg;a mSvd ú|sk whg fuys wjodku ;j;a jeäh' fï ;;a;ajhka ksjerosj l<uKdlrKh lr .ekSug kï m%;sìïn mÍlaIK (proper imaging scans) yDo l%shdldß;ajh yd ine|"S (Heart function tests) fjk;a mÍlaIK wdosh isÿ l< hq;= fõ' mmqfõ lelal=ï .ek meñKs<s lrk frda.Ska .ek fuysoS fjfiia wjOdkhla fhduq lrkakg isÿ fõ' fï wdldrfhka fldúâ frda.fhka iqjh ,enqj;a udi lsysmhla hk;=re ta iqjh ,enQjkaf.a fi!LH ;;a;ajh iïnkaOfhka fjfiia ie<ls,a,la oelaúh hq;= jkafkah' DM

doctormagazine.lk



D•Magazine /

Stroke wxYNd.hg isÿ lrk fN!;Ñls;ail m%;sldr

Stroke

Physiotherapy Treatment Approaches wxYNd.h wxYNd.hg isÿ lrk fN!;Ñls;ail m%;sldr frda. ,laIK my< ù mehla we;=<; j;a frda.shd frday,a.; l< yels kï ;;a;ajh krl w;g m;aùfuka j<llajd.kak mq¿jka

84

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

Y%Su;a fcdaka fld;,dj, wdrlaIl úYaj úoHd,hSh frdayf,a fN!;Ñls;ail liqka niakdhl úisks

wxYNd. frda.fs hl=g wjYH fyd|u l<uKdlrKh ksjeros mqkre;a:dmkhhs hï mqoa.,hl= wxYNd.h frda.hg f.dÿre fjkjd hkq frda.shd muKlau fkdj uq¿ mjqf,au lvd jeàuls' thskau mjqf,a ish¨‍ lghq;= wvd, jk w;r w÷frka w÷rg hkjd ñi w÷frka t<shg hdula Tjqka olskafka ke;' tmuKlao fkdj frda.shdf.a isf;yso ksr;=reju mj;skafka doctormagazine.lk


lkiai,a,ls' Ôú;h .ek l,lsÍuls' fujeks frda.Ska yg úYd, udkisl wiajeis,a,la wjeis jkafka fï fya;=j ksiduh' úfYaIfhkau frda.shdf.a udkisl fi!LH /loSu fuys§ wksjd¾hfhkau l< hq;a;ls' fuh mQ¾K iqjhla ,Õd lr.eKSu u|la W.yg frda. hla neúka jvd;a jeo.;a jkafka tjeks frda.hla yg.ekSug we;s wjodkï idOl yels muKska j<lajd .ekSuhs' wxYNd.h hkq l=ulao@ wd>d;h ^ Stroke& hkq" fud<fha uia;sialfha mj;sk reêrjdyskshla ;=< fïo ;ekam;= ;ekam;a ù reêr leáhla u.ska tu ia:dkh wjfrdaOkh ùu ^Ischaemic Stroke& fyda reêrjdySkS ;=< fïo ;ekam;= we;sù jeä reêr mSvkhla ksid reêr jdyskS mqmqrd hdu ^Hemorrhagic Stroke& hs' fuu ;;a;ajhka ksid fud<fha uia;sialfha ffi, j,g wjYH Tlaiscka iy úúO fmdaIl øjH fkd,eî hdu ksid tu reêrjdyskS wjfrdaOkh ùu fyda msmsreu we;sjQ ia:dkfha isg mj;sk ffi, ^kshqfrdak iy kshqfrd.a,shd& ñh hdula isÿfõ' tf,i uia;sialfha ffi, ñhhdug wod, uia;sial w¾O f.da,h u.ska md,kh jk foayfha m%foaYh wvmK ùulg ,lafõ' fufia wd>d;h ksid YÍrfha lsishï fyda m%foaYhla wvmK ùfï ;;a;ajh wxYNd.h$mlaId>d;h ^Paralysis& f,i y÷kajhs' fuys§ fud<fha ydks jQ fldgig úreoaO me;af;ys YÍrfha l%shdldrlï wvd, ùu isÿ fjkjd' ukao" fud<fha ol=Kqmi fldgiska YÍrfha jïmi l%shdldrlïo fud<fha jïmi fldgiska YÍrfha ol=Kqmi l%shdldrlïo wd§ jYfhka úreoaO ÈYdj md,kh jk ksidfjks' wxYNd.h we;s ùug n,mdk wjodkï idOl wxYNd. ;;a;ajh we;sùu i|yd n,mdk fya;= idOl ms<sn|j i<ld n,k úg ñksidf.a whym;a p¾hd rgdjka yd we;eï frda. ;;a;aj fya;= jYfhka y÷kd .; yelsh' tys§ wxYNd. ;;a;ajh we;s ùu flfrys n,mdk whym;a Ôjk rgdjka w;ßka m%Odku idOl lsysmhla u;= oelafjhs' ² wêl jYfhka uoHidr Ndú;h ² il%sh fyda wl%sh ÿïmdkh ² fi!LH iïmkak fkdjk wdydr rgdjka

doctormagazine.lk

fud<fha ol=Kqmi fldgiska YÍrfha jïmi l%shdldrlïo fud<fha jïmi fldgiska YÍrfha ol=Kqmi l%shdldrlïo wd§ jYfhka úreoaO ÈYdj md,kh lrkjd' fï ksid wxYNd. frda.sfhl=f.a fud<fha wl¾ukH jk me;a;g úreoaO me;a; YÍrfha wl¾ukH fjkjd'

² l%shdYS,s fkdjk Èú fmfj;la .; lsÍu ² wxYNd.h ;;a;ajh we;s ùu i|yd fya;= úh yels frda. ² wêl reêr mSvkh ² Èhjeähdj ² reêrfha wêl fldf,iagfrda,a uÜgu by< hdu ² yDoh wdY%s; frda. ² yÈis wk;=re ² wxYNd.h frda. ;;a;ajfha ,laIK ² lrleú,a, iy ysfia nr .;sh ² l;dj meg,s,s iy.;" f.d;h fyda l;d lsÍug fkdyels ùu ² lg tla me;a;lg hdu ² fmkqug ndOdùu fyda ;djld,slj wkaONdjhlg m;aùu

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

85


D•Magazine /

Stroke wxYNd.hg isÿ lrk fN!;Ñls;ail m%;sldr

wd>d;h m%Odk jYfhka wdldr folls' fud<hg reêrh imhk Oukshl we;sjk reêr leáhla fya;=fjka we;sjk Ischemic stroke kue;s ;;a;ajh' iuia;hla jYfhka we;sjk ish¿ wd>d; ;;a;ajhkaf.ka ishhg 85lg muK fya;= jkafka fï ixisoaêhhs' fud<h wdikakfha we;s reêrjdyskshla mqmqrd hdu ksid we;sjk Hemorrhagic stroke kue;s wd>d; ;;a;ajh' os.=ld,Skj mj;akd m%;sldr fkd,nk wêreêr mSvkh fya;=fjka fï reêr jdyskS ì;a;s u; we;sjk f;rmqu fujka wk;=re we;sùug n,mdk tla fya;=jls'

ta yereKQ úg my; ;;a;ajo wxYNd.hg fya;= fjkjd' ² YÍrfha hï fldgila ysß jeàu fyda w; mh widudkH bßhõjlg m;aùu' tys§" w; wdndê; kï" je,ñáka w; keù iy Wrysigu w; fya;a;= ùula isÿùu' mdoh wdndê; jQfõ kï" oKysiska mdoh È. yeÍ m;=, my<g lvd jeàu' ² weú§ug wmyiq ùu iy YÍrfha iunr;djh ke;sù hdu'

86

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

² we;eï wjia:d j,§ by; frda. ,laIK we;sù flá ld,hla ;=< bfíu ke;s ù hdug ms<sjk' kuq;a tfia jqjo frda.shd yels blauKska frday,la fj; /f.k hdu wjYH fjkjd'

doctormagazine.lk


wxYNd. ;;a;ajh j<lajd .kafka flfiao@ hï mqoa.,fhl=g wd>d;h frda.h we;sù wxYNd.h ;;a;ajhla we;sù ;sfíoehs ksjerÈj yd laI‚lj y÷kd.; yels ir, l%shdj,shla mj;S' th FAST f,ig y÷kajhs' idudkH ´kEu mqoa.,fhl=g ;u ys;jf;l=g wxYNd.h ;;a;ajh je<|S we;akï fuu ir, l%shdj,sh u.ska th ;yjqre lrf.k laI‚lj wod, frda.shd frday,a .; l< yelsh' idudkHfhka fujka ;;a;ajhla we;sù mehla muK ld,hla we;=<;È frda.shd frday,a .; lsÍu jvd fhda.H fõ' tfia lsÍfuka wd>d;h frda.h ksid frda.shd oreKq f,ig wdndê; ùu j<lajd .; yelsh' tfiau th wod, frda.Ska ksis wdldrhg mqkre;a:dmk ^ Rehabilitation& lsÍu u.ska frda.shd idudkH ;;a;ajhg m;a lsÍugo tys§ myiq fõ' FAST l%shdj,sh F } Face frda.shdf.a uqyqK mÍlaId lrkak' tys§ lg tla me;a;lg weo ù we;a oehs fjfiiska ie<ls<su;a fjkak'

doctormagazine.lk

A } Arm frda.shdf.a w; È.= lrkakehs mjikak' Tyqg w; ta wdldrhgu hï ld,hla mj;ajd .; yels oehs n,kak' fuh w;a folgu isÿlrkak' S } Speech frda.shd iu. l;d lrkak' tys§ frda.shdg lsishï fyda l;d lsÍfï wmyiq;djhla" f.d;.eiSula fyda l;d lsÍfï§ jpk meg,Sula mj;S oehs n,kak' T } Time by; ,laIK j,ska tla fyda ,laIKhla frda.shd ;=<ska fmkakqï lrhs kï Tyq fkdmudj frday,a .; lrkak' wxYNd.h iEÿKq miqj frda.shd ksis wdldrhg mqkre;a:dmkh ^Rehabilitation& lsÍu i|yd m%Óldr úê lsysmhlau mj;S' fïjd tlsfkl neÿKq l%shdj,ska f,i fukau ;ks ;ks l%shdj,ska f,io mj;S ' 1' T!IO yd Y,Hl¾uhka 2' fN!; Ñls;ail m%Óldr l%u T!IO yd Y,Hl¾u mÍlaIK jd¾;d wkqj reêr leáhla ^Blood Clot& uia;sial reêr jdyskshla ;=< isrù we;aoehs ks.ukh jQ úg tu reêr leáh Èhlr yeÍu ioyd T!IO ^Clot Busting Medication& ,ndfohs' fuys§ uia;sial reêrjdyskshla wêl reêrh mSvkh ksid mqmqrd f.dia we;akï" Y,Hl¾uhla isÿlrhs' frda.shd ;=<ska fmr ioyka lrkq ,enQ wjodkï ,laIK ^Warning Signs& yÿkd.;a jydu meh y;rla jeks ld,hla ;=<§ frda.shd frday,a .; lsÍu u.ska frda.shd wkd.;fha§ wdndê; fkdù frda.shdf.a .=Kd;aulNdjh ^Quality Of Life& /l.ekSug yelsfõ' fN!; Ñls;ail m%Óldr l%u wxYNd.h ;;a;ajh iys; frda.Ska §¾>ld,Skj tla;eka ùu wju lrñka" Tjqkaf.a wdndê; ;;a;ajh iïmQ¾Kfhkau fyda hï;dla ÿrg iqj lrñka frda.S mqkre;a:dmk ^Rehabilitation& ioyd fN!; Ñls;ail m%;sldr WmldÍ fõ' fuys§ m%Odk fldgia ;=kla hgf;a m%;sldr lsÍu isÿfõ'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

87


D•Magazine /

Stroke wxYNd.hg isÿ lrk fN!;Ñls;ail m%;sldr

wxYNd. frda.sfhla l,a fkdhjd yªkd .ekSu frda.h W;aikak ùu j<lajd .ekSug;a" ld¾hlaIuj m%;sldr lsÍug;a fya;=jls' ta i|yd iydh jk FAST kue;s l%shd ms<sfj; Tno oek.; hq;a;ls'

frda.shdf.a uqyqK mÍlaId lrkak' lg tla me;a;lg weo ù we;aoehs fjfiiska ie<ls<su;a fjkak'

frda.shdf.a w; È.= lrkakehs mjikak' Tyqg w; ta wdldrhgu hï ld,hla mj;ajd .; yels oehs n,kak' fuh w;a folgu isÿlrkak'

frda.shd iu. l;d lrkak' tys§ frda.shdg lsishï fyda l;d lsÍfï wmyiq;djhla" f.d;.eiSula fyda l;d lsÍfï§ jpk meg,Sula mj;S oehs n,kak'

by; ,laIK j,ska tla fyda ,laIKhla frda.shd ;=<ska fmkakqï lrhs kï Tyq fkdmudj frday,a .; lrkak'

1' fN!; Ñls;aidj ^Physiotherapy& 2' l:k Ñls;aidj ^ Speech therapy& 3' jD;a;Sh Ñls;aidj ^Occupational therapy& fN!; Ñls;aidj wxYNd.h frda.Skag ks;e;skau mj;sk w;a mdo j, wdndO ;;a;ajhla mj;S' fuu wdndê; bßhõj §¾>ld,Skj mej;sfha kï" th j¾Okh ù kej;;a uq,a kSfrda.S ;;a;ajhg w;a iy mdo .ekSug fkdyels fõ' tuksid fN!;Ñls;i a ljrhd úiska frda.shd ksjerÈ bßhõ j, ;eîu iy frda.shd fN!; Ñls;ail jHdhdu j, ksr; lrjhs' tys§ frda.shdf.a ikaê j, we;s ixfõol .%dyl u.ska iakdhq W;af;ackh lr ikaê yd udxY fmaYs j, ;o Ndjh iy orovq Ndjh wju lrhs'

88

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fuu m%;sldr úêfha wjidk m%;sM,h jkafka" ksjerÈ p,khka iy iunr;djhka f.dvke.Suhs' l:k Ñls;aidj wd>d;h frda.h uia;sialhg n,mdk m%foaYh wkqj frda.Skaf.a l:k yelshdjg we;s lrk n,mEu ;SrKh fõ' iuyr frda.Skag l:kh wmeyeÈ,s" jpk megf,k iajdNdjhla mej;=k;a iuyr frda.Skaf.a l:kh iïmQ¾Kfhkau wvd, fõ' tu ksid" frda.shdf.a ÿ¾j, l:kh kej;;a h:d ;;a;ajhg m;a lsÍu iy Tjqkaf.a ikaksfõok l%u kej;;a ksjerÈ ;;a;ajhg m;alsÍu fuys§ isÿlrhs' jD;a;Sh Ñls;aidj iajdëkj ;ukaf.a jev isÿlr .ksñka tÈfkod Èk p¾dj ioyd mqreÿ ùu iy ;ukaf.a frda.S ;;a;ajhg .e,fmk WmlrK Ndú;d lsÍu fuys§ mqreÿ lrjhs' DM

doctormagazine.lk


D•Magazine /

Pediatric Plastic Surgery orejka m;ajk yosis wk;=re j,oS isÿ lrk ma,diaála Y,H m%;sldr

Pediatric Plastic Surgery 02

orejka m;ajk yosis wk;=re j,oS isÿ lrk ma,diaála Y,H m%;sldr ma,diaála Y,H úfYAI{ ffjoH wñ, isßj¾Ok

doctormagazine.lk

zzfyd|u foa orejdg'''ZZ fï Tfí orejd .ek Tn is;k wdldrhhs' ri lEula f.k wdfjd;a tys fyd|u mx.=j orejdg fok Tn orejdg wrka fokafkao bia;rïu mdjykah''' w.kdu weªïh''' fyd|u ffi,a,ï nvqh' Tng fkd,enqKQ wdorKSh <ud úh ,nd fokakg fjfyfik Tn Tng fkd,efnk hi biqre

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

89


D•Magazine /

Pediatric Plastic Surgery orejka m;ajk yosis wk;=re j,oS isÿ lrk ma,diaála Y,H m%;sldr

lror" wNsfhda. wmg tkafka wmj l,ska oeKQj;a lr fkdfõ' wm;a wfma orejkq;a iïmQ¾Kfhkau fï wjodkfuka neyer fkdfõ' Tng fukau" we;eï úg Tfí orejdg úúO wNsfhda.hka we;súh yelsh' W;am;a;s fodaI" yosis wk;=re''' wdmodjka" f,vfrda. fï wdoS jYfhka ysßyer ÿla lïlfgd¿o wm miqmi ths' wfma orejka miqmio tkakg udk n,hs' zzfyd|u foa orejdg'''ZZ fok wm fujka wNsfhda.hkaysoSo zzfyd|u m%;sldrZZ i,ikakg W;aiql jkafkuq' ma,diaála Y,H ffjoH úoHdj by; wNsfhda.d;aul wjia:d j,oS fyd|u ms<shï ,nd fokakg iu;a ffjoH YdLdjls' wm miq.sh l,dmfhka fï orejkag ma,diaála Y,H ffjoH úoHdj wkq.%y jk wdldrh l;d lf<uq' tys ;j;a Tn oek isáh

90

August 2021

f

osfkl Tfí orejdg ,eìh hq;= neõ woyhs' ta ksidu fyd|u ksjdi" fyd|u wdfhdack ie,iqï mjd ,nd fokakg fkdmels,j fjfyfihs'

k woshr ;j< ia i m s s Su

jk woshr fom< s siaiSu

uq woshr m< < ia i m s s Su

ms<siaiSuloS uq,skau l< hq;= foa ms<siaiqKQ m%foaYh uekúka c, Odrdjlg we,aúh hq;=hs' úkdä úiail muK ld,hla tl os.gu fufia j;=rg w,a,d isàfuka hg ia:r ydkshg m;a ùu wju fjhs

hq;=u f;dr;=re lsysmhla fujr fufia Tn fj; f.k tkafkuq' <ud ma,diaála Y,H ffjoHjrfhl=f.a iydh Tng wjYH jk wjia:d ² uqyqK yd ysi wdY%s;j we;sjk W;am;a;s fodaI ² lfkys we;sjk W;am;a;s fodaI ² mmqj yd w;a j, we;sjk W;am;a;s fodaI ² ysi" uqyqK" w;a" mdo j, we;sjk wk;=re" wdmodjka ² Wmka ,m yd le<,s ² ms<siaiqï ² fmKQu j¾Okh lsÍu

by; lS wjia:djka fjka fjkaj f.k l< úia;rd;aul meyeos,s lsÍï i|yd wf.daia;= l,dmh n,kak' wo fujr l,dmfhka yosis wk;=re j,g ,lajk orejka i|yd lrk m%;sldr .ek l;dnyl fhfouq'

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


orejka yosis wk;=re j,g ,la jQ úg Tjqkag m%;sldr lsÍug" iqjm;a lsÍug idudkH Y,Hfõoh fkdiu;a hhs lsj yels fkdfõ' tfy;a fï orejkaf.a uqyqK we;=¿j fkdfhl=;a ia:dk j, we;sjk le<,s yels;dla wju lrñka fmr mej;S fmKQu wdikakfhau fmKQula ,ndoSug kï ma,diaála Y,Hfõofha wkq.%yh ,nd.; hq;=h' tfia lsÍfuka le<e,a wju l< yels jk w;r jvd;a mßmQ¾K fmKSula ,nd .ekSugo th bjy,a fjhs'

mqxÑ orejka isák ksfjia j, wk;=re we;sùug we;s bvlv wjqrd ,Su uõmshkaf.a j.lSula fjhs

WKQ j;=rg ms<siaiSï j,oS ma,diaála Y,Hfõoh orefjla ms<siaiSulg ,la jQ miq l< hq;= fyd|u m%:udOdrh ;uhs wvq ;rfï úkdä úiaila j;a we,a j;=frka fodajkh lsÍu' ms<siaiqKQ orejd frday,g f.k hdug;a fmr fuh l< hq;a;la' fufia lsÍfuka ms<siaiSu my; ia:r j,g hdu (Burn Thickness& wvq lr.kakg mq¿jka'

doctormagazine.lk

fï ms<siaiSuloS lrk idïm%odhsl m%;sldr j,g wu;rj ma,diaála Y,Hfõofha úfYAIs; jQ m%;sldr ;sfnkjd' fld,eck m%;sldrh bka tlla' is,aj¾ ^ßoS& wvx.= ieryqula mdúÉÑ lrkakg mq¿jka' fï kjH m%;sldr isÿ lsÍfuka le<e,a we;sùu wjuj m%;sldr lrkakg wjia:dj ie,fikjd' Tn isák m%foaYhg wdikakfha ma,diaála Y,H ffjoHjrhd yuqjfuka fulS m%;sldr lr .ekSfï wjia:dj Tng ;sfnkjd' lemqï ;=jd, w,skag;a" orejkag;a tl ;ekl bkak nE lsh, l;djla ;sfhkjdfk' orefjd yeu ;siafiu Wvj,a j, k.skjd" wudre ;ekaj, ,siai, hkak yokjd' fï ksidu jeàï wk;=re j,g ,laùfï wjia:d jeähs' iSÍï" lemqï ;=jd, j,g iq,n jYfhka fï mqxÑ wEfhd ksrdjrKh fjkjd' jeäysáfhlaf. jf.a

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

91


D•Magazine /

Pediatric Plastic Surgery orejka m;ajk yosis wk;=re j,oS isÿ lrk ma,diaála Y,H m%;sldr

ysß jÜg, ueyqï odkak mq¿jka ;ekl fkdfjhs orejka bkafk' ta úosfya wjia:djloS le<, wju lrf.k id¾:lj m%;sldrh;a lr.kak ma,diaála Y,H ffjoHjrfhla uqK .eiSu jvd;a iqÿiqhs'

fld,eck ieryqï Collagen ;=jd,h we;s jQ m%foaYfha fld,eck ksmoùu fõ.j;a lsÍug fï fld,eck iqryqï fhdod. kS' krla jQ ;=jd, iqjm;a lsÍug fhdod.kakd fï ieryqï fojk woshr ms<siaiqï j,oSo id¾:l m%;sM< fmkajhs' fuysoS ieryqu f,i fhdod .kafka fjk;a i;=kaf.a ffcù fld,eckh' tajd iajNdjfhkau wm isrer ;=< fld,eck ksiAmdokhg msgqjy,la fjhs'

orejkaf. w;a fodrg yiqùu jf.a weneoaos fjk wjia:d yßu iq,nhs' weÕs,a, fodr jefyk isÿrg ;shdf.k fodr jykafk;a fkdf;areï lu ksid orejduhs' fï jf.a wk;=re mqxÑ orejdg wmuK fõokdjla f.k fokjd' ta yereKQ úg weÕs,a, ;e,Su" msmsÍu" kshfmd;= .e,ùu jf.a wdmodjkag mqxÑ orefjd ,la fjkak mq¿jka' fï úosfya wdmodjka j,oS;a wju ydkshla" le<,la iys;j jvd;a id¾:l m%;sldrhla fhdokakg ma,diaála Y,H l%ufõohka

92

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

jvd;au iqÿiqhs' fï ksid uq,skau tfyu ma,diaála Y,H ffjoHjrfhla bkakj kï Tyqf.a fiajh ,nd .kakg W;aidy .kak' by; lS wdldrfha wk;=re j,oS idudkH Y,Huh ;dlaIKhkag jvd ma,diaála Y,H ;dlaIKhka iqÿiq jkafka wehs@ ² úlD;;djh wju ùu ² le<e, wju ùu yd ² jvd;a mshlre wdldrhg m%;sldrh ksudjg m;a lsrSug yelsùu' óg ld,hlg fmr ma,diaála Y,Hfõoh fï rfÜ uq,skau Ndú;hg .;a ld,fha ffjoHjreka w.kqjrg muKla iSud jqK;a wo osjhsfka iEu m%foaYhlu mdfya m%Odk frday,aj, ma,diaála Y,H ffjoHjrekaf.a fiajh ,nd.; yels nj;a lsj hq;=uhs' tfiau fm!oa.,sl wxYfhao ;rÕldÍ uÜgulska fuu fiajh Tng ,nd.; yelshs' DM

doctormagazine.lk





D•Magazine /

Pregnancy fldfrdakd ldf<A .eìKs uj cSj;a fjk ;df,a'''

HOW DO YOU KEEP PREGNANT WOMEN SAFE DURING A PANDEMIC?

fldfrdakd ldf<A .eìKs uj cSj;a fjk ;df,a'''

96

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fi!LH m%j¾Ok ld¾hdxYfha ksfhdacH wOHlaI úfYaI{ ffjoH mS' ã fld.a.,f.a

doctormagazine.lk


Tn .¾NŒ ujla' we;a;gu fï mj;sk jd;djrKh ;=< Tfí Ôúf;a f.fjkafk ìfhka" ieflka iy wd;;sfhka' ta jqK;a Tn ksjerÈ fi!LH mqreÿj,g wkq.;j Ôj;a fjkjd kï ksis l, ffjoH Wmfoia ,nd .kakjd kï Tfí l=ifyd;a ore meáhdj;a wdrlaId lrf.k ujl jk isyskh ienE lr .kakd tl wiSre ldrKhla fkdfjhs' wo wms l;d lruq fldfrdakd ffjrih yuqfõ .¾NŒ ujla jk Tn wkq.ukh l< hq;= fi!LH mqreÿ fudkjdo lshk ldrKdj iïnkaOfhka' ksfjiska t<shg hkak jqfKd;a ''''' .¾NŒ ujl jk Tn fï Èkj, ksji ;=<u isàu fnfyúka jeo.;a' tneúka Tn idhkhg hdu" frday,g hdu jeks w;HjYHu fya;=jlg yer f.oßka t<shg hEu kj;ajkak' ta wjia:dj,§ ;a ksis fi!LH Wmfoia ms<sme§u jeo.;a' ta wkqj ksis m%ñ;shlska hq;= uqj wdjrKhla me<£u" oE;a fia§u" ÿria:nj mj;ajd .ekSu l< hq;=uhs' ta jf.au ck;dj tla frdlajk ;ekaj,g hdfuka j<lskak;a ´fk'

uu .¾NsKshlañ' fldúâ 19 frda.fhka uu wdrlaId jkafka flfiao@ ksrka;rfhka w;a fidaod.kak

Tfí weia" kdih yd uqLh iam¾Yfhka j<lskak

iEu úgu wka wh iu. mr;rhla mj;ajd .kak

lisk" lsúisk úg kejQ je<ñg mDIAGhg fyda áIQ lene,a,lska kdih" uqLh wdjrKh lr.kak

Tng WK" leiai fyda yqiau .ekSfï wmyiq;djhla we;akï jydu ffjoH Wmfoia m;kak

f.or wdidÈ;fhla bkakj kï'''' Tfí mjqf,a wfhla ksfji ;=< ksfrdaOdhkh fjkj kï ta mqoa.,hdf.ka fjkafj,d bkak tl jeo.;a' tjka wjia:djl § Tng ksfji ;=<§;a uqj wdjrKh me<£ug isÿfjkjd' tjka fudfyd;l yqiau .ekSfï wmyiq;d" WK" leiai wd§ fldfrdakd frda.hg iudk

doctormagazine.lk

frda. ,laIK tlla fyda Tng oefkkjd kï" ta ms<sn|j fyd| wjOdkfhka miqùu;a ksis ffjoH Wmfoia ,nd .ekSu;a lrkakg fjkjd' ta ú;rla fkfjhs .¾NŒ iufha§ u;=jk wjodkï ix{d f,i ie,flk ;o ysiroh" j,smamqj" reêrjykh" l=fia bkak orejdf.a oeÕ,Su wvqùu wd§ ,laIK ms<sn|j;a fyd| wjOdkfhka miqùu jeo.;a' tjka ,laIKhla we;akï mjq,a fi!LH fiajd ks,Odßkshg" uyck fi!LH mÍlaIljrhdg yels blauKska oekqï fokakg ´fk' mj;sk ;;a;ajh wjodkï nj yefÕkjd kï iqjießh .s,ka r: fiajhg l;d lr blauKska frday,a.;ùu wjYHhs' fldfrdakd tlal tk ixl=,;d ''' oekg rg ;=< mj;sk fv,agd ffjria m%fNaoh tlal .¾NŒ ujlg we;súh yels ixl=,;d f.dvla ;sfhkjd' fldfydu;a .¾NŒ iufha§ uõjreka ;=< mj;sk YdÍßl fjkialï tlal ksõfudakshd ;;a;ajh tkak mq¿jka' ta jf.au ixl=,;d we;sùfuka oreKq ;;a;ajhla we;s fjkak;a mq¿jka' fldfydu;a .¾NŒ ld,fha§ uõjrekag wê reêr mSvkh" Èhjeähdj

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

97


D•Magazine /

Pregnancy fldfrdakd ldf<A .eìKs uj cSj;a fjk ;df,a'''

fldúâ 19 yd uõlsß Tfí lsßleáhd f,vfrda. j,ska wdrlaId lr .ekSug yd fi!LHiïmkak j¾Okhla i|yd uõlsß oSu w;HjYH fjhs'

wdidok frda. j,ska wdrlaIdj ie,iSug uõlsß fjfiiskau jeo.;a fjhs' Tfí isref¾ ;sfnk m%;sfoay orejd fj; f.dia orejdf.a m%;sYla;slrK moaO;sh ;sr lsrSug th bjy,a jkafkah'

tkak bv ;sfhkjd' ta ixl=,;d tlal Yajik wdndO jeäfj,d ;;a;ajh W.% fjkak ;sfnk bvlv jeähs' b;ska fï ;;a;ajh ;=< idudkH ysirohla" iq¿ fiïm%;sYHdjla jqj;a .¾NŒ ujla ie,ls,su;a fjkakg ´fka' fvx.= iy fldfrdakd ,laIK tl iudkhs''' fï ojia j, fvx.= frda.h;a ysi Tijñka tkjd' fvx.= j,È;a WK tkak mq¿jka' leiai y;sh jf.a ,laIK;a u;= fjkak bv ;sfhkjd' iuyr fj,djg fvx.= frda. ,laIK we;s wfhla fldfrdakd lsh,d" tfyu;a ke;akï idudkH WKla lsh,d ys;kak mq¿jka' b;ska .¾NŒ ujlg fvx.= ke;akï fldfrdakd frda.h hehs iel iys; ,laIK we;akï ta ljr frda.fha ,laIKoehs Tng ksYaÑ;ju ;SrKh lrkak neye' tneúka hka;ñka j;a fvx.= fyda fldfrdakd hehs iel iys; kï tjka uõjreka wod< y÷kd.ekSfï mÍlaIK i|yd fhduq l< hq;=j ;sfhkjd' túg PCR tllg fyda Rapid Antigen test tllg fhduq l< hq;= fjkjd' hï fyhlska fvx.= me;sfrk l,dmhl ys¢k .¾NŒ ujlg iel iys; frda. ,laIK we;akï fvx.= y÷kd.ekSfï mÍlaIKhlg fhduq lrùu jeo.;a' tu ksid ksis ffjoH Wmfoia ,nd .ekSu b;d wjYHhhs' 98

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

furg fldúâ jHdma;sh wdrïN ùu;a iu.u .eìKs ud;djka fldõâ 19 frda. hg k;=jQ wdldrh iïnkaOfhka woyia olajk mjq,a fi!LH ld¾hdxYfha wOHlaIsld Ñ;%ud,so is,ajd uy;añh m%ldY lf<A fï jk úg .eìKs ud;djka 2"500la muK fokd fldúâ 19 frda. hg k;=j we;s uq;a Tjqkaf.ka jeä fofkla fï jk úg iqjh ,nd ;sfnk njhs' .eìKs ud;djka frda.hg k;=jk úg tkak;a tla ud;%djla fyda ,nd ;snqfKA b;d iq¿ ixLHdjls' fï jk úg .eìKs yd miq m%ij ldka;djka 700la muK m%;sldr ,nñka isák w;r urKhg m;aj we;s .eìKs ldka;djka m%udKh 20ls' fï jk úg .eìKs ldka;djka i|yd m%uqL;d mokfuka isfkd*dï tkak; iemfhhs'

doctormagazine.lk


fldfrdakd tkak; .;a uõjreka orejkag uõ lsß ÿkafkd;a '''' tkak;a ,nd .;a wh uõlsß §fï lsiu s .eg¨‍jla keye' th orejkag fldfy;au n,mdkak yelshdjla keye' tksid tkak; ,nd.;a;dh lshd orejdg uõlsß §u keje;aùfï wjYH;djhla keye'

lsßfok uõjreka yd fldúâ Tn fldúâ wdidos;fhla kï fyda fldúâ wdidos;fhla njg iel iys; ujla kï my; mshjr ms<Smoskak Tfí orejd iómfha isák iEu wjia:djlu Medical Mask tlla m<|skak Tfí orejd iómhg hkakg fmr;a" .sh miq;a iEu úgu inka fyda ieksghsi¾ tlla fyd|ska fhdod w;a fidaod.kak Tn iam¾Y lrk iEu u;=msglau úIîc kdYlhla fhdod msßisÿ lr.kak

Sanitizer fyd|hso@ fldfrdakd frda.fhka wdrlaId ùug kï ks;ru inka fhdod w;a fia§fï jeo.;alu ffjoHjreka fmkajd fokjd' w;a fia§ug myiqlï fkdue;s w;ru.l§ fyda ia:dkhl§ ;uhs fï Sanitizer Ndú; lrkafka' tjka fudfyd;l .¾NŒ ujla th Ndú;fha jrola keye' uqj wdjrK folla wjYHhso@ iuyr fj,djg jeä wdrlaIdjg wms uqj wdjrK folla Ndú; lsÍu iqÿiqhs lshkjd' yenehs yß úÈhg ksjerÈj Ndú; fkdlf<d;a folla fkfjhs ;=kla oeïu;a jevla keye' ta ksid ksis l%ufõohg ilik ,o m%ñ;shlska hql; a uqj wdjrKhla Ndú;hhs jeo.;a' túg tla uqj wdjrKfhka ,efnk wdrlaIdj;a m%udKj;a úh yelsh's ujg fldfrdakd yeÿfKd;a l=i ;=< bkak orejdg n,mdkjo@ tfyu n,mEï fjkak bv ;sfhkjd' fldfrdakd wdidokh ksid uõjreka lSmfofkla ñh .shd' ta n,mEu <orejdgo tkak mq¿jka' iuyr fldfrdakd wdidÈ; wïu,df.ka <orejdgo fldfrdakd wdidokh ùfï wjodkula ;shkjd' ta orejkag oreKq ixl=,;d tkak jf.au jf.au urKhg m;a fjkak;a lsih s ï bvla ;sfhkjd'

doctormagazine.lk

fldfrdakd tkakf;ka j| Ndjhg m;a fjkjo@ oekg fydhdf.k ;sfhk o;a; wkqj lsiu s m¾fhaIKhla uÕska tjka j| Ndjhlg m;aùula .ek ikd:j keye' ta .ek wksis ìhla we;s lr .; hq;= keye' l=vd orejka isák uõjrekag m‚jqvhla ''' l=vd orejka iuÕ t<shg hk tl wjodkï' ksfji ;=< ;sfnk wdrlaI; s nj t<sfha keye' wjqreÿ folg wvq orejkag uqj wdjrK me<£fï yelshdjla keye' úfYaIfhka fï ojiaj, t<sfh isg tk wh orejkaj w;m; .Eu" ism je<| .ekSu iqÿiq keye' mjqf,a wfhla jqK;a t<sfha isg wdjd kï orejd w; m; .Eug fmr kd msßisÿ ùu jeo.;a' DM idlÉPd fldg ilia lf<A ufyaIdks ó.yfmd,

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

99


D•Magazine /

Kola Kenda Sri Lankan herbal soup

MEDICINAL PROPERTIES OF

“KOLA KENDA”

Dr. K.A.B. Fernando BAMS (Hon’s) University of Kelaniya, Sri Lanka.

“Kola Kenda” is a Sri Lankan herbal soup which made of indigenous leaves, local rice, water, coconut milk and garlic. Kola kenda is said to be one of the healthiest options for breakfast. It fills the stomach leaving no space for hunger since it contains steamed rice and herbs. Some of the indigenous leaves that used to make this porridge are gotu kola (Centella asiatica), mukunuwenna (Alternanthera sessilis), hathawariya (Asparagus recemosus), iramusu (Hemidesmus indicus), wel penela (Cardiospermum halicacabum), ranawara (Senna auriculata), niramulliya (Hygrophila schulli), monara kudumbiya (Vernonia cinerea), polpala (Aerva lanata), hin udupiyaliya (Desmodium triflorum), hin bowitiya (Osbeckia octrandra), karapincha (Murraya koenigii), kiri aguna (Tylophora pauciflora), divul (Schinus limonia), bakmee (Nauclea orientalis), beheth anoda (Abutilon asiaticuin), erabadu (Erythrina variegata) and vishnukranthi (Evolvulus alsinoides).

100

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


Gotukola (Centella asiatica), is very good nutritional supplement as the brain stimulant for intelligence and has the cooling effect. It increases the appetite, digestion, longevity, voice, memory, creative thinking and has supportive action for defecation. This plant is medicinally effective for unmāda, apasmāra (epilepsy), kusta, pāndu, pramēha, pēnasa dry cough and swelling conditions. Mugunuwenna (Alternanthera sessilis), has the cooling effect with pitta shamana property. It increases the appetite and use for cough, hiccough, wheezing, and ophthalmic diseases. It increases the body strength, breast milk and bile secretion. Hthawariya (Asparagus recemosus) has cooling effect with pitta sāmaka and vāta nāsaka properties. This is effective for burning sensation of the body, leucorrhoea, menorrhagia, splenomegaly, hepatomegaly, Jaundice, pandu, wounds and blisters. This also purified the blood and strengthen the body.

Monarakudumbiya (Vernonia cinerea) is medicinally valuable for hepatomegaly, jaundice and detoxification of the body. Polpala (Aerva lanata) plant increase the appetite, decrease the burning sensation of the body and very effective for detoxification. It medicinally effective for urinary calculi, oliguria, urinary retention and oedema conditions.

Niramulliya (Hygrophila schulli) medicinally valuable for dysuria, breast milk deficiency, cystitis, urinary problems, pitta athisara, and amavata like diseases.

Kiri aguna (Tylophora pauciflora) leaves soup can use for toxicity of rats’ bites and other toxic conditions. This plant medicinally effective for wheezing, bronchitis, indigestion, pitta prakopa conditions, fever, headache, constipation and has the effect of rejuvenation.

Vel penela (Cardiospermum halicacabum) is very good nutrient supplement. This increases the digestion and has muthrakaraka (increase urination) effect. This plant effective for joint swelling, Neural disorders, haemorrhoids, chronic cough, tuberculosis, and weight loss. It strengthens the body with the nervous system. This plant medicinally helpful for the hernia, impotence, oligospermia and tremors due to alcoholism.

Divul (Schinus limonia) leaves are very valuable for toxicity due to rats, Asian water monitor, dogs and cats’ bites. It has the effect of vāta anulomana and medicinally useful for flatulence and gastritis.

Leaves and flowers are the main parts of ranawara (Senna auriculata) plant that use to prepare kola kenda. This plant reduces the pitta, slēsma and medicinally effective for nocturnal emission, all types of pramēha, leucorrhoea, bleeding conditions and blood purification.

Karapincha (Murraya koenigii) leaves increase the appetite and decrease the internal and external burning sensation of the body.

Iramusu (Hemidesmus indicus) has the pitta sāmaka and shukra dhāthu wardaka effect. It increases the appetite, body strength and effective for vatarakta conditions.

doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

101


D•Magazine /

Kola Kenda Sri Lankan herbal soup

This leaves medicinally effective for flatulence, worm infections, snake bites, skin diseases, abdominal pain and indigestion like conditions.

Whole plant of Hin udupiyaliya (Desmodium triflorum) can use as a medicinal soup for jaundice, toxicity, snake bites, ophthalmic disorders, diarrhoea, gastritis and very effective for diarrhoea conditions in children. Hin bowitiya (Osbeckia octrandra) leaves soup has mild bitter taste and has medicinal effect for jaundice with liver protection. Beheth anoda (Abutilon asiaticuin) leaves soup is very effective for cardiac disorders, bleeding conditions, uterine problems, prameha, raktharshas, polyurea and burning sensation of the body. Bakmee (Nauclea orientalis) leaves and bark soup can prepare by the using of coconut milk, heeneti hal (rice) and kithul hakuru (gaggery) without the salt. It has the 102

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

tridosha hara effect. This is medicinally useful for liver disorders, jaundice, leucorrhoea, menorrhagia, raktapitta conditions, fever, oedema, urinary calculi, oliguria and thirst. Kola kenda nourishes and rejuvenates the whole system. It gives clear, healthy and glowing skin. It also stops premature greying, encourages hair growth and prevent hair from falling. Kola kenda also improves the digestive process and its antitoxic properties makes tonic condition for the whole body. It increases the immunity of the immune system and able to cure varies diseases. Kola kenda is a refreshing way to start the day as very good nutrient supplement. References 1. Lochan Kanjiv, (2006), Bhaisajya Rathnavali of Govinda Dasji Bhisagratna, Vol iii, Chaukhamba Sanskrit Bhawan, CHOWK, Varnasi. 2. Department of Ayurveda (1979), Ayurveda Pharmacopoeia, Vol ii, Department of Ayurveda, Sri Lanka. 3. Department of Ayurveda (1985), Ayurveda Pharmacopoeia, Vol iii, Third edition, Department of Ayurveda, Sri Lanka. DM doctormagazine.lk



D•Magazine /

Sexual Orientation Myths & Facts ñ;=ßhkaf.a wmQre fma%uh ke;s lrkak nkaOkhla'''

Homosexuality

,sx.sl wm.ukfha .;s fidnd''' jYS .=relï ñ;=ßhkaf.a wmQre fma%uh ke;s lrkak nkaOkhla'''

w

ïn,kaf.dv k.rhg wdikakj ufhdañ;a wef.a fouõmshkq;a Ôj;a jQy' ufhdañg jhi wjqreÿ úis folls' mjqf,a tlu orejd wehhs' ufhdañf.a foudmshka ufhdañg oelajQfha buy;a fifkyils' mjqf,a tlu orejd ksid wehg mQ¾K ksoyi o foudmshkaf. ka fkdwvqj ,enq‚' t;rï rEu;alñka fyì ;re‚hl fkdjQj;a mdi,a wOHdmk lghq;=j,g olaI;djka oelajQ ksidu wfmdi Wiia fm< úNd.ho iu;a ù iriú jrï ,enqjdh' ufhdañ fï jkúg úYajúoHd, isiqúhls' wehf.a fyd|u fhfy<sh jQfha wre‚h' wre‚ o weh iuÕu iriúfha bf.kqu ,nhs' ta ksidu Tjqka iriúhg tkafkao hkafkao tlguh' mjqf,a oeä wdorhla fifkyila /ljrKhla ,enqKo iu jhia hy¿ fhfy<shka fidhd .ekSu fldhs ld w;skq;a isÿjkakls' kuq;a ufhdañg isá tlu fhfy<sh wre‚ muKls' wre‚go tfiauh' ufhdañ;a wre‚;a lEfõ îfõ tlguh' .uka ìuka .sfhao tlguh' lsisÿ fya;=jla ksid fuu ñ;=ou ì÷fKa ke;' iefma§;a ÿfla§;a ufhdañ yd wre‚ tlsfkldg fndfyda iómj isáhy' iriúfha§ muKla fkdj" .fï lv msf,a" kdk f;dgqmf<a§" nia kej;=fï mjd fï ñ;=ou l;dnyg ,lajk ldrKdjla jQfõh'

104

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

Y%S ,xld iajdmkfõoSkaf.a ix.ufha iNdm;s ufkda Ñls;ail mS tka úoHdl=,m;s

ufhdañf.a;a wre‚f.a;a foudmshkag fuh b;du;a wiajeis,a,la úh' fujka jhil ;re‚hka fmï m<ys,õ we;s lr.ekSuo iq,n ldrKhla jqj;a ufhdañf.ka fyda wre‚f. ka tjka .eg¨‍ foudmshkag we;s jQfha ke;' tfy;a ufhdañ yd wre‚ iïnkaOj fumuK ld,hla f.!rjdkaú; foa weiqKo oeka oeka Tjqka fofokd .ek iriúfha yd .fï fld,a,ka mjikafka weiSug;a ,Êcd ysf;k foah' Tjqyq ñ;=ßhka fofokd hk tk Èyd Wmydifhka n,;s' fofokdf.a ñ;=ou Èyd fu;rï Wmydifhka ne,Sug lreKq ukao@ ufhdañ;a wre‚;a wka ;reK fhfy<shkag jvd yd;amiskau fjkia .;s.=K j,ska fyì fofofkls' Tjqfkdjqka yßhg fma%ujka;hska fiah'

doctormagazine.lk


ufhdañf.a flako a rh f.kf.dia fcHda;s¾fõÈfhl=g fmkajQjo tys lsisÿ wm,hla fyda .‍%y fodaIhla fkdue;s nj lshjq‚' tfia kï msysg me;sh hq;af;a fldyskao@

ienEjgu th we;a;laao@ iriúfha bf.kqu ,nk ufhdañf.a kEoE fidhqßhl jk wkq;a;rd wef.a ujg hula mjihs' wkq;a;rdf.a ujg ijka woyd.; fkdyels úh' jydu ;u {d;sjßh yuqù fï nj mejish hq;=hehs weh wÈgka lr.;a;dh' wkq;a;rdo iriúh fj; msg;a jQjdg miq weh ufhdañf.a ksjig .sfha ufhdañf.a uj yuqùugh' weh" ;u {d;s oshKsh .ek ienE wkqlïmdfjka wehf.a ujg" ;u {d;sjßhg''' ish,a, fy<s l<dh' zzwms ys;=jg fokakdf.a hy¿lu ñ;‍%;ajhla lsh,d tal tfyu fkfuhs¨‍' leïmia tfl;a Th .ek yßhg l;d fjkj¨‍' uyd krl foaj,a'' wkq;a;rdf. uj ysfia w; .id .;a;dh' ;ukaf.a f,hska Wmka oshKshl'''' fujka .eg¿jl'''' zzwfmdhs fohshfkaZZ iji f,lap¾ia wjika ù ufhdañ ksjig meñ‚fha fndfyda f;fyÜgq njlsks' ta;a ksjig f.dv ù ál fõ,djlskau uj wehg ;¾ckd;aulj mejiqfõ wre‚ iuÕ ;sfhk wehs fyd|hsh kj;d ouk f,ih' uj wehg wjjdo l<dh' wjidkfha /lj,a oeïfï ksjiska t<shg hdugj;a fkdyels jk f,isks' zzfl,a, mßiaiï fkdlrf.k bf.k .kak fohska wyj,a fohlao@ uj ufhdañf.a mshdg lSfõ ta álh' fldmuK /lj,a oeuqjo ufhdañ wre‚ fidhdf.k .shdh' Tjqkaf.a ñ;=ou ld ygj;a ì| oeóug fkdyelsh' wre‚f.a foudmshkao fï iïnkaOfhka oekqïj;aj isáh;a Tjqka th t;rï ;el=fõ ke;' tfy;a ufhdañf.a uj;a mshd;a isáfha oeä lïmkhlsks'

doctormagazine.lk

foajd,fha idia;r lshk uE‚hka bÈßfha ufhdañf.a uj ;ud meñ‚ ldrKh lSfõ ,Êcd iy.;jh' weh lsisjl=f.a fyda uqyqKla Èyd Rcqj ne,Sug fkdyelsj isáhdh' zzfï orejdg fj,d ;sfhk foa ug fmkakqï lrkjd' fïl wr oeßú fjkqfjka lrmq jYS nkaOkhla jerÈ,d fï oeßúg jYS fj,d ;sfhkafka' fï oeßúg §mq fohl=;a nfâ ;sfhkjd' ta úi;a whska lrkak fjhs nkaOkh lmkak l,ska' talg kï lidhla yo,d fokak fjhs'ZZ zzlidh uE‚hka úiska idod fok nj;a nkaOkh lemSug remsh,a y;<sia oyila wjYH nj uEKshka oeKQï ÿkakdh' ia‌;%S mqreI jYSh" rdc jYSh ^rdcH ks,OdÍka fiajlhka" Wiia‌;k;=re ork whf.a is;a Èkd .ekSug&" i¾jck jYSh ^jHdmdr yd ;u ;ukaf.a /lshd lghq;= bIagd¾:fhka isÿlr .ekSu&" uqL jYSh" foaj jYSh" N+; jYSh ^N+;hka ;u ld¾h uia‌;l lr .ekSug jiÕ lr .ekSu& wdÈ jYfhka l< yelshhs m<fõ' uE‚fhda fï wdldrfha jYS l¾u isÿlrkafkah' ia‌;%S mqreI jYSh fuys§

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

105


D•Magazine /

Sexual Orientation Myths & Facts ñ;=ßhkaf.a wmQre fma%uh ke;s lrkak nkaOkhla'''

jeo.;ah' jYShlska isÿjkafka fma%u nkaOkhla‌ kej; we;s lsÍuhs' jYS .=relïj,§ kQ,a" hka;%" mekakSï" leùï" fmùï" bß mekakqï" je,amekakqï" hka;% r;a lsÍï wdÈh ms<sfj;a f,ig ;sfí' fïjd id;a;rhg l< hq;=hs'

YÍrfhka úi bj;a úh' ufhdañf.a uj iekiSug m;ajQjdh' oeka we;af;a nkaOkh lemSuhs' thg uqo,a ,Eia;s lr.;a ufhdañf.a foudmsfhda ta i|yd ish¨‍ lghq;= lf<dah' foajd,fha uE‚hka úiska nkaOkh lmd bj;a flre‚'

;uka ika;lfhys ke;s flfkl= ;uka fj; is; weo .kakg f.kajd .kakg m%n, wdl¾IKhla‌ l< hq;= fjkjd' kuq;a ;uka ika;lfhys isák fmïj;shl" ìßkaoEjßh tfyu;a ke;akï ;uka m%sh flfkl= ;uka fj;g kïud .kakg l| ms<sfj; tfyu;a ke;akï l|g u;=rk ,o T!IO fyda me‚ ri u;=rd §u ksh;ju jYShla‌id¾:l ùug u.la‌' tfy;a u;l ;nd.; hq;=u ldrKhla‌ jkafka uka;%dpdßfhl= Tng Tfí m%shïìldj jiÕhg .kakg fokq ,nk T!IO uqiqlrk ,o jYSh wehg wk;=reodhlh'

weh ldurhgu uq¿.ekaù isá ms<sfj, .ek ujg we;af;a fkdi;=gls' weh ufhdañ ldurhg ù l=ula lrkafkaoehs úmrñka isáhdh' ta w;r;=r § ufhdañ fu;=jla l,la ryis.;j ;ndf.k isá cx.u ÿrl:kh uj w;g m;aúh' weh th mÍlaId lr ne¨‍jdh'

fuu T!IO j, wvx.=j mj;sk foa fkdÈrjd Worh ;=< meje;au ksidu weh miqj oreKq frda.dndO j,go ,lajkq oek.kakg ;sfí' fun÷ jYShla‌§fuka wk;=rej i;shl bl=;aj wehg úf¾lhla‌Èh hq;= fjkjd' kuq;a th fndfyda fokd lrkafka keye' foajd,fha uE‚hka ÿka lidh ìõ ufhdañf.a 106

August 2021

ufhdañf.a ujg oeka we;af;a úYd, iekiSuls' ;u weia fol fuka /ls Èh‚h fírd .ekSug yels jqKq i;=áka miqúh' f.oßka t<shg neiSugj;a wehg bvla ,enqfKa ke;' ;jo" ufhdañ flfrys uj b;du;a úmrfuka isáhdh'

;udf.a isysk ish,a,lau fomd uq,u ì£ úisr f.dia we;' ufhdañf.a jYS nkaOkh lmd bj;a l< o ta ld,h ;=< weh ÿrl:kfhka wre‚ yd fmïnia fodvd we;' ufhdañf.a;a wre‚f.a;a Tjqfkdjqka fj; hjk ,o flá m‚jqv lshjd neÆ ujg isÿù we;af;a l=ulaoehs woyd.ekSugj;a fkdyels fiah' ;j;a l< yels fohla fkdùh' .u w;yer wE; msáir m<d;lg hdug Tjqyq is;d.;ay' ;j;a fuys Ôj;a jqjfyd;a jkafka ish¨‍ fokdgu fn,af,a je, od.kakgh' Tjqyq ;SrKhla .;ay' ;u ksji w;yer Tjqka msg m<d;lg mÈxÑhg .shy' w¨‍;a ksjig mÈxÑhg wd miq ufhdañf.a uj miqjQfha iekiSfuks' lsis flfkl=f.ka kskaod wmydi ú£ug isÿ jkafka ke;' ,Êcdjlska f;drj .ukla ìukla hd yelsh' wy, .ï y;lj;a okakd y÷kk lsisjl= fyda fkdue;' fufia udi lsysmhla .;úh' w¨‍; mÈxÑhg wd ksjig wdikak ksjfia isák ufhdañf.a jhig jvd wjqreÿ ;=kla nd, fk;=ñ iuÕ ufhdañ b;du;a l=¨‍m. úh' ufhdañ fk;=ñ iuÕ ´kEjg jvd l=¨‍m. ù we;s nj ufhdañf.a ujg bfjka fuka oekq‚' wdfh;a zzmqreoaoZZ mgka wrka@ wehg hlaIdrEV úh' weh fujr fmrg jvd oreKq úh' ufhdaño ys;=jlaldr .;s fmkajkakg jQjdh' weh mK fuka /ls fma%uh fkdue;s fidúka Ôú;h ke;s lr.kakg is;d

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


ujf.a wikSmhlg f.kd fm;s j.hla tl f.dkakg îf.k .shdh' bkamiq Èk .Kkla m‍%;sldr lsÍfuka wk;=rej wef.a Ôú;h fírd.ekSug ffjoHjrekag yels úh' tfy;a ;u Èh‚h .eyekq <uqka iuÕ we;s lr.kakd fma%u iïnkaO;d kj;d .kafka flf,ioehs foudmsfhda is;kakg jQy' Tjqkag ufkda Ñls;ail" ffjoH mS'tka' úoHdl=,m;s uy;d .ek oek.ekSug ,enq‚' ufhdañj ffjoH mS'tka' úoHdl=,m;s uy;d fj; fhduq flß‚' ish¨‍ lreKq úuid neÆ ffjoH mS'tka' úoHdl=,m;s uy;d wehg m‍%;sldr lsÍfuka wk;=rej ufhdañf.a tu ;;a;ajh bj;a úh' ta iïnkaOj ffjoHjrhd fufia mejiqfõh' iu,sx.sl;ajh hkq iudk ,sx. fyda ,sx.sl;aj we;s mqoa.,hska w;r we;sjkakd jQ fma%uŒh wdl¾IKhla" ,sx.sl wdl¾IKhla fyda ,sx.sl yeisÍula f,i ye¢kaúh yelshs' ,sx.sl ÈYdk;shla f,i iu,sx.sl;ajh iudk ,sx. iys; mqoa.,hkaf.a È.= ld,Sk yeÕSïnr" fma%uŒh fyda ,sx.sl wdl¾IK rgdjla fjhs' tfukau th tu wdl¾IK" wdY%s; yeisÍï iy tjka m%cdjlf.a idudðl;ajh u; mokï jQ mqoa., wkkH;djla f,io ye¢kaúh yelsh'

doctormagazine.lk

oaù,sx.sl;ajh iy úIu,sx.sl;ajh fukau iu,sx.sl;ajho úIu,sx.sl-iu,sx.sl j¾Kdj,sfha we;s m%Odk ,sx.sl ÈYdk;s ;=fkka tlls' tla mqoa.,hl=f.a ,sx.sl ÈYdk;sh ;SrKh jkafka flf,ioehs úoHd{hska úiska ksYaÑ;ju y÷kdf.k ke;;a" thg cdkuh" fydafudakuh iy mdßißl n,mEï w;r ixlS¾K wka;¾l%shdjla fya;= jk nj Tjqkaf.a úYajdih fjhs' ;jo th f;dard.ekSula f,i fkdi,lk úoHd{hska úiska fuys fya;= idOl meyeÈ,s lsÍug Ôj úoHd;aul isoaOdka;j,g" tkï cdkuh idOl" mQ¾j l<, mßirh fyda iudchSh idOl fhdod.ekSug keUqrejla olaj;s' tfukau foudmshka fyda mQ¾j <ud we;aoelSï ,sx.sl ÈYdk;sh ;SrKh lsÍfuys,d n,mdk njg ie,lsh hq;= idlaIs ,eî ke;' iu,sx.sl;ajh wiajdNdúl fohla f,i iuyr mqoa.,hska úYajdi lrk kuq;a úoHd;aul m¾fhaIKj,ska fmkajd§ we;af;a iu,sx.sl;ajh idudkH iy udkj ,sx.sl;ajfha iajdNdúl úp,khla nj;a tu.ska iDKd;aul udkisl m%;sM, we;s fkdjk nj;ah' udkisl ffjoH m%;sldr u.ska ,sx.sl ÈYdk;sh fjkia l< yels nj l< yelshs' fuf,dj Wm; ,nk ñksiqka iajNdjfhkau úreoaO ,sx.slhka flfrys wdl¾IKh fj;s' úreoaO ,sx.sl weiqrg m‍%sh lrhs' kuq;a we;euqka fjk;a ,sx.sl wm.ukhkag ,la fõ' iu,sx.sl weiqro tf,ih' fuys§ hfula úreoaO ,sx.slhkg wdl¾IKh jkjd fjkqjg iu,sx.slhkg wdl¾IKh fõ' fuh nyq, jYfhka msßñka w;r isÿ jqjo ldka;djka w;ro isÿfõ' ufhdaño tjeks wfhls' ueh m‍%sh lf<a wdorh lf<a ldka;djkag muKls' we;af;kau fuu iu,sx.sl ;;a;ajh ufkda m‍%;sldr u.ska meyeÈ,sju iqj l< yels ;;a;ajhls' wo jk úg ufhdañ foore ujls' weh idudkH mßÈ fyd| újdy Ôú;hla .; lrkakSh' ^fuys§ kï .ï muKla frda.shdf.a wdrla‍Idj yd fm!oa.,sl;ajh fjkqfjka fjkia lr we;s w;r" i;H isÿùuls'& ia;+;sh : ynrdÿj ksu,a w,af.j;a;

DM

Y%S ,xld iajdmkfõ§kaf.a ix.ufha iNdm;s ufkda Ñls;ail ffjoH mS'tka'úoHdl=,m;s

ÿrl:k wxlh 0718 30 30 30

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

107


D•Magazine /

Homeopathy The Natural Medicine j¾Idj;a iu. ysi Tijk ìhlre fvx.= frda.hg fydañfhdam;s ms<shï

foysj, rcfha fydañfhdam;s ffjoH uOHia:dkfha ia:dkNdr ffjoH ks,Odßks" fydañfhdam;s ffjoH wkqId fyaul=udr úisks

Dengue j¾Idj;a iu. ysi Tijk ìhlre fvx.= frda.hg fydañfhdam;s ms<shï

fv

x.= uÿrejd ñksia isrerg oIaG l< úg uÿrejdf.a fl< iu. ffjrih YÍr.; fjkjd' bkamiq iqÿ reêrdkq yd nef|k tu ffjrih th;a iu. isrer ;=< ixirKh fjñka tu reêrdkqj ;=<§ ;jÿrg;a fnfoñka j¾Okh fjkjd' ffjria wdidok y÷kd .kakd iqÿ reêrdkq zzix{d fm%daàkaZZ ksmojñka fï nj wmg oekqï fokjd' reêrh leá .eiSfï ld¾hh isÿ lrk reêr mÜáld w.h wvq ùu ksid wNHka;r f,a .e,Sï je<elaùu ÿIalr jSu fuysoS m;ajk wka;rdhla' fuys wjidk M,h jkafka urK wjodkuhs'

108

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


fvx.= frda.fha ,laIK

weia fõokdj

ysiroh

fmaYs fõokdj

ifï m¿ we;sùu

wiaÓ.; fõokdj

Tlaldrh$jukh

ykaosm;a fõokdj

fvx.=" Bäia Bðmaghs uÿrejd frda. jdylh lr.;a frda.hls' fuu ffjrih YÍr.; ù uq,a Èk my we;=<; tu frda.shdf.a f,a Wrd fndk uÿrejka isÿ lrk kej; oIaG lsÍfï§ muKla frda.h ;j flkl=g fndaùu isÿfõ'

"

"

doctormagazine.lk

wdishd;sl rgj, fukau hqfrdamSh rgj, m‍%lgj mj;sk fydañfhdam;s ffjoH l%uh tx.,ka;fha t<sfin;a /cK yd ;u rc mjq,u frda. j,ska j<lajd. ekSu Wfoid;a" w;=re wdndO j,ska f;drj mQ¾K iqjh ,nd.ekSu Wfoid;a Ndú;d lrk iqúfYaIS jQ m‍%;sldr l%uhls'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

109


D•Magazine /

Homeopathy The Natural Medicine j¾Idj;a iu. ysi Tijk ìhlre fvx.= frda.hg fydañfhdam;s ms<shï

fydañfhdam;s ffjoH l%uh wefußldfõ wdrïN jQfha 1835oSh' 19 jk Y; j¾IfhaoS hqfrdamfha buy;a ckdorhg m;a jQ w;r tx.,ka;h" c¾ksh we;=¿j iEu rglu mdfya fydañfhdam;sl ffjoH mdie,a we;s úh' fuu ffjoH l%ufha ckm%sh;djh woo wvqjla ke;'

fydañfhdam;s ffjoH l%ufha ks¾ud;D ngysr ffjoHjrhl= jQ c¾uka cd;sl ieuqfj,a f*Ùßla ydfkudka ue;s;=udh' Tyqf.a ld,fha úúO frda. j,g m‍%;sldr .kakdjQ frda.Skaf.a w;=re wdndO oel l,lsÍug m;aj tu jD;a;sfhka bj;aj T!IO l%shdldß;ajh ms<sn| lrk ,o úoHd;aul mÍlaIK j, m‍%;sM,hla f,i w;=re wdndO fkdue;s úoHdkql+, uQ,O¾u u; msysgd we;s ffjoH l%uhla f,i zzfydañfhdam;s ffjoH m‍%;sldr l%uhZZ t;=ud f,djg y÷kajd fok ,§' ta 1805 §h' fvx.=" Bäia Bðmaghs uÿrejd frda. jdylh lr.;a frda.hls' fuu ffjrih YÍr.; ù uq,a Èk my we;=<; tu frda.shdf.a f,a Wrd fndk uÿrejka isÿ lrk kej; oIaG lsÍfï§ muKla frda.h ;j flkl=g fndaùu isÿfõ' 110

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

fuys§ isref¾ we;sjk wNHka;rj isÿjk wiu;=,s;djh úúO jQ frda. ,laIK ix{d ndysrg fmkakqï lrkq we;' ² Èk 2 isg 7 olajd mj;sk ;o WK ² wiaÓ fmaYs f.fkk weÕmf;a ;o fõokdj ² ;on, ysiroh ² weia hg fõokdj ² nfâ lelal=u ² uq;‍%d msgjk m‍%udKh wvqùu

doctormagazine.lk


fï fmkajkakd jQ frda. ,laIK iu. fya;=j kik ms<sfj;;a wvx.= fkdjqjfyd;a fvx.= frda.fha W.‍% wjia:dfõ§ ffjrih j¾Okh b;d iS.‍%fhka isÿfõ' tjeks wjia:djl§ jl=.vq" wlaudj yd yDoh hk wNHka;r bkaøsh wl¾ukH;djh jeks frda. ,laIK u;= úh yel' óg wu;rj tjeks wjia:djl§ reêr ma,diaud foay l=yrj,g ldkaÿ ùu" reêr mSvkh my< neiSu" reêr mÜáld ^Platelets) w.h iS.‍%fhka my< neiSu isÿúh yel' reêrh leá .eiSfï ld¾hh isÿ lrk reêr mÜáld w.h wvq ùu ksid wNHka;r f,a .e,Sï je<elaùu ÿIalr fõ' fuys wjidk M,h jkafka urKhg m;aùuh' fydañfhdam;s ffjoH l%ufha moku fydañfhdam;s ffjoH l%uh''' m‍%;sYla;slrKh tkï Ôj n,h mokï fldg f.dvkeÕS we;' fuys§ Ôj n,h fjkia ùu tkï wiu;=,s;;djh iu. yg.kakd jQ frda. ,laIK j,g m‍%Odk ;ekla ysñjkq we;' úúO bkaøsh lsysmhlska iukaú; wmf.a YÍrh l%shdj,ska" oïje,a mqrela fuka tlsfklg ne£ mj;S' Ôj n,h hkq tlsfkl iu;=,s;j mj;ajkakd jQ Yla;shls' wmg yeÕSu" oekSu" l%shdldß;ajh" wdrlaIdj ,ndfoñka wm ksfrda.sj ;nd.kqfha tu Ôj Yla;shhs' tu Ôj Yla;sh l%shdúrys; ùu wms zzurKhZZ f,i y÷kajuq' tu Ôj Yla;sh ÿ¾j, ùfï§ we;sjk wiu;=,s;djh frda.h f,i wms y÷kajk w;r tys§ isf;a yd lfha yg.kakd wiu;=,s;djh fmkakqï lrk widudkH ;;a;ajhka frda. ,laIK fõ' frda. ,laIK frda.fha iajdNdúl NdIdj fõ' ffjoH ieuqfj,a ydfkudka;=ud mejiqfõ frda. ,laIK ;=<ska frda.h y÷kd.; yels nj;a frda. ,laIKhka f;drjQ frda.hka iqj lsÍugo fkdyels njh' frda. ,laIKh wiu;=,s; jQ Ôj Yla;sfha wk;=r w`.jk ix{d ud¾.hls' tkï frda. ,laIKh ;=<ska

doctormagazine.lk

wk;=r w`.jk ix{d ud¾.h fj; f.dia tys uQ,h ke;s lsÍug ziudk fohska iudk foa iqjm;a fõ' hk tod ydfkudka;=ud fidhd.;a úoHdkql+, jQ fydañfhdam;s m‍%;sldr kshu Wmfhda.s fldg frda. ,laIKhg iudk jQ kshudldr fydañfhdam;s T!IO Yla;sh fidhd frda.shdg §fuka frda. ,laIKh myj hkqfha tys l%shdldß;ajh ;=<ska frda. uQ,h iu;=,s;;djhg m;aùfuka frda.hg iqjh f.k foñka frda.shd iqjm;a ùuh' fydañfhdam;s m‍%;sldr frda. md,khla fkdjk w;r fya;=j kik ÿ¾j, m‍%;sYla;shg Ôjkh f.dvk.kakdjQ Yla;shls' frda.S Ndjfha§ Tjqkaf.a ishÆu ldhsl yd udkisl frda. ,laIK ie<ls,a,g f.k tu frda.shdg wdfõKsl m‍%;sldrh fokq ,nkafka fydañfhdam;s

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

111


D•Magazine /

Homeopathy The Natural Medicine j¾Idj;a iu. ysi Tijk ìhlre fvx.= frda.hg fydañfhdam;s ms<shï

ffjoH l%ufha m‍%;sldrh frda.hg fkdjk nj;a frda.shd flakaø fldg isÿ lrk nj;a olajñkah' fï wkqj fvx.= frda.Ska fmkajk frda. ,laIK j,g fydañfhdam;s m‍%;sldr §u ;=<ska m‍%;sYla;sh by< hEu;a iu. Tjqkaf.a frda. ,laIK j,g fya;= jQ frda. uQ,h myj hEu;a iu. wvqù .sh iqÿ reêrdkq yd reêr mÜáld kej; f.dvkeÕSu;a iu. iu;=,s;;djhg m;aùfuka iïmq¾K iqjh frda.Skag fu;=<ska ,efnkq we;' frda.h yeoSu j<lajk m%;sYla;sl T!IO fydañfhdam;s T!IO uÕska fvx.= frda.hg iqjh fukau" fuys§ jeo.;a jkqfha frda.h je<£ug fmr ,nd.; yels zzfydañfhdam;s fvx.= m‍%;sYla;sl T!IOhs˜ th ,nd. ekSfuka fvx.= frda.hg tfrys m‍%;sYla;slrkh Tnf.a YÍrh ;=< f.dvkeÕSfuka frda.h je<£u j<ld .; yels nj fuys§ i;=áka Tnj oekqj;a lrñ'

112

August 2021

iqjl< fkdyels hehs mjik wd;rhsáia" mdlskaika" jeks frda. i|yd o fydañfhdam;s m‍%;sldr ,ndÈh yel' fuys§ frda.Skaf.a frda. ,laIK ie,ls,a,g f.k m‍%;sldr lsÍu ;=< frda.hg fya;=j ke;s lsÍu uÕska fõokdj ke;sù weojQ mdo mjd h:d ;;a;ajhg f.kfoñka wd;rhsáia frda.h ksÜgdjg iqjl< yel' tf,iu mdlskaika frda.Skaf.a ishÆu frda. ,laIK myù iïmQ¾K iqjh ,nd.; yel' tmuKla fkdj ;Sj‍% frda." ksOka.; frda. yd fndajk$fndafkdjk wd§ iEu frda.hlgu fydañfhdam;s ffjoH m‍%;sldr l%uh ,nd.; yel' DM

DOCTOR MAGAZINE

foaYSh fjolu m%j¾Ok" .%dóh yd wdhq¾fõo frday,a ixj¾Ok yd m%cd fi!LH rdcH wud;HdxYfha foysj, rcfha fydañfhdam;s ffjoH uOHia:dkfha ia:dk Ndr ffjoH ks,Odßksh jYfhka lghq;= lrhs

fydañfhdam;sffjoH l%uh .ek úuiSï

011 2637 740" 011 2637 741 011 2637 742" 071 8250 716 071 8250 717 doctormagazine.lk


D•Magazine /

wdhq¾fõoh wd;rhsáia frda.h

ikaê.; frda. ldKavhg wh;a jk''' ldka;djkag oreKq f,i ysßyer lrk wd;rhsáia frda.h uydpd¾h wdhq¾fõo ffjoH iqukr;ak wur;=x. DASC, BA pg PhD .ïmy úl%udrÉÑ wdhq¾fõo ffjoH úoHd,fha ysgmq úÿy,am;s

hq¾fõo ffjoH l%uh ikaê.; frda.S wd ;;a;ajhla f,i y÷kajk wd;rhsáia frda.h nyq, jYfhka jeäysá Woúhg we;sjk frda.S ;;a;ajhla jqj;a <uhska yd fh!jkhkaygo fuu frda.h je<¢h yel' msßñ md¾Yjhg jvd ldka;djka w;r iq,nj oelsh yels

doctormagazine.lk

frda.hls' ikaê.; frda. hla f,i ye¢kajQj;a ckjyf¾ y÷kajkafka zzjd; frda.ZZ ldKavfha frda.hla f,ih' wdhq¾fõofha zzm%fïy jd; frda.ZZ ldKavhg wh;a fõ' ngysr fjolug wkqj th wd;rhsáiah' fuu ikaê frda. ishhla muK fmd; mf;ys úia;r flf¾' kuq;a iq,nj mSvd ú¢k frda. j¾. folla .ek oelafjk w;r tajd Tiaáfhda wd;rhsáia yd reuefgdhsâ wd;rhsáia jYfhka úia;r flfrhs' Tiaáfhda wd;rhsáia wfma isref¾ wiaÓj, w. wiaÓuh fkdjk ldáf,ac jHqyhla ;sfnkjd 'fïjd zz;reK wiaÓZZ f,i y÷kajkjd' wiaÓ l%shd;aul ùfï§ tys l%shdldß;ajh jvd;a

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

113


D•Magazine /

wdhq¾fõoh wd;rhsáia frda.h

iqug lsÍug fuu ;reK wiaÓ l%shd lrkjd' jhia.; jk úg" fïjd f.ùug ,la fjkjd' yenehs kej;;a ,sh,Sula isÿjkafka keye' ta ksidfjkau fuu úkdY ù .sh ;ekaj, m%Odk wiaÓ úlD;s ùula isoaO fjkjd' úhm;a ùu;a iu.u Tiaáfhda wd;rhsáia frda.h yefokafka fï ksihs' fï frda.h mrïmrdfjka mrïmrdjg hk nj m¾fhaIK u.ska ikd: lrf.k ;sfnkjd' jhi wjqreÿ myg wvq msßñkag;a jhi wjqreÿ 50 g jeä ldka;djkag frda.h we;sùfï wjodku jeähs' nr Wiq,kakka" lïlrejka" f.dúhka jeks Y%uh jeämqr jeh lrkakka w;r;a fï frda.h iq,nj we;s fjkjd' YÍrfha ia:q,;djh jeä whg yd wk;=re iy ;=jd, isÿùu ksid;a Tiaáfhda wd;rhsáia frda.hg f.dÿre ùfï bvlv jeähs' Tiaáfhda wd;rhsáia frda.fha ,laIK jYfhka i|yka lf<d;a fï whf.a ikaê ;o ùulg ,la fjkjd' miqj l%ufhka fï ikaê wdY%s;j lelal=ula yg.kakjd' tÈfkod ðú;fha§ isÿjk weúÈSu" mä ke.Su wd§ ld¾hhka w;sYhska ÿIalr Ndjhg m;a fjkjd' B<Õg ikaê bosuqu iy ikaê wdY%s;j ;r, fldgia tl;= ùu isÿ fjkjd' fï ksid ikaê fi,fjk úg mjd wiaÓ j,ska W.% fõokdjla we;s fjkjd' reuefgdhsâ wd;rhsáia mqxÑ ldf,a isg ´kEu jhia ldKavhl ldka;djlg" msßñfhl=g ´kEu wjia:djl we;sùug wjodku ;snqK;a jhi wjqreÿ 40-55 w;r ld,fha§ reuefgdhsâ wd;rhsáia we;sùfï jeä wjodkula ;sfnkjd' jeä jYfhka frda.hg f.dÿre jkafka ldka;d md¾Yajhhs' fï frda.h iajhx m%;sYla;slrK moaO;sfha fodaI iy.; iajNdjhla fya;=ldrl lrf.k we;s jk nj ngysr ffjoH úoHdfõ mejefikjd' uq,skau ikaê.; fõokdj" oeú,a, yd bÈóu we;s fjkjd' ikaê wdY%s;j ;o .;shlao oefkkjd' jid .eá;s bÈóu" wefÕa nr wvqùu yd ksrla;sh jeks frda. ,laIKo ta iuÕ u;=jkakg mq¿jka' uq,skau n,mEug ,la jkafka ;reK wiaÓ yd hdno wiaÓh' miqj th mgl" ldáf,ac yd lKavrd olajd me;sr 114

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

hkjd' bka fkdkej;S iakdhq moaO;shg" reêr ixirK moaO;shg" iajik moaO;shg wd§ ;eka j,g n,mEï we;slrkq ,nkjd' rEueál WK fuu frda. ;;a;ajh we;s jkafka úfYaIfhkau jhi wjqreÿ 14-15 muK ldKavfha orejkag' uQ,sl ,laIK f,i W.=f¾ we;sfjk fiï f.ä .; yelshs' fuu fiïf.ä rEueál WK ;;a;ajh olajd .uka lrkjd' orejkag we;sjk iEu fiïf.ä ;;a;ajhlau fuu frda.h fkdjk nj fuys§ lsj hq;=hs' rEueál WK ;;a;ajh we;s jkafka nelaàßhdjla u.ska' fuh Nhdklhs' tu.ska yoj;" fud<hg mjd ydks l< yelshs' rEueál WK frda. hg wmQre kula mgne£ ;sfnkjd' ta ;uhs" zzykaÈ f,jlk''' yoj; imd lk f,fâZZ hkak' fï frda.h isref¾ iEu ikaêhlgu n,mdkafk kE' oKysi" je<ñg" j<Ælr wd§ ia:dk mSvdjg m;a lrkjd' bÈóug ,la lrkjd' Bg wu;rj y;sh" mmqfõ lelal=u" WK" ifï r;a doctormagazine.lk


ksfrda.S ikaêh fmaYsh n¾idj

Tiaáfhdawd;rhsáia

reuefgdhsv wd;rhsáia

wiaÓh f.da,l=yr mg,h f.da, l=yr ;r,h ikaê lemaishq,h

LKavrdj

ldáf,ach tlsfklg .Efjk fia j;akd wiaÓ

bosó m%odyhg ,lajQ l=yrf.da, mg,h

meye me,a,ï u;=ùu wd§ ,laIK we;s fjkjd' frda.h ikaêhlska ;j;a ikaêhlg udreùu frda.fha iqúfYaIS jQ ;;a;ajhla' yoj;g frda.h u.ska fuys,d we;sjk n,mEu .ek úfYaIfhka ie,lsh hq;= fjkjd' lmdg ÿ¾j,;d we;s lsÍug fuu frda.h fya;=jkakg mq¿jka' wd;rhsáia frda.fhka fmf<k wh isref¾ nr wvq lr .ekSu yd fi!LH iïmkak nrla mj;ajd .ekSug l%shd l< hq;=hs' ;jo isref¾ nr wvqlr .ekSu i|yd fi!LH iïmkak wdydr fõ,la ,nd .ekSug W;aiql úh hq;=hs' kejqï m,;=re" t<j¿" T!IO me,Eá wdosfhka m%;sTlaisldrl nyq, jYfhka we;s wdydr f;dard f.k wkqNj lsÍfuka bÈóu wvq lr.kakg mq¿jks' ks;sm;d ffjoH Wmfoia u; jHdhdu lsÍu;a jeo.;a jk w;r msyskSu fndfydaúg wd;rhsáia frda.h ;sfnk flfkl=g lÈu jHdhduhla' iEu úgu l%shdYS,sj isàu wd;rhsáia frda.fha § b;d jeo.;a' úfYaIfhkau Tn wêl f,i fjfyig m;a ùfuka je<lSug;a j.n,d .; hq;=hs' wd;rhsáia frda.h iqj lsÍug wmyiq hehs u;hla iudcfha mej;sh;a ksjerÈ wdhq¾fõ§h Ñls;ail doctormagazine.lk

l%u wkq.ukh lsÍfuka lidh" jÜfgdare " m;a;= j¾." .=<s" l,al Ndú;fhka fõokdldÍ frda. ,laIK wvq lr frda.S ;;a;ajfhka uqojd .eKSug Wmldr fjhs' fï i|yd m<mqreÿ iqÿiqlï ,;a ffjoHjrfhl= uqK .eiSu jeo.;a' jir 70l muK ld,hl isg ,dxflah mqrjeishkag muKla fkdj úfoaYhkays mjd ck;djf.a ksfrda.slu fjkqfjka zzl%sñrdcZZ kdufhka T!IO ksmojk wm wdh;kh ishhg iShlau Ydlidr muKla fhdod .ksñka kshñ; ud;%djg wkqj T!IO j¾. 250la muK ksIamdokh lrkq ,nhs'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

115


D•Magazine /

wdhq¾fõoh wd;rhsáia frda.h

reuefgdhsâ wd;rhsáia frda.fha woshr ldáf,ach f.ùug ,laùu

Stage 1 ;ukaf.au YÍrfha ikaê.; mgl j,g jrojd i;=frlehs jgydf.k myr oSu Stage 2 YÍrfha m%;sfoay ksmoùu yd ikaêh bosóug ,la fjhs'

m%odyhg m;aj bosuqKQ f.da, l=yr mg,h

wiaÓh Ldokhg ,laùu

Stage 3 ikaêh úlD; ùulg ,la fjhs' fï úlD; ùï j, m%;sM<hla jYfhka iakdhq mSvkhg ,laj iakdhql fõokdjkao n,.ekafjhs' Stage 4 m%;sldr fkd,eîfuka frda.fha wjika woshrg <Õd fjhs' ikaê wjldYh wysñ ùfuka fi,fjk úg mjd wiSñ; fõokdjla we;s fjhs'

wdhq¾fõoh wd;rhsáia frda.h i|yd m%;HlaI m%;sldr ,nd fohs' lidh" jÜfgdare " m;a;= j¾." .=<s" l,al Ndú;fhka fõokdldÍ frda. ,laIK wvq lr ;jÿrg;a ikaêh úlD; ùu ydkshg m;aùu j<lajhs'

Èjhsk mqrd úisÍ isák mdrïmßl yd wdhq¾fõo ffjoHjreka Wfoid wjYH fnfy;a T!IO /ila wm wdh;kfha ksIamdokh lrk w;r Y%S ,dxflah ffjoHjreka /ila wmf.a ksIamdok ;u frda.Ska Wfoid ,nd fok isß;la fõ' ;jo ´kEu ffjoHjrfhl=g 0112753889 ÿrl:k wxlfhka ud wu;d ud iuÕ idlÉpd lr wjYH úia;r iy weKjqï ,nd .; yel' Èjhsk mqrd msysá isxy, fnfy;a nvq wf,úi,a j,skoa Tng wjYH l%sñrdc ksIamdok ñ,§ .ekSfï wjia:djo ;sfí' DM

116

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

l%sñrdc ksIAmdok i|yd úuiSï uydpd¾h wdhq¾fõo ffjoH iquKr;ak wur;=x. (DASC, BA/PG/PhD.) weï ã ,sfõßia wur;=x. iy mq;%fhda ndf,!IOd.drh" lsßj;a;=vqj ÿrl:kh$*elaia 011 2753 889 Bfï,a krimiraja@sltnet.lk fjí ayurvedakrimiraja.com

doctormagazine.lk



D•Magazine /

wdhq¾fõoh uOqksud uyú, ,sms irKsh

uOqksud uyú, ,sms irKsh

Èhjeähd frda.h yod.kafk wms" wmsuhs

ksfrda.S njg bjy,a jk wdydr isß; ksfrda.S cSú;hla .; lsÍug wlue;s lsisjl= fuÈh; ke;' ksfrda.s cSú;hl jákdlu wmg oefkkafka frda. hla we;s jqKdg miqjh' wms wfma YÍrh .ek iEu úgu iqnjd§j is;=j;a th /l .ekSug .kakd fjfyi m%udKj;a ke;'

118

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

ffjoHY+Í foaYudkH uydpd¾h fya uQ fikr;a chiQßh nKavdr

fï mxpialkaOh ms<sn|j fudfyd;lg fufkys lrkak' Èkm;d fuh /l .ekSug wms fkdfhl=;a foa l<;a ta lsisjla fndfyda ÿrg mqreoaog lrkjd ñi lsishï yeÕSulska lrkafka kï b;d w;f,diaila lSjdg tys jrola ke;'

doctormagazine.lk


jgdmsgdj wmg;a fydfrka ks¾udKh lrkjd' Èhjeähdj;a wms je<| .kafka ta ksidu fkdfõo@ is;d n,kak@ oekg wfma rfÜ fnda fkdjk frda. b;d iS>%fhka me;sr hkjd' ta;a fï ms<sn|j wjOdkfhka isákjd kï ta b;d iSñ; fldgila' fï ksrka;rfhka me;sr hk frda.j,g wm ljr fudfyd;l fyda f.dÿre jkakg mq¿jka' túg m%udo ù we;s nj oefkkafka wfkal úO ÿla ú¢k úghs' tod uq¿;ekaf.hs wdydr msiSu i|yd fhdod.;a fï fuj<ï jeä yrshla wo Ndú;d fkdjk ;rï' l=ryka .," weUreï .," jxf. äh ksjeis .DyKshg fyd| jHdhduhla ,ndÿka w;r ksfjfia ish¿ fokdgu ri .=K msß wdydr fõ,la iemhSug moku ie,iQjd

wms T!IO .kafk f,v Wkdu' f,v fjkjd hk yeÕSu wfma is;a ;=< my< jkakg kï f,vla yefokakgu Wjukdh' Èhjeähdj yod.kafk wmsuhs hkak uyú, fjoeÿre f.a úYajdihhs' ta iïnkaOfhka t;=ud olajk woyia fumßÈh' wmsg Èhjeähdj yefokafka wfma YÍrh ms<sn|j ;sfnk wjOdkh ksishdldrj mj;ajdf.k fkdhdu ksid lsõfjd;a tys jrola kE' hï flfkl=g ksfrda.S;djhlska ish Ôú; ld,h .; lsÍug wjYH kï Tyq fyda weh ;ud ms<sn|j fukau ;ukaf.a YÍrh ms<sn|jo ukd jegySulska bkakg wjYHhs' tfia fkdisàu yeu úgu wms frda.sfhl= lrkakg wjYH

doctormagazine.lk

wdydr isß; ksjeros fkdùfuka wm frda.S fjkjd wm tÈfkod .kakd wdydr .ek mjd wmg ;sfhkafka w,am oekqula' fï oekqu j¾Okh lr .ekSug j;a wms lsisÿ wjia:djl Wkkaÿjla olajkafk kE' ta ms<sn|j miq;efjkafka jefâ merÿkdg miafia' ngysr fjolu fyda fõjd''' foaYSh fjolu fyda fõjd''' fï iEu fjolulu fmkajd fokafka wms .kakd wdydrfhka yeuúgu ksfrda.SNdjh fyda frda.s nj lrjk njhs' fï fya;=j ksidu fï rfÜ

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

119


D•Magazine /

wdhq¾fõoh uOqksud uyú, ,sms irKsh

ffjoH;=uks" wo oji jk úg Èhjeähd frda.h j¾Okh ùfï m%jK;djla ;sfnkjd' fï ;;a;ajh ;jÿrg;a j¾Okh ùug bv l< hq;=o@ fï wjr.sr .uk wdmiaig yrjkak l< hq;af;a l=ulao@ fï m%Yakh weiSu ms<sn|j ud fnfyúkau i;=gq fjkjd' fudlo@ oekg Èhjeähd frda.Ska úYd, m%udKhla uf.ka m%;sldr .kakjd' kshñ; ld, mrdihla ;=< ta frda.Ska iqjm;a fjkjd' ta" tfia jQj;a ojiska oji Èhjeähd frda.Ska úYd, jYfhka tl;= fjkjd'

w;sYh ir< fujka ksfjil frda.Skag bvla ke;af;auh

ck;djf.ka jeä msßila frda. j,g m;a fj,d ;sfhkafk fï wms Ôj;a lrjk wdydrhu ksid nj u;l lrkak fyd| kE' oekg Èhjeähd frda.h ms<sn|j jeäfhkau frda.Ska mÍlaId lrk ffjoHjrfhla f,i jd¾;djla ;nd ;sfhkafk fyar;a uqÈhkafia,df.a fikr;a chiQßh nKavdr fyj;a wms ljqre;a fyd¢ka okakd uyú, fjouy;aud' t;=ukaf.ka m%;sldr .kakg fhduqjk Èhjeähd frda.Ska m%udKh w;súYd, ixLHdjla' Èklg frda.Ska ish.Kklg m%;sldr lrk ta uy;d ,nmq w;aoelSï m%udKhh w;s úYd,hs'

120

August 2021

fïlg fya;= jYfhka ud olskafka" uQ,slj jerÈ wdydr rgdj' fï rfÜ ;dlaI‚l me;af;ka úYd, ÈhqKqjla ;sfhkjd' fmdä ;dlaI‚l fuj,ulska ;ukaf.a YÍrh f,a j, ;sfhk .aÆfldaia m%udKh fudfyd;lska oek.ekSfï yelshdj ;sfnkjd' ta;a b;ska fï lsisu fuj,ula oekg wms fï jeá,d bkafka w.dOfhka uqojd .kak mq¿jka l%ufõohla y÷kajd fokafk kEfka' tfyu kï fu;k ;sfhk m%Yakh fudllao lsh,d ys;,d n,kak@ ;;amr lsysmhlska uq¿ukskau ck ixydr lrkak iu;a wdhqO ksmojkjd' ta jf.au ñksia Ôú;hla .;a;;a tfyuhs' oekg uq¿ f,dalfhkau ;=rka lrmq iuyr fndafjk frda. ;sfhkjd' Èhjeähdj jf.a ñksia Ôú; iïmQ¾Kfhkau úkdYhg weo fy<k frda.hla iudcfhka ;=rka lrkak mq¿jka T!IOhla ksIamdokh lrkak neß fjkak nE' ldrKh fïlhs' ta me;a;g m¾fhaIk osYd.; fjkafk kE' oshjeähdj lshkafk jdkscH jYfhka .;a úg jjdf.k lkak mq¿jka frda. hla' ngysr rgj, T!IO iud.ï fï frda.h ksid úYd, Ofkdamdhk ud¾. we;s lrf.k ;sfhkjd' ffjoH;=uks" fufyu fjkak fya;=j Tn olsk wdldrhg l=ulao@ Tnu l,amkd lr,d n,kak lr, n,kak@ wo f,dalfha ish¨‍u foa ;SrKh fjkafka uqo,a u;' fï ;;a;ajh;a ta úÈyg ys;d .;a;g lula kE' tfyu fkdfjkjd kï Èhjeähdj tl fnfy;a fõ,lska fõ, lsÍfï yelshdjla ;dlaI‚l me;af;ka ÈhqKq f,dalhg

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


uu mqxÑ WodyrKhla fokakï' ta ldf,a wfma ldka;djkag <uhs yïn fjkak frday,a.; fjkak wjia:djla wjia:djla ;snqfka keye' úkakUqlï lf<A oeka ldf, jf.a ,laI .Kkla úhoï lr,d mqyqKqjla ,nmq k¾ia fkdak,d fkfuhs' ;,;a;Eks" mßK; ldka;djla' thd tal yß yeá yeáhg ksjerÈju l<d' jerÿKq ;ekla we;af;u kE' tajd ksjerÈ lf<a ;dlaIKh Wmfhda.S lrf.k fkdjqkg ;ukagu wdfõksl wdfõ‚l jQ ;dlaIKhla fkd;snqKd fkfuhs' thdf.ka miafi ;j;a flfkl=g tal lsh,d ÿkakd' wo ldf,a fï jf.a foaj,a wfma ore oeßhkag lsh,d ÿkafkd;a thd,d yskd fjhs' ;dlaIKh ;sfhoaos wjodkula .kakj lsh,' msá lEu" neÿï yd jiúI msß wdydr fjkqjg fujka wdydr isß;lg kej;;a fhduq ùu os.disß m;kakkaf.a f;aÍula

yelshdjla ke;af;a kE' kuq;a tfyu lf<d;a wo Ofkdamdhk rgj,a j,g ,efnk wdodhï ta jsosyg ,efnkafk kE' wfma bmerKs fy< fjo isß; óg jir .Kklg fmrd;=j ld,h n,uq' ta ta ld,j, lsishï frda.hlg .fï fjo uy;a;hd fokafk tl lidh jähhs' tflkau frda.h iqjhs' tal;a lf<a ;ukaf.a f.!rjh jvd;a wdrlaId fjk úÈhg' ta W;=ï ld¾hhg lemfj,d bkak fjo uy;a;hd yeu úgu ;ukaf.a bfka T!IO uxcqidjla r|jd f.k ysáfha" frda.Ska fjkqfjka'

doctormagazine.lk

fï jf.a ld,hl wfma foaYSh fjolu ñksia Ôú; Wlig ;shdf.k m%;sldr lrkafka kE' ta;a wms myq lrf.k wdfj tjka hq.hla' tod wfma rfÜ fldhs ljqre;a Wm; ,enqfõ úkakUq wïuf. fijfKa ;uhs' oshjeähdj iqj lrkak neßo@ n,kak" yeu ;siafiu ngysr fjolfï § lshkafka fï Èhjeähd frda.Ska iqj lrkak neye lsh,d ta Wkdg Th jiQßh jf.a frda. fï ngysr fjolu ksidu wo f,dalfhkau ;=rka lr, bjrhs' ta jf.au oshjeähdj;a ngysr mkafkg jqK;a" fnfy;a mka;s ;=k y;rlska wjika lsÍug yelshdjla ke;s fjkak nE' tfyu jqfKd;a" tfyu lf<d;a fï uyd c, l|la jf.a .,df.k tk uqo,a iïNdrhg fudlo fjkafka@ ta jf.a rgj, wd¾Ólhg fudlo fjkafka@ wo fj,d ;sfhkafka fndfydauhla ngysr rgj,a ñksia Ôú;j,g jvd jeäfhka ys;kafka ;ukaf.a wdodhï ud¾.h .ekhs' ffjoH;=uks" tfyu kï fï ngysr T!IO l¾udka;fha wruK ñksia Ôú; .ek we;s iqrlaIs;;djh fkdfjhso@ fï ngysr rgj,;a T!IO ksmojkafka ñksia Ôú; .ek ys;,d ;uhs' ta;a uQ,sl mrud¾:h cSú; iqrlaIs; August 2021

DOCTOR MAGAZINE

121


D•Magazine /

wdhq¾fõoh uOqksud uyú, ,sms irKsh

lsru fkdfjhs" uqo,a bmhSu' Tjqkaf.a wruqK tfyu uqo,a Wmhkak fkfjhs kï wr uu lsõj jf.a fnfy;a fõ,a fol ;=klska w.akHdYh l%shdldß;ajh ksjerÈ lr ùfï yelshdjla ;sfhk foa ksmojkak mq¿jka fjkak ´ks' fï uqo,a bmhSfï lEorlu ksid fkdfõ kï ngysr T!IO l¾udka;h fï úosyg ,dNh uQ,sl lr.;a jHdmdrhla jkafka kE' oeka fï fldúâ ldf, lghq;= flfrk wdldrh n,kak' uq,skau tkak;l ñ, ;SrKh jqfKA fvd,¾ myg wvfjka' ta;a wms oeka .kak tkak;lg fvd,¾ myf<djl ú;r'''' iuyr úg Bg;a jeä ñ,la f.jkak isoaO fj,d ;sfhkjd' iuyr rgj,a ;ukaf. ck.ykhg wjYH m%udKh jf.a ;=ka y;r .=Khla tkak;a tla/ia lrf.k' ÿmam;a rgj, tkak;a we;af;u kE' fïl ;uhs ngysr rgj, T!IO fufyhqï l%shd;aul jk úosy'

;j flfkl=g fjkia úosylg'''' tfyu fjkafk kE' tal ksidu ;uhs frda. ksÜgdjgu iqj lsÍu w;ska foaYSh ffjoHjreka fmruqfKA isákafk' ux fuf;kaÈ ksÜgdjg lshk jpkh mdúÉÑ lf<a jir .Kkdjla hklka ;j;a ta frda.h u;=fjkafk keye lshk tl' idudkHfhka jhig hkj;a tlal wfma YÍrh crdjg m;a fjkjd''' tfyu crdjg m;a fjkfldg hgm;a fj,d ;sfhk we;eï jHdêka kej; u;=ùfï yelshdjla ;shkjd' l,amkd lr,d n,kak Èhjeähdjg fok ngysr T!IO Ôú;dka;h olajdu mdúÉÑ lrkak ´fka' fudku fya;=jla ksidj;a uÕ yßkak mq¿jka lula kE' úfYaIfhkau fï Èhjeähdjg fok ngysr T!IO wksjd¾hfhkau l%shd;aul jf.a flá ld,hla ú;rhs' wfkla fÄojdplh ;uhs fnfy;a fndkak fndkak f,fâ k;r fjkjg jvd jeä fjk tl' ta ú;rla fkfï ;j;a w;=re wdndO j,g w; jkk tl' wka;sfï§ fjkafka tl frda.hg m%;sldr .kak f.dyska ;j;a frda. iuqodhla yod.kak tl' ta;a wfma fy< T!IO j, weÕg m;a;shï fkdjk wdkqmdk kE' fïj .;a;u w.akHdYh ú;rla fkdfjhs" jl=.vq" reêr ixirkh yd isref¾ ish¿u l%shdldß;ajhka WoaoSmkh lrkjd' DM

foaYSh fjouy;a;h <¿ tfyu isß;la kE' Tjqka T!IO ksIAmdokh lrkfk il, i;a;ajhd flfrySu''' i;d isõmdjd flfryS mjd lreKdfjka' flfkl=g tl úosylg"

122

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

oekg oshjeähd frda.Ska oyia .Kkla iqjm;a lr we;s háhkaf;dg uyú, fjouy;df.a oshjeähd m%;sldr idhkh oshjeähdj m%;sldr f;dr;=re oek.kak" wmg wu;kak

071 1631 724$ 036 5710 810 036 2270 220 foaYSh ffjoHY+Í foaYudkH uydpd¾h fya uQ fikr;a chiQßh ^wdhq¾fõo ffjoH iNdfõ ,shdmosxÑ wxlh 14251 ) uyú, fjo ueÿr" háhkaf;dg mahavilawedamahatha9@gmail.com

doctormagazine.lk


D•Magazine /

ms<sld kik fy< fjolu reêrfha we;sjk ms<sld

Ôú; hÈk ms<sld frda.Skag ms<sirKla jk iqu;smd, fjo uy;aud

reêrfha we;sjk ms<sld wfma YÍrfha úúO wjhj j, ms<sld we;s fjkjd' fndfyda fokd fkdokakd ldrKdjla jkafka reêrh wdY%s;j;a ms<sld we;s úh yels njhs' ñksia isref¾ reêrh iqÿ reêrdKq" r;= reêrdkq" reêr mÜáld" reêr ma,diaud hk fldgia j,ska ks¾udKh fjkjd' fï w;=ßka r;= reêrdKq isref¾ ffi, yd mgl j,g Tlaiscka mßjykh lrkjd' iqÿ reêrdKq úIîc iuÕ igka lr wdrlaIdj ,nd fokjd' YÍrh ;=< wkjYH reêrh .e,Su md,kh reêr mÜáld j,ska isÿ fjkjd' .,s.uqj wdhq¾fõo ixrlaIK iNdfõ iNdm;s mdrïmßl foaYSh ms<sld ffjoH ta ta iqu;smd,

doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

123


D•Magazine /

ms<sld kik fy< fjolu reêrfha we;sjk ms<sld

reêr ffi, ksmofjkafka wmf.a wiaÓ j, ueo ;sfnk wegñÿ¿ j,ska' fufia ksmofjk fkdfïrE reêr ffi, l%ufhka mßK; ffi, njg m;a fjkjd' fï w;ßka we;efula ffi, l,d;=rlska úlD; ffi, njg m;a fjkjd' fuu fi,hla reêrhg tla ùfuka ;uhs ,shqflañhd frda.h yefokafka' wfma .%dóh jyfrka .;af;d;a zzwefÕa f,a j;=r fjk frda.h'''ZZ

lshkafka fï ,shqflañhd frda.hghs' fï ;;a;ajhg m;a ùfuka YÍrfha ishÆ bkaøshhkaf.a meje;aug reêrfha ysÕùfuka wï,lr jd;ho" úIîc keiSfuka ,efnk wdrlaIdjo" reêr mÜáld j,ska ,efnk wkjYH reêrh .e,Sfï md,kho .s,syS hkjd' fufia isÿùfuka flfkl=g laI‚l urKh mjd we;súh yelshs' ,shqflañhd frda. j¾. ,shqflañhd frda. j¾. yhla ;sfnkjd' ,shqflañhdj fuu frda.hg f.dÿre jQ úg iqÿ reêrdKq úYd, jYfhka ksIamdokh fjkjd' kuq;a tajdg m%;sYla;slrK moaO;sh kshñ; mßÈ r|jd .ekSug fkdyelshs' fuu iqÿ reêrdKq j, l%shdldß;ajh wkqj fuh fõ.fhka j¾Okh jkafka o tfyu ke;akï

reêr ffi, ksIAmdokh jk yeá

fiñka j¾Okh jkafkao hk j. wkqj isõ jeoEreïj fjkalr oelaúh yelshs'

wegñÿ¿ j,oS reêr ffi, ksIamwels dokhhùu qÜ uhsf,dhsâ

,shqflañhd Acute myeloid rla;dKQ leukemia welshqÜ ,sïfmdí,diaála ,shqflañhd Acute lymphoblastic leukemia fl%dksla uhsf,fckia ,shqflañhd Chronic myelogenous leukemia fl%dksla ,sïfmdí,diaála ,shqflañhd Chronic lymphocytic leukemia ySfudfmdhs ála l=U ffi,

welshqÜ uhsf,dhsâ ,shqflañhd Yafõ;dKQ" rla;dKq yd mÜáld njg mßK; jk uhsf,dhsâ ffi,j, fuu ms<sldj yg.kS' fuu Yafõ;dKQ ms<sldj b;d fõ.fhka" W.% f,i jHdma; fjhs' jhi wjqreÿ 65 blau jQ whg iy úfYaIfhka msßñ md¾Yajhg jeä ;¾ckhla we;' welshqÜ ,sïfmdí,diaála ,shqflañhd YÍrh wegñÿ¿ j, fuu ms<sldj yg.kS' b;d fõ.fhka me;sr hhs' iqÿ reêrdKq wvmK mÜáld lrk

124

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


;rfï fõ.hlska ,sïfmdihsg ksIamdokh fjhs' fuh <uhskag iq,nj yefok ms<sldjls' jhi wjqreÿ 3-5 w;r ld,fha§ we;s fõ' jhi wjqreÿ 65 g jeä whgo je<£fï m%jK;djla we;' frda.hg f.dÿre jQ orefjl=f.a mjqf,a orejka yg je<£fï wjodku jeäh' fl%dksla uhsf,fckia ,shqflañhd fï frda.h ksoka.; frda. ,laIK fkdfmkajk ldKavfha ms<sld ;;a;ajhls' fï frda. fha § wegñÿ¿ j, we;s uhsf,dhsâ kï ffi, úfYaIh md,khlska f;drj j¾Okh ù reêrfha ;ekam;a fõ' reêr mÍlaIKhlska frda.h wkdjrKh lr.; hq;=fõ' jhia.; msßñ mqoa.,hskag we;sùfï wjodku jeäh' fl%dksla ,sïfmdí,diaála ,shqflañhd jeäysáhka w;r jvd;au olakg

doctormagazine.lk

fujka ifï iSÍï we;s jk wjia:dj,oS ta .ek ie<ls<su;a ùu iqÿiqhs

,efnk ,shqflañhd úfYaIhhs' ,sïfmdihsg hkqfjka ye¢kafjk iqÿ reêrdKq njg m;afjk weg ñÿ¿ j, ffi, wdY%s;j fuu reêr ms<sldj fkdfyd;a ,shqflañhd frda.h we;s fjhs' fuysoS úYd, jYfhka ,sïfmdihsg ksIamdokh ùu isÿfjhs' r;= reêrdKq" iqÿ reêrdKq yd mÜáld j, l%shdldß;ajhg wys;lr n,mEï isÿlrhs' jid ffi, bÈóu isÿfõ' reêrh wdY%s;j we;sjk ;j;a ms<sld j¾. folla ;sfnkjd' kñka tajd ,sïfmdaud yd uhsf,daudjkah' ,sïfmdaudj fï frda.S ;;a;ajh YÍrfha ´kEu ia:dkhl we;súh yelshs' jid moaO;sfha we;sjk ms<sld y÷kajkafka fukñks' ,sïfmdaud frda. ,laIK f.f,ys" lsys,a, yd bls<s wdY%s;j we;sjk fõokdldÍ fkdjk l=oaoá bÈóu| l,a mj;akd úvdnr .;sh |WK | rd;%sfha oyäh oeóu |iajik wmyiq;djh | ifuys we;sjk leiSï |YÍrfha nr wvqùu ÿ¾j, m%;sYla;slrKhla we;s wh;a" msßñ md¾Yjh;a wjodkï ldKavh f,i ye¢kaúh yelsh'

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

125


D•Magazine /

ms<sld kik fy< fjolu reêrfha we;sjk ms<sld

reêr ms<sld frda. ,laIK ksfrda.S reêrh

ksfrda.S reêrh

,shqflañhd

WK

wêl f;fyÜgqj

Tlaldrh

widudkH f,i nr wvqùu

uhsf,daudj wegñÿ¿ j, we;s ma,iaud ffi,j, yg.kakd ms<sld frda.hls' ms<sldldrl ma,iaud ffi, wegñÿ¿ j, talrdYS ùfuka fi!LH iïmkak ffi,j, l%shdldß;ajh wvmK fjhs' frda.Skaf.a uq;%d j,;a fuu ffi, ;sfnk ksid frda. mÍlaIKhg reêr yd uq;%d mÍlaIK bjy,afõ' w;a" mdo" Wrysia" fldkao" lmd,h" fY%da‚h yd b,weg j,g n,mEï we;s lrhs' uhsf,daud frda. ,laIK uq,a ld,fha § lsisÿ frda. ,laIKhla fmkakqï fkdl<;a l,ahdfï§ my; frda. ,laIK we;s úh yel' wiaÓ.; fõokd, msgfldkao yd mmqj wdY%s; fõokd, Tlaldrh, u<noaOh, wdydr wreÑh, uki úhjq,a nj, mdo ysßjeàu, ks;r ks;r msmdih we;s ùu, YÍrfha nr wvqùu f,dalh mqrdu wo jk úg fy< fjo m%;sldr fidhd Èjhk m%jK;djla Wod ù ;sfí' úfoaYslhka wfma fy<fjolu w.h lrñka thska úmq, M, ,noa§ wfma rfÜ ck;dj ;ju;a tys jákdlu yßyeá f;areï fkdf.k isák nj fmfka' fy< fjolu wjYH jkafka flfkla frda.S jQ úg Tjqka iqjm;a lr .ekSug muKlau fkdfõ' wmf.a Ôú; jd‚cHlrKfhka uqojdf.k ir, wjHdc yrj;a Ôjk rgdjlg yqre lrùu mdrïmßl fy< fjolfuys mrud¾:h fõ'

126

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

doctormagazine.lk


ngysr ffjoH l%uhg iqj l< fkdyels ms<sld jeks oreKq >Kfha frda. fy< fjolñka ksÜgdjgu iqjm;a lrkafka wkak ta ksihs' foaYSh ffjoHjrhd fj;g meñfKk frda.Skaf.a f,vÿla úuiSug jd¾;d wjYH jkafkao ke;' tu jd¾;d ;sfnkjd kï rel=,la uq;a wm jeks mdrïmßl ffjoHjreka lrd tk frda.Ska kdä Ydia;%fhka mÍlaIdlr frda.h mejiSfï yelshdjla i;=j ;sfí' ;jo oiúO mÍlaIdfjka frda. y÷kd .ekSfï wjfndaOh fy< fjoÿrka yg mj;skakla ' .,s.uqj wdhq¾fõo ixrlaIK iNdfõ iNdm;sjrhd jk ud y;<sia mia jirl muK ld,hl isg ms<sld frda.Ska muKla fkdj ish¨‍u ksoka.; yd i¾jdx. frda. i|yd m%;sldr ,nd fok rcfha ,shdmÈxÑ wdhq¾fõo ffjoH Wmdêh ,nd.;a mdrïmßl ffjoHjrfhlañ' uf.a mrïmrdj zzúiaidrdu fjo mrmqrhs'ZZ wmf.a fjo mrïmrdjg Wreu mdrïmßl fy< ryia jÜfgdarejlg wkqj T!IO fnfy;a me<Eá j¾. 200 l muK tl;=jlska ilia lrk zzmdkSh ms<sld ff;,hZZ ´kEu ms<sld frda.hla iqjlrk ÈjH T!IOhls' ms<sld ffi, YÍrfha we;s ms<sld ffi, yUd f.dia tajd u¾okh lsÍfï yelshdj ;sfnkjd' ms<sld frda.S ;;a;ajhla kï b;d blauKska fnfy;a ,nd Èh hq;=hs' oskhla fyda miqjqfKd;a m%dKh uqojd .kakg ta Èkh;a n,mdkjd' ud úiska iqjm;a l< ms<sld frda.Ska ,xldfõ muKla fkdj ´iafÜ%,shdj" wefußldj yd fjfiiskau tys le,sf*dakshd m%dka;h" cmdkh" tx.,ka;h" ud,Èjhsk" lekvdj" vqndhs" nyf¾ka" l=fjÜ" jeks rgj, bkakjd' Tjqkaf.a f;dr;=re ud i;=hs' Tng ms<sld frda.hl ,laIK my< ù we;akï" ms<sldjla hehs ielhla mj;S kï fyda tfia fkdue;s kï Tn ta iïnkaO mÍlaIKhg uqyqK § tu jd¾;d j, ms<sld ;;a;ajhla hehs ;yjqre ù ;sfí kï úYajdifhka meñK ud yuqjkak' Tn iqj lsÍfï j.lSu ug orkakg mq¿jka' DM

mdrïmßl ffjoH ta ta iqu;smd, ^iduúksir q e& .,s.uqj wdhq¾fõo ixrlaIK iNdfõ iNdm;s" i¾jdx. Ñls;i a l" ,shdmÈxÑ wxl 13297 mdrïmßl foaYh S ms<l s d ffjoH uOHia:dkh fn,sfldgqj" wrkaor" wgd< ^.,s.uqj wúiaidfõ,a, ud¾.fha lsf,daóg¾ yhhs&

ÿrl:k 072 4282 140 $ 071 8889 635 doctormagazine.lk

August 2021

DOCTOR MAGAZINE

127


ukqIH YÍrfha yg .kakd ish¨‍u ms<sld iqjh

mdkSh ms<sld ff;,h úYañ; m%;sldrhls

ALL CANCER TREATMENT CENTRE ish¨u jl=.vq frda. i|yd

m%fïy úoajxYkS ff;,h ysfia ms<sld" fud<fha f,a leá ysrùu" fn,a," W.=r" uqLh" .,kd,h" iqiqïkdj" fmKy,a," wdudYh" wlaudj" hlD;h" ms<dj" ms;a;dYh" fm!reI .%kaÓ;sh" wfOdaud¾.h" N.kaord" uydka;%h" fldÿwegfm<" jl=.vq yd f,a ms<sld" wiaÓ ms<sld" udxY ms<sld" .eíf., ms<sld" *hsírhsâ" ,shqflañhd wd§ ishÆu ms<sld me;sÍu kj;d iykh ,nd fohs' ngysr m%;sldr ,nñka isák ´kEu ms<sld frda.sfhl=g o mdúÉÑ l<yels jk mßÈ foaYSh YdL idruh T!IO ixfhda. lr ms<sfh, lrk w;aÿgq ÈjHuh T!IOhls' wjqreÿ 40l w;aoelSï yd m<mqreoao wkqj ksmojd we;' Wfoa iji fïi yeÈ 1 ne.ska mdkh lsßu wjYH fõ' foaYSh ms<sld ffjoH uOHia:dkh

wdhq¾fõo ffjoHdpdhH_ ta'ta iqu;smd, lS¾;s Y%S foaYnkaÿ fjoHdNsudks bkaÈhd isoaOd¾fõo" iïudk,dNS" idu úksiqre ^lE.,a, wêlrK l,dmh&" wdhq¾fõo YsfrdauŒ" mKaä; ^iïudk,dNS&" mßirfõ§

fn,sfldgqj wrkaor" wgd, ^.,s.uqj - wúiaidfõ,a, mdr&

T.P. 072 4282 140 / 071 888 9635




Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.