MAIATZAREN ERIZAINTZA 12a LEHEN 2022
PERTSONAN
Bilbao, 2022 Irakaskuntza Unitatea eta Erizaintzako Proiektuak Bilbo-Basurtuko ESI docencia.enfermeriaosibilbaobasurto@osakidetza.eus
Lan hau Creative Commons lizentziapean argitaratu da, baldintza hauekin: c Libreki heda daiteke a Lan eratorriak baimenduta daude b Jatorrizko jabetza aitortu behar da e Eratorriek erabilera ez-komertzialetarako izan behar dute d Eratorriak parteka daitezke, baina lizentzia bera erabilita Informazio gehiago lortzeko eta lizentzia osoa ikusteko:
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.eu
ERIZAINTZAREN NAZIOARTEKO EGUNA
Isabel Malmierca. Bilbo-Basurtuko ESIko Erizaintzako zuzendaria
Gaur, maiatzak 12, urtero bezala, Erizaintzaren Nazioarteko Eguna ospatzen dugu, gure lanbidea aintzatesteko eta ikusarazteko eguna. Bizitzea egokitu zaigun egoera epidemiologikoak, profesional guztientzako erronka izan denak, agerian utzi du egokitzeko, berritzeko, konpromisoa hartzeko eta, askotan, sakrifiziorako dugun gaitasuna. Era berean, frogatu da Erizaintza balio anitzeko lanbidea dela, etengabe eboluzionatzen dabilena, rol eta funtzio berriak garatzeko gai den jakintza zientifikoa sortzen duena, praktika asistentzialei balio erantsia emateko diren funtzioak hain zuzen, eta, beraz, xede dutenak pazienteen zainketen kalitatea eta osasunsistemaren erabiltzaileen bizi-kalitatea hobetzea. Bilbo-Basurtuko ESIan, erizaintzako egokiespena (indikazioa) modu autonomoan ezartzen gabiltza, erizain eta emaginentzako prestakuntza-ikastaroen bidez. UPV/EHUrekin aliantzan, ilusioz beteriko proiektu batean parte hartzen gabiltza, CCEC® edo BPSO® proiektuan (Centros Comprometidos con la Excelencia en Cuidados-Best Practice Spotlight Organizations). Programa horren helburua da zaintza-arloko jardunbide egokiak ezartzea, ebaluatzea eta mantentzea, horrela, ebidentzia zientifikoan oinarritutako ezagutzaren bidez praktika eraldatzeko. Erizainek gidatutako proiektua da, baina, abian jartzean, talde-lana bultzatzea du bere potentzialetatik bat. Prestakuntza funtsezkoa da horri guztiari eusteko. Gradu aurreko eta ondoko ikastaroak ematen segituko dugu, profesionalek adierazitako beharrei adi eta proposamenei zabalik. Ikerketari dagokionez, gure lanbideak aurrera egin dezan, Nursing Research Challenge proiektuaren aldeko apustua egin dugu. Horretarako, gure testuinguruaren azterketa bat egin da, eta gure erakundeko erizaintzako ikerketaren oinarrizko egoera ebaluatuko dugu. Horrek balioko du hobetu beharreko arloak detektatzeko eta ikerketa sustatzera bideratutako ekintzen estrategia bat proposatzeko. Ikus dezakezuenez, proiektu horietako askok ESIa osatzen dugun profesional guztien lankidetza behar dute, eta, beraz, une honetara iritsita, egun hau aprobetxatu nahi dut eskerrak emateko eta aitorpena egiteko zainketak bikainak izatea posible egiten duzuen lankide guztiei, hala nola medikuei, EZOTLei (erizaintzako zaintza osagarrien teknikari laguntzaileei), zeren gurekiko lankidetza estuan nekaezinak diren, teknikariei, sarritan herritarrentzat ikusezin izan arren, gure aitorpen osoa baitute, fisioterapeutei, beti laguntzeko eta lankidetzan jarduteko prest, pandemiaren unerik txarrenetan erakutsi den bezala, eta zeladoreei, haien laguntzarik gabe egunerokoa ezinezkoa izango litzatekeelako. Eta, oro har, eskerrak eman nahi dizkizuet ESIko profesional guztioi, gure erakundeko pazienteak eta erabiltzaileak artatzen laguntzen duzuelako. Geure eguna ospa dezagun, badugu horretarako arrazoirik!
3
XXI. MENDEKO ERIZAINTZA ERAIKITZEN Ainara Arana Azula. Galdakao Usansolo Ospitaleko ZIUko gainbegiralea
arren, erinzaintzaren bilakaera oso garrantzitsua izan da. Ikerketa mailan bere lekua lortu du mundu mailako organismoetan zein bakarkako lanetan, asistentzia mailan ere autonomía areagotu da eta zaintzak erizainen kudeaketaren menpe daude.
Hitz hauen arrazoia Erizainen Nazioarteko eguna ospatzetik datorkigu. Maiatzak 12, urteak dira Florence Nightingale izeneko erizaina jaio zela eta bere oroimenez egun hau ospatzen da. Erizaintzan lorpen garrantzitsuak aurrera eraman zituen emakumea izan zen, arlo desberdinetan aholkuak eman ahal izateko gaitasun haundia zuen, haien artean Pandemian hain funtsezkoa eta garrantzitsua izan den esku-garbitzea adibidez. 1860.urtean argi ikusten zuen infekzioak ekiditeko baliabide garratzitsua zela.
Pazientearen, bere familiaren eta langilearen ongizatea hobetzeko asmotan, Humanizazioan ere aurrerapausu haundiak ematen ari dira. Osasun arloa historian zehar arau zorrotzez betetako esparrua izan da, horietako arau askok zentzu zientifikorik ez izateak, moldatzeko beharrizana bultzatu du eta apurka apurka denon artean bidea egiten ari gara. Pazientearen zaintzan familiaren partaidetzari lekua ematen hasi zaio, osasun langilearen zaintza ere garrantzitsua da, zaintzailea ere zaindu egin behar da.
Pandemiak ere ageri agerian utzi ditu Erizainen ezaugarriak. Zer ote da erizaina izatea? Gaixo dauden pertsonen zaintzailea izatea? Hori ere bai, baina ez hori bakarrik. Inoiz baino hobeto, azken urteotan ikusi da Erizainon artean dagoen zaintza konpromesua. Birritan pentsatu gabe, dudarik izan gabe 2020ko Martxoan denok etxetik atera ginen gure esku zegoena egitera. Nola Pandemia kudeatu, zein neurri erabili,…ezer gutxi genekien baina aurrera egin genuen. Osasun zentruetan gaixo zegoenari, zein etxean zegoen familiari, zein bertan lanean zeuden lankideei laguntzeko prest ageri zen Erizaina. Egokitzeko gaitasun ikaragarria dugu. Etengabeko aldaketak jasaten ditugu eta momentuko egoerara egokitzen gara.
Zer esanik ez Pazientearen Segurtasunaren inguruan, hurrats haundiak ematen ari dira eta oso garrantzitsua da erizainok kultura hori gureganatzea. Osakidetzako sisteman badaude baliabideak non erregistratu sortutako inzidentziak. Honen helburua inzidentzia bera ez errepikatzea da, kasuen analisia egin ondoren ateratako emaitzei esker. Urte bi hauek pasata, aurrera begiratzeko momentua heldu da, geldi utzitako proiektuak berreskuratu eta berriei lekua egin. Ilusio eta gogoari gogor heldu eta norberarengandik hasita bultzada eder bat eman lanbideari, jarrera da balio duena. Gogoa izanez gero, ez dago geldituko gaituenek.
Lan klima sendo eta egoki baten ardatz aipagarrienetako bat komunikazioa dela esango nuke. Zeinen garrantzitsua den ideiak, arazoak, proposamenak, haserreak…partekatzea. Komunikazio ona dagoen inguruan errezagoa egiten da proiektuak, erronkak aurrera eramatea. Lan taldea ere aipatuko nuke. Helburu berdinak dituen taldea, kooperazioa oinarri moduan harturik, ideiak partekatzeko aukera. Gatazkak, hobetzeko aukera bezala ulertu eta denon artean aurrera egitea da garrantzitsuena. Momentu gogorrak pasatzen ditugu eta zailak ere bai, bizitzako edozein momentutan bezala, baina ikasketa bat gehiago noberaren motxilara gehitu eta aurrera!
Azkenik, zoriontzeko momentua iritsi da. ZORIONAK zaintza lanetan ari zareten lankide guztiei, Ikerketan aritzen zaretenoi, Irakaskuntzan etorkizuneko erizainak prestatzen zabiltzatenei, Zuzendaritza taldeetan ari zareten guztiei. ZORIONAK!! Arlo guztietan diharduten munduko Erizain guztiei. Besarkada bero bat!!!
Nightingalen garaitik gaur egunera, mende bat pasatu da eta oinarrizko ezaugarriak mantendu
5
OSPITALEZ KANPOKO ERIZAINTZA: 24/7 HUMANIZATZEN Alex Etayo Sancho. Urdulizko Erizaintzako Bizi Euskarri Aurreratuko Unitateko Erizaina
Honelako esaldiak ez ditugu ahazten: “Maria, laguntzera etorri gara”, “konta zerk kezkatzen zaituen”, “hau ez da zure errua”. Era berean ez dugu ahazten gaztetan zein herrialde edo herritatik emigratu zuen konta diezagula eskatzea, edo bizitza osoan zehar izan duen lanbideaz hitz egiteko, edo ikusten dabilen telebistako programako pertsonaiei buruz ere, edo bere pelutxe gogokoena ume bati ematea, edo berari La Patrulla Canina kanta abestea. Hori guztia medikazio bat ematen dugun bitartean, ziztada beldurgarri hori ematen dugun bitartean bide bat bideratzeko edo aldaka mingarri hori geldiarazteko, edo langarraztapena jarri ostean eskutik heltzen diogun bitartean, “Lasai, orain ez esan ezer, bakarrik arnasa hartu, gero hitz egin ahal izango duzunez, dena kontatuko didazu”…, bere begietara begiratuz konfiantza transmititzeko. Hori ere gure zainketen parte da, ospitalez kanpoko larrialdia ez baitago enpatiarekin, errespetuarekin eta humanizazioarekin kontraesanean, eta orduan, berdez eta hori fosforitoz jantzitako pertsona hori, anbulantziako erizain hura bihurtzen da, “Bere izena ez dut gogoratzen, baina neure aitarekin itzel portatu zen”.
Goizeko bederatziak hamar gutxi dira, eta gorputz-lengoaia erabiliz, txanda bizia izan dela ondorioztatzen da. Irteten den taldeak kafe katiluen artean kontatzen digu berritasun operatiboen partea, eta egin dituzten abisuren baten inguruan dituzten kezkak partekatzen dituzte. Pasea amaitutakoan, txanda hasten da Erizaintzako Bizi Euskarri Aurreratuko Unitatean (EBEA), talde berri batekin. Talde hori osasun-larrialdietako teknikari batek eta erizain batek osatzen dute, eta anbulantziaren barruan daramagun material guztia berrikusten da, edozein kontingentziatarako prest dagoela egiaztatzeko. Lehenengo eta behin, hitz hauekin irten behar dute: “Norbaitek gure zaintza behar duen lekurantz abiatzen gaituen lehen deia dator, eta, askotan, martxa hori biziraupenaren erlojuaren aurkako lasterketa da”. Lan-istripu bat, neskato baten konbultsio-krisi bat, saiakera autolitiko bat edo bihotz-biriketako geldialdi bat. Beraz, ibilbidean zehar burua argitzeko eta zure lankide teknikoarekin erabaki argiak, ordenatuak eta koordinatuak hartzeko prestatzeko unea da.
Abisua amaituta, anbulantzian eroan ostean, anbulantzian ospitalera eraman ondoren, eta pazientea erizaintzako triajeko langileengana eraman ondoren larrialdietako zainketekin jarraitzeko, materiala garbitzeko, kontsumitutako guztia berritzeko eta dena bere lekuan jartzeko unea da, beste ebakuntza bat egiteko prest egoteko; izan ere, guardiak jarraitu egiten du, eta deiek irratian jotzen jarraitzen dute eskuragarri dauden ekipoentzat, harik eta gure etxera bederatziak baino lehen itzultzen diren arte.
Ohiko irudia berde eta hori fosforito koloreko bi pertsonarena da, batzuetan gehiago, furgoneta batean abiadura bizian zarata eginez iristen garena eta mila artefaktuz kargatuta biktimaren inguruan bueltaka hasten garena erlauntz baten osagaiak bagina bezala. Egoera konplexua da eta konplikatu egin daiteke. Baina behar gaituen pertsonak eta bere inguruak, egoera klinikoagatik sufritzeaz gain, beldurtuta daude, gerta daitekeelako gertatzen ari dena ez ulertzea eta nola amaituko den beldur izatea. Horregatik, ospitalez kanpoko erizaintzak, EBEA bezalako unitateetan, larrialdia konpontzeko, ez dugu soilik balorazio kliniko osoa egiten, behar diren zainketak, tratamenduak eta maniobrak egiten ditugu modu independentean, protokolizatuan edo medikuek telefonoz aginduta, baizik eta une zail horietan gure zainketak humanizatzen ere saiatzen gara.
Florence Nightingale gogoratzen dugun egunean, garena izaten ospatzen dugu, Erizainak, guztiok uniforme kolore bera janzten ez dugun arren, denontzat pazientea eta bere ingurunea gure zainketen erdigunea dena.
7
ZAINTZEN DITUZTEN ESKUAK Miren Ramos Herrera. Errekaldeko Osasun Zentroko emagina (Bilbo-Basurtuko ESI) Bilbo Basurtu ESIko amagandiko edoskitzearen BPSO gidaren koliderra
Orrialde hauen bidez, gure lanbideari buruzko gogoetak konpartitzen ditugu. Zorionekoa izan nintzen gonbidapen hau jaso nuenean. Bizitzan gauza horiek bultzada txiki bat ematen dizute gorantz. Batzuetan, helburu argiarekin iristen da lekuetara, eta, beste batzuetan, ez da horrela. Azken hori izan zen nire kasua. Gure lanbidean bokazioa goraipatzen den arren, hainbeste lan goraipatzea dakarren bide ideal gisa, bide hori ez zen nirea izan. Zuetako askori gauza bera gertatuko zitzaizuen. Nik bakarrik nekien eskuen bidez laguntzen egin nahi nuela lan. Eta, azken batean, eta hona halabeharrez iritsi arren, egin dut, hain zuzen ere. Eusten duten ESKUAK: Denboraren hasieratik, emaginak izan dira emakumeei laguntzen dieten ESKU horiek, haurdunaldia eta erditzea bezalako bizitzako tarte bizietan. Iristen zen bizimodu berri horri harrera egiten zioten, eta emakumeen eskuei eusten zieten euren umea magalean jasotzean; lehen hatsa eta amengandik zetorren lehen janaria hartzen laguntzen zuten. Aldaketa asko gertatu dira ordutik Lanbideak zailtasun handiak izan zituen obstetrizia modernoaren agerpenarekin, baina beti mantendu izan da emakumeen osasuna zaintzen. Gure inguruan ez da ahaztu behar 80ko hamarkadan emagin eskolak desagertzeak izan zuen eragina. Hala eta guztiz ere, prestakuntza berrabiarazi zen eta gaur egun kualifikazio handiko profesionalak ditugu. Lau urteko graduaren eta nazioko azterketa baten ondoren, bi urteko gradu-ondoko espezialitateak ezagutza eta trebetasun maila handiak lortzen laguntzen digu. Maila akademiko hori urtez urte handitzen ari da, baina, hala ere, esku horiek erabiltzen jarraitzen dugu emakumeei bizitzako etapa guztietan laguntzeko. Nerabeen osasuna hobetzen jarraitzeko profesional gaituenak gara. Osasunerako hezkuntza-programak egiten ditugu emakumeentzat, beren zikloen eta aldaketen autoezagutzan trebatuz. Kontrazepzioari buruz aholkatzen dugu, erabaki informatu onena hartzen lagunduz eta familiako medikuntzako edo ginekologiako beste profesional batzuekin lankidetzan arituz.
Erabakia haurdunaldiarekin ez jarraitzea bada ere, gure emagin-manuek ere laguntzen diete, emakume gisa dituzten eskubideen berri emanez eta laguntza emanez. Ama bihurtu nahi duen emakumea prestatzen dugu aurrekontzepzioko kontsulta espezializatuen bidez, eta unea iristen denean, haurdunaldi normala kontrolatzen dugu. Betiere alerta mantenduz, zainketa espezializatuagoak nori eman behar zaizkion jakiteko, patologiaren kontrolera bideratuz. Ama/familia prestatzeko programetan ezagutza adierazi, komunikatu eta partekatzen duten ESKUAK gara. Familiengana saio partekatuetan iristen gara, amatasunera bizipen positiboa izateko behar den informazioarekin iristeko, nahiz eta zailtasunak sortu. Mendeen ondoren, erditze eta jaiotza trantsizioune horretan zaintzen duten ESKU horiek izaten jarraitzen dugu, ebidentzia zientifiko handienarekin prozesu hori humanizatzen saiatuz, emakumeek eta haien haurrek merezi dutelako. Merezi duten bezala beraiekin lanean jarraitzea beren puerperioetan. Umetxoa bularrean jartzen laguntzen duten ESKUAK izaten jarraitzen dugu, edo pitzadura edo zauri bat sendatzen duten eskuak. Eta ugalketa-jarduera eteten laguntzen duten ESKU horiek izaten jarraitzen dugu. Menopausiari buruz aholkatzen dugu, tailerrak egiten ditugu. Emakumeek gure arreta merezi dute, oraindik ere, etapa erabakigarri honetan. Eta inola ere ahaztu gabe gure jakintzan sartu izana, BEE gisa sartu ondoren prestakuntzari gehitu zitzaion ginekologia atalaren bidez. Gaur egun, lehen mailako arretaren bidez konpon daitezkeen egoera ginekologikoak erabiltzen ditugu. Beti bezala, ESKUAREKIN emakumeei laguntzen jarraitzen dugu. Eta hainbeste irakasten digute haiek! Gure lankide erizainek eta emaginek beti batzen dituzten ezagutza eta trebetasunak ematen dizkigute. Azken finean, zentzu guztietan eskertu behar diegu: emakumeei, lankideei eta lankideei jakintza partekatu hori. Horiek gabe ez ginateke izango garen pertsonak. Ebidentzia zientifikoa makila nagusi dela, emakumeentzako lanbidean ibiltzen jarraituko dugu, betiere gure zentroan edukita. Zaintzen dituzten ESKU horiek izaten jarraituko dugu. 9
UNIBERTSITATEKO ELITE INTELEKTUALA, ERIZAINTZAKO ETORKIZUNA ELIKATZEN Francisco Javier Ortiz de Elguea Díaz Dk. Donostialdeko ESIko Zainketako Irakaskuntza eta Ikerketako adjuntua
prestakuntza akademikoaren beharra, beren praktiketan bizi dutenarekin eta lan-munduan sartzearekin koherentziaz lagundua. Belaunaldi berri horiei, akademiko eta klinikoen artean, ahaldundutako lanbidearen kontzeptua helarazi behar diegu, modernoa, aurrerakoia, osasuntaldearen lidergoan harrotasunez aurrera egingo duena.
Egia esan, ekimen handia da Erizaintza Eguna ospatzea, lanbidearen eta profesionalen barneeta kanpo-aitorpena sustatuta. Eskerrik asko parte hartzeko eta gogoeta batzuk partekatzeko aukera emateagatik. Lanbidean hamarkada batzuk daramatzagunontzat, batzuetan desengainua hartzen dugu garapena astiro doalako, edo, hobeto esanda, ez direlako garatzen zenbait gai. Zaila da onartzea une honetan ez dagoela aitortu eta behar bezala ordainduta espezialitate batzuetako lan-kategoria espezifikoren bat, hala nola erizaintza komunitarioa edo pediatrikoa.
Ezin dugu ahaztu duela hamarkada batzuk erizaintza ikasteko ez zela behar ezta UBI ere, karrera labur eta enplegagarritasun azkarrekoa zela, nahiz eta ezin ditugun ahaztu bokazio-alderdiak, aipatutako zirkunstantziek lanbidean sartzeko profil batzuk modelatzen baitzituzten.
Zaila da onartzea, halaber, erizaintza medikokirurgikoaren espezialitatearen garapenean eta martxan jartzean izan den atzerapen izugarria, bai eta administrazio batek A kategoria edo taldea aitortzeko izan dituen errezeloak ere, edo beste batzuek osasun-diplomadunen kategoriari buruz hitz egiten jarraitzea.
Era berean, zenbait unetan kritikak entzuten dira, belaunaldi berriek ez dutelako lehenagokoek zuten inplikazioa edo bultzada. Egia da gure gaztaroan aldaketa sozialak daudela, non lanaren zentraltasuna ez den hain lehentasunezkoa, gurasoen emantzipazioa atzeratu egiten dela, etab. baina onartu behar da desberdinak direla, baina ez horregatik okerragoak.
Baina begira, pandemia itxurako tsunami batek politikarien eta administrazioen moteltasun amorragarria suntsitzen du, eta zirkunstantziek aldaketa basati eta berehalakoa eskatzen dute, eta horrek bultzada bortitza ematen dio erizain lanbideari ohiz kanpoko egoera horren lider eta protagonista izatera.
Izan ere, orain ikusten dugu gure erizaintzako ikasleak unibertsitateko gazteen elite intelektuala direla, sarbiderako mozketa-notak altuenetakoak dira, eta iragazki horrek hautaketa indartsua eskatzen du, non erizaintza maila goreneko gaztez elikatzen den, eta ahalmen handienez.
Erizaintzak alde batera uzten du batzuetan osasuntaldean eman zaion bigarren mailako eginkizuna, eta komunikabideetara eta sare sozialetara jauzi egiten du, erreferente bihurtzen da herritarrei informazioa emateko, osasun-hezkuntzarako eta pandemiarekin lotutako zaintzak eta teknikak emateko.
Fagozitatu beharrean, dauden dinamiketan modu anonimoan integratuz, behin baino gehiagotan egin den bezala, erronka eta konpromisoa dugu beren gaitasunen eta igurikimenen mailako lanbide bat berrasmatzeko eta eskaintzeko. Jauzi pandemikoa eta gure erizainen belaunaldi berrien maila handia dira, nire ustez, lanbidearen garapen garrantzitsuak aurreikusten dituzten bi gaiak, gizarte- eta osasun-egoera berrietan, non, zalantzarik gabe, dagokion lidergoa eta aintzatespena aurkituko dituen.
Zalantzarik gabe, oso une gogorrak izan dira profesionalentzat, baina aurrerapen ikaragarria lanbidea aintzat hartzeko eta gizarteak aintzat hartzeko. Orain, lortutakoa sendotzeko eta aurrera egiten jarraitzeko erronkari heldu behar zaio. Eta etorkizunera begira jartze horretan, ikasle belaunaldi berriengan eta lanbidean sartuko diren profesional berriengan pentsatzen dut kalitatezko
11
ERIZAINTZAREN MEHATXUAK ETA ERRONKAK: ORAINA ETA ETORKIZUNA Miren Bengoetxea Ibarrondo. Gurutzetako Unibertsitate Ospitaleko Bizkorketako erizaina
Nire kasuan, erizain izateko aukera ez zen bokaziozkoa izan, familiaren gomendioa eta tematzea baizik. Hala ere, urteekin debozioa eta Erizaintzarekiko konpromisoa pixkanaka garatu ditut.
arlo askotan espezializazioa ekarri du. Horri dagokionez, gure LANBIDE-ERROLDA BEREZIEN sisteman ez daukagu modu aitortuan. Ezin da ukatu lotsati sortu direla zenbait osasuningurunetan espezialistak diren erizaintzako rol batzuk. Hala ere, gaur egun ez dago rol horien definizio, errekonozimendu eta kontrataziorik. Gainera, ez dago ROL ESPEZIFIKO HORIEKIKO KONTRATAZIO LOTURARIK praktikako erizainen edo rol aurreratuak dituztenen prestakuntza formalizatu eta aitortu baterako. Lehentasuna da rol aurreratuen prestakuntza espezializatua eta paraleloak diren erizain espezialista horien kontratazio-sistema egotea. Horrela, prestakuntza, kontratazioa eta rol horien egikaritza gizartearen zaintza-beharretara zuzenduko da, gizarteak zaintza gero eta espezializatuagoak eskatzen baititu.
Nire ibilbide profesionala nire ikasketekin hasi zen, eta zain egon nintzen Erizaintza eskaintzen zidala ikusteko. Pixkanaka-pixkanaka nire erantzukizuna hartu nuen, eta lanbide honetan eta gizartean zer ekarpen egin nezakeen ikusten hasi nintzen. Zaintzaren kontzeptualizazioa unibertsitatean ikasi nuen, eta 3 urte horiek ez zitzaizkidan nahikoak gertatu prestakuntza amaitu eta nire hautu profesionala ulertzeko. Horregatik, diplomatura amaitu ondoren, Ingalaterran urte batzuetan erizain izatera eraman ninduen proiektu europar batean murgildu nintzen. Unibertsitatean eman nituen urteek eta herrialde horretan zainketa kritikoen unitate batean egin nituenek lanbideari datxezkion BALOREAK barnerarazi zizkidaten, hala nola: pertsonekiko begirunea eta DIGNITATEA, paziente eta familien ASKATASUNERAKO ESKUBIDEA, KONPROMISOA, HONESTITATEA, KOMUNIKAZIOA eta ENPATIA zainketan; eta zaintza profesionalaren funtsezko alderdiak, gaur egun defendatzen eta inplementatzen saiatzen naizenak eta honela transmititzen saiatzen naizenak: LAN- ETA LEHENTASUN-SISTEMA, EKIPOKO LANA, BALIABIDE kontzienteen eta koherenteen erabilera, PRESTAKUNTZA JARRAITUA, ZIENTZIA-EBIDENTZIAREN aplikazioa, eta gure praxiaren eta garapenaren hausnarketa. Gure unitateetan sartzen diren belaunaldi berriei begiratzen diedanean, alderdi horiek helarazten saiatzen naiz. Hala ere, erizain hasiberrien SOZIALIZAZIO PROFESIONALA, hau da, gure inguruan dugun kontratazio-sistemarekin eta -prozesuarekin izugarri zailtzen da. Prozesu horretan, ikasi, entrenatu, portaerak, jarrerak, balioak eta antzeko alderdiak barneratzen dituzte.
Laburbilduz, gure lanbidearen aurkako mehatxuak honako hauek dira: erizainen sozializazio profesional zaila gure osasun-sisteman, erizaintzako rol espezifiko/aurreratuei erantzuten dien etengabeko prestakuntza arauturik eza, eta gizartearen zaintzapremiei erantzuten ez dien kontratazio-sistema bat. Hori guztia oztopo bat da lanbidea garatzeko, eta oztopo bat pertsonak zaintzen laguntzeko. Baina Erizaintzaren garapenak gure inguruan dituen zailtasunak edo oztopoak ez daude lanbidetik kanpo bakarrik. Autokritika egin behar badut, erizainok oraindik ez dugu sartu INFORMAZIOITURRI PROFESIONALEN IRAKURKETA ETA KONTSULTA gure prestakuntza- eta garapenerrutinan. Era berean, ikerketaren bidez ezagutza sortzeak hobera egin du zenbait osasun-esparrutan, baina ez dugu sartu asistentziatik edo nolabait hurbilen gauden erizainok, baizik eta bertan parte hartzea gidatzen dugu. Horri dagokionez, erizainak oso eraginkorrak gara zainketak sartzen eta aplikatzen. Hala ere, aplikatzen ditugun zainketei eta gure pazienteengan duten inpaktuari buruzko ebaluazioa eta datu-bilketa egiteke dago oraindik.
Bestalde, beste herrialde batzuei begiratzen badiet eta gure errealitateari begiratzen badiot, gure lanbidea garatzeko oso garrantzitsua den beste mehatxu bat aurkituko dut: unibertsitatemailako GRADUONDOKO PRESTAKUNTZAREN FALTA. Zientziak eta ikerketaren emaitzek ezagutza handia sortu dute, eta horrek erizaintzako
Nire gogoetak kritika eraikitzailea izan nahi du. Harro nago nire lanbideaz, harro nago nire kideez, harro nago gure osasun-sistemaz, baina beti begiratu behar zaio zerumugari etorkizun hobea ikusteko.
13
AURRERA EGITEKO ORDUA Imanol Gago Alonso. Santutxu Solokoetxe OZ-ko Erizaintzako gainbegiralea
Erizaintzaz, lanbideaz eta etorkizunaz hausnartzera gonbidatu nindutenean, Erizaintza eta arreta komunitarioaz hitz egiteko konpromisoa hartu nuen. Aurrera egiteko ordua da.
Gure profesionalen indarra, gogoa, ezagutza eta espezialista berriak gure lantaldeetan sartzea aprobetxatu behar ditugu helburu horiek lortzea ahalbidetuko duen Lehen Mailako Arreta bideratzeko. Gure lanbideari jarduera erabakitzaile eta independentea emanez, erizaintzako preskripzioa erabat garatuz, eskuhartze komunitarioko proiektu berriak gidatuz, gure jarduera osasun-zentroetatik askoz haratago zabalduz, biztanleak etxean, komunitatean eta ingurunean artatuz, gure biztanleriaren autonomia handiagoa bilatzeko eta lehen mailako prebentzioa sustatzeko, gure jardueraren foku nagusi gisa.
Tartean izan dugun garai honen ondoren, iritsi da ordua, aukera, arreta komunitarioa nolakoa izatea nahi dugun planteatzeko, berrantolatzeko eta eremu komunitariotik artatzen ditugun herritarrei ahalik eta arreta onena emateko. Arlo guztietatik, kudeaketa, praktika klinikoa eta ikerketa sistema eta, zehazki, arreta komunitarioa aldatzeko eta balioesteko unea iritsi da. Askotan entzun dugun zerbait da, hau da, sisteman sartzea, arretaren lehen lerroa da, osasun publikoaren funtsezko zatia. Egoera hau aldaketarako aukera bihurtu behar dugu. Hori aurrerapauso handia izango da osasun-sistemarentzat, oro har, eta familiako eta komunitateko erizaintzarentzat, bereziki.
Espezialitatea garatzea, eta Osakidetzak, edo, oro har, lehen mailako osasun-arretako gure osasun-zerbitzuek, familiako eta komunitateko erizaintzako espezialistak izan beharko lituzketela. Horri esker, osasun-arazoak hobeto konponduko dira, ez bakarrik erizaintzan, baita lehen mailako atentzioan ere. Horrela, osasuna prebenitzera eta sustatzera bideratutako programak hobeto aplikatuko dira, mendetasun-arazoak dituzten familiei eta pertsonei euskarri hobea emango zaie, osasun-arazo kronikoak dituzten pertsonei heziketa emango zaie autonomia eta egokitzapena sustatzeko, eta osasun-sistema medikalizatuegi baten iraunkortasuna bultzatuko da, norberaren osasuna zaintzera bideratuz.
Kronikotasunari buruzko planak entzun ditugu, sistema publikoa zein mugatua den, baina uste dut une horretan erronka onartu behar dugula, aldaketa sustatu, aurrera egin eta gure erkidegoan osasun-arreta bultzatu behar dugula, gure biztanlerian osasun-emaitza horiek bilatu behar ditugula, maila pertsonalean, familiarrean eta komunitarioan bizi-kalitatea hobetzeko.
Uste dut hori guztia lor dezakegula, ez zailtasunik gabe, osasun-sistema eta, zehazki, Lehen Mailako Arreta osatzen dugun guzti-guztiok gogoeta egiten badugu, gure barrura begiratzen badugu eta aukera aprobetxatzen badugu. AURRERA EGITEKO ordua da.
2010ean gure espezialitatea arautu ondoren, eta espezialista berrien prestakuntzan aurrera egin ondoren, uste dut une horretan gaudela, pertsonen, familien eta komunitateen osasunaren gertuko arreta partekatuari balioa emateko unean, beren bizi-ziklo osoan, ahalik eta autonomia handiena izan dezaten. Gaixotasun kronikoak bahetzeko programak, osasun-hezkuntzakoak, gaixotasun kronikoen jarraipena, osasuna prebenitzeko eta sustatzeko jarduerak, haurraren hazkuntza eta garapena, heldu eta adineko hauskorra, eta asistentziaeskariaren kudeaketan parte hartuz garatu eta gidatu ditugu.
15
ZAHARTZE OSASUNGARRIA, ERIZAINENTZAKO ERRONKA Ana Belén Fraile Bermúdez Dk. Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko irakasle agregatua (UPV/EHU)
Nor gara? Nondik gatoz? 80ko hamarkadan, Siniestro Total-ek abesten zuen. Eta zein garrantzitsua den, noizean behin, gogoeta egitea eta galdera hauek egitea, aurrera nola eta nondik jarraitu nahi dugun erabakitzeko. Erizaintza pertsona guztiak zaintzea da, bizitzako etapa eta egoera guztietan. Hasiera batean, zainketa bizitza bermatzeko egiten zen; gero, gaixotasunak tratatzeko; gero, osasunaren prebentzioa eta sustapena gehitu ziren, eta, gaur egun, erizainen lanbideak funtsezko lau eginkizun ditu: asistentziakoa, irakaskuntzakoa, kudeaketakoa eta ikerketakoa. Azken horrek laguntzen digu lanbide hori hobetzen, alderdi guztietan.
sustapenean eta gaixotasunen prebentzioan duten prestakuntzagatik, pertsona eta profesional sanitarioekiko hurbiltasunagatik, eta herritar guztiekin, batez ere lehen mailako osasunarretatik, zuzeneko harremana izateagatik, prozesu horretan funtsezkoa den arreta. Bizi-zikloaren etapa guztietan osasunaren sustatzaile gisa duen funtzioa ezinbestekoa da bizi-ohiturak hobetzeko eta adin aurreratuetara egoera onean iristeko, non pertsonek beren potentzial guztia garatu ahal izango duten, gizartean parte hartuz. Baina bitxia bada ere, eta adinekoek gizarteari ekarpen handia egiten badiote ere, Ekonomia Zilarreztatua delakoaren motorra izanik, semealabei lagunduz, adibidez, bilobak zaintzen lagunduz, boluntariotza-lanetan lagunduz, sarritan diskriminatu egiten dira, hain zuzen ere, adinekoak izateagatik, haien gaitasunak gutxietsiz. Osasunarloko profesionalei buruzko azterlanek agerian utzi dute edadismorako joera, edo adinagatiko diskriminazioa, ziurrenik inkontzientea profesional horietan. Arazoa da hori hainbat jokabidetan islatzen dela, hala nola patologiak adinaren berezko zerbait bezala justifikatzean, eta horrek esan nahi du tratamendu infradiagnostikoak eta tratamendu desegokiak direla. Jokabide hauetan ere islatzen da: hitz egitean gehiegizko sinplifikazioa erabiltzea, ahotsa beharrik gabe goratzea, gehiegi keinatzea, baita haurrak balira bezala tratatzea ere. Horregatik, kide guztiekin osasuntsu zahartuko den eta inklusiboa izango den gizarte bat lortzeko, adinekoak tratatzeko moduari ere adi egon behar dugu; agian, konturatu gabe eta asmo txarrik gabe, edadista izaten ari gara haiekin.
Baina nora goaz? Eta hemen hasten da nire gogoeta. Mende honetan dena erritmo bizian aldatzen da: teknologia, informaziorako sarbidea, pertsonekin elkarreragiteko dugun modua, sare sozialak... eta horrek eragina du erizaintzan. Material berriak erabiltzen ditugu zainketetarako, gure teknikak hobetzen ditugu, harremanak izateko modu desberdinetara egokitzen gara, erizainen belaunaldi berriei irakasteko eta prestatzeko modua ere aldatzen ari da. Erronka handiak ditugu aurretik, eta horrek etengabe ikastera behartzen gaitu, hobetzen jarraitzeko, errealitate aldakor horretara egokituz, eta horrek erantzukizun handia dakar. Erronka horietako bat da diziplinarteko moduan lan egitea, pertsona guztientzako zahartze osasungarria lortzeko. Biztanleriaren zahartzea mundu mailako errealitatea da; horregatik, OMEk hamarkada hau Zahartze Osasungarriaren Hamarkada 20212030 izendatu du. Bizi-itxaropen osasungarria bizi-itxaropenak egiten duen abiaduran handitzea du helburu, denok bizi nahi dugulako gehiago, baina bizi-kalitatearekin amaieraraino. Ekimen hau NBEren 2030 Agendari lotuta dago, zehazki Garapen Iraunkorraren hirugarren helburuari: bizitza osasuntsua bermatzea eta adin guztietako pertsonen ongizatea sustatzea.
Erronka handi baten aurrean gaude. Etorkizuna eta gizarte osasungarriagoa eta inklusiboagoa eraikitzen nola lagun dezakegun hausnartzera gonbidatzen zaituztet, zahartzea pertsonek beren bizi-proiektuarekin jarraitzeko eta etapa hori aukeraz beterik bizitzeko aldi bat izan dadin. Ana Belén Fraile erizain eta irakasle agregatua da Medikuntza eta Erizaintza Fakultatean (UPV/ EHU). AgeingOn Ikerkuntza Taldeko kidea eta Zahartze Osasungarriari eta Bizi Kalitateari buruzko masterraren arduraduna (UPV/EHU).
Zahartze osasungarrirako bide horretan, erizainek funtsezko zeregina betetzen dute: osasunaren 17
ERIZAINTZA-LANBIDEAN BURU-KORAPILOAK GAINDITZEKO ARIKETA Nerea Zabala Urionaguena. Erizaintza pneumologikoa. Loaren Diziplina Anitzeko Unitatea Gurutzetako Unibertsitate Ospitalea
Osasun-arloko profesionalen barruan, Erizaintza lanbide bat da, eta daukan ikasle-karrera formatuagatik edo lana aurkitzeko duen erraztasunagatik ere aukera daiteke, zure arloan lan egiteko probabilitate handia dagoelako, baina, betiere, bakoitzak bere arrisku-gaitasuna, ataza anitzeko aldakortasuna, kontratuzko behinbehinekotasuna, txandakotasuna eta abar aitortuta.
erizaintzako beste modalitate bat aplikatzen ikasten da. Lanbide medikoak, aldiz, bere modalitate fakultatiboa aukeratu ondoren erabakitzen du lanildo edo -estilo berari eustea. Erizainen lanbidea hainbat alderditara bultzatzen da, harik eta sistemak sail batean sartzea erabakitzen duen arte, edo profesionalak aurre egitea erabakitzen duen arte, nahiz eta lanerako motibazioa galdu, edo dagokion eremua uztea erabakitzen duen arte, osasun-arlokoak ez diren beste arlo batzuen bilaketan bere lan-bizitza sanitarioari bira emanez.
Zeure burua aztertu eta beldurrak, zailtasunak eta ziurgabetasuna gainditzeko duzun gaitasuna onartzen duzunean, dagoeneko ez zara zeu bakarrik, baizik eta bestearengana ekarpenak egiteko duzun gaitasuna ikusten duzu, eta hor konturatzen zara zure benetako erizain bokazioaz. Oso zortea izan dut erizain izatea erabakitzeko, eta, osasunari lotuta egoteaz gain, ez bakarrik gaixotasunari aurre egiteko. Nire beste lanbidea, hau da, alderdi psikohezitzailea, baliatuta, psikologoa ere banaiz (duela 24 urte), nire erizain karrera profesionalean aurrera egitera bideratu nau, eta erizaintzan osasuna sustatzeko eta azaltzeko zereginean “the best self” atera dut.
Gure erizain lanbidearen zailtasunik handiena zera da: nork bere burua esploratzea eta non sartzen zaren aztertzea, zure bizitza pertsonala zer eta zenbat sakrifikatzeko prest zauden jakitea, gorputza eta burua sintoniaren bila, hau da, nire gorputzak zer eskatzen didan eta buruak zer eskatzen didan, arreta ematen eta ulertzen zaila den irakurketa, sintonia hori ulertzeko. Nik aitortzen dut aurkitu dudala, arnas erizaintzako lankideekin lan eginez, eta, zehazkiago, parte hartzen ari naizen giza taldearekin lan eginez, gaur egungo erreaktibitatea eta malgutasun-tarte txikia gorabehera, baina etengabe bilatzen dut pertsona gisa hobetzea, erronkak onartzen jarraitzea, egunero ezagutzak ikastea elementuak aldakorrak direlako (aurrerapen teknologikoak, lan-formatuak, biltzeko formatuak, eta abar), eta, horrez gain, laneko estres emozionalaren maisutasuna eta kontrola lortzen saiatzen naiz.
Nire 30 urteko erizain lanbidean, lehen 20 urteak erronka eta aukera handiz beteta egon dira beti, dena zen interesgarria, eta ez dut inoiz aterik jarri edo norabide bakarrean mugatu nahi izan, ezta ahalik eta gertuen dagoen destinoa eskatu ere, eta ahalik eta lasterren hobeto. Hainbat ospitalizazio-unitatetatik, osasun-zentroetatik, etengabeko arreta-guneetatik, osasun mentaleko ospitaleetatik, geriatriako eta desgaitasuneko egoitza-zentroetatik, eguneko zentroetatik igaro naiz, eta dibulgazio-hitzaldiak eta prestakuntzak ere egin ditut jardunean dauden langileentzat, baita lana bilatzeko prozesuan daudenentzat edo pazienteei arreta aktiboa ematen ari direnentzat ere, Bizkaiko udalerri askotako udalek eta gizartezerbitzuek sustatuta. Horietan guztietan, kemena, konplizitatea eta benetakotasuna mantentzen saiatu naiz, nire lanbideak ahalbidetzen zizkidan ezagutza guztiak ematen saiatuz beti. Espazioaren, ingurunearen, erabiltzaileen edo langileen arabera
Azken 9 urte hauetan lantzen ari naizen lo-unitateak Erizaintzatik, Psikologiatik eta Irakaskuntzatik ikasi dudan ia guztia balioesten du, denboran egoera problematiko iraunkorra duten pazienteen (haurrak eta helduak) heterogeneotasunagatik, eta, adibidez, esaldi bakar batekin asko lagundu eta kontsolatu dezakegu. Emozioak eta konponbideak gure lanaren parte dira. Erizaintzak teknifikazioa dakar, baina betiere humanizazioa ahaztu gabe.
19
LANKIDETZA BEREZIAK
EBOLUZIOA? ETA ETORKIZUNA María Ramírez Sánchez. Valenciako Hospital Dr. Peset-eko ZIUko erizaina
Espainiako ratioak ez dira nahikoak, beste herrialde batzuetan konpondu duten arren. Ospitalizaziogelak beteta baina erizain bakar batek artaturik, amaigabeko lanak. Lehen mailako arretako kupoak gainezka daudenez, aldi berean atzerapena dago pazienteen gaixotasun kronikoak kontrolatzeko. Itxaronzerrenda etsigarriak pazienteen osasunaren alde beharrezkoak diren teknikak egiteko.
Txikia zarenean, itaun nagusi bi egiten dizkizute: - Senargairik baduzu? - Zer izan nahi duzu handitan? Lehenengo itaunari ezetz erantzuten nion, eta neure baitan pentsatzen nuen: baina neska banaiz! Bigarren itaunari beti erantzuten nion “erizain”.
Erizainok beti gonbidatzen ditugu ratioak erabakitzen dituztenak laneko gau bakar bat gurekin igarotzera. Ziur nago orduan lanean hasiko liratekeela arazo hau konpontzeko. Ez dezagun ahaztu osasungintzan pertsonekin lan egiten dugula, gurasoak, seme-alabak, aitona-amonak, osaba-izebak edo koinatuak diren presonak, senideak etxean zain dituzten pertsonak. Beraz, 25 pazienterentzat erizain bat nahikoa dela erabakitzen dutenei helarazi behar zaie zainketa eskasen erantzukizuna.
Beste pertsona batzuk zaintzeak beri mugitu erazi nau aurrerantz nire bizitzako esparru guztietan, baina benetako zaintzak, integralak, pazientearen esfera guztiak hartzen dituenak. Ez dut ultzera bat sendatzen, zain barneko sarbidea bat edo zauri kirurgiko bat. Zaintza horiek egiteaz gain, itauntzen dut ohitura, elikadura, ohitura toxiko, osasungarri eta familia-inguruneari buruz, eta horrekin guztiarekin erizainok ondoen egiten duguna egiten dut: osasun-heziketa.
Espainian, bere prestakuntzan kalitate ikaragarria duten profesionalak ditugu. Horren erakusgarri da beste herrialde batzuetan pozik daudela erizain espainiarrak dituztelako ospitaleetan.
Beharbada mundua lar arin dabilela, teknologiara bideratutako zainketak egokitzen gabiltza. Orain badirudi gehiago ardura digula monitore batean islatuta ateratzen denak pazientearen benetako egoerak baino. Eskola zaharreko erizaina naiz, merkuriozko esfingomanometro batez tentsio arteriala hartzen zuten bitartean pazientearekin berbetan ibiltzen ziren horietariko bat, entzuten zutela pazienteari zer jazo zitzaion ospitale bateko gelara heltzeko edo 3 biloba zoragarri zituela.
Erizainok balioetsiak izateko eskatu behar dugu. Geure ezagutza-multzoa dugu, zientzian eta ebidentzian oinarritua. Inoiz nire ardurapean ikasleak izan ditudanean gustatu zait beraiei ikusaraztea zein polita den elkarren mendeko lanak izatea osasun-arloko beste profesional batzuekin elkarlanean dihardugula, baina, era berean, zer zoragarria den zeregin independenteak izatea; eta hori lortu da erizain askok urteetan zehar egindako borrokagatik, gure lanbidearen garrantzia eta balioa ikusten jakin baitute.
Jakina, zaintzari egokitutako teknologiak aukera eman digu kalitate eta zehaztasun handiagoko zainketak egiteko, baina begirada ez dut inoiz kentzen duela 20 urte irakatsi zidaten zaintza horretatik.
Beraz, segi dezagun abant egiten zainketen bikaintasunerantz, gure senideentzat nahi genituzkeen zainketa horietara.
Eta gainera, gaur egun onartu behar dugu biztanleria bizitza luzekoa dugula eta gaixotasunak gehiago kronifikatzen direla; beraz, zainketakopurua biderkatu egin da. Baina alderdi hori ez da hazi kalitatezko zainketak egin ahal izateko behar diren erizainen kopuruaren neurrian, egitea gustatzen zaizkidan zainketa horiek, egin behar liratekeen horiek.
Segi dezagun borrokan erizainek gure pazienteen osasunean duten garrantzia ikusaraztearren.
21
EREITEKO AROAK Isidro Manrique Ortiz. Consorcio Hospitalario provincial de Castellóneko ZIUko erizaina
Gaur euria egiteari utzi dio azkenean. Aireak hezetasun usain gozo hori du, aginduarena, Eta lurrak bere sabelean gordetzen ditu lehen eguzki izpiak. Ereiteko ordua da.
Nire lanbidea maite dut, nire lana gorroto dut, egungo errealitatearen laburpen ona izan daiteke. Esaldi sakon horrek frustrazio-dosi handiak biltzen ditu, eta egoera horren aurrean errebeldia-ekintza bat ere badakar berekin, nik azken urteotan orain bezain indartsu ikusi ez dudana.
Gutxitan izan ditugu hainbesteko arreta gure gainean. Eta hori erantzukizun handia da.
Mugimenduak hasi dira oinarrietan6, hobekuntzak, erretiro aurreratua eta ratio egokiak eskatzen dituztenak, eta, ezinbestean, sindikatuak eraman dituzte, askotan (gehiegi) pribilegio jakin batzuk dituzten administrazioekiko beligerantzia ezan egokituak.
Pandemiak agerian utzi ditu gizartearen gabeziak eta indarguneak, oro har, eta gure osasun-erakundeenak bereziki; COVID delakoaren lehen olatuak aurretik eraman zuen gure segurtasun- eta kontrol-sentsazioa, txiki-txiki eginda.
Sare sozialak, beste behin ere, lanbidea kohesionatzen duten ekimen horien topaleku eta hedaleku izan dira, «Bella Ciao» digital baten erritmora, eta alde iluna ere badute ere (adibidez, NBEdun sanitarioen tiktok dantza desegoki eta justifikaezinak, pandemiaren fase gordinean, edo mugimendu negazionistak edo telebisten kontrakoak, zentsurarik eta irizpiderik gabeko bozgorailu bat aurkitu zutenak, modu hori identifikatzen ari dira twiterren7).
Bat-batean, duela denbora bat idatzi nituen bertso batzuen hasieran dioenez, begiekin hitz egin behar izan genuen, beste guztiak gure lanari begira zeudenean eta balkoietan txaloak jotzen zituztenean, 8etan. Marea jaitsi zen, euria egiteari utzi zion (nahiz eta txinparta txiki bat bota), eta bi urte geroago ez gara gai izan protagonismo hori hobekuntza profesional bihurtzeko (ez dut esaten ekonomikoak direnik, edo ez soilik).
Orain arte.
Mahai gainean, hondakinez betetako zelai bat geratu zaigu: estaldurarik gabeko laneko bajak1, kalte psikologikoak2, guretzat eta gure familientzat hartutako arriskuak, geletako ikasleak, premiaz lerroetan sartuak3 eta beharrak amaitzen direnean presa berberaz utziak4, eta beste ezeren gainetik bokazio eta sakrifizio bat geratzen da, lotsarik gabe erabiltzen direnak kaleratze masiboak5 jasateko argudio baliozko gisa edo “lehen mailako” A1 graduatuen taldera sartzeko beto bidegabea.
Agian, agian, azken urteetako osasun-krisi8 larrienetik bizirik atera diren erizainen belaunaldiak soilik emango dute urrats hori, hain beharrezkoa izan den eta erabakiak hartzerakoan ezinbestekotzat jotzen diren egoera berrira egokitzea funtsezkoa izan denean. Gizarteak espero eta babesten du. Alde horretatik, Rosamaria Alberdik, Zulema Gancedok, Monica Ventosok, Esperanza Ferrerek, Concha Piquerasek, Azucena Santillanek, Concha Zafortezak eta beste hainbatek (eta beste hainbatek, baina utz iezadazue izen horiei buruz hitz egiten) bidea
Kristal honetan gero eta arrakala gehiago daude. 23
ireki eta argitu dute; 40+ erizainen taldeak9 edo erizainen presentzia gero eta handiagoak (orain entzuten zaigu, eta gure nortasuna ere entzun behar zaigu).
Eta lurrak bere sabelean gordetzen ditu lehen eguzki izpiak. Ereiteko ordua da.
Baikorra naiz, aitortu behar dut. Batzuek pentsatuko duzue gehiegizkoa dela. Baina sinets iezadazue gure lanbidearen aurrekaria eta ondorengoa izango direla hasi dugun hamarkada honetan.
1. Plantilla de refuerzo y jornadas extraordinarias, respuestas ante las bajas sanitarias (elfarodeceuta.es) 2. “Estresados, tocados y quemados”: las secuelas psicológicas de los sanitarios dos años después - Valencia Plaza 3. Coronavirus: Estudiantes de enfermería atienden a pacientes en UCI y Urgencias de Madrid | Actualidad | Cadena SER 4. La Comunidad de Madrid despedirá al 60% de los sanitarios contratados por la pandemia - Los Replicantes 5. Cerca de 28.000 sanitarios serán despedidos por las comunidades cuando finalice el año (antena3.com) 6. Plataforma JAVISS convoca una concentración en Madrid el 25 de marzo para anticipar la edad de jubilación de sanitarios (infosalus.com) 7. Twitter e Instagram para enfermeras Dummies: 10 consejos que te ayudarán en redes. – elenfermerodelpendiente 8. La labor esencial de la Enfermería en la peor crisis sanitaria (diariodecadiz.es) 9. https://www.grupo40enfermeras.es/
24