Liburua: Erizainaren Eguna 2023

Erizaintza lehen pertsonan

BILBO-BASURTUKO ERAKUNDESANITARIOINTEGRATUA ORGANIZACIÓNSANITARIAINTEGRADA BILBAO-BASURTO

Bilbo,2023

IrakaskuntzaUnitateaetaErizaintzakoProiektuak

Bilbo-BasurtukoESIa

IRAKASKUNTZA.ERIZAINTZA.BILBOBASURTU@OSAKIDETZA.EUS

LanhauCreativeCommonslizentziapeanargitaratuda,baldintza hauekin:

c Librekihedadaiteke

a Laneratorriakbaimendutadaude

b Jatorrizkojabetzaaitortubeharda

e Eratorriekerabileraez-komertzialetarakoizanbehardute

d Eratorriakpartekadaitezke,bainalizentziaberaerabilita

Informaziogehiagolortzekoetalizentziaosoaikusteko: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.eu

ZELAKO bilakaeraizanduenerizaintzakazken aldian!Etaetortzeardagoena…

Pandemiaigaroostean,erizainentzatasko suposatuduena,erizaintzarengaraiaheldudela ustedut.Gureunea.Horridagokiogeureburua berrasmatzeaetaerrautsetatikberpiztea,fenix hegaztiabaiginen.

Osasun-sistemaaldatzekomotorraetaardatza izateadagokigu,gizartearierakusteanorgaren etazelanguradugunikusgaitzaten.

Osasunarenzaintzaetenbakoaldaketa-dinamikan dago,etaerizainokohitutagaudehorretaraeten barikegokitzenetamoldatzen.

Erizainokekintzaintegratuaketadiziplinartekoak sustatuahaletabeharditugu,xedeadela zentroanpazienteaetabereinguruneaeta komunitateajarritazainketaintegralakeskaintzea (azkenaldianesaldimaiztua,bainaezhorregatik hutsala).

Herritarreilagundubehardiegubereosasunarazoakidentifikatzenetaosasun-baliabideaketa baliabidekomunitarioakmoduezinhobeaneta jasangarrianerabiltzen,sektoreenartekoeta lankidetzakolanarenindarraazpimarratuta,eta, horretarako,eskuraditugunazkenaurrerapen teknologikoezlagunduta.

Erizaintzakogaitasunaketa,horiekinbatera,rol profesionalberriaksustatubehardira,osasunarlokoemaitzakhobetzeko,pazientearen esperientziakontuanhartuta;zainketen bikaintasun-eredubatenaldeeginbeharda,non pertsona,familiaetakomunitateaintegratuta egongodiren,kolektibozaurgarrieiekitateaeta baliabideetarakosarbideaerrazturik;etazaintza kohesionatuaketajarraituaklortubehardira, arreta-eredudesberdinakintegratutaegon daitezen:lehenmailakoarreta,ospitalekoak, soziosanitarioak.

Etorkizunhurrekoakhoriguztiadakar,erizainak lidergo-postuetansartzearekinbatera,baieta osasun-politikendiseinuanaktibokiparte hartzearekinere.

Horregatikguztiagatik,sinistuetalanariekingo diogu,etagurelanbideamereziduenmoduan ikusaraziko.

Ekingakizkion,lankideok.

BeatrizCubeiroLópez

Erizaintzakozuzendariordea

Bilbo-BasurtukoESIa

XXI.Mendekoerizaintza

LuisAlbertoCárdenasGonzález Ebakuntza-gelakoerizaina(Bilbo-BasurtukoESIa)

Osasunzerbitzuetankalitateakudeatzekomasterra

AZKEN urteotan,jakinadenez,erizaintza bizirogaratudahainbatesparrutan, hobekuntzazientifikoaketateknologikoak pixkanakaezartzendirenerritmoan.Pandemiaren esperientziagogorrak,zeinarenondorioak oraindikerepairatzenbaitiradirenosasunsisteman,osasun-profesionalenganaekarrizuen arreta;izanere,profesionalenprestigioaeta baloraziosozialahanditzenikusizuten ziurgabetasunhandikoetaborondatezkolan handikounebateanjasangenuenpresioaren erritmoberean.Halaere,hurabezalakoegoera konplexubatean,erizaintzakarloguztietan jakintzaetapraktikaonakmetatzensegitudu, halanasistentzian,zelanikertzaileaneta ospitalekoan.Halaere,oraindikaurretikaskodago ekiteko:askoikastekoetaoztopoasko gainditzeko,gizartearenzerbitzuradagoenbeste edozeindiziplinatanbezala.Aipatuguranuke, berbarako,erizaintzakoikerketarenesparruan irekitzendenbideinteresgarria.

Seguruenikherritarrentzatezezagunenaizango da,bainaerizaintzakoikerketa-funtzioageroeta garrantzitsuagoada,nahizetaezdenohikoa erizainarenirudiaikerketa-lanekinlotzea.Gure ustez,ikerketakarreraosoanzehargaradaitekeen prozesubatda,nahizetabokazioakedointeresak nagusikiikerketa-praktikarabideragaitzaketen. Ezduguahaztubehar,jakina,pazienteakbeti ikerketa-prozedurahorienerdiguneanegongo direla,arretarenkalitateaedoerizaintzako prozedurakhobetzekohelburuaosasun-arreta publikoarenzutabeetarikobatdaeta.

COVIDpandemiaaipatudugu,etaegokiada berriroaipatzea,zerenunealdihartanerizaintzako beharginenerresilientzia-gaitasunapazienteenganakokonpromisoarenadibideizanbaita,eta, aldiberean,zerenhilabetekonplexuhaietan zainketenarloan,ikerketanetaantolaketamalgutasuneanerronkabatiaurreeginbeharizan baitiogu.Batzuetan,iruditzenzaiguagintari

eskudunekezzutelajakinerizainokegitendugun beharraerabatbaloratzen,eskeronpublikoez gain;izanere,pandemiarenaurretik mahairatutakoeskaeraprofesionalaskokinoiz bainogehiagosegitzenduteindarrean,besteak beste,erizainenurritasunagatikosasun-sistemak zailtasunakdituenunebatean.

Aurreegitendieguarretarentestuinguru geroetakonplexuagobati,garapen profesionaleietaerakundeeneskaerei, prestakuntza-eremuanbesteherrialde batzuetandaudenespezializazio-aukerak aurkitubarik.

Testuingurukonplexuetaeskakizunhandiko honetanerizaintzariburuzberbaegiteak,gainera, karreraprofesionalagaratzeariburuzereberba egiteadakar,gureherrialdeanprofesionalei aukeraknekezematenzaizkielakoeguneroko jarduneandaudenespezialitateeninguruan erizaintzagaradadin.Aurreegitendieguarretaren testuingurugeroetakonplexuagobati,garapen profesionaleietaerakundeeneskaerei, prestakuntza-eremuanbesteherrialdebatzuetan daudenespezializazio-aukerakaurkitubarik.Ildo horretan,ikustenduguprestakuntza-eskaeragora doala,eta,aldiberean,huragaratzeko erraztasunak(kontziliazioa,laguntza ekonomikoak,espezializazioakademikoaketa bestelakoak)ezdirelaneurribereanhanditzen. Beraz,XXI.mendekoerizaintzaoinarritikbultzatu behardugu,unibertsitate-prestakuntzatikhasita, erizainaskokeskatzendutenespezializazio profesionalahanditudaitekeeta.

Gauregun,erizaintzakhainbaterronkadauzka aurrezaurre,etabatereezduguaipatugogoeta honetan.Arazohorieiaurreegitekoetaaurreegin

behardiegunegiturazkoarazobatzuk konpontzeko,borondateonaetaprofesionalonak ezeze,tarteandaudeneragileguztieninplikazioa beharda.Erakundeetagobernueskudunetatik hasietazerbitzuetako,ospitaleetakoeta anbulatorioetakoarduradunenganaino,jakina, pertsonalsanitarioatarteandela.

Euskadin,herritarrekondobaloratzendutebere osasun-sistema.Harroetapozikdaudeongizateestatuarenoinarrietakobatieustekoegitenduten ekarpenekonomikoaz.Horrela,estimuhandihorri eusteaetapazienteguzti-guztiekmereziduten arretaeskaintzea,kontuanhartubeharrekoakdira sistemaplanifikatzendeneanedobaliabideak ematenzaizkionean.Eginbeharrekoadagigun zerbitzatzenditugunekmerezidutengure profesionaltasuna,zaintzaetaarretaaurkitzen segidezaten,baita,jakina,erizaintzatikere,asko daukalakoildohorretan.Entzutenbadigute, jakina.

Erizaintza:Osasunsistemarengakobat

ArantxaPicónSantamaría

ErizaintzakoZuzendaria(SantaMarinaOspitalea)

VitoriaGasteizkoEUEko(UPV-EHU)irakaslelaguntzailea

RIZAINA naizbokaziozeta konbentzimenduz.Nireeiesatendiedan bezala,odolurdinadaukat,bainasaiatzen naizlanbidearenganakomaitasunhonekez diezadanarrazoialausotu.Nekatutanago justifikatubeharizateazerizainokbalioa badaukagulaprozesuasistentzialjakinbatzuetan erabakiakhartzeko,adieraztekoedoarduratsuak izateko,konpetentziakedotitulazioa,baita gaitasunaere.UstedutOsakidetzaren40. urteurreneanmereziduelaatzerabegiratzeaeta bereikur-berbaulertzea:“IzanZirelakoGara”“Es importantesaberdedóndevenimos”.Baina, zertarako?

Garrantzitsuadanondikgatozenjakitea,norajoan behardugunjakiteko,helburukomunbaterantz arraunegitekoetalemanorabideberean biratzeko.Baina,FlorenceNightingale-kzioenez, garrantzitsuenaezdapatuakegitendiguna, ezpadaetagukberarekinegitenduguna.

Bizimoduenaldaketek,patologiakronikoen gorakadaketabiztanleriarenzahartzeakegungo osasun-sistemareninflexioaeskatzendute.Baina haumehatxubatotedaalaaukerabatgureerizain lanbiderako?Arretarenparadigmarenaldaketa honetan,erizainokzeregingarrantzitsuaeduki behardugu;aktorenagusiakizateadagokigula esangonuke.Utzditzagunbeldurraketaegoak, etaegindezagunhobekienegitendakiguna:gure pazienteeierantzunaematea,gizarteosoarioro har.

Zainketekinlotutakohainbatpatologiaetaosasunarazodaude,etaosasun-arretarenikuspegi tradizionalekezdieteerantzuten.Erizaintzako inbertsioagaidabeharhorieierantzuteko,eta irisgarritasun,eraginkortasunetaosasun-emaitza handiagoaklortzendituherritarrentzat.

Utzditzagunbeldurraketaegoak,etaegin dezagunhobekienegitendakiguna:gure pazienteeierantzunaematea,gizarteosoari orohar.

Erizainlanbideabultzatzekouneada.Berrizere prebentzioanetasustapenean,arretagoiztiarrean, detekziogoiztiarreaneta,jakina,zaintzeneta sendatzenzentratzea,zelaneginondodakigu eta.Erizaintzakomunitarioaetapertsonarenarreta bereinguruneanbultzatubeharditugu.Erizainok motaguztietakoprozesuakgidatzenditugu, pertsonabereesferaglobaleanulertzekodugun gaitasunagatik.Baina,eraberean,onartubehar duguerizainokezdugulaegonbeharbaliorik ematenezdugunlanpostuetan.Pazientearentzat eta,jakina,osasun-sistemarentzatonuragarrienak garentokianegonbehardugu.

Gaur,orain,geureerantzukizunahardezagun guregain.Gizarteakbehardugeukeurei erantzunaematea;gurebarne-borrokakalde baterautzietadenokarrauneginbehardugu, osasunikonenarekinsegitzeko.Erizaintzako profesionalek,moduautonomoaneta diziplinartekotasunezlaneginez,herritarren osasun-egoerahobetukodugu.Eta,azkenfinean, horrexekbultzatugintuenlanbideederhau aukeratzera.

Halabeharraknahastenditukartak etageukjokatzendugupartida

VirginiaVillaverdeAguirre

IrakaskuntzaetaIkerketakogainbegiralea(UribekoESIa)

STARTTaldekoospitalizaziokoboardklinikoko(AECID)kidea

AURTENGOA urteesanguratsuada niretzat.20urtebetedirauniformeurdina lehenaldizjantzinuenetik.Egunhura gaurbalitzbezalagogoratzendutoraindik, emozioennahasketabatekhartuninduen:poza, betetasuna,urduritasuna,beldurra…Gauregun, zorionez,emoziohoriekoraindikerelagun dauzkat,etalanbideanbiziriksentiaraztennaute.

Erizaintzakaukeraematendiguirteeraprofesional ugarirako.Nirekasuan,halabeharrakkartakera apetatsuannahastuditu,etanirebizitza profesionaleanosopartidadesberdinetan jokatzeaeragin.

Pijamaurdineanlehenengozsartunintzenharako hartanerizainasistentzializannintzen,eta18urtez jardunduthorretan.Zuetakoaskokbezala, asistentzia-arlodesberdinetanibilinaizbeharrean, etahoriosopositiboadagureegunerokoan daudenjardueraaskorenzergatiaulertzeko.

Erizainasistentzialeranestreinatunintzenune berean,erizainikertzaileereizannintzen.Zeregin horiosodesberdinazenohitutanengoenetik,eta prestatubeharizannueneginahalizateko.

Urtebatzukgeroago,zelanbaitekoezagutza profesionalalortunuenean,konturatunintzen gustatzenzitzaidalalankidezerbitzuansartu berrieiirakastea,eta,gainera,esatenzidatenondo egitennuela.Beraz,unibertsitateanirakasle elkartuhastekoaukeraizannueneaneznuen alferrikgaldu.Egiadaezdelagauzaberanire ikaskideeiirakasteaedoetorkizuneko profesionalakprestatzekoarduraizatea,baina beharbadaerronkekneureburuarenmugak gainditzeaeragitendidatelako,konpromisoahartu nuennireirakasgaiarizegokioneanprofesionalik onenakprestatzeko.Egiaesan,gauregun irakaskuntzanjarduteabokaziozkoada, ekonomikokiezjustukisariturikezdagoeta.Hala ere,osoatseginadaikasleohiekintopoegitea,

Erizainasistentzialeranestreinatunintzen uneberean,erizainikertzaileereizan nintzen.Zereginhoriezosodesberdinazen ohitutanengoenetik,etaprestatubeharizan nueneginahalizateko.

etabatenbatekesatendidanean“Aúnrecuerdo lasreglasnemotécnicasquenosdecíasenclase”, lorratztxikibatutzidudalaerizaintzako profesionalen10belaunalditan.

Urteakaurrerazihoazenetahalabeharrakbeste partidabatatonduzidan.Egunbatean, kasualitatez,STARTtaldekokideizatekodeialdi bataurkitunuen.Emergentzietanlaguntzekoeta erantzutekoEspainiakotaldeteknikoada,eta CooperaciónEspañolakeskuhartzeaerabakitzen duenemergentziahumanitarioguztietanjardutea duxede.Nazioartekolankidetzansarreratxobat egindanengoenez,etaesperientziaatseginizan zitzaidanez,eznuenzalantzarikedukiizena emateko,etaaukeratunindutenChalecosRojoskokideizateko.Hilabetebatzukgeroagodeitu zidatenMozambiken2019anjazozenIdai urakanarenmisiorako.Bertan,ospitalizazio-arloko arduradunpartehartunuen,etahandikaurrera arlohorretakoboardklinikokokidenaiz.Biziizan dudanesperientziaatseginetanekagarrienetariko batizanzen.Handenetarikjakinbeharizatenzen: triajeaegin,erditzeaketajaioberriakartatu, prebentzio-medikuntzaedoosasun-hezkuntza egin,edotahasierabateanerizaintzariez zegozkionlanakegin,halazelanlurraaitzurbatez lautu,kanpin-ospitalebatekodendakaltxatuedo zurezkopalletezkomunakzelaneginasmatu. Lankidetzabokaziozkoaetaaltruistabainoezden besteesparrubatda.Baina,nireustez,bizidituzun

etabizitzaosoanlagundukodizutenesperientziak garrantzitsuagoakdirahorregatikordaindu ziezazkizutendiruabaino.

Hilabetegutxibatzukigarotahalabeharrak osteraerenahastuzituenpartidarenkartak, orainarteazkenadenpartidarenak.Eskueran ipinizidanurtebeteetagutxigehiagobetetzen nabilenlanpostua,niretzatberen-beregiegina dirudiena,irakaskuntzaetaikerketako gainbegiralea.Lanpostuhonekaukeraematen ditorainartekonturatubarikneuzkangaitasunak

garatzeko,batzendirelakourteetanjokatu ditudanpartidak:ikerkuntza,irakaskuntzaeta kudeaketa.

Ezduguahaztubeharezen,halabeharrak bidegurutzebaterabagaroatzaere,gukgeuk erabakitzendugulazeinbidejorratuguradugun, etahorrexekhainzuzeneragitendugure profesionaltasuna.

Maitasunaedopremia?

RaulAveleiraMacías

BasurtukoUnibertsitateOspitalekoHelduenLarrialdienerizainasistentziala (Bilbo-BasurtukoESIa)

“Eraelmejordelostiempos,eraelpeordelos tiempos.Laedaddelasabiduría,ytambiéndela locura;laépocadelascreenciasydela incredulidad;laeradelaluzydelastinieblas;la primaveradelaesperanzayelinviernodela desesperación.

CharlesDickens Historiadedosciudades.1859

ERIZAINTZAK aurreeginbehardien erronkeiburuzpentsatzendudanean,ezin dutsaihestuberbahorieknireburuan durundiegitea.DickensekATaleofTwoCities elaberrianberbaegitendumendebaldeko zibilizazioarenaurrerapenarenaldebieiburuz, bainaerizaintzakgauregunbiziduenegoerara aldadaiteke.

Gauregunekotestuingurupolitiko,ekonomiko etasoziodemografikoakinflexio-puntu erabakigarribateraeroanduosasuna,etagure ekintzekbakarrikerabakikodutezeinnorabide edukikoduen.

Jakina,hainbestealdaeradauzkanarazobati erantzuteko,sistemaosatzendutentaldeguztiak inplikatubehardira,profesionalakizanalaez. Bainahorienguztienartean,badirudierizainaren lanbideadelagidalerrohorietakoaskoren ardatzetatikbat.

Berbaegitendaerizaintzakogarapenprofesionala beregaitasungorenetansakontzeaz,edo erizainarenfiguraprofesionaladenezfinkatzeaz, ekintza-eremuespezifikobatdaukala.Figura berriaksortzekosaiakerakegindira,halazelan kasuakkudeatzendituenerizaina,larrialdietako praktikaaurreratukoerizaina…,edoberbaegiten daneskumenberrieiburuz,halazelanerizainaren preskripzioazedoprozesuarinautomugatuak ebazteaz…,etaVascoNúñezdeBalboakbezala, geukereaukeraberri,izugarrietamugagabe

batenitsasozabalaikustendugu,aukeraugari eskaintzendituena.Bainaerizaintzarenikuspegi berriedoberrituhonenarrazoiazertanoinarritzen da,bereaukerezeta,gaitasunezdaukagun sinismeneanetaaitorpenean,edogauregungo egoerakbehartutakopremian?

Paradigma-aldaketabateragaroatzatebiztanleria geroetazaharragoak,morbimortalitate-patroien aldaketek,zerbitzualdakoretapremiazkoen eskariak,kostuenhazkundeaketaikuspegi ospitale-zentristak.Eta,hemen,hainzuzenere, hastengaragatazkan.

Egunkarietakolerroburuugarikmedikuen eskasiaaipatzendute,bainaezerizainena, nonetaEuropakomedikuntzaren/ biztanlekoratioprofesionalaltuenetariko batduenherrialdebateanhainzuzen, zeinek,aldiberean,erizaintzako profesionalaren/biztanlekoratioapalenetakobatduen.

Egunkarietakolerroburuugarikmedikueneskasia aipatzendute,bainaezerizainena,noneta Europakomedikuntzaren/biztanlekoratio profesionalaltuenetarikobatduenherrialde bateanhainzuzen,zeinek,aldiberean, erizaintzakoprofesionalaren/biztanlekoratio apalenetakobatduen.Beraz,logikoadirudi planteatzeaeaposibledensistemarenkargaren zatibat,berezdefizitarioadenlanbide-talde baterabideratzea.

Nahizterminoenaldaeraamaiezinbatsortubehar izateak,halazelan“praktikaaurreratukoerizain”, “ospitale-loturakoerizainkudeatzaile”,“gaitasun aurreratukoerizainkudeatzaile”,nahizlengoaia

bihurritubeharizateakesateko“erizaintzako indikazio”vs.“erizaintzakopreskripzio”,edo “erizainespezialista”vs.“erizaintzako espezialitate”,agerianuztendutekontzeptu-eta termino-nahasketa,prestakuntzareneta legeriarengarapeneskasa,etaargietagarbi araututaezdaudengaitasunakgaratzekodauden ziurtagirieskasak.

Historikoki,erizainarenlanbideasozialki zapaldutakotaldebatekosatudu.Gainera, tradiziojudu-kristauakbetidefinituizandu zainketa-ekintza,erizaintzarenfuntsa,karitateekintzatzat,baldintzabakomaitasun-ekintzatzat, baitahurkoarensakrifizio-ekintzatzatere.Beraz, ezdaharritzekoajasanduenzapalkuntza profesionalaetaakademikoa.Horrenadibide garbiadaBolognakoPlanaonartueta16urtera A2taldekoaizatenjarraitzea.Kudeatzaileakgara alaez?

Herritarrenosasun-premiaeta-eskariaaldakorrak dira,eta,beraz,sistemamalgutasunezegokitu beharda,bainalanekoegituraprofesionala zurrunegiada.

Lanbidearenkontzeptua,tradizionalkidefinitu izandaesanezezagutza-corpusjakinbatean oinarriturikojarduerabatzukmonopolizatzen dituenokupaziobatdela,zeinekokupazioa daukariautonomiaematenetagizarteaintzatespenaeskaintzendion.Erronkahorri beharbezalaerantzunnahibadiogu,mugak lausotzeaonartubehardugu,baigoitik,bai behetik,etaezlehiakidegisa,baiziketalaguntzaile gisa.Sinergiaprofesionalaksortubeharditugu, etaezlehiak.

Aldaketa-uneakhurreratzendabiltzagure lanbidera,zeintzukekintzaausartek,originalek, irmoeketabidezkoeklagundutaetorribehar baitira.

GuregidakIrlandabezalakoherrialdeakizan behardu,zeren1999anerizainenetaemaginen garapenerakokontseilunazionalasortuzuen,eta IrlandaEuropakoerizaintzakogarapen profesionalaurreratuenetakobatizateraeroan du,etaezhainbestekostu/etekinepelaburrerako neurriekonomikoetara.

“ Todoloposeíamos,peronadateníamos,íbamos directamentealcieloynosperdíamosensentido opuesto.

CharlesDickens Historiadedosciudades.1859

LanpararenDamak

SilviaCaballeroSánchez

Irakaslelaguntzailea.MedikuntzaetaErizaintzakoFakultatea. Leioakocampusa(UPV/EHU)

Erizaintzakograduarenetapraktikenbatzordekokideaetapraktika soziosanitarioenarduraduna.

“ZAINDU” berbarenesangurariburuz itauntzendidatenean,berbabarik geratutzen…naiz,kostatuegitenzait nireburuanagertzendirenideiaguztiak ordenatzeaseiletrabakarrikdauzkanberbahori definitzeko,etaEuskaltzaindiarenarabera, esangurahaudaukana:“Norbaitenedozerbaiten artahartu,kalterikedoezbeharrikgertaez dakion”;“galtzetikedohondatzetikbegiratu,bere hartangorde;“babestu”.Bainaerizainbatentzat definiziohorieskasgeratzenda.

Erizainguztiekikastenduteprestakuntza akademikoanErizaintzarenmetaparadigmaeta berelanbideakgizartearentzatdaukangarrantzia. Ebidentzianoinarritutakoezagutzakeskuratzen dituetapazienteeietasenideeitransmititzen dizkie.Hala,berelanbideaazterketazientifikoko eremubihurtzendu,etalankideekinpartekatzen duforoetabiltzardesberdinetan,aurrera segitzeko,pertsonenosasunahobetzearren.

Ezdazentzubakoaesateaerizaintzakozainketak, gauregunezagutzenditugunbezala,emakume handibatek(FlorenceNightingale-k)eraikitako zimenduetanoinarritzendirela.Krimeako Gerrarenheroinahorrek,“LanpararenDama” izenezereezagutzendenak,lanbidebateraldatu zuen,orduraartegutxietsizena,pertsonen osasunaetaongizatealortzekofuntsezko tresnatzaterabilizmetodozientifikoa,higienea etazaintza.Matematikakoezagutzakosasunepidemiologinaeta-estatistikanerabilizituen, gizonenmunduanemakumeenberdintasunaren aldeeginzuen,baietasustatuereezagutzaren gizartearenegungoeuskarridenpentsamendu kritikoetagogoetatsua.Emakumehorrek erizainentzakoheziketahobearenaldeko borrokatuzuen,etazainketakikusarazizituen, estandarizatuta,modernizatutaeta,jakina,

profesionalizatuta.

Gauregun,paradigmahorilortzeko,"gaitasun" kontzeptuasortuda,etaerizainokgaigarabaldin etagureezagutzak,trebetasunaketairitzi gogoetatsuapertsonakeraginkortasunez

Erizaintzakounibertsitate-irakaskuntzarenxedea profesionalakprestatzeadaitaunakeginditzaten, ezdaitezenkonformegera“horrelaegitenda, betihorrelaegindugulako”entzunda, ikerketarekinetateknologiaberrien erabilerarekinkezkatutaegondaitezen, aurrerapenakzabaltzeko.Unibertsitateirakaskuntzakaukerakeskaintzenditulanbidetrebetasunakgaratzeko,etaerizaintzanaldaketa esanguratsuakegiteaahalbidetzenduten ezagutzaksortzenditu,etahorrelalortzendu gizarteaneraginaedukitzea,aintzatespeneta prestigioprofesionalazgain.

Pentsamendukritikoa,elkarrizketa,enpatiaeta entzuteaktiboafuntsezkotresnakdira unibertsitatekoirakasleentzatedogauregungo Lanpararendamentzat,horietatikondorioak ateratzeko,komunikatzekoetaetorkizuneko erizaineilaneantrebeakizatenirakasteko,horrela jarraipenaemandakiondadinerizaintza modernoarenaitzindariarenondareari.

Batzuetan,irakastenikasteaoztopolasterketabihurtzenda(irakaskuntza, masterra,doktoregoa,espezialitatea, inpaktuhandikoaldizkarietakoartikuluen argitalpenak,plaza),garestiegia,eta, ondorioz,gauzatzekozaila.

Halaetaguztizere,ezdalanerrazairakasten jakitea.Gauregunekoirakaskuntza-eredua, hezkuntza-politikanizandakoaldaketak (BoloniakoPlana)etairakaskuntza-etaikerketadualtasunadirelakausa,zailadaerronkahorri bermeosozaurreegitea.Batzuetan,irakasten ikasteaoztopo-lasterketabihurtzenda (irakaskuntza,masterra,doktoregoa, espezialitatea,inpaktuhandikoaldizkarietako artikuluenargitalpenak,plaza),garestiegia,eta, ondorioz,gauzatzekozaila.

Hainbatarrazoirengatikerabakinuenoheaurrean egoteariuztea,asistentziakoerizainizateari,eta irakaskuntzanjardun.Arrazoihorienartean, nabarmenduguranituzke,besteakbeste, erizaintzakoezagutzaikasleekinetanirelankide profesionalekinpartekatzea,zaintzenetengabeko ikaskuntza-prozesuarekinkonprometitzea,eta etorkizunekoerizainakirakaskuntza-etaikerketakarrerarantzmotibatzeaetainspiratzea.

Irakaskuntza-etaikerkuntza-karrerakabantaila ugariditu,esatebaterako,gogobetetzepertsonal handiaetagizarte-aintzatespenhandia,ikertzeko aukerakematendituetairakasleen,ikasleeneta antzekokideenartekoloturakezarri.Halaeta guztizere,etengabehausnartubeharda irakaskuntzarenfilosofiariburuz,ezagutzaketa

sormenezkoirakaskuntza-estrategiakaldian behineguneratubehardira,eta,jakina,motibazio etadedikaziohandiabehardira.

Florence-rentzatezzenerrazaizangerra-garai bateanetagizonaknagusizirenmundubatean, bainaeutsiegionzion,berehelburuarekinsegitu zuenetazainketetanerizainerreferentebihurtu etorkizunekoerizainentzat.Gauregun,berelanak lanpararenbeste“Dama”batzueninspirazioa izatendirau,nireadenbezala,kalitatezko erizaintzamodernoetaprofesionalbaterantz aurrerasegitzeko,zainketakirakastekoeta irizpideakbateratzeko,horiekdira-etagure lanarenhelburua.Bidaialuzeaizanarren,baina bidaiatzeabiziizateada,etabizitzensegitugura dutzaintzeko.

ArtWilliams

“ Ezdizutesangoerrazaizangodenik,baina esangodizutmerezikoduela.

Zaintzearengarrantzia:zaindu dezagun,zaindukodute

GarbiñePérezLlarena

Erizainklinikoa.GurutzetakoUnibertsitateOspitalekoPediatriakoLarrialdien Zerbitzua(Ezkerraldea-Enkarterri-GurutzetaESIa)

SociedadEspañoladeUrgenciasdepediatría(SEUP)elkartekotriaje lantaldearenestatukokoordinatzailea.

NursingResearchChallenge, Ezkerraldea-Enkarterri-GurutzetaESIa.

OPARI batdagurelanbideariburuz gogoetaegitekogonbitehau.Erronka batda,bainabaitaaukeraparebakoa eretestuhonenbidezneureburuaadieraziahal izateko.

PERTSONAKZAINTZENDITUGUNPERTSONAK gara,haiekinharremanakditugueta,zaintza horrenbidez,eurenosasunaeta,beraz,euren bizi-kalitateahobetzenditugu.Betijakinizandut ZAINDUguranuela,lagunduguranuela,eta,horri esker,egunezegunikastensegitu,ahaliketa zainketaonenakematen.

Lanbideanaldaketakikustenditut,beharbada orainarteikusigurakonituzkeenakbaino gutxiago,bainabideandatoz.Lanbide zientifikoarenikusgarritasunarenbidean, erizaintzarenaldekoapustuaeginguraduten hurrengobelaunaldientzatereduerreferentetzat. Erizainakzientzialariakgara,erizaintzakodiziplina etenbarikaplikatzenetaeguneratzendugu, eskuradugunebidentziarikonenaz.

Espezialitateengarapenarengarrantzia,graduko belaunaldiberriena,irakastearenazaintzen, laguntzenetabideanlaguntzen.Buruan sarrarazteaezenkontuaezdelabakarrik erizaintzakoteknikakegitea,ezpadaaskozerizain izateaetazaintzakemateagehiagodela.

Zortehandiaizandutlanbidearengarapenean, zortehandiaizanduttopoegindudalako konturatubarikerelagundudidatenpertsonekin, erizainekinetaerizainekin.Harremanak edukitzeko,zaintzekoetapazientearenganaeta familiarenganahurbiltzekodaukatenmodua. Hainbesteikasidut,etahorretansegitzendut, eguneroikasten,ezinduteskertutaezegon.

Elkarrekinbakarrikegingoduguaurrera, banakakoahaleginekezdutebalio,ezpada lanbidezoragarrihonenahaleginkomunek.

Arohaudabiztanleriarenzahartzearen, kronikotasunarenetaegoerahoriekdakartzaten zainketakonplexuenaroa.Bainaezdezagun ahaztutxikienenbiziraupenahanditzea,zeren, eraberean,zaintzakonplexuetaespezializatuak behardituzten.Erabereran,gaixotasunen kronikotasunakerepediatriarenarloarieragiten dio.Umezaroanzainketaespezializatuakbehar dira,gurepazienteeiasistentziarenkalitaterik onenaemanbehardiegu,adinaedozeindela ere.

Ezditzagunahaztu,ezdirelakoheldutxikiak,ume etanerabeakbaino,etaberenberezitasunak, berezkoezaugarriak,gaixotasunaketazaintzapremiakdauzkate.Pediatriakoerizaintzaren zainketaespezializatuhoriekaintzathartuta bakarrikegingodutaurrera.

Elkarrekinbakarrikegingoduguaurrera, banakakoahaleginekezdutebalio,ezpada lanbidezoragarrihonenahaleginkomunek.

Apustuaeginbehardaebidentziazientifikoaren, erizaintzakoespezialitateen,aintzatespenareneta ematenditugunzainketenhobekuntzarenalde. Gurelanbidekoirakaskuntza-alderdiarigarrantzia ematea,bideangidatuz,horiereZAINTZEAda.

Ikusikoahaldutpediatriakoerizainei,beren profesionalhandiei,egitenzaienaitorpena, enplegu-poltsaberezkobategotea,berezko oposiziopublikobat…Askodagoegiteko,baina bideajorratzengabiltza.

Segidezagunzaintzen,segidezagunzaintzen ditugunpertsonei,eurenfamilieieta,ondorioz, bizigarengizartearialbaitzainketarikonenak ematen.Ikusarazdezagunkalitatezkoerizainzainketengarrantzia

Elkarrekinahaldugu,ziurnago.Ospadezagun erizaintzareneguna,gauretabeti.

Erizaintzakobokazioaetaegungo egoera.Gogoetalaburbat

LauraÁlvarezCollado

ZazpiKaleetakoosasun-zentrokoerizaina(Bilbo-BasurtukoESIa) Instagramekozabalkunde-edukiarensortzailea:@enfermelau.

ERIZAINTZAZ pentsatzendugun bakoitzean,gureburuakautomatikoki bokazioberbarekinlotzendu.Egiada, askotan,unibertsitaterasartzendirenikasleek txikitatikargidutelaerizainizannahidutela.Ez zennirekasuaizan.Medikuntzakedofarmaziak itsutueginninduteninstitutukoazkenurteetan. Iaselektibitateaeginarteeznuenjakinzerzen benetanerizainaizatea,etahorrenaldeeginnuen.

Karrerakolehenlauhilekoagogorraizanzen,zeren hemezortziurtebainogehixeagozeuzkatennire ikaskideguztiekargizutenerizainizangura zutelabizitzarengainontzerako,batzuekfamiliabetebeharrengatiketabestebatzuek “bokazioagatik”;bitartean,jakinnahiannenbilen munduhuraniretzategokiaotezen.

Bigarrenmailan,lehenaldiz,ospitaleaerizaintzako ikaslebateneranzapaldunuen.Gogoandaukat urduritasuna,hanzeraurkitukonueneznekielako, eta,eraberean,kezkaturiklehenpraktikalditikzer itxarotenotenueneznekielako.Gogoandut ospitalekousainhainberezia,jendeaskokgorroto duenbainaguhipnotizatzengaituenhori; unitatekokorridorehotzetahutsaketapazienteen etasenideenirribarreberoakgelakoatetiksartzen zinenean.Unehartankonturatunintzen beharbadamunduguztiakezzuelaberdin garatukoerizaintza-bokazioarensentimenduhori. Jazoeginzen,besterikgabe,etaondorioztatu nuenbokazioasortzenzelaenpatiaetaerrespetua sentitzeanbereburuaezinzainduedozaintzeko tresnarikezdaukatenenganako.

Handikaurrera,profesionaleranhaztenhasi nintzen,baitapertsonaeranere.Hasinintzengai zehatzagoetaninteresatzenetatrebatzen.Ulertu nuenerizaintzazerbaitgehiagozelalehenengoan zundatzeaedokateterhandibatondobideratzea baino,gurehelburuapazientearenesferaguztiak batukozituztenzainketaintegralakemateazela.

Geropandemiahelduzeneta,harekinbatera, niregraduazioa.Edozeingraduatuberrikbezala

Ulertunuenerizaintzazerbaitgehiagozela lehenengoanzundatzeaedokateterhandi batondobideratzeabaino,gurehelburua pazientearenesferaguztiakbatukozituzten zainketaintegralakemateazela.

egunbatekoedobikokontratuprekarioekinhasi nintzenbeharrean,COVID-19kosolairubatean jauzinintzenarte.Ezzegoendenboraerrealik pazienteeieskaintzeko,lan-kargahainzenhandia, nonaskotanezbaikeneukabostminutuereNBEa kenduetakomunerajoateko.Papergintzaketa erregistroekteknikabatetikbesteteknikabatera sobrangeneuzkanminutuetatikaskolapurtzen zizkiguten;ordugehiagoematengenituen lankideeilehenagotikzeukatenabainolan gehiagoezlagatzeko,gurebizitzapertsonala sakrifikatuz,etxeannorbaitzaingenuelajakinda… Eta,halaere,erneetatinkosegitugenuen, jendeakbehargintuelakoetabehargaituelako.

Gezurraesangonukeesangobanuezdudala inoizpentsatulanbideauztea;izanere, zoritxarrez,nirelan-esperientziakohiruurte laburretanegoerazailakbiziizanditut pandemiarenetabaliabidematerialenetagiza baliabideenurritasunarenondorioz,baina benetanezdagoezerzaintzeazgain gogobetetzennauenik,eta,azkenean,horida kontua.

Orain,erronkaprofesionalberribatplanteatzen zaigu:osasun-krisianErizaintzariemanzitzaion ikusgarritasunguztiazbaliatzeakalitatezko

erizain-zainketenaldeborrokatzeko,herritarrei etaosasun-sistemeigurelanbidearengarrantzia ikusaraziz,horrela,osasun-funtzioanoraindela urtebatzukatxikizitzaigunbigarrenmailako eginkizunaezabatzearren.

Aniztasunaetaemakumeenlidergoa, Sanitatearenerronkaberriak

Enguia(Afaf)MalaininTalebuya

Erizaintzakograduatua.EmaginaOsakidetzan Errefuxiatuohia,Saharakoerrefuxiatu-esparruetatiketorria.

“ObstetrixhaciendoTuiza:matronasrumboalSáhara”proiektuarenbultzatzailea

GIZADIAREN historiarenhasieratik, emakumeokelkarrenbeharraedukidugu erdituahalizateko,nahizgizakiberriari harreraegiteko,nahizamarietaumeari laguntasunaemanetalaguntzekoetazaintzeko. Horregatik,adituaskokdioteEmagintzamunduko lanbiderikzaharrenadela.

Bitxiada,hainbesteurtekoibilbideaizanarren, oraindiklanmailanhaingutxiaitortzea.Ia esklusibokiemakumeenadelakoizangoda?Edo, beharbada,emakumeenlankideaizanik, erabiltzaileakemakumeaketaberejaioberriak bainoezdirelako?Gainerakoerizainekinjazotzen denbezala,bereazterlan-eremuazainketak direlakooteda?Etagauzaberajazotzendaberriz ere:zaintzadamunduezagunarenhasieratik emakumeekegitendutena.Eta,zoritxarrez,gutxi arduradiosortudugunjakintza-arloak.

Genero-desberdintasunhoriekEmagintzan(eta, orohar,Erizaintzan)ikusdaitezkebotere-postuak eskuratzerakoan,berbarako,emakumeak gehiengoadirenlanbideaizanik,zuzendaritzaetagainbegiratze-karguaskogizonekbetetzen dituzte.

Mundusanitarioanereezzaiebaliohandirik ematenmigratzaileei,etaaregutxiago migratzaileakemakumeakbadira.Emakume, erizain,emaginetaetorkinnaizenaldetik, xenofobiarenetamisoginiarenondorioakikusi etapairatuditut.Ikusidutzenbaitlankideek zenbaiterabiltzaileerairaingarriztratatzen dituztelagaztelaniazberbetanezdakitelako, buruanbeloadaroatelakoedo,bestebarik,beste etniabatekoaizateagatik.Etaneukere, profesionalnaizenez,iruzkinarrazistakerejasan beharizanditut,halazelan"Nikustenuen atzerritarguztiakhonaetortzenzinetelalaguntzak eskatzera.”“Kontxo,karrerabatikasibaduzu; eskerrakhemenzauden,zureherrialdeanegongo

bazinaezkondukozintuzketenetaezzinateke sukaldetikaterako".

Zaintzadamunduezagunarenhasieratik emakumeekegitendutena.Eta,zoritxarrez, gutxiarduradiosortudugunjakintzaarloak.

Zoritxarrekoiruzkinhoriekegitendituztenaskok ezdakitenadanirebizitza,emakumeetorkin gehienenabezala,etenbakoborrokaizandela. Sahararerrefuxiatuenesparruetatikirten nintzenetik,betisaiatubeharizandutnire lankideekhalakobiegiten,haieiematenzitzaien aitorpenberaemanziezadaten,horiguztia independentziaetaemantzipazioekonomikoa lortzeko.Baliabideekonomikogutxikofamilia batean(errefuxiatubatzuengandikitxaron daitekeenez),gaztelaniaetaeuskaraikasibehar izannituen,etaaldibereansaiatzennintzennota onakateratzenetaikasturteaezerrepikatzen. Bitartean,saiatzennintzenzenbaitiruzkineta salatzennindutenatzamarrakaldebaterauzten, esatenzutela-etanirehelburuaezkontzeaeta seme-alabakedukitzeazela,edoikastenbanuen, mailaertainbatekinkonformatubeharnuela, lehenbailehenamaituetalanegiteko.Azken finean,horixezennigandikitxarotenzena, “errefuxiatugaixoa”nintzeneta.

Zorionez,laguntasunaereemandidatenireikasle bizitzanzehar,etagauregunere,lanbidearen ibilbidean,laguntasunaematensegitzendute nireibilbideprofesionalean,generoaz,etniazeta nirelarruarentonuazharantzagoikustenjakin dutenpertsonazoragarriek,gauregunnire familiarenpartedirelasentitzendudan pertsonek,horietakobatzuekBasurtuko UnibertsitateOspitalekoErditzeUnitatean

dihardutenek.Lerrohauetatik,aitorpentxikibat etanireeskerriksakonenakemannahidizkizuet erauntsialdietanneureetxeaetababeslekua izateagatik.

Amaitzeko,ustedutEmagintzak(etaErizaintzak etaMedikuntzak,orohar)erronkadaukatela munduglobalizatuhonetaraegokitzea,bere

programetanmigratzaileaksartuzetaemakumeen lidergoasustatuzkudeatzekoetazuzentzeko postuetan;horrelabakarrikibilikoginateke mundubidezkoagoetaberdintasunhandiagoko baterantz.Azkenfinean,ezdezagunahatz edertasunaaniztasuneandatzala,aniztasunak aberastasunkulturalabultzatzenduelaetahorrek, eraberean,gizartearenaurrerapena.

Lankidetza bereziak

Zertandiharduerizainbatek?

PabloSánchezBallesteros

CastellókoConsorciohospitalarioProvincial-ekokritikoenunitatekoerizaina FORUCIko(FormaciónUciera)zuzendarikideaeta“EnfermeríaTecnológica” blogareneditorea

2023urteanbete-beteangaude,etaatzeangeratu zirenNursingNow,pandemiaeta20:00etan balkoietanizandakotxaloak.Halaere,pertsona askoksegitzenduteerizainbatekzeregitenduen jakigabe.Oraindikerebadirabetzuloetatik begiakateratzenzaizkienpertsonakirakurtzen duteneanerizaintzakodoktoreakdiren emakumeakdaudelaedoikertzenbakarrik dihardutenerizainakdaudela.

Galdetuedozeinpertsonari,osasun-profesionala ezbada,zureingurukoei,zertandiharduenerizain batek.Seguruenik,honelakozerbaiterantzungo dute:Txertoakjarri,analisiakatera,ipurdiak garbitu…Herritarrek,orohar,erizainengaineko ikuspegihoridaukate.

2015ean,inkestabatekagerianutzizuen biztanleriaren%60kezzekielazeregitenduen erizainbatek(EFEAgentzia,2015),bainaezdut ustedatuakaskozhobeakdirenik8urtegeroago, erdigunemediatikoanbete-beteanjarrigintuen pandemiabatenostean,zeinekgurabarikheroien aldareetaraeroangintuen.Gauregunoraindik erebadiraerizainaedoOLTotenaizenitauntzen didanik(45urtegeroago).

Beharbada,marketin-irakasgaibatbeharkoda erizaintzakocurriculumean.Osogaizki“saltzen” dugugeureburua,haintxartoezen,beharbada, gurehurbilekoekereezdakitenbenetanzertan dihardugungureegunerokotasunean.“saldu” ulerdezagun“geureburuazelanezagutarazten dugun”,zertandihardugunetaEspainiako erizainakzeregitekogaigaren.

Orduadagurelanaaldarrikatzeko,ahotsa altxatzekoetaerizainbatekdenetarakoezduela baliodeiadaregiteko;ezindelaibiliegunbatean kirurgiakosolairuanpertsonakzaintzen,hurrengo eguneanpediatriarajoan,etaZIUkobajabat betetzentxandaamaitzeko;orduadaeztarria urratzekoesanezgurelanbideaebidentzia zientifikoanoinarritzendelaetajadaezgarela

XIX.mendearenhasieranKristorenaldebehar egingozutelaberbaematenzutendiakonisak, ordaineansoldatarikjasobarik(Amezcua,Manuel, 2016),eta“bokazioak”ezdaroalaberebaitan tratutxarorokorturik,etagurehipotekakezin ditugulaberarekinordaindu.

Gureherrialdekoosasunarenoinarriagara, bainaalbisteetakoargazkietanagertzenez direnprofesionalakizatensegitzendugu

Erizainbatek,zaintzeazgain,ikertu,kudeatu, prestakuntzaeman,ikasi,berritu,zerbaitiekin egitendio,etagehienetanberelan-ordutegitik kanpoegitendu,maitedituenpertsonei daukagunpreziatuenalapurtzendie,haiekin egotekodenbora.

Gureherrialdekoosasunarenoinarriagara,baina albisteetakoargazkietanagertzenezdiren profesionalakizatensegitzendugu,nahizeta EKIPOARENzatiosogarrantzitsuaizan.Bai, horrelaidatzita,letralarriz,osasun-arretadiziplina anitzekoekipobateanoinarritzendelako,etainor ezdelakoinorbainogarrantzitsuagoa.

Orduadasinestenhasteko,azkenurteotanlortu dugunguztiazharrosentitzeko,saltzenjakiteko etamunduguztiakjakitekoerizainbatekzer egitenduen.Oraindikerebideluzeadago egiteko(espezialitate-sistemahobetzea,A1maila lortzea,unibertsitate-graduatuguztiekbezala, kontratazio-sistemahobetzea,etab.),baina edozeinbide,luzeaizandaere,lehenengo urratsazhastenda.

Bibliografía

AgenciaEFE.(2015,mayo11). Un60%delosespañolesno sabequéhacenlosenfermeros.ELMUNDO.

Amezcua,Manuel.(2016,urtarrilaren4).Nightingaleylas DiaconisasdeKaiserswerth|Gomeres.https://www. fundacionindex.com/gomeres/?p=1269

Erizainenosasun mentalazaintzea

JordiMitjàCosta

ElikaduraNahasmenduenUnitatekoerizaina(BartzelonakoSantJoanOspitalea)

www.enfermeriablog.complataformadigitalarenegileaetaeditorea

COVID-19arenpandemiakeragin suntsitzaileaizanduEspainianlanean dihardutenerizainengan.Hainbeste hiletakohigadurakondorioosolarriakizanditu erizainenosasunmentalean;izanere,horien herenak(%33)aitortzendudepresioaizanduela, 10etik6kbaieztatzenduinsomnioaizanduela( %58,6)etaherenbikbainogehixeagokantsietateepisodiolarriakizanditu(%67,5).

HauekdiraerizainensektoreanEspainianinoiz egindeninkestahandienetikateratakoemaitza etaondorioetatikbatzuk:19.300erizainekparte hartuzuten2022kourtarrilekolehenasteetan.

Azterlanhonekagerianuztenduerizainakegoera jasanezineandaudela:lehertutaetamotibaziorik barikdaude,etahorietakoaskoklanbideariuztear: hala,iaerdiek(%46.5)lanbideariuztekoaukera aztertudute,eta10profesionaletik3k(%28,4) ezluketekarreraberrizegingoatzeraegiteko aukerabaleukate.

Profesionalen%84,7kaitortzendupandemiak bereosasunmentalarieragindiola.Lorratzhori aresakonagoaizandazainketaintentsiboetan, lehenmailakoarretan,arretasoziosanitarioaneta larrialdietandihardutenprofesionalenartean.

Inkestakagerianuztendu,eraberean,erizainen %16,5ekbajaeskatubeharizanduela antsietateagatik,estresagatikedoakidura mentalagatik.Etaarlosoziosanitarioko profesionalekdaukatearrazoihoriengatikobajen intzidentziahandiena(%19,1).

Osasunmentalaosasunarenosagaiintegraleta funtsezkobatda.OsasunarenMunduko ErakundearenKonstituzioakdioosasuna erabatekoongizatefisiko,mentaletasozialeko egoeradela,etaezbakarrikafekziorikedo gaixotasunikeza.Definiziohorrenondorio

garrantzitsubatdaosasunmentalanahasmendu mentalikedo-desgaitasunikezizateabainozerbait gehiagodela.

Osasunmentaladefinitzendaesanezongizateegoerabatdela,nonpertsonagaidenbere gaitasunakgauzatzendituenetabizitzakoestres normalariaurreegiteko,moduproduktiboanlan egitekoetaberekomunitatearilaguntzeko.Zentzu positibohorretan,osasunmentalafuntsezkoada norbanakoarenongizatearenetakomunitatearen funtzionamendueraginkorrean.

Profesionalen%84,7kaitortzendu pandemiakbereosasunmentalarieragin diola.Lorratzhoriaresakonagoaizanda zainketaintentsiboetan,lehenmailako arretan,arretasoziosanitarioaneta larrialdietandihardutenprofesionalen artean.

Ongizateaetaosasunmentalafuntsezkoakdira pentsatzeko,sentimenduakadierazteko, besteekinelkarreragineanibiltzeko,sostengua irabaztekoetabizitzazgozatzekodugungaitasun kolektiboetaindibidualerako.Horioinarrihartuta, esandaitekeosasunmentalasustatzea,babestea etaberrezartzeamunduosokopertsonen, komunitateenetagizarteenbizi-kezkakdirela.

Ondoren,zuekinaholkubatzukpartekatukoditut osasunmentalazaintzeko:

•Harremanpertsonalosasungarriakizatea: kontaktusozialaoxitozinarekinlotzenda, ongizate-sentsazioaematenduenneuropesido batekin.Horregatik,garrantzitsuadalagunak etafamiliarekikoharremanakzaintzea.Oso lagungarriadanahasmendupsikologikoetan etaantsietateariaurreegiteko.

•Isolamenduasaihestea:autoestimubaxuarekin etasintomadepresiboekinlotzenda.

•Loarenordutegiakzaintzea:Pertsona bakoitzarenarabera,garrantzitsuadaegunero 7eta8ordubitarteanloegitea,gutxi gorabehera.Gainera,komenidabetiordu bereanloegiteaetaerrutinaberarijarraitzea.

•Elikadurazaintzea:ondoaukeratudietaosatzen dutenelikagaiak.Saihestuelikagaikoipetsuak edoazukredungehiegidaukatenak,eta,ostera, janfruta,barazkietazuntzugarikoelikagai asko.

•Errutinaketajarduerakantolatutaedukitzea: Ikasilehenesten,kontuanhartuzuregaitasunak etazereginbakoitzerakodauzkazunbaliabideak (materialaketadenborazkoak).

•Gureemozioakkudeatzea:Garrantzitsuada guresentimenduakadierazteaetaezlarritzea normaletikateratzendenedozein inguruabarrekin.Onadabestenganakozabalik egoteaetakezkaknorbereburuarentzakoez gordetzea.

•Erlaxazio-denboraedohobbybatedukitzea: Zaletasunbatezburuaaktiboetalanpetuta edukitzeaklaguntzendigugureahalmenez jabetzen,moduproduktiboanlanegiteneta egunerokotentsionormaleihobetoaurre egiten.

•Ariketafisikoaegitea:Osopositiboadaastean 2-3biderjarduerafisikoaegitea;izanere, endorfinaketaserotoninabereiztenlaguntzen digu,zeintzukongizate-sentsazioarekinoso lotutadauden.

•Helburuakedukitzea:Epelaburrerako, ertainerakoetaluzerakoxedeakfinkatzeak laguntzendubizitzaegituratzenetazentzua ematen.

•Positiboaizatea:Jarrerakonstruktiboaeta positiboaizatea,pertsonakberakbereburua etaingurukopertsonakonartuta.

•Laguntzaprofesionalabilatzea,baldinarazoek argirooztopatzenbadutefuntzionamendu pertsonal,sozial,familiareta/edoeskola-eta lan-funtzionamendunormala.

BILBO-BASURTUKO ERAKUNDESANITARIOINTEGRATUA ORGANIZACIÓNSANITARIAINTEGRADA BILBAO-BASURTO