ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke >> ©eMðkr{LkkhkÞýku rðsÞíkuíkhk{T >>
©eLkhLkkhkÞýËu ð MkkrníÞ økú L Úk{k÷k - 45
©eLkhLkkhkÞýËuð LkqíkLk {trËh {nkuíMkðLkk WÃk÷ûÞ{kt «fkrþík
íkLk - {LkLkwt MðkMÚÞ, ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
-: ÷u¾f :zkp. Mðk{e MkíÞ«MkkË ËkMkS - ðuËkLíkk[kÞo
Ãk.Ãkw.Ä.Äw.1008 yk[kÞo ©efkiþ÷uLÿ«MkkËS {nkhksLke yk¿kkÚke -: «fkþf :{ntík MkËTøkwÁ Ãkwhkýe Mðk{e Ä{oLktËLkËkMkS ©eMðkr{LkkhkÞý {trËh ¼ws
1
2
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ -: ÃkwMíkf «kró MÚkkLk :©eMðkr{LkkhkÞý {trËh, ©eLkhLkkhkÞýËuð fkuXkh. Mkexe Ãkku÷eMk MxuþLk Mkk{u ¼ws - fåA, ÃkeLk. 370001
{qÕÞ :- Yk. 20 ykð]r¥k - «Úk{ «ík. 3000 © Mkðo n¬ «fkþfLku MðkrÄLk Au.
MktðíkT 2066 ðiþk¾ MkwË-5 íkk. 18-5-2010 {tøk¤ðkh -: ftÃkkuÍ íkÚkk Mkuxªøk :zkp. Mðk{e MkíÞ«MkkË ËkMkS -: {wÿf :©eLkhLkkhkÞý r«Lxªøk «uMk ©eMðkr{LkkhkÞý {trËh, ¼ws
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
rLkðuËLk
3
Mkðkoðíkkhe ©eMðkr{LkkhkÞý ¼økðkLku AwÃkiÞk{kt Ä{o-¼Âõík ½uh sL{ ÷R yÄ{eo ík¥ðkuLkku Lkkþ fÞkuo yLku MkßsLk ÃkwÁ»kkuuLkwt hûký fÞwO. çkkÕÞkðMÚkk{kt {kíkk-rÃkíkkLke Mkuðk fhe. ðuË, WÃkrLk»kË Ãkwhkýku ykrË çkÄkt þk kuLkwt yæÞÞLk fÞwO. yrøkÞkh ð»koLke LkkLke ðÞu ½hLkku íÞkøk fheLku yLkuf SðkuLkk fÕÞký nuíkw ðLkrð[hý {kxu [k÷e rLkféÞk. íkÃk fhíkk Ér»kykuLku ËþoLk ykÃke íkÃkLkwt V¤ ykÃÞwt. Mkkík ð»ko MkwÄe MktÃkqýo ¼khíkËuþ{kt ¼ú{ý fhe økwshkík{kt ÃkÄkÞko. ÷kus{kt ©e{wõíkkLktË Mðk{e ykrË Ãk[kMk MktíkkuLku {éÞk. íÞkh ÃkAe WØðkðíkkh ©ehk{kLktË Mðk{e MkkÚku r{÷Lk ÚkÞwt. ©ehk{kLktË Mðk{eyu ðýeohksLku ¼køkðíke Ëeûkk ykÃkeLku ©eMknòLktË Mðk{e yLku LkkhkÞý{wrLk yuðkt çku Lkk{ ykÃÞkt. ©ehk{kLktË Mðk{e MðÄk{ ÃkÄkÞko ÃkAe ©eMknòLktË Mðk{e Mktíkku ¼õíkku MkkÚku ÷RLku økk{ yLku Lkøkhku{kt rð[hý fhðk ÷køÞk. yk Mk{Þu Mk{økú økwshkík{kt ytÄkÄqtÄe Vu÷kÞu÷e níke. «ò Ëw:¾e níke. hkòyku ËkÁt, yVeý, økktòu, {ktMk suðkt ÔÞMkLkku{kt zqçÞk hnuíkk níkk. ©enrhyu MðÞt økk{-Lkøkhku{kt sRLku hkòyku yLku «òykuLku WÃkËuþ ykÃkeLku ÔÞMkLkkuÚke {wõík fÞko. íkLk-{LkÚke MðMÚk çkLkkÔÞk. hkòykuLku «ò «íÞuLkwt ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ Mk{òÔÞwt yLku «òLku Ãký ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ Mk{òÔÞwt. ¾kMk fheLku fkXe- Ëhçkkhku{kt ÔÞMkLkkuLkwt ðÄkhu «{ký{kt [÷ý níkwt suLku ©enrhyu AkuzkðeLku þwØ MkíMktøke çkLkkÔÞk. ykðe heíku ©enrhyu Mk{ksLku ÔÞMkLk {wõík fheLku ÃkAe Ä{oLkku WÃkËuþ ykÃÞku yLku {kuûkLkku {køko çkíkkÔÞku. yk ÃkwMíkf{kt íkLk-{LkLkwt MðMÚÞ fuðe heíku òýðe hk¾ðwt yLku ÔÞMkLkÚke Ëqh fuðe heíku hnuðwt íkuLke ÃkwhuÃkwhe òýfkhe ykÃkðk{kt ykðe Au suÚke çkÄkLku yrík WÃkÞkuøke Úkþu. ÷e. {ntík Ãkwhkýe Mðk{e ©eÄ{oLktËLk ËkMkS ©eMðkr{LkkhkÞý {trËh ¼ws-fåA
4
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
çku çkku÷
¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu Ãkku í kkLkk ºkeMkð»ko L kk yÕÃkMk{Þ{kt økwshkík{kt yhksfíkkLke ÂMÚkríkLku çkË÷e Lkk¾e 18{e MkËeLkk fk¤Lkwt yð÷kufLk fheyu íkku økwshkík yLku Mkkihk»xÙT - fåALke ¼qr{{kt íkku fuh ðíkoíkku níkku. ykLkwt fkhý {kuxk¼køku Ä{oLkk Lkk{ Ãkh rLkÞ{kuLku yðøkýeLku {ã, {ktMk, nkufk, økktòu, ík{kfw yLku {iÚkwLk suðkt ÔÞMkLkku níkkt. fkuR yuðwt økk{ Lk níkw ßÞkt ykðe «ð]r¥k Lk [k÷íke nkuÞ. hks Ëhçkkhku{kt Ãký ykLke {nurV÷ku Úkíke níke. ½h{kt çkihe - AkufhktLku ¾kðk {kxu yÒk, Ãkeðk {kxu Ãkkýe yLku Ãknuhðk {kxu ð ku Lk {¤íkkt Aíkkt Ãký ÔÞMkLkku{kt ÃkiMkku çkhçkkË fhe Lkk¾íkk níkk. yk Mk{Þu fu ð ¤ økw s hkík{kt Lkne Ãkht í kw Mk{økú ¼khíkð»koLkk hkßÞku{kt þkMkLk Lkerík rAÒkr¼Òk ÚkR økR níke. økwshkík{kt íkku hkskyku ËkÁ yLku nkufk suðk ÔÞMkLkku{kt zqçÞk hnuíkk níkk. Ä{o, y®nMkk, MkËk[kh yLku LkeríkLkwt Lkk{kurLkþkLk Lk níkwt. Ãkhtíkw íkuLkkÚke WÕxwt ÔÞMkLkkuLkk fkhýu sLkíkk{kt ÷qtx, [kuhe Ëhçkkhku îkhk [÷kððk{kt ykðíke níke. sLkíkk Ãký {ã, {ktMk ík{kfw, yrVý suðkt {ktËf ÃkËkÚkkuo{kt zqçÞk hnuíkk níkk. økwshkík{kt hkòyku yLku sLkíkkLke yuðe Ëw»ÃkrhÂMÚkrík òuRLku ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu rð[kÞwO fu hkò yLku «òLku Ä{o, y®nMkk, MkËk[kh yLku Lkerík íkhV ÷R sðk {kxu ÃkkuíkÃkkuíkkLkk fíkoÔÞLku ÞkË fhkððwt òuRþu yLku Mkki «Úk{ íku{Lke þkherhf MðkMÚÞ yLku yk Úkf ÂMÚkríkLku MkwÄkhðe Ãkzþu. íkuLkk
5 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke {kxu yuf s Mkh÷ WÃkkÞ Au ÔÞMkLkkuÚke {wõík fhðk. íku {kxu ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu økk{kuøkk{ ÔÞMkLk {wÂõíkLkwt yktËku÷Lk [÷kÔÞwt yLku yuf rLkÞ{ Ãký çkLkkÔÞku fu y{khk ykr©íksLkkuyu lé¼¢çΠò Ýæ y²¢Á²æ Ý¢læ |¢æx¢¢çÎ }¢ÎÜU}¢ì JJ ( rþûkkÃkºke) yÚkkoíkT y{khk ykr©íksLkkuyu ¼ktøk {rËhk þhkçk ykrË Lkþe÷e ({Ëf) ðMíkwykuLkwt MkuðLk Lk fhðwt yLku {ktMk suðkt y¾kãÚke Ëqh hnuðwt. ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu ÷kufkuLku Äehu Äehu þkherhf yLku {kLkrMkf MðkMÚÞ íkÚkk yk Úkf ÃkûkLku MkwÄkheLku Äk {f yðMÚkk MkwÄe ÃknkU[kzâk. ÷kufkuLku Äk {f çkLkkððk {kxu ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu ÔÞMkLk {wÂõík Úke þÁykík fhe, yksu Ãký yk Mkt«ËkÞ{kt íku{Lkku «¼kð [kÕÞku ykðu Au. yksLkk Þw ø k{kt WÃkÞw o õ ík ¢{Úke ÷ku f ku L ku Äk {f (ykæÞkÂí{fík) ÂMÚkrík MkwÄe ÃknkU[kzðk {kxu su {wÏÞ çkkçkík Au íku íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ yLku ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke Lkk{Lke yk LkkLke ÃkwÂMíkfk{kt MktûkuÃk yLku Mkh÷ ¼k»kk{kt Mk{òððkLkku «ÞkMk fÞkuo Au. {Lku ykþk Au fu yk LkkLke ÃkwÂMíkfk ¼kiiríkf ði¼ð yLku MktMkkh{kt þkherhf, yk Úkf yLku {kLkrMkf ÂMÚkríkLku MkwÄkhðk{kt {ËËÁÃk Úkþu yLku ¾kMk fheLku ÞwðkLkkuLke {køkoË þfk çkLkþu. MkkÚkkuMkkÚk ykæÞkÂí{f {køko íkhV ÷R sðk {kxu «ðuþ îkh çkLkþu.
zkp. Mðk{e MkíÞ «MkkË ËkMkS ( ðuËkLíkk[kÞo )
6
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
yLkw¢{rýfk
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ (1) þheh{kãt ¾÷w Ä{oMkkÄLk{T > (2) ykÃkýu çke{kh fu{ ÚkRyu Aeyu ? (3) MðkMÚÞ fuðe heíku çk[kðeyu ? (4) yknkh- rðnkh (5) {kLkrMkf íkLkkð
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke (6) hMkkÞý (7) ÔÞMkLkLke þÁykík (8) Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt ÔÞÂõík Ãkh Ëq»«¼kð (9) økwxfkLkwt MkuðLk- hkuøkkuLku yk{tºký (10) LkþkLkwt ÷ûký (11) ÔÞMkLkkuÚke çk[ðkLkku WÃkkÞ.
7 10 17 18 20 30 31 33 37 42 43 43
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
7
>> ©eMðkr{LkkhkÞýkurðsÞíkuíkhk{T >>
H w
þheh{kãt ¾÷w Ä{oMkkÄLk{T
w
frðhíLk fk÷eËkMku Mkk[wt s fÌkwt Au fu - à¢ÚèÚ}¢¢læ ¶Hé {}¢ü ¢{Ý}¢ì þheh s Ä{oLkwt Ãknu÷wt MkkÄLk Au. þheh Au yux÷u íkku SðLk Au. SðLk s Mkkh¼qík Au. SðLk s {eXku hMk Au. íkuÚke þhehLkk MðkMÚÞLkwt hûký fhðkLkwt yLku SðLk{kt ykLktrËík hnuðkLkwt suLku rþ¾e ÷eÄw Au, íku yk MktMkkh{kt Mkw¾e Au. yLku íku s ykæÞkÂí{f {køkoLke ðkík Mk{S -rð[khe þfu Au. òu þhehLkwt MðkMÚÞ MkkÁt Lk nkuÞ íkuLke yMkh ÃkkuíkkLke MktÃkr¥k Ãkh Ãkzu Au. çke{kh yLku økheçk {Lkw»Þ þwt rð[khe þfu Au. íkuLkku Lk íkku yk ÷kuf MkwÄhu Au yLku Lk Ãkh÷kuf. ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu MðÞt ÷¾u÷e rþûkkÃkºke Lkk{Lkk MktËuþ{kt ykæÞkÂí{f yLku ÔÞðnkrhf þk kuLkku Mkkh çkíkkðíkkt fÌkwt Au. yk ÷kuf{kt {Lkw»Þ Mkw¾e Úkðk {kxu ½ýe {nuLkík fhíkku nkuÞ Au. fkhý fu yk ÷kuf{kt Mkw¾e {Lkw»Þ s MkíÞLke ¾kus fhe þfu Au. yu s fkhý nþu fu ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu MkËTøkwÁ ©ehk{kLktË Mðk{eLke ÃkkMkuÚke {ktøku÷kt
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ çku ðhËkLk{kt ¼õíkku {kxu yk ÷kufLke yk Úkf yLku þkherhf Mkw¾Lke ðkík fhe Au. íkuÚke Ãkh÷kufLke ðkík fhíkkt Ãknu÷kt ynªLke ÂMÚkríkLke ðkík fhðe ¾wçk sYhe Au. íkus fkheøkh ÃkÚÚkh{ktÚke {q íkLkku ykfkh ykÃke þfu suLke ÃkkMku Mkkhkt MkkÄLkku ( nrÚkÞkh) nkuÞ. íkuðe heíku íku s Äk {f çkLke þfu íkuLke þkherhf yLku yk Úkf ÂMÚkík Mkkhe nkuÞ. òu þheh çke{kh nkuÞ íkku {Lk Ãký ½ýku Mk{Þ MkwÄe MðMÚk LkÚke hne þfíkwt. yLku òu {Lk çke{kh nkuÞ íkku þheh Ãký ½ýku Mk{Þ MðMÚk LkÚke hne þfíkwt. yk Mð¼krðf Au. íkuÚke fkuR yufLkk çke{kh ÚkðkÚke ykæÞkÂí{f r[LíkLk fhðwt {wÂ~f÷ çkLku Au. fkhý fu þkherhf hkuøkLke MkkÚkkuMkkÚk {kLkrMkf hkuøk Ãký þheh{kt «ðuþ fhu Au. hkuøke {Lkw»ÞLku ¾kðwt -Ãkeðwt, ¼økðkLkLke ¼Âõík fhðe, MkíMktøk fhðku, æÞkLk fhðwt, ¼sLk ykrË çkÄw nhk{ ÚkR òÞ Au. hkuøke {Lkw»ÞLkwt {Lk þheh{kt s VÞko fhu Au. íkuÚke SðLkLku ¼økðkLkLke ¼Âõík{Þ çkLkkððk {kxu MðkMÚÞ Mkthûký fhðwt yrík sYhe Au.MðkMÚÞ Au íkku çkÄw s Au. MðkMÚÞ LkÚke íkku fktR s LkÚke. fkuRfu ytøkúuS{kt fÌkwt Au fu -
8
If wealth is lost, nothing is lost, heaith is lost, something is lost, If character is lost everything is lost.
íktËwhMík yLku rLkhkuøke þheh s {Lkw»ÞLkwt Mkk[w ÄLk Au. MðkMÚÞ {Lkw»Þ SðLkLkwt yuf çknwt {wÕÞðkLk híLk Au þheh MðMÚk hnuðkÚke s {Lkw»Þ ¼økðkLkLke Mkuðk, økheçkkuLke Mkuðk, ËuþLke Mkuðk fhe þfu Au. òu þheh yMðMÚk yLku yþõík nkuÞ íkku {Lkw»Þ þwt fhe þfu Au ? çkeòLke Mkuðk fhðkLku çkË÷u çkeò ÃkkMkuÚke ÃkkuíkkLke Mkuðk fhkðu Au. íkuÚke {kuxk-{kuxk {nkÃkwÁ»kkuyu
9 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke þheh yLku {LkLkk MðkMÚÞ {kxu yknkh þwrØ Ãkh ¾qçk ¼kh ykÃÞku Au. fkhý fu þheh rçk÷fw÷ ¼kiiríkf MktMÚkkLk Au. íku{kt ykÃkýu su fktR Lkk¾eyu íkuLkwt Ãkrhýk{ ykððwt Mð¼krðf Au. òu fkuR þhkçk Ãke ÷u Au. íkuLkk þhehLke fkurþfkyku çkunkuþ ÚkR òÞ Au yLku òu þheh çkunkuþ Au íkku íkuLkwt Ãkrhýk{ {Lk Ãkh Ãkzu Au. íkuÚke þhehLkk MðkMÚÞ {kxu yknkh þwrØ yíÞLík ykð~Þf Au. {Lk MðkMÚÞ {kxu rðnkh þwrØ yíÞLík ykð~Þf Au. yknkh þwrØ{kt yuf ðkíkLkwt ¾kMk æÞkLk hk¾ðwt yrík sYhe Au. íku Au - íkk{Mke yLku hksMke yknkh. yÚkkoíkT su yknkh ¾kðkÚke yÚkðk ÃkeðkÚke þheh{kt {kËfíkk WíÃkÒk ÚkkÞ yuðk ÃkËkÚkoLkwt õÞkhuÞ Ãký MkuðLk Lk fhðwt òuRyu. fkhý fu {kËf ÃkËkÚkoLkk MkuðLkÚke þheh{kt rðrðÄ «fkhLke çke{krhyku WíÃkÒk ÚkkÞ Au. yk {kËf ÃkËkÚkoLkk rð»kÞ{kt yLku íkuLkk MkuðLkÚke þheh{kt þwt «¼kð Ãkzu Au íkuLke rðMík]ík òýfkhe yk LkkLke ÃkwÂMíkfk{kt ykÃkðk{kt ykðe Au. rðnkh Ãký Mkkhk r{ºkku MkkÚku fhðku òuRyu. ßÞkt Ãkrðºk søÞk nkuÞ, þeík¤ yLku þwØ nðk ðnuíke nkuÞ yuðe søÞk{kt rðnkh fhðkÚke {Lk «VwÂÕ÷ík ÚkkÞ Au yLku ¾hkçk xuðkuÚke çk[kÞ Au. òu ík{u ¾hkçk r{ºkkuLke MkkÚku rðnkh fhðk ÷køÞk íkku ík{Lku ÔÞMkLk ½h{kt ÷R sþu. ík{u Äehu-Äehu ¾hkçk xuðku{kt VMkkðe Ëuþu. xuðku MðkMÚÞLku çk[kðe yÚkðk çkøkkze Lkk¾ðk{kt {níðÃkqýo ÞkuøkËkLk Au. rLkÞr{ík Mk{Þ Ãkh þÞLk, Mkðkhu ÞkuøÞ Mk{Þu òøkðwt, þki[k÷Þ sðwt, ËktíkLke MkVkR fhðe, MLkkLk
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ fhðwt Mktíkwr÷ík ¼kusLk rLkÞr{ík yLku rLkrùík Mk{Þ Ãkh fhðw,t fkÞo fÞko ÃkAe ykhk{ fhðku RíÞkrË MðkMÚÞ {kxu çknwt WÃkÞkuøke Au. ¼kusLkLke yrLkÞr{íkíkk ÚkðkÚke MðkMÚÞ ¾hkçk ÚkkÞ Au. [kÞ, fkuVe, Äq{úÃkkLk íkBçkkfwt Þwõík ÃkkLk {Mkk÷k ¾kðkLke ykËík þhehLkwt MðkMÚÞ çkøkkzu Au. Äq{úÃkkLk fhðkÚke þhehLke ík{k{ r¢Þk{kt Wíkkh-[zkð ÚkkÞ Au. íkuÚke yk çkÄe xuðku þheh MðkMÚÞ {kxu ¾hkçk Au.
10
ykÃkýu çke{kh fu{ ÚkRyu Aeyu ? ¾kuxkuu yknkh
w
w
* ¼q¾ ÷køÞk rðLkk ¼kusLk fhðwt. * ðkhtðkh øk{uíku ¾kíkkt hnuðwt. * sYheÞkíkÚke ðÄkhu ¾kðwt. * yrík {Mkk÷k Þwõík ¼kusLk ¾kðwt. * ¼kusLk fhíke ð¾íku Ãkkýe, ËqÄ, AkMk suðe «ðkne ¾kuhkf Lk ÷uðku. * ¼kuusLk fhíke ð¾íku r[Líkk yÚkðk ¢kuÄ fhðku. * ¼kusLk Úke Ãknu÷kt nkÚk, Ãkøk, {w¾ ÄkuÞk rðLkk ¼kusLk fhðwt. * ¾kuhkf [kÔÞk rðLkk ¾kðku. * yÒkLke yþwrØ , yk çkÄk ¾kuxk yknkh{kt ykðu Au. ykðwt fhðkÚke ykÃkýu çke{kh Ãkzeyu Aeyu.
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
11
¾kuxku rðnkh
yMktMfkhe r{ºkkuLke MkkÚku rðnkh fhðku. yÃkrðºk søÞk{kt rðnkh fhðku. yþwØ nðk nkuÞ íÞkt rðnkh fhðku. {Lk Ãkh ¾hkçk yMkh Ãkzu íkuðe søÞk çkkøk-çkøke[k{kt rðnkh fhðku. * ßÞkt {kËf (Lkþe÷k) ÃkËkÚko {¤íkwt nkuÞ íkuðe søÞkyu rðnkh fhðku. * ßÞkt yMktMfkhe ÷kufku {¤eLku þhkçk, rMkøkhux suðe ðMíkwykuLkwt MkuðLk fhíkk nkuÞ íÞkt rðnkh fhðku. * ßÞkt çke¼íMk økeík, Lk]íÞ [k÷íkkt nkuÞ íÞkt rðnkh fhðku. * ßÞkt ÷kufku {¤eLku swøkkh h{íkk nkuÞ íkuðe søÞk{kt rðnkh fhðku ykrË ¾kuxku rðnkh fnuðkÞ.
* * * *
{kLkrMkf íkLkkð
* ¾kuxe r[Líkk fhðe. * LkkLke-LkkLke ðkíkku{kt økt¼eh ÚkR sðwt. * Mk{MÞkykuLku Mk{sðk fu íkuLkku n÷ fhðk ÄiÞoÚke «ÞíLk Lk fhðku. * ðkhtðkh fkÞkuo{kt rLk»V¤ Úkðwt. * rLk»V¤ fkÞo Ãkh ÃkwLk: «ÞíLk Lk fheLku ðkhtðkh r[Líkk fhðe.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ * rLkýoÞ ÷uðk{kt ÄiÞoLkku y¼kð. * çkeòLkk SðLk{kt nMíkûkuÃk fheLku {kLkrMkf Mk{MÞkyku ðÄkhðe. * fkhý rðLkk çkeòLke r[Líkk fhðkLke ykËík. * {LkLku ykhk{ ykÃÞk rðLkk f÷kfku MkwÄe fk{ fhðwt. * ÞkuøÞ ykhk{ Lk fheLku {LkLku þkÂLík Lk ykÃkðe. * ÔÞðMkkÞ yÚkðk yÇÞkMk{kt ðkhtðkh ½ýwt rð[khðwt yk Ãký {kLkrMkf íkLkkð ðÄkhu Au. * ÃkkuíkkLkk MktçkÂLÄ íkÚkk r{ºkku Ãkh rðïkMk Lk fheLku çkÄk s fkÞkuoLkk nkÚk{kt ÷RLku ÃkAe rLk»V¤ Úkðwt. yk Ãký {kLkrMkf ÚkfkLk Au. * {kLkrMkf ÚkfkLk Ëqh fhðk {kxu ¼økðkLkLkwt æÞkLk, ¼Âõík, þk Lkwt ðkt[Lk yrík WÃkÞkuøke Au.
12
ykí{ yrðïkMk
* Ãkkuíkk Ãkh rðïkMk Lk fhðku. * LkkLkk-{kuxk fkÞkuo{kt ÄiÞoLkku y¼kð. * çkÄk fkÞkuo{kt çkeò Ãkh ykÄkh hk¾ðku. * fkÞoLkk «kht¼{kt s níkkMkkLkku y w¼ð fhðku. * ÃkkuíkkLku s Auíkhðku. * {khktÚke yk fkÞo Úkþu fu Lkne yuðku ðkhtðkh MktþÞ fhðku. ykrË ykí{ yrðïkMk fnuðkÞ Au.
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
13
nðk «Ëw»ký
* støk÷kuLkku Lkkþ. * ÃkkuíkkLkk ½hLke ykMkÃkkMk ÞkuøÞ MkVkR Lk fhðe. * øktËk ÃkkýeLke Lkkr÷yku, þki[k÷Þ ykrË MðåA Lk hk¾ðkÚke «Ëqr»kík nðk çkLku Au yLku ÃkÞkoðhýLku «Ëqr»kík fhu Au. * rMkøkkhux-çkeze ÃkeðkÚke rLkf¤íkk Äqt{kzkykuÚke Ãký nðk «Ëqr»kík ÚkkÞ Au. * fkh¾kLkku yLku ¼rêyku{ktÚke rLkf¤íkk Äqt{kzkyku {kxu Q[e r[{rLkyku Lk çkLkkrðLku Äqt{kzkykuLku Lke[uLke nðk{kt Akuze Ëuðku yk Ãký «Ëq»ký fhu Au. * ðknLkku{ktÚke rLkf¤íkk Äqt{kzkyku Ãký «Ëq»ký Vu÷kðu Au. yk çkÄkt fkhýku nðkLku «Ëq»ký fhu Au.
s¤ «Ëq»ký
* yþwØ ÃkkýeLku s¤ «Ëq»ký fnu Au. * hMkkÞý, ÷ku Z w t , Mxe÷ yLku Mkw ø kh çkLkkðLkkh çkÄkt fkh¾kLkku{kt ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk fheLku øktËk Ãkkýe LkËe, ík¤kð ykrË{kt Akuze ËuðkÚke þwØ Ãkkýe Ãký ¾hkçk çkLku Au. * þwØ ÃkkýeLke ÃkkEÃk ÷kRLkLke çkksw{kt s økxhLke ÃkkEÃk÷kRLk hk¾ðkÚke õÞkhuf ÃkeðkLkwt Ãkkýe Ãký øktËw çkLku Au. * ÃkeðkLkk Ãkkýe{kt çkksw{kt s fÃkzkt, ðkMký ÄkuðkÚke Ãkkýe Ãkeðk ÷kÞf hnuíkwt LkÚke. * Ëqr»kík ÃkkýeLku rLkrùík MÚkkLk Ãkh AkuzðkLke ÔÞðMÚkk Lk fhðe.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ * ½ýk Mk{Þ MkwÄe ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk Lk fheLku xktfe yÚkðk ðkMký{kt ¼he hk¾ðwt. * ðkMkýku{kt Ãkkýe ¼heLku ¾wÕ÷wt {wfe Ëuðwt. yk çkÄw Ãkkýe «Ëq»ký fnuðkÞ Au.
14
yðks «Ëq»ký
* yrLkåALkeÞ yðks Úkðku. * {kuxk {kuxk ÞtºkkuLkku rLkhLíkh [e íkhtøkkuLke ÷tçkkRLkku yðks Úkðku. * ðknLkkuLkku yðks. * hurzÞku, xur÷ðeÍLk Ãkh ykð~ÞfíkkÚke ðÄkhu ðkuÕÞw{ hk¾ðwt. * MkkðosrLkf çkøke[kyku{kt ykðu÷k ÷kufkuLkku þkuh Úkðku. * {u¤k{kt ¼uøkk ÚkÞu÷k ÷kufkuLkku fku÷kn÷. * nðkE snksLke yðks RíÞkrË fkhýkuÚke yðks «Ëq»ký WíÃkÒk ÚkkÞ Au.
¼qr{ «Ëq»ký
* ¾uíkeLke ykÄwrLkf «ØríkykuÚke ¼qr{ «Ëqr»kík ÚkkÞ Au. * rLkhÚkof ðLkLkku WåAuË fhðku. * ßðk÷k{w¾eLkku rðMVkux. * hkMkkÞrýf ¾kã, sLíkw L kkþf yLku ðLkMÃkríkLkkþf ËðkEykuLkku yrLkÞtrºkík WÃkÞkuøk. * ykÞkusLk rðLkkLke økxh «Ørík. * Wãkuøkku îkhk ¾wÕ÷e søÞkyku{kt {wfðk{kt ykðíkwt yurMkz, ykÕfkunku÷ef yLku ûkkhÞwõík Ãkkýe. RíÞkrË yLkuf fkhýkuÚke
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke ¼qr{ «Ëqr»kík ÚkkÞ Au.
15
¾kã «Ëq»ký
* ¾uíke WíÃkkËLk ðÄkhðk {kxu yrÄf «{ký{kt hkMkkÞrýf ËðkykuLkku WÃkÞkuøk fhðku. * yrÄf «{ký{kt yLkks, Ëk¤, RíÞkrË ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe hk¾ðk {kxu sLíkwLkkþf ËðkykuLkku WÃkÞkuøk fhðku. yk Ãký ¾kã «Ëq»ký Au. * ½e, ËqÄ, íku÷, n¤Ë¤, {h[kt ykrË yLÞ rÃkMkkÞu÷ {Mkk÷k yLku þeík÷Ãkkýe ykrË{kt WíÃkkËf yLku ÔÞkÃkkhe r{÷kðx fhu Au suLkkÚke ¾kuhkf «Ëqr»kík ÚkkÞ Au. * r{÷kðx Þwõík Ëðkyku. * hktÄu÷ ¾kuhkfLku ¾wÕ÷ku {wfe Ëuðku. ½ýkuu Mk{Þ MkwÄe hk¾e {wfðku. * «Ëqr»kík ¾kuhkf yuf Äe{w Íuh Au. þheh{kt «ðuþ fhíkkt s þheh{kt yMkh Ãkzu Au. RíÞkrË fkhýkuÚke ¾kã ¾kuhkf «ËkÚko «Ëqr»kík ÚkkÞ Au.
SðLk{kt yrLkÞr{íkíkk
* ¼kusLkLkku Mk{Þ hkus çkË÷ðku. * hkºku {kuzk MkwÄe òøkðwt yLku Mkðkhu {kuzwt òøkðwt. * Mk{ÞMkh fkÞo Lk fhðwt. * ÃkkuíkkLkk îkhk ykÃku÷wt ð[Lk yLku Mk{ÞLku yLkwMkkhu fk{ Lk fhðwt. yk Ãký yrLkÞr{íkíkk Au. * ðkhtðkh ÄtÄku çkË÷kððku. yk çkÄw yrLkÞr{íkíkk{kt ykðu Au.
16
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
çke{kh ÔÞÂõíkLkku MktÃkfo
* çke{kh ÔÞÂõíkLke Mkuðk fhðe çknw Mkkhe ðkík Au yLku Mkuðk fhðe s òuRyu ÃkhLíkw íku{kt MkkðÄkLk Ãký hnuðwt òuRyu. * çke{kh ÔÞÂõíkLke ÷økku÷øk Mkwðwt. * íkuLkkt fÃkzkt ÄkuÞk rðLkk Ãknuhðkt. * çke{kh ÔÞÂõíkLke MkkÚku çkuMkeLku ¾kðwt. * çke{kh ÔÞÂõík îkhk WÃkÞwõík ðMíkwykuLkku MkeÄuMkeÄku WÃkÞkuøk fhðku. yk çkÄw çke{kh ÔÞÂõíkLkku MktÃkfo fnuðkÞ.
{kËf ÃkËkÚkoLkwt MkuðLk
* Äq{úÃkkLk fhðwt, ík{kfw ¾kðwt. * ík{kfw r{r©ík ÃkkLk {Mkk÷k ¾kðk. * þhkçk (ËkY) Ãkeðku. * nuhkuELk, çkúkRLk Mkwøkh, [hMk, økktòu, yVeý ykrËLkwt MkuðLk fhðwt, {kËf ÃkËkÚkoLkwt MkuðLk fÞwO fnuðkÞ.
þkherhf ©{Lkku y¼kð
* þkherhf «ð]r¥k Lk fhðe. * ÔÞkÞk{ Lk fhðku. * Mkðkhu yÚkðk Mkktsu íkÚkk rËðMk{kt Úkkuzwt Ãký [k÷ðwt Lkne. * ½hLkk fkÞo{kt þkherhf Ãkrh©{ Lk fhðku. * ÃkkuíkkLkk ÔÞkÃkkh{kt íkÚkk ¾uíke{kt þkherhf Ãkrh©{ Lk fhðku. * çkkÕÞkðMÚkk{kt íkÚkk ÞwðkðMÚkk{kt ¾u÷-fqËLke «ð]r¥k{kt ¼køk Lk ÷uðku. yk çkÄwt þkherhf Ãkrh©{Lkk y¼kðLkwt fkhý Au.
MðkMÚÞ fuðe heíku çk[kðe þfkÞ ?
17
A
A
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
* þwØ yknkh ¾kðku. * þwØ rðnkh fhðku. * ykí{ rðïkMk hk¾ðku. * MðåA ÃkÞkoðhý{kt hnuðwt. * þki[ f{o fheLku MLkkLk fhðwt. * «MkÒk {LkÚke yknkh fhðku. * yrík ¾kxwt fu íke¾wt Lk ¾kððwt. * íkkS MðMA nðk, þwØ s¤ yLku Mktíkwr÷ík yknkh fhðku. * Ãkk[Lk þÂõíkLku yLkwMkkhu s yknkhLkwt «{ký ÷uðwt. * Mkðkhu ÔÞkÞk{ ( ykMkLk) íkÚkk æÞkLk fhðwt. * [kÞ, fkuVe, çkeze, íkt{kfw, yVeý, þhkçk ykrËLkwt MkuðLk Lk fhðwt. *ÃktËh rËðMk{kt yuf ðkh WÃkðkMk fhðku. * Lk¾, Ëktík, ðk¤, ykt¾, fkLk íkÚkk þhehLku MðMA hk¾ðwt. * hkus Mkðkhu þwØ s¤Úke MLkkLk fhðwt. * hkºku Mk{ÞMkh MkwR sðwt yLku Mkðkhu ðnu÷k òøke sðwt. * ¼kusLk Mk{Þu ÃkuxLkku [kuÚkku ¼køk ¾k÷e hk¾ðku. yÚkkoíkT Ãkux ¼heLku Lk ¾kðwt. * Mkðkh - Mkkts [k÷ðwt. * ¾kuhkf Mkkheheíku [kðeLku ¾kððku. * Ëhhuf fkÞo{kt rLkÞr{íkíkk hk¾ðe. * {LkLke «MktLkíkk hk¾ðe. * þkherhf ©{ fhðku.
L
yknkh - rðnkh
L
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
18
þhehLku MðMÚk hk¾ðk {kxu yLku hkuøkku þheh Ãkh nkðe Lk ÚkR òÞ íku {kxu yrík sYhe Au fu þwØ, MkkÂíðf, Mktíkwr÷ík yLku Ãkkirüf yknkh-rðnkh fhðku. yknkh- rðnkh rMkðkÞ Ãký ÞkuøÞ rLkÿk, ÔÞkÞk{ yLku {LkLku «MktLk hk¾ðwt Ãký yrík ykð~Þf Au. «çk÷ hkuøkLku «ríkhkuÄf ûk{íkk ðk¤ku ÔÞÂõík s MðkMÚÞLku {u¤ðu Au. Ãkhtíkw yuðe ûk{íkk fuðe heíku {¤u ? íkuLkwt hnMÞ yrík Mkh÷ Au. «kf]ríkf yknkh yLku rðnkh. Mktíkwr÷ík yuðt Wr[ík {kºk{kt Ãkkirüf yknkhÚke s Mkkhk MðkMÚÞLku {u¤ðe þfkÞ Au. fkhý fu íku{kt hkuøk «ríkhkuÄf ûk{íkk hnu÷e Au. Mktíkwr÷ík yknkhLkku yÚko ÚkkÞ - su yknkh{ktÚke ykÃkýk þhehLku ykð~Þf çkÄkt ½xf ík¥ðku ÞkuøÞ{kºkk{kt {¤e òÞ. Mktíkwr÷ík yknkhLku fkhýu s þheh{kt Qòo, MVw ík, íktËwhMíke, þhehLkku rðfkMk Mktíkwr÷ík {kºkk{kt ÚkkÞ Au. hkuøkkuLke ykøk¤ þhehLke «ríkfkhf þÂõík yLku þkherhf MðkMÚÞ xfe hnu Au. ÞkuøÞ yknkh-rðnkhLkku ykÃkýk MðkMÚÞ{kt rðþu»k {níð Au. yknkh{kt ðkÞwt, s¤, yÒk, ËqÄ, yLkuf «fkhLke þkf¼kS, fLË{q¤, V¤ku ykrË Au. rðnkh þçËLkku yÚko yríkÔÞkÃkf Au. {Lkw»Þ-SðLk{kt {Lkw»ÞLke ykð~Þf r¢Þkyku yLku yLkkð~Þf r¢Þkyku, Wr[ík yLku yLkwr[ík su ftR r¢Þkyku fhu Au yk çkÄe rðnkh þçËLke ÔÞkÃkfíkk{kt ykðu Au.
19 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke íkuÚke yknkh-rðnkh MktçkLÄe çkÄe ðkíkkuLkku þwû{árüÚke rð[kh fhðkÚke yLkw¼ð ÚkkÞ Au fu {Lkw»Þ SðLk{kt ¼kusLk yLku ÔÞkÞk{Lkwt yrík {níð Au. yknkh-rðnkh ykÃkýu íkkhu Au yLku {khu Ãký Au. ykÃkýku yknkh-rðnkh òu Mktíkwr÷ík Lk nkuÞ -yÚkkoíkT íku{kt çkÄkt ykð~Þf ík¥ðLkku ÞkuøÞ Mk{kðuþ Lk nkuÞ yLku íkuLkkÚke rðÃkheík yÞkuøÞ ík¥ðkuLkku Mk{kðuþ nkuÞ íkku þheh{kt yLkufkLkuf hkuøkku W¥ÃkÒk ÚkkÞ Au. fkhý fu yknkh-rðnkhLke yLkwfw¤íkk yLku «ríkfw¤íkk Ãkh s {Lkw»Þ-þhehLke Mk{kLkíkk yLku rð»k{íkk rLk¼oh Au. Mk{kLkíkkÚke þhehLke Äkhýk ÚkkÞ Au yLku rð»k{íkkÚke Lkü ÚkkÞ Au. íkuÚke {Lkw»Þ-þheh Ãkh yknkh-rðnkhLkwt ½ýwt {níð Au, íku{s yrLkðkÞo Ãký Au. yk rð»kÞ Ãkh Mkqû{íkk yLku ÔÞkÃkfíkkÚke rð[kh fhðku yrík sYh Au. yknkh-rðnkhLkku ÃkhMÃkh MktçkLÄ Au. yknkhÚke rðnkh ½ýku «¼krðík ÚkkÞ Au yLku rðnkhÚke yknkh ½ýku «¼krðík ÚkkÞ Au. íkuÚke yknkh-rðnkhLkku rð[kh MkkÚku fhðku sYhe Au. ¼kusLk{kt ËqÄ, ÄkuRLku MkkV fhu÷ þkf, V¤ku, ÷e÷e þkf¼kS fLË{q¤ ykrË Ãkkirüf yknkh Au yLku hkuøk rLkðkhf þÂõík ðÄof Ãký Au. íku{s rðrðÄ ík{ík{íkk {Mkk÷k ðk¤wt ¼kusLk yrÄf «{ký{kt r{XkEyku, «{kýÚke ðÄkhu íku÷ðk¤w ¼kusLkLkwt ðÄkhu MkuðLk fhðkÚke þhehLke Ãkk[Lk þÂõík {tË Ãkze òÞ Au. ¾kðk-Ãkeðk Mkwðk-òøkðkLkku Mk{Þ yrLkÞr{ík nkuÞ íkku sirðf ½ze (çkkÞku÷kuSf) yMík-ÔÞMík ÚkR òÞ Au. þhehLkwt Ãkk[Lk íktºk {LË Ãkze òÞ Au. Ãkrhýk{ MðYÃk Äehu Äehu þheh{kt
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ {¤Lkku Mktøkún ÚkR òÞ Au íkuLku rð»k(Íuh) WíÃkÒk ÚkkÞ Au íku þhehLkk rðrðÄ ¼køkku{kt «Mkhu Au. íkuÚke þheh{kt hkuøkku WíÃkÒk ÚkÞk Au. yk «{kýu Ãkk[Lk íktºk rðr¼Òk hkuøkkuLke sL{Ëkíkk çkLke òÞ Au. yksu ÷kufku {kºk ¾kðk {kxu Sðu Au.Lkðk-Lkðk MkwMðkËw ÔÞtsLk ¾kðk yLku ¾ðzkððk{kt Lk Mk{Þ swðu Au yLku Lk ÃkiMkk. ßÞkhu Ãký RåAk ÚkkÞ sux÷e RåAk ÚkkÞ fkuRLke Ãkhðk fÞko rðLkk ¾kR ÷u Au. hkºkeLkku Mk{Þ Au fu fk{Lkku Mk{Þ Au íkuLku òuíkku s LkÚke. rðrðÄ {Mkk÷k Þwõík yknkh ¾kðku, ðkhtðkh ¾kðku, çkòh{kt ¾wÕ÷k{kt ðu[kíkku yknkh ¾kðku, ðkMke ÚkÞu÷ku yknkh ¾kðku, ¢kuÄ, ykðuþ íkÚkk ®[íkk fhíku fhíku ¾kðwt ¼q¾ ÷køke Lk nkuÞ íkkuÞ ¾kðwt yk çkÄwt MðkMÚÞ {kxu nkrLkfkhf Au.
M
{kLkrMkf íkLkkð
M
20
íkus yLku stòðkíkðk¤k ykÄwrLkfÞwøk MðkMÚÞ {kxu yíÞLík ½kíkf Au. íkLkkðLke yMkh þhehLkk Mk{Mík ytøkkuLke r¢Þk Ãkh Ãkzu Au. suLke þkherhf MðkMÚÞ Ãkh MkeÄe yMkh Ãkzu Au. òu {Lk þktík yLku ®[íkk{wõík nþu íkku þheh Ãký MðMÚk hnuþu yLku {Lk íkLkkðøkúMík nþu íkku íku MkkiÚke Ãknu÷kt þkherhf Míkh Ãkh «økx Úkþu. ðÄkhu hõíkÃkkík, rþhËþo yrLkÿk, ÚkfkLk yLkw¼ððku ykrË yuLkwt ÷ûký Au. òu æÞkLkÚke òuðk{kt ykðu íkku ¾çkh Ãkzþu MkkiÚke ðÄkhu çke{kheykuLkwt {q¤ {kLkrMkf íkLkkð Au. íkuÚke MðkMÚÞ MkwÄkh {kxu yLku {LkLku «MktLk hk¾ðk {kxu ykÃkýu {wÏÞ [kh ðkíkLkwt æÞkLk hk¾ðwt òuRyu.
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
{Lk Lke þkÂLík ( æÞkLkÞkuøk)
21
(1) Mkkhku yLku Mktíkwr÷ík ¾kuhkf (2) ðíko{kLk Mk{Þ{kt Sððwt (3) ykí{ rðïkMk (4) fíkoÔÞ ÃkhkÞýíkk {kLkrMkf þkÂLík {kxu þhehLku ÞkuøÞ ykhk{ Ëuðku sYhe Au. ðÄkhu Ãkzíkku ©{ yLku ykhk{ çkÒku {LkLku Úkfkðe Ëu Au. ßÞkhu ykhk{Lke sYhík nkuÞ íÞkhu ykhk{ fhu yLku ßÞkhu ¼kusLkLke sYh nkuÞ íÞkhu ¼kusLk fhu. yk Mktíkw÷LkÚke {LkLkwt yLku þhehLkwt MðkMÚÞ s¤ðkR hnu Au. {kLkrMkf íkLkkð ykuAwt fhðk {kxu æÞkLk yrík WÃkÞkuøke Au. æÞkLk ykí{k -Ãkh{kí{kLkwt fhðkÚke ðíko{kLk íkLkkð ¢{þ: ½xíkku sþu su{ - su{ æÞkLk fhíkku sþu íku{ - íku{ æÞkLkrLk ÃkrhÃkõðíkk ykðíke sþu yLku {Lk n÷fwt Úkíkwt sþu. {kLkrMkf íkLkkðLkwt {wÏÞ fkhý {Lk Ãkh ðÄkhu Ãkzíkku ¼kh ( rð[kh) Au. yrík rð[khðwt Ãký yuf {kLkrMkf çke{khe Au. fux÷kf ÷kufku «ÞkusLk rðLkk rð[kÞko fhíkk nkuÞ Au. «ÞkusLkÚke ðÄkhu rð[khðwt {kLkrMkf çke{khe ÷kðe þfu Au. ykðe çke{khe æÞkLkÚke Ëqh fhe þfkÞ Au. ykÃkýu yux÷wts rð[khðwt òuRyu sux÷wt sYh nkuÞ. fk{ ÃkwÁ ÚkÞk ÃkAe íku L kk rð»ku rð[khðkLkw t çkt Ä fhe Ëu ð w t òu R yu . su ÔÞÂõík ykæÞkÂí{f SðLk LkÚke Sðíkku íku {hý MkwÄe íkLkkðÃkqýo SðLk Sðu Au. ykæÞkÂí{f SðLk SðLkkh ÔÞÂõík Mk{krÄÃkqýo {]íÞwtLkwt ðhý fhu Au. íku þkÂLíkÚke þheh Akuzu Au. íkuðwt rð[khu Au fu nðu fktR çkkfe hÌkwt LkÚke. su fhðkLkwt níkwt fu fhe ÷eÄwt. SðLkLke
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ Þkºkk Mkw¾Ãkqðof MktÃkÒk ÚkR. ÃkkA¤ fktR Ãký çkkfe hÌkwt LkÚke íku Ãkqýofk{ ÚkR òÞ Au. ykæÞkÂí{f SðLk Lk SðLkkh ÔÞÂõík MkËkÞ íkLkkðÃkqýo ÂMÚkrík{kt hnuLkkh ÔÞÂõík {híku Mk{Þu Ãký Ëw:¾Úke {hu Au. ÃkkuíkkLke MkkÚku Ëw:¾Lkwt Ãkkux÷wt çkktÄeLku òÞ Au yLku ÃkkA¤ Ãký Ëw:¾kuLkku Ãknkz AkuuzeLku òÞ Au. íkuÚke rËðMk{kt Úkkuzku Mk{Þ æÞkLk fhðwt òuRyu. {LkLke þkÂLík þhehLku rLkhkuøke hk¾u Au. rð[khkuÚke Ëw:h hk¾u Au. {LkLkk rðfkhkuÚke Ëwh hk¾u Au. íkuÚke W¥k{ MðkMÚÞ {kxu {kLkrMkf íkLkkðÃkqýo SðLk Lk Sðu. fkuR Ãký ÃkrhÂMÚkrík{kt {LkLku «MktÒk hk¾ðwt yrík sYhe Au. yk s SðLkLkwt Ãknu÷wt ÷ûÞ nkuðwt òuRyu. fkhý fu ðÄkhu Ãkzíkk hkuøkkuLkwt {q¤ {LkLke çke{khe Au.
22
MkkÁt yLku Mktíkwr÷ík ¼kusLk
MkkYt yLku Mktíkwr÷ík ¼kusLkLkku yÚko ÚkkÞ Au - MkkÂíðf ¼kusLk fhíke ð¾íku ÃkuxLkku [kuÚkku ¼køk ¾k÷e hk¾ðku òuRyu. Mkw©wík Mktrníkk {íkkLkwtMkkh ÃkuxLkk [kh ¼køk nkuÞ Au íku{kt çku ¼køk{kt ¼kusLk yuf ¼køk{kt Ãkkýe yLku yuf ¼køk nðkÚke ¼hðwt òuRyu. yíÞrÄf ¼kuusLk fhðwt, Ëqr»kík yÒk yÚkðk y¾kã ÃkËkÚko ¾kðwt, rËðMk{kt yLkuf ðkh ¾kðwt yk çkÄw Ãkux çkøkzðkLkwt rLkr{¥k çkLku Au. yÃkk[Lk ÚkkÞ Au yLku yÃkk[Lk ÚkðkÚke ÃkuxLke Ãkezk ðÄu Au. íkkð ykðu Au. {kÚkwt Ëw:¾u Au. hõíkÃkkík suðk hkuøkku ÚkkÞ Au. yk «{kýu þheh çke{kh ÚkðkÚke {Lk Ãký yþktík ÚkR òÞ Au íkLkkðÃkqýo ÚkR òÞ Au. íkuÚke þheh yLku {LkLku MðMÚk hk¾ðk {kxu MkkÁt yLku Mktíkwr÷ík ¼kuusLk fhðwt òuRyu.
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
23
ðíko{kLk Mk{Þ{kt Sððwt
ðíko{kLk Mk{Þ{kt SððkLkkuu yÚko Au fu ¼qíkfk¤{kt su ½xLkk çkLke nkuÞ íkuLku ¼q÷eLku ykøk¤ þwt fhðwt íkuLkku ÏÞk÷ hk¾ðku. ¼qíkfk¤Lke ½xLkkLke ®[íkk AkuzeLku ½xLkkLkwt su fktR Ãkrhýk{ Au íkuLkk rð[kh fheLku íkuLkkÚke {wõík ÚkðkLkku WÃkkÞ þkuÄðku òuRyu. ðíko{kLk{kt su ÚkR hÌkwt Au íkuLkkt Ãkh rð[kh fhðku. ykÃkýk þheh{kt ytËh yÚkðk çknkh ðíko{kLk{kt su ½xeík ÚkR hÌkwt Au íkuLku skuðwt. þheh{kt ¾tsðkz ykðu Au íkuLku òuRyu Aeyu fkhý fu yu Ãký yuf ½xLkk Au. øk{eoLkku yLkw¼ð ÚkR hÌkku Au íkuLku Ãký {LkÚke yLkw¼ð fhðku òuRyu, XtzeLkku yLkw¼ð ÚkR hÌkku Au íkuLkku Ãký y w¼ð fhðku. su ftR Ãký þheh{kt ytËh fu çknkh y w¼ð ÚkkÞ Au. íkuLku ykÃkýu yuf áük çkLkeLku òuðwt òuRyu. fkhý fu íku Ãký yuf SðLk{kt çkLkíke ½xLkk Au. ½xLkkLku òuðe, íkxMÚk¼kðÚke òuðe, Mk{¼kðÚke òuðe,ðíko{kLk{kt òuðe, ðíko{kLk{kt yLkw¼ð fhðku, ykðe ½xLkkLku æÞkLkÚke òuðe, ðíko{kLkLkku WÃkÞkuøk fhðku ykLkkÚke Mk{¼kð W¥kÃkÒk ÚkkÞ Au. {LkLkku rðfkMk ÚkkÞ Au. Mk{¼kðLkku rðfkMk ÚkkÞ Au. Mk{¼kðLkku rðfkMk ÚkðkÚke Ëw:¾ðMÚkk{kt Ãký {Lk íkLkkðÚke {wõík hne þfþu. íÞkhu Ëw:¾ nkuðkt Aíkkt Ëw:¾Lkku yLkw¼ð Úkíkku LkÚke.
ykí{ rðïkMk
ykí{rðïkMk {Lkw»ÞSðLk{kt ÷ûÞ MkwÄe ÃknkU[ðk {kxuLkwt Ãknu÷wt îkh Au. ÷ûÞ ÔÞðnkrhf nkuÞ fu ÃkAe ykæÞkÂí{f nkuÞ. ykí{rðïkMk rðLkk Mkh÷ ÷ûÞ Ãký frXLk ÷køku Au. íkuÚke ÷ûÞ
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ MkwÄe ÃknkU[e þfíkku LkÚke. ykí{krðïkMkÚke fhðk{kt ykðu÷wt fkÞo frXLk nkuðk Aíkkt Ãký Mkh÷ çkLke òÞ Au yLku MknsíkkÚke íkuLku {u¤ðe þfu Au. Ëhuf fkÞo WíMkkn yLku «MkÒk {LkÚke fhðwt òuRyu. nkuXku Ãkh nkMÞ yLku {w¾ Ãkh ykí{rðïkMkLke [{f Ëu¾kððe òuRyu. òu ykÃkýu økt¼ehíkkÚke rð[kh fheyu íkku ykÃkýk SðLk{kt ykðíkkt Ëhuf Mktfxku, Ëw:¾ku{kt ykÃkýu fkhý ¼qík Aeyu yuðwt sýkþu. ykÃkýe Ëwçko¤íkk s yuLkwt fkhý Au. ykÃkýu MkkðÄkLk hnuðwt òuRyu. fkuR Ãký fkÞo fhíkkt Ãknu÷kt ykÃkýu íkuLke ykøk¤ ÃkkA¤Lkk Ãkrhýk{Lkku rð[kh fhðku òuRyu. Wíkkð¤Úke fu rð[kÞko rðLkk fkuR Ãký fkÞo Lk fhðwt òuRyu. rð[kÞko rðLkk fhðk{kt ykðu÷ fkÞoLkwt Ãkrhýk{ Ëw:¾ËkR çkLke þfu Au. íkuÚke rð[kheLku fkÞo fhðkLkku rLkýoÞ fhðku òuRyu. yuf fnuðík Au. rð[kÞko rðLkk su fhu íku ÃkkA¤Úke ÃkMíkkÞ yk fnu ð íkLku ykÃkýu ÞkË hk¾ðe òu R yu . ykí{krðïkMkÚke fhðk{kt ykðu÷ fk{ n{uþkt MkV¤íkk yÃkkðu Au. ykí{krðïkMk MkËkÞ V÷ËkÞf nkuÞ Au. yk yuf MkíÞ nfefík Au. ¼økðkLku {Lkw»ÞLku ykí{rðïkMk YrÃk çknwt {kuxe y÷kirff þÂõík ykÃke Au. ykðe þÂõík fuð¤ {Lkw»ÞLku s ykÃke Au. Ãkþw-ÃkrûkykuLku LkÚke ykÃke. ykí{rðïkMkYÃke Eïhu ykÃku÷e òËwR Aze Au íkuLkku «Þkuøk fheLku ykÃkýu fkÞo fhe ÷uðwt òuRyu. yuf ðkh ykÃkýu yuðwt rð[khe ÷Ryu fu yk fkÞo {khkÚke Lkne ÚkkÞ íkku fux÷e Ãký {nuLkík fhe ÕÞku íkku Ãký yu fkÞo{kt MkV¤íkk Lkne {¤u. ykðe ÂMÚkrík{kt fkuR þÂõík {ËËu Lkne ykðu yLku
24
25 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke ykÃkýu rLk»V¤ Úkþwt. íkuÚke ÿZ rðïkMk yLku {Lkkuçk¤ nþu íkku ÷kirff yLku y÷kirff fkÞo{kt MkV¤íkk Au.
þkherhf ©{Lkku y¼kð
økúk{eý ûkuºkku{kt hnuíkk ÷kufku þkherhf ©{ fhu Au íkuÚke y{wf «fkhLkk hkuøkku íkuLku Úkíkk LkÚke. ÃkhLíkw þnuh{kt hnuíkk ÷kufku Mkw¾ MkwrðÄkykuLkk Þwøk{kt þkherhf ©{Lku neLk ¼kðLkkÚke swðu Au. ©{ fhLkkh ÔÞÂõíkLku LkkLkku {kLkðk{kt ykðu Au. ykurVMk{kt fk{ fhLkkh ÔÞÂõíkLku MkL{kLkÚke òuuðk{kt ykðu Au. ÃkhLíkw ykurVMk{kt fk{ fhLkkh ÔÞÂõíkLku ÞkË hk¾ðwt òuRyu fu Mkíkík çkuþeLku fk{ fhðkÚke þkherhf ©{ Úkíkku LkÚke yLku íkuÚke sXhkÂøLk {tË Ãkze òÞ Au yLku yLkuf «fkhLkk hkuøkku ÚkkÞ Au. ©{ fhðkÚke Ãkk[LkþÂõík «Ëeó ÚkkÞ Au yLku ¾kuhkfLku Mkkheheíku Ãkk[Lk fhu Au. çkhkçkh Ãkk[Lk ÚkÞu÷k yknkhÚke s hkuøk «ríkhkuÄkí{f ûk{íkk WíÃkÒk ÚkkÞ Au. íkuÚke ©{rðLkk þheh{kt yLkuf hkuøkku WíÃkÒk ÚkkÞ yLku íkuLku hkufðk {kxu fkuR ûk{íkk hnuíke LkÚke. hkus ÞkuøkkMkLk, «kýkÞk{, Ãkrh©{ íkÚkk [k÷ðkÚke þhehLku ÔÞkÞk{ ykÃkðkuu òuRyu.
ÔÞkÞk{-
LkkLke yðMÚkk{kt Úkkuzku Úkkuzku ÞkuøkkÇÞkMk fhðkÚke LkkLke yðMÚkk{kt yLku {kuxe yðMÚkk{kt þhehLkk MðkMÚÞ {kxu ÷k¼ ËkÞf ÚkkÞ Au. ÔÞkÞk{Lkku ¼kuusLkLke MkkÚku ½rLkü MktçkLÄ Au. íkuÚke ¼kusLk{kt ¾kã - y¾kã, rníkfh yLku yrníkfhLkku rððu f hk¾ðku ÔÞkÞk{ {kxu yrík sYhe Au . ÔÞkÞk{Úke
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ MðkMÚÞLke Mkwhûkk ÚkkÞ Au. ÔÞkÞk{Úke fuð¤ þhehLkku rðfkMk ÚkkÞ Au yuðw LkÚke ÃkhLíkw {kLkrMkf rðfkMk Ãký ÚkkÞ Au. çkwrØ íkus ÚkkÞ Au. rðãkÇÞkMk{kt ¿kkLkkuÃkksoLk{kt yLku fkÞo fwþ¤íkkLke Ãký ûk{íkk ðÄu Au. íkuÚke LkkLke yðMÚkkÚke s yÚkðk ÞwðkðMÚkk{kt ÞkuøkkÇÞkMk íkÚkk yLkuf «fkhLkku Ãkrh©{ fhðku òuRyu. fkhý fu ykÃkýwt þheh su ík¥ðkuLkwt çkLÞwt Au íku ÔÞkÞk{ fhðkÚke rðfkMk Ãkk{u Au. ÔÞkÞk{Lkku yÚko ÚkkÞ Au rðMíkkh. ykÃkýu yLkw¼rðyu Aeyu fu ßÞkhu ykÃkýu Ëkuzeyu Aeyu íÞkhu þheh{kt hnu÷ ÷kuneLkkt hkíkkt fýku yLku Srðík fkuþ Mkkheheíku rðMík]ík ÚkkÞ Au. Vu÷kÞ Au. íÞkhu ykÃkýu þheh{kt MVwhríkLkku yLkw¼ð fheyu Aeyu. ÔÞkÞk{ fhðkÚke Akíke ¾w÷u Au. fkçkoLk çknkh rLkf¤u Au. ÷kuneLke økíke íkus ÚkkÞ Au. íÞkhu þheh{kt hnu÷ çkÄe yþwrØ Ëqh ÚkkÞ Au. íkuÚke rËðMk ËhBÞkLk ÔÞkÞk{ fhðku þheh {kxu rníkkðn Au. yk «{kýu þhehLke þwrØ ÚkÞk ÃkAe {LkLke þwrØ ÚkkÞ Au, yLku {LkLke þwrØ ÚkkÞ ÃkAe ykæÞkÂí{f r[LíkLk, Eïh MktçkLÄe r[LíkLk fhðkLke ÞkuøÞíkk ykðu Au. íkuÚke þkherhf yLku {kLkrMkf MðkMÚÞ ( rðfkMk) {kxu Úkkuzku ÔÞkÞk{ fhðku yrík sYhe Au.
26
«Ëq»ký.
Mk{Mík rðfrMkík yLku rðfkMkþe÷ Ëuþku{kt rðþu»k Ãkýu {nkLkøkhku{kt yíÞrÄf {kºkk{kt «Ëq»ký Vu÷kR hÌkwt Au. þnuhefhý, ykiãkuøkefhý, fkh¾kLkkuyku{kt, hMíkk Ãkh Ëkuzíkkt yMktÏÞ ðnkLkku{ktÚke WíMk sík Íuhe Äwt{kzku ÃkÞkoðhý yLku s¤Lku «Ëqr»kík fhe hÌkku Au. fÃkkíkkt ðLkku yLku çktÄkíkkt {fkLkku «Ëqr»kík
27 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke fhðk{kt {kuxwt fkhý Au. ÍkzLke MktÏÞk ykuAe ÚkðkLku fkhýu ðkÞw {tz¤{kt fkçkoLkLke {kºkk ðÄíke òÞ Au. íkuÚke þwØ ðkÞwLkk y¼kð{kt ïkMk ÷uðku{kt {wþfu÷ Ãkzu Au. LkËe yLku ík¤kðLkwt Ãkkýe Ãký Ãkeðk ÞkuøÞ LkÚke hnuíkwt. íkuÚke þwØ Ãkkýe Ãkeðk {¤íkwt LkÚke. ykðk yLkuf fkhýkuMkh þheh{kt hkuøk«ríkfkhf þÂõík ½xe òÞ Au. ðkÞw íkÚkk s¤ «Ëq»kýÚke VuVMkkLkwt fuLMkh, yMÚk{k, ïkMkLke, þkuÚk, íkÃk ykrËf ïkMkLke çke{khe, ôÄhMk, [k{zeLkk hkuøkku, swËk-swËk «fkhLke yu÷So ykrË yLkuf çke{kheyku ykðu Au. yk çkÄe ½xíke hkuøk«ríkfkhf þÂõíkLku fkhýu ÚkkÞ Au. íkuÚke þhehLku hkuøk{wõík hk¾ðk {kxu þwØ Ãkkýe, ðkÞw yLku MkkÂíðf ¼kusLk ÷uðk{kt ykðu. yknkh ¼w¾Úke ykuAku ÷uðku òuRyu. yÚkokíkT Ãkux ¼heLku ¾kðwt Lk òuRyu. SðLk{kt þkhehf Ãkrh©{Lku ÞkuøÞ MÚkkLk Ëuðwt òuRyu. «kf]ríkf SðLk SððkLke fkurþþ fhðe òuRyu.
ðnkLkÚke «Ëq»ký
ðknLkku { kt Ú ke rLkf¤íkk Äq t { kzkLke MkkÚku MkÕVh zkEykõMkkRz, LkkExÙkusLk yLku {u÷e Äq¤Lkk fýku ÔÞÂõíkLkk ïkMk{kt [kÕÞk òÞ Au. ykMÚk{kLkku hkuøkeLke ïkMk Lkk¤eyku{kt Mkkuòu ykðe òÞ Au. hkuøke ßÞkhu ykðk «Ëqr»kík Äqt{kzkLkk MktÃkfo{kt ykðu Au íkku ïkMk LkkzeykuLkku Mkkuòu ðÄe òÞ Au yLku ykMÚk{kLke íkf÷eV ðÄe òÞ Au. ðknLkku{ktÚke Akuzðk{kt ykðíkk Íuhe÷k Äqt{kzkLkk «Ëq»kýÚke yMÚk{k rMkðkÞ MðMÚk ÷kufku{kt Ãký ¢kurLkf çkkUfkRheMk Lkk{Lkku hkuøk ÚkR þfu Au.
28
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
nðk «Ëq»kýÚke fuðe heíku çk[ðwt ?
yksLke ÃkrhÂMÚkrík{kt ðknLkLkk Äqt{kzkÚke çk[ðwt çknwt frXLk Au. AíkktÃký ykÃkýe ÃkkMku fux÷kf WÃkkÞku Au suLkkÚke ykÃkýu íkuLkkÚke çk[e þfeyu. * ßÞkhu ík{u ¼ez¼kzðk¤k hMíkk VqxÃkkÚk ÃkhÚke [k÷ku íÞkhu Lkkf Ãkh Á{k÷ hk¾eLku «Ëq»kýLke nkrLk çk[e þfku Aku. * VuMk{kMf ÃknuheLku Ãký fux÷ef nËu «Ëq»kýÚke çk[e þfkÞ Au. * rî[¢e ðnkLk [÷kðíke ð¾íku Vw÷-{kMf yLku nu÷{ux ÃknuheLku «Ëqr»kík ðkÞwÚke çk[e þfkÞ Au. * økk{ yÚkðk þnuh{kt ÞkuøÞ MÚkkLkku Ãkh þki[k÷Þ nkuðkt òuRyu suÚke nðk{kt øktËfe Vi÷kÞ Lknª. * øk{u íÞkt f[hku Lk VufeLku íkuLku ÞkuøÞ MÚkkLku VufðkÚke øktËfe Vu÷kíke LkÚke. * {fkLk íkÚkk Mk¼køk]n{kt þwØ nðkLku ykðksðk {kxu ÞkuøÞ søÞkyku nkuðe òuRyu.
s¤ «Ëq»kýÚke fuðe heíku çk[ðwt ?
* s¤ «Ëq»ký hkufðwt yrík sYhe Au. ðÄkhu rçk{khe øktËk ÃkkýeLku fkhýu Vi÷kÞ Au. * ßÞkt ÃkkýeLkku fwðku, ík¤kð LkËe ðøkuhu MÚkkLkkuLke ykMkÃkkMk øktËfe fhðkLke rçk÷fw÷ {LkkR nkuðe òuRyu yLku íku{kt øktËq Ãkkýe Ãký Lk Akuzðwt òuRyu. * su fwðku fu xktfkLkk ÃkkýeLkku ykÃkýu WÃkÞkuøk fhíkk nkuRyu íku{kt Ãkkuxu~Þ{ Ãkh{UøkLkux, ç÷e[ªøk ÃkWzh ðøkuhuLkku Mk{Þu
29 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke Mk{Þu WÃkÞkuøk fhðku òuRyu. * nt{uþkt ÃkkýeLku þwØ fÃkzktÚke økk¤eLku yLku Wfk¤eLku Ãkeðwt òuRyu. * {fkLkLke ykMkÃkkMk ¾qÕ÷e søÞk{kt øktËq Ãkkýe Lk Akuzðwt òuRyu. * ßÞkt ½hLke ytËh ÃkeðkLkwt Ãkkýe hk¾ðkLke søÞk nkuÞ íku søÞk rLkÞr{ík MkkV hk¾ðe òuRyu.
¼qr{ «Ëq»kýÚke fuðe heíku çk[eyu ?
* Ãk]Úðe{kíkkLke yLku ÃkkuíkkLkwt MðkMÚÞLke hûkk {kxu çkÄk «fkhLkku WÃkkÞ fhðku òuRyu yLku ¾kMk fheLku ¼qr{Lkwt «Ëq»ký hkufðwt yrík sYhe Au. *rLkðkMkLke ykMkÃkkMk hMíkk{kt çkÒku çkksw ð]ûkku Wøkkzðkt òuRyu. *økk{ fu þnuh{kt þki[k÷Þ yLku ¼qr{ yLíkøkoík çktÄ Lkkr÷ykuLkwt ykÞkusLk fheLku ¼qr{ þwØ hk¾ðe òuRyu. *rLkðkMkLke ykMkÃkkMk, h{íkLkk {uËkLk{kt, hMíkkyku{kt s{eLkLku Mkh¾e fheLku Mk{ík÷ fhðe òuRyu.
*****
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
M
M
30
yksfk÷ ÔÞMkLku {kLkðMk{ks{kt ¾kMk fheLku Þwðkðøko{kt Ãkku í kkLkw t Mkk{ú k ßÞ Vu ÷ kÔÞw t Au . íku { kt Ãký rðþu » kYÃkÚke rðïrðãk÷Þ yLku nkRMfq÷ku{kt yÇÞkMk fhíkk rðãkÚkeoyku yLku rðãkÚkeoLkeykuLku ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt çkktÄe ÷eÄk Au. Mkw¾Lke ÷k÷Mkk çkíkkðeLku ÔÞMkLku Þwðkðøko{kt ÃkkuíkkLkwt Mkk{úkßÞ Vu÷kðeLku íku{Lke SðLk Þkºkk Ëw:¾Lkk Mkkøkh MkwÄe ÷R òÞ Au. Aíkkt Ãký Þwðkðøko Ãkkuíku s Mkw¾Lke ÷k÷Mkk (ykþk)Úke ÔÞMkLkLku yk{trºkík fhe hÌkku Au. ÃkAe ÔÞMkLkLke ò¤{kt VMkkR òÞ Au yLku ÔÞMkLkLkku økw÷k{ ÚkRLku rËø¼úkLík suðku ÚkRLku yk{íku{ ¼xfíkku SðLkLkku y{wÕÞ yðMkh, ÄLk yLku þhehLku çkhçkkË fhe Lkk¾u Au. rþrûkík ÷kufku nkuÞ yÚkðk y¼ý ÷kufku nkuÞ çkÄk{kt {kËf ÃkËkÚko( zÙøMk, Äq{úÃkkLk)Lkku Vu÷kðku ÚkR økÞku Au. rËðMkku rËðMk ðÄíkku Ãký òÞ Au. {kºk økk{zkykuLkk ÞwðkLkku{kt Lkne ÃkhLíkw þnu h {kt rðïrðãk÷ÞÚke ÷ELku økk{{kt ykðu ÷ «kÚkr{fþk¤k MkwÄe ÔÞMkLkLkku «¼kð Ëu¾kÞ Au. Ãkrhýk{u Ëuþ{kt Þwðkðøko rLkMíkus çkLkeLku ÃkíkLkLke íkhV sR hÌkku Au. yk «{kýu Mkt¢k{f hkuøkLke su{ ÔÞMkLkLke ¼Þtfh çke{khe Þwðkðøko{kt Vu÷kR hne Au. òu sÕËe yk çke{kheLkku Wr[ík WÃkkÞ Lkne þkuÄeyu íkku Mk{ksLku ¼Þtfh Ãkrhýk{ ¼kuøkððwt Ãkzþu yLku ÃkMíkkððkLkku ðkhku ykðþu.
hMkkÞý
M
M
31 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke íkuÚke ík{u Lkðe ÃkuZe (ÃkkuíkkLkk Ãkwºkku)Lku Mkw¾e òuðk RåAku Aku íkku íkuLku ÔÞMkLkÚke Ëqh hk¾ðk ¾kMk sYhe Au. {kËf ÃkËkÚkoLkk MkuðLkÚke {kýMk rLkMíkus yLku hkuøke çkLke þfu Au. íku{kt swøkkh suðk ÔÞMkLkkuÚke {ktýMk Úkkuze ûkýku{kt fhkuzÃkrík Úke hkuz Ãkrík ÚkR òÞ Au yLku n{UþLku {kxu ÃkkuíkkLke ÃkÂíLk yLku ÃkwºkkuLku Ëw:¾{kt Äfu÷e Ëu Au. yk ðkíkÚke fkuR yÃkrhr[ík LkÚke. fkhý fu ykðk «fkhLke ½xLkk ðkhtðkh Ëuþ-rðËuþLkk Mk{k[khku{kt ykðu Au. Äq{úÃkkLk{kt ykùÞoLke ðkík íkku yu Au fu rMkøkhuxLkk çkkuõMk{kt MÃkü [uíkðýe (ðk Lkøk) ykÃku÷e nkuÞ Au (CIGARETTE SMOKING IS INJURIOUS TO HEALTH) rMkøkhux Ãkeðe MðkMÚÞ {kxu nkrLkfkhf Au. yk ðkíkLku òýðkt Aíkkt Ãký íku{kt fqËe Ãkzðwt þwt yk rþrûkíkðøkoLke çkwrØ{¥kk Au ? þw yk rð¿kkLkLkku rðfkMk Au ? þwt yk ÞwðkðøkoLkku Ãkrh[Þ Au ? þw yk s «ríkrcík yLku ÄLkðkLkLkku Ãkrh[Þ Au ? ykðe ¼úkÂLík{kt õÞkhu Lk Ãkzðwt òuRyu. yks Lkk rð¿kkLk Þwøk{kt zkpõxhkuyu Mkkrçkík fheLku çkíkkÔÞwt Au fu {kËf ÃkËkÚkoLke þÂõík fwrºk{ Au yLku þhehLke þÂõík Ãkh rðÃkheík yMkh ÚkkÞ Au. yk rð»kÞ{kt rðþu»k òýfkhe yk ÃkwMíkf{kt ykøk¤ ykÃkðk{kt ykðe Au.
{kËf ÃkËkÚko Ãký yuf «fkhLkwt hMkkÞý Au. íkuLkk ¾kðkÚke þhehLke Mðk¼krðf «r¢Þk «¼krðík ÚkkÞ Au. Ëðk{kt ykðk s hMkkÞýku Lkk¾ðk{kt ykðu Au. íkuÚke s þheh{kt fkuR hkuøk nkuÞ íku hkuøkLke þÂõíkLkku «ríkfkh fhðk {kxu Ëðk ÷Ryu Aeyu. yk «{kýu þheh{kt
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ sYhík «{kýu zkpõxhLke Mk÷knÚke hMkkÞýðk¤e ËðkLkku WÃkÞkuøk fhðkÚke þhehLku nkrLkfkhf LkÚke Úkíke. òu hMkkÞý LkþkLkk YÃk{kt íkuLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu íku þkherhf íkÚkk {kLkrMkf ÂMÚkríkLku çkË÷e Lkk¾u Au íkuLku s Lkþe÷e Ëðk fnuðkÞ Au. yÚkkoíkT su ÿÔÞLkk MkuðLkÚke ÔÞÂõíkLke Mðk¼krðf ÁÃk{kt [k÷íke þkherhf íkÚkk {kLkrMkf «r¢ÞkLku çk¤sçkheÚke çkË÷e Lkk¾u íkuLku nkrLkfkhf MkhkÞý fnuðkÞ Au.
32
«{w¾ hMkkÞý ÃkËkÚkkuo.
W¥kusf ( MxeBÞw÷ux) çkisurzLk, ziõMkurzÙLk, {iÚkurzÙLk, yuVuxu{eLMke, fkurVLk, rLkfkurxLk ðøkuhu. WÃkþk{f (rz«uMkUx) ykÕfknku÷, çkkh÷exâwhux, rMkfkuLkk÷, LkuBçÞwhk÷, økkzoLkk÷, ður÷Þ{T, r÷rçkúÞ{ ðøkuh.u rLkùuíkf ( rMkrzxuð) {UzÙuõMk, zkurhzuLk ðøkuhu. rLkÿksLkf ( LkkhfkurxLk) LkkhfkurxLk, yuLkk÷sirMkf, yVeLk, {kuVeLk, fkurfLk, nuhkuELk, çkúkWLkMkwøkh, {uÚkkzeLk, ÃkuÚkkzeLk, {u«kzeLk, økktò, [hMk ðøkuhu. yk «{kýu «{w¾ hMkkÞý ÃkËkÚkku{ o kt fux÷kf yuðkt Ãký hMkkÞý Au suLkku WÃkÞkuøk çke{khe yðMÚkk{kt zkpõxhkuLke Mk÷knÚke þhehLku yLku {LkLku ÷k¼ËkR ÚkkÞ Au. ÃkhLíkw fux÷ktf yuðkt Ãký hMkkÞýku Au - suðkt fu çkúkWLk Mkwøkh, økktò, ¼ktøk [hMk, rLkfkurxLk ðøkuhu ËðkLkk ÁÃk{kt õÞkhuÞ Ãký WÃkÞkuøk Úkíkku LkÚke. íkuÚke íkuLkku WÃkÞkuøk fkuR Ãký YÃk{kt nkrLkfkhf Au. íkuLkku MkËT WÃkÞkuøk fhðkLkku «& s LkÚke. su hMkkÞýLkk WÃkÞkuøkÚke nkrLk ÚkkÞ Au, íkuLku Ãkkt[ ¼køkku{kt ðnut[e MkfkÞ Au. W¥kusf - yk hMkkÞý {ÂMík»fLke Mkr¢ÞíkkLku ðÄkhu Au. íkuÚke {ÂMík»f
ÔÞMkLkkuLke þYykík
L
L
33 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke ½ýwt økh{ ÚkR síkwt nkuÞ Au yLku çkufkçkw Ãký ÚkR þfu Au. WÃkþk{f - yk hMkkÞý {ÂMík»fLke Mkr¢Þíkk {tË fhe Lkk¾u Au. íkuÚke {ÂMík»f Xtzw ÚkR òÞ Au. íkuÚkk rLkùuík Ãký ÚkR þfu Au. rLkùuíkf - yk hMkkÞý yVeý{kt {¤u Au. yÚkðk yVeý suðkt {kËfíkk ðk¤k LkkfkuorxõMk, yuLkk÷surMkf suðk ÃkËkÚkkuo{ktÚke {¤u Au. íkuLkwt MkuðLk fhðkÚke ¿kkLk íkLíkwykuLkku Lkkþ ÚkkÞ Au yLku çkwrØ {LË Ãkze òÞ Au. rLkÿksLkf - ¼ktøk{ktÚke {¤LkkÁt yk hMkkÞý Au íkuLkwt MkuðLk þhehLke r¢Þk yrík íkus ÚkR òÞ Au yLku íkk{Mk økwý ðÄu Au. íkuÚke ðÄkhu Lkªÿk ykðu Au yÚkðk íkku Lkªÿk ykðíke s LkÚke. {rík¼úk{f - yk hMkkÞýLkk MkuðLkÚke ËþoLk. ©ðý yLku r[LíkLk þÂõík Ãkh ze yMkh Ãkzu Au. íkuÚke ykt¾Úke ykuAtw Ëu¾kðk ÷køku Au, fkLkÚke ykuAwt Mkkt¼¤kÞ Au, yLku {LkÚke økt¼eh rð»kÞLkwt r[LíkLk ÚkR þfíkwt LkÚke.
ÞwðkÃkuXe ÔÞMkLk{kt fu{ ykf»kkoÞ Au ? íkuLkwt fkuR yuf fkhý LkÚke. * yLkwfhý. * r{ºkkuLkku Ëçkkð * {kuxk ÚkðkLkku ¼ú{ * yLkw¼ð ÷uðkLke fwíkwn÷íkk. * çkeò Ãkh ÃkkuíkkLkku «¼kð ÃkkzðkLke RåAk. ðøkuhu yLkuf fkhý nkuR þfu. * ½ýu¼køku rLkÔÞoMkLke ÞwðkLkku yLku Þwðríkyku ÔÞMkLke r{ºkkuLke MktøkíkÚke rs¿kkMkkðþ ÚkRLku Lkþe÷k ÃkËkÚkkuLo kwt MkuðLk fhðkLke þYykík fhíkk nkuÞ Au.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ * fux÷kf ÞwðkLkku íkÚkk Þwðríkyku SðLk{kt LkehMkíkk, {LkLke rLkhkþk yLku þhehLke ÚkfkLk Ëqh fhðk {kxu Ãký {kËf ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk fhíkk nkuÞ Au. *ÔÞÂõík yÚkðk ðMíkwLke MkkÚku ÷økkð yÚkðk r«rík nkuÞ yLku íku ðMíkw yÚkðk ÔÞÂõíkíke MknkLkw¼qrík yÚkðk MLkun Lk {¤ðku yu Ãký yuf Lkþk fhðkLkwt fkhý çkLku Au. * rðãkÚkeoyku{kt Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk Mk{kLk rð[khÄkhk ðk¤k r{ºk {tz¤Úke þÁ ÚkkÞ Au. su rðãkÚkeoyku{kt ÔÞMkLk LkÚke íkuLku ÔÞMkrLk r{ºk LkþkLke ðkík Mk{òðeLku Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk fhðk{kt «urhík fhu Au. *fux÷efðkh rðïrðãk÷Þ (fku÷us){kt swLkk yLku íkkuVkLke rðãkÚkeoyku îkhk Lkðk rðãkÚkeoykuLku zhkðe Ä{fkðeLku Lkþk{kt VMkkðe Ëuðk{kt ykðu Au. yk «{kýu Úkkuzk rðãkÚkeoykuÚke LkþkLkku «kht¼ ÚkkÞ Au. Äehu -Äehu [uÃke hkuøkLke su{ [khu çkksww Vu÷kR òÞ Au. *Mfq÷ íkÚkk fkp÷usLkk ÃkrhMkh{kt {kËf ÃkËkÚkoLkwt ðu[ký fhLkkh ËwfkLkku Ãký rðãkÚkeoykuLku Mkns Lkþk{kt «ðuþ fhkððk{kt fkhý¼qík ÚkkÞ Au. * fux÷kf rðãkÚkeoyku ¾kðk-ÃkeðkLkk MðkË ÷uðkLke árüÚke Lkþku fhíkk nkuÞ Au.ÃkhLíkw ÃkAe íku íkuLkku çktÄkýe çkLke òÞ Au. Äehu Äehu íku íku{kt yux÷ku çktÄkR òÞ Au fu íkuLkk rðLkk Sððwt {w~fu÷ çkLke òÞ Au yLku ykfw¤ÔÞkfw¤ ÚkR òÞ Au. * yuf fkhý yu Ãký Au fu - nkuMxu÷{kt hnuíkk rðãkÚkeoyku yLku rðãkÚkeoLkeyku LkþkLke «ð]r¥k{kt ykðe òÞ Au. fkhý fu
34
35 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke fux÷ef nkuMxu÷ku{kt fkuR Mkk{kSf rLkÞtºký nkuíkw LkÚke. íkuÚke Mðíktºk Ãkqðof {kËf ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk Mkns heíku fhíkk ÚkR òÞ Au. * «ríkckðkLkT yLku ÃkiMkkËkh fwxwtçkLkk rðãkÚkeoyku LkþkLku ÃkkuíkkLkku ði¼ð Mk{SLku ÃkkýeLke su{ ÔÞMkLk{kt ÃkiMkk ðkÃkhíkk nkuÞ Au. yux÷wt s Lkrn ÃkhLíkw ÃkkuíkkLkk ÃkiMkkÚke çkeò r{ºkkuLku Ãký Lkþku fhkðíkk nkuÞ Au. yk «{kýu Äehu-Äehu çkÄk r{ºkku Lkþk{kt VMkkR síkk nkuÞ Au. ßÞkhu ÃkiMkk ðk¤k r{ºkkuLke MknkÞíkk {¤íke LkÚke íÞkhu ÃkkuíkkLkk ÃkiMkkÚke ÔÞMkLk fhðkLkwt [k÷wt fhe Ëuíkk nkuÞ Au. * fux÷kf ÞwðkLkku «u{Lke MkV¤íkkÚke ÔÞMkLk fhu Au íkku fux÷kf rðV¤íkkÚke Lkþk{kt ÷køke síkk nkuÞ Au. * fux÷kÞ ÞwðkLkku Ãkheûkk{kt yLkw¥keýo ÚkðkÚke, Lkkufhe Lk {¤ðkÚke yÚkðk íkku fkuR neLk ¼kðLkkÚke ðþ ÚkRLku Ãký Lkþk íkhV Ëkuzu Au. * MktÃkÒk fwxwtçk{kt rðrðÄ «Mktøkku{kt Lkþku fhðku yÚkðk çkeòLku fhkððku yuf rþük[khLkwt ytøk çkLke økÞwt Au. rððkn, sL{rËLkLke Ãkkxeo ykrË «Mktøk{kt þhkçk, rMkøkhux ykrË {kËf ÃkËkÚkoLke ÔÞðMÚkk fhðe ykÄwrLkfíkkLkku Ãkrh[Þ çkLke økÞku Au. yk Mk{Þu su ÔÞÂõík Lkþe÷k ÃkËkÚkoLkwt MkuðLk LkÚke fhíkku íku L ke nkt M ke {òf fhðk{kt ykðu Au . ykðe ÃkrhÂMÚkrík{kt Þwðkðøko õÞkt MkwÄe Äehs hk¾e þfu ? íÞkhu fux÷kf ÞwðkLkku çkeòLke ÷ks hk¾ðk {kxu {sçkqheÚke {kËf ÃkËkÚkoLkwt MkuðLk fhíkk nkuÞ Au. íÞkh ÃkAe íku LkþkLkku çktÄkýe
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ çkLke síkk nkuÞ Au. * Þwðkðøko Ãkh MkðkorÄf økt¼eh «¼kð rVÕ{Lkku Ãkzíkku nkuÞ Au. ßÞkhu fkuR ÞwðkLk xe.ðe Ãkh rVÕ{ òuíke ð¾íku ÃkkuíkkLkku r«Þ yr¼Lkuíkk yÚkðk yr¼LkuºkeLku Lkþk fhíkkt swðu Au íÞkhu íkuLku Ãký Lkþk fhðkLkwt {Lk ÚkR òÞ Au íkuLkwt yLkwfhý fhðkLke «çk¤ RåAk ÚkkÞ íÞkhu Lkþku fhðk ÷køku Au. *LkkLkk rðãkÚkeoyku ¾kMk fheLku økkt{zkyku{kt ¼ýíkk nkuÞ Au íÞkhÚke s yuf rs¿kkMkkðMk ík{kfw r{r©ík ÃkkLk, çkeze, rMkøkuhx suðe sknuh{kt {¤íke {kËf ðMíkwyku ¾kðk ÷køku Au.ßÞkhu ÃkËkÚkoLke {kËfíkk Äehu Äehu þhehLkk høk høk{kt Vu÷kR òÞ Au íÞkhÃkAe ykuAe {kºkkÚke þheh Ãkh fkuR yMkh Úkíke LkÚke. íÞkhu ík{kfwðk¤k ÃkkLkÚke Lkþku LkÚke [zíkku íku Ú ke yrÄf{kºkk ðk¤k {kËf ÃkËkÚko su ð kt fu ËkÁ,[hMk,nþeþ,nuhkuRLk, çkúkWLkþwøkh suðkt ÃkËkÚkkuLo kwt MkuðLk {kxu íku ÞwðkLkLku ÃkkuíkkLkwt þheh s {sçkwh fhu Au. ßÞkt MkwÄe yuðwt Lk fhu íÞkt MkwÄe þhehLkwt Mktíkw÷Lk hnuíkwt LkÚke. * ÞwðkLkku Lkþk{kt VMkkR sðk{kt yuf çkesw Ãký fkhý nkuR þfu Au. fkuR ÃkýÚke ykðe Ãkzu÷ Ëw:¾, rLkhkþk yLku r[LíkkLku Ëqh fhðk {kxu yÚkðk íkuLku ¼q÷e sðk {kxu {kËf ÃkËkÚkoLkku Mknkhku ÷uíkk nkuÞ Au. ÃkhLíkw íkuLku ÃkíkLk yLku rðLkkþ rMkðkÞ fktR {¤íkwt LkÚke. Ëw:¾Lku òuRLku ¼køke sðwt yu íkku fkÞhLkwt fk{ Au. ÃkhLíkw Þwðk yðMÚkk{kt {w~fu÷eykuÚke çk[ðk {kxu {kËf ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk õÞkt MkwÄe fhíkk hnuþku ? þwt yk ÞwðkLkkuLku fhðwt ÞkuøÞ Au ?
36
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
37
Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt ÔÞÂõík Ãkh Ëw»«¼kð þheh{kt Lkþku [zkðu íkuLku Lkþe÷wt ÃkËkÚko fnuðkÞ Au. íkBçkkfw, yVeý, økktò.u [hMk yLku þhkçkLku Lkþe÷k ÃkËkÚkoLkk ÁÃk{kt òýðk{kt ykðu Au. {kLkrMkf íkLkkðÚke {wÂõík {u¤ððk {kxu ¾kuxe ykþk{kt Ëu¾kËu¾eÚke ÷kufku yk LkwfþkLk fhLkkh {kËf ÿÔÞLkwt MkuðLk fhu Au. Lkþe÷k ÃkËkÚkoLkwt MkuðLk ÷kufkuLku LkhfMkwÄe ÷R òÞ Au. ykuAe {kºkkðk¤w {kËf ÃkËkÚko nkuÞ yÚkðk ðÄkhu íkuLkwt MkuðLk þhehLkk MðkMÚÞ {kxu nkrLkfkhf s nkuÞ Au. fkhý fu ÃkËkÚko ÃkkuíkkLkku Ëw»«¼kð fkuR Ãký ÁÃk{kt Vu÷kðu Au. íkBçkkfw{kt rLkfkurxLk Lkk{Lkwt Ínuhe÷wt ÃkËkÚko nkuÞ Au su ÓËÞLke økíkeLku W¥kursík fhu Au. rLkfkuxeLkLkk «¼kðÚke W¥kursík þhehLkk yðÞðku Ínuhe÷ku Lkþku ykuAku ÚkðkÚke f{òuh yLku Zª÷kt Ãkze òÞ Au. íkuLkkÚke Ãkk[Lk þÂõík Ãký {LË Ãkze òÞ Au, yLku [uíkLkíktºk f{òuh ÚkR òÞ Au. þhkçkLkk MkuðLkÚke ÔÞÂõíkLke rð[khþÂõík yLku M{hýþÂõík ½xe òÞ Au. LkkLkwt {øks W¥kursík ÚkR òÞ Au. íkuLkkÚke þhkçke çkfçkf çkku÷íkku nkuÞ Au. íkuLku fkuR Ãký «fkhLkwt ¼kLk LkÚke nkuíkwt fu nwt þwt çkku÷wt Awt. ÔÞMkLkeLkk SðLk{kt ykLktË fu WíMkkn Lkk{Lkku fkuR WíMkð nkuíkku LkÚke. íkuÚke ÔÞMkLke {Lkw»ÞLkwt SðLk LkehMk ÚkR òÞ Au. þheh rþrÚk÷ ÚkR òÞ Au yLku íkuLke yfk÷ ð]ØkðMÚkk ykðe òÞ Au. yk çkÄwt òýðk Aíkkt ÔÞMkLk fhðwt þwt yk ÞwðkLkkuLke çkwrØ{¥kk Au ? {kËf ÃkËkÚkkuLo kwt MkuðLk fkuR Ãký «fkhu ÷k¼ËkR LkÚke. íkuLkkÚke ÔÞÂõíkLkwt Lkiríkf ÃkíkLk ÚkkÞ Au. MktÃkr¥kLkku Lkkþ ÚkkÞ Au. çkk¤fku Ãkh yLkiríkfíkkLkku
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ Ëw»«¼kð Ãkzu Au. þhehLkwt MðkMÚÞ çkøkzu Au. þheh{kt fuLMkh, Ë{ suðk yLkuf «fkhLkk hkuøkkU WíÃkÒk ÚkkÞ Au. LkkLke ô{h{kt þhehLke þÂõík [k÷e òÞ Au. çkwrØ {LË Ãkze òÞ Au. yk «{kýu þkherhf yLku {kLkrMkf çkÒku þÂõíkyku ûkeý ÚkR òÞ Au. þkherhf yLku {kLkrMkf ûk{íkkLkk y¼kðLku fkhýu íkuLkkLke fkuR MkkÁt fk{ ÚkR þfíkwt LkÚke. þhkçkLku fkhýu ÄLkLkku Lkkþ ÚkðkLku fkhýu yk Úkf nk÷ík Ãký ¾hkçk ÚkR sðkLku fkhýu Mk{ks{kt fkuR íkuLke {ËË fhíkwt LkÚke. íkuÚke þhkçke fhsËkh çkLke òÞ Au. Ãkrhðkh Ãký þhkçkeLke sðkçkËkh rðLkkLkk ÔÞðnkhLku fkhýu çkhçkkË ÚkR òÞ Au. íkuÚke ÄLkkuÃkksoLk {kxu íku [kuhe, ÷qtx níÞk suðk ¾kuxk {køko{kt sRLku ÃkkuíkkLkk ÃkrhðkhLku çkhçkkË fhe Lkk¾u Au. ykðe ÃkrhÂMÚkrík{kt ÞwðkLkLku yð~Þ rð[khðwt òuRyu yLku LkiríkfíkkLkwt hûký fhðwt òuRyu. suLkkÚke ðíko{kLk yLku ykðLkkh ¼rð»Þ MkwÄkhe þfkÞ. fkLkwLke ÁÃkÚke yÚkðk økuhfkLkwLke heíkuu ¼khíkËuþ{kt Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt (ËðkLkk Lkk{u) ÔÞkÃkkh ¾qçk «{ký{kt ÚkkÞ Au. ¾kMk fheLku {kuxk- {kuxk {nkLkøkhku{kt yLku WÃkLkøkhku{kt ònuh{kt íkuLkwt ðnu[ký ÚkkÞ Au. íkuÚke rðïrðãk÷Þ yLku rðãk÷ÞkuLkk ÃkrhMkh{kt rðãkÚkeoyku yLku rðãkÚkeoLkeykuLku Lkþe÷k ÃkËkÚkkuo MknsíkkÚke {¤e òÞ Au íkuÚke Mk{ks{kt {kuxe ÃkhuþkLke WíÃkÒk ÚkR hne Au. Ëw:¾Lke ðkík íkku yu Au fu- nðu íkku {kËf ÃkËkÚko ËðkLkk Lkk{Úke Ãký çkòh{kt {¤u Au. íkuÚke ÞwðkLkku íku ËðkLke økku¤eyku ÃkkuíkkLke MkkÚku Ãkufux hk¾e ÷u Au. ßÞkhu RåAk ÚkkÞ Mkh÷íkkÚke ÷R þfu Au. yk «{kýu {kËf ÃkËkÚkoLkk ËwÁÃkÞkuøkÚke {kLkð yux÷ku ÃkhkÄeLk ÚkR økÞku Au fu íkuLkk rðLkk þkÂLíkÚke hne þfíkku LkÚke. fkhý fu Lkþe÷k ÃkËkÚkoLkku yuðku Mð¼kð Au fu hkus yuf {kºkk ÷uðk{kt ykðu íkku íkuLkku «¼kð Úkkuzk rËðMkku ÃkAe ÷uLkkhLku ykuAku ÷køku Au íkuÚke íku Äehu Äehu {kºkk ðÄkhíkku òÞ Au. su{ u fu
38
39 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke ÔÞMkLkLke þÁykík rËðMk{kt yuf yÚkðk çku ðkh rMkøkhux ÃkeðkÚke ÚkR nkuÞ ÃkhLíkw Úkkuzk rËðMkku ÃkAe rMkøkhux ÃkeðkLke MktÏÞk ðÄe òÞ Au. fkhý fu þÁykíkLkk rËðMkku{kt yuf rMkøkhuxÚke þheh{kt òuþ ykðe síkku níkku ÃkhLíkw nðu yufÚke fk{ Lkne [k÷u fkhý fu {kËfíkkÚke ÷kuR çkË÷kR òíkwt nkuÞ Au. su{ su{ ÷kune{kt {kËfíkk ðÄíke òÞ Au íku{ íku{ ðÄkhu Lku ðÄkhu «{ký{kt {kËfíkk ÷uðk {kxu {kýMk {sçkwh ÚkR òÞ Au. íkuÚke hkus ðkhtðkh rMkøkhux Ãkeðu íÞkhu s ÷kune{kt Lkþku [zu Au yLku Úkkuzk Mk{Þ MkwÄe fk{ fhe þfu Au. su rËðMku Lkþku fhðk Lk {¤u íkku þheh çku[Lu k ÚkR òÞ Au. þheh ftÃkðk ÷køku Au, ¼ÞLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au. yþÂõíkLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au, ¼q¾ Lk ÷køku ðøkuhu ÷ûký Ëu¾kðk ÷køku Au. yk «{kýu LkþkLke ò¤{kt {kýMk VMkkR òÞ Au. çkeò ËuþkuLke yÃkuûkkyu ¼khík{kt {k çkLkLkkh eyku{kt LkþkLke ykËík ykuAe Ëu¾kÞ Au, ÃkhLíkw rðãk÷Þ yLku rðïrðãk÷Þku{kt yÇÞkMk fhLkkh rðãkÚkeoLkeyku{kt Äehu Äehu LkþkLkwt «{ký ðÄðk ÷køÞwt Au. íkuÚke íkuLke {k çkLkðkLke ûk{íkk ykuAe ÚkR þfu Au. r[rfíMkk rðþu»k¿kLkk {ík «{kýu Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk fhLkkh {kíkkLkwt çkk¤f Mk{ÞÚke Ãknu÷k sL{ ÷u Au; yLku þkherhf yLku {kLkrMkf ÁÃkÚke Ëwçko¤ sL{u Au. íku çkk¤f yuf ÃkAe yuf fkuR Lk fkuR hkuøkÚke SðLk¼h Ãkezkíkku nkuÞ Au. çkk¤fLku Ãký LkkLkÃkýÚke Lkþku fhðkLke RåAk ÚkR síke nkuÞ Au yLku çkk¤ÃkýÚke Lkþku fhðkÚke þheh{kt RåAkþÂõíkLke økúÂLÚkyku rðfrMkík sÕËe ÚkR òÞ Au. íkuÚke çkk¤f ¾hkçk ykËíkku rþfkh çkLku Au. yLku SðLk¼h ÔÞMkLk{kt ¼hkR hnu Au. ÔÞMkLkÚke Aqxðk {kxu yuf s WÃkkÞ Au íku Au - Mk{S rð[kheLku ÔÞMkLkkuÚke Ëqh hnuðwt.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ Äq{Ãú kkLk yLku íkBçkkfwLkk MkuðLkLkwt Ëq»«rhýk{ Mkk{kLÞík: ÔÞMkLkLke MkYykík çkeze suðk Äw{úÃkkLk yLku ÃkkLk , økwxfk, íkBçkkfwÚke Úkíke nkuÞ Au, yLku Äehu Äehu ËkÁ, [hMk suðk ðÄkhu Lkþe÷k ÃkËkÚko MkwÄe Ãknkut[e òÞ Au. yks fk÷ Äw{úÃkkLk fhðwt Mkk{kLÞ ÚkR økÞwt. çkk¤fku Ãký çkeze yÚkðk rMkøkhux suðkt Äw{úÃkkLkLku ÔÞMkLkLkk ÁÃk{kt Lkne ÃkhLíkw yuf fwíkwn÷ (rs¿kkMkk)Úke Äw{úÃkkLk fhu Au. ÃkAe Úke hkus ÃkeðkLke xuð Ãkze òÞ Au. ÃkhLíkw çkk¤fkuLku ¾çkh LkÚke fu íkBçkkfw{kt rLkfkuxeLk Lkk{Lkwt Ínuhe÷wt ík¥ð nkuÞ Au su ÓËÞLke økríkLku Mkk{kLÞÚke ðÄkhu økríkLku ðÄkhe Ëu Au. rLkfkuxeLk [uíkLkkíktºkLku Ãký W¥kursík fhu Au. Äw{úÃkkLk fhíku Mk{Þu rLkfkuxeLk ðk¤ku Äwt{kzku øk¤wt, ïkMkLk Lk¤efk yLku VUVMkk{kt Vu÷kR Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au. Äw{úÃkkLkLku fkhýu ÔÞÂõíkLku fuLMkh ÚkkÞ Au. yksu Äw{úÃkkLk fhLkkh ÔÞÂõíkyu fkuR søÞk Akuze LkÚke ßÞkt RåAk ÚkkÞ íÞkt ÃkeðkLkwt [k÷wt fhe Ëuíkku nkuÞ Au. íkuLku Lk íkku fkLkqLkLkku zh Au íku Lk Mk{ksLke {ÞkoËkLkku Ëh Au íkuÚke çkk¤fku Ãký yk òuRyu íkuLkwt yLkwfhý fhu Au. íkBçkkfw yLku Äw{úÃkkLkLkk MkuðLkÚke fuLMkh ÚkkÞ Au, yuðwt yksLkk zkuõxhku îkhk «{krýf ÚkÞwt Au. rËðMk{kt 25 Úke 30 rMkøkhux ÃkeLkkh ÔÞÂõíkLkk VuVMkk{kt fIMkh ÚkðkLke Mkt¼kðLkk çkeò ÔÞÂõík fhíkkt Ëþ økýe nkuÞ Au. yu s «{kýu íkBçkkfw yLku Äw{úÃkkLk fhLkkh ÷kufku{kt {w¾, øk¤wt, yÒkLk¤e {wºkkþÞ ykrË{kt fuLMkh òuðk {¤u Au. ËkÁt ÃkeðkÚke {w¾, øk¤wt yLku Ãkk[Lk íktºk{kt fIMkh ÚkR þfu Au. íkuLkk rMkðkÞ ûkÞhkuøk, ïkMkLke çke{khe, {ktÚkkLkku Ëw:¾kðku, [¬h ykððkt, ÃkuxLkku Ëw:¾ðku ¾ktMke, Ë{, fV suðe
40
41 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke yLkuf çke{kheykuÚke ÃkezkÞ Au. þhehLke þÂõík, fkÂLík, {w¾Lke MkwtËhíkk, nkuXkuLke ÷kr÷{k, ËktíkkuLke MkVuËe ykrË [k÷e òÞ Au. þhehLkk yÂMÚkyku Ãký sÕËe Ëwçk¤kt Ãkze òÞ Au. ÷kune íkÚkk [k{ze Ãkkík¤e Ãkze òÞ Au. {LkLkku WL{kË yLku þhehLke Lkçk¤kR Ëu¾kðk ÷køku Au. ÞkËþÂõík ykuAe ÚkR òÞ Au. yk «{kýu þheh{kt rðrðÄ «fkhLke fhòuhe Äw{úÃkkLkÚke ykðu Au. eLkk þhehLke h[Lkk yLku r¢Þk ÃkwÁ»kÚke Úkkuze y÷øk «fkhLke nkuðkLku fkhýu eLkk MðMÚÞ Ãkh Äw{úÃkkLkLkwt Ëw»«Ãkrhýk{ ÃkwÁ»k fhíkkt ðÄkhu ÚkkÞ Au. ykÃkýk økkt{zk{kt hnuLkkh {rn÷kyku{kt çkeze ÃkeðkLke ykËík ðÄkhu òuðk{kt ykðu Au. yLku þnuh{kt rMkøkhux ÃkeðkLke {rn÷kyku{kt VuþLk Ëu¾kÞ Au. Ãkrhýk{MðÁÃk íku{Lkk þheh{kt yLkuf ÔÞkrÄyku WíÃkÒk ÚkR hne Au. Äw{úÃkkLk fhLkkh {rn÷kyku{kt øk¤kLkwt fuLMkh yLku MíkLk fuLMkh yrÄf òuðk{kt ykðu Au, ykøk¤ síkkt [¬h, M{hý þÂõík, r[¥krð¼út{ suðe çke{kheyku ykðu Au. Äw{úÃkkLk fhLkkh «Mkqíkk {rn÷kyku{kt MíkLÞ «ð]r¥kLkku y¼kð yÚkðk yÕÃk «ð] r ¥k su ð e økt ¼ eh ÷ûký Ãký árüøkku [ h ÚkkÞ Au . Ãkrhýk{MðYÃk íkuLkku MkeÄku fw«¼kð íku{Lkk çkk¤fku Ãkh Ãkzu Au. çkk¤fLkk {kLkrMkf rðfkMk Ãkh yMkh Ãkzu Au. Äw{úÃkkLk fhLkkh {rn÷kykuLku ykuõMkesLk ykuAwt {¤u Au íkuÚke íku{Lkk Ãkux{kt Ãkku»ký Ãkk{íkk çkk¤fLku Ãký Ãkwhíkwt ykuÂõMksLk Lk {¤ðkLku fkhýu hkuøkÚke Ãkezeík çkk¤f sL{ ÷u Au. íkuÚke {rn÷kykuLku Lk fuð¤ ÃkkuíkkLkk þhehLkk MðMÚÞLkwt æÞkLk hk¾eLku Äw{úÃkkLkLkku íÞkøk fhe Ëuðku òuRyu ÃkhLíkw ÃkkuíkkLkk çkk¤fLkk þherhf yuðt {kLkrMkf MðMÚÞLku æÞkLk{kt hk¾eLku Äw{úÃkkLk õÞkhuÞ Ãký Lk fhðwt òuRyu.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ
økwxfkLkwt MkuðLk yLku hkuøkkuLku yk{tºký
L
L
42
«k[eLk Mk{Þ{kt rððkn, WíMkð ykrËf yðMkhku Ãkh yríkrÚkykuLkku Mkífkh ÃkkLk-MkwÃkkheÚke fhðkLke ÃkhtÃkhk níke. ÃkhLíkw yks yu ÃkhtÃkhk rðf]ík Úkðk ÷køke Au. ÃkkLkLke søÞkyu ÃkkLk-{Mkk÷k, íkBçkkfw yLku økwtxfkLkk htøkeLk ÃkkW[ ykÃkðk{kt ykðu Au. rðãkÚkeoyku yLku rðãkÚkeoLkeyku{kt økwxfkLkk ÃkzefeLkwt [÷ý ðÄe hÌkwt Au. çkòh{kt swËk-swËk htøkku{kt {¤u Au. yk htøkçkuhtøkeLk ÃkzefeLkk [÷ýÚke ÞwðLkkðøko{kt þnuh nkuÞ fu økk{, ¼ýu÷ nkuÞ fu y¼ý ÄLkðkLk nkuÞ fu økheçk çkÄk íkBçkkfw ðk¤k {Mkk÷k ¾kðk ÷køÞk Au. íkBçkkfwt ðk¤ku {Mkk÷ku {kU {kt hk¾ðkÚke Úkkuze ðkh íkksøke {¤íke nkuÞ yuðku y w¼ð ÚkkÞ Au ÃkhLíkw Ëqhøkk{e Ãkrhýk{ ¼Þtfh ykðu Au. fuLMkh rhMk[o MkuLxhLkk rð¿kkrLkykuyu yk ðkíkLkwt Mk{ÚkoLk fÞwO Au fu - íkBçkkfw ðk¤k ÃkkLk-{Mkk÷kLkwt Úkkuztw Ãký MkuðLk MðkMÚÞ {kxu nkrLkfkhf Au yLku yrÄf {kºkk{kt MkuðLk fhðk{kt ykðu íkku ¼Þtfh çke{krhyku ykðu Au. yuf Mkå[kR Au ÃkhLíkw íkuLku LkshytËks fhðk{kt ykðu Au. íkBçkkfw Þwõík rMkøkhux nkuÞ fu ÃkAe ÃkkLk-{Mkk÷ku nkuÞ íkuLke WÃkh MÃkü ÷¾u÷tw nkuÞ Au fu - íkBçkkfw ¾kðwtw MðkMÚÞ {kxu nkrLkfkhf Au. ÃkkLk-{Mkk÷k Ãký MðkMÚÞ {kxu nkrLkfkhf Au. Aíkkt Ãký ykÃkýu ¼Þtfh hkuøkkuLku çkku÷kðeLku {kuíkLku yk{tºký ykÃkeyu Aeyu. þwt yk çkwrØ{¥kk Au ? þwt yk{kt ÞwðkLkkuLke ¾w{khe Au ? fux÷kf ÷kufku íkku f÷kfku MkwÄe {kU {kt økwxfk [kðíkk s nkuÞ Au. hkºku Ãký {kU {kt hk¾eLku MkwR síkkt nkuÞ Au. ykLkktÚke {kULke ÃkurþykuLku LkwfþkLk ÃknkU[u Au yLku fuLMkh ÚkðkLke Mkt¼kðLkk hnu Au. økwxfkLkk {Mkk÷k{kt {UÚkku÷ Lkk{Lkwt hMkkÞý yrÄf {kºkk{kt Lkk¾u Au, suLkkÚke MðkË yLku {kËfíkk ðÄu Au. ÃkhLíkw ÞwðkLk íkuLku òýíkku LkÚke yLku fux÷kf
43 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke ÞwðkLkku íkku Úkqft Ãký çkknh Vufíkk LkÚke, Ãkux{kt Wíkkhe síkk nkuÞ Au. íkBçkkfw ðk¤ku hMk Ãkux{kt òÞ Au íÞkhu nkushe{kt Mk]sLk ÚkkÞ Au yLku Äehu-Äehu fIMkhLkk ÁÃk{kt Ãkrhý{u Au.
L
L
LkkþkLkkt ÷ûkýku
ÔÞMkLkÚke çk[ðk {kxuLkk WÃkkÞku
L
L
* øk Lk ykððe yÚkðk ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe MkwR hnuðwt. *hku®sËk fkÞo fhðk{kt WíMkkn Lk hnuðku. *þheh{ktÚke ðÄkhu Ãkzíkku ÃkMkeLkku rLkf¤ðku. *ÔÞÂõík yÚkðk ðMíkwLku çkhkçkh Lk yku¤¾ðwt. *{q¤ Mð¼kðÚke y÷øk yk[hý fhðwt. *yÔÞðÂMÚkík çkuMkðwt yLku ôXðwt. *þheh{ktÚke ËwøkOÄ rLkf¤ðe. *MktÃkqýo þheh{kt Ëw¾kðku Úkðku. * [u yðks{kt ðkík fhðe. *ÃkkuíkkLke «þtMkk fhðe. *ykt¾Úke yMÃk»x Ëu¾kðw.t *çkfðkMk fhðku. *¼w¾ Lk ÷køkðe. *WÕxe Úkðe. *[¬h ykððkt. *yrík yk¤Mk Úkðe. *ykt¾ku ÷k÷ Úkðe. ðøkuhu ÷ûkýku Ëu¾kíkkt nkuÞ Au.
(1) ÃkkuíkkLkk çkk¤fku «íÞu {kíkkrÃkíkkLkwt fíkoÔÞ >
* ÃkkuíkkLkk çkk¤fkuLke MkkÚku n{uþkt ¾wÕ÷krË÷Úke ðkík fhu. çkk¤fkuLke ðkík yÚkðk fkuR «& nkuÞ íkuLku æÞkLkÚke Mkkt¼¤u yLku íkuLkwt Mk{kækkLk fhðkLkku «ÞkMk fhu. *ÃkkuíkkLkk çkk¤fkuLke økríkrðrÄ yLku íku{Lkk r{ºkkuLkku Mð¼kð Ãkh Lksh hk¾u.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ *çkk¤fkuLke Mk{MÞk ½h{kt s MkkÚku çkuþeLku rLkÃkxkðu ÃkhLíkw ½hLke çknkh Mk{ks MkwÄe Lk ÷R òÞ. *{kíkk-rÃkíkk MðÞt Äq{Ãú kkLk íkÚkk ËkÁ suðk Lkþe÷k ÃkËkÚkoLkwt MkuðLk Lk fhu. *çkk¤fku òý-yòýu Lkþe÷k ÃkËkÚkkuo ½h{kt Lk ÷kðu íkuLkku ÏÞk÷ hk¾u. *fkuR yríkÚke ÃkkuíkkLkk ½h{kt ykÔÞk nkuÞ íÞkhu íkuLku Ãký ÃkkuíkkLkk ½h{kt {kËf ÃkËkÚkkuoLkku WÃkÞkuøk fhðk Lk Ëu. *{kËf ÃkËkÚkoLke òýfkhe yLku íkuLkkÚke Úkíkwt LkwfkþkLk MðÞt òýu yLku çkk¤fkuLku òýfkhe ykÃku.u
44
(2) rþûkfLkwt fíkoÔÞ.
*rðãkÚkeoLke MkkÚku rLk¾k÷MkÚke ðkík fhu yLku íkuLke ðkíkLku æÞkLkÚke Mkkt¼¤u. *Lkþe÷k ÃkËkÚkoLkk MkuðLkÚke ÚkLkkh LkwfþkLkLku WËknhý ykÃkeLku rðãkÚkeoykuLku Mk{òðu. *MðÞt {kËf ÃkËkÚkoLkku WÃkÞkuøk Lk fhu. *ÃkkuíkkLkk rðãkÚkeoykuLkk nk÷[k÷ Ãkh Lksh hk¾u. *Ëuþ{kt yÚkðk rðËuþ{kt {kËf ÃkËkÚkkuLo kk MkuðLkÚke Úkíkwt Lkwft þkLk yLku ¼Þtfh Ëw½xo LkkykuLke òýfkhe ykÃku. *þheh íkÚkk Mk{ÞLkwt {qÕÞktfLk rðãkÚkeoykuLku Mk{òðu. rðãkÚkeo yðMÚkk{kt ykðíke LkkLke-{kuxe Mk{MÞkykuLkwt Mk{kÄkLkLkwt {køkoËþoLk ykÃku. *rðãkÚkeoLku ðÄkhu Lku ðÄkhu yÇÞk{kt Á[e ðÄu yLku ÃkkuíkkLkk ÷ûÞktf MkwÄe Ãknkut[u íkuðwt {køkoËþoLk ykÃku.
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
45
(3) Lkkøkrhf íkÚkk LkuíkkykuLkwt fíkoÔÞ.
*økk{ðkMke, Lkkøkrhf íkÚkk Lkuíkk {¤eLku ÃkkuíkkLkk økk{{kt Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLku ðu[ðk Ãkh «ríkçktÄ ÷økkðu. *þk¤k íkÚkk h{ík-øk{ík-{uËkLkLke ykMkÃkkMk ËwfkLkku{kt Lkþe÷k ÃkËkÚkoLku ðu[ðk Ãkh «ríkçktÄ ÷økkðu. *økk{{kt çkufkh yLku WØíkkRÚke yk{-íku{ Vhíke ÞwðkLkkuLke xwfze Ãkh Lksh hk¾u yLku rðãkÚkeoykuLku íkuLkkÚke Ëqh hnuLkwt fnu. *LkuíkkLkwt fíkoÔÞ çkLku Au fu rðËuþÚke ykðíkkt {kËf ÃkËkÚko Ãkh «ríkçktÄ ÷økkðu. *Mkhfkh îkhk Mkt[kr÷ík Mk{ks fÕÞký {Lºkk÷Þ (Lkþk{wÂõík fuLÿ) íkÚkk Mkhfkhe nkuÂMÃkíkk÷Lkk {kæÞ{Úke ÔÞMkLk{wÂõík yr¼ÞkLkLku Mkr¢Þ hk¾u. *hurzÞku, xeðe íkÚkk yLÞ fkuR Ãký «[khLkk {kæÞ{Úke ÷kufkuLku {kËf ÃkËkÚkkuÚo ke MkkðÄkLk fhu. *ÃkkXâ ÃkwMíkfku{kt Lkiríkf rþûký yrLkðkÞo fhu.
(4) ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ
*LkþkÚke çk[ðk {kxu MkkiÚke Ãknu÷ku «ÞíLk ÃkkuíkkLku fhðku òuRyu. ykøk¤ ðÄðk {kxu Mðkð÷tçke Úkðk {kxu «ÞíLk fhu. *Ëuþ yLku Mk{ksLke Mkuðk fhðkLke Au yuðwt rð[kheLku Ëhuf ûkuºk{kt ykøk¤ ðÄðwt òuRyu. *ÞwðkLkkuLku Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk fhíkkt Ãknu÷kt ÃkkuíkkLkk ¼rð»Þ rð»ku rð[khðwt òuRyu. *òu yufðkh ÔÞMkLkLkku MðkË ÷eÄku íkku Mk{òu ðkhtðkh MðkË ÷uðkLkwt {Lk Úkþu yLku SðLkLku çkhçkkË fhe Lkk¾þu.
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ *ÞwðkþÂõíkLkku «ðkn fkuR Lk fkuR ÁÃk{kt ðnuíkku hnuðkLkku Au íkku ÃkAe þk {kxu íkuLkku WÃkÞkuøk ËuþLkk ÷k¼ {kxu Lk fheyu, yuðe ¾w{khe hk¾eLku SðLkLku ÔÞMkLkÚke {wõík hk¾ðwt òuRyu. *Mkíþk ðkt[ðkLkwt ÔÞMkLk hk¾ðwt òuRyu. *Mkkhkr{ºkkuLke Mkkuçkík hk¾ðe òuRyu. *MktíkÃkwÁ»kLkku Mk{køk{ fhðku òuRyu. *rðãkÇÞkMk{kt {LkLku furÿík fhðwt òuRyu. *õÞkhuf SðLk{kt Ëw:¾ yÚkðk ®[íkkLkku rð»kÞ ykÃke Ãkzu íÞkhu ÞwðkLkkuyu {kËf ÃkËkÚkoLkk MkuðLkLkk çkË÷u ¾u÷-fwË{kt Ár[ ÷RLku {LkLku «Vwr÷ík fhðwt òuRyu. yk «{kýu ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ Au. Ëhuf ÔÞÂõík Ãkkuík-ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ Mkt¼k¤e ÷u íkku Mk{ksLke ðíko{kLk íkÚkk ¼rð»ÞLke Mk{MÞkykuLkku Wfu÷ ykðe òÞ yLku ÞwðkþÂõíkLke Qòo Mkfkhkí{fLkk ÁÃk{kt Vu÷kR sþu. yksu ði¿kkrLkf MkwrðÄkÃkqýo Þwøk{kt s {kËf ÃkËkÚkkuoLkwt MkuðLk ÚkR hÌkwt Au yuðwt LkÚke ÃkhLíkw yuf ðkík [kuu¬Mk Au fu - yksLkk Þwøk{kt Ãknu÷kLkk ÞwøkLke yÃkuûkkyu {kËf ÃkËkÚkkuoLkk MkuðLk sLkMkkÄhý ÚkR økÞwt Au. yksLkk {kËf ÃkËkÚkkuo{kt sux÷e W¥kusLkk ¼he Au , yux÷e WíkusLkk Ãknu÷u Lk níke. fkhý fu yksu swËk-swËk Lkþe÷k hMkkÞýkuLkwt r{©ý fheLku {kËf ÃkËkÚkoLku ðÄkhu {kËf çkLkkððk{kt ykðu Au. suÚke þheh Ãkh s÷Ëe yLku ðÄkhu yMkh ÚkkÞ Au. ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýLkk Þwøk{kt {ã, íkBçkkfw, yVeý suðk Lkþe÷k ÃkËkÚkkuoLkwt Mkk{úkßÞ Mk{ks{kt Vu÷kÞu÷wt níkwt. ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu rð[kÞwO fu ßÞkt MkwÄe Mk{ks Lkþe÷k ÃkËkÚkku{ o kt zqçku÷ku hnuþu íÞkt MkwÄe fkuR rðfkþ Lkne ÚkR þfu. ÔÞMkLkkuLke ò¤{kt su {kýMk
46
47 ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke VMkkR òÞ Au íku õÞkhuÞ Ãký Mkw¾e ÚkR þfíkku LkÚke. íku Mk{Þu ÔÞMkLkkuLkk fkhýu Mk{ksLke ÔÞðMÚkk íkwxe hne níke. Lkiríkf ÃkíkLk ÚkR hÌkwt níkt.w ÔÞMkLkLkkuLku fkhýu hksÃkrhðkhLkk ÷kufku ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ ¼q÷e økÞk níkk. hkßÞ{kt ÔÞMkLkLku fkhýu ÷wxkhkykuLke MktÏÞk rËLk «ríkrËLk ðÄíke síke níke. Mkk{kLÞ sLkíkk [kuh yLku zkfwykuLkk ¼Þ Úke ºkMík níke, Aíkkt Ãký hkò ÃkkuíkkLke «òLke hûkkLke r[Líkk fÞko rðLkk MkËkÞ ÔÞMkLkku{kt zqçÞk hnuíkk níkk. yksu Ãký ykðe s ÂMÚkrík Q¼e ÚkR hne Au fkhý fu yks rðïrðãk÷Þku{kt yLku rðãk÷Þku{kt yÇÞkMk fhíkk rðãkÚkeoyku yLku rðãkÚkeoLkeyku{kt ÔÞMkLku Ãkøk ÃkuMkkhku fÞkuo Au íkuLku fkhýu ÞwðkLkkuLke yLku Mk{ksLke ÂMÚkrík Lkkswf fhe Lkk¾e Au. þw ík{u òýku Au ? yksu LkkLkk çkk¤fku Ãký ÍnuhLkku ½qxýku Ãke hÌkk Au ? þw ík{u òýku Aku ? fu yk ÂMÚkrík ðíko{kLk yLku ¼rð»Þ {kxu fux÷e Lkkswf Au ? þw ík{u òýku Au fu - rðïrðãk÷Þku{kt yÇÞkMk fhLkkhe Þwðríkyku{kt LkþkLkwt «{ký ðÄíkwt òÞ Au. íkuÚke íkuLke ¼rð»Þ{kt {kíkk çkLkðkLke ÂMÚkrík fux÷e Lkkswf ÚkR hne Au ? ©enrhLkk Þwøk{kt ¼økðkLku hkò yLku «òLke ÔÞMkLkkuLku fkhýu ¾hkçk ÂMÚkrík òuRLku ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýu MðÞt ÃkkuíkkLkk Mktíkku yLku ¼õíkkuLke MkkÚku økk{ku økk{ VheLku ÔÞMkLk {wÂõíkLkwt yr¼ÞkLk [÷kÔÞwt níkw.t Úkkuzk s ð»kku{ o kt Mk{ks ÷k¾ku ÷kufkuLku rLkÔÞoMkLke çkLkkðe Mk{ks{kt yuf Lkðe ¢kÂLík Vu÷kðe ËeÄe. Mk{ks{kt MkðuLo ku yLkw¼ð ÚkkÞ íkuðku yuf [{ífkh Vi÷kR økÞku fu - SðLk{kt yÒk, ÄLk yLku ð ku{kt Mkw¾e Úkðwt nkuÞ íkku ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞýLkk ykr©ík çkLkku yLku ÔÞMkLkkuÚke {wõík hnku. Ëqhk[khe ÔÞMkLkku{kt sux÷ku ÃkiMkku çkhçkkË fhu Au. íku òu MkíMktøke (MkËk[khe) çkLke òÞ íkku ÔÞMkLk{ktÚke çk[u÷ íku ÃkiMkk ÃkkuíkkLkk Ãkwhku ÃkrhðkhLku Mkw¾e hk¾e
íkLk-{LkLkwt MðkMÚÞ þfu Au. yLkuf «fkhLkk hkuøkkuÚke Ãký {wÂõík ÚkR þfu. íkuÚke ©eMðkr{LkkhkÞý Mkt«ËkÞ{kt yuf yuðe fnkðík MkíÞ ÚkR økR Au fu yksu Ãký MkíÞMkkçkeík ÚkR hne Au. fwMktøkeLkk Vu÷Víkwh{kt MkíMktøkeLkku hkux÷ku yÚkkoík T fwMktøke ËkÁ, økktò,u ík{kfw, çkeze, rMkøkkhux, [hMk ykrË ¾kðk{kt sux÷ku ÃkiMkku çkhçkkË fhu Au íku òu MkíMktøke çkLke òÞ íkku ÔÞMkLkku{kt çkhçkkË Úkíkku ÃkiMkku çk[e òÞ yLku yk Úkf heíku Mkw¾e ÚkR òÞ. ¼økðkLk ©eMðkr{LkkhkÞý yk Ãk]ÚðeÃkh yðíkkh Äkhý fheLku ðirËfÄ{oLke MÚkkÃkLkk fhe íku Ãknu÷k ÷kufkuLku ÔÞMkLk{wõík fhe MktMfkhe çkLkkÔÞk yLku ÃkAe Mkk[k Ä{oLkku WÃkËuþ ykÃÞku. ð»kkuo Ãknu÷kt yk ÔÞMkLk{wÂõíkLkwt yr¼ÞkLk ©enrhyu [÷kÔÞwt níkw íkuLku yksu Ãký ¼ws ©eMðkr{LkkhkÞý {trËh íku{s Mkt«ËkÞLke ík{k{ MktMÚkkyku{kt «kÚkr{fíkk yÃkkÞ Au.
48
-: Mk{kó :-
ÔÞMkLk yLku ÔÞMkLke
49