VHQSTet2011-LQ HJFinal

c¨ quan cÒa tÊng cÙc ch›nh trfi qu©n ÆÈi nh©n d©n vi÷t nam

SË Æ∆c bi÷t Xu©n T©n M∑o

HÉILóC T\ƒYTRONGT§I B\NGN¿NGHÑ GˇCV~NG ßÑITHÄNH KH@CTRÉNGCA 40N°MTR¶õC ßïNXU¢NSõM ôS°MPUN CH¡MCHÜM XU¢NV≈ MáOLÄBÑN CûANG¶òI Gi∏ 17.600 ßÂng

V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011 V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011 V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011 V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011

sË 65+66 XU¢N 2011

2011

CH@C M\NG N°M MõI

H&J PRODUCTIONS LTD., C§NG TY HÄNG ß¡U TRONG LèNH V#C THI⁄T K⁄, SÅN XUƒT CÉC ƒN PH¬M CHƒT L¶úNG CAO, SøN SÄNG CUNG CƒP CÉC DëCH V| XUƒT BÅN  B∂n tin nÈi bÈ, tπp ch› ph∏t hµnh Æfinh k˙ hµng tu«n ho∆c hµng th∏ng.  Tµi li÷u qu∂ng b∏ tÊ ch¯c, giÌi thi÷u dfich vÙ, s∂n ph»m vÌi ch©t l≠Óng v≠Ót trÈi.  K˚ y’u, s∏ch vÌi nÈi dung phong phÛ vµ h◊nh ∂nh sang tr‰ng, giÛp th” hi÷n h◊nh ∂nh tÊ ch¯c hay c´ng ty mÈt c∏ch chuy™n nghi÷p.

ß∆c bi÷t, H&J Productions Ltd. c„ studio th˘c hi÷n h◊nh ∂nh ch†t l≠Óng cao, cÔng d©y chuy“n in Æa dπng, cho phäp in nhanh vÌi sË l≠Óng kh´ng hπn ch’: tı 1 b∂n in duy nh†t cho Æ’n hµng vπn b∂n in opset ti™u chu»n.

Li™n lπc ngay vÌi chÛng t´i:

www.hj-pro.com

H&J Productions Ltd. Studio 875 HÂng Hµ, Ch≠¨ng D≠¨ng, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi.

Tel: 04 3932 9221 Email: info@hj-pro.com Ho∆c g‰i ngay Æ≠Íng d©y n„ng 090 342 8874

2011

SË Æ∆c bi÷t

xu©nT©n M∑o

Gi∏ 17.600 ßÂng

c¨ quan cÒa tÊng cÙc ch›nh trfi qu©n ÆÈi nh©n d©n vi÷t nam

V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011 V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011 V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011 V°N HïA QU¢N S#  XU¢N T¢N MÇO 2011

sË 65+66 XU¢N 2011

ChÛc mıng n®m mÌi V

®n h„a qu©n s˘ lµ mÈt di s∂n v´ cÔng qu˝ b∏u cÒa d©n tÈc ta trong suËt chi“u dµi lfich sˆ d˘ng n≠Ìc vµ gi˜ n≠Ìc.

H¨n 5 n®m qua, Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘ Æ∑ giÛp bπn Ɖc trong vµ ngoµi qu©n ÆÈi hi”u s©u sæc th™m v“ nh˜ng gi∏ trfi Æ∆c sæc cÒa V®n h„a qu©n s˘ Vi÷t Nam, tinh hoa v®n h„a qu©n s˘ th’ giÌi. Qua Æ„ g„p ph«n lµm phong phÛ th™m ÆÍi sËng v®n h„a, tinh th«n cÒa bÈ ÆÈi vµ nh©n d©n.

Nh©n dfip xu©n mÌi T©n M∑o 2011, vµ chµo mıng ßπi hÈi ß∂ng toµn quËc l«n th¯ XI, chÛc Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘ vµ bπn Ɖc s¯c khoŒ, hπnh phÛc vµ thµnh c´ng.

Chµo th©n ∏i!

Ånh www.hj-pro.com

ßπi t≠Ìng PhÔng Quang Thanh ûy vi™n BÈ Ch›nh trfi, Ph„ B› th≠ ß∂ng Òy Qu©n s˘ Trung ≠¨ng BÈ tr≠Îng BÈ QuËc phflng

xu©n

T©nM∑o 2011

[ TOÄ SOÑN & TRë S# ] TÊng bi™n tÀp TS. PHẠM BÁ TOÀN Ph„ tÊng bi™n tÀp NGUYỄN DUY TƯỜNG Th≠ k˝ toµ soπn NGUYỄN XUÂN THỦY Ban bi™n tÀp NGUYỄN ĐỨC HÙNG, ThS. KIỀU BÁCH TUẤN NGUYỄN VĂN BIỀU, BÙI KIM DUNG LÊ ANH DŨNG, ĐỒNG KIM HẢI NGUYỄN TIẾN HẢI, NGUYỄN NGỌC KHANH ThS. ĐẬU XUÂN LUẬN, NGUYỄN MINH NGỌC ThS. TRẦN VĂN QUANG, ThS. ĐINH VĂN THIÊN ĐẶNG VIỆT THỦY

T h≠ Æ«u xu©n

Ban Trfi s˘ & Ph„ng vi™n LÊ THANH HẢI, LONG HÀ PHẠM HOÀNG NGỌC, BÙI THẢO M¸ thuÀt - ch’ b∂n

H&J PRODUCTIONS LTD., STUDIO 875 HỒNG HÀ, HOÀN KIẾM, HÀ NỘI www.hj-pro.com M¸ thuÀt NGUYỄN KHÁNH DUY Hoπ s‹ thi’t k’ TRẦN LAN CHI, HOÀNG HIỆP Toµ soπn 23 LÝ NAM ĐẾ, HOÀN KIẾM, HÀ NỘI Tel/Fax: 04 3734 5947 E-mail: vanhoaquansu@gmail.com Chi nh∏nh tπi TP.H Ch› Minh SỐ 8 NGUYỄN BỈNH KHIÊM, P. ĐA KAO, Q.1 Tel: 069 667452 - 08 3911 1563 Fax: 08 3911 1563 C¨ quan Æπi di÷n tπi ßµ NΩng SỐ 15 DUY TÂN, Q. HẢI CHÂU Tel/Fax: 0511 3625 0803 C¨ quan Æπi di÷n tπi C«n Th¨ PHI TRƯỜNG 31, CÁCH MẠNG THÁNG TÁM Tel: 069 629 905 Fax: 073 84 772 Gi†y phäp xu†t b∂n sË 1664/GP-BTTTT do BÈ Th´ng tin - Truy“n th´ng c†p ngµy 08.11.2010 In tπi C´ng ty TNHH 1 thµnh vi™n In Qu©n ßÈi 1 Gi∏ 17.600 ÆÂng

Bπn Ɖc th©n m’n!

Ti‘n n®m cÚ Canh D«n, chÛng ta l≠u luy’n trong giÍ khæc chia tay vÌi mÈt n®m nhi“u s˘ ki÷n tr‰ng Æπi cÒa Ɔt n≠Ìc. N®m 2010, Vi÷t Nam Æ∑ ch¯ng t· vfi th’ vµ n®ng l˘c khi hoµn thµnh xu†t sæc vai trfl ChÒ tfich lu©n phi™n ASEAN; chÛng ta vui mıng thµnh c´ng ßπi l‘ k˚ ni÷m 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi vÌi mÈt ThÒ Æ´ hi÷n Æπi - v®n minh; chÛng ta ng»ng cao Æ«u vÌi c∏i t™n Vi÷t Nam Æ≠Óc vinh danh Î gi∂i th≠Îng to∏n h‰c quan tr‰ng cÒa th’ giÌi khi Gi∏o s≠ Ng´ B∂o Ch©u Æ≠Óc trao t∆ng huy ch≠¨ng Fields; chÛng ta th™m mÈt phÛt t˘ v†n Æ” nh◊n v“ c∏c gi∏ trfi di s∂n cÒa ´ng cha khi dÂn dÀp sau Ca trÔ, Quan h‰, Bia Ti’n s‹ V®n Mi’u QuËc Tˆ Gi∏m, Hoµng Thµnh Th®ng Long..., L‘ hÈi Gi„ng ti’p tÙc Æ≠Óc c´ng nhÀn lµ di s∂n v®n h„a phi vÀt th” cÒa th’ giÌi; chÛng ta t˘ hµo tr≠Ìc mÈt thi™n nhi™n t≠¨i Æãp cÒa Ɔt n≠Ìc Vi÷t Nam khi Vfinh Hπ Long ti’p tÙc gi˜ vfi tr› cao trong cuÈc b«u ch‰n b∂y k˙ quan thi™n nhi™n th’ giÌi mÌi vv...

Nh≠ng cÚng v…n cfln Æ„ nh˜ng thi™n tai, b∑o lÚ ÆÊ xuËng d∂i Ɔt h◊nh ch˜ S nµy. Ph∂i ch®ng thi™n nhi™n khæc nghi÷t cµng t´i luy÷n con ng≠Íi Vi÷t Nam th™m v˜ng vµng, chung tay g„p s¯c ÆÔm b‰c l…n nhau! CÚng bÎi th’ chÛng ta th™m †m lflng h¨n tr≠Ìc

t†m g≠¨ng nh˜ng ng≠Íi l›nh CÙ H qu™n m◊nh lao xuËng dflng n≠Ìc xi’t c¯u d©n trong m≠a b∑o, nh˜ng hoπt ÆÈng v◊ cÈng ÆÂng, tı nh˜ng t†m ∏o, thÔng m◊ Æ’n vÌi ÆÂng bµo vÔng lÚ hay nh˜ng c®n nhµ mÌi dµnh cho ng≠Íi nghÃo.

MÈt mÔa Xu©n mÌi lπi v“, sæc xu©n cµng t≠¨i thæm h¨n khi toµn ß∂ng, toµn d©n ta Æang Ưng tr≠Ìc d†u mËc tr‰ng Æπi. ChÛng ta tin t≠Îng vµo nh˜ng quy’t s∏ch tı ßπi hÈi ß∂ng toµn quËc l«n th¯ XI sœ Æ≠a Ɔt n≠Ìc v˜ng vµng b≠Ìc sang thÀp ni™n th¯ hai cÒa Th’ k˚ XXI vÌi nh˜ng thµnh t˘u mÌi.

Hfla trong nh˜ng ni“m vui lÌn, mÁi bπn Ɖc V®n h„a qu©n s˘ c„ quy“n tin vµo s˘ khÎi sæc mÌi cÒa Ɔt n≠Ìc, tin vµo nh˜ng gi∏ trfi v®n h„a Æ≠Óc b∂o tÂn vµ ph∏t huy, sœ m∑i kh´ng chÿ trong k˝ ¯c cÒa mÁi ng≠Íi mµ cfln hi÷n h˜u bªng nh˜ng cˆ chÿ b◊nh dfi trong cuÈc sËng th≠Íng ngµy!

Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘ Xu©n T©n M∑o hy v‰ng sœ lµ mÈt {mÔa xu©n nho nh·} thæp s∏ng ni“m tin t≠Îng, ni“m h©n hoan Æ„n chµo Xu©n mÌi trong lflng bπn Ɖc.

K›nh th≠ T/M Tπp ch› VHQS TÊng bi™n tÀp ßπi t∏, TS Phπm B∏ Toµn

★ 003

xu©n

T©nM∑o 2011

M|C L|C

S ˇ

ß Ö C

B I å T

65+ 66

❱ Tranh Tu†n Long

02. ChÛc mıng n®m mÌi ßπi t≠Ìng PhÔng Quang Thanh

12. {Tı †y trong t´i bıng næng hπ...} - Long Hµ (th˘c hi÷n)

22. KhÛc tr∏ng ca xu©n 40 n®m tr≠Ìc - ßÂng S‹ Nguy™n

03. Th≠ Æ«u xu©n - TBT Phπm B∏ Toµn

14. GËc v˜ng Æπi thµnh Mπnh HÔng

24. °n T’t b™n dflng s´ng Gi®ng Ng‰c Dung

17. Mã nh≠ m©y træng v“ trÍi Phan Ti’n DÚng

26. Ng≠Íi {ti’p m∏u} cho t™n lˆa Phπm Hoµng Ng‰c

19. T’t Nguy™n Æ∏n Î Hµ NÈi tr≠Ìc

28. N¨i l≠u gi˜ {D†u ch©n} Ng≠Íi ßÂng Kim H∂i

06. ß«u xu©n khai quËc Vπn Xu©n GS. L™ V®n Lan 08. Lµng x∑ Vi÷t Nam trong v®n h„a gi˜ n≠Ìc - GS. VÚ Ng‰c Kh∏nh

vµ nay

10. Nh˜ng mËc son lfich sˆ cÒa

Nguy‘n Vinh PhÛc

Hµ Anh (tÊng hÓp)

21. Ch«m chÀm xu©n v“ Hu˙nh Thπch Th∂o

ß∂ng CÈng s∂n Vi÷t Nam

004 ★

30. {§ng vua c¨ sÎ} Phπm Xu©n B◊nh

32. T≠Ìng V‚ B»m - Vfi t≠Ìng cÒa

{Nh˜ng nŒo Æ≠Íng kh∏ng chi’n}

Duy T≠Íng

34. MÔa xu©n v“ hÈi Æ“n S„c Ng´ V®n H‰c 36. NhÌ xu©n b∏n Æ∂o - HÂng Linh

53. Blog cho m‰i ng≠Íi {T’t l›nh} Æ«u ti™n - Trfinh HÂng H∂i; Xu©n v“ nhÌ m’ - Thi Lan; Xu©n ÆÂng ÆÈi - L™ Hoµn; Xu©n nµy væng anh - V®n Nhi 56. Chuy÷n ng≠Íi Cµ Dong Î T©y

80. {T’t nµy m◊nh lπi Æi t∆ng th¨ nhÀt k˝} - Nguy‘n Hoµng S∏u 82. {KhÛc h∏t s´ng qu™} - s˘ ÆÂng

Æi÷u gi˜a th¨ vµ nhπc

L™ Huy MÀu

L™ Quang HÂi

Nguy™n Æ∆t bµn thÍ B∏c

84. Ti”u thuy’t v“ ng≠Íi l›nh - Æ´i Æi“u c∂m nhÀn - Nguy‘n Ti’n H∂i

58. C©y Æπi thÙ cÒa lµng th≠ ph∏p Vi÷t - Trfinh Tu†n

86. C©u th¨ hay cÒa mÈt chi’n binh giµ - Nguy‘n ߯c MÀu

60. °n T’t vÌi hµng binh ߯c H˜u Ng‰c 62. MÈt Æ™m cuËi n®m Î chi™u Æ∑i sÎ - Tr«n Thfi M©y Lai

87. Trang th¨: HÈi xu©n - V®n ThÔy; Chi“u ba m≠¨i T’t - Nguy‘n H≠ng H∂i; M¨ v“ x¯ Bæc - Quang Chuy“n; MÔa Æ∏ - Phπm V©n Anh

64. Xu©n v“ tr™n Ɔt lÚ L™ PhÛc Lam

88. Truy÷n ngæn: H∏i LÈc D≠¨ng Duy Ng˜

Nguy‘n S‹ Long

ni“m tin ng≠Íi l›nh

66. Nh˜ng chuy’n tµu t◊nh y™u DÚng Li™n H≠¨ng

45. Chuy÷n lπ cÒa l›nh Æ∂o CÔ lao Chµm - HÂng V©n

68. ß„n xu©n sÌm Î S®m Pun VÚ Nguy™n

91. Phi’m luÀn v“ mÃo - ß∆ng Vi÷t ThÒy; T∂n mπn v“ mÃo - ß∆ng V‚ Gia; MÃo trÃo c©y cau - ß∆ng Vi÷t ThÒy

46. T’t vµ nÁi ni“m hoµi cÊ Di Li

70. Gi˜a «m µo s„ng bi”n Ng‰c Hoµng, VÚ Thi÷n

48. C«u Tr≠Íng Ti“n - nät th¨ x¯ Hu’ - Hµ Thµnh

71. ô n¨i rıng s©u nÛi thºm Anh Th≠

c´ng lÌn nh†t v“ c´ng t∏c ÆËi ngoπi cÒa Vi÷t Nam trong n®m 2010 - Nguy‘n ß®ng Song

50. Ph„ng s˘ ∂nh: Hoa rıng Th∏i Phi™n

73. X´n xao mÔa gi„ - ß®ng Nguy™n

98. MÚi H∂o V‰ng - Æi”m tr†n gi˜

74. ThÍi x≠a, nh˜ng trfl ch¨i h†p d…n - Tπ H˜u Y™n

H∂i L™

37. Hoa phong lan Î ßoµn M95 Nguy‘n Hoµng 38. BOMICEN - Chi’n tranh ch≠a k’t thÛc - BÔi Th∂o 40. S∏ch b™n hoa, Ƶn b™n sÛng Tr«n Trung Kh≠¨ng 42. Gˆi næng cho em mÔa xu©n nµy - TrÛc Hµ 44. Gieo kh∏t v‰ng cho con bªng

52. ßıng bi’n thµnh s˘ phi“n th¯c Ng´ Hoµi Ph≠¨ng

94. Chi’c b∏nh ch≠ng vµ nh˜ng l∏ th≠ - L™ Ng‰c L≠¨ng 95. ChÒ tfich ASEAN 2010 - thµnh

h∂i tr◊nh huy’t mπch tı ¢u sang É

75. Giao thıa - Di™n Kh∏nh

100. BËn ph≠¨ng Æ„n n®m mÌi Ph≠¨ng Linh

76. Xu©n v“ mÈt chÛt v»n v¨ Chu Lai

102. B˜a ti÷c Æ™m - Chu H∂i L≠Óng

78. V®n h„a trµ Vi÷t - mÈt g„c nh◊n V≠¨ng Ki÷t

103. MÃo lµ bπn cÒa ng≠Íi Hoµng Hi’u Ngh‹a Tranh vui - L™ Vi’t Tr›

❱ Tranh b◊a {N®m T©n M∑o}: h‰a s‹ Nguy‘n Kh∏nh Duy (www.hj-pro.com)

★ 005

xu©n

T©nM∑o 2011

ß«u xu©n khai quËc Vπn Xu©n ✑ GS. L£ V°N LAN

ô Ånh Library

gi˜a thi™n ni™n k˚ th¯ Nh†t sau C´ng nguy™n, gi˜a ngh◊n n®m cÒa thÍi k˙ Bæc thuÈc vµ chËng Bæc thuÈc †y, lµ th’ k˚ th¯ S∏u. ô gi˜a th’ k˚ th¯ S∏u, nh˜ng n®m 541-544, lµ thÍi gian nÊi bÀt t™n tuÊi vµ s˘ nghi÷p cÒa ng≠Íi Anh hÔng d©n tÈc L˝ B›, cfln Æ≠Óc g‰i lµ L˝ B´n.

Chung mÈt t˘ dπng H∏n ng˜, {B›} hay {B´n} lµ hai c∏ch ph∏t ©m, th’ nµo cÚng Æ≠Óc. Quan tr‰ng lµ Æ“u c„ ngh‹a Æãp: B› - R˘c s∏ng, B´n - DÚng s‹!

Vfi DÚng s‹ - R˘c s∏ng h‰ L˝, sinh n®m 499.

C∏c bÈ ch›nh sˆ cÊ truy“n - {ßπi Vi÷t sˆ k˝ toµn th≠}, {Kh©m Æfinh Vi÷t sˆ th´ng

006 ★

gi∏m c≠¨ng mÙc}... - Æ“u thËng nh†t chäp v“ mÈt nguÂn gËc c„ nhi“u ˝ ngh‹a cÒa ´ng, lµ: tÊ ti™n vËn ng≠Íi ph≠¨ng Bæc, sang lÀp nghi÷p Î n≠Ìc Vi÷t - ph≠¨ng Nam, tı cuËi ÆÍi T©y H∏n (th’ k˚ th¯ Nh†t tr≠Ìc C´ng nguy™n), Æ≠Óc 7 ÆÍi th◊ Æ∑ Vi÷t h„a, thµnh ng≠Íi b∂n Æfia.

S∏ch {Vπn Xu©n quËc Æ’ k˝} - l≠u tr˜ Î hai ng´i Æ◊nh lµng Ng‰c Than vµ lµng Tu Hoµng, thÍ §ng - c„ nh˜ng ghi chäp t≠Íng tÀn h¨n, v“ dflng d‚i h‰ L˝ cÒa §ng: TÊ th¯ nh†t (t™n lµ L˝ ThuÀn) sang n≠Ìc ta lÀp nghi÷p, Æ’n ÆÍi th¯ b∂y (lµ L˝ Hµm) th◊ l†y vÓ ng≠Íi Vi÷t, do Æ„, ngµy cµng mπnh dflng m∏u vµ t›nh c∏ch Vi÷t qua c∏c ÆÍi hÀu du÷.

Truy“n Æ’n ÆÍi th¯ 11, th◊ Æ∑ lµ vµ thµnh L˝ B› (L˝ B´n).

L˝ B› - tı Æ©y, Æ” ti÷n g‰i, ta sœ chÿ dÔng t™n nµy - sau 10 ÆÍi Vi÷t h„a, Æ∑ trÎ thµnh thÊ hµo vÔng Ɔt Th∏i B◊nh (Æfia danh {Th∏i B◊nh} nµy, tı th’ k˚ th¯ M≠Íi trÎ v“ tr≠Ìc, lµ t™n g‰i cÒa mi“n Ɔt chi’n

[ NGHI£N C`U TRAO ߇I ]

l≠Óc ph›a Æ´ng ch©n nÛi Ba V◊). ß’}, vÌi ngh‹a Æ«y ÆÒ lµ: {Vfi Hoµng Æ’ n≠Ìc B†y giÍ - gi˜a thÍi k˙ Bæc thuÈc vµ Vi÷t Î ph≠¨ng Nam} (v“ sau mÌi {g‰i tæt} chËng Bæc thuÈc - Ti™u T≠ lµ kŒ Ưng Æ«u cfln ba ch˜: {L˝ Nam ß’}). bÈ m∏y Æ´ hÈ cÒa nhµ L≠¨ng tr™n Ɔt Vi÷t.

R‚ rµng, mÈt b∂n th´ng Æi÷p kh´ng Ch’ ÆÈ thËng trfi hµ khæc cÒa h‰ Ti™u lµ lÍi Æ∑ Æ≠Óc gˆi vµo mÔa xu©n n®m mÎ Æ«u n¨i dÂn Æ’n lflng c®m giÀn cÒa ng≠Íi Vi÷t Î cÒa c∂ hai h÷ lfich ph∏p can chi - Gi∏p T˝ khæp n¨i. ThÒ l‹nh Ɔt Th∏i B◊nh L˝ B›, tr™n (544) - †y, mang tinh th«n cÒa s˘ tr≠Îng Æ«u ng‰n s„ng d©ng trµo cÒa lflng d©n †y, thµnh ˝ th¯c d©n tÈc, t˘ gi∏c vµ t˘ hµo d©n Æ∑ lÀp t¯c d˘ng cÍ d†y ngh‹a vµo n®m 541. tÈc, c∂ b◊nh ƺng d©n tÈc n˜a, lµ nh˜ng gi∏ Sˆ cÚ chäp r‚: Khi bi’t tin L˝ B› khÎi trfi mµ ph∂i Æ’n g«n ngh◊n n®m sau, thi™n ngh‹a, Ti™u T≠ Æ∑ c∂ sÓ, sai ng≠Íi Æem tµi Nguy‘n Tr∑i, Î ∏ng thi™n cÊ hÔng v®n vµng bπc Æ’n dÙ dÁ, mua chuÈc, nh≠ng {B◊nh Ng´ Æπi c∏o} (1428) mÌi lµ ng≠Íi kh´ng Æ≠Óc, bÃn b· chπy v“ Qu∂ng Ch©u. Æ«u ti™n n„i l™n thµnh lÍi: ph≠¨ng Bæc vµ L˝ B› li“n ti’n chi’m thµnh Long Bi™n, khi ph≠¨ng Nam Æ“u c„ nh≠ nhau nh˜ng vfi †y lµ trfi sÎ Æ´ hÈ cÒa nhµ L≠¨ng tr™n Ɔt hoµng Æ’ cÒa m◊nh - {c∏c Æ’ nh†t ph≠¨ng} Vi÷t. (mÁi ng≠Íi lµm Æ’ mÈt ph≠¨ng)! ß≠Óc mÈt n®m, vua nhµ L≠¨ng sai Th¯ hai lµ vi÷c khai s∏ng mi“n Ɔt b‰n T´n Qu˝nh, L≠ Tˆ HÔng Æem qu©n sang t∏i chi’m. CuËi n®m 542, Æfich käo tÌi HÓp PhË, tr™n bi™n giÌi ph›a Bæc. L˝ B› th©n d…n c∏c thÒ l‹nh Phπm ß´ Tu, ❱ ChÔa Tr†n QuËc. Ånh Hµ Thµnh Tri÷u TÛc, L˝ PhÙc Man, cÔng qu©n s≠ Tinh Thi“u lµ ng≠Íi ÆÂng h≠¨ng, ngh™nh chi’n, Æ∏nh cho qu©n L≠¨ng Æπi bπi. T´n Qu˝nh, L≠ Tˆ HÔng trËn trÀn, chπy v“, bfi vua L≠¨ng nÊi giÀn, bæt ph∂i t˘ tˆ Î l«u Vi÷t V≠¨ng tπi Qu∂ng Ch©u. ß’n th∏ng 4 n®m 543, lπi c„ tin qu©n n≠Ìc l∏ng gi“ng Î ph≠¨ng Nam - khi †y c„ t™n lµ {L©m ƒp} - ti’n Æ∏nh vÔng Cˆu ߯c (b©y giÍ lµ Hµ T‹nh). L˝ B› ph∏i l∑o t≠Ìng Phπm ß´ Tu Æem binh vµo chËng ÆÏ, ph∏ tan qu©n x©m l†n.

VÀy lµ trong vflng ba n®m, nghi÷p lÌn cÒa ng≠Íi DÚng s‹ - h‰ L˝ Æ∑ hoµn thµnh: ÆuÊi gi∆c Æ´ hÈ, ph∏ qu©n t∏i chi’n, dãp y™n bi™n thÔy. Vıa ÆÛng lÛc mÔa xu©n ßãp Æœ, tËt t≠¨i m∑i Æ’n mu´n ÆÍi: Vπn n®m Gi∏p T˝ (544) Xu©n - mong ≠Ìc vµ ˝ nguy÷n truy“n Æ’n! thËng cao c∂ vµ thi™ng li™ng cÒa d©n C∂ {Gi∏p} l…n {T›}, Æ“u Ưng tÈc ta ÆËi vÌi (dµnh cho) non s´ng Ɔt (mÎ) Æ«u h÷ thËng n≠Ìc m◊nh, vÀy lµ Æ’n xu©n nµy, chæc lfich ph∏p {can chæn bi’t Æ≠Óc lµ Æ∑ c„ 15 th’ k˚ truy“n (vµ) chi}! Chæc nËi tı Æ«u xu©n n®m Gi∏p T˝ (544), chæn trong t≠ duy cÒa ng≠Íi c«m Æ«u tı mÔa xu©n L˝ Nam Vi÷t ß’ Æ∑ tπo {ti“n cuÈc khÎi ngh‹a d˘ng c´ng tr◊nh {Khai quËc}Æ” mÎ Th®ng Long} L˝ B›, Æ©y lµ thÍi n≠Ìc Vπn Xu©n.

- Æ” rÂi 5 khæc vµ thÍi c¨ v‹ th’ k˚ sau, Æπi!

L˝ Th∏i TÊ V◊ th’, ¯ng sœ Æfinh Æ´ vµo s˘ tËt Æãp cÒa Ɔt trÍi vµ lflng ng≠Íi Th®ng Long (n®m 1010) ΠƆy - vÌi 3 c´ng †y, mÈt loπt ÆÈng th∏i c˘c k˙ Æ∆c sæc, v´ tr◊nh Æ≠Óc tπo t∏c vµo mÔa xu©n n®m Gi∏p cÔng nhi“u gi∏ trfi lfich sˆ vµ tinh th«n, Æ∑ T˝ (544) nµy, tπi n¨i c„ c∆p bi”u t≠Óng {nÛi Æ≠Óc ti’n hµnh, th˘c hi÷n: NÔng s´ng T´}, vµ s´ng T´ (Lfich) th◊ giao Th¯ nh†t lµ vi÷c L˝ B› l™n ng´i hoµng n≠Ìc vÌi dflng s´ng Mã ({s´ng C∏i} m∑i v“ Æ’. ß©y lµ l«n Æ«u ti™n, c„ mÈt bÀc qu©n sau mÌi c„ (th™m) t™n: s´ng HÂng). ß„ lµ: tr≠Îng n≠Ìc Vi÷t x≠ng Æ’ hi÷u, mµ kh´ng ng´i chÔa Æ≠Óc mang t™n {Khai QuËc} - mÎ chÿ x≠ng/ ho∆c Æ≠Óc g‰i bªng/ v≠¨ng hi÷u n≠Ìc (v“ sau mÌi ÆÊi g‰i lµ {An QuËc} (nh≠ tr≠Ìc Ɔy, lµ: HÔng V≠¨ng, An D≠¨ng y™n n≠Ìc, vµ sau n˜a, mÌi lπi g‰i lµ {Tr†n V≠¨ng, Tr≠ng N˜ V≠¨ng...). Vµ c∏i Æ’ hi÷u QuËc} - gi˜ n≠Ìc nh≠ Æang th†y Î H T©y nµy lπi cÙ th” thµnh bËn ch˜: {L˝ Nam Vi÷t b©y giÍ); tfla thµnh - th´ s¨ tre gÁ th´i,

nh≠ng lµ {c´ng tr◊nh quËc phflng} Æ«u ti™n Æ≠Óc x©y d˘ng Î cˆa s´ng T´ Lfich (b©y giÍ lµ chÁ Æ«u ph›a nam c«u Ch≠¨ng D≠¨ng) - c„ t™n Æ≠Óc chäp vµo sˆ cÚ lµ {T´ Lfich giang kh»u mÈc s∏ch}; vµ Æ∆c sæc nh†t lµ mÈt ki’n trÛc dÔng lµm chÁ {tri“u hÈi tr®m quan v®n v‚}, c„ t™n lµ {Ƶi Vπn Xu©n} (Æ≠Óc s∏ch {Kh©m Æfinh Vi÷t sˆ th´ng gi∏m c≠¨ng mÙc} chÿ Æfinh vfi tr› lµ {Î vÔng h Vπn Xu©n} (gi˜a quÀn Hoµng Mai vµ huy÷n Thanh Tr◊ thuÈc ThÒ Æ´ b©y giÍ).

C∏i t™n {Vπn Xu©n} c˘c hay vµ Æ«y ngh‹a l˝ nµy - Æ≠Óc sˆ cÚ b◊nh luÀn rªng: {C„ ˝ mong s˘ tËt Æãp dµi l©u} - cÚng ch›nh lµ/ vµ mang/ gi∏ trfi tuy÷t vÍi cÒa ÆÈng th∏i th¯ ba - nh≠ng lµ quan tr‰ng th¯ nh†t Æ≠Óc ng≠Íi DÚng s‹ - R˘c s∏ng h‰ L˝ tπo

d˘ng vµo Æ«u xu©n n®m Gi∏p T˝ (544). ƒy lµ: tuy™n bË/ vµ th˘c t’ lµ/ khai sinh mÈt quËc gia ÆÈc lÀp, gi˜a {Æ™m tr≠Íng Bæc thuÈc}, vÌi quËc hi÷u (t™n n≠Ìc) - trÔng vÌi Æ´ hi÷u (t™n kinh Æ´) Æ“u lµ - Vπn Xu©n. ßãp Æœ, tËt t≠¨i m∑i Æ’n mu´n ÆÍi: Vπn Xu©n - mong ≠Ìc vµ ˝ nguy÷n truy“n thËng cao c∂ vµ thi™ng li™ng cÒa d©n tÈc ta ÆËi vÌi (dµnh cho) non s´ng Ɔt n≠Ìc m◊nh, vÀy lµ Æ’n xu©n nµy, chæc chæn bi’t Æ≠Óc lµ Æ∑ c„ 15 th’ k˚ truy“n nËi tı Æ«u xu©n n®m Gi∏p T˝ (544), tı mÔa xu©n L˝ Nam Vi÷t ß’ Æ∑ tπo d˘ng c´ng tr◊nh {Khai quËc} Æ” mÎ n≠Ìc Vπn Xu©n. ❑

★ 007

xu©n

T©nM∑o 2011

Lµng x∑ Vi÷t Nam

trong v®n h„a

✑ GS. Vü NGñC KHÉNH

T

rong c†u trÛc cÒa v®n h„a Vi÷t Nam c„ mÈt thµnh tË r†t giµu b∂n sæc Vi÷t, Æ„ lµ v®n h„a lµng.

V®n h„a lµng lµ mÈt kh∏i ni÷m, c„ nÈi dung rÈng, bao gÂm nhi“u Æi”m. ßËi chi’u vÌi lfich sˆ Ɔt n≠Ìc, vÌi hoµn c∂nh Ɔu tranh cÒa d©n tÈc bao ÆÍi nay, mÈt nÈi dung nÊi bÀt c„ th” h◊nh dung: Æ„ lµ v®n h„a gi˜ n≠Ìc Î lµng x∑.

V®n h„a gi˜ n≠Ìc lµ mÈt v†n Æ“ r†t c¨ b∂n, r†t Æ∆c sæc cÒa d©n tÈc ta. SuËt m†y ngµn n®m b™n cπnh c´ng cÙ lao ÆÈng th◊ d©n Vi÷t Nam lÛc nµo cÚng ph∂i c„ c∏i gÀy, thanh g≠¨m, kh»u sÛng trong tay, kh´ng lÛc nµo bu´ng c∂. Trong nh˜ng hoµn c∂nh bfi nπn ngoπi x©m, th◊ th†y: ta c„ th” tπm thÍi m†t n≠Ìc, nh≠ng kh´ng bao giÍ m†t lµng. ß„ lµ mÈt th˘c t’.

V®n h„a gi˜ n≠Ìc Î c∏c lµng x∑ Vi÷t Nam Æ∑ Æ≠Óc bi”u hi÷n ra sao? D≠Ìi Æ©y lµ mÈt vµi ghi nhÀn c„ th” dÔng Æ” tham kh∂o: Tı xa x≠a ta Æ∑ c„ nh˜ng truy“n thuy’t v“ con RÂng ch∏u Ti™n, v“ c∏c cÙ tÊ HÔng V≠¨ng. ≥ ni÷m quËc gia h◊nh thµnh tı ˝ ni÷m giËng nfli. C∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi Æ“u c„ nh˜ng truy“n thuy’t v“ qu∂ b«u mã, v“ c∏i tr¯ng th«n. Khi g∆p gÏ nhau, c∏c truy“n thuy’t †y Æ≠Óc hfla ÆÂng, vµ t†t c∂ Æ“u tin rªng Æ©y lµ ng≠Íi Lπc Vi÷t, n≠Ìc non lµ cÒa t†t c∂ c∏c d©n tÈc anh em cÔng chung sËng tr™n m∂nh Ɔt nµy. S˘ ki÷n Æ„ khi’n cho d©n chÛng ta, Î ngay tıng lµng c„ ˝ th¯c v“ mÈt v®n h„a cÈi nguÂn. Ta r†t t˘ hµo v“ cÈi nguÂn †y. C„ cÈi nguÂn th◊ ph∂i t´n vinh cÈi nguÂn. S˘ t˘ hµo nµy lµm cho d©n ta r†t nÂng nµn y™u n≠Ìc. V®n h„a

008 ★

gi˜ n≠Ìc

gi˜ n≠Ìc Æ∑ tı Æ©y mµ ra.

VÌi ˝ ni÷m con ng≠Íi, c„ tÊ ti™n, c„ cha c„ mã - (d©n Vi÷t khi ra kh¨i, g∆p thÒy qu∏i Æ∑ k™u l™n: BË RÂng ¨i, v“ c¯u chÛng con) - th◊ Î tıng lµng x∑, chÛng ta c„ t›n ng≠Ïng Thµnh hoµng, mÁi lµng - hay nhi“u lµng cÔng chung, Æ“u c„ mÈt vfi Æ≠Óc t´n vinh, cÛng l‘. Vfi Æ„ lµ thµnh hoµng cÒa lµng. Ti’p theo thµnh hoµng †y, cfln c„ c∏c vfi phÛc th«n. ßi“u c„ ˝ ngh‹a lµ kh∏ nhi“u n¨i, ng≠Íi ta t´n thÍ nh˜ng vfi thµnh hoµng Æ≠Óc xem lµ con trai cÒa Lπc Long Qu©n, ¢u C¨. C∏c lµng ven s´ng C«u Æ“u thÍ nh˜ng vfi Æ÷ tam nam, Æ÷ nhfi nam Lπc Long Qu©n... C„ Æ≠Óc ni“m t›n ng≠Ïng s©u sæc nh≠ vÀy lµ c„ Æ≠Óc t©m l˝ gi˜ g◊n, b∂o v÷ qu™ h≠¨ng cÒa m◊nh. V®n h„a gi˜ n≠Ìc tπi c∏c lµng x∑ ph∂i t◊m Æ’n nh˜ng t◊nh c∂m s©u xa †y. ô lµng th≠Íng c„ r†t nhi“u Æ“n mi’u.

Nh˜ng Æ“n mi’u nµy ch›nh lµ bªng ch¯ng cÙ th” v“ v®n h„a gi˜ n≠Ìc, v“ tinh th«n chi’n Ɔu cÒa ng≠Íi d©n ta trong c∏c lµng x∑ Vi÷t Nam. Trong toµn bÈ c∏c Æ“n mi’u Î Vi÷t Nam th◊ nh˜ng Æ“n thÍ anh hÔng d©n tÈc, Æ“n thÍ nh©n vÀt lfich sˆ (c∂ n≠Ìc hay Æfia ph≠¨ng) chi’m tÿ l÷ cao nh†t. C„ nh˜ng Æ“n lÌn nh≠ Æ“n thÍ TÊ HÔng V≠¨ng, rÂi Æ’n nh©n vÀt thÍi cÊ (An D≠¨ng V≠¨ng, Hai Bµ Tr≠ng), thÍi trung Æπi (ßinh Ti™n Hoµng, Tr«n H≠ng ßπo, L™ LÓi, Quang Trung...) vµ c∏c nh©n vÀt thÍi cÀn Æπi (Phπm V®n Nghfi, ßÈi C†n...). G«n Æ©y, ta Æ∑ c„ Æ“n thÍ ChÒ tfich H Ch› Minh, thÍ c∏c nhµ c∏ch mπng, c∏c li÷t s‹. ß„ ch›nh lµ nh˜ng bªng ch¯ng cÒa v®n h„a gi˜ n≠Ìc Vi÷t Nam Î ngay tıng lµng, tıng x∑.

CÔng vÌi c∏c Æ“n mi’u nµy, Æ∆c bi÷t Î c∏c lµng x∑ Vi÷t Nam, cfln c„ nh˜ng bªng

ch¯ng cÙ th” v“ c∏c v®n h„a gi˜ n≠Ìc trong lflng ng≠Íi d©n qu™. ß„ lµ: ❱ Nh˜ng truy“n thuy’t lfich sˆ, truy“n thuy’t anh hÔng Æ≠Óc l≠u hµnh rÈng r∑i vµ kh∏ thËng nh†t. Khi ch≠a c„ tr≠Íng h‰c, d©n chÛng c∏c lµng x∑ Æ∑ truy“n cho nhau - truy“n tı khi mã b’ con, chfi ngÂi k” chuy÷n cho c∏c em bä. Nh≠ng ng≠Íi d©n Vi÷t tı lÛc cfln ng©y th¨ Æ∑ bi’t Æ≠Óc lfich sˆ qu™ h≠¨ng, bi’t Æ’n c∏c anh hÔng d©n tÈc. Bµi h‰c gi˜ n≠Ìc Æ≠Óc truy“n b∏ ngay vÌi tuÊi †u th¨ nh≠ vÀy, ph∂i xem lµ mÈt bi”u hi÷n cÒa v®n h„a gi˜ n≠Ìc r†t m«u nhi÷m. ❱ Vi÷c tÊ ch¯c c∏c ngµy l‘ hÈi cÚng ph∂i Æ≠Óc xem lµ nh˜ng bªng ch¯ng v®n h„a Æ” gi∏o dÙc v®n h„a gi˜ n≠Ìc cho ng≠Íi d©n ta. ThÍ c∏c th«n th∏nh, mµ th˘c ra lµ thÍ ng≠Íi, vµ ng≠Íi Æ©y ch›nh lµ c∏c anh hÔng d©n tÈc, Æ∆c bi÷t lµ anh hÔng chËng ngoπi x©m.

C∏c vfi th«n Æ“u Æ” lπi nh˜ng chuy÷n hÃm, chuy÷n tÙc, mµ c∏c chuy÷n nµy Æ“u nhªm gi∏o dÙc tinh th«n chi’n Ɔu, ˝ ngh‹a t´n vinh anh hÔng: Th› dÙ ngµy cÛng l‘ ph∂i bi’t dÔng trang phÙc loπi nµo, mµu g◊ v.v... ß∆c bi÷t, c∏c lµng x∑ lu´n lu´n tÊ ch¯c nh˜ng ngµy l‘ hÈi, mµ ch›nh c∏c l‘ hÈi nµy gi∏o dÙc tinh th«n chi’n Ɔu, tinh th«n gi˜ n≠Ìc r†t nhi“u. Ngµy hÈi Bµ Tr≠ng, Bµ Tri÷u, ngµy hÈi Ưc Th∏nh Tr«n, ngµy hÈi Æ“n vua L™ v.v.. Æ“u giµu ˝ ngh‹a t≠Îng ni÷m, bi’t ¨n anh hÔng. ß∆c bi÷t lµ hÈi PhÔ ßÊng (th≠Íng g‰i lµ hÈi Gi„ng) lµ c∂ mÈt thi™n anh hÔng ca chi’n trÀn.

C„ nh˜ng ng≠Íi nghi™n c¯u n≠Ìc ngoµi, khi xem hÈi Gi„ng Æ∑ ph∂i c´ng nhÀn lµ tuy÷t vÍi, lµ kh´ng c„ hÈi hà nµo t≠¨ng t˘

[ NGHI£N C`U TRAO ߇I ]

tr™n th’ giÌi. L‘ hÈi PhÔ ßÊng, chÿ ri™ng n„ cÚng ch¯ng t· lflng y™u n≠Ìc, tinh th«n th≠Óng v‚ cÒa d©n tÈc ta.

C„ mÈt Æi“u nhi“u ng≠Íi kh´ng Æ” ˝ khi v“ Æ’n n´ng th´n Vi÷t Nam: N™n chÛ ˝ vi÷c Æ∆t t™n lµng cÒa ng≠Íi d©n Vi÷t Nam. ßa sË c„ nh˜ng c∏i t™n Æãp, t™n ch˜ v“ v®n ch≠¨ng hay phong c∂nh. Nh≠ng lπi c„ nh˜ng c∏i t™n nhªm Æ” khºng Æfinh tinh th«n v®n h„a gi˜ n≠Ìc cÒa m◊nh.

Ho∆c Æ„ lµ c∏i t™n chÿ vµo nh˜ng hµng ÆÈng chi’n Ɔu, nhæc Æ’n nh˜ng k˚ ni÷m anh hÔng: c„ Æ∏m Ɔt Æ≠Óc Æ∆t t™n lµ ߆u ßong Qu©n, c„ n¨i g‰i lµ M∂ Ng´, M∂ NgÙy...

Ho∆c Æ„ lµ c∏i t™n Æ” l≠u gi˜ mÈt c©u chuy÷n nµo Æ„ lµ mÈt hµnh ÆÈng lfich sˆ. ô H∂i Phflng c„ mÈt lµng Æ≠Óc Æ∆t t™n lµ lµng L≠u Ki’m. V◊ lµng nµy lµ n¨i mµ ߯c Tr«n H≠ng ßπo Æ∑ Æi qua. Ngµi t∆ng cho lµng mÈt thanh g≠¨m. L≠u Ki’m lµ c„ ˝ ngh‹a nh≠ th’. Cfln mÈt s˘ ki÷n d©n gian mµ sˆ s∏ch kh´ng ghi chäp Æ≠Óc. ß„ lµ chuy÷n vua L™ LÓi khi hµnh qu©n Æ∑ Æ∆t t™n cho lµng ´ng Æi qua. TÔy theo hµnh ÆÈng mµ d©n lµng Æ∑ bÈc lÈ ra Æ∆c t›nh g◊. B◊nh ßfinh

V≠¨ng l†y Æ„ Æ∆t t™n cho c∏c lµng †y. Lµng c„ ng≠Íi c»n thÀn, gi˜ g◊n b› mÀt, ngµi Æ∆t t™n lµ lµng Ch› C»n; lµng c„ ng≠Íi h®ng h∏i, nh†t Æfinh Æfli xung phong, ngµi Æ∆t t™n lµ lµng ßoan Quy’t; lµng c„ ng≠Íi phÔ trÓ h‰ L™, ngµi Æ∆t t™n lµ lµng PhÔ L™. C∏i t™n c∏c lµng, thÀt x¯ng Æ∏ng cho mÈt Æ“ tµi nghi™n c¯u cho nh˜ng ai muËn t◊m hi”u v“ v®n h„a gi˜ n≠Ìc cÒa ng≠Íi d©n qu™ Vi÷t Nam. C„ mÈt v†n Æ“ mµ n’u kh´ng suy ngh‹ s©u xa, ta c„ th” cho rªng Æ©y chÿ li™n quan Æ’n v†n Æ“ x∑ hÈi, ch¯ kh´ng mang ˝ ngh‹a v®n h„a gi˜ n≠Ìc cÒa d©n tÈc. Lµng qu™ Vi÷t Nam th≠Íng c„ nh˜ng h≠¨ng ≠Ìc, quy Æfinh cho d©n chÛng ph∂i sËng th’ nµo cho c„ thu«n phong m¸ tÙc, tr™n d≠Ìi thuÀn hfla, mÎ mang kinh t’, ph∏t tri”n v®n h„a. Nhµ n≠Ìc th◊ c„ luÀt, lµng x∑ th◊ c„ h≠¨ng ≠Ìc v.v... Nh≠ vÀy, ta c„ th” cho Æ©y chÿ lµ chuy÷n phong tÙc trfi an. Th˘c ra, n„ c„ ˝ ngh‹a s©u xa h¨n nhi“u, vµ cÚng li™n quan Æ’n v®n h„a gi˜ n≠Ìc. ChÛng ta th†y rªng, khi ng≠Íi Ph∏p sang Î b™n ta, h‰ c„ Æem c∏i n’p sËng v®n h„a T©y ph≠¨ng (c∏ch ®n uËng, c∏ch trang phÙc, c∏ch ÆËi xˆ v.v...) sang phÊ bi’n Î n≠Ìc ta. VÔng Æ´

thfi d‘ dµng ti’p thu, nh≠ng Î n´ng th´n Æ∑ c„ s˘ ph∂n ¯ng Æ´i khi r†t quy’t li÷t. ß„ ch›nh lµ s˘ ph∂n ¯ng cÒa n“n v®n h„a d©n tÈc, kh´ng muËn bfi m†t gËc. Ng≠Íi ta Æ∑ c„ nhÀn xät: nh˜ng g◊ lµ phi d©n tÈc, vµo Æ’n g«n lÚy tre xanh cÒa lµng lµ nh†t Æfinh bfi bÀt ra. Ngay g«n Æ©y - trong cuÈc Ɔu tranh chËng M¸, v®n h„a M¸ Î mi“n Nam lÛc Æ„ cÚng bfi c∏c bÀc cha mã (c∂ mÈt sË Î thµnh thfi) - ph∂n ÆËi gay gæt. Nh˜ng trfl mÛa nh∂y nh≠ hu le hÛp, rËc en r´n v.v... khi Æ„ Æ“u kh´ng g©y Æ≠Óc c∂m t◊nh (ngµy nay th◊ Æ∑ kh∏c, v◊ n≠Ìc ta Æ∑ ÆÈc lÀp vµ ta c„ Æ≠Óc quan ni÷m rπch rfli, hfla nhÀp, mÌi cÚ v.v.). Ta th†y r†t r‚ rªng lµ nh©n d©n ta (Æ∆c bi÷t lµ Î c∏c lµng qu™) r†t c„ ˝ th¯c Æ” b∂o v÷ v®n h„a qu™ h≠¨ng. Ph∂i b∂o v÷ Æ” gi˜ n“n ÆÈc lÀp, Æ” chËng gi∆c ngoπi x©m, nh≠ng cfln ph∂i bi’t b∂o v÷, gi˜ g◊n v®n h„a d©n tÈc, kh´ng Æ” bfi lai c®ng, tha h„a. V®n h„a gi˜ n≠Ìc cÒa d©n tÈc ta Æ∆c sæc vµ tr≠Íng tÂn v◊ n„ c„ c¨ sÎ, n“n t∂ng tı lµng x∑. ❑

❱ CÊng lµng. Ånh Nguy‘n Thµnh

★ 009

[ K± NIåM 81 N°M NGÄY THÄNH LÜP ßÅNG CóNG SÅN VIåT NAM 3.2.1930 - 3.2.2011 ]

NH~NG MˇC SON LëCH S^ CûA

ßÅNG CóNG SÅN VIåT NAM 1935 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ I  Di‘n ra tı ngµy 27 Æ’n ngµy 31-3-1935 tπi Ma Cao (Trung QuËc). D˘ ßπi hÈi c„ 13 Æπi bi”u ch›nh th¯c thay m∆t cho 600 Æ∂ng vi™n trong n≠Ìc vµ c∏c Æ∂ng bÈ Î n≠Ìc ngoµi.  ßπi hÈi Æ“ ra 3 nhi÷m vÙ chÒ y’u cÒa ß∂ng tr≠Ìc mæt lµ: cÒng cË vµ ph∏t tri”n ß∂ng, tranh thÒ qu«n chÛng rÈng r∑i vµ tuy™n truy“n chËng chi’n tranh Æ’ quËc.  Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng gÂm 9 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 4 Òy vi™n d˘ khuy’t. ßÂng ch› L™ HÂng Phong Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠. Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng nh†t tr› cˆ ÆÂng ch› Nguy‘n Éi QuËc lµ Æπi bi”u cÒa ß∂ng b™n cπnh QuËc t’ CÈng s∂n.  ßπi hÈi Æ∏nh d†u thæng lÓi c®n b∂n cÒa cuÈc Ɔu tranh gi˜ g◊n vµ kh´i phÙc h÷ thËng tÊ ch¯c cÒa ß∂ng tı Trung ≠¨ng Æ’n Æfia ph≠¨ng, tı trong n≠Ìc ra ngoµi n≠Ìc; Æ»y mπnh cuÈc vÀn ÆÈng thu phÙc qu«n chÛng, thËng nh†t phong trµo Ɔu tranh c∏ch mπng cÒa c´ng nh©n, n´ng d©n vµ c∏c t«ng lÌp nh©n d©n d≠Ìi s˘ l∑nh Æπo cÒa ß∂ng.

010 ★

1951 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ II  Di‘n ra tı ngµy 11 Æ’n ngµy 19-2- 1951 tπi x∑ Vinh Quang, huy÷n Chi™m H„a, tÿnh Tuy™n Quang. D˘ ßπi hÈi c„ 158 Æπi bi”u ch›nh th¯c vµ 53 Æπi bi”u d˘ khuy’t, thay m∆t cho 766.349 Æ∂ng vi™n cÒa toµn ß∂ng.  Do s˘ ph∏t tri”n vµ y™u c«u cÒa s˘ nghi÷p c∏ch mπng vµ kh∏ng chi’n, ßπi hÈi quy’t Æfinh x©y d˘ng Î mÁi n≠Ìc ß´ng D≠¨ng mÈt ß∂ng CÈng s∂n ri™ng. ô Vi÷t Nam, ß∂ng l†y t™n lµ ß∂ng Lao ÆÈng Vi÷t Nam. Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng gÂm 19 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 10 Òy vi™n d˘ khuy’t, BÈ Ch›nh trfi gÂm 7 Òy vi™n ch›nh th¯c, 1 Òy vi™n d˘ khuy’t. ßπi hÈi Æ∑ b«u ChÒ tfich H Ch› Minh lµm ChÒ tfich ß∂ng, ÆÂng ch› Tr≠Íng Chinh Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠.  ßπi hÈi Æ∏nh d†u s˘ tr≠Îng thµnh cÒa ß∂ng ta v“ m‰i m∆t, Æ∏p ¯ng y™u c«u c†p b∏ch cÒa th˘c ti‘n Æ” Æ≠a cuÈc kh∏ng chi’n chËng Ph∏p Æ’n thæng lÓi hoµn toµn.

1960 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ III  Di‘n ra tı ngµy 5 Æ’n ngµy 10-9-1960 tπi Hµ NÈi. D˘ ßπi hÈi c„ 525 Æπi bi”u ch›nh th¯c vµ 51 Æπi bi”u d˘ khuy’t, thay m∆t h¨n 50 vπn Æ∂ng vi™n trong c∂ n≠Ìc.

Nhi“u Æoµn Æπi bi”u quËc t’ Æ’n d˘. Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng gÂm 47 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 31 Òy vi™n d˘ khuy’t. BÈ Ch›nh trfi gÂm 11 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 2 Òy vi™n d˘ khuy’t.

ChÒ tfich H Ch› Minh Æ≠Óc b«u lπi lµm ChÒ tfich ß∂ng vµ ÆÂng ch› L™ Du»n Æ≠Óc b«u lµm B› th≠ th¯ nh†t Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng.  {ßπi hÈi III lµ nguÂn ∏nh s∏ng mÌi, l˘c l≠Óng mÌi cho toµn ß∂ng vµ toµn d©n ta x©y d˘ng thæng lÓi chÒ ngh‹a x∑ hÈi Î mi“n Bæc vµ Ɔu tranh th˘c hi÷n hfla b◊nh thËng nh†t n≠Ìc nhµ}.

1976 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ IV  Di‘n ra tı ngµy 14 Æ’n ngµy 20-12-1976 tπi Hµ NÈi.

D˘ ßπi hÈi c„ 1.008 Æπi bi”u thay m∆t cho h¨n 1,5 tri÷u Æ∂ng vi™n trong c∂ n≠Ìc vµ 29 Æoµn Æπi bi”u cÒa c∏c Æ∂ng vµ tÊ ch¯c quËc t’. Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng gÂm 101 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 32 Òy vi™n d˘ khuy’t, BÈ Ch›nh trfi gÂm 14 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 3 Òy vi™n d˘ khuy’t. ßÂng ch› L™ Du»n Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠.  ßπi hÈi l«n th¯ IV cÒa ß∂ng lµ ßπi hÈi Æ∏nh d†u s˘ toµn thæng cÒa s˘ nghi÷p gi∂i ph„ng d©n tÈc vµ thËng nh†t TÊ quËc, Æ≠a c∂ n≠Ìc ti’n l™n chÒ ngh‹a x∑ hÈi.

Tı ngµy 3 Æ’n 7-2-1930, tπi H≠¨ng C∂ng (Trung QuËc), ÆÂng ch› Nguy‘n Éi QuËc Æ∑ chÒ tr◊ HÈi nghfi hÓp nh†t 3 tÊ ch¯c cÈng s∂n (An Nam CÈng s∂n ß∂ng, ß´ng D≠¨ng CÈng s∂n ß∂ng, ß´ng D≠¨ng CÈng s∂n Li™n Æoµn) thµnh lÀp ß∂ng CÈng s∂n Vi÷t Nam. ßÂng ch› Tr«n PhÛ Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠ cÒa ß∂ng (10-1930). HÈi nghfi hÓp nh†t c∏c tÊ ch¯c cÈng s∂n mang t«m v„c lfich sˆ cÒa ßπi hÈi thµnh lÀp ß∂ng. Tı Æ„ Æ’n nay, ß∂ng CÈng s∂n Vi÷t Nam Æ∑ tr∂i qua 10 k˙ ßπi hÈi.

1986 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ V  Di‘n ra tı ngµy 27 Æ’n ngµy 313-1982 tπi Hµ NÈi. D˘ ßπi hÈi c„ 1.033 Æπi bi”u thay m∆t cho h¨n 1,7 tri÷u Æ∂ng vi™n hoπt ÆÈng trong 35.146 Æ∂ng bÈ c¨ sÎ trong c∂ n≠Ìc vµ 47 Æoµn Æπi bi”u cÒa c∏c Æ∂ng vµ tÊ ch¯c quËc t’. Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng gÂm 116 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 36 Òy vi™n d˘ khuy’t.

BÈ Ch›nh trfi gÂm c„ 13 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 2 Òy vi™n d˘ khuy’t. Ban B› th≠ gÂm 10 ÆÂng ch›. ßÂng ch› L™ Du»n Æ≠Óc b«u lπi lµm TÊng B› th≠.  ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ V cÒa ß∂ng Æ∏nh d†u b≠Ìc tr≠Îng thµnh mÌi cÒa ß∂ng ta trong vi÷c th˘c hi÷n vai trfl l∑nh Æπo s˘ nghi÷p c∏ch mπng x∑ hÈi chÒ ngh‹a tr™n phπm vi c∂ n≠Ìc, trong Æi“u ki÷n cÙ th” Î ch∆ng Æ≠Íng Æ«u ti™n cÒa thÍi k˙ qu∏ ÆÈ l™n chÒ ngh‹a x∑ hÈi.

1986 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ VI  Di‘n ra tı ngµy 15 Æ’n ngµy 18-12-1986 tπi Hµ NÈi vÌi chÒ Æ“: {ßÊi mÌi toµn di÷n Ɔt n≠Ìc v◊ thæng lÓi cÒa chÒ ngh‹a x∑ hÈi}.

D˘ ßπi hÈi c„ 1.129 Æπi bi”u thay m∆t cho g«n 1,9 tri÷u Æ∂ng vi™n cÒa c∂ n≠Ìc vµ 36 Æoµn Æπi bi”u cÒa Æ∂ng vµ tÊ ch¯c quËc t’.  Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng gÂm 124 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 49 Òy vi™n d˘ khuy’t. BÈ Ch›nh trfi gÂm 13 Òy vi™n ch›nh th¯c, 1 Òy vi™n d˘ khuy’t. Ban B› th≠ gÂm 13 ÆÂng ch›. ßÂng ch› Nguy‘n V®n Linh Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠.

C∏c ÆÂng ch› Tr≠Íng Chinh, Phπm V®n ßÂng, L™ ߯c Th‰ lµ CË v†n Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng.  ßπi hÈi VI cÒa ß∂ng lµ ßπi hÈi k’ thıa vµ quy’t t©m ÆÊi mÌi, Æoµn k’t Æ” ti’n l™n.

2001 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ IX  Di‘n ra tı ngµy 19 Æ’n ngµy 22-4-2001 tπi Hµ NÈi vÌi chÒ Æ“: {Ph∏t huy s¯c mπnh toµn d©n tÈc, ti’p tÙc ÆÊi mÌi, Æ»y mπnh c´ng nghi÷p h„a, hi÷n Æπi h„a, x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc Vi÷t Nam x∑ hÈi chÒ ngh‹a}. D˘ ßπi hÈi c„ 1.168 Æπi bi”u thay m∆t cho 2.479.719 Æ∂ng vi™n trong c∂ n≠Ìc vµ 34 Æoµn Æπi bi”u cÒa c∏c Æ∂ng vµ tÊ ch¯c quËc t’.  Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng gÂm 150 Òy vi™n. BÈ Ch›nh trfi gÂm 15 Òy vi™n. ßÂng ch› N´ng ߯c Mπnh Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠.  ßπi hÈi l«n th¯ IX cÒa ß∂ng lµ ßπi hÈi cÒa tr› tu÷, d©n chÒ, Æoµn k’t, ÆÊi mÌi, th” hi÷n ˝ ch› ki™n c≠Íng vµ ni“m hy v‰ng lÌn lao cÒa c∂ d©n tÈc trong thÍi Æi”m lfich sˆ tr‰ng Æπi b≠Ìc vµo th’ k˚ mÌi vµ thi™n ni™n k˚ mÌi.

1991 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ VII  Di‘n ra tı ngµy 24 Æ’n ngµy 27-6-1991 tπi Hµ NÈi. D˘ ßπi hÈi c„ 1.176 Æπi bi”u thay m∆t cho tr™n hai tri÷u Æ∂ng vi™n c∂ n≠Ìc.  ßπi hÈi Æ∑ b«u 146 ÆÂng ch› vµo Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng kh„a VII, BÈ Ch›nh trfi gÂm 13 ÆÂng ch›, Ban B› th≠ gÂm 9 ÆÂng ch›. ßÂng ch› ßÁ M≠Íi Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠.

C∏c ÆÂng ch› Nguy‘n V®n Linh, Phπm V®n ßÂng, V‚ Ch› C´ng lµ CË v†n Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng cÒa ß∂ng.  ßπi hÈi VII cÒa ß∂ng Æ≠Óc Æ∏nh gi∏ lµ {ßπi hÈi cÒa tr› tu÷ - ÆÊi mÌi, d©n chÒ - k˚ c≠¨ng - Æoµn k’t}.

2006 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ X  Di‘n ra tı ngµy 18 Æ’n ngµy 25-42006 tπi Hµ NÈi. D˘ ßπi hÈi c„ 1.176 Æπi bi”u, thay m∆t cho 3,1 tri÷u Æ∂ng vi™n trong c∂ n≠Ìc. Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng kh„a X gÂm 160 Òy vi™n ch›nh th¯c vµ 21 Òy vi™n d˘ khuy’t. BÈ Ch›nh trfi gÂm 14 ÆÂng ch›. ßÂng ch› N´ng ߯c Mπnh Æ≠Óc b«u lπi lµm TÊng B› th≠.  ßπi hÈi l«n th¯ X cÒa ß∂ng {lµ k’t tinh tr› tu÷ vµ ˝ ch› cÒa toµn ß∂ng, toµn d©n tÈc ta, lµ s˘ tÊng k’t s©u sæc th˘c ti‘n vµ l˝ luÀn 20 n®m ÆÊi mÌi}, {ti’p tÙc ph∏t huy s¯c mπnh toµn d©n tÈc, Æ»y mπnh c´ng cuÈc ÆÊi mÌi, sÌm Æ≠a n≠Ìc ta ra kh·i t◊nh trπng käm ph∏t tri”n}.

1996 ßπi hÈi Æπi bi”u toµn quËc l«n th¯ VIII  Di‘n ra tı ngµy 28-6 Æ’n ngµy 1-7-1996 tπi Hµ NÈi. D˘ ßπi hÈi c„ 1.198 Æπi bi”u thay m∆t cho 2.130.000 Æ∂ng vi™n trong c∂ n≠Ìc vµ 41 Æoµn Æπi bi”u quËc t’.  Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng gÂm 170 Òy vi™n, BÈ Ch›nh trfi gÂm 19 Òy vi™n, ÆÂng ch› ßÁ M≠Íi Æ≠Óc b«u lπi lµm TÊng B› th≠ ß∂ng. C∏c ÆÂng ch› Nguy‘n V®n Linh, Phπm V®n ßÂng, V‚ Ch› C´ng ti’p tÙc lµm CË v†n Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng.  Ngµy 26-12-1997, tπi HÈi nghfi Trung ≠¨ng l«n th¯ 4 Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng, ÆÂng ch› L™ Kh∂ Phi™u Æ≠Óc b«u lµm TÊng B› th≠.  ßπi hÈi VIII Æ∏nh d†u b≠Ìc ngo∆t chuy”n Ɔt n≠Ìc ta sang thÍi k˙ mÌi - thÍi k˙ Æ»y mπnh c´ng nghi÷p h„a, hi÷n Æπi h„a, x©y d˘ng n≠Ìc Vi÷t Nam ÆÈc lÀp, d©n chÒ, giµu mπnh, x∑ hÈi c´ng bªng, v®n minh theo Æfinh h≠Ìng x∑ hÈi chÒ ngh‹a, v◊ hπnh phÛc cÒa nh©n d©n ta, v◊ t◊nh h˜u nghfi vµ s˘ hÓp t∏c vÌi nh©n d©n c∏c n≠Ìc tr™n th’ giÌi. ✑ HÄ ANH (TÊng hÓp)

★ 011

[ K± NIåM 81 N°M NGÄY THÄNH LÜP ßÅNG CóNG SÅN VIåT NAM 3.2.1930 - 3.2.2011 ]

{T\ ƒY TRONG T§I B\NG N¿NG HÑ...} ✑ LONG HÄ (Th˘c hi÷n)

 K˝ ¯c v“ nh˜ng ngµy Æ«u vµo ß∂ng

N®m nay t´i Æ∑ ng„t s∏u m≠¨i, con g∏i Ût cÒa t´i cÚng lµ mÈt Æ∂ng vi™n vµ ch∏u cÚng Æ∑ c„ th©m ni™n Æ≠Óc g«n d®m n®m tuÊi ß∂ng. Nh˜ng mÔa xu©n cÒa ÆÍi ng≠Íi tr´i Æi nh≠ b„ng c©u qua cˆa sÊ, nh≠ng c„ lœ, vÌi t´i, hi’m c„ mÔa xu©n nµo mang n∆ng d†u †n vµ linh thi™ng h¨n Æ≠Óc mÔa xu©n n®m 1973. ß„ lµ nh˜ng ngµy Æ«u t´i vinh d˘ Æ≠Óc Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng Lao ÆÈng Vi÷t Nam. T´i nhÀp ngÚ ngµy 10-02-1970, khi Æang h‰c lÌp 10 Tr≠Íng c†p 3 Th‰ Xu©n II, Thanh H„a. Sau khi Æ≠Óc bi™n ch’ vµo ßπi ÆÈi 1 Ti”u Æoµn 3 Trung Æoµn 14 cÒa tÿnh ÆÈi, Æ’n th∏ng 4-1971 t´i Æ≠Óc chuy”n sang Ti”u Æoµn 619 Æ„ng qu©n tπi Ph∏t Di÷m, Ninh B◊nh, Æ” hu†n luy÷n Æ∆c c´ng bÊ sung cho ÆÂng bªng s´ng Cˆu Long. Ngµy 20-11-1971 chÛng t´i Æ≠Óc l÷nh l™n Æ≠Íng vµo Qu©n khu 9. Tr∂i qua h¨n 6 th∏ng hµnh qu©n trÃo ÆÃo lÈi suËi, v≠Ót qua bao bom Æπn, Æ„i kh∏t, b÷nh tÀt, chÛng t´i cÚng Æ’n Æ≠Óc vÔng U Minh Hπ vµo th∏ng 6-1972. T´i Æ≠Óc bi™n ch’ kh»n tr≠¨ng vµo ßπi ÆÈi 1 Ti”u Æoµn 9, Æ©y lµ mÈt ƨn vfi {Æ∆c c´ng lai} cÒa ßoµn 10 Qu©n khu 9, vıa ph∂i sˆ dÙng chi’n thuÀt vµ k¸ thuÀt cÒa Æ∆c c´ng Æ∏nh vµo ban Æ™m, vıa ph∂i chËng cµn vµo ban ngµy.

Qua hµng chÙc trÀn Æ∏nh lÌn nh·, vÌi chi’n thuÀt linh hoπt vµ s˘ khäo läo vÀn dÙng Æfia th’ n≠Ìc hi”m trÎ, c„ lÓi cho lËi Æ∏nh Æ∆c c´ng vµ du k›ch, ti”u ÆÈi chÛng t´i g«n nh≠ toµn thæng. T´i Æ≠Óc chi bÈ xät di÷n {c∂m t◊nh ß∂ng}

012 ★

vµ nhÀn nhi÷m vÙ Æi“u nghi™n chi khu V‹nh ThuÀn, Ki™n Giang. Nh˜ng th∏ng ngµy thˆ th∏ch vµo ß∂ng, t´i li™n tÙc Æ≠Óc giao c∏c tr‰ng tr∏ch nh≠: ßi“u nghi™n, lµm mÚi tr≠Îng, chÿ huy chËng cµn... Ngh‹ tÌi ngµy Æ≠Óc Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng, c¯ nh≠ c„ mÈt s¯c mπnh, mÈt th´i thÛc vµ mÈt ni“m vui lÌn rÈn nÎ trong lflng, giÛp t´i hoµn thµnh xu†t sæc c∏c nhi÷m vÙ. CÚng thÀt thÛ vfi vµ kh„ l› gi∂i lµ, trong nh˜ng ngµy nµy, vÚ kh› ÆËi ph≠¨ng c¯ nh≠ {ki“ng n”} vµ {nä tr∏nh} t´i.

T´i Æ≠Óc k’t nπp ß∂ng sau trÀn Æ∏nh ÆÂn Mi”u Bµ (ThuÀn H≠ng, Long M¸, C«n Th¨). L‘ k’t nπp ƨn s¨, ngæn g‰n nh≠ng thÀt trang nghi™m vµ xÛc ÆÈng. T´i Ưng l™n Ɖc lÍi tuy™n th÷ tr≠Ìc chi bÈ (chi bÈ c„ 7 ÆÂng ch›). LÍi th“ Æ„ Æ∑ theo t´i Æi suËt tı ngµy 18-31973 cho Æ’n tÀn b©y giÍ. SuËt 37 n®m qua, dÔ Î vfi tr› vµ c≠¨ng vfi c´ng t∏c nµo, t´i cÚng gi˜ v˜ng vµ th” hi÷n Æ≠Óc b∂n l‹nh Ng≠Íi - CÈng - S∂n.

Sau khi k’t nπp ß∂ng, t´i Æ≠Óc nhÀn nh˜ng nhi÷m vÙ n∆ng n“ h¨n vµ Æ∑ hoµn thµnh xu†t sæc. Ti’c rªng, trong trÀn v©y ÆÂn Chµ Sæt thuÈc V‹nh ThuÀn ß´ng, Long M¸, t´i bfi trÛng mÈt m∂nh Æπi b∏c 105 ly, ph∏ n∏t khÌp gËi tr∏i. Qua 6 l«n ph…u thuÀt, cæt Æi nˆa b∏nh chÃ, m∂nh ph∏o mÌi Æ≠Óc l†y ra.

VÌi {mÈt ch©n r≠Ïi} vµ hµng chÙc v’t th≠¨ng n∆ng kh∏c tr™n ng≠Íi, Æ∑ kh´ng th” giÛp t´i Î lπi ƨn vfi chi’n Ɔu Æ≠Óc l©u dµi...

Trfinh V®n Tı

(C˘u chi’n binh Qu©n gi∂i ph„ng mi“n T©y Nam BÈ).

LÍi tfla soπn: Ngµy vµo ß∂ng - mÈt ngµy Æ«y c∂m xÛc vµ thi™ng li™ng ÆËi vÌi mÁi ng≠Íi Æ∂ng vi™n. Hoµn c∂nh di‘n ra l‘ k’t nπp ß∂ng c„ th” kh∏c nhau gi˜a nh˜ng con ng≠Íi sinh ra trong thÍi chi’n hay thÍi b◊nh, nh≠ng giÍ phÛt tr‰ng Æπi vang l™n lÍi tuy™n th÷ tr≠Ìc l∏ cÍ ß∂ng th◊ sœ m∑i khæc khi trong t©m tr› cÒa bao ng≠Íi con Æ∑ Æ≠Óc vinh d˘ Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng.

Tπp ch› V®n h„a qu©n s˘ xin chia sŒ nh˜ng c∂m xÛc nµy vÌi ÆÈc gi∂.

 ß∂ng - S∏ng m∑i ni“m tin trong t´i!

Trung Ûy ßÁ Ng‰c Hanh

(Gi∂ng vi™n Khoa Tri’t h‰c, Tr≠Íng S‹ quan Ch›nh trfi)

 MÈt ngµy Æ∆c bi÷t

Ngµy t´i Æ≠Óc ÆÂng ch› B› th≠ th´ng b∏o: {Chi bÈ Æ∑ xät vµ Æ“ nghfi c†p tr™n k’t nπp ch∏u vµo ß∂ng ÆÓt nµy.}...

MÈt c∂m gi∏c vui s≠Ìng, t˘ hµo xen l…n s˘ lo læng cÔng Àp Æ’n. Vui v◊ Æ∑ Æ≠Óc chi bÈ tin t≠Îng vµ ghi nhÀn s˘ cË gæng cÒa m◊nh, nh≠ng lo læng v◊ kh´ng bi’t m◊nh c„ ÆÒ s¯c Æ” g∏nh v∏c nhi÷m vÙ mµ ß∂ng sœ giao cho.

Sau mÈt thÍi gian chÍ ÆÓi, ngµy Æ„ Æ∑ Æ’n g«n. Ngµy 27-12-2008. ߯ng tr≠Ìc cÍ ß∂ng, cÍ TÊ quËc, ch©n dung ChÒ tfich H Ch› Minh vµ tr≠Ìc s˘ ch¯ng ki’n cÒa chi bÈ, t´i Æ∑ Ɖc lÍi tuy™n th÷ khi vµo ß∂ng CÈng s∂n Vi÷t Nam...

CuÈc ÆÍi t´i Æ∑ b≠Ìc sang mÈt trang mÌi, nhi“u h¯a hãn vµ thˆ th∏ch. BÎi v◊ t´i ˝ th¯c r‚ Æ” hoµn thµnh s¯ m÷nh lfich sˆ vŒ vang mµ TÊ quËc vµ nh©n d©n giao ph„ cho ß∂ng ta th◊ mÁi Æ∂ng vi™n ph∂i lµ mÈt chi’n s‹ ti™n phong.

Nguy‘n Mai Anh

(ßπi h‰c QuËc gia Hµ NÈi)

Ånh H&J Library

Gi„ b†c thÊi hun hÛt ngoµi hi™n khu nhµ nÈi trÛ Tr≠Íng S‹ quan Ch›nh trfi. Vıa soπn xong gi∏o ∏n, ÆÂng h cÚng Æi”m 1 giÍ s∏ng; b©y giÍ, Æ∑ trÎ thµnh mÈt gi∂ng vi™n Î mÈt nhµ tr≠Íng qu©n ÆÈi, nh≠ng nhi“u lÛc, nh˜ng k˝ ¯c v“ kho∂nh khæc Æ∆c bi÷t cÒa thÍi h‰c vi™n {c«u vai Æ·} lπi hi÷n v“ nh≠ mÈt k˚ ni÷m Æãp vµ trµn ngÀp xÛc ÆÈng cfln l≠u gi˜ m∑i trong t´i.

MÈt Æ™m cÒa mÔa hà trÍi Æ«y sao, tr™n chi’c ch‚ng tre tr≠Ìc hi™n nhµ, ngµy mai, khi t´i l™n Æ≠Íng nhÀp ngÚ, cha t©m s˘ cÔng t´i nh≠ mÈt ng≠Íi bπn: {Con bi’t kh´ng, Î c∏i tuÊi m≠Íi b∂y, m≠Íi t∏m, ng≠Íi ta ch≠a ÆÒ s¯c lµm Æ≠Óc g◊ nhi“u, nh≠ng vÌi tr∂i nghi÷m cÒa cuÈc ÆÍi, cha muËn con kh´ng chÿ lµ mÈt tr› th¯c tµi n®ng mµ cfln lµ mÈt ng≠Íi CÈng s∂n gan dπ, ki™n c≠Íng, lµ chÁ d˘a v˜ng chæc cÒa gia Æ◊nh trong t≠¨ng lai...}. Khæc ghi lÍi cha d∆n trong tıng suy ngh‹, hµnh ÆÈng tr™n con Æ≠Íng binh nghi÷p; 20 tuÊi, lµ h‰c vi™n n®m th¯ hai H‰c vi÷n Ch›nh trfi qu©n s˘, t´i vinh d˘ Æ≠Óc Ưng vµo hµng ngÚ cÒa ß∂ng sau bao cË gæng, nÁ l˘c, ph†n Ɔu vµ nh˜ng thµnh t›ch h‰c tÀp, rÃn luy÷n cÒa m◊nh. ThÍi khæc lfich sˆ †y d†u †n b≠Ìc ngo∆t quan tr‰ng nh†t trong cuÈc ÆÍi t´i nh≠ cfln t≠¨i nguy™n trong k˝ ¯c v“ mÈt buÊi chi“u thÀt Æãp. TrÍi Æ«y næng vµ gi„ se lπnh.

14 giÍ ngµy 19-10-2005, tr™n HÈi tr≠Íng cÒa ß∂ng Òy H÷ S≠ phπm, t´i vinh d˘ lµ ng≠Íi Æ«u ti™n trong kh„a h‰c Æ≠Óc k’t nπp ß∂ng. Gi©y phÛt thi™ng li™ng vµ trang tr‰ng khi Ưng tr≠Ìc cÍ ß∂ng, cÍ TÊ quËc vµ ch©n dung ChÒ tfich H Ch› Minh, t´i run run xÛc ÆÈng khi Ɖc ߨn xin vµo ß∂ng. H◊nh ∂nh ng≠Íi cha th≠¨ng binh hi÷n r‚ trong Æ«u t´i mÿm c≠Íi vui s≠Ìng. Vıa Ɖc, vıa kh„c...

Tıng gi©y, tıng phÛt tr´i qua thÀt xÛc ÆÈng. T´i nghi™m trang Ưng nghe ÆÂng ch› B› th≠ Chi bÈ Æ‰c Quy’t Æfinh k’t nπp ß∂ng, giao nhi÷m vÙ, rÂi Ɖc lÍi Tuy™n th÷ cÒa ß∂ng vi™n mÌi. Hπnh phÛc bi’t bao, vinh d˘ bi’t bao; khoä mæt cay cay,

cË k◊m cho n≠Ìc mæt kh´ng trµo ra, t´i chÿ muËn hät l™n thÀt to: {Cha mã ¨i! Con Æ∑ Æ≠Óc Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng - hµng ngÚ cÒa nh˜ng ng≠Íi CÈng s∂n, ti™n phong}. Hπnh phÛc xen l…n lo læng khi c«m quy’t Æfinh tr™n tay, c∏i bæt tay r†t ch∆t cÒa ÆÂng ch› B› th≠ ß∂ng Òy H÷ nh≠ tin t≠Îng vÌi nh˜ng lÍi h¯a hãn, vÌi bao nhi™u nhi÷m vÙ, tr‰ng tr∏ch mÌi mµ t´i c«n ph∂i hoµn thµnh tËt.

T´i hi”u rªng, tı giÍ phÛt †y, nhi÷m vÙ, tr∏ch nhi÷m cÒa t´i sœ n∆ng n“ h¨n, cao c∂ h¨n vµ ph†n Ɔu Æ” hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ cÒa ng≠Íi Æ∂ng vi™n sœ kh„ kh®n h¨n r†t nhi“u.

★ 013

xu©n

T©nM∑o 2011

GˇC V~NG ßÑI THÄNH

•

hay thÀt, t´i Æang Î gi˜a hÈi chen. T´i c„ ˝ ngh‹ vui vŒ nµy khi cË v≠¨n ng≠Íi, d≠Ìn cÊ trong Æ∏m Æ´ng Æ” nh◊n vµ len v“ ph›a chi’c cÊng chµo r†t Æãp tr≠Ìc cˆa c´ng vi™n n≠Ìc H T©y c„ dflng ch˜ {Ch›nh Bæc M´n} gÓi nhÌ Th®ng Long Hµ NÈi. H´m khai L‘ hÈi ¬m th˘c Th®ng Long - Hµ NÈi trong loπt hoπt ÆÈng chµo mıng thµnh phË ngµn n®m tuÊi, chÿ cfln m≠¨i b≠Ìc ch©n mµ kh´ng sao chen nÊi vµo cÊng. ß´ng, Æ´ng qu∏, nghÃn nghãt lµ ng≠Íi. Mµ tËp xu´i, nh„m ng≠Óc, Æ»y

014 ★

✑ MÑNH HùNG

nhau vµo rÂi lπi käo nhau ra. Kh´ng bi’t ngµy x≠a c∏c cÙ vÔng Kinh Bæc nhµ ta Æi HÈi Chen ki”u g◊ nh≠ng chæc chæn c∏c cÙ mÎ hÈi Æ” chen, chen Æ” lµm vui, dÔ c∏i vui c„ mang n∆ng t›nh phÂn th˘c d©n d∑. Cfln h´m nay, Æi hÈi »m th˘c thanh cao mµ ph∂i chen, mµ kh´ng chen th◊ dflng ng≠Íi cÚng c¯ x´ Æi, Æ»y lπi. Th´i th◊ m†y ti’ng ÆÂng h kãt Æ≠Íng, kãt xe mÌi vµo Æ≠Óc Æ’n Æ©y. Th´i th◊ Æ≠Óc h≠Îng c∏i h≠¨ng vfi hÈi hÃ, chen l†n cÒa ngµy ßπi l‘ ngµn n®m Æ” mµ bi’t, mµ nhÌ. Th´i th◊ {cË Æ†m ®n x´i}. Th´i th◊ Æ∏m Æ´ng c„ bi’n m◊nh thµnh th¯ o∂n,

th¯ x´i nän cÚng ph∂i chfiu. Vµ t´i ph∂i chfiu thÀt. C„ m†y anh cË rœ Æ∏m Æ´ng Æem Æ ®n th¯c uËng v“ ph›a nh˜ng Ưa trŒ Æ∑ Æ∏nh ÆÊ c∂ l™n vai, l™n ∏o t´i th¯ n≠Ìc g◊ Ɔy nh≠ cÒa phÎ, cÒa bÛn... {T∂ t¨i Æi hÈi}, vÀy mµ, ›t h´m sau, ÆÛng {ß™m th¯ m≠Íi} - Æ™m k’t chuÁi ngµy HÈi lÌn, c∂ nhµ t´i lπi h®ng h∏i x´ng vµo s©n vÀn ÆÈng M¸ ß◊nh. Lπi chen, lπi l∏ch mµ Æi. L«n nµy th◊ cfln Æ´ng h¨n c∂ L‘ hÈi ¬m th˘c c∂ tr®m l«n. Vµ t´i lπi th†t bπi. Chÿ cfln g«n hai tr®m mät n˜a lµ vµo Æ’n cˆa kh∏n Ƶi B nh≠ng nˆa ti’ng rflng kh´ng nh›ch l™n Æ≠Óc mÈt

✑

phÛc mÌi dµy, Ưc mÌi cao.

Tu«n ßπi l‘ mÌi bæt Æ«u th◊ cÚng lµ lÛc gi„ m≠a ÆÊ Àp xuËng mi“n Trung, lÚ lÙt d©ng l™n. Mi“n Trung n®m nµo chºng b∑o lÚ nh≠ng lÚ lÙt n®m nay n∆ng hi’m th†y, lÚ chÂng l™n lÚ, ngÀp trµn tı Bæc Trung BÈ Æ’n Nam Trung BÈ. Ni“m vui vÓi bÌt, nÁi ©u lo chia sŒ. Tı Hµ NÈi, tı Thµnh phË H Ch› Minh, tı Bæc vµo, tı Nam ra, dflng xe, dflng ng≠Íi c¯u trÓ nËi Æu´i nhau h≠Ìng v“ nh˜ng x„m lµng ngÀp trong bi”n n≠Ìc. C„ t©m, c„ l˘c tπi chÁ, c„ s˘ chi vi÷n ¯ng c¯u, c¯u trÓ cÒa qu©n d©n c∂ n≠Ìc; mÁi x„m, mÁi lµng mi“n Trung Æ∑ trÙ v˜ng trong c¨n thÒy tai. Trong dÂn dÀp m≠a lÚ, {cuÈc chi’n} c¯u d©n kh»n tr≠¨ng, quy’t li÷t nh≠ng lflng ng≠Íi, th’ n≠Ìc v…n lu´n b◊nh t‹nh, t˘ tin, kh´ng n¨i nµo b†n loπn. N≠Ìc lÙt lÛt c∂ lµng, nh˜ng n„c nhµ, chflm x„m bfi n≠Ìc d©ng chia cæt nh≠ng lflng ng≠Íi kh´ng th” cæt chia.

G„i m◊ t´m, chai n≠Ìc chuy”n Æ’n mÁi n„c nhµ. Nhµ cˆa, ruÈng ÆÂng, Æ≠Íng s∏ tan hoang nh≠ng cuÈc sËng sÌm trÎ lπi, kh´ng th” lÙi tµn.

Trong ∏nh ÆÃn lÂng, ÆÃn hoa ßπi l‘, t´i th†y phË ph≠Íng Hµ NÈi c„ nh˜ng dflng ng≠Íi, dflng xe xËn xang lo quy™n g„p l≠¨ng th˘c, ∏o qu«n chÎ vµo mi“n Trung. C„ nh˜ng anh chfi sinh vi™n, c„ nhµ s≠ nªng n∆c xin Æi cÔng nh˜ng chuy’n xe Æ«u ti™n. C„ chfi chÒ qu∏n Î Æ≠Íng Nguy‘n H˜u Hu©n rÒ hµng x„m, bπn bà h◊ hÙi rang, gi∑ hµng tr®m g„i muËi vıng g„p th™m vµo chuy’n xe th˘c ph»m... PhÛc Ưc d©n m◊nh, n≠Ìc m◊nh gom g„p lπi mµ ti™u gi∂m h‰a trÍi.

Nh≠ng {PhÛc b†t trÔng lai, h‰a v´ ƨn ch›}. H‰a trÍi, thi™n tai sœ cfln n∆ng h¨n vÌi mËi Æe d‰a cÒa bi’n ÆÊi kh› hÀu, n≠Ìc bi”n d©ng. Ph›a tr≠Ìc lµ mÈt mÔa kh´ hπn. ßÂng bªng s´ng Cˆu Long m†t mÔa lÚ th≠Íng ni™n, mi“n ß´ng Nam BÈ, mi“n T©y Bæc m˘c n≠Ìc h tr˜ n≠Ìc thÒy lÓi, thÒy Æi÷n Æ“u r†t th†p vµ mi“n Trung, sau m≠a lÚ lµ hπn...

Mµ cfln nh©n tai. Nh©n tai tı trong bung ra, tı ngoµi Àp Æ’n. Th’ giÌi nµy v…n ch≠a tho∏t ra kh·i c¨n b∑o khÒng ho∂ng tµi ch›nh vµ suy tho∏i kinh t’ tı nh˜ng n≠Ìc, nh˜ng trung t©m kinh t’ lÌn. Lπi c„ th™m nh˜ng n“n kinh t’ lÌn ph∂i chËng ch‰i vÌi lπm ph∏t. Lπi c„ nh˜ng n≠Ìc Æang khËn kh„ vÌi nÓ c´ng, lπi c„ nh˜ng hµng rµo b∂o hÈ lÀp n™n.

Lπi c„ nh˜ng sæc thu’ Æ∏nh vµo hµng xu†t kh»u tı c∏c n≠Ìc Æang ph∏t tri”n...

Nh©n tai b™n trong th◊ vÏ ra læm ki”u, gi∏ t®ng, lπm ph∏t, tham nhÚng, hi÷u qu∂ Æ«u t≠, kh∂ n®ng cπnh tranh th†p, rÂi ´ nhi‘m m´i tr≠Íng, rÂi Æi“u hµnh, qu∂n l˝ y’u käm Æ” x∂y ra vÙ ÆÊ vÏ qu∏ ★ 015

Ånh www.hj-pro.com

ph©n. C„ chÍ, c„ len cÚng kh´ng th” vµo Æ≠Óc, n’u chÍ c„ mµ h’t Æ™m. Th´i, nh≠ c∂ m≠Íi ngµy hÈi, ta Æi xem... ng≠Íi.

V…n c¯ Ôn Ôn bi”n ng≠Íi käo Æ’n.

C∏c Bµ mã Vi÷t Nam anh hÔng, c∏c vfi kh∏ch n≠Ìc ngoµi, c∂ quan ch¯c c∏c ngµnh, c∏c Æfia ph≠¨ng... v…n ngÂi tr™n nh˜ng chi’c xe sang tr‰ng, t†t c∂ Æoµn xe Æ“u kh´ng nhÛc nh›ch nÊi. Ng≠Íi Æ©u mµ Æ´ng Æ’n th’. C∂ ÆÍi t´i, bao phen ch◊m, lπc gi˜a chËn Æ´ng ng≠Íi thµnh thfi, gi˜a nh˜ng hÈi hà Æ◊nh Æ∏m nh≠ng ch≠a bao giÍ lπi ch¯ng ki’n c∂nh Æ´ng ÆÛc, chen l†n Æ’n th’ nµy. Xung quanh

M¸ ß◊nh, ng‚ ng∏ch nµo cÚng k›n ng≠Íi. ß∏m Æ´ng khÊng l nµy lµ ai? Ng≠Íi ta mang chi’u, mang ni-l´ng tr∂i tr™n v≠Ín hoa, b∑i c·, tr∂i c∂ tr™n Æ≠Íng, ni-l´ng s∏t b™n ni-l´ng, l≠ng s∏t l≠ng, m∆t g«n m∆t. T†t c∂ Æ“u kh´ng c„ vä hay gi†y mÍi. H‰ mang Æ ®n th¯c uËng Æi tı chi“u. H‰ Æ’n tı c∏c tÿnh, huy÷n ven Hµ NÈi; tı c∏c x∑ ngoπi thµnh. T†t c∂ Æ“u chÒ t©m chÍ ÆÓi nh˜ng qu«ng s∏ng ph∏o hoa sæp bæn l™n tı s©n vÀn ÆÈng M¸ ß◊nh. Vµnh Æai b™n ngoµi, suËt trÙc Æ≠Íng ßπi lÈ Th®ng Long, c∂ Ng∑ t≠ Trung t©m HÈi nghfi quËc gia lµ nh˜ng dflng xe ´ t´, xe m∏y ken nhau chÀt k›n kh´ng th” ti’n, lui. T†t c∂ Æ“u Æang ngˆa m∆t h≠Ìng v“ kho∂ng kh´ng gian Æang bÔng nÎ ph∏o hoa. ß™m hÈi cuËi cÔng cÒa ßπi l‘ ngµn n®m, ng≠Íi ng≠Íi kh∏t thÃm nh≠ th’...

Khi t´i vi’t nh˜ng dflng nµy th◊ Æ∑ c„ nh˜ng tin t¯c vµ k’t luÀn cuËi cÔng v“ tai nπn khÒng khi’p tr™n c©y c«u d…n sang Æ∂o Kim C≠¨ng Î ThÒ Æ´ n≠Ìc bπn Campuchia trong L‘ hÈi N≠Ìc. ChÓt nhÌ lπi nh˜ng Æ™m L‘ hÈi Th®ng Long - Hµ NÈi mµ giÀt m◊nh kh´ng d∏m ngh‹ ti’p. §i may mæn sao thµnh phË ta, Ɔt n≠Ìc ta. May mæn Æ’n tı Æ©u, tı trÍi Ɔt phÔ hÈ hay t˘ lflng ng≠Íi? HÂi t≠Îng nh˜ng g≠¨ng m∆t, nh˜ng nÙ c≠Íi gi˜a m™nh m´ng bi”n ng≠Íi mÌi hi”u, khi nh˜ng dflng ng≠Íi kh∏t khao cuÂn cuÈn ÆÊ v“ v≠Ót qu∏ nhi“u, nhi“u l«n d˘ ki’n th◊ kh´ng mÈt l˘c l≠Óng gi˜ g◊n trÀt t˘ nµo c„ th” ki”m so∏t, ngoπi trı ch›nh ni“m vui, ˝ th¯c g◊n gi˜ cÒa mÁi ng≠Íi trong c∂ bi”n tri÷u ng≠Íi. H«u nh≠ kh´ng mÈt ti’ng la hät, c∑i c‰. H«u nh≠ kh´ng mÈt s˘ tranh giµnh. ß´ng ngh◊n nghfit, kh´ng hµng lËi, kh´ng ti’ng n„i chÿ huy, Æi“u hµnh mµ bi”n ng≠Íi v…n c¯ c≠Íi n„i vui vŒ trong trÀt t˘. ß´ng, chen l†n mµ kh´ng hÁn loπn.

CÚng sau nµy t´i mÌi bi’t ˝ t≠Îng ban Æ«u tÊ ch¯c {ß™m th¯ 10} cÒa ßπi l‘ lµ di‘n ra tr™n H T©y. Sœ c„ mÈt s©n kh†u lÌn b†t ngÍ nÊi l™n gi˜a hÂ, vµ ph∏o hoa tı nhi“u ph›a... N’u vÀy thÀt tuy÷t, ch≠a tıng c„. Nh≠ng ng≠Íi ta lo cho s˘ an toµn khi bi”n ng≠Íi trµn v“, nh˜ng con Æ≠Íng vµnh Æai nh· hãp quanh H T©y sœ chÿ nh≠ chi’c ban-c´ng chÀt chÈi, b†p b™nh. NhÌ d®m n®m tr≠Ìc, Æ™m hÈi {RÂng hi÷n} tr™n h TrÛc Bπch Æ∑ thµnh Æ™m chen chÛc Æ’n khÊ rÂi. B©y giÍ, c∂ kh´ng gian M¸ ß◊nh m™nh m´ng lµ th’ mµ v…n trÎ thµnh chÀt hãp. L≠Íng tr≠Ìc nh≠ng kh´ng l≠Íng Æ≠Óc h’t lµ vÀy. Nh≠ng c„ l≠Íng tr≠Ìc v…n h¨n. C∏i may mæn, phÛc Ưc cÒa d©n m◊nh, n≠Ìc m◊nh lµ vÀy. Cµng hay, c¯ ph∂i lo xa, lo m‰i nhœ; c¯ ph∂i lu´n lu´n vun Ææp,

016 ★

sË 6,7%. Chÿ sË †y kh´ng ph∂i lµ cao nh≠ng Æ∑ cho th†y sau nh˜ng gi∂i ph∏p quy’t li÷t, c®n c¨, nh˜ng t›n hi÷u kh∂ quan trong s∂n xu†t, kinh doanh Æ∑ hi÷n ra r‚ nät. Xu†t kh»u kh´ng chÿ gπo mµ nhi“u ngµnh hµng Æ∑ t®ng; nhi“u ch≠¨ng tr◊nh, c´ng tr◊nh kinh t’, x∑ hÈi tr‰ng Æi”m Æ≠Óc ti’p tÙc mÎ vµ th˘c hi÷n, nh˜ng mÙc ti™u thi™n ni™n k˚ Æ≠Óc tıng b≠Ìc hoµn thµnh...

CuËi n®m, hµng loπt c∏c cuÈc hÈi th∂o, c∏c di‘n Ƶn bµn vi÷c lÌn mÎ ra khæp n≠Ìc h≠Ìng v“ ßπi hÈi ß∂ng toµn quËc l«n th¯ XI, ph©n t›ch, mÊ xŒ m‰i Æi“u. ô ßπi hÈi ß∂ng c∏c c†p, Î k˙ h‰p QuËc hÈi cÚng nh≠ Î nh˜ng cuÈc hÈi th∂o, di‘n Ƶn nµy, Æ©u cÚng th†y s´i nÊi ˝ ki’n thºng thæn. C„ mÈt Æi“u g◊ Ɔy giËng vÌi kh´ng kh› cÒa buÊi Æ«u thÍi k˙ ÆÊi mÌi: {Nh◊n thºng vµo s˘ thÀt, n„i r‚ s˘ thÀt}.

Ånh Xu©n Ch›nh , Th∏i Phi™n

n∆ng cÒa Vinashin...

Thi™n tai, nh©n tai, c∏i g◊ x∂y ra cÚng mang h‰a lÌn cho sË Æ´ng ng≠Íi d©n. Nh˜ng ng≠Íi d©n vÔng lÚ mi“n Trung kh´ng th” chÿ chÍ ÆÓi c∏i ®n c∏i m∆c tı nh˜ng v˘a lÛa, v˘a hµng tı ph›a Bæc, ph›a Nam. CuÈc sËng nhi“u lµng x„m ph∂i g©y d˘ng lπi tı Æ«u, lπi th™m nh˜ng dflng ng≠Íi rÍi qu™ t◊m k’ sinh nhai. Nh˜ng ng≠Íi d©n Æ´ thfi th†p th·m vÌi gi∏, c„ lÛc chÓt lo, chÓt ngh‹ qu»n quanh mµ x´ Æ»y nhau Æi mua Æ≠Íng, mua d«u ®n t›ch tr˜, mµ th∂ ÆÂng ti“n cÒa m◊nh nh†p nhÊm nh∂y mÛa vÌi gi∏ vµng... C∏i thi’u, c∏i y’u ÆÒ loπi, kh„ kh®n bÈn b“. Nh≠ng kh´ng c„ mÈt phäp mµu th«n k˙ nµo c„ th” giÛp ta b¯t v≠Ót hay ÆÛng ra lµ phäp mµu nªm ch›nh Î bµn tay, khËi „c cÒa ta, nªm Î ch›nh c∏i s¯c mπnh chung s¯c chung lflng Æ∑ chung ÆÛc ngµn n®m. C∏i bi”n la li÷t, chen chÛc c∏c cˆa hµng b∏n lŒ khæp c∏c phË ph≠Íng d«n ph∂i n≠¨ng theo c∏c quy’t s∏ch, c∏c trung t©m, cˆa hµng c«m c≠¨ng b◊nh Ên gi∏. Nh˜ng c´ng tr◊nh, nh˜ng c¨ sÎ kinh doanh trµn lan d«n quy tÙ lπi. Nh˜ng ng©n hµng, nh˜ng tÛi ti“n trong d©n kh´ng cfln d‘ d∑i ÆÊ vµo nh˜ng bµi to∏n Æ«u t≠ ®n xÊi Î th◊... Kh´ng ng…u nhi™n dÔ cfln, dÔ xu†t hi÷n th™m v´ vµn kh„ kh®n nh≠ng Ƶ suy gi∂m kinh t’ Æ∑ bfi ch∆n lπi, s˘ t®ng tr≠Îng Æ∑ Æ≠Óc phÙc hÂi vÌi chÿ

CÚng tı nh˜ng di‘n Ƶn, hÈi th∂o dfip cuËi n®m nµy, c©u h·i Æ≠Óc m‰i ng≠Íi quan t©m {Tπi sao Vi÷t Nam v…n lµ n¨i c„ s¯c hÛt Æ«u t≠ h†p d…n?} Æ∑ c„ cÔng mÈt c©u tr∂ lÍi. ß„ lµ: Tr™n h’t, Ɔt n≠Ìc nµy lu´n c„ s˘ Ên Æfinh ch›nh trfi, x∑ hÈi, Ên Æfinh kinh t’.

Ng…m Æi“u nµy, t´i lπi ngh‹ Æ’n nh˜ng Æ∏m Æ´ng kh´ng hÁn loπn, nh˜ng con ng≠Íi bi’t c≠u mang, giÛp rÀp nhau, lu´n h≠Ìng Æ’n Æi“u tËt Æãp. ß∂ng lu´n bi’t lo cho d©n, bi’t d˘a vµo d©n, tin Î lflng d©n, d©n tin Î ß∂ng, Î c¨ Æ Ɔt n≠Ìc Æang mÎ mang. ƒy lµ gËc v˜ng cho mu´n s˘ Æπi thµnh. ❑

xu©n

T©nM∑o 2011

Ch«m chÀm xu©n v“

ß

b◊nh hoa vπn th‰, mÈt n∂i chuËi v≠Ín, vµi c©y b∏nh tät, rim m¯t hoa qu∂... ÆÒ Æ«y cho ba ngµy t’t, Æãp trong ba ngµy t’t, vui trong ba ngµy t’t.

Khi nh·, t’t Æ’n, t´i theo nÈi tr™n chi’c xe Æπp Æfln Æ´ng mµ v“ th®m qu™, hai ´ng ch∏u c¯ Æi trong næng hanh vµng vµ nh˜ng th∂m lÛa xanh bÍi bÍi. LÛc †y t´i vui s≠Ìng v◊ nh◊n nh˜ng chi’c xe ng˘a tr™n Æ≠Íng c∏i quan g‚ m„ng l„c c„c chÎ nh˜ng Ưa bä nh≠ t´i vÌi qu«n ∏o mÌi cÔng nh˜ng khu´n m∆t bıng s∏ng. Khi lÌn, tı phË theo cha tr™n chi’c xe m∏y Æ” v“ th®m qu™, lÛc †y cÚng vui læm, xe cÈ cÚng nhi“u h¨n, ti’ng ÆÈng c¨ Ân ∑ trong ti’ng n„i c≠Íi. Hoa vπn th‰ tr∂i d‰c lËi vµo tıng ng‚ nh· dÔ lµ nhµ tranh v∏ch Ɔt, dÔ lµ nhµ ng„i ba gian, v…n c„ rim m¯t ÆÒ Æ«y cho dÔ ngµy sau, hay ngµy sau n˜a ti’ng sÛng sœ dÈi v“ Æ™m Æ™m. Cfln b©y giÍ, t´i cÚng v“ th®m qu™ cÔng vÓ con, cÚng c„ nh˜ng chi’c ´ t´ b„ng lo∏ng chen chÛc hËi h∂ nh†n cfli vµ tr™n †y cÚng c„ nh˜ng Ưa trŒ mÈt thÍi nh≠ t´i Æang ngÏ ngµng nh◊n c∂nh vÀt Æ«y lπ l…m nh≠ng ni“m h∏o h¯c v…n s∏ng bıng. MÈ ´ng hoa vµng vµ gi†y

vµng quy÷n h≠¨ng tr«m t·a lan; nh˜ng Ưa em h‰ nay Æ∑ lÌn c„ gia Æ◊nh, c„ nh˜ng ng´i nhµ khang trang sau chi’n tranh vµ chÛng cÚng Æang lo ba ngµy t’t kh´ng Æ” thi’u nh˜ng g◊ tıng c„ tr≠Ìc kia dÔ kh´ng x´n xao nh≠ thuÎ cÔng t´i vui v«y t’t cÚ, ngay c∂ nh˜ng ng≠Íi bπn mÈt thÍi cÒa nÈi, cÒa cha cÚng d«n m†t Æi mµ thay mÈt lÌp ng≠Íi mÌi. Vµ t´i cÚng vÈi v∑ v“ phË sau khi uËng vÈi ly r≠Óu †m nÂng d≠Ìi bµn thÍ gia ti™n Æi li“n lÍi chÛc h‰ hµng Æ” kfip cho ba ngµy t’t rÈn rµng tr≠Ìc mæt, ni“m vui tr≠Ìc mæt vÌi vÓ vÌi con, bπn bÃ, l∏ng gi“ng cÔng nh˜ng mËi quan h÷ trong ngoµi n’u kh´ng th◊ xu©n tr´i nhanh.

Ch«m chÀm xu©n v“, ch«m chÀm nh˜ng vπt næng vµng soi r‰i, ch«m chÀm lµn gi„ Æi qua, ch«m chÀm hoa vµng bıng nÎ cÔng lÈc non Æ©m chÂi xanh bi’c Æ” m‰i ng≠Íi c∂m nhÀn nh≠ng cÚng hËi h∂ Æ∏nh th¯c m‰i ng≠Íi rªng, tı x≠a Æ’n nay, ba ngµy t’t Æ∑ v“ n™n t†t bÀt cho nh˜ng ngµy cuËi cÔng cÒa n®m cÚ Æ” chu»n bfi ngµy Æ«u n®m mÌi vµ b· lπi ph›a sau t†t c∂ phi“n muÈn lo toan. ❑

★ 017

Ånh Xu©n Ch›nh

∑ Æi qua nh˜ng c¨n b∑o lÚ, Æ∑ ngıng nh˜ng ÆÓt m≠a dµi, »m ≠Ìt, Æ∑ qua d«n tıng ÆÓt gi„ b†c, co ro buËt lπnh.

Vµo mÈt sÌm mai, b†t chÓt trong th∂ng thËt khi tia næng vµng dfiu ™m len vµo ´ cˆa vµ buÊi chi“u s≠¨ng gi®ng m·ng m∂nh n¨i con Æ≠Íng tr≠Ìc c®n nhµ. Lπi mÈt sÌm mai, hµng d©y Æi÷n bæc qua con rπch gi˜a phË c„ Ƶn än chao c∏nh bay v“, ÆÀu rÓp vµ cÚng mÈt sÌm mai l«n l≠Ót c„ nh˜ng chuy’n xe vµo phË chÎ Æ«y hoa c∂nh khoe sæc khi mÁi ngµy mÁi tÍ lfich nhã r¨i cho mÈt ngµy k’ ti’p trong s˘ rÈn rµng hËi h∂ v◊ Æ∑ bi’t ch«m chÀm xu©n v“.

Sau mÁi mÔa Æ´ng, m‰i vÀt sœ d«n bıng tÿnh, con ng≠Íi h«u nh≠ d«n khäp nh˜ng g◊ Æ∑ tr∂i qua sau l≠ng, sau g«n 365 ngµy Æi qua trong t¯ mÔa dfich chuy”n Æ” hfla vµo c∂nh sæc cÒa ti’t trÍi. Dfiu h¨n, ™m Æ“m h¨n dÔ Æ∑ tıng oªn l≠ng vÌi b∑o lÚ, vÌi m´i tr≠Íng, vÌi c¨n lπm ph∏t tπm thÍi khäp lπi lÛc mµ ch«m chÀm xu©n v“.

Trong n“n t∂ng nh©n v®n d©n tÈc, xu©n v“ t’t Æ’n Æ∑ truy“n h’t ÆÍi nµy sang ÆÍi kh∏c, Æ„ lµ t≠Îng nhÌ vµ c«u phÛc. S˘ t≠Îng nhÌ †y th” hi÷n qua c∏c vÀt ph»m k›nh d©ng tÊ ti™n cÒa mÁi vÔng, lµ s˘ Æoµn tÙ gia Æ◊nh, kh´ng ai chfiu nÊi c∂nh c´ ƨn khi xu©n v“ dÔ ph∂i Æi hµng ngµn c©y sË Æ” Æ≠Óc Æ∆t ch©n Æ’n c®n nhµ cÚ mÈt thÍi, dÔ c∏ch xa vπn d∆m cÚng li™n lπc ng≠Íi th©n vµo Æ™m giao thıa lÛc hÂn thi™ng s´ng nÛi hÈi tÙ Î m∂nh Ɔt cong cong h◊nh ch˜ S. S˘ c«u phÛc linh thi™ng vµ thÀt tr©n tr‰ng tı trŒ giµ, lÌn bä cÚng Æ∑ c„ h’t ÆÍi nµy sang ÆÍi n‰. ¶Ìc m¨ cÒa mÈt d©n tÈc Æi l™n tı c©y lÛa n≠Ìc sœ gæn li“n vÌi hÂn d©n tÈc; gæn li“n vÌi s˘ ÆÒ Æ«y vµ vi™n m∑n; gæn li“n vÌi ngµy cuËi cÔng cÒa mÈt n®m cÚ vµ ngµy Æ«u ti™n cÒa mÈt n®m mÌi n™n ´ng t´i kh´ng th” kh´ng chÛ t©m Æ’n bµn thÍ gia ti™n, cha t´i kh´ng th” kh´ng lo toan m‰i th¯ Æ” c„ mÈt c∏i t’t ÆÒ Æ«y vµ m∏ t´i, chfi t´i kh´ng th” Æ” lu gπo v¨i nˆa, ang n≠Ìc kh´ cπn, v≠Ín nhµ v≠¨ng r∏c. Vµ ph∂i c„ mÈt cµnh mai, b¯c tranh ß´ng HÂ, mÈt

✑ HU∞NH THÑCH THÅO

M— NH¶

M¢Y TR¿NG

V≈ TRòI ✑ PHAN TI⁄N DüNG

Ày lµ Mã Vi÷t Nam Anh hÔng Nguy‘n Thfi Th¯ Æ∑ v“ vÌi ti™n tÊ Î tuÊi 107. C∂ cuÈc ÆÍi Mã lµ bi”u t≠Óng cÒa Ưc hi sinh, lflng nh©n ∏i bao la, t†m g≠¨ng s∏ng ngÍi v“ ni“m tin, ˝ ch› vµ nghfi l˘c v≠¨n l™n trong cuÈc sËng... Mã ra Æi, nh≠ng t◊nh th≠¨ng bao la cÒa Mã v…n cfln m∑i vÌi thÍi gian, lµ t†m g≠¨ng s∏ng ngÍi chÒ ngh‹a anh hÔng c∏ch mπng.

C∂ cuÈc ÆÍi chºng bao giÍ vÓi bÌt nÁi Æau, khi 9 l«n ti‘n con Æi, 9 l«n mã cπn kh´ n≠Ìc mæt, ©m th«m v†n l™n m∏i Æ«u 9 vµnh kh®n tang træng... D…u bi’t rªng, sËng ch’t lµ quy luÀt cÒa mu´n ÆÍi, nh≠ng vÌi mã Th¯, mã Æ∑ sËng vµ Æi Æ’n tÀn cÔng nÁi Æau suËt m†y chÙc n®m rflng r∑.

NÁi Æau ÆÌn, m†t m∏t Æ«u ti™n cÒa cuÈc ÆÍi mã Th¯ lµ lÛc nhÀn tin anh L™ T˘ Xuy’n Æ∑ anh dÚng hi sinh vµo ngµy

018 ★

DÔ Æi xa ngµn vπn s¨n kh™ T©m chºng l∑ng qu™n nfli HÂng Lπc!

D…u Î c∏ch mu´n trÔng s´ng nÛi Dπ kh´ng phai nhπt giËng RÂng Ti™n h HOÄNG NGñC TH¿NG h

18-6-1948. G«n bËn th∏ng sau, mã lπi Æ„n nhÀn hung tin khi anh L™ T˘ Hµn (anh) Æ∑ chi’n Ɔu hi sinh trong trÀn chËng cµn cÒa gi∆c Ph∏p vµo ngµy 5-10-1948. Nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt cÒa mã ch≠a kfip kh´ th◊ m≠Íi ngµy sau, anh L™ T˘ Hµn (em) Æ∑ trÛt h¨i thÎ cuËi cÔng sau khi ti™u di÷t g«n mÈt ti”u ÆÈi Æfich. Anh Hµn (em) hi sinh trong t≠ th’ cÒa ng≠Íi chi’n thæng, hai tay v…n ´m kh»u sÛng tr≠Ìc ng˘c, mæt mÎ trıng trıng nh◊n qu©n gi∆c vÌi nÁi c®m hÍn. Chÿ trong vflng mÈt n®m mã Th¯ Æ∑ m†t Æi 3 ng≠Íi con y™u qu˝.

MÁi Ưa con hi sinh, mã Æau ÆÌn Ưt tıng khÛc ruÈt. C¯ t≠Îng mã kh´ng th” nµo v≠Ót qua s˘ m†t m∏t, hi sinh lÌn lao nµy, nh≠ng rÂi bªng ˝ ch›, nghfi l˘c phi th≠Íng vµ ni“m tin chi’n thæng, mã Æ∑ Ưng v˜ng tr≠Ìc cuÈc ÆÍi. Nän Æau th≠¨ng thµnh hµnh ÆÈng c∏ch mπng, gi˜a s˘ v©y r∏p, lÔng sÙc cÒa qu©n thÔ, mã lπi b› mÀt Ƶo h«m nu´i gi†u, chÎ che nh˜ng ng≠Íi con c∏ch mπng. Mã tr˘c ti’p vÀn chuy”n vÚ kh› vµ vÀn ÆÈng bµ con ti’p t’ cho bÈ ÆÈi gi’t gi∆c, trı gian...

V’t th≠¨ng lflng ch≠a kfip ngu´i ngoai, th◊ nÁi Æau ÆÌn cÔng c˘c lπi b†t ngÍ Àp xuËng Æ«u Mã. Ngµy 1-4-1964, anh L™ T˘ Lem bfi gi∆c gi’t hπi sau khi ch›nh anh Æ∑ bæn ch’t g«n chÙc t™n l›nh M¸. N®m 1966, anh L™ T˘ N˘ lπi ng∑ xuËng gi˜a lflng Ɔt mã. Ti’p Æ’n, trong kho∂ng tı n®m 1972-1974, c∏c anh L™ T˘ M≠Íi, L™ T˘ Trfinh, L™ T˘ Thfinh anh dÚng ng∑ xuËng. Nh˜ng t≠Îng ng≠Íi con trai c∂ lµ L™ T˘ Chuy“n sœ trÎ v“ vÌi mã sau ngµy qu™ h≠¨ng gi∂i ph„ng, nh≠ng anh Æ∑ hy sinh tr≠Ìc cˆa ng‚ Sµi Gfln vµo s∏ng ngµy 30-4-1975.

Ngµy chi’n thæng, bi’t bao gia Æ◊nh Æoµn tÙ, mã Th¯ v…n mfln m·i ÆÓi chÍ trong nÁi c´ ƨn khæc kho∂i. Nh˜ng Ưa con th©n y™u cÒa Mã c¯ Æi m∑i kh´ng v“... VÀy lµ c¯ mÁi s∏ng th¯c dÀy, Mã lπi Æ’n b™n bµn thÍ run run thæp 9 ng‰n n’n, 9 nän h≠¨ng vµ x’p 9 c∏i b∏t, 9 Æ´i ÆÚa cπnh m©m c¨m. RÂi mã ra tÀn cˆa nh◊n v“ ph›a xa x®m... Trong Æ´i mæt ng©n ng†n n≠Ìc †y v…n Æ®m Ææm mÈt ni“m tin sœ c„ ngµy c∏c con cÒa mã trÎ v“...

ThÍi k˙ c∂ qu™ h≠¨ng chung tay hµn gæn v’t th≠¨ng chi’n tranh vÌi mu´n vµn kh„ kh®n, thˆ th∏ch, mã Th¯ t›ch c˘c vÀn ÆÈng bµ con vµo hÓp t∏c x∑ h®ng h∏i t®ng gia s∂n xu†t. Mã khuy™n b∂o nh˜ng ng≠Íi mÈt thÍi l«m Æ≠Íng, lπc lËi ra Æ«u thÛ Æ” h≠Îng l≠Óng khoan hÂng cÒa c∏ch mπng. Mã cfln x„a b· m∆c c∂m, g«n gÚi chfi em mÈt thÍi l«m lÏ, chÿ b∂o cho h‰ c∏ch lµm ®n. Tr≠Íng hÓp gia Æ◊nh nµo c„ hoµn c∂nh Æ∆c bi÷t kh„ kh®n lµ mã sΩn sµng giÛp ÆÏ c∂ v“ vÀt ch†t vµ tinh th«n. NhÍ t†m g≠¨ng m…u m˘c cÒa m◊nh, mã Æ∑ thuy’t phÙc nhi“u thanh ni™n h≠ h·ng ti’n bÈ.

Kh´ng chÿ c„ nh˜ng ng≠Íi Vi÷t Nam chÛng ta mÌi k›nh tr‰ng vµ bi’t ¨n mã, mµ k” c∂ nh˜ng ng≠Íi {b™n kia chi’n tuy’n} cÚng coi mã Th¯ lµ ng≠Íi phÙ n˜ v‹ Æπi. Ch›nh ´ng Mai-c¨n Hu©y, mÈt c˘u chi’n binh M¸ trÎ lπi Vi÷t Nam, Æ’n th®m mã Æ∑ h·i: {Mã ¨i! Li÷u mã c„ tha th¯ cho chÛng t´i kh´ng?}. Mã chÿ tr«m ng©m mÈt lÛc rÂi nh· nhã tr∂ lÍi: {Tr™n Ɔt n≠Ìc Vi÷t Nam, b†t k” ng≠Íi mã nµo cÚng giµu lflng vfi tha!}. H´m †y, qu∏ xÛc ÆÈng vÌi t†m lflng nh©n ∏i, vfi tha cÒa mã, ´ng Mai-con Hu©y Æ∑ thËt l™n rªng: {§i!

Ng≠Íi mã nµy thÀt lµ v‹ Æπi!}...

Bao n®m qua, mã v…n th≠Íng ngÂi l∆ng im hµng giÍ b™n ´ cˆa, cho tÌi khi c„ ai tÌi th®m th◊ g≠¨ng m∆t mã rπng ngÍi ni“m vui, c¯ ngÏ nh≠ c∏c con Æ∑ trÎ v“. Ngµy qua ngµy, c®n nhµ t◊nh ngh‹a cÒa mã th≠Íng Æ«y æp ti’ng c≠Íi, nh˜ng Ưa con tı m‰i mi“n Ɔt n≠Ìc trong Æ„ c„ c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ ßoµn phflng kh´ng B75 (Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n), BÈ CHQS tÿnh qu∂ng Nam Æ“u dµnh cho mã t†t c∂ t◊nh y™u th≠¨ng v´ bÍ b’n.

Khi mµ c´ng tr◊nh T≠Óng Ƶi Mã Vi÷t Nam anh hÔng (ph∏c th∂o tı nguy™n m…u mã Th¯) Æang Æ≠Óc g†p rÛt hoµn thµnh Æ” mıng mã th™m tuÊi mÌi... VÀy mµ mã Æ∑ v“ c‚i v‹nh hªng. Mã ra Æi... nh≠ m©y træng bay v“ trÍi... ❑

★ 019

xu©n

T©nM∑o 2011

T’t Nguy™n Æ∏n Î Hµ NÈi

TR¶õC &NAY

020 ★

✑ NGUYŸN VINH PH@C

T

Ånh H&J Library

’t nay ngoµi Bæc cfln g‰i lµ t’t c∂, do Ưng Æ«u m‰i l‘ t’t n™n v“ phong tÙc {®n t’t} nµy c∂ n≠Ìc (khËi d©n tÈc Kinh) nh≠ nhau.

Kh∏c ch®ng chÿ lµ sæc th∏i. Cho tÌi nˆa Æ«u th’ k˚ XX, T’t Î Hµ NÈi vÌi m‰i t«ng lÌp nh©n d©n Æ“u c„ hai c´ng Æoπn: chu»n bfi vµ ®n T’t. Kh©u chu»n bfi th◊ ngoµi vi÷c ph∂i Æi {t’t}, t¯c bi’u xän c∏c chÁ c«n thi’t, nhµ nµo cÚng quät d‰n cˆa nhµ, lau chÔi bµn thÍ vµ c∏c ÆÂ thÍ t˘, sæm sanh l‘ vÀt, may ∏o qu«n mÌi...

Nhµ giµu th◊ bÀn bfiu vÌi vi÷c mua sæm.

C∏c ´ng l™n Hµng Ngang, Hµng ß≠Íng mua vµi cÒ thÒy ti™n Æ” v“ t˘ tay ho∆c cho c∏c c´ con g∏i r≠Óu g‰t, tÿa, ch®m s„c cho nÎ hoa ÆÛng Æ™m giao thıa. RÂi l™n Hµng L≠Óc, n¨i trÎ thµnh chÓ hoa tı thÀp k˚ Æ«u cÒa th’ k˚ XX, Æ” mua hoa, cµnh Ƶo, cµnh mai, chÀu trµ, chÀu cÛc, chÀu qu†t. Cfln nhµ trung l≠u th◊ l™n Hµng B mua m†y Æ´i c©u ÆËi cÒa c∏c ´ng Æ giµ vi’t vµ bµy la li÷t tr™n vÿa hÃ. T†t nhi™n lµ c©u ÆËi Æ·, nh≠ng n’u nhµ nµo c„ tang th◊ dÔng mµu vµng hay mµu xanh lÙc. C∏c bµ th◊ Æ’n Hµng ß≠Íng mua b∏nh m¯t, sang Hµng H≠¨ng (b©y giÍ lµ Hµng ßÀu) mua h≠¨ng, ÆÒ loπi h≠¨ng tr«m, h≠¨ng xπ, h≠¨ng bπch Ƶn, h≠¨ng thŒ, h≠¨ng vflng; sang Hµng BuÂm, hµng C©n mua mi’n, mua m®ng, mua n†m, kh´ng ›t bµ Æ’n phË Hµng Quπt (nay lµ L≠¨ng V®n Can) l†y ∏o g†m, ∏o Æoπn may Æo tı dπo th∏ng m≠Íi Î c∏c cˆa hµng cÒa c∏c ´ng ph„ may qu™ lµng Trπch X∏ (huy÷n `ng Hfla - Hµ T©y cÚ) nÊi ti’ng mÈt thÍi. Vµ th’ nµo c∏c bµ cÚng kh´ng qu™n Æ’n Hµng Bπc Æ” mµ {tæm} lπi c∏c Æ trang s¯c bªng vµng cho Æ· l™n, cho Æãp s∏ng ra. Nhµ trung l≠u th◊ dÔ chºng vµng bπc cÚng ph∂i lo sæm ∏o qu«n mÌi cho con trŒ m∆c T’t.

Nh≠ng ÆËi vÌi m‰i nhµ th◊ vi÷c Æ«u ti™n lµ ph∂i ngh‹ Æ’n nÂi b∏nh ch≠ng.

G„i b∏nh, n†u b∏nh, tr´ng nÂi b∏nh tÌi lÛc b„c chi’c b∏nh Æ«u ti™n ®n thˆ, ÆËi vÌi nhi“u nhµ Æ∑ lµ s˘ hi÷n h◊nh cÒa hπnh phÛc. Ti’p Æ„ lµ c´ng vi÷c g„i gifl, c«u k˙ th◊ t˘ gi∑ l†y gifl lÙa, c«u k˙ h¨n th◊ cho cæt tr¯ng gµ luÈc x’p thµnh h◊nh hoa chanh gi˜a lflng c©y gifl. Khi cæt ra mÁi l∏t gifl nh≠ mÈt b´ng hoa. N’u kh´ng th◊ mua gifl ¶Ìc L‘ b∏n Î khæp c∏c chÓ, chÿ cfln ph∂i g„i gifl thÒ, gifl ch©n, rÂi kho kh´ mÈt nÂi c∏, n†u mÈt nÂi thfit Æ´ng, muËi mÈt vπi d≠a hµnh Æ” ®n vÌi b∏nh ch≠ng vµ d≠a c∂i ®n vÌi thfit Æ´ng. Ngoµi ra cfln ph∂i lo mua nguy™n li÷u Æ” lµm cÁ, cÁ th◊ dÔ nhµ nghÃo cÚng ph∂i ÆÒ gifl, nem, ninh, m‰c. Sang tr‰ng th◊ c„ th™m b„ng c∏ d≠a, c∏ thÒ, v©y c∏,

bµo ng≠, long tu, tÊ y’n.

Ngoµi cÁ m∆n lπi cfln cÁ ng‰t. Ph∂i c„ nÂi chà kho, ch‚ b∏nh bao, b∏nh bŒ, ch∂o b∏nh vœ, b∏nh khoai... vµ c∏c loπi m¯t gıng, m¯t qu†t, m¯t sen...

Nhµ nghÃo th◊ cÚng c„ chÛt lo læng. C„ nÂi b∏nh ch≠ng ph∂i t›nh gπo, t›nh ÆÀu, t›nh thfit vµ c∏c th¯c cÛng trong 3 ngµy t’t. RÂi quµ T’t b™n nÈi b™n ngoπi, t’t chÒ cho thu™ nhµ, t’t c∏c chÒ nÓ. Song nh≠ c©u ca dao cÊ Æ∑ n„i: {Nhµ ´ng dÔ giµu dÔ nghÃo/ TËi ba m≠¨i T’t thfit treo trong nhµ}. Vµ n˜a, dÔ giµu dÔ nghÃo, m‰i ng≠Íi v…n c„ bÈ qu«n ∏o lµnh l∆n Æ” m∆c T’t.

Cfln kh©u {®n T’t} th◊ dÔ Hµ NÈi hay tÿnh huy÷n nµo cÚng phong tÙc chung. ß™m 30 cÛng giao thıa, s∏ng mÔng MÈt th◊ c∏c ´ng Æi x´ng Ɔt c∏c nhµ. Con ch∏u v“ mıng tuÊi ´ng bµ, bË mã. Th©n bªng cË h˜u mıng tuÊi nhau.

Sau khi c∏c ´ng v“ rÂi th◊ Æ’n l≠Ót c∏c bµ lπi Æi mıng tuÊi. B˜a c¨m Æ«u n®m dÔ giµu hay nghÃo, nhµ nµo cÚng vui v◊ {Æ„i ngµy giÁ cha, no ba ngµy T’t}... Vµ th’ lµ ba ngµy T’t tr´i qua sau nh˜ng cuÈc qua lπi mıng tuÊi, trong ti’ng ph∏o nÊ ran, trong c∏c trfl ch¨i c´ng cÈng, quanh h Hoµn Ki’m vµ c∏c thÛ vui trong khu´n khÊ gia Æ◊nh nh≠: Æ∏nh tam cÛc, cao h¨n mÈt t› th◊ tÊ t´m, chæn, ho∆c bµi t©y, mπt ch≠Óc (mÈt c∏ch Æ∏nh bµi cÒa ng≠Íi Hoa). Nhµ giµu mÎ kÃn h∏t (m∏y quay Æ‹a) nghe Ƶo Tˆu, Ƶo Tam h∏t chÃo, Ƶo Nam Phÿ, PhÔng H∏ h∏t c∂i l≠¨ng... Chÿ c„ trŒ em t†t c∂ Æ“u mıng vui, v◊ c„ manh ∏o mÌi, c„ ti“n mıng tuÊi. Cfln ng≠Íi lÌn th◊ lπi Æi vµo c´ng vi÷c hµng ngµy. ƒy vÀy mµ phong tÙc T’t Nguy™n Æ∏n cÊ truy“n Î Hµ NÈi tı d®m chÙc n®m nay cÚng Æ∑ ÆÊi thay.

Trong thÍi chi’n tranh r†t nhi“u kh„ kh®n, song Nhµ n≠Ìc v…n lo cho d©n ®n T’t theo phong tÙc cÊ truy“n.

Thfit mÏ, d≠a hµnh, c©u ÆËi Æ·/ C©y n™u, trµng ph∏o, b∏nh ch≠ng xanh. C∏c v®n h„a vÀt th” Æ„ Nhµ n≠Ìc lo h’t, dÔ theo ti™u chu»n ng∆t nghÃo t›nh theo tem phi’u song c„ ÆÒ. Lo t®ng th™m cho d©n vµi lπng thfit, vµi c©n gπo n’p, ÆÀu xanh; cung ¯ng tı g„i chÃ, hÈp m¯t, g„i thuËc l∏, b∏nh ph∏o Æ’n mi’ng b„ng b◊; tı sÓi lπt giang Æ’n chi’c l∏ dong xanh chÎ tı rıng v“. Lπi th™m c∂ ti™u chu»n ch†t ÆËt. RÂi in c∂ c©u ÆËi t’t, cho d©n Æ„n xu©n.

Nay, kinh t’ thfi tr≠Íng, ÆÍi sËng cÒa d©n kh∏ l™n nhi“u. °n uËng kh´ng thµnh v†n Æ“. B∏nh ch≠ng c„ c∏c nhµ hµng g„i, mµ quanh n®m lÛc nµo chºng

c„ b∏nh ch≠ng! Y phÙc, trang s¯c, trµn tr“ Æ≠Íng phË. Cho n™n d©n thµnh thfi Hµ NÈi chÒ y’u dÔng ba ngµy T’t vµo vi÷c th®m vi’ng bπn bÃ, vui ch¨i gi∂i tr›... C∏c tÙc l÷ cÚ chÿ gi˜ c„ l÷ Æi mıng tuÊi vµ cÛng c¨m gia ti™n vµo s∏ng mÔng MÈt vµ {h„a vµng} k’t thÛc vµo mÔng Ba ho∆c mÔng BËn. MÈt Æi“u Æ∏ng chÛ ˝ lµ kho∂ng chÙc n®m nay c†m s∂n xu†t vµ ÆËt ph∏o. Nh©n d©n hoan ngh™nh vµ ch†p hµnh l÷nh nµy. MÈt s˘ thÀt Æang trÎ thµnh tÙc l÷ mÌi lµ Æi du lfich. Nh˜ng gia Æ◊nh kh∏ gi∂ nh©n dfip T’t tÊ ch¯c Æi th®m thÛ c∏c Æi”m du lfich trong n≠Ìc vµ c∂ Î n≠Ìc ngoµi. Tuy ch≠a thµnh phong trµo nh≠ng ng≠Íi Hµ NÈi du xu©n ngoπi quËc ngµy cµng nhi“u vµ t†t sœ thµnh mÈt phong tÙc mÌi. CÚng ph∂i nhæc Æ’n mÈt phong tÙc mÌi n∂y sinh Î Hµ NÈi tı sau n®m 1955 vµ Æ∑ trÎ thµnh truy“n thËng. ß„ lµ tÙc Æ„n giao thıa quanh H G≠¨m.

Nguy™n tı n®m 1955, c∏n bÈ vµ ÆÂng bµo mi“n Nam tÀp k’t ra Bæc, mÈt sË lÌn Î Hµ NÈi vµ vÔng phÙ cÀn. Nhi“u khi hai ng≠Íi cÔng lµng nh≠ng ra Bæc h‰ Æ≠Óc ph©n v“ c´ng t∏c Î hai tÿnh kh∏c nhau. N„i chung ÆÂng bµo tÀp k’t c„ nguy÷n v‰ng muËn c„ mÈt Æfia Æi”m Î Hµ NÈi Æ” g∆p nhau cuËi tu«n. Th’ lµ nhµ Khai Tr› Ti’n ߯c Î b™n bÍ H G≠¨m Æ≠Óc tÊ ch¯c thµnh C©u lπc bÈ ThËng nh†t (nay lµ 16 L™ Th∏i TÊ, trÙ sÎ CÙc Th´ng tin c¨ sÎ). ß„ lµ n¨i bi”u di‘n v®n ngh÷, c„ c∏c thÛ vui gi∂i tr› lµnh mπnh, c„ chÛt ›t »m th˘c vµ c¨ b∂n lµ n¨i Æ” ÆÂng bµo tÀp k’t tı t†t c∂ c∏c tÿnh mi“n Nam, vµo c∏c ngµy nghÿ l‘ vµ chÒ nhÀt tÌi Æ©y g∆p gÏ, giao l≠u. ß∆c bi÷t tı Æ„ c∏c Æ™m giao thıa ÆÂng bµo xa x¯, xa gia Æ◊nh, c≠ ngÙ Î Hµ NÈi vµ phÙ cÀn Æ“u v“ Æ©y tÙ hÈi. Ng≠Íi c¯ ngan ng∏t dπo quanh H G≠¨m Æ„n chµo Xu©n mÌi Æang tÌi. Th†y vui, ng≠Íi Hµ NÈi cÚng rÒ nhau Æ’n ven h chia sŒ ni“m vui.

RÂi Æ’n thÍi k˙ c„ bæn ph∏o hoa b™n hÂ, nh©n d©n nghe xong Th≠ chÛc mıng n®m mÌi cÒa ChÒ tfich n≠Ìc th◊ Æ™m giao thıa Î b™n H G≠¨m ÆÛng lµ mÈt l‘ hÈi cÒa toµn d©n Thµnh phË.

Ch›nh do c„ s˘ ki÷n nµy mµ Hµ NÈi h◊nh thµnh mÈt phong tÙc mÌi vµ Æãp lµ tı b†y Æ’n nay, c¯ Æ™m giao thıa m‰i ng≠Íi lπi ÆÊ ra H G≠¨m Æ„n xu©n n∏o nhi÷t, t≠ng bıng. L‘ Æ„n giao thıa b™n H G≠¨m Æ∑ lµ mÈt l‘ hÈi Æ„n T’t mÌi cÒa Hµ NÈi. ❑

★ 021

xu©n

T©nM∑o 2011

KH@C TRÉNG CA XU¢N

40 N°M TR¶õC

N

g„t m≠Íi n®m tr™n c≠¨ng vfi T≠ l÷nh BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n - Æ≠Íng H Ch› Minh, nhi“u n®m t´i Æ∑ cÔng bÈ ÆÈi, thanh ni™n xung phong, d©n c´ng h·a tuy’n... vui t’t, Æ„n xu©n tr™n Æ≠Íng ra trÀn. MÈt trong nh˜ng mÔa xu©n Æ” lπi †n t≠Óng s©u ÆÀm nh†t lµ Xu©n T©n HÓi 1971 - mÔa xu©n mµ bÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n Æ∑ g„p ph«n quan tr‰ng lµm n™n khÛc tr∏ng ca chi’n dfich ß≠Íng 9 - Nam Lµo. ßÈ lÔi thÍi gian, t≠ li÷u vµ nh∑n quan mÌi cho phäp chÛng ta khºng Æfinh: CuÈc hµnh qu©n {Lam S¨n - 719} nhªm ch∆n cæt tuy’n vÀn t∂i qu©n s˘ chi’n l≠Óc Æ≠Íng H Ch› Minh lµ thˆ nghi÷m vÌi quy m´ lÌn nh†t chi’n l≠Óc {Vi÷t Nam h„a chi’n tranh} cÒa M¸. Nh˜ng chi’n l≠Óc gia cÒa L«u N®m g„c cho rªng: Ch∆n cæt tri÷t Æ” v‹nh vi‘n nguÂn chi vi÷n cÒa hÀu ph≠¨ng mi“n Bæc (bªng c∏ch r∂i mÈt l˘c l≠Óng lÌn bÈ binh chËt ch∆t d‰c Æ≠Íng 9, cæt ngang tuy’n vÀn t∂i qu©n s˘ chi’n l≠Óc Tr≠Íng S¨n) mÌi th˘c thi thæng lÓi {Vi÷t Nam h„a

022 ★

✑ ߤNG Sè NGUY£N

chi’n tranh}. C„ Æi“u, ˝ Æ cÒa ph›a M¸ Æ∑ nªm trong d˘ Æo∏n tµi t◊nh cÒa BÈ ThËng so∏i tËi cao Vi÷t Nam. Lµm vi÷c vÌi BÈ T≠ l÷nh BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n Æ«u mÔa kh´ 1970-1971, ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p cho bi’t: BÈ Ch›nh trfi, Qu©n Òy Trung ≠¨ng d˘ Æo∏n Æfich sœ ti’n hµnh cuÈc ti’n c´ng binh chÒng hÓp thµnh quy m´ lÌn ra ß≠Íng 9 - Nam Lµo.

Tı Æ„, ßπi t≠Ìng chÿ thfi: BÈ T≠ l÷nh 559 ph∂i theo d‚i vµ chu»n bfi cho t◊nh huËng nµy. BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n vÌi tÊ ch¯c binh chÒng hÓp thµnh mπnh, quen thuÈc chi’n tr≠Íng, ph∂i Æ∂m tr∏ch ba nhi÷m vÙ: lµ l˘c l≠Óng chÒ l˘c chu»n bfi chi’n tr≠Íng, b∂o Æ∂m hÀu c«n - k¸ thuÀt cho chi’n dfich vµ tham gia chi’n Ɔu tr™n mÈt h≠Ìng chi’n dfich. ß” bÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n hoµn thµnh tËt nh˜ng nhi÷m vÙ tr™n, vµo Æ«u mÔa kh´ 1970-1971, BÈ QuËc phflng bÊ sung cho chÛng t´i nhi“u c∏n bÈ cao c†p dµy dπn kinh nghi÷m trÀn mπc, tr™n ba vπn c∏n bÈ, chi’n s‹, ba ngh◊n l∏i xe, h¨n bËn ngh◊n xe c∏c loπi...

Th˘c hi÷n chÿ Æπo cÒa tr™n, BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n chπy Æua vÌi thÍi gian, kh»n tr≠¨ng tÊ ch¯c vÀn chuy”n chi’n l≠Óc, Æ≠a nhanh hµng vµo ph›a nam Æ≠Íng 9 tr≠Ìc khi Æfich Æ∏nh ra khu v˘c nµy; ÆÂng thÍi kh»n tr≠¨ng chu»n bfi chi’n tr≠Íng, ph∏t tri”n mπng Æ≠Íng chi’n dfich, trong Æ„ c„ tuy’n Æ≠Íng ngang 70. Ph∏t tri”n mπng th´ng tin t∂i ba; chu»n bfi gπo, Æπn phÙc vÙ chi’n dfich; ri™ng v“ Æπn chu»n bfi 5 c¨ sË...

Nh˜ng ngµy gi∏p T’t, BÈ T≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n Æ„n anh Phan Hµm - CÙc ph„ CÙc T∏c chi’n - ph∏i vi™n cÒa TÊng Tham m≠u tr≠Îng V®n Ti’n DÚng vµo th´ng b∏o chÿ ngµy mÈt, ngµy hai tÌi, Æfich bæt Æ«u cuÈc hµnh qu©n {Lam S¨n 719} vµ BÈ Ch›nh trfi, Qu©n Òy Trung ≠¨ng quy’t Æfinh mÎ chi’n dfich ph∂n c´ng ß≠Íng 9 - Nam Lµo do anh L™ Tr‰ng T†n lµm T≠ l÷nh, anh L™ Quang ßπo lµm Ch›nh Òy. TÊng Tham m≠u tr≠Îng V®n Ti’n DÚng tr˘c ti’p chÿ Æπo chung. Qu©n Òy Trung ≠¨ng giao cho BÈ T≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n Æ∂m tr∏ch c∏nh T©y cÒa chi’n dfich, vıa lµ l˘c l≠Óng t∏c chi’n tπi chÁ, vıa lµm nhi÷m vÙ b∂o Æ∂m

❱ XŒ d‰c Tr≠Íng S¨n Æi c¯u n≠Ìc. Ånh TL

hÀu c«n - k¸ thuÀt phÙc vÙ chi’n dfich.

Do Æ∑ d˘ ki’n tr≠Ìc t◊nh h◊nh vµ t›ch c˘c chu»n bfi tı th∏ng 10-1970 n™n sau khi nhÀn l÷nh tr™n, BÈ T≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n quy’t Æfinh thµnh lÀp BÈ T≠ l÷nh ti“n ph≠¨ng, do anh Nguy‘n Hfla lµm T≠ l÷nh, anh Hoµng Th’ Thi÷n lµm Ch›nh Òy, c„ nhi÷m vÙ tr˘c ti’p chÿ huy l˘c l≠Óng t∏c chi’n Î c∏nh T©y chi’n dfich - chÒ l˘c lµ S≠ Æoµn bÈ binh 968, S≠ Æoµn 2 Qu©n khu 5 t®ng c≠Íng vµ c∏c ƨn vfi binh chÒng; Æi“u 2 trung Æoµn xe t®ng c≠Íng cho c∏nh ß´ng. ß∆c bi÷t, chÛng t´i tÊ ch¯c th’ trÀn t∏c chi’n phflng kh´ng gÂm 5 trung Æoµn ph∏o 37 vµ 57 ly, 1 trung Æoµn t™n lˆa, 21 Æπi ÆÈi sÛng m∏y, bË tr› tr™n trÙc S™ P´n - B∂n ß´ng - Sa ßi, tπo thµnh l≠Ìi lˆa phflng kh´ng nhi“u t«ng, nhi“u lÌp, k’t hÓp vÌi th’ trÀn phÙc k›ch, tÀp k›ch ng®n ch∆n bÈ binh Æfich.

T’t Æ’n g«n, nh≠ng c´ng vi÷c chu»n bfi cho chi’n dfich buÈc chÛng t´i chπy Æua vÌi thÍi gian. BÈ ÆÈi, thanh ni™n xung phong ®n T’t, Æ„n xu©n tr™n tıng cung Æ≠Íng, tr‰ng Æi”m, sau vµnh tay l∏i... ThÍi gian nµy Æfich tπm ngıng Æ∏nh ph∏ mi“n Bæc n™n ch©n hµng hÀu ph≠¨ng tπo lÀp cho BÈ T≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n kh∏ {dµy}. BÈ ÆÈi c„ gπo n’p Æ” g„i b∏nh ch≠ng, c„ thuËc l∏, kão..., tuy chÿ lµ t≠Óng tr≠ng. Tr™n Æ≠Íng xuËng ki”m tra Binh trπm 9, Binh trπm 27 lµ nh˜ng ƨn vfi tr˘c ti’p tham gia chi’n dfich, g∆p bÈ ÆÈi h·i han nhau chuy÷n b∏nh ch≠ng, thuËc l∏... mµ th†y h≠¨ng vfi t’t lµm rπo r˘c con tim, th†y m◊nh nh≠ trŒ lπi. ßÛng nh≠ d˘ Æo∏n cÒa ta, ngµy 30-11971, M¸ - ngÙy huy ÆÈng h¨n 4 vπn qu©n chÒ l˘c Sµi Gfln, 6.000 qu©n M¸, 600 xe t®ng - xe b‰c thäp, 300 kh»u ph∏o hπng n∆ng, 1.000 m∏y bay... mÎ cuÈc hµnh qu©n {Lam S¨n 719} (con sË 719 Æ≠Óc ghäp n®m 71 vÌi ß≠Íng sË 9 - lµ trÙc hµnh binh ch›nh cÒa Æfich). VÌi cuÈc hµnh qu©n {Lam S¨n 719}, M¸ Æ∑ Æ»y cuÈc chi’n ng®n ch∆n Æ≠Íng H Ch› Minh l™n Æ’n Æÿnh cao, hflng ch∆n cæt toµn tuy’n chi vi÷n chi’n l≠Óc, ÆÂng thÍi Æ∏nh bπi chÒ l˘c ta, tı Æ„ ch¯ng minh cho s˘ thµnh c´ng cÒa chi’n l≠Óc {Vi÷t Nam h„a chi’n tranh}. ≥ ÆÂ, tham v‰ng cÒa ÆËi ph≠¨ng lµ vÀy, nh≠ng xät th’ vµ l˘c cÒa ta tr™n chi’n tr≠Íng nµy, tı nhi“u chi“u cπnh: Thi™n ßfia - Nh©n, ngay tı Æ«u, t´i Æ∑ khºng Æfinh: ßfich käo ra ß≠Íng 9 lÛc nµy lµ t˘ chui Æ«u vµo r‰, lµ t˘ s∏t. Tı Æ„, t´i tr˘c ti’p chÿ Æπo

c∏c ƨn vfi thuÈc BÈ T≠ l÷nh Tr≠Íng S¨n tham gia t∏c chi’n, th˘c hi÷n kh»u hi÷u: Nhˆ Æfich vµo thÀt s©u, Æ∏nh ti™u di÷t; cho chÛng Æ’n, quy’t kh´ng cho chÛng v“. ßi”m nh†n cÒa chi’n dfich nµy lµ l˘c l≠Óng phflng kh´ng Tr≠Íng S¨n Æ∑ Æ∏nh r†t xu†t sæc, bæn hπ tr™n 150 m∏y bay tr˘c th®ng, chÿ trong 2 ngµy (8 vµ 9 th∏ng 2) Æ∑ bæn r¨i 50 chi’c.

Di‘n bi’n, t«m v„c vµ ˝ ngh‹a cÒa chi’n dfich ph∂n c´ng ß≠Íng 9 - Nam Lµo Æ∑ Æ≠Óc khºng Æfinh Î nhi“u c´ng tr◊nh lfich sˆ, tÊng k’t chi’n tranh. T´i chÿ gÓi lπi mÈt vµi s˘ ki÷n, h◊nh ∂nh Æ” c∏c th’ h÷ h´m nay vµ mai sau th†y Æ≠Óc ph«n nµo s˘ kh∏c bi÷t gi˜a s˘ thÀt lfich sˆ vÌi hoπt ÆÈng tuy™n truy“n cÒa Æfich khi Æ„.

Trong khi Î c∏nh ß´ng chi’n dfich, c∏c S≠ Æoµn 304, 308, 320... d≠Ìi s˘ chÿ huy cÒa BÈ T≠ l÷nh Binh Æoµn 70 th˘c hµnh ph∂n c´ng, ti™u di÷t vµ bæt g«n nh≠ toµn bÈ l˘c l≠Óng bÈ binh Æfich (c„ ßπi t∏ Nguy‘n V®n Th‰ - T≠ l÷nh L˜ Æoµn 3 dÔ) hµnh qu©n l™n Tr≠Íng S¨n theo Æ≠Íng sË 9, th◊ ngay sau khi k’t thÛc cuÈc hµnh qu©n {Lam S¨n 719} - rÛt tµn qu©n v“ Hu’, qu©n ngÙy Sµi Gfln Æ∑ tÊ ch¯c mÈt l‘ {Mıng chi’n thæng} r«m rÈ Î CË Æ´ - g©y nghi ngÍ trong d≠ luÀn.

Trong khi Î c∏nh T©y, hµng tr®m tr˘c th®ng Æfich bfi l≠Ìi lˆa thi™n la Æfia v‚ng cÒa BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n bæn hπ - c∂nh t≠Óng nh˜ng s‹ quan, binh l›nh Æfich tranh nhau b∏m cµng tr˘c th®ng hflng tho∏t th©n Æ≠Óc c∏c nhµ b∏o ph≠¨ng T©y ghi lπi nh≠ bªng ch¯ng th∂m bπi cÒa c´ng th¯c {L˘c l≠Óng ngÙy - cË v†n vµ h·a l˘c - hÀu c«n M¸}, th◊ b∏o Ƶi Sµi Gfln vµ h∑ng th´ng t†n AFP lπi ra r∂: qu©n ÆÈi Sµi Gfln Æ∑ ti’n Æ≠Óc Æ’n S™ P´n - s©u tr™n l∑nh thÊ Lµo 42km, lÔng sÙc m†y ngµy rÂi rÛt theo l÷nh - thÀm ch› c„ b∏o cfln n„i rªng qu©n ngÙy Æ∑ tÊ ch¯c h‰p b∏o Î S™ P´n. ß” kfip thÍi bfit mi÷ng Æfich, chÛng t´i Æ∑ cho ghi ©m cuÈc ph·ng v†n ÆÂng ch› Bun ßi - ChÒ tfich huy÷n S™ P´n n„i v“ t◊nh h◊nh chi’n s˘ tr™n Æfia bµn; tËi ngµy 19-21971 - bµi ph·ng v†n Æ„ Æ≠Óc ph∏t Æi tr™n lµn s„ng ßµi ti’ng n„i Vi÷t Nam. Tı Æ„ b∏o Ƶi, Æfich kh´ng cfln n„i g◊ Æ’n chuy÷n S™ P´n - ß≠Íng 9.

Ngµy 23-3-1971, chi’n dfich ph∂n c´ng ß≠Íng 9 - Nam Lµo toµn thæng. ¢m m≠u cÒa Æfich hflng ch∆t Ưt tuy’n chi vi÷n chi’n l≠Óc Tr≠Íng S¨n - Æ≠Íng H Ch›

Minh bªng s¯c mπnh tÊng l˘c, Æÿnh cao cÒa chi’n l≠Óc chi’n tranh ng®n ch∆n Æ∑ hoµn toµn th†t bπi.

Ngay sau khi chi’n dfich k’t thÛc, b∏o c∏o vÌi ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p qua Æi÷n thoπi, t´i Æ∑ xÛc ÆÈng n„i: B∏o c∏o anh, g«n hai th∏ng tham gia chi’n dfich, kh´ng kh› Æ∏nh Æfich, lµm Æ≠Íng, vÀn chuy”n tr™n tuy’n Æ≠Íng mang t™n B∏c chºng kh∏c g◊ nh˜ng ngµy hÈi Xu©n.

BËn m≠¨i n®m Æ∑ qua, giÍ Æ©y nhÌ lπi lÍi cÒa m◊nh, t´i ngh‹ sœ c„ ng≠Íi cho lµ qu∏ l∑ng mπn. Nh≠ng, chi’n tr≠Íng c„ nh˜ng thÍi khæc nh≠ vÀy. Trong cuÈc chi’n v´ cÔng khËc li÷t, khi mµ ÆËi ph≠¨ng huy ÆÈng tËi Æa s¯c mπnh tÊng l˘c, hflng hÒy di÷t Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n; khi mµ bi’t bao ng≠Íi l›nh, nam, n˜ thanh ni™n xung phong... ng∑ xuËng v◊ s˘ sËng cÒa con Æ≠Íng, v◊ s˘ toµn thæng cÒa chi’n dfich, n’u nh≠ ai Æ„ thi vfi h’t th∂y sœ lµ tÈi lÁi.

Nh≠ng, n’u nh≠ kh´ng th†y Æ≠Óc cÈi nguÂn chi’n thæng tı nh˜ng b≠Ìc ch©n nhÛn nh∂y cÒa nh˜ng chµng trai, c´ g∏i Pa C´, V©n Ki“u tr™n Æ≠Íng t∂i Æπn phÙc vÙ chi’n dfich, trong ©m vang räo ræt cÒa ti’ng Ƶn Ta l≠ Æ«u xu©n mÌi, hay Æi÷u l®m v´ng cÒa nh˜ng nam n˜ qu©n gi∂i ph„ng Vi÷t - Lµo sau tıng trÀn Æ∏nh..., th◊ cÚng kh„ th†y h’t t«m th’ cÒa chi’n c´ng nµy... vµ nguy™n nh©n v◊ sao ta chi’n thæng kŒ thÔ.

Thæng lÓi cÒa Chi’n dfich ß≠Íng 9 - Nam Lµo lµ thæng lÓi tÊng hÓp, lµ khÛc tr∏ng ca cÒa cuÈc chi’n Ɔu chËng ng®n ch∆n tr™n tuy’n Æ≠Íng mang t™n B∏c H v‹ Æπi; lµ khÛc ca mıng xu©n mÌi T©n HÓi 1971 cÒa c∂ d©n tÈc ta. ❑

❱ Trung t≠Ìng ßÂng S‹ Nguy™n tπi SÎ chÿ huy ti“n ph≠¨ng c∏nh ph›a t©y Î S™ P´n, trong chi’n dfich ß≠Íng 9 - Nam Lµo, ngµy15.1.1971. Ånh TL ★ 023

xu©n

T©nM∑o 2011

°n T’t b™n dflng

s´ng Gi®ng Anh hÔng Lao ÆÈng, ßπi t∏ Nguy‘n ß®ng Gi∏p - Gi∏m ÆËc c´ng ty ß«u t≠ x©y læp & Th≠¨ng mπi 36 (BQP) - c∏ nh©n duy nh†t trong toµn quËc Æ≠Óc t∆ng danh hi÷u cao qu˝ nµy n®m 2010 Æ∑ c„ d†u †n khÎi nghi÷p Æi Æ’n thµnh c´ng tı mÈt c∏i T’t Æ∆c bi÷t. ß„ lµ c∏i T’t tr≠Ìc th“m thi™n ni™n k˚, ng≠Íi l›nh †y kh´ng Î Hµ NÈi mµ vµo c´ng tr≠Íng, nªm lπi ®n T’t cÔng c∏c c´ng nh©n ng≠Íi d©n tÈc, g∆m b∏nh ch≠ng tr™n th∂m c· ngon lµnh...

M

Ôa hà n®m 1999, xu´i Æ≠Íng sË 7, ng≠Óc dflng s´ng Gi®ng, Nguy‘n ß®ng Gi∏p Æ’n x∑ M´n S¨n thuÈc huy÷n mi“n nÛi Con Cu´ng, lµ n¨i nghÃo kh„ thi’u thËn tr®m b“. N¨i Æ©y cÚng c„ h¨n 2.000 ng≠Íi d©n tÈc thi”u sË ßan Lai {cæm r‘} trong l‚i rıng quËc gia PÔ M∏t, tπi nh˜ng b∂n bi™n giÌi thuÈc di÷n {6 kh´ng} (kh´ng Æi÷n, kh´ng Æ≠Íng, kh´ng chÓ, kh´ng trπm y t’ vµ kh´ng c∂ th´ng tin li™n lπc). Dflng s´ng Gi®ng c„ ti’ng lµ hung d˜, vÌi hµng tr®m gh“nh Æ∏ m‰c l™n gi˜a dflng, tπo n™n s¯c ch∂y mπnh vµ m∑nh li÷t, Æ∑ tıng c≠Ìp Æi r†t nhi“u mπng ng≠Íi. D˘ ∏n ÆÀp thÒy lÓi M´n S¨n do BÈ ÆÈi Bi™n phflng tÿnh Ngh÷ An Æ“ xu†t c„ ˝ ngh‹a v´ cÔng to

024 ★

✑ NGñC DUNG

lÌn. ≥ t≠Îng cÒa nh˜ng {ki’n trÛc s≠} ban Æ«u lµ ki’n tπo mÈt ÆÀp thÒy lÓi thuÈc dπng ÆÀp d©ng, væt ngang dflng s´ng Gi®ng nhªm l†y n≠Ìc t≠Ìi ti™u cho 56 häc-ta lÛa cÒa 2 x∑ M´n S¨n, LÙc Giπ ÆÂng thÍi l†y n≠Ìc phÙc vÙ sinh hoπt cho ßÂn bi™n phflng 555 vµ mÙc ti™u quan tr‰ng nh†t lµ Æ≠a ng≠Íi ßan Lai v“ sinh sËng ph›a hπ l≠u ÆÀp, giÛp h‰ tho∏t kh·i t◊nh trπng du canh du c≠,...

Sau nh˜ng ngµy th˘c Æfia, Æi xe ´m, lÈi suËi vµo tÀn n¨i, anh Gi∏p Æ∑ gi∂i m∑ Æ≠Óc nguy™n nh©n th†t bπi cÒa nh˜ng nhµ th«u ti“n nhi÷m: ßfia t«ng s´ng Gi®ng Æoπn M´n S¨n r†t nhi“u s·i, Æ” c„ m„ng ÆÀp v˜ng chæc, c«n ph∂i Ƶo thÀt s©u Æ’n t«ng Æ∏ gËc vµ c„ nhi“u gi∂i ph∏p thi c´ng Æ∆c bi÷t. TÊng m¯c Æ«u t≠ 26 t˚ ÆÂng qu∂ lµ hπn ch’, nh≠ng anh tin m◊nh c„ th” lµm Æ≠Óc n’u cË

[ HñC TÜP VÄ LÄM THEO TƒM G¶•NG ßÑO ß`C H¤ CHê MINH ]

gæng. Quy’t Æfinh nhÀn lµm nhµ th«u th¯ ba cÒa anh khi’n nhi“u ng≠Íi kinh ngπc.

ThÍi gian th†m thoæt thoi Æ≠a...

Con ÆÀp d«n v≠¨n cao vÌi v„c d∏ng chæc kh·e, v˜ng ch∑i. Nh≠ng nÁi ∏m ∂nh v“ hai l«n {tr´i bay} v…n l¨ lˆng treo trong ngh‹ suy cÒa mÁi ng≠Íi thÓ...

M´n S¨n - Con Cu´ng c„ kh› hÀu v´ cÔng khæc nghi÷t. Ban ngµy, nhi÷t ÆÈ th≠Íng l™n tÌi 40-420C nh≠ng ban Æ™m th◊ r†t lπnh. Hµng tr®m c´ng nh©n tı mi“n Bæc vµo chÿ sau thÍi gian ngæn Æ“u Ëm hµng loπt, nhi“u ng≠Íi kh´ng chfiu nÊi ph∂i b· v“. Chÿ cfln ng≠Íi thÒ l‹nh Nguy‘n ß®ng Gi∏p v…n ki™n tr◊ b∏m trÙ. Anh lπi l∆n lÈi vµo c∏c b∂n lµng, thu™ c´ng nh©n ng≠Íi d©n tÈc. T’t n®m †y, anh cÚng kh´ng v“ nhµ, Î lπi c´ng tr≠Íng. Anh cho g„i h¨n 500 chi’c b∏nh ch≠ng rÂi cÔng hµng tr®m c´ng nh©n ÆÊ b™ t´ng li™n tÙc 3 ngµy, 3 Æ™m kh´ng dıng. 3m, 5m, 7m, rÂi 10m... ßÈ cao cÒa ÆÀp c¯ th’ lıng l˜ng v≠Ót l™n. Chi“u mÂng Ba T’t, con ÆÀp Æ∑ l™n tÌi cao tr◊nh 68 theo thi’t k’. {ThÒ l‹nh} Gi∏p cÔng hµng tr®m c´ng nh©n ng≠Íi d©n tÈc vui s≠Ìng ng∂ m◊nh tr™n b∑i s·i ven s´ng g∆m b∏nh ch≠ng ngon lµnh rÂi ngÒ thi’p Æi trong ni“m hπnh phÛc. Nguy‘n ß®ng Gi∏p Æ∑ c„ mÈt c∏i T’t Æ«y kÿ ni÷m b™n dflng s´ng Gi®ng hoang væng...

N®m †y, ®n T’t b™n dflng s´ng Gi®ng vÌi m„n c∏ m∏t n†u canh chua, anh ngπc nhi™n khi th†y mÈt cÙ giµ c¯ t†m tæc khen:

- C∏ m∏t n®m nay nhi“u tr¯ng h¨n m‰i n®m!

- Th≠a cÙ! Tπi sao c∏ m∏t lπi nhi“u tr¯ng h¨n nh˜ng n®m tr≠Ìc π? - Anh tfl mfl h·i.

- C¯ n®m nµo c∏ m∏t nhi“u tr¯ng th◊ lÚ sœ v“ muÈn. V∂ lπi n®m nay c„ 2 th∏ng nhuÀn! - CÙ giµ thong th∂ gi∂i th›ch. {C∏ m∏t nhi“u tr¯ng Æ∑ gÓi mÎ gi∂i ph∏p thi c´ng mÌi} - mÈt ˝ t≠Îng l„e l™n trong anh. B©y giÍ nh◊n lπi, anh v…n nhÌ v“ h◊nh ∂nh nÂi canh chua c∏ m∏t. {CuÈc ÆÍi t´i Æ∑ g∆t h∏i thµnh c´ng nhÍ may mæn vµ nhÍ nh˜ng gi©y phÛt quy’t Æfinh hÓp l˝. Vµ Æ©y cÚng lµ mÈt quy’t Æfinh mang t›nh sËng cfln v◊ n’u kh´ng thi c´ng vµo thÍi Æi”m †y, g∆p c¨n Æπi hÂng thÒy 2002 sœ m†t t†t c∂} - Nguy‘n ß®ng Gi∏p hÂi t≠Îng lπi. NhÍ ti’p tÙc thi c´ng, con ÆÀp ti’p tÙc v≠¨n cao, kh´ng ph∂i chÍ mÈt n®m, giÛp ti’t ki÷m Æ≠Óc h¨n 2,5 t˚ ÆÂng. Kh´ng dıng lπi Î Æ„, n®m †y, qu∂ nhi™n lÚ v“ muÈn nh≠ng lÚ r†t lÌn, v≠Ót qua c∂ cao tr◊nh. ß„ lµ c¨n Æπi hÂng thÒy n®m 2002, lÚ cuËn ph®ng nhi“u c©y cËi, nhµ cˆa. C∂ c©y Æa ngh◊n n®m tuÊi Î hπ l≠u cÚng bfi bÀt gËc, cuËn b®ng. C∂ c∏nh ÆÂng M´n S¨n, LÙc Giπ træng b®ng, Æ· ng«u n≠Ìc cuÂn cuÈn.

Nh◊n dflng n≠Ìc hung d˜ nh†n ch◊m con ÆÀp Æ≠Óc x©y vÌi bi’t bao m h´i, n≠Ìc mæt, c´ng s¯c vµ toµn bÈ vËn li’ng cÒa x› nghi÷p, b∂n th©n, gia Æ◊nh, bπn bà gˆi vµo Æ„, lflng Nguy‘n ß®ng Gi∏p n„ng nh≠ lˆa ÆËt.

M≠a tπnh. N≠Ìc rÛt. Næng l™n. T†t c∂ b◊ b‚m lÈi bÔn ti’n v“ ph›a con ÆÀp. {Kia rÂi!} - ti’ng c∏nh c´ng nh©n reo l™n sung s≠Ìng. Trong næng mÌi, con ÆÀp sıng s˜ng hi÷n ra kho∏c tr™n m◊nh mµu bÔn Ɔt Æ· t≠¨i, væt ngang dflng s´ng. B™n nµy ÆÀp, dflng n≠Ìc bfi ch∆n lπi d≠Ìi th©n ÆÀp nh≠ v…n cfln lÂng lÈn t˘a con ng˘a b†t kham muËn quÀy ph∏ nh≠ng rÂi Ƶnh dıng lπi, bu´ng xu´i ph›a sau lµ dflng n≠Ìc ™m ∂ xu´i qua m∆t ÆÀp ch∂y v“ ph›a hπ l≠u. Con ÆÀp Æ∑ kh´ng bfi tr´i. Con ÆÀp v…n v˜ng ch∑i. C∂ hai b™n Æ«u ÆÀp cÚng kh´ng h“ mŒ s¯t.

Nguy‘n ß®ng Gi∏p Æ∑ thµnh c´ng! LÍi h¯a {h∑y Æ” lÚ d˜ tr∂ lÍi} Æ∑ Æ≠Óc minh ch¯ng. Anh em c´ng nh©n sung s≠Ìng c´ng k™nh ng≠Íi thÒ l‹nh reo hfl trong næng mai vÌi ni“m hπnh phÛc kh´n t∂.

H‰ Æ∑ lµ ng≠Íi chi’n thæng.

G«n mÈt thÀp kÿ Æ∑ tr´i qua. Con ÆÀp v…n v˜ng ch∑i, chÿ lÛn c„ 2cm trong khi thi’t k’ cho phäp lÛn tÌi 20cm. N„ Æ∑ trÎ thµnh c¯u c∏nh lµm ÆÊi thay cuÈc sËng tr™n dflng s´ng Gi®ng vµ g„p ph«n thæp s∏ng vÔng bi™n giÌi ph›a T©y Ngh÷ An cfln bÈn b“ gian kh„. Tı khi c„ ÆÀp M´n S¨n, con s´ng Gi®ng hung d˜ mÌi Æ≠Óc chÿnh trfi, thu«n h„a, ng≠Íi d©n c„ th” Æi lπi bªng Æ≠Íng s´ng vµ cuÈc sËng bÌt kh„ kh®n... Nh˜ng ng≠Íi d©n ßan Lai sËng b™n ÆÀp khi chÛng t´i trÎ lπi v…n vÂn v∑ nhÀn ra ßπi t∏ Nguy‘n ß®ng Gi∏p, h hÎi n„i: {Anh †y lµ ng≠Íi x©y ÆÀp, lµ {©n nh©n} cÒa chÛng t´i}. ❑

❱ Con ÆÀp v˜ng ch∑i lµm thay ÆÊi cuÈc sËng b™n dflng s´ng Gi®ng . Ånh Nguy‘n V®n Minh

★ 025

xu©n

T©nM∑o 2011

Ng≠Íi❝TI⁄P MÉU❞

cho t™n lˆa

N’u mÁi qu∂ t™n lˆa nh≠ mÈt c¨ th” sËng th◊ nhi™n li÷u Æ≠Óc v› nh≠ m∏u Æ” nu´i sËng c¨ th” †y. Tı n®m nµy sang n®m kh∏c ßπi t∏ ßinh V®n DÚng - Tr≠Îng phflng Nghi™n c¯u vÀt li÷u hµng kh´ng - Nhi™n li÷u t™n lˆa, Vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘ (Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n) vµ ÆÂng ÆÈi Æ∑ mi÷t mµi nghi™n c¯u nh≠ nh˜ng b∏c s‹ huy’t h‰c ti’p m∏u cho t™n lˆa, g„p ph«n vµo s˘ nghi÷p b∂o v÷ b«u trÍi th©n y™u cÒa TÊ quËc. ✑ PHÑM HOÄNG NGñC

ß

inh V®n DÚng sinh ra trong mÈt gia Æ◊nh c„ truy“n thËng c∏ch mπng. Cha anh hy sinh khi anh vıa trfln 9 tuÊi. Lµ con trai c∂ trong gia Æ◊nh n™n anh Æ∑ ph∂i thay cha c∏ng Æ∏ng vai trfl trÙ cÈt trong gia Æ◊nh. N®m 1977, anh thi ÆÁ ßπi h‰c K¸ thuÀt Qu©n s˘ (nay lµ H‰c vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘), sau Æ„ Æ≠Óc gˆi sang tr≠Íng ßπi h‰c B∏ch khoa h‰c tÀp. Sau khi tËt nghi÷p, anh v“ c´ng t∏c tπi Nhµ m∏y Z119. ß’n n®m 1988, anh v“ Vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘ Phflng kh´ng Kh´ng qu©n, bæt Æ«u lµm quen vÌi c´ng t∏c nghi™n c¯u v“ nhi™n li÷u t™n lˆa mµ ÆÂng ch› Phπm Huy Qu˙nh - Tr≠Îng phflng Nghi™n c¯u vÀt li÷u hµng kh´ng - Nhi™n li÷u t™n lˆa lÛc b†y giÍ lµ ng≠Íi Æi ti™n phong.

Nhi™n li÷u t™n lˆa lµ bÈ phÀn kh´ng th” t∏ch rÍi vµ kh´ng th” thi’u

026 ★

ÆËi vÌi c∏c loπi t™n lˆa, n„ tπo l˘c Æ»y cho t™n lˆa vµ quy’t Æfinh tËc ÆÈ bay, cÚng nh≠ kho∂ng c∏ch ti™u di÷t t™n lˆa. Th´ng th≠Íng, nhi™n li÷u t™n lˆa chi’m tı 60-80% qu∂ Æπn n™n nhu c«u v“ nhi™n li÷u t™n lˆa lµ r†t lÌn. Tr≠Ìc Æ©y toµn bÈ nhi™n li÷u t™n lˆa cÒa n≠Ìc ta Æ“u do Li™n X´ cung c†p, nh≠ng sau mÈt thÍi gian b∂o qu∂n mÈt sË l≠Óng kh´ng nh· Æ∑ bfi hao hÙt, xuËng c†p lµm thi’u ÆÂng bÈ nghi™m tr‰ng, trong khi Æ„ vi÷c nhÀp nhi™n li÷u cÚng g∆p nhi“u kh„ kh®n vµ thi’u chÒ ÆÈng. Tr≠Ìc th˘c t’ Æ„, lµ mÈt c∏n bÈ nghi™n c¯u, ßπi t∏ ßinh V®n DÚng Æ∑ cÔng vÌi c∏c ÆÂng nghi÷p suy ngh‹, tr®n trÎ vµ t˘ h·i li÷u c„ th” lµm chÒ Æ≠Óc nhi™n li÷u t™n lˆa mµ qu©n ÆÈi Æang sˆ dÙng Æ≠Óc kh´ng, vµ ph∂i lµm th’ nµo Æ” Æ∏p ¯ng Æ≠Óc nhu c«u th˘c t’. Nh˜ng suy ngh‹, tr®n trÎ, Æ∑ th´i thÛc anh Æi Æ’n hµnh ÆÈng, n™n tı n®m 2002, anh vµ ÆÂng nghi÷p

[ HñC TÜP VÄ LÄM THEO TƒM G¶•NG ßÑO ß`C H¤ CHê MINH ]

Æ∑ bæt Æ«u th˘c hi÷n c∏c Æ“ tµi khoa h‰c v“ ch’ tπo nhi™n li÷u t™n lˆa.

Tuy tËt nghi÷p ngµnh h„a cÒa ßπi h‰c B∏ch khoa, lπi sÌm Æ≠Óc ti’p xÛc vÌi nghi™n c¯u cÒa nh˜ng ng≠Íi Æi Æ«u trong c´ng ngh÷ ch’ tπo nhi™n li÷u t™n lˆa nh≠ng khi bæt tay vµo th˘c hi÷n c∏c Æ“ tµi, anh g∆p kh´ng ›t kh„ kh®n, v†t v∂, lu´n ÆËi m∆t vÌi th∏ch th¯c, hi”m nguy c„ nh˜ng lÛc t≠Îng nh≠ th†t bπi.

Kh„ kh®n Æ«u ti™n lµ tµi li÷u, trang thi’t bfi, vÀt t≠... v“ l‹nh v˘c h’t s¯c mÌi mŒ nµy cfln r†t hi’m.

Khi trao ÆÊi vÌi chuy™n gia Nga, h‰ n„i ta kh´ng th” ch’ tπo Æ≠Óc v◊ cfln nhi“u v†n Æ“ ta ch≠a bi’t vµ kh´ng c„ tµi li÷u nµo Æ“ cÀp Æ’n. Kh´ng n∂n lflng, ßinh V®n DÚng vµ ÆÂng ÆÈi Æ∑ tra c¯u tµi li÷u Î m‰i n¨i c„ th”. B∂n th©n anh Æ∑ ph∂i hµng th∏ng trÍi l™n Th≠ vi÷n Khoa h‰c C´ng ngh÷, li™n h÷ vÌi bπn bà Πn≠Ìc ngoµi, nhÍ t◊m ki’m tµi li÷u rÂi gˆi v“ Vi÷t Nam... C„ t≠ li÷u rÂi, anh lπi ngµy Æ™m ngÂi ch‰n nh˜ng th´ng tin th›ch hÓp vÌi Æ“ tµi cÒa m◊nh, rÂi ph©n t›ch, tÊng hÓp, vi’t Æ“ tµi. Anh say m™ lµm vi÷c Æ’n m¯c, lÛc nµo t©m tr› cÚng h≠Ìng v“ Æ“ tµi. ThÀm ch›, khi ngÂi xem truy“n h◊nh anh cÚng qu™n bΩng nÈi dung ch≠¨ng tr◊nh m◊nh Æang xem. Nhi“u Æ™m, Æang nªm tr™n gi≠Íng, b†t chÓt mÈt ˝ ngh‹ vÙt qua, anh lπi bÀt dÀy, mÎ m∏y vi t›nh ngÂi cho Æ’n s∏ng.

Lµm vi÷c vÌi nhi™n li÷u d‘ ch∏y nÊ n™n anh vµ ÆÂng nghi÷p lu´n ÆËi m∆t vÌi nh˜ng s˘ cË nguy hi”m. ß∑ c„ nh˜ng s˘ cË x∂y ra nh≠ trµo hÁn hÓp axit hay nÊ thi’t bfi khi ch≠ng c†t nitroxylen... nh≠ng ßinh V®n DÚng vµ ÆÂng nghi÷p Æ∑ l≠Íng tr≠Ìc t◊nh huËng Æ„, c„ nh˜ng phflng bfi tr≠Ìc n™n Æ∑ kh´ng x∂y ra hÀu qu∂ Æ∏ng ti’c nµo. Nh≠ng c„ lœ nguy hi”m nh†t ÆËi vÌi anh vµ c∏c ÆÂng nghi÷p lµ s˘ ti’p xÛc l©u dµi vÌi ho∏ ch†t ÆÈc hπi. ß©y c„ lœ lµ v†n Æ“ khi’n b†t k˙ ai tham gia nghi™n c¯u cÚng c„ nh˜ng b®n kho®n, lo læng. Nhi“u ng≠Íi trong nh„m nghi™n c¯u, sau khi l†y vÓ, kh´ng d∏m sinh con ngay v◊ sÓ ∂nh h≠Îng cÒa ho∏ ch†t ÆÈc hπi. ßinh V®n DÚng cÚng kh´ng lµ ngoπi l÷, anh v…n nhÌ m∑i l«n Ưa con Æ«u ti™n ra ÆÍi. H´m Æ„, g«n 2 giÍ Æ™m, vÓ anh sinh ch∏u. B÷nh vi÷n c„ quy Æfinh lµ kh´ng cho ng≠Íi nhµ s∂n phÙ vµo th®m, anh Æ∑ n®n nÿ ng≠Íi b∂o v÷ cho vµo th®m vÓ con. Th´ng c∂m anh lµ bÈ ÆÈi, lπi cÚng Æ∑ c¯ng tuÊi (lÛc †y anh Æ∑ 37 tuÊi), ng≠Íi b∂o v÷ Æ∑ ÆÂng

˝, vÀy lµ vi÷c Æ«u ti™n anh lµm lµ ki”m tra xem Ưa con nh· bä cÒa m◊nh c„ Æ«y ÆÒ h◊nh hµi hay kh´ng. Khi th†y con m◊nh hoµn toµn b◊nh th≠Íng, anh Æ∑ xÛc ÆÈng kh´ng n„i n™n lÍi. Anh cÚng cho bi’t th™m: T›nh Æ’n thÍi Æi”m nµy t†t c∂ anh em trong phflng Æ“u c„ s¯c khoŒ tËt, con c∏i Æ“u b◊nh th≠Íng.

Bao nhi™u v†t v∂, kh„ kh®n, nguy hi”m cÚng qua Æi, Æ’n nay, ßinh V®n DÚng vµ ÆÂng ÆÈi Æ∑ th˘c hi÷n thµnh

qu©n th˘c hi÷n 2 d˘ ∏n: X©y d˘ng d©y chuy“n c´ng ngh÷ phÙc hÂi vµ d©y chuy“n c´ng ngh÷ ch’ tπo nhi™n li÷u t™n lˆa l·ng. ßπi t∏ ßinh V®n DÚng vµ c∏c ÆÂng nghi÷p Æ∑ tham gia t›ch c˘c vµ mang t›nh chÒ Æπo gÂm c∏c nÈi dung: Thi’t k’ ch’ tπo thi’t bfi c´ng ngh÷, læp Æ∆t ÆÂng bÈ d©y chuy“n, hu†n luy÷n, ch’ thˆ vµ chuy”n giao c´ng ngh÷. Vi÷c t˘ x©y d˘ng d©y chuy“n c´ng ngh÷ Æ∑ ti’t ki÷m cho ng©n s∏ch hµng tr®m tÿ ÆÂng, nh≠ng quan tr‰ng lµ chÒ ÆÈng trong vi÷c s∂n xu†t, cung c†p nhi™n li÷u t™n lˆa cho c∏c qu©n binh chÒng.

VÌi nh˜ng thµnh c´ng Æ„, phflng Nghi™n c¯u vÀt li÷u hµng kh´ng - Nhi™n li÷u t™n lˆa Æ∑ 8 n®m li“n lµ ߨn vfi quy’t thæng, Æ≠Óc ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ t∆ng Bªng khen. Ri™ng vÌi c∏ nh©n ßπi t∏ ßinh V®n DÚng, 6 n®m li“n anh Æπt danh hi÷u Chi’n s‹ thi Æua c†p c¨ sÎ, Æ≠Óc BÈ QuËc phflng t∆ng danh hi÷u Chi’n s‹ thi Æua toµn qu©n, Æ≠Óc ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ t∆ng Bªng khen. ß„ lµ ni“m vinh d˘, cÚng nh≠ lµ s˘ ÆÈng vi™n to lÌn Æ” anh cÚng ÆÂng nghi÷p ti’p tÙc th˘c hi÷n c∏c Æ“ tµi khoa h‰c mÌi, g„p ph«n Æ∂m b∂o trang bfi cho Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n n„i ri™ng, cho qu©n ÆÈi ta n„i chung.. ❑

Vi÷c t˘ x©y d˘ng d©y chuy“n c´ng ngh÷ Æ∑ ti’t ki÷m cho ng©n s∏ch hµng tr®m tÿ ÆÂng, nh≠ng quan tr‰ng lµ chÒ ÆÈng trong vi÷c s∂n xu†t, cung c†p nhi™n li÷u t™n lˆa cho c∏c qu©n binh chÒng. c´ng 16 Æ“ tµi c∏c c†p, trong Æ„ c„ 10 Æ“ tµi c†p Nhµ n≠Ìc vµ BÈ QuËc phflng, phÙc hÂi, s∂n xu†t vµ l‰c c∆n hµng tr®m t†n nhi™n li÷u (th™m - t™n lˆa). Ri™ng anh Æ∑ chÒ tr◊ 3 Æ“ tµi c†p BÈ QuËc phflng. Nh„m cÒa anh cÚng Æ∑ ch’ tπo thµnh c´ng 2 nhi™n li÷u lµ ch†t oxy ho∏, c∂ hai loπi nhi™n li÷u nµy Æ“u Æ∑ Æ≠Óc s∂n xu†t hµng loπt phÙc vÙ y™u c«u sΩn sµng chi’n Ɔu cÒa c∏c qu©n, binh chÒng.

Xu†t ph∏t tı nhu c«u th˘c ti‘n, ÆÂng thÍi, tı thµnh c´ng cÒa nh˜ng k’t qu∂ nghi™n c¯u tr™n, BÈ QuËc phflng Æ∑ cho Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng ❱ Ånh VÚ Quang Th∏i

★ 027

xu©n

T©nM∑o 2011

N•I L¶U GI~ {DƒU CH¢N} NG¶òI ✑ ߤNG KIM HÅI

ß

„ lµ b’n Nhµ RÂng - Sµi Gfln - Thµnh phË H Ch› Minh, Æ≠Óc x©y d˘ng n®m 1864, nguy™n lµ trÙ sÎ cÒa C´ng ty hµng h∂i Ph∏p. Tπi n¨i Æ©y, ngµy 5-6-1911, chµng thanh ni™n Nguy‘n T†t Thµnh vÌi t™n g‰i V®n Ba Æ∑ nhÀn lµm phÙ b’p tr™n tµu Amiral Latouche - Träville, thuÈc C´ng ty hµng h∂i Chargeurs Reunis, ra Æi t◊m con Æ≠Íng c¯u n≠Ìc tho∏t kh·i ∏ch Æ´ hÈ cÒa th˘c d©n Ph∏p.

B’n Nhµ RÂng nay Æ∑ trÎ thµnh B∂o tµng H Ch› Minh chi nh∏nh Thµnh phË H Ch› Minh, mÈt chi nh∏nh nªm trong h÷ thËng c∏c b∂o tµng vµ di t›ch v“ ChÒ tfich H Ch› Minh trong c∂ n≠Ìc, n¨i l≠u gi˜ {D†u ch©n} Ng≠Íi, minh ch¯ng sinh ÆÈng b≠Ìc ngo∆t, s˘ mÎ Æ«u vµ qu∏ tr◊nh hoπt ÆÈng c∏ch mπng Æa dπng, phong phÛ cÒa Nguy‘n T†t Thµnh - H Ch› Minh. Trong bËi c∂nh c∂ d©n tÈc Æang sËng gi˜a Æ™m tr≠Íng n´ l÷ cÒa th˘c d©n Ph∏p; khi nhi“u phong trµo y™u n≠Ìc Æang b’ tæc, kh´ng c„ lËi

028 ★

t≠Óng Anh Ba - Nguy‘n T†t Thµnh Æ∆t gi˜a v≠Ín hoa ti“n s∂nh B∂o tµng. Gi˜a næng vµng r˘c rÏ, c®ng ng˘c Æ„n nh˜ng lµn gi„ m∏t tı s´ng Sµi Gfln, t´i th†y thÀt s∂ng kho∏i vµ cÚng thÀt bÂi hÂi, xÛc ÆÈng. B’n Nhµ RÂng, dflng s´ng Sµi Gfln v…n cfln Æ©y nh≠ng B∏c Æ∑ Æi xa... ßÂng bµo mi“n Nam, Sµi Gfln, nh˜ng n®m th∏ng chi’n tranh lu´n mong ngµy Ɔt n≠Ìc sπch b„ng qu©n thÔ, Bæc Nam thËng nh†t, Æ≠Óc Æ„n B∏c v´ th®m, nh≠ng ch≠a kfip th˘c hi÷n. Ph∂i ch®ng Æ„ cÚng lµ mÈt trong nh˜ng l˝ do Æ” mi“n Nam, Sµi Gfln cµng th™m nhÌ B∏c vµ B∂o tµng - di t›ch l≠u ni÷m b’n Nhµ RÂng, n¨i l≠u gi˜ {D†u ch©n} Ng≠Íi cµng trÎ n™n thi™ng li™ng vµ g«n gÚi h¨n ÆËi vÌi mÁi ng≠Íi d©n thµnh phË vµ Æ´ng Æ∂o kh∏ch tham quan trong vµ ngoµi n≠Ìc.

R†t nhi“u ng≠Íi, nhi“u l¯a tuÊi tÌi tham quan, trong Æ„ c„ c∂ nh˜ng h‰c vi™n s‹ quan qu©n phÙc chÿnh t“ Æang ch®m chÛ læng nghe thuy’t minh vi™n giÌi thi÷u tıng k˚ vÀt in ÆÀm d†u †n nh˜ng n®m th∏ng hoπt ÆÈng c∏ch mπng cÒa Ng≠Íi. Ngoµi s©n, mÈt nh„m thanh ni™n nam n˜ Æang r›u r›t, thay nhau chÙp h◊nh l≠u ni÷m d≠Ìi ch©n t≠Óng Anh Ba - Nguy‘n T†t Thµnh thÍi trai trŒ. T´i h·i chuy÷n mÈt c´ g∏i d∏ng vŒ nhanh nhãn, ∏nh mæt l†p l∏nh sau c∆p

ki’ng vµ Æ≠Óc bi’t em lµ Phan Hoµng Thi, sinh vi™n khoa B∏o ch› - Truy“n th´ng Tr≠Íng ßπi h‰c Khoa h‰c x∑ hÈi vµ Nh©n v®n Thµnh phË H Ch› Minh.

Hoµng Thi vui vŒ n„i: {Lµ sinh vi™n b∏o ch›, chÛng em r†t t˘ hµo v“ B∏c, v◊ B∏c lµ nhµ b∏o lÌn. B∏c lµ t†m g≠¨ng cho chÛng em h‰c tÀp, lµm theo, nh†t lµ v“ ˝ ch›, t◊nh c∂m, nghfi l˘c trong h‰c tÀp, v≠Ót kh„ cÒa B∏c}. Khoe hµm r®ng træng Æ“u, em bÈc bπch: {Do Î xa Hµ NÈi, kh„ c„ dfip ra th®m L®ng B∏c, v◊ vÀy B∂o tµng chi nh∏nh Thµnh phË H Ch› Minh, b’n Nhµ RÂng tπi thµnh phË mang t™n B∏c, ÆËi vÌi chÛng em lµ n¨i tham quan, h‰c tÀp, nghi™n c¯u r†t bÊ ›ch}.

Chia tay b’n Nhµ RÂng, chia tay nh˜ng sinh vi™n - c´ng d©n trŒ - chÒ nh©n t≠¨ng lai cÒa Ɔt n≠Ìc trong t©m tr› t´i bÁng ng©n vang giai Æi÷u, lÍi ca trong bµi h∏t {D†u ch©n ph›a tr≠Ìc}cÒa nhπc s‹ Phπm Minh Tu†n, thÀt s©u læng vµ xÛc ÆÈng: {Khi t´i cfln lµ hπt bÙi/ Ng≠Íi Æ∑ l™n tµu Æi xa. Khi b’n Nhµ RÂng Æ«y n≠Ìc mæt/ B≠Ìc ch©n B∏c Æ∆t chËn nµy... ß” t´i Æ≠Óc lµ Vi÷t Nam... B∏c Æ∑ lµ ng≠Íi Æi tr≠Ìc/ Cho t´i c„ c∂ cuÈc ÆÍi/ Cho t´i c„ c∂ cuÈc ÆÍi...}. ❑

★ 029

Ånh H&J Library

ra, nh≠ phong trµo ß´ng Du cÒa Phan BÈi Ch©u nhÍ NhÀt Æ∏nh Ph∏p, chºng kh∏c nµo {ßuÊi hÊ cˆa tr≠Ìc r≠Ìc beo cˆa sau}; hay cÒa Phan Ch©u Trinh, mÈt s‹ phu y™u n≠Ìc lπi muËn {´n hfla}, y™u c«u Ph∏p th˘c hi÷n s¯ m÷nh {Khai h„a v®n minh}th˘c s˘, khuy’n kh›ch phong trµo T©y Du... mµ theo nhÀn Æfinh cÒa Nguy‘n T†t Thµnh th◊ chÿ d…n Æ’n th†t bπi, v◊ vÀy {b≠Ìc ch©n} cÒa Ng≠Íi tı b’n Nhµ RÂng ch›nh lµ s˘ {mÎ lËi} cho mÈt h≠Ìng Æi ÆÛng Ææn, c„ ˝ ngh‹a to lÌn ÆËi vÌi vÀn m÷nh cÒa d©n tÈc Vi÷t Nam. Tı d†u mËc ngµy 5-6-1911 †y, V®n Ba - Nguy‘n T†t Thµnh Æ∑ b´n ba nhi“u n®m Î h∂i ngoπi, Æ’n nhi“u n≠Ìc tr™n th’ giÌi Æ” vµo n®m 1919, khi hÈi nghfi hfla b◊nh Æ≠Óc tÊ ch¯c tπi Versailles, H Ch› Minh lÛc †y Æ≠Óc bi’t Æ’n vÌi t™n g‰i Nguy‘n Éi QuËc vµ b∂n {Y™u s∏ch cÒa nh©n d©n An Nam} do ch›nh Ng≠Íi tr◊nh bµy. Vµi n®m sau Æ„, Nguy‘n Éi QuËc H Ch› Minh Æ∑ t◊m ra Æ≠Óc {Con Æ≠Íng d…n t´i Æ’n chÒ ngh‹a L™nin}, chÒ ngh‹a CÈng s∂n ch©n ch›nh, Æ≠a con thuy“n d©n tÈc ti’n Æ’n b’n bÍ ÆÈc lÀp, t˘ do vµ hπnh phÛc.

S∏ng xu©n nay, trÎ lπi th®m b’n Nhµ RÂng, t´i chÀm b≠Ìc d‚i theo c∏c hi÷n vÀt tπi c∏c phflng tr≠ng bµy v“ cuÈc ÆÍi hoπt ÆÈng c∏ch mπng cÒa ChÒ tfich H Ch› Minh, chi™m ng≠Ïng b¯c

xu©n

T©nM∑o 2011

{§NG VUA C• Sô}

✑ PHÑM XU¢N BçNH

V

µo nh˜ng n®m cuËi thÀp ni™n 1980, trong n≠Ìc vµ th’ giÌi Æang hi÷n h˜u nhi“u kh„ kh®n kh„ l≠Íng, nh†t lµ v“ kinh t’. Nhi“u n≠Ìc kh´ng hi”u th˘c ch†t s¯ m÷nh qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam c„ m∆t Î Campuchia lµ c¯u d©n tÈc bπn kh·i h‰a di÷t chÒng, n™n o äp, c†m vÀn ta.

Khi hoµn thµnh chuy’n c´ng t∏c tπi Thµnh phË H Ch› Minh, ßπi t≠Ìng Nguy‘n Quy’t n„i vÌi t´i (ng≠Íi b∂o v÷ s¯c kh·e cho ´ng) sˆa soπn Æ chu»n bfi Æi c´ng t∏c Campuchia. ßang vµo mÔa kh´ n™n Æ sinh hoπt t´i chu»n bfi mang theo cÚng nhã nhµng. R†t ti’c lµ lÛc nµy ÆÂng ch› th≠ k˝ Ëm, chÿ c„ ´ng vµ t´i Æi. ßπi t≠Ìng khÎi hµnh tπi s©n bay qu©n s˘ T©n S¨n Nh†t, bªng m∏y bay vÀn t∂i qu©n s˘ do Li™n X´ s∂n xu†t. Sau mÈt giÍ, m∏y bay hπ c∏nh xuËng s©n bay Xi™m Ri÷p, Campuchia. ô Æ©y, BÈ T≠ l÷nh M∆t trÀn 759 Æ∑ bË tr› xe ´ t´ Æ≠a ßπi t≠Ìng v“ thºng c¨ quan. §ng lµm vi÷c ngay vÌi Thi’u t≠Ìng Khi’u Anh L©n - T≠ l÷nh M∆t trÀn 759. Sau khi nghe b∏o c∏o t◊nh h◊nh ta vµ Æfich, t◊nh h◊nh giÛp bπn x©y d˘ng ch›nh quy“n c¨ sÎ Î huy÷n mÌi Soµi Ri™ng - hµnh lang cÒa tµn qu©n P´n PËt, Æ∑ g©y ra r†t nhi“u kh„ kh®n cho ta vµ bπn - §ng quy’t Æfinh Æi th®m huy÷n Soµi Ri™ng ngay Æ” næm t◊nh

030 ★

h◊nh cÙ th”.

Thi’u t≠Ìng Khi’u Anh L©n kh´ng kh·i b®n kho®n tr≠Ìc quy’t Æfinh cÒa ´ng vµ thµnh thÀt b∏o c∏o: {ThÒ tr≠Îng Æi Æ’n Æ„ r†t kh„ kh®n vµ nguy hi”m, mÌi h´m kia th´i, m∏y bay l™n thºng cÒa Th≠Óng t≠Ìng L™ Ng‰c Hi“n Æ∑ bfi t™n lˆa Ɔt ÆËi kh´ng cÒa Æfich bæn g∑y c∏nh quπt Î vÔng l©n cÀn Xi™m Ri÷p}.

M∆c s˘ lo læng cÒa BÈ t≠ l÷nh M∆t trÀn 759 v“ s˘ an toµn cho chuy’n thfi s∏t th˘c t’ cÒa m◊nh, ´ng v…n quy’t t©m Æi th®m Æ” ÆÈng vi™n anh em bÈ ÆÈi tπi Æ„ vµ næm t◊nh h◊nh th˘c t’ h¨n, {tr®m nghe kh´ng bªng mÈt th†y}. PhÙc vÙ ´ng, t´i bi’t t∏c phong lµm vi÷c cÒa ´ng lµ vÀy.

Qu∂ th˘c, ´ng lµ mÈt vfi t≠Ìng lu´n lu´n muËn tr˘c ti’p xuËng c¨ sÎ Æ” næm bæt t◊nh h◊nh mÈt c∏ch cÙ th”. MÈt khi ´ng Æ∑ quy’t th◊ kh„ thuy’t phÙc lµm ´ng thay ÆÊi, m∆c dÔ t©m trπng t´i lÛc nµy cÚng Æ«y suy t≠ vµ lo læng.

Tı BÈ T≠ l÷nh m∆t trÀn, ßπi t≠Ìng Æi xuËng huy÷n bªng tr˘c th®ng. Sau g«n mÈt giÍ, m∏y bay Æ∏p xuËng mÈt b∑i c· g«n c¨ quan qu©n s˘ huy÷n Î l…n vÌi mÈt khu nhµ d©n th≠a thÌt, sau Æ„ m∏y bay quay v“ Xi™m Ri÷p. Th˘c t◊nh lÛc nµy t´i r†t c®ng thºng khi Æ≠Óc nghe anh em Î c¨ quan qu©n s˘ huy÷n vµ bÈ ÆÈi ta thuÀt lπi chÿ mÌi h´m qua, anh em v…n nh∆t Æ≠Óc B41, B40 Î ÆËng r¨m b™n cπnh nhµ chÛng t´i Î. T´i Æ≠Óc bi’t, c∏n bÈ cÒa c¨ quan qu©n s˘ huy÷n c„ nhi“u ng≠Íi Î ch’ ÆÈ cÚ, do ta vµ bπn c∂m h„a gi∏c ngÈ, trÈm ngh‹ m‰i chuy÷n r†t kh„ l≠Íng.

Sau khi th®m vµ lµm vi÷c vÌi c¨ quan qu©n

❱ ßπi t≠Ìng Nguy‘n Quy’t trong chuy’n Æi tÌi XV©y-l¨ (NÛi HÂng) Xi™m Ri÷p (3.1989). Ånh TL

s˘ huy÷n, th®m ƨn vfi bÈ ÆÈi t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam Æang hoπt ÆÈng Î Æ©y, th®m d©n quanh khu v˘c huy÷n l˛, ´ng trÎ v“ n¨i nghÿ. Kh´ng c„ Æi÷n, trong nhµ chÿ c„ mÁi ng‰n ÆÃn d«u tÔ mÔ le l„i.

TËi h´m Æ„, ´ng vµ t´i n„i r†t nhi“u chuy÷n v“ gia Æ◊nh, v“ c´ng t∏c, chuy÷n nh˜ng chuy’n Æi Æ” v¨i Æi nh˜ng lo læng vµ c®ng thºng.

T´i nªm m∑i mµ kh´ng ngÒ Æ≠Óc, c¯ Æi Æi lπi lπi trong nhµ, rÂi ra s©n n„i chuy÷n vÌi anh em g∏c, chÿ mong sao trÍi mau s∏ng. T´i theo d‚i gi†c ngÒ cÒa ´ng, gi†c ngÒ thi’u nh˜ng ti’ng ng∏y Æ“u Æ“u nh≠ m‰i l«n, thay vµo Æ„ lµ h¨i thÎ nhà nhã vµ ´ng li™n tÙc trÎ m◊nh.

Khi trÍi s∏ng, ´ng dÀy lµm v÷ sinh c∏ nh©n nh≠ m‰i ngµy. Sau Æ„, t´i mÍi ´ng vµo gi≠Íng Æ” t´i b†m huy÷t. B†m huy÷t mÈt lÛc, ´ng b∂o: {TËt rÂi cÀu π, kh´ng sao}. °n s∏ng xong, ´ng Æi th®m huy÷n Òy, huy÷n ÆÈi, n„i chuy÷n vÌi c∏n bÈ vµ nh©n d©n, ÆÈng vi™n bÈ ÆÈi ta vµ bπn Æoµn k’t, giÛp nhau x©y d˘ng ƨn vfi. §ng nhæc c∏c ÆÂng ch› c∏n bÈ cÒa ta ph∂i x∏c Æfinh r‚ nhi÷m vÙ vµ ch†p hµnh nghi™m ch’ ÆÈ quy Æfinh trong quan h÷ quËc t’, khºng Æfinh giÛp bπn lµ t˘ giÛp m◊nh.

Chi“u Æ„, ´ng vµ t´i v“ lπi c¨ quan M∆t trÀn 759 an toµn. Thi’u t≠Ìng Khi’u Anh L©n ´m ch«m l†y ´ng th˘c s˘ kh©m phÙc. §ng n„i: {Lµ ng≠Íi chÿ huy ph∂i l≠u t©m Æ’n bÈ ÆÈi vµ nghe anh em Æ” hi”u t©m t≠, nguy÷n v‰ng, mÌi c„ ph≠¨ng ph∏p vµ bi÷n ph∏p cÙ th”, bi’t kh„ kh®n, b’ tæc Æ” th∏o gÏ vµ gi∂i quy’t ÆÛng Ææn}.

Chuy’n Æi Æ∑ Æ” lπi cho t´i bao Æi“u suy ngh‹ v“ t∏c phong s©u s∏t t˚ mÿ cÒa mÈt vfi t≠Ìng c„ qu©n hµm cao nh†t cÒa qu©n ÆÈi ta, nh˜ng vi÷c lµm t´i ngÏ t≠Îng chÿ c„ Î c∏n bÈ chÿ huy c†p ph©n ÆÈi. M∑i sau nµy t´i mÌi r‚ mÙc Æ›ch cÒa ´ng trong chuy’n Æi lµ Æ” næm r‚ t◊nh h◊nh th˘c t’ ta vµ bπn tr™n chi’n tr≠Íng Campuchia, tr™n c¨ sÎ Æ„ b∏o c∏o vÌi ß∂ng vµ Nhµ n≠Ìc ta c„ quy’t s∏ch ÆÛng Ææn rÛt qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam Î Campuchia v“ n≠Ìc n®m 1989.

MÔa xu©n nµy, Ɔt n≠Ìc Campuchia Æang k˚ ni÷m 32 n®m ngµy ÆÀp tan ch’ ÆÈ di÷t chÒng P´n PËt - I™ng Xa Ry (7-1-1979), trong lflng c∂m th†y trµo d©ng t˘ hµo v“ s˘ giÛp ÆÏ ch› t◊nh, c„ hi÷u qu∂ cÒa qu©n t◊nh nguy÷n Vi÷t Nam ÆËi vÌi Ɔt n≠Ìc Campuchia anh em v≠Ót qua hoπn nπn c∏ch nay tr™n 30 n®m.

T´i cÚng th†y lflng m◊nh b©ng khu©ng, xÛc ÆÈng vÌi nh˜ng g◊ ßπi t≠Ìng Nguy‘n Quy’t Æ∑ lµm, cfln ngh‹ vµ cfln lµm suËt nh˜ng ngµy qua cho nh©n d©n, cho qu©n ÆÈi, vµ bπn bà quËc t’. T´i t˘ hµo Æ≠Óc giÛp vi÷c cho ´ng, mÈt con ng≠Íi, mÈt t›nh c∏ch, mÈt n’p sËng nh©n v®n. ßπi t≠Ìng Nguy‘n Quy’t thÀt x¯ng Æ∏ng vÌi c∏i t™n mµ c∏n bÈ c¨ quan TÊng cÙc Ch›nh trfi Æ∑ {phong} cho ´ng lµ {§ng vua c¨ sÎ}. ❑

★ 031

xu©n

T©nM∑o 2011

T¶õNG Vî B¬M Vë T¶õNG CûA {NH~NG NàO ߶òNG KHÉNG CHI⁄N}

B

©y giÍ th◊ ´ng Æ∑ Æi xa ng„t ba n®m. Tr≠Ìc Æ©y, khi ti’p xÛc vÌi Thi’u t≠Ìng V‚ B»m, t´i lu´n ngh‹ ´ng kh´ng ph∂i c«m tinh con MÃo (sinh n®m ƒt M∑o 1915) mµ ÆÛng ra ph∂i c«m tinh con hÊ, bÎi tı d∏ng d†p, s¯c v„c, t›nh c∏ch cÒa ´ng lµ mÈt HÊ t≠Ìng - {V‚ t≠Ìng}. Ngay c∂ nh˜ng n®m th∏ng cuËi ÆÍi, ´ng bfi bπo b÷nh, m∆c dÔ tr› n∑o kh´ng cfln minh m…n, nh≠ng g©n cËt v…n sæt Æanh. NhÌ lπi, sau khi giÛp ´ng th” hi÷n vµ xu†t b∂n cuËn hÂi k˝ vµo n®m 2001, t´i tÌi 25 phË Phan ß◊nh PhÔng - Hµ NÈi, th®m vµ chÛc mıng ´ng. C„ th” v◊ qu∏ xÛc ÆÈng, ´ng ´m t´i ch∆t c¯ng. Ph∂i nhÍ

032 ★

✑ DUY T¶òNG

ng≠Íi nhµ trÓ giÛp, t´i mÌi tho∏t kh·i hai tay nh≠ g‰ng k◊m thäp cÒa ´ng.

Ch†t V‚ t≠Ìng - HÊ t≠Ìng cÒa Thi’u t≠Ìng V‚ B»m c„ cÈi nguÂn tı dflng tÈc, gia Æ◊nh... §ng sinh ra vµ lÌn l™n Î S¨n Tfinh, Qu∂ng Ng∑i - qu™ h≠¨ng cÒa r†t nhi“u t≠Ìng l‹nh. CÙ V‚ Thπc - th©n sinh cÒa ´ng Æ∑ tıng Æ≠Óc vua Duy T©n phong ch¯c Ph„ so∏i, chÿ huy cuÈc khÎi ngh‹a chËng th˘c d©n Ph∏p Î Qu∂ng Ng∑i Æ«u th’ k˚ XX. Sinh tr≠Îng tr™n mÈt vÔng Ɔt, trong mÈt gia Æ◊nh giµu truy“n thËng y™u n≠Ìc c∏ch mπng, mÌi 15 tuÊi ´ng Æ∑ tham gia hoπt ÆÈng c∏ch mπng; t˘ t◊m th«y h‰c v‚, h’t h‰c Î Qu∂ng Ng∑i Æ∑ vµo {t«m s≠} ΠƆt v‚ B◊nh ßfinh. BÎi vÀy, 14 tuÊi nh≠ng ´ng to kh·e nh≠ trai

tr∏ng 18 tuÊi.

CuÈc ÆÍi tham gia c∏ch mπng cÒa Thi’u t≠Ìng V‚ B»m, tr∂i qua h¨n hai cuÈc kh∏ng chi’n vÌi bi’t bao s˘ ki÷n chÂng ch†t, Æan cµi; nh≠ng c„ th” ´ng Æ∑ Æfinh d†u †n cÒa m◊nh vµo lfich sˆ bÎi nh˜ng th∏ng ngµy Ɔu tranh b†t khu†t trong lao tÔ Æ’ quËc, mÈt chuy’n v≠Ót bi”n tı Khu 5 sang Trung QuËc tranh thÒ vi÷n trÓ quËc t’ vµ 6 n®m {khai s¨n ph∏ thπch} mÎ Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n - Æ≠Íng H Ch› Minh. ß∆c bi÷t trong nh˜ng n®m c´ng t∏c, Thi’u t≠Ìng V‚ B»m Æ∑ hai l«n vinh d˘ Æ≠Óc g∆p B∏c HÂ, Æ≠Óc B∏c giao nhi÷m vÙ.

Sau 5 n®m tham gia hoπt ÆÈng c∏ch mπng, th∏ng 5.1935, ´ng bfi bæt vµ bfi k’t ∏n 12 n®m tÔ khÊ sai, 15 n®m

[ NH¢N VÜT ]

qu∂n thÛc; bfi kŒ Æfich l≠u Ƶy tı nhµ ngÙc Lao B∂o, sang nhµ Ƶy Bu´n Ma ThuÈt, chfiu ÆÒ m‰i ng„n Æfln tra t†n th©m hi”m, tµn bπo cÒa kŒ thÔ. ThÀt c∂m ÆÈng vµ kh©m phÙc bi’t bao c∂nh trong tÔ, ´ng vµ c∏c ÆÂng ch› Phπm Ki÷t, Tr«n H˜u D˘c... th≠Íng ch‰n nªm Î vfi tr› d‘ ÆËi ch†t vÌi kŒ thÔ vµ sΩn sµng chfiu Æfln thay ÆÂng ch› m◊nh, v◊: {S¯c v„c cÒa t´i cfln kh∏, cfln c„ s¯c chfiu Æfln h¨n nhi“u anh em qu∏ Ëm y’u} (Nh˜ng nŒo Æ≠Íng kh∏ng chi’n - HÂi k˝ - Thi’u t≠Ìng V‚ B»m).

Sau nh˜ng ngµy bfi giam gi˜ trong nhµ ngÙc, kŒ Æfich lπi Ƶy ´ng vµ ÆÂng ch› cÒa ´ng l™n c®ng an tr› Ba T¨ - mi“n T©y Qu∂ng Ng∑i, chÛng hy v‰ng t∏ch ´ng vµ ÆÂng ch› cÒa ´ng ra kh·i cÈng ÆÂng; dÔng rıng nÛi hoang vu, sinh nhai khËn kh„, Æ” gi’t d«n gi’t mfln th” x∏c vµ tinh th«n cÒa nh˜ng ng≠Íi cÈng s∂n. Nh≠ng kŒ Æfich Æ∑ l«m! N¨i l≠u Ƶy Ba T¨ Æ∑ trÎ thµnh tr≠Íng h‰c c∏ch mπng, lµ n¨i Æ” V‚ B»m vµ ÆÂng ch› cÒa ´ng tÊ ch¯c ÆÈi du k›ch Ba T¨, ph∏t tri”n l˘c l≠Óng, chu»n bfi m‰i Æi“u ki÷n, Æ” khi thÍi c¨ c∏ch mπng Æ’n Æ∑ chÒ ÆÈng, mau lã l∑nh Æπo khÎi ngh‹a giµnh ch›nh quy“n Î Qu∂ng Ng∑i ngµy 16-8-1945.

C∏ch mπng Th∏ng T∏m thµnh c´ng Æ≠Óc hai tu«n, X¯ Òy Trung BÈ quy’t Æfinh Æi“u ´ng vµo qu©n ÆÈi. H◊nh ∂nh ´ng mang theo ng˘a cÒa gia Æ◊nh {nhÀp ngÚ}, rÂi mÈt m◊nh mÈt ng˘a vµo B◊nh ßfinh nhÀn nhi÷m vÙ tπi Ph©n khu qu©n s˘ Nam Trung BÈ g©y ni“m xÛc ÆÈng, m’n mÈ cÒa bao ng≠Íi ÆËi vÌi nh˜ng c∏n bÈ, ÆÈi vi™n V÷ quËc Æoµn nh˜ng ngµy Æ«u kh∏ng chi’n chËng th˘c d©n Ph∏p.

Tı phÙ tr∏ch qu©n s˘ Î Quy Nh¨n, Ch›nh Òy Trung Æoµn 79, Qu©n khu Òy vi™n Qu©n khu 6, rÂi Ph©n khu tr≠Îng ki™m Ch›nh Òy Ph©n khu T©y Nguy™n, B› th≠ Khu Òy ki™m B› th≠ Ban c∏n s˘ ß∂ng tÿnh Kon Tum, th∏ng 5-1950, ´ng Æ≠Óc ûy ban Kh∏ng chi’n hµnh ch›nh Trung BÈ giao nhi÷m vÙ tÊ ch¯c mÈt ÆÈi thuy“n v≠Ót bi”n sang Trung QuËc nhÀn hµng vi÷n trÓ. MÈt m◊nh ´ng cÔng vµi chÙc thÒy thÒ Æ∑ Æi“u khi”n ba con thuy“n {t˘a ba chi’c l∏ tre}, v≠Ót bi”n ß´ng, nh≠ng bfi b∑o lÌn Æ∏nh dπt vµo Æ∂o H∂i Nam. Sau khi li™n lπc Æ≠Óc vÌi Ban C∏n s˘ ÆËi ngoπi cÒa Trung ≠¨ng ß∂ng ta tπi Qu∂ng Ch©u, ´ng Æ∑ Æ≠Óc chÿ Æfinh lµm ûy vi™n vµ sau Æ„ lµ Tr≠Îng ban C∏n s˘ ÆËi ngoπi cÒa Trung ≠¨ng ß∂ng tπi Qu∂ng Ch©u.

Sau chi’n thæng Bi™n GiÌi Thu - ß´ng 1950, ´ng Æ≠Óc l÷nh trÎ v“ TÊ quËc. Tπi ThÒ Æ´ kh∏ng chi’n Vi÷t Bæc,

´ng Æ∑ vinh d˘ Æ≠Óc g∆p B∏c HÂ, b∏o c∏o vÌi B∏c nh˜ng hoπt ÆÈng cÒa Ban c∏n s˘ ÆËi ngoπi cÒa Trung ≠¨ng Î Qu∂ng Ch©u; s˘ Òng hÈ cÒa bπn bà ÆËi vÌi s˘ nghi÷p kh∏ng chi’n cÒa ta. Sau Æ„, ´ng Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ b› mÀt v≠Ót Tr≠Íng S¨n trÎ lπi Khu 5 ti’p tÙc c´ng cuÈc kh∏ng chi’n.

ThÍi k˙ kh∏ng chi’n chËng M¸, Thi’u t≠Ìng V‚ B»m lµ ng≠Íi Æ≠Óc BÈ Ch›nh trfi, TÊng Qu©n Òy giao nhi÷m vÙ tÊ ch¯c tuy’n chi vi÷n chi’n l≠Óc qu©n s˘ - ßoµn 559 (ngµy 19-5-1959). Kinh nghi÷m vµo Nam ra Bæc, khi v≠Ót bi”n, khi v≠Ót Tr≠Íng S¨n trong kh∏ng chi’n chËng Ph∏p cÔng vÌi b∂n l‹nh, ˝ ch› cÒa Thi’u t≠Ìng V‚ B»m lµ c¨ sÎ Æ” Qu©n Òy Trung ≠¨ng tin t≠Îng giao cho ´ng tr‰ng tr∏ch nµy. KhÎi Æ«u vÌi 440 c∏n bÈ, chi’n s‹ l∆ng lœ xoi Æ≠Íng mÎ tuy’n, vÌi kh»u hi÷u {ßi kh´ng d†u, n†u kh´ng kh„i, n„i kh´ng ti’ng}, Thi’u t≠Ìng V‚ B»m vµ c∏c cÈng s˘ cÒa ´ng Æ∑ vi’t n™n mµn dπo Æ«u cÒa b∂n tr≠Íng ca {XŒ d‰c Tr≠Íng S¨n Æi c¯u n≠Ìc}. Tı nh˜ng lËi mfln nh· nhoi xu†t ph∏t tı t©y nam tÿnh Qu∂ng B◊nh xuy™n qua Æπi ngµn Tr≠Íng S¨n, v≠Ót qua bao dËc ÆÃo, gh“nh th∏c..., sau h¨n 5 n®m, tuy’n

Thi’u t≠Ìng V‚ B»m Æ≠Óc tr™n Æi“u v“ c´ng t∏c Î tuy’n sau, Æ≠Óc bÊ nhi÷m CÙc tr≠Îng CÙc Qu∂n l˝ gi∏o dÙc, B› th≠ ß∂ng Òy ki™m ChÒ nhi÷m Ch›nh trfi BÈ TÊng Tham m≠u - c¨ quan BÈ QuËc phflng, sau Æ„ lµ Ph„ TÊng thanh tra BÈ QuËc phflng.

Tham gia hoπt ÆÈng c∏ch mπng khi ch≠a trfln 15 tuÊi, Æ’n ngµy rÍi qu©n ngÚ (n®m 1980), Thi’u t≠Ìng V‚ B»m Æ∑ trfln nˆa th’ k˚ c´ng t∏c, chi’n Ɔu d≠Ìi cÍ ß∂ng quang vinh. Nˆa th’ k˚ Æ„, cÔng c∏c ÆÂng ch›, ÆÂng ÆÈi, Thi’u t≠Ìng V‚ B»m Æ∑ tr∂i qua bi’t bao kh„ kh®n, thˆ th∏ch tr™n nh˜ng nŒo Æ≠Íng kh∏ng chi’n. DÔ trong lao tÔ cÒa Æ’ quËc, trong b∑o d´ng s„ng gi„ gi˜a bi”n c∂, hay nh˜ng th∏ng ngµy l∆n lÈi gi˜a Æπi ngµn Tr≠Íng S¨n, ÆËi Æ«u vÌi thi™n tai, Æfich h‰a, Æ” mÎ Æ≠Íng v“ Nam, ´ng v…n sæt son ni“m tin vµo thæng lÓi cuËi cÔng cÒa c∏ch mπng. Ni“m tin m∑nh li÷t Æ„ cÔng vÌi t◊nh y™u qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc lµ nguÂn s¯c mπnh giÛp ´ng v≠Ót qua m‰i gian nan, thˆ th∏ch, hoµn thµnh nhi÷m vÙ.

VÌi Thi’u t≠Ìng V‚ B»m, »n sau nh˜ng Æ∆c t›nh cÒa mÈt V‚ t≠Ìng lµ mÈt t©m hÂn mang ÆÀm ch†t nh©n v®n, s©u

CuÈc ÆÍi tham gia c∏ch mπng cÒa Thi’u t≠Ìng V‚ B»m, tr∂i qua h¨n hai cuÈc kh∏ng chi’n vÌi bi’t bao s˘ ki÷n chÂng ch†t, Æan cµi; nh≠ng c„ th” ´ng Æ∑ Æfinh d†u †n cÒa m◊nh vµo lfich sˆ bÎi nh˜ng th∏ng ngµy Ɔu tranh b†t khu†t trong lao tÔ Æ’ quËc, mÈt chuy’n v≠Ót bi”n tı Khu 5 sang Trung QuËc tranh thÒ vi÷n trÓ quËc t’ vµ 6 n®m {khai s¨n ph∏ thπch} mÎ Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n - Æ≠Íng H Ch› Minh. chi vi÷n chi’n l≠Óc Æ∑ ph∏t tri”n mπnh c∂ Æ´ng vµ t©y Tr≠Íng S¨n, gÂm Æ≠Íng giao li™n hµnh qu©n, Æ≠Íng dÔng cho vÀn t∂i th´ s¨, vÀn t∂i c¨ giÌi, tıng b≠Ìc h◊nh thµnh {trÀn Æ b∏t qu∏i xuy™n rıng rÀm}. Tı nh˜ng con Æ≠Íng s¨ khai Æ„, hµng ngh◊n c∏n bÈ, chi’n s‹ vµ hµng tr®m t†n vÚ kh›, trang bfi Æ∑ v≠Ót tuy’n vµo t®ng c≠Íng cho chi’n tr≠Íng.

MÔa m≠a n®m 1962, ra Hµ NÈi c´ng t∏c, Thi’u t≠Ìng V‚ B»m Æ∑ Æ≠Óc g∆p vµ b∏o c∏o vÌi B∏c H v“ hoπt ÆÈng cÒa ßoµn 559, ÆÍi sËng cÒa ÆÂng bµo c∏c d©n tÈc thi”u sË Î Æfia bµn tuy’n chi vi÷n chi’n l≠Óc Æi qua; Æ≠Óc B∏c giao nhi÷m vÙ ti’p tÙc Æ»y mπnh hoπt ÆÈng chi vi÷n chi’n tr≠Íng...

M‰i hoπt ÆÈng tr™n tuy’n Æang vÀn hµnh tËt, vµ m∆c dÔ r†t n∆ng lflng vÌi Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n, nh≠ng v◊ Æi“u ki÷n s¯c kh·e, mÔa m≠a n®m 1966,

læng. Ngoµi s˘ nghi÷p c∏ch mπng, hπnh phÛc lÌn lao cÒa ´ng lµ gia Æ◊nh vÌi vÓ vµ con lµ nh˜ng ÆÂng ch› {chung c©u qu©n hµnh}. ß∆c bi÷t, 5 ng≠Íi con cÒa ´ng Æ“u Æ≠Óc rÃn luy÷n, h‰c hµnh c¨ b∂n vµ th®ng ti’n tr™n con Æ≠Íng mµ ´ng Æ∑ ch‰n: V‚ Mai Bπch Tuy’t - con g∏i c∂ lµ Ph„ gi∏o s≠ (ßπi h‰c QuËc gia Hµ NÈi), V‚ Kim C≠¨ng lµ Ti’n s‹, tıng lµ Ph„ gi∏m ÆËc SÎ Quy hoπch - Ki’n trÛc Thµnh phË H Ch› Minh; V‚ DÚng - ßπi t∏, Thπc s‹; V‚ Minh C»m - Thi’u t≠Ìng, Ti’n s‹ khoa h‰c, tıng lµ Ph„ chÒ nhi÷m TÊng cÙc K¸ thuÀt vµ V‚ HÂng Ki™n ßπi t∏.

Thi’u t≠Ìng V‚ B»m ÆÛng lµ mÈt {V‚ t≠Ìng} - lµ con ng≠Íi cÒa lfich sˆ. ❑

★ 033

xu©n

T©nM∑o 2011

MùA XU¢N V≈ HóI ß≈N SïC ✑ NG§ V°N HñC

Nh≠ th≠Íng l÷, tı ngµy mÔng 6 Æ’n ngµy mÔng 8 th∏ng Gi™ng ©m lfich hªng n®m, x∑ PhÔ Linh, huy÷n S„c S¨n - thµnh phË Hµ NÈi lπi mÎ hÈi Æ“n S„c Æ” t≠Îng nhÌ tÌi c´ng Ưc cÒa PhÔ ßÊng Thi™n V≠¨ng (Th∏nh Gi„ng). Song, l‘ hÈi Æ“n S„c xu©n T©n M∑o - 2011 n®m nay sœ di‘n ra hoµnh tr∏ng h¨n, ˝ ngh‹a h¨n, bÎi HÈi Gi„ng Î Æ“n PhÔ ßÊng vµ HÈi Æ“n S„c cÒa Vi÷t Nam Æ∑ Æ≠Óc UNESCO c´ng nhÀn lµ Di s∂n v®n ho∏ phi vÀt th” cÒa nh©n loπi.

034 ★

❱ HÈi Æ“n S„c g„p ph«n lµm phong phÛ kho tµng l‘ hÈi d©n gian Vi÷t Nam . Ånh V®n H‰c

Q

u«n th” Di t›ch Æ“n S„c rÈng kho∂ng 67ha, bao gÂm khu b∂o tÂn Di t›ch v®n ho∏ Æ“n S„c (Æ“n Tr◊nh, Æ“n M…u, chÔa ßπi Bi, Æ“n Th≠Óng, Æ“n Hπ, chÔa Non N≠Ìc, t≠Óng Ƶi Th∏nh Gi„ng ...) gæn li“n vÌi truy“n thuy’t Th∏nh Gi„ng cÎi ∏o gi∏p sæt, mÚ sæt vµ c≠Ïi ng˘a bay v“ trÍi sau khi Æ∏nh ÆuÊi qu©n x©m l≠Óc ra kh·i bÍ c‚i. BÎi th’, HÈi Æ“n S„c Î S„c S¨n c„ nhi“u nät ÆÈc Æ∏o vµ r†t kh∏c bi÷t so vÌi tr™n 7.000 l‘ hÈi d©n gian cÒa c∂ n≠Ìc, k” c∂ HÈi Gi„ng Î mÈt sË Æfia ph≠¨ng thuÈc vÔng ßÂng bªng Bæc bÈ.

L‘ khai hÈi Æ“n S„c bæt Æ«u tı nˆa Æ™m ngµy mÔng 6 th∏ng Gi™ng vÌi l‘ khai quang (tæm t≠Óng Th∏nh Gi„ng).

Cho Æ’n mÍ s∏ng, nh©n d©n tı khæp 9 tÊng, 52 x∑ Î ph›a Bæc s´ng HÂng lπi n∏o n¯c ÆÊ v“ mÎ hÈi. Trong Æ„ c„ c∏c lµng thuÈc tÊng Kim Anh x≠a, huy÷n S„c S¨n ngµy nay lµ: T©n Minh, Ti™n D≠Óc, PhÔ Linh, ߯c Hoµ, Xu©n Giang, Bæc PhÛ... vµo Æ“n Th≠Óng lµm l‘ d©ng hoa tre mÈt s∂n vÀt c„ Æi”n t›ch mang ÆÀm t›nh nh©n v®n s©u sæc. T≠¨ng truy“n rªng, sau khi dãp xong gi∆c ¢n, Th∏nh Gi„ng Æi t◊m mÈt con voi chi’n bfi lπc. ß’n lµng D≠Óc Hπ, thuÈc x∑ Ti™n D≠Óc ngµy nay, c„ mÈt Æ∏m trŒ con tr´ng th†y Ngµi, chÛng sÓ h∑i leo l™n ng‰n tre ngµ. ß” bÌt ho∂ng sÓ, b‰n trŒ ngh‹ ra c∏ch h∏i nh˜ng b´ng hoa tre Æem t∆ng ngµi.

Th∏nh Gi„ng nhÀn nh˜ng b´ng hoa tre tı tay Æ∏m trŒ vµ r†t l†y lµm thÛ vfi. Ngµi cho rªng, hoa tre ngµ c„ mµu vµng „ng, kh´ng c„ s©u, c´n trÔng ÆÙc khoät (v◊ tre ngµ r†t Ææng), lπi gi˜ Æ≠Óc vŒ thanh tfinh; giËng tre ngµ ≠a sËng thºng, ken thµnh tıng bËi, tπo n™n thµnh, lu¸ v˜ng chæc vµ lu´n b∂o v÷, che chÎ cho nhau.

Ch›nh v◊ vÀy, Th∏nh Gi„ng Æ∑ coi hoa tre nh≠ lµ mÈt b∏u vÀt thi™ng li™ng, n™n Æ∑ ban ph≠Ìc cho lµng D≠Óc Hπ lu´n Æ≠Óc nh©n an, vÀt thfinh, c„ ng≠Íi lµm quan gi˜ ch¯c Th∏i B∂o. K” tı Æ„, hªng n®m, c¯ mÁi khi T’t Æ’n, Xu©n v“ lµ m‰i ng≠Íi d©n n¨i Æ©y lπi lµm ra nh˜ng chi’c gifl hoa tre xinh xæn Æ” d©ng l™n l‘ Th∏nh. Lµng V÷ Linh (x∑ PhÔ Linh) vµ D≠Óc Hπ (x∑ Ti™n D≠Óc) lµ hai lµng anh c∂ n™n Æ≠Óc d©ng hoa tre tr≠Ìc, sau Æ„ mÌi Æ’n c∏c l‘ kh∏c nh≠: R≠Ìc c¨i tr«u cÒa lµng ßan T∂o, r≠Ìc c· voi cÒa lµng Y™n Sµo, r≠Ìc voi cÒa lµng D≠Óc Th≠Óng,

r≠Ìc ngµ voi cÒa lµng PhÊ LÈng, ti’n ch∂i cÒa lµng V÷ S¨n, r≠Ìc c«u cÒa lµng Xu©n DÙc...

L‘ xong Î Æ“n Th≠Óng, gifl hoa tre Æ≠Óc r≠Ìc xuËng Æ“n Hπ vµ ph∏t lÈc cho ng≠Íi d˘ hÈi, ai Æ≠Óc nhÀn, ng≠Íi Æ„ coi nh≠ may mæn c∂ n®m. Ch›nh hÈi lµ ngµy mÔng 7 - ngµy Th∏nh ho∏ c„ tÙc {chäm t≠Ìng}. Ba c´ g∏i ÆÂng trinh cÒa ba lµng: Y™n Tµng, MÀu Tµng vµ Xu©n Tµng cÒa x∑ Bæc PhÛ Æ≠Óc lµng cˆ ra Æ„ng gi∂ lµm t≠Ìng gi∆c ¢n. Tı Æÿnh nÛi M∑, cÍ l÷nh ph†t, chi™ng trËng nÊi l™n vang trÍi, mÁi l«n ng≠Íi Æ„ng qu©n chäm t≠Ìng vung g≠¨m lµ mÈt n˜ t≠Ìng th∏o chπy t◊m chÁ khu†t Æ” »n n∏u, ngay sau Æ„ c„ ng≠Íi nhµ Æ’n c‚ng v“. TÙc nµy di‘n lπi t›ch: Khi Th∏nh Gi„ng v“ Æ’n ch©n nÛi M∑ th◊ g∆p ba t≠Ìng gi∆c ¢n cuËi cÔng t™n lµ Thπch Linh vµ hai t≠Ìng T∂, H˜u. Ngµi bÃn vung g≠¨m chäm nËt, hoµn thµnh s¯ m÷nh gi∂i ph„ng d©n tÈc. Ngoµi ra, r≠Ìc voi cÒa lµng D≠Óc Th≠Óng cÚng lµ nghi l‘ kh´ng th” thi’u Æ≠Óc trong ngµy hÈi. L‘ r≠Ìc voi Æ≠Óc th˘c hi÷n bÎi 12 thanh ni™n khoŒ mπnh, kh´ng bfi dfi tÀt, nhµ kh´ng c„ tang. Vıa Æi vıa Æ∏nh trËng, Æ∏nh chi™ng vang dÀy c∂ mÈt vÔng. CÙ Nguy‘n V®n L‹nh, mÈt trong nh˜ng cao ni™n lµng D≠Óc Th≠Óng k”: Sau khi Æ∏nh tan gi∆c ¢n, Th∏nh Gi„ng Æ∑ cho t†t c∂ binh s‹ trÎ v“ qu™ h≠¨ng lµm ®n sinh sËng, ÆÂng thÍi ra l÷nh th∂ h’t voi vµ ng˘a chi’n v“ rıng. Nh≠ng v◊ thi’u s˘ hi”u bi’t n™n nh©n d©n lµng D≠Óc Th≠Óng ngµy †y Æ∑ bæt gi˜ mÈt con voi chi’n tr∏i phäp. Bi’t lµ sai l«m, n™n tı Æ„ Æ’n nay, ng≠Íi d©n trong lµng Æ∑ chuÈc tÈi bªng c∏ch: Æan mÈt con voi bªng tre ƪng ngµ, r≠Ìc l™n Æ“n S„c Æ” tr∂ l‘ Ngµi.

Ngay tı thÍi qu©n chÒ, c∏c v≠¨ng tri“u cÒa n≠Ìc ta r†t chÛ ˝ Æ’n l‘ hÈi Æ“n S„c, ti™u bi”u lµ v≠¨ng tri“u nhµ L˝ (1009 - 1225). C∏c v≠¨ng tri“u sau nµy cÚng vÀy. ß∆c bi÷t Æ’n thÍi Æπi H ch› Minh th◊ vi÷c b∂o tÂn vµ ph∏t huy Di s∂n v®n ho∏, l‘ hÈi Æ“n S„c cµng Æ≠Óc quan t©m h¨n. N®m 1962, khu Di t›ch Æ“n S„c Æ∑ Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc x’p hπng lµ Di t›ch lfich sˆ - v®n ho∏ c†p QuËc gia. Trong ghi chäp cÒa nhµ nghi™n c¯u ng≠Íi Ph∏p G.Dumoutier tı n®m 1893 Æ∑ vi’t: {L‘ hÈi Æ“n S„c cfln Ɖng m∑i trong t©m tr› mÁi ng≠Íi giËng nh≠ mÈt c∂nh t≠Óng c∂m ÆÈng nh†t mµ chÛng t´i ch¯ng ki’n Î vÔng Bæc K˙ - Vi÷t Nam}.

Cho Æ’n ngµy h´m nay, HÈi Æ“n S„c v…n tÂn tπi kh´ng chÿ ri™ng x∑ PhÔ

Linh mµ cfln lan to∂ khæp n¨i tr™n Æfia bµn trong huy÷n, ti™u bi”u lµ: l‘ HÈi Æ“n Thanh Nhµn (x∑ Thanh Xu©n) Æ≠Óc tÊ ch¯c vµo ngµy mÔng 6 th∏ng Gi™ng ©m lfich hªng n®m, vÌi s˘ tham gia cÒa nh©n d©n tı khæp bËn tÊng: CÊ B∏i, Kim Anh (thuÈc huy÷n S„c S¨n), Gia Th≠Óng, Thanh L©m (thuÈc huy÷n M™ Linh ngµy nay), vÌi Æi”n t›ch: sau khi dãp xong gi∆c ¢n, tr≠Ìc khi bay v“ trÍi, Th∏nh Gi„ng c≠Ïi ng˘a th≠Îng ngoπn tr™n mÈt vÔng Ɔt b™n s´ng Cµ LÂ, g∆p nh˜ng l∑o n´ng tri Æi“n Æang c«u trÍi, kh†n phÀt, Th∏nh Gi„ng c†t ti’ng h·i: {Lµng nµy t™n g‰i lµng g◊?}. M‰i ng≠Íi th≠a: {Tı x≠a, lµng nµy v…n g‰i lµ Thanh KhËn π!}. Nghe xong, Th∏nh Gi„ng c≠Íi vµ b∂o: {Gi∆c ¢n ta Æ∑ dãp xong, Ɔt n≠Ìc giÍ Æ©y Æ≠Óc thanh b◊nh, kh´ng cfln c∂nh khËn khÊ nh≠ tr≠Ìc n˜a. Tı nay ta Æ∆t t™n lπi cho lµng g‰i lµ Thanh Nhµn}. K” tı Æ„, lµng Thanh KhËn x≠a, Æ≠Óc g‰i lµ Thanh Nhµn (thuÈc x∑ Thanh Xu©n ngµy nay).

Theo Gi∏o s≠ Ng´ ߯c Thfinh - ûy vi™n HÈi ÆÂng Di s∂n quËc gia th◊, c∏i l‚i ban Æ«u cÒa HÈi Æ“n S„c lµ l‘ hÈi n´ng nghi÷p nh≠ng Æ’n thÍi L˝ - Tr«n, HÈi Æ“n S„c bæt Æ«u thay ÆÊi trÎ thµnh mÈt l‘ hÈi trÀn mπc, mang t›nh bi”u t≠Óng, t∏i hi÷n lπi c∏c cuÈc chi’n Ɔu chËng gi∆c ngoπi x©m cÒa cha ´ng ta, tı lÛc chu»n bfi vÚ kh› l˘c l≠Óng, l≠¨ng th∂o cho Æ’n khi k’t thÛc trÀn Æ∏nh, c∏c t≠Ìng gi∆c bfi chäm, bfi bæt vµ Æ≠Óc tha bÊng. S˘ ph∏t tri”n Æ„, Æ∑ lµm cho l‘ HÈi Æ“n S„c giµu ch†t nh©n v®n sËng m∑i trong lflng nh©n d©n vµ Æ≠Óc ch›nh ng≠Íi d©n bÂi Ææp, tπo n™n t›nh cÈng ÆÂng ÆÈc Æ∏o, Æ≠Óc UNESCO ghi nhÀn mÈt c∏ch ngæn g‰n mµ kh´ng th” Æ«y ÆÒ h¨n, Æ„ lµ: {L‘ hÈi Æ“n S„c - mÈt b∂o tµng v®n ho∏ cÒa Vi÷t Nam, l≠u gi˜ nhi“u lÌp phÔ sa v®n ho∏, t›n ng≠Ïng}.

C„ th” n„i, HÈi Æ“n S„c kh´ng chÿ g„p ph«n tπo ÆÈng l˘c Æ” c∏c gia Æ◊nh Î nh˜ng n¨i c„ l‘ hÈi sËng tËt h¨n, c„ tr∏ch nhi÷m b∂o tÂn Di s∂n cao h¨n, mµ cfln g„p ph«n lµm phong phÛ h¨n kho tµng l‘ hÈi d©n gian Vi÷t Nam, Æ≠Óc cÈng ÆÂng b∂o tÂn, l≠u truy“n tı th’ h÷ nµy qua th’ h÷ kh∏c, ch¯a Æ˘ng nh˜ng s∏ng tπo mang t«m nh©n loπi, th” hi÷n mÈt s˘ kh∏t v‰ng v“ mÈt cuÈc sËng thfinh v≠Óng cho mÁi gia Æ◊nh, v“ mÈt n“n hoµ b◊nh cÒa Ɔt n≠Ìc. ❑

★ 035

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA ß•N Vë C• Sô ] 2011

✑ H¤NG LINH

T

rÀn Æfia cÒa ßπi ÆÈi 4 nªm ngay b™n bÍ s„ng. Hoa muËng bi”n tËt bÍi bÍi c∂ n®m, bao quanh c´ng s˘, nh†t lµ mÁi dfip T’t Æ’n, Xu©n v“. N®m nay, ƨn vfi Æ≠Óc l∑nh tr‰ng tr∏ch tr˘c ban sΩn sµng chi’n Ɔu n™n nhfip ÆÈ vµo Xu©n c„ ph«n hËi h∂, s´i ÆÈng h¨n. ß≠a chÛng t´i Æi th®m trÀn Æfia ph∏o ngµy Xu©n, Th≠Óng t∏ L≠¨ng V®n Ch≠Îng - Chÿ huy tr≠Îng ߨn vfi N91 c≠Íi t˘ tin: Tı khi Æ≠Óc giao th™m cho nhi÷m vÙ hu†n luy÷n chi’n s‹ mÌi, c„ Æi“u ki÷n theo d‚i, b∏m s∏t sË chi’n s‹ mÌi n™n ƨn vfi chÛng t´i cÚng thuÀn lÓi h¨n trong vi÷c l˘a ch‰n vµ hu†n luy÷n ph∏o thÒ, lµm ti“n Æ“ cho hu†n luy÷n Æi bæn Æπn thÀt, mµ tr≠Ìc mæt lµ Æ∂m b∂o tËt cho nhi÷m vÙ tr˘c ban sΩn sµng chi’n Ɔu dfip T’t nguy™n Æ∏n nµy.

ChÛng t´i hi”u ni“m vui cÒa ÆÂng ch› chÿ huy tr≠Îng ƨn vfi khi Æ≠Óc tÀn mæt ch¯ng ki’n mÈt buÊi hu†n luy÷n k›p chi’n Ɔu cÒa ßπi ÆÈi 4. Nh˜ng kh»u l÷nh d¯t kho∏t, nh˜ng ÆÈng t∏c nhanh nhãn, nh˜ng g≠¨ng m∆t ph∏o thÒ trŒ ngÍi l™n tr™n c´ng s˘.

Ra tr≠Íng vµ v“ gæn b„ vÌi b∏n Æ∂o Æ∑ 3 n®m, n≠Ìc da v…n ch≠a bfi næng Cam Ranh lµm ÆÊi mµu, vÌi d∏ng vŒ th≠ sinh, Trung u˝ Nguy‘n C´ng Th¯c - Ch›nh trfi vi™n ßπi ÆÈi 4 nhoŒn c≠Íi: Lu´n n™u cao tinh th«n c∂nh gi∏c, sΩn sµng chi’n Ɔu nh≠ng c∏n bÈ, chi’n s‹ ƨn vfi v…n tÊ ch¯c Æ„n T’t Æ«y ÆÒ læm. RÂi, anh k” ti’p: Tr≠Ìc Æ©y, lµ h‰c vi™n cÒa H‰c vi÷n Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n, Æ„n T’t Æ∑ vui rÂi, nh≠ng Æ„ lµ ni“m vui r†t v´ t≠ thuÎ h‰c trfl, cfln giÍ v“ ƨn vfi, nh˜ng lo toan cÒa ng≠Íi chÿ huy lµm em bÁng th†y m◊nh tr≠Îng thµnh r†t nhi“u. Lo nh≠ng lπi vui v◊ kh´ng c„ T’t Î Æ©u s´i ÆÈng nh≠ T’t l›nh.

RÂi, ÆÂng ch› chÿ huy tr≠Îng ƨn vfi N91 nhÌ lπi: T’t n®m ngo∏i, l∑nh Æπo, chÿ huy chÛng t´i ai cÚng bÀn tr®m c´ng, ngh◊n vi÷c... Vıa tÊ ch¯c tr˘c ban, lπi lo Æ„n vµ ti’p kh∏ch n˜a. Ch∂

036 ★

NHõ XU¢N BÉN ßÅO lµ, n®m ngo∏i, sË t©n binh Î ßπi ÆÈi 1 Æ≠Óc l†y tı Nha Trang, Kh∏nh Hoµ. SuËt m†y ngµy c∂ tr≠Ìc vµ sau T’t, c∏c gia Æ◊nh käo nhau Æi th®m con, em Æ´ng nh≠ Æi tr∂y hÈi, gia Æ◊nh n‰ v“ lπi gia Æ◊nh kia Æ’n. C„ lÛc, ƨn vfi ph∂i Æ„n m†y Æoµn li“n. C„ nhµ tÀp trung Æ’n g«n hai chÙc ng≠Íi th®m con, thu™ hºn mÈt chuy’n xe 15 chÁ Æ’n ƨn vfi. Hi“m mÈt nÁi, t≠Îng con Æi bÈ ÆÈi lµ r†t khÊ, th≠¨ng con, h‰ mang theo c∂ c¨m næm, Æ ®n, hoa qu∂ Æ” {bÂi d≠Ïng} cho con. ß’n ƨn vfi, th†y con, em m◊nh Æ≠Óc rÃn luy÷n, ch’ ÆÈ ®n uËng Æi“u ÆÈ, chi’n s‹ nµo cÚng khoŒ l™n, bäo ra n™n ai cÚng y™n lflng. Chºng n„i Æ©u xa, ngay nh≠ trong kho∏ hu†n luy÷n chi’n s‹ mÌi n®m nay Î ßπi ÆÈi 1, chµng Binh nh◊ Nguy‘n V®n V‹nh, qu™ Î Hoµ Thµnh, PhÛ Y™n mÌi nhÀp ngÚ th∏ng 9.2010 cÚng t®ng nh˜ng 5kg chÿ sau mÈt th∏ng. N’u bi’t tin nµy, ´ng, bµ, bË, mã vµ ng≠Íi th©n chi’n s‹ Î xa hºn rªng sœ vui nh≠ T’t.

Vµo dfip T’t bÀn rÈn nh≠ng bÈ ÆÈi v…n Æ≠Óc vui T’t, Æ„n Xu©n ÆÒ Æ«y.

Trung s‹ L™ Thanh Hi’u - nh©n vi™n y t∏ cÒa ßπi ÆÈi 1 Æ’n giÍ v…n cfln h∏o h¯c: T’t n®m ngo∏i ƨn vfi chÛng em tÊ ch¯c

nhi“u trfl ch¨i læm: ß∏ b„ng qua vflng trfln, näm b„ng bµn vµo chÀu, näm vflng cÊ chai... Tham gia trfl ch¨i nµo, ng≠Íi thæng cuÈc cÚng c„ ph«n th≠Îng. Em näm vflng trÛng cÊ chai n™n Æ≠Óc t∆ng mÈt cuËn sÊ vµ c©y bÛt. Nhµ em Î ßÂng Nai, c∏ch ƨn vfi 8 giÍ xe chπy. T’t nµy kh´ng Æ≠Óc Æ„n T’t cÔng ÆÂng ÆÈi, em sœ r†t nhÌ...

Kh´ng ri™ng g◊ nh˜ng ng≠Íi Æ∑ gæn b„ vÌi n¨i nµy n®m n®m th∏ng th∏ng mÌi nhÌ Xu©n b∏n Æ∂o. ChÛng t´i mÌi chÿ ghä th®m N91 mÈt Æ´i l«n, lÛc v“ cÚng Æ∑ th†y b©ng khu©ng. Nh˜ng trÀn Æfia ph∏o gi˜a nh˜ng b∑i c∏t træng tr∂i dµi mÔa gi„ ch≠Ìng, nh˜ng g≠¨ng m∆t ph∏o thÒ bıng l™n trong sæc næng; nh˜ng vπt rau xanh m≠Ót, nh˜ng Ƶn lÓn bäo trfln. Vµ c∂ c∏i d∏ng t∂o t«n cÒa ÆÂng ch› ßπi ÆÈi tr≠Îng ßπi ÆÈi 1, ßπi u˝ Trfinh Minh Du»n. Quanh n®m bÀn vi÷c qu©n, v…n kh´ng qu™n nhi÷m vÙ lo ÆÏ ÆŒ vµ ch®m s„c m†y con lÓn n∏i vıa g©y Æ≠Óc. Bi’t Æ©u giÍ Æ©y anh lπi Æang chu»n bfi Æ„n mÈt l¯a lÓn con v◊ con n∏i c„ khi lπi trÎ dπ vµo ÆÛng lÛc giao thıa. ❑

❱ Luy÷n tÀp sΩn sµng chi’n Ɔu. Ånh Nguy‘n V®n Hπnh

xu©n

T©nM∑o 2011

Hoa Phong lan Î ßoµn M95

T

kh´ng? Th¨m læm! - Anh S¨n käo t´i lπi g«n mÈt gifl phong lan treo ngoµi cÔng, b∂o vÀy. ßãp qu∏, tıng chÔm hoa mµu t›m s…m rÒ xuËng theo d∏ng {th∏c ÆÊ} tuy÷t Æãp, chºng c«n ghä s∏t Æ” ngˆi cÚng th†y h≠¨ng th¨m.

GiÍ t´i mÌi nh◊n rÈng ra c∂ khu v≠Ín phong lan, nhi“u læm, kh´ng th” Æ’m Æ≠Óc, c„ d‘ Æ’n c∂ tr®m gifl. Nh˜ng gifl Æang nÎ hoa cÚng ph∂i Æ’n vµi chÙc. C„ nhi“u chÒng loπi, ÆÒ mµu. C„ lœ nhi“u nh†t v…n lµ mµu t›m. Cfln nhÌ hÂi Æ„ng qu©n Î vÔng nÛi ph›a Bæc, nhi“u l«n hµnh qu©n qua rıng nguy™n sinh, t´i Æ∑ bæt g∆p nh˜ng gifl phong lan hoang d∑. C„ bÀn trÃo l™n c©y ÆËn mang v“ ƨn vfi treo, lÛc mang v“ th◊ hoa r†t Æãp, mµ sau Æ„ th◊ c∂ n®m sau

★ 037

Ånh H&J Library

ı t«ng hai cÒa nhµ chÿ huy ßoµn M95 (BÈ T≠ l÷nh B∂o v÷ L®ng ChÒ tfich H Ch› Minh), ßπi t∏, TS BÔi H∂i S¨n - ßoµn tr≠Îng, d…n t´i xuËng tham quan mÈt n¨i mµ anh ghä tai b∂o lµ {r†t Æ∆c bi÷t}. T´i h∏o h¯c Æi theo anh mµ ch≠a th” Æo∏n ra Æi“u g◊. TrÈm ngh‹, Πƨn vfi b∂o Æ∂m k¸ thuÀt nµy, m‰i th¯ Æ“u ph∂i ch›nh x∏c, ch∆t chœ Æ’n tıng chi ti’t nh·, chæc hºn anh muËn {khoe} c∏i loπi m∏y m„c, ph≠¨ng ti÷n Æ∆c chÒng nµo Æ„ ch®ng? Cfln Æang m∂i ngh‹, Æ’n lÛc ngˆi th†y mÔi h≠¨ng th¨m ngan ng∏t, t´i h›t hµ reo l™n: {§i, hoa phong lan!}.

- Anh xem nµy, phong lan nÎ Æãp

✑ NGUYŸN HOÄNG

cÚng kh´ng th†y ra hoa n˜a, c©y c¯ kh´ häo d«n, rÂi ch’t. Ng≠Íi ta b∂o phong lan {kh„ t›nh} læm. Th’ mµ b©y giÍ Æ≠Óc th†y mÈt v≠Ín hoa phong lan t≠¨i tæn, khoe sæc h≠¨ng Î ngay gi˜a lflng ThÒ Æ´ Hµ NÈi, t´i ngÏ ngµng Æ’n kh„ tin. {߆y lµ s∂n ph»m gom g„p cÒa anh em c∂ ƨn vfi trong m†y n®m qua Ɔy anh π} - ßo∏n bi’t t´i Æang muËn h·i v“ nguÂn gËc cÒa v≠Ín phong lan, ßπi t∏ D≠¨ng HÂng To∏n - Ch›nh Òy {bÀt m›}. Ra lµ th’, Πƨn vfi nµy, Æ∑ thµnh l÷, m‰i ng≠Íi tı ßoµn tr≠Îng, Ch›nh Òy tÌi chi’n s‹, h‘ ai c„ ni“m vui th◊ Æ“u ngh‹ Æ’n vi÷c sœ mang v“ v≠Ín mÈt vµi gifl phong lan Æ” lµm k˚ ni÷m.

Ni“m vui th◊ nhi“u læm: Æ≠Óc th®ng qu©n hµm, l™n bÀc l≠¨ng, Æ≠Óc bÊ nhi÷m ch¯c vÙ mÌi, chuy”n ƨn vfi mÌi, c≠Ìi vÓ... {T›ch ti”u thµnh Æπi}, v◊ th’ mµ v≠Ín phong lan ngµy th™m dµy d∆n, kh´ng cfln l≠a th≠a nh≠ hÂi Æ«u. Ngay nh≠ Th≠Óng t∏, ßoµn ph„ K¸ thuÀt Nguy‘n ß◊nh Kh≠¨ng mÌi v“ nhÀn c´ng t∏c, cÚng Æang chu»n bfi {cung ti’n} cho v≠Ín vµi gifl. Anh b∂o, ph∂i ngæm k¸ xem Æ∑ c„ nh˜ng loπi phong lan g◊ rÂi Æ” sœ ch‰n loπi kh∏c cho phong phÛ khu v≠Ín. ß” ch®m s„c v≠Ín phong lan nhi“u nh≠ th’ nµy chæc hºn kh´ng ƨn gi∂n.

Chæc ph∂i thu™ thÓ b™n ngoµi vµo ch®m s„c ch¯ l›nh tr∏ng m◊nh sao lµm Æ≠Óc? H·i ra mÌi bi’t cÚng lπi b†t ngÍ, ch∂ c„ thu™ thÓ nµo c∂, mµ t˘ tay anh em lµm th´i. K¸ thuÀt th◊ h‰c h·i tı s∏ch vµ tı ng≠Íi trÂng hoa chuy™n nghi÷p. Hµng ngµy, buÊi sÌm cÚng nh≠ buÊi chi“u, dÔ bÀn m†y th◊ h«u nh≠ ai cÚng ghä qua v≠Ín phong lan Æ” ch®m t≠Ìi, vıa Æ” th≠Îng ngoπn, n™n chÿ h¨i c„ hi÷n t≠Óng lπ lµ Æ∑ Æ≠Óc xˆ l˝ ngay, do vÀy t˚ l÷ gifl bfi ch’t, kh´ng ra hoa lµ r†t ›t. V≠Ín ngµy mÈt xanh t≠¨i, hoa ngµy mÈt khoe sæc nhi“u h¨n trong c∂ bËn mÔa.

C„ lœ, hoa cµng khoe sæc h¨n trong nh˜ng ngµy cuËi n®m nµy, bÎi tin vui lÌn Æ’n vÌi nh˜ng ng≠Íi l›nh ßoµn M95: ߨn vfi vıa Æ≠Óc BÈ T≠ l÷nh t∆ng danh hi÷u {ߨn vfi Quy’t thæng}. Hoa phong lan nÎ ra tı s≠¨ng, gi„ n™n qu˝ læm. Nh˜ng ng≠Íi l›nh ßoµn M95 v≠Ót l™n tı bao kh„ kh®n thˆ th∏ch cÒa {nhi÷m vÙ Æ∆c bi÷t} Æ” c„ Æ≠Óc thµnh t›ch †y, cÚng lµ {hoa chi’n c´ng} vÀy, qu˝ læm. Ngæm v≠Ín phong lan, ngˆi mÔi h≠¨ng th¨m ngan ng∏t, bÁng d≠ng trong t´i rÈn n™n mÈt ni“m tin rªng, {hoa chi’n c´ng} Î ßoµn M95 sœ ti’p tÙc khoe sæc, t·a h≠¨ng trong mÔa xu©n mÌi... ❑

BOMICEN

N

CHI⁄N TRANH CH¶A K⁄T TH@C

038 ★

do tai nπn bom m◊n vÀt nÊ cfln s„t lπi sau chi’n tranh. Ph«n lÌn nπn nh©n lµ trŒ em (chi’m 38%) vµ ng≠Íi trong ÆÈ tuÊi lao ÆÈng (48%). Nguy™n nh©n chÒ y’u do v≠Ìng bom m◊n khi khai hoang, s∂n xu†t trÂng tr‰t, thu mua ph’ li÷u, c≠a cæt l†y thuËc nÊ, ho∆c trŒ em ÆÔa nghfich v´ t◊nh gi…m ph∂i. HÀu qu∂ c∏c vÙ nÊ Æ“u r†t th≠¨ng t©m, n∆ng th◊ d…n Æ’n tˆ vong, nhã cÚng g©y th≠¨ng t›ch tµn tÀt suËt ÆÍi cho nπn nh©n, Æ” lπi g∏nh n∆ng cho gia Æ◊nh vµ x∑ hÈi.

SË li÷u tÊng k’t chi’n tranh cho th†y, sË l≠Óng Æπn d≠Óc M¸ sˆ dÙng trong chi’n tranh Vi÷t Nam lµ 15.350.000 t†n, nhi“u g†p 4 l«n so vÌi Chi’n tranh th’ giÌi l«n th¯ 2 vµ g†p 12 l«n so vÌi chi’n tranh Tri“u Ti™n. ß’n nay, sË bom m◊n vÀt nÊ cfln s„t lπi kho∂ng 800.000 t†n (bao gÂm bom, m◊n, t™n lˆa, Æ«u Æπn ph∏o, cËi vµ c∏c vÀt nÊ kh∏c), lµm ´ nhi‘m h¨n 6,6 tri÷u ha (kho∂ng 20% di÷n t›ch Ɔt Æai toµn quËc). ô c∏c tÿnh

nh≠ Qu∂ng Trfi, Thıa Thi™n - Hu’, di÷n t›ch bfi ´ nhi‘m tı 78-83%. § nhi‘m bom m◊n g©y tÊn th†t n∆ng n“ Æ’n t›nh mπng, tµi s∂n, ÆÍi sËng cÒa nh©n d©n vµ ∂nh h≠Îng r†t lÌn Æ’n ph∏t tri”n kinh t’, an ninh trÀt t˘, an toµn x∑ hÈi, hπn ch’ di÷n t›ch Ɔt sinh hoπt, canh t∏c...

Ngay tı sau khi k’t thÛc chi’n tranh Æ’n nay, c´ng t∏c rµ ph∏, khæc phÙc hÀu qu∂ bom m◊n Æ∑ Æ≠Óc c∏c l˘c l≠Óng c´ng binh vµ c∏c ƨn vfi chuy™n tr∏ch cÒa qu©n ÆÈi tri”n khai li™n tÙc, lµm sπch hµng vπn ha Ɔt, Æ∆c bi÷t lµ Î vÔng bi™n giÌi, c∏c khu v˘c t∏i Æfinh c≠, cÚng nh≠ c∏c d˘ ∏n phÙc vÙ d©n sinh vµ ph∏t tri”n kinh t’.

BOMICEN - ƨn vfi Æ«u ngµnh toµn qu©n v“ k¸ thuÀt dfl t◊m, xˆ l˝ bom m◊n vÀt nÊ - Æ∑ tr˘c ti’p xˆ l˝ b∂o Æ∂m an toµn cho nhi“u c´ng tr◊nh ph∏t tri”n kinh t’-x∑ hÈi-quËc phflng-an ninh, chÒ y’u Î nh˜ng Æfia h◊nh hi”m trÎ, xˆ l˝ an toµn hµng ngh◊n t†n bom Æπn, trong

Ånh H&J Library

h˜ng ngµy cuËi n®m, khi nÙ hÂng b∏o xu©n Æ∑ ngÀp ngıng l„ rπng gi˜a nh˜ng c∏nh ÆÂng hoa, hµng h„a t’t vÌi mu´n mµu sæc Æ∑ r˘c rÏ gi˜a c∏c k÷ hµng tr™n phË, mÎ trang web l≠Ìt qua ph«n tin t¯c nh≠ th„i quen bæt Æ«u mÈt ngµy mÌi, gi˜a bÈn b“ nh˜ng b∂n tin s´i ÆÈng v“ cuÈc sËng, v“ thfi tr≠Íng nh˜ng ngµy gi∏p t’t, mæt chÓt nh≠ kh˘ng lπi b™n dflng t›t {ßπn M79 cfln s„t nÊ gi˜a khu d©n c≠}.

Chi’n tranh Æ∑ lÔi xa 35 n®m nh≠ng hÀu qu∂ n„ Æ” lπi v…n cfln hµng ngµn ng≠Íi d©n v´ tÈi ph∂i g∏nh chfiu.

C¯ mÈt vµi th∏ng lπi th†y c∏c ph≠¨ng ti÷n th´ng tin Æπi chÛng Æ≠a tin v“ nh˜ng th≠¨ng vong cÒa ng≠Íi d©n do bom m◊n ph∏t nÊ. Theo k’t qu∂ Æi“u tra cÒa Trung t©m C´ng ngh÷ xˆ l˝ Bom m◊n (BOMICEN) thuÈc BÈ T≠ l÷nh C´ng binh, hµng n®m trung b◊nh c∂ n≠Ìc c„ hµng ngh◊n ng≠Íi ch’t vµ bfi th≠¨ng

✑ BùI THÅO

xu©n

T©nM∑o 2011 Æ„ h«u h’t lµ c∏c loπi r†t nguy hi”m.

BOMICEN Æ∑ th˘c hi÷n rµ ph∏ bom m◊n vÀt nÊ cho nhi“u d˘ ∏n, c´ng tr◊nh quan tr‰ng tr™n c∂ n≠Ìc, tı Nhµ m∏y thÒy Æi÷n S¨n La Æ’n Nhµ m∏y Æ„ng tµu Ba Son, s©n bay Pleiku, tı c∏c khu t∏i Æfinh c≠, tr≠Íng h‰c, c´ng vi™n, khu c´ng nghi÷p Æ’n c∏c kho vÚ kh› cÒa M¸ - ngÙy...

VÌi ÆÈi ngÚ c∏n bÈ, chuy™n gia c„ chuy™n m´n cao, kinh nghi÷m tÊ ch¯c ch∆t chœ, trang thi’t bfi rµ ph∏ bom m◊n hi÷n Æπi, BOMICEN c„ kh∂ n®ng Æ∂m nhi÷m dfl t◊m xˆ l˝ bom m◊n vÀt nÊ tr™n m‰i Æfia h◊nh ph¯c tπp, c∂ tr™n cπn l…n d≠Ìi n≠Ìc. C´ng vi÷c cÒa c∏c c∏n bÈ Î BOMICEN lu´n ©m th«m l∆ng lœ nh≠ng kh´ng käm ph«n ∏c li÷t, bÎi c∏c anh th≠Íng xuy™n ph∂i ti’p xÛc vÌi nh˜ng {kŒ gi’t ng≠Íi} c©m l∆ng - nh˜ng qu∂ Æπn ph∏o, bom m◊n Æ∑ bao n®m »n s©u trong lflng Ɔt, mµ chÿ mÈt chÛt s¨ x»y th´i c∏c anh sœ kh´ng cfln c¨ hÈi lµm lπi.

Cfln nhÌ, trong vÙ chi’c xe kh∏ch bfi lÚ cuËn tr´i Î Hµ T‹nh ngµy 18-102010, c∂ Ɔt n≠Ìc n›n thÎ ng„ng chÍ tin t¯c trÙc vÌt, c¯u hÈ c∏c nπn nh©n bfi lÚ cuËn. C∏c ph≠¨ng ti÷n truy“n th´ng g«n nh≠ truy“n tr˘c ti’p tıng phÛt di‘n ti’n vi÷c trÙc vÌt, nh≠ng ›t ai bi’t rªng nh˜ng ng≠Íi l›nh c´ng binh cÒa BOMICEN Æang ©m th«m l∆n ngÙp, dfl t◊m bom m◊n vÀt nÊ d≠Ìi dflng n≠Ìc lÚ ÆÙc ng«u d˜ dÈi kia Æ” Æ∂m b∂o qu∏ tr◊nh trÙc vÌt di‘n ra an toµn. BÎi Hµ T‹nh cÚng lµ mÈt trong nh˜ng tÿnh c„ mÀt ÆÈ bom m◊n vÀt nÊ s„t lπi cao, kh´ng loπi trı nh˜ng vÀt nÊ nh≠ thÒy l´i, ng≠ l´i cfln nªm d≠Ìi Æ∏y s´ng. Hay trong c∏c s˘ ki÷n tr‰ng Æπi cÒa Ɔt n≠Ìc nh≠: ßπi l‘ 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi, c∏c HÈi nghfi c†p cao trong khu v˘c, l‘ Æ„n ti’p nguy™n thÒ quËc gia c∏c n≠Ìc..., c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ cÒa BOMICEN n„i ri™ng vµ BÈ T≠ l÷nh C´ng binh n„i chung ngµy Æ™m tham gia dfl t◊m, xˆ l˝ c∏c t›n hi÷u bom m◊n vÀt nÊ, Æ” c∏c s˘ ki÷n Æ≠Óc di‘n ra an toµn tuy÷t ÆËi. ô B∂o tµng C´ng binh hi÷n cfln tr≠ng bµy mÈt trong hai qu∂ bom {khÊng lÂ} cÒa M¸ mµ c∏n bÈ, chi’n s‹ BOMICEN tr˘c ti’p tham gia xˆ l˝ thµnh c´ng n®m 2006 tπi vÔng nÛi cao huy÷n An L∑o - B◊nh ßfinh. ßπi t∏ Nguy‘n Tr‰ng C∂nh - Gi∏m ÆËc BOMICEN, khi Æ„ tr˘c ti’p phÙ tr∏ch ƨn vfi xˆ l˝ k” lπi: ß©y lµ qu∂ bom ph∏t quang cÏ lÌn, Æ≠Íng k›nh h¨n 1m, ri™ng ph«n th©n bom dµi h¨n 3m, ch¯a hµng t†n thuËc nÊ. ßi“u nguy hi”m Æ∆c bi÷t lµ kh´ng c„ tµi li÷u l≠u tr˜ v“ loπi bom nµy, vµ ngfli nÊ cÒa bom Æ∑ bfi bãp, gÿ, kh„ th∏o gÏ, c∏ch læp ngfli nÊ cÚng kh∏c c∏c loπi bom th´ng th≠Íng.

Theo k’t qu∂ Æi“u tra cÒa Trung t©m C´ng ngh÷ xˆ l˝ Bom m◊n (BOMICEN) thuÈc BÈ T≠ l÷nh C´ng binh, hµng n®m trung b◊nh c∂ n≠Ìc c„ hµng ngh◊n ng≠Íi ch’t vµ bfi th≠¨ng do tai nπn bom m◊n vÀt nÊ cfln s„t lπi sau chi’n tranh. Ph«n lÌn nπn nh©n lµ trŒ em (chi’m 38%) vµ ng≠Íi trong ÆÈ tuÊi lao ÆÈng (48%).

N’u nÊ, s¯c c´ng ph∏ cÒa bom sœ v´ cÔng lÌn. VÌi quy’t t©m cao ÆÈ, k’t hÓp vÌi kinh nghi÷m vµ c´ng ngh÷ xˆ l˝, sau 6 ngµy th˘c hi÷n nhi÷m vÙ, qu∂ bom Æ∑ Æ≠Óc c∏c c∏n bÈ chi’n s‹ c´ng binh th∏o gÏ an toµn. ß’n BOMICEN mÈt ngµy cuËi n®m, t´i Æ∑ g∆p Thi’u t∏ VÚ H˜u Tr˘c - ng≠Íi vıa hoµn thµnh chuy’n c´ng t∏c xˆ l˝ bom m◊n vÀt nÊ dµi 4 th∏ng gi˜a rıng s©u T©y Nguy™n. Trong chuy’n Æi nµy, anh cÔng ÆÂng ÆÈi xˆ l˝ thµnh c´ng 2 t†n bom vµ 4 t†n Æπn trong Æfia h◊nh ÆÂi nÛi dËc, ph≠¨ng ti÷n vÀn t∂i kh´ng vµo Æ≠Óc tÀn n¨i, anh em ph∂i cuËc bÈ v≠Ót qu∑ng Æ≠Íng 12km ÆÂi nÛi mÌi Æ’n Æfia Æi”m xˆ l˝. Khi th∏o gÏ xong, anh em lπi ph©n c´ng nhau vÀn chuy”n bom Æπn kh·i hi÷n tr≠Íng bªng s¯c ng≠Íi. 4 th∏ng rflng ®n ngÒ gi˜a rıng s©u, kh´ng ›t ng≠Íi ÆÊ b÷nh v◊ s˘ khæc nghi÷t cÒa thÍi ti’t ngµy n„ng Æ™m lπnh. ßfia h◊nh hi”m trÎ, nhi“u khi ti’p ph»m ch≠a kfip Æ’n, anh em lπi Æ≠Óc nh˜ng ng≠Íi d©n trong vÔng Æem cho c∂ hoa qu∂, th˘c

ph»m, cÒi ÆËt... NhÍ c´ng t∏c d©n vÀn tËt, hi”u v“ phong tÙc tÀp qu∏n Æfia ph≠¨ng n™n anh em trong ÆÈi tπo Æ≠Óc quan h÷ tËt vÌi nh˜ng ng≠Íi d©n V©n Ki“u vÔng l©n cÀn. Bµ con cÚng r†t qu˝ tr‰ng vµ bi’t ¨n bÈ ÆÈi Æ∑ tÌi giÛp xˆ l˝ bom m◊n, lµm sπch di÷n t›ch 70ha Ɔt cho bµ con canh t∏c.

Ngoµi nhi÷m vÙ tr˘c ti’p dfl t◊m, xˆ l˝ bom m◊n vÀt nÊ, BOMICEN cfln phËi hÓp vÌi c∏c c¨ quan ch¯c n®ng th˘c hi÷n c∏c hoπt ÆÈng tuy™n truy“n, hÁ trÓ ng≠Íi d©n n©ng cao nhÀn th¯c, ki’n th¯c xˆ l˝ bom m◊n nhªm gi∂m sË nπn nh©n th≠¨ng vong do bom m◊n vÀt nÊ. B™n cπnh Æ„, BOMICEN cÚng ≠u ti™n cho c´ng t∏c nghi™n c¯u khoa h‰c c´ng ngh÷ dfl t◊m, xˆ l˝ bom m◊n vÀt nÊ, t®ng c≠Íng hÓp t∏c vÌi c∏c tÊ ch¯c trong vµ ngoµi n≠Ìc Æ” Æ»y nhanh hoπt ÆÈng xˆ l˝ bom m◊n, lµm sπch m´i tr≠Íng Ɔt Æai. {CuÈc chi’n Ɔu} cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh c´ng binh sœ cfln käo dµi vÌi bao gian nan v†t v∂ Æ” Æem lπi s˘ b◊nh y™n cho cuÈc sËng. ❑

❱ C´ng vi÷c cÒa c∏c c∏n bÈ, chi’n s‹ Î BOMICEN ©m th«m, l∆ng lœ nh≠ng kh´ng käm ph«n ∏c li÷t. Ånh TL

★ 039

xu©n

T©nM∑o 2011

SÉCH B£N HOA, ßÄN B£N S@NG ✑ TR¡N TRUNG KH¶•NG

040 ★

PGS V®n C≠¨ng - nguy™n Hi÷u tr≠Îng Nhµ tr≠Íng, ng≠Íi Æ∑ n™u l™n ˝ t≠Îng cÒa m◊nh {S∏ch b™n hoa, Ƶn b™n sÛng / Nghi÷p tr®m n®m theo b≠Ìc B∏c HÂ}. ß„ c„ th” lµ mÈt tri’t l˝ nh©n v®n s≠ phπm, mÈt g„c nh◊n cÒa tri’t h‰c - gi∏o dÙc ÆÈc Æ∏o, hay mÈt ph≠¨ng ch©m gi∏o dÙc - Ƶo tπo mµ ´ng tıng kh∏i qu∏t vµ theo ÆuÊi.

Trong cuÈc sËng ÆÍi th≠Íng, Trung t≠Ìng lµ ng≠Íi r†t y™u s∏ch, y™u ngh÷ thuÀt vµ tr©n tr‰ng binh nghi÷p. ßËi vÌi ´ng, {S∏ch}, {Hoa}, {ßµn}, {SÛng} lµ mÈt bi”u tr≠ng, mang t›nh ≠Ìc l÷. {S∏ch}, Æ∆c tr≠ng cho tri th¯c, truy“n t∂i t≠ t≠Îng ch›nh trfi - v®n ho∏, cho s˘ h‰c. H‰c hµnh, ÆÃn s∏ch x≠a nay r†t Æ≠Óc Æ“ cao {MÈt kho vµng kh´ng bªng mÈt nang ch˜}. Theo V.I. L™nin: {Kh´ng c„ s∏ch th◊ kh´ng c„ tri th¯c}.

Bµn v“ v†n Æ“ nµy, ChÒ tfich H Ch› Minh khºng Æfinh: {Ch›nh trfi tr‰ng h¨n qu©n s˘, qu©n s˘ mµ kh´ng c„ ch›nh trfi nh≠ c©y kh´ng c„ gËc, v´ dÙng lπi c„ hπi}. Cfln {Hoa}, {ßµn} lµ s˘ li™n t≠Îng v“ ÆÍi sËng tinh th«n, th»m m¸ vµ

❱ T◊nh qu©n d©n tr™n vÔng qu™ quan h‰. Ånh Ph≠¨ng HÂng

C

„ nh˜ng suy ngh‹, nh˜ng ph∏t ki’n mang t«m t≠ t≠Îng nh≠ng c«n c„ thÍi gian Æ” con ng≠Íi nh◊n nhÀn Æ«y ÆÒ h¨n v“ gi∏ trfi vµ t«m v„c cÒa n„. Lπi c„ nh˜ng v†n Æ“ th˘c ti‘n v´ cÔng sinh ÆÈng, h˜u ›ch nh≠ng v…n ch≠a Æ≠Óc kh∏i qu∏t, ÆÛc rÛt thµnh ch©n l˝. Vµ, c∏i mµ ta mong ÆÓi ch›nh lµ s∂n ph»m tr› tu÷ Æ≠Óc c´ Ɖng trong Æ„ nh˜ng Æi“u t©m huy’t Æ” nhi“u ng≠Íi chia sŒ, gi˜ g◊n, h‰c tÀp vµ t´n vinh. Trong h¨n ba chÙc n®m qua, Î Tr≠Íng S‹ quan Ch›nh trfi Æ∑ c„ kh´ng ›t nh˜ng con ng≠Íi lu´n say m™ vÌi s˘ nghi÷p {trÂng ng≠Íi} vµ Æ” lπi cho chÛng ta nhi“u ˝ t≠Îng s©u sæc nh≠ th’.

MÈt trong nh˜ng ng≠Íi mµ t´i muËn n„i Æ’n lµ Trung t≠Ìng,

v®n ho∏. CÚng nh≠ vÀy, {SÛng} lµ h◊nh ∂nh gæn b„ vÌi nhµ binh, vÌi nh˜ng ai l†y hoπt ÆÈng trong l‹nh v˘c qu©n s˘ lµm ngh“ nghi÷p.

Ch›nh v◊ th’, h◊nh t≠Óng: {S∏ch}, {Hoa}, {ßµn}, {SÛng} trong m´i tr≠Íng gi∏o dÙc - Ƶo tπo c∏n bÈ ch›nh trfi cho ta nhÀn di÷n Æ≠Óc hµm ngh‹a s©u sæc nh†t cÒa s˘ hoµ quy÷n gi˜a c∏c nh©n tË: Tri th¯c, ch›nh trfi, v®n ho∏ vµ qu©n s˘.

Ngay tı gi˜a thÀp ni™n 70 cÒa th’ k˚ tr≠Ìc, sau khi Ɔt n≠Ìc hoµ b◊nh, thËng nh†t, vÌi ph≠¨ng h≠Ìng x©y d˘ng qu©n ÆÈi trong t◊nh h◊nh mÌi Æ∆t ra nh˜ng y™u c«u cao trong Ƶo tπo ÆÈi ngÚ c∏n bÈ ch›nh trfi. Bªng tr∂i nghi÷m cÒa mÈt con ng≠Íi tıng kinh qua hai cuÈc kh∏ng chi’n chËng th˘c d©n Ph∏p vµ Æ’ quËc M¸ x©m l≠Óc, Trung t≠Ìng, PGS V®n C≠¨ng lu´n tr®n trÎ vÌi c´ng t∏c ch›nh trfi vµ Ƶo tπo c∏n bÈ ch›nh trfi. §ng bi’t {Æ„ lµ c∏i vi÷c ph∂i hi”u vµ c∂m ho∏ Æ≠Óc con ng≠Íi; tÀp hÓp, tÊ ch¯c, h≠Ìng d…n con ng≠Íi hµnh ÆÈng theo Æfinh h≠Ìng cÒa s˘ nghi÷p c∏ch mπng... ß„ th˘c s˘ lµ mÈt khoa h‰c, mÈt ngh÷ thuÀt, Æfli h·i ÆÈ dµy v“ tr› tu÷ vµ kinh nghi÷m. Hi”u Æ≠Óc con ng≠Íi Æ∑ kh„, c∂m ho∏ Æ≠Óc con ng≠Íi theo

[ V°N HïA ß•N Vë C• Sô ]

ch›nh Æπo cµng kh´ng d‘ dµng. Kh´ng hi”u Æ≠Óc con ng≠Íi, kh´ng c∂m ho∏ Æ≠Óc con ng≠Íi lµm sao mµ tÀp hÓp, tÊ ch¯c vµ h≠Ìng d…n h‰ hµnh ÆÈng theo Æfinh h≠Ìng?}. Vµ vÌi s˘ nhπy c∂m v“ ch›nh trfi, Trung t≠Ìng PGS V®n C≠¨ng bæt Æ«u Æi tı {tri th¯c}, coi Æ„ lµ y™u c«u nÈi tπi b™n trong tr≠Ìc nh†t Æ” ng≠Íi ch›nh trfi vi™n trÎ thµnh ng≠Íi c∏n bÈ vıa {hÂng}, vıa {chuy™n}. ßÂng thÍi, ´ng cÚng thºng thæn chÿ r‚ {V“ c®n b∂n, chÛng ta Æ∑ c„ nh˜ng nÈi dung vµ c∏ch gi∏o dÙc ÆÛng Ææn... nh≠ng cÚng th†y cfln phπm nh˜ng sai s„t, khuy’t Æi”m.

DÀy s∏ch mµ ch≠a ph∂i dÀy ng≠Íi}. Ph∂i ch®ng theo ´ng, {S∏ch b™n hoa} ch›nh lµ s˘ k’t hÓp cÒa c∏c y’u tË: Ch›nh trfi, tri th¯c, v®n ho∏ mµ tr≠Ìc h’t lµ v®n ho∏ lµm ng≠Íi, v®n ho∏ lµm l∑nh Æπo. {S∏ch b™n hoa} lµ s˘ hoµ quy÷n Æπt Æ’n tr◊nh ÆÈ cao v“ tri th¯c, v®n ho∏.

GiÍ Æ©y, s˘ h‰c kh´ng chÿ l÷ thuÈc vµo {s∏ch} mµ cfln bi’t l‹nh hÈi nh˜ng gi∏ trfi v®n ho∏ ng≠Íi Æ” con ng≠Íi thÛc Æ»y qu∏ tr◊nh t˘ gi∏o ho∏. Vµ nh≠ vÀy, gi∏o dÙc sœ Æπt Æ≠Óc c∂ hai y™u c«u: Trang bfi tri th¯c vµ nu´i d≠Ïng t©m hÂn, tıng b≠Ìc h◊nh thµnh vµ ph∏t tri”n nh˜ng ph»m ch†t, n®ng l˘c c«n thi’t trong nh©n c∏ch ng≠Íi c∏n bÈ ch›nh trfi. C„ lœ v◊ th’, trong nhi“u n®m Î c≠¨ng vfi Ph„ Hi÷u tr≠Îng, rÂi Hi÷u tr≠Îng Nhµ tr≠Íng, ´ng lu´n quan t©m Æ’n vi÷c n©ng cao tr◊nh ÆÈ h‰c v†n, mÎ rÈng giao l≠u v®n ho∏, t›ch c˘c thi’t lÀp c∏c mËi quan h÷ gi˜a Nhµ tr≠Íng vÌi c∏c c¨ sÎ gi∏o dÙc - Ƶo tπo Æπi h‰c c„ uy t›n trong vµ ngoµi qu©n ÆÈi. ß∆c bi÷t kh´ng ph∂i ng…u nhi™n, ´ng lu´n y™u c«u ph∂i x©y d˘ng Nhµ tr≠Íng th˘c s˘ trÎ thµnh m´i tr≠Íng v®n ho∏ {mÎ}, sinh ÆÈng ÆËi vÌi ng≠Íi h‰c. §ng khuy’n kh›ch mÁi h‰c vi™n c„ cuËn sÊ tay c´ng t∏c ch›nh trfi ghi lπi nh˜ng Æ∏nh gi∏, nhÀn xät cÒa m◊nh tr≠Ìc mÈt s˘ ki÷n thÍi s˘ nÊi bÀt tr™n th’ giÌi, trong n≠Ìc, qu©n ÆÈi, ƨn vfi vµ Æ≠a ra quan Æi”m cÒa ri™ng m◊nh.

D‹ nhi™n, trong cuËn sÊ c„ th” c„ c∂ th¨, c∂ nhπc, nh˜ng c∂m xÛc vµ nhÀt k˝ tuÊi xu©n. Vi÷c lµm cÙ th” Æ„ Æ∑ Æ≠Óc nhi“u th’ h÷ h‰c vi™n h≠Îng ¯ng, t˘ lÛc nµo Æ∑ trÎ thµnh mÈt th„i quen c´ng t∏c r†t khoa h‰c vµ gi∏ trfi. Nh˜ng cuËn sÊ tay †y d«n d«n trÎ thµnh ng≠Íi bπn th©n thi’t, nh≠ mÈt c»m nang trong hµnh trang cÒa mÁi h‰c vi™n cÒa tr≠Íng sau khi tËt nghi÷p.

Thi’u t≠Ìng H Bæc - nguy™n Ph„ Hi÷u tr≠Îng Nhµ tr≠Íng cÚng Æ∑ nhÀn xät: {Tı khi Ƶo tπo ch›nh trfi vi™n theo h≠Ìng Æ„, m´i tr≠Íng v®n ho∏ s≠ phπm cÒa Nhµ tr≠Íng trÎ n™n nhã nhµng, m“m mπi, nh©n v®n nh≠ng

❱ Trang bfi tri th¯c vµ nu´i d≠Ïng t©m hÂn lµ vi÷c c«n thi’t ÆËi vÌi mÁi ng≠Íi c∏n bÈ ch›nh trfi. Ånh Ph≠¨ng HÂng

r†t c„ chi“u s©u, ÆÛng vÌi ph≠¨ng ch©m Ƶo tπo c∏n bÈ ch›nh trfi cÒa ß∂ng thµnh ÆÈi ngÚ tr› th¯c qu©n s˘ c∏ch mπng}.

Ti’p nËi {S∏ch b™n hoa}, h◊nh t≠Óng {ßµn b™n sÛng} n„i l™n gi∏ trfi nh©n v®n qu©n s˘, tinh th«n c∂nh gi∏c, sΩn sµng chi’n Ɔu cao vµ kh∏t v‰ng hoµ b◊nh, gÓi nhæc ta nhÌ tÌi c©u h∏t quen thuÈc {DÔ rªng ÆÍi ta th›ch hoa hÂng/KŒ thÔ buÈc ta ´m c©y sÛng}. Ng≠Íi c∏n bÈ ch›nh trfi c«n ph∂i c„ s˘ am hi”u v“ v®n ho∏, ngh÷ thuÀt. H¨n n˜a, ph∂i bi’t sˆ dÙng v®n ho∏, ngh÷ thuÀt Æ” lµm c´ng t∏c ch›nh trfi. B∏c H tıng dπy c∏n bÈ ch›nh trfi: Ri™ng v“ c∏c chÛ, ch›nh trfi bi”u hi÷n ra trong lÛc Æ∏nh gi∆c. ß„ kh´ng ph∂i lµ ch›nh trfi chung chung, mµ lµ ch›nh trfi trong qu©n s˘, gæn vÌi hoπt ÆÈng qu©n s˘. Ch›nh v◊ th’, {ßµn b™n sÛng} kh´ng chÿ bao hµm ˝ ngh‹a th»m m¸, t◊nh c∂m, mµ cfln ch¯a Æ˘ng nh˜ng y™u c«u ph∏t tri”n nh˜ng ki’n th¯c, k¸ n®ng trong l∑nh Æπo, chÿ huy, t∏c chi’n. C´ng t∏c

ch›nh trfi t≠ t≠Îng trong qu©n ÆÈi ph∂i Æ≠Óc ti’n hµnh c„ s¯c thuy’t phÙc cao vµ kh´ng h“ kh´ c¯ng. {S∏ch b™n hoa, Ƶn b™n sÛng} cµng trÎ n™n Æ∆c sæc, hoµn chÿnh, th” hi÷n s˘ nh†t qu∏n v“ nÈi dung ˝ t≠Îng vµ c∏ch kh∏i qu∏t ho∏ cÒa Trung t≠Ìng, PGS V®n C≠¨ng. Qua thÍi gian, {S∏ch b™n hoa, Ƶn b™n sÛng} Æ∑ Æ≠Óc nhi“u ng≠Íi c∂m nhÀn, t´n vinh nh≠ mÈt ch©n l˝, mÈt kh»u hi÷u ÆÈc Æ∏o, mang ÆÀm ch†t nh©n v®n. ßi“u nµy cho ta li™n t≠Îng tÌi khuy’n c∏o v“ gi∏o dÙc cÒa UNESCO trong th’ k˚ XXI: {H‰c Æ” bi’t, h‰c Æ” lµm, h‰c Æ” lµm ng≠Íi vµ h‰c Æ” chung sËng cÔng nhau}. ThÀt t˘ hµo, {S∏ch b™n hoa, Ƶn b™n sÛng} lµ c∏ch th” hi÷n ri™ng, kh´ng chÿ phÔ hÓp vÌi ph≠¨ng ch©m, ph≠¨ng h≠Ìng gi∏o dÙc - Ƶo tπo cÒa ß∂ng mµ cfln c„ nhi“u nät thËng nh†t vÌi nh˜ng trÙ cÈt gi∏o dÙc mang th´ng Æi÷p hoµ b◊nh vµ nh©n v®n Æ„. ❑

★ 041

xu©n

T©nM∑o [ LêNH TRà ] 2011

Gˆi næng cho em mÔa xu©n nµy ✑ TR@C HÄ

Th˘c hi÷n chÒ tr≠¨ng cÒa Th≠Íng vÙ ß∂ng Òy - BÈ T≠ l÷nh BÈ ÆÈi Bi™n phflng v“ vi÷c Æi“u ÆÈng, lu©n chuy”n c∏n bÈ, n®m 2009, Æ∑ c„ hµng tr®m c∏n bÈ s‹ quan, qu©n nh©n chuy™n nghi÷p tı c∏c tÿnh ph›a Bæc l™n Æ≠Íng nhÀn nhi÷m vÙ tπi c∏c tÿnh ph›a Nam vµ T©y Nguy™n. Nh˜ng ngµy cuËi n®m, ph≠¨ng Nam kh´ng lπnh se sæt, kh´ng c„ sæc hoa Ƶo hÂng t≠¨i, nh˜ng t©m s˘ cÒa c∏c anh mang h¨i thÎ mÔa xu©n †m ∏p gˆi v“ hÀu ph≠¨ng.

T

´i g∆p ßπi Ûy Tr«n V®n Th‰ khi Æ’n c´ng t∏c tπi ßÂn Bi™n phflng Kh∏nh HÈi, BÈ chÿ huy BÈ ÆÈi bi™n phflng (BßBP) Cµ Mau. ßπi u˝ Tr«n V®n Th‰ tı ßÂn bi™n phflng Ba S¨n, BßBP Lπng S¨n vµo ßÂn bi™n phflng Kh∏nh HÈi, BßBP Cµ Mau tı th∏ng 7-2009. Nh◊n anh Th‰ nhi÷t t◊nh g„p s¯c cÔng anh em x©y d˘ng nhµ ßπi Æoµn k’t cho hÈ nghÃo Î x∑ Kh∏nh HÈi, hºn kh´ng ai ngh‹ rªng anh lµ c∏n bÈ mÌi Æ≠Óc Æi“u chuy”n vµo

042 ★

❱ Trung Ûy ßinh V®n H∂o hπnh phÛc b™n ng≠Íi vÓ trŒ. Ånh TrÛc Hµ

Æ©y c´ng t∏c. Bµ con Kh∏nh HÈi v…n c∂m ¨n anh v◊ dfip t’t Trung thu, ßπi Ûy Th‰ Æ∑ t˘ b· ti“n mua mÈt con b™ Æ” tÊ ch¯c li™n hoan cho c∏c ch∏u thi’u nhi tr™n Æfia bµn. Bi’t Æ≠Óc ˝ tËt cÒa anh, chÒ b∏n b™ chÿ l†y mÈt nˆa gi∏ trfi vµ sË ti“n †y ´ng cÚng g„p lu´n cho ÆÂn tÊ ch¯c Trung thu cho c∏c ch∏u. Ch›nh t†m lflng cÒa anh ÆËi vÌi ng≠Íi d©n n¨i Æ©y Æ∑ giÛp anh nhanh ch„ng trÎ thµnh ng≠Íi con, ng≠Íi anh, ng≠Íi em ÆËi vÌi ng≠Íi d©n n¨i mi÷t v≠Ín s´ng n≠Ìc Cµ Mau nµy. ßπi Ûy Tr«n V®n Th‰ c„ vÓ lµ gi∏o

vi™n Î Bæc Giang. C´ gi∏o lµng v◊ c∂m phÙc ng≠Íi l›nh c≠¨ng nghfi mµ v“ lµm d©u nhµ anh Æ” rÂi mÈt m◊nh c∏ng Æ∏ng c´ng vi÷c gia Æ◊nh cho anh Æ≠Óc an t©m b∂o v÷ v˜ng chæc chÒ quy“n an ninh bi™n giÌi. ß∆t gi∂ thuy’t, n’u T’t nµy anh kh´ng Æ≠Óc v“ sum h‰p cÔng gia Æ◊nh th◊ li÷u {c´ gi∏o} c„ ˝ ki’n g◊ kh´ng, ßπi Ûy Th‰ c≠Íi: {Vıa mÌi h´m tr≠Ìc g‰i Æi÷n v“ Æfinh lµm c´ng t∏c t≠ t≠Îng cho vÓ, ai ngÍ c´ †y lπi n„i: {GÌm, th◊ c¯ coi nh≠ m‰i n®m, c„ ph∂i mÁi n®m nay anh ph∂i xa nhµ Æ©u. Anh c¯ an t©m, vÓ l›nh bi™n phflng lµ chu»n

m˘c cÒa c©u {Th≠Ìc thÓ, vÓ l›nh} Ɔy}.

NhÌ lπi ngµy mÌi l™n Æ≠Íng nhÀn c´ng t∏c mÌi, Thi’u Ûy Tr≠¨ng V®n V≠¨ng thuÈc BÈ chÿ huy BßBP Thanh H„a n„i: Khi nhÀn vµ th˘c hi÷n quy’t Æfinh lu©n chuy”n c∏n bÈ vµo BßBP Ki™n Giang, th†y m◊nh {b∂n l‹nh 1 th◊ vÓ m◊nh b∂n l‹nh 10}. VÓ anh, c´ gi∏o L≠¨ng Thfi Hà (Î x∑ Quang Chi”u, M≠Íng L∏t, Thanh H„a) vıa v“ nhµ chÂng Æ≠Óc 2 tu«n th◊ chÂng nhÀn gi†y b∏o l™n Æ≠Íng nhÀn c´ng t∏c mÌi tπi BßBP Ki™n Giang. Ng≠Íi vÓ trŒ ch≠a kfip †m h¨i chÂng Æ∑ ph∂i chia tay. Ngµy ti‘n chÂng, bi’t rªng sœ cfln l©u læm mÌi Æ≠Óc g∆p lπi nh≠ng c´ v…n nÎ nÙ c≠Íi cho chÂng an t©m l™n Æ≠Íng nhÀn c´ng t∏c.

Thi’u Ûy V≠¨ng t©m s˘: {VÓ cµng t· ra

ngÀp ngıng dπm ˝ {T’t nµy, c„ khi...} th◊ vÓ anh c≠Íi t≠¨i: {T’t nµy, anh gˆi cho mã con em cµnh mai Æ” c„ c∂m gi∏c Æ„n xu©n cÔng anh trong Æ„. Ä, anh gˆi v“ mÈt ›t næng cÚng Æ≠Óc v◊ ngoµi nµy lπnh læm}. Anh bi’t, Æ„ lµ lÍi ÆÈng vi™n cÒa vÓ. ßÈng vi™n anh cÚng ch›nh lµ t˘ ÆÈng vi™n ch›nh m◊nh.

Trung Ûy ßinh V®n H∂o, qu™ Th∏i B◊nh lπi Æ” cho t´i †n t≠Óng {can Æ∂m} Æ” ng≠Íi y™u xinh nh≠ mÈng Î gi˜a chËn thÒ Æ´ Æ” v“ nhÀn c´ng t∏c tπi BßBP B◊nh ßfinh. ThÀm ch›, Æ©y kh´ng ph∂i lµ l«n Æ«u {rÃn b∂n l‹nh xa nhau cho ng≠Íi y™u} bÎi anh tıng ng≠Óc xu´i tr™n bi™n giÌi Lµo Cai, 3 n®m c´ng t∏c n¨i Æ∂o xa Bπch Long V‹ (BßBP H∂i Phflng). GiÍ th◊ anh nhÀn c´ng t∏c tπi

❱ Cµnh mai vµng Æ„n xu©n.

th´ng c∂m th◊ m◊nh cµng th†y th≠¨ng.

L†y chÂng bÈ ÆÈi thÍi b◊nh mµ c¯ nh≠ thÍi chi’n. M◊nh b∂n l‹nh v˜ng vµng rÂi, chÿ th≠¨ng ng≠Íi phÙ n˜}. BË mã anh lo læng læm, th’ nh≠ng v…n ph∂i ÆÈng vi™n. ßÈng vi™n con trai cÚng ch›nh lµ ÆÈng vi™n con d©u. GiÍ Thi’u Ûy V≠¨ng Æ∑ trÎ thµnh bË cÒa cÀu con trai 1 tuÊi.

MÈt gia Æ◊nh Î hai mi“n bi™n giÌi, c∏ch nhau g«n 2.000 c©y sË nh≠ng ch≠a lÛc nµo h‰ c∂m th†y xa. MÔa xu©n mÌi lπi v“ cµng khi’n anh th≠¨ng vÓ, nhÌ con bÎi xu©n nµy, c„ khi gia Æ◊nh nh· cÒa anh ph∂i Æ„n T’t Î hai n¨i. G‰i cho vÓ,

ßÂn bi™n phflng ß“ Ghi, BßBP B◊nh ßfinh tı th∏ng 6-2009. H·i anh c„ th†y {m·i} kh´ng khi li™n tÙc lu©n chuy”n c´ng t∏c nh≠ vÀy, anh b∂o: {C¯ coi nh≠ Æ©y lµ c¨ hÈi Æ” cho m◊nh sËng theo chÒ ngh‹a x™ dfich. Lµ bÈ ÆÈi, m†y ai Æ≠Óc nh≠ th’. Bi’t Æ≠Óc nhi“u n¨i sœ th™m vËn sËng cho m◊nh. H¨n n˜a, lµ ng≠Íi l›nh th◊ ph∂i Æi b†t c¯ n¨i Æ©u tÊ ch¯c ph©n c´ng}. H·i chuy÷n t◊nh y™u, anh c≠Íi tÒm tÿm: {N®m nay th◊ t´i Æ∑ kh´ng ph∂i n„i dËi mã n˜a rÂi}. NhÌ n®m tr≠Ìc, khi anh th´ng b∏o sœ Æi t®ng c≠Íng 4 n®m cho BßBP B◊nh ßfinh, mã anh gi∑y n∂y:

❱ T’t Πƨn vfi cÔng bµ con n¨i Æ„ng qu©n.

{T´i kh´ng c†m anh, nh≠ng anh c¯ c≠Ìi cho t´i mÈt c´ v“ Æ©y Æ∑ rÂi anh muËn Æi Æ©u th◊ Æi}. Th†y mã {quy’t li÷t} anh ph∂i Æ≠a bπn g∏i v“. Ai ngÍ khi bi’t bπn g∏i Æang h‰c tπi Hµ NÈi, mã anh cµng {sÓ m†t} n™n cµng {quy’t t©m} c≠Ìi.

Ngh‹ mÈt hÂi, anh b∂o: {Cfln c„ 1 tu«n n˜a lµ con Æi rÂi, kh´ng kfip c≠Ìi Æ©u.

Ra T’t con nghÿ phäp v“ sœ c≠Ìi}. H·i li÷u anh c„ {li“u} khi Æ” lπi ng≠Íi y™u Î Hµ NÈi Æ” vµo vÌi mi“n Trung c∏t træng nµy, Trung Ûy H∂o c≠Íi: {Y™u l›nh bi™n phflng th◊ b∂n l‹nh nhi“u chuy÷n ch¯ Æ©u ph∂i mÁi chuy÷n xa nhau. Th˘c t’ ch¯ng minh rÂi, kh´ng c„ chuy÷n g◊ x∂y ra. Xa th’ nµy cµng khi’n chÛng m◊nh gæn b„ vÌi nhau h¨n. N®m nay tr˘c T’t xong Πƨn vfi, m◊nh sœ ra Bæc tÊ ch¯c Æ∏m c≠Ìi. B‰n m◊nh Æ∑ Æ®ng k˝ vµ chÙp ∂nh c≠Ìi xong rÂi}.

Nh˜ng n®m tr≠Ìc Æ©y, Æ∑ c„ nh˜ng c∏n bÈ BßBP mi“n Bæc t®ng c≠Íng cho c∏c tÿnh ph›a Nam. N®m 2009, vi÷c lu©n chuy”n c∏n bÈ trÎ thµnh chÒ tr≠¨ng lÌn cÒa BÈ T≠ l÷nh, nhi“u c∏n bÈ ti’p tÙc Æ≠Óc t®ng c≠Íng, ÆÂng ngh‹a nhi“u c∏n bÈ Æ≠Óc g«n gia Æ◊nh sau nhi“u n®m xa c∏ch. Ni“m vui thÀt lÌn nh≠ng c∏c anh kh´ng qu™n tr∏ch nhi÷m vÌi ÆÂng ÆÈi.

BÎi vÀy mµ ngoµi vi÷c chu»n bfi T’t cho gia Æ◊nh, c∏c anh cfln thay nh˜ng ÆÂng ÆÈi mua mÈt cµnh Ƶo, cµnh mai ho∆c mang m„n quµ ÆÀm ch†t mi“n Nam gˆi tÌi tÀn gia Æ◊nh ÆÂng ÆÈi kh´ng c„ dfip v“ Æ„n T’t. Nh˜ng ngµy xu©n Æ«m †m b™n gia Æ◊nh, t´i cµng th™m th†m th›a nh˜ng thi÷t thfli, hi sinh th«m l∆ng cÒa ÆÂng ÆÈi n¨i bi™n c≠¨ng TÊ quËc. Xin gˆi Æ’n c∏c anh nh˜ng lÍi ch©n thµnh nh†t, c∂m ¨n c∏c anh Æ∑ chæc tay sÛng Æ” nh˜ng xu©n qua, xu©n nµy vµ nh˜ng mÔa xu©n tÌi Æ≠Óc b◊nh y™n. ❑

★ 043

xu©n

T©nM∑o 2011

❱ Ng≠Íi cha BÔi Tr‰ng ß∏ lu´n gi∏o dÙc con bªng kh∏t v‰ng ni“m tin cÒa ng≠Íi l›nh v≠Ót qua m‰i kh„ kh®n Æ” dµnh chi’n thæng.

Gieo kh∏t v‰ng cho con bªng ni“m tin ng≠Íi l›nh

K

h´ng ph∂i Æ’n b©y giÍ ng≠Íi ta mÌi bi’t Æ’n BÔi ߯c Thæng, h‰c sinh Tr≠Íng Trung h‰c phÊ th´ng chuy™n L™ Qu˝ ß´n (ßµ NΩng) Æoπt Huy ch≠¨ng Vµng quËc t’ m´n VÀt l˝, lµ mÈt trong 10 g≠¨ng m∆t trŒ ti™u bi”u n®m 2007, Æ≠Óc ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ Nguy‘n T†n DÚng t∆ng bªng khen, v.v.

Tuy nhi™n, c©u chuy÷n gia Æ◊nh cÒa {cÀu bä Vµng VÀt l˝} vµ c∏ch dπy con cÒa c˘u chi’n binh BÔi Tr‰ng ß∏ v…n ch≠a h“ cÚ.

T´i kh´ng m†y kh„ kh®n khi t◊m Æ’n khu tÀp th” ߨn vfi N32 (Binh Æoµn 12) lµ n¨i sinh ra vµ lÌn l™n cÒa BÔi ߯c Thæng. D‰c theo con Æ≠Íng ÆÈc Æπo, h’t

044 ★

✑ NGUYŸN Sè LONG

cua lπi Æ’n dËc, t´i c„ c∂m t≠Îng nh˜ng ng≠Íi d©n ph≠Íng Hfla Kh∏nh (Li™n Chi”u, ßµ NΩng) mµ t´i tıng g∆p Æ” h·i th®m Æ≠Íng Æ“u l†y Thæng lµm t†m g≠¨ng Æ” dπy con c∏i. V◊ vÀy Æi Æ’n Æ©u t´i cÚng Æ≠Óc bµ con tÀn t◊nh h≠Ìng d…n. C„ mÈt Æi“u Æ∆c bi÷t, m†y n®m g«n Æ©y, thÒ khoa cÒa mÈt sË tr≠Íng Æπi h‰c lµ h‰c sinh nghÃo v≠Ót kh„, BÔi ߯c Thæng tuy kh´ng ph∂i lµ thÒ khoa nh≠ng cÚng giËng h‰ Î ... c∏i nghÃo.

Kh∏c vÌi nh˜ng g◊ t´i t≠Îng t≠Óng, c˘u chi’n binh BÔi Tr‰ng ß∏ ti’p chÛng t´i trong c®n nhµ c†p bËn t≠Íng v∏ch Æ∑ nhuËm mµu r™u phong.

Tr≠Ìc Æ©y, mÈt sË bµi b∏o tıng vi’t BÔi ߯c Thæng lµ mÈt h‰c sinh con nhµ nghÃo, nh≠ng c„ ti’p cÀn th˘c t’ hoµn c∂nh gia Æ◊nh mÌi ph«n nµo hi”u Æ≠Óc s˘ ph†n Ɔu v≠¨n l™n cÒa Thæng n®m x≠a.

Ba cÒa Thæng, ´ng BÔi Tr‰ng ß∏, nguy™n ßπi Ûy, Ph„ ßπi ÆÈi tr≠Îng K40 (ƨn vfi N32, Binh Æoµn 12), b÷nh binh 2/3, Æ∑ v“ h≠u n®m 1987 v◊ l› do s¯c kh·e.

NguÂn thu cÒa gia Æ◊nh Æ” nu´i anh em Thæng ®n h‰c chÿ tı mÈt vµi phflng tr‰ cho sinh vi™n thu™ vµ ÆÂng l≠¨ng b÷nh binh cÒa ´ng ß∏. Song sË ti“n ›t ·i Æ„ cfln ph∂i chia n®m sŒ b∂y v◊ mã Thæng, bµ Nguy‘n Thfi V‹nh, kh´ng c„ vi÷c lµm, lπi bfi b÷nh Æau Æ«u kinh ni™n ph∂i thuËc thang th≠Íng xuy™n. Do Æ„, Æ” c„ Æ≠Óc BÔi ߯c Thæng h´m nay, trong hoµn c∂nh gia Æ◊nh nh≠ vÀy, Thæng ph∂i bæt Æ«u tı ch›nh m◊nh. Nh©n tË ti’p theo kh´ng käm ph«n quan tr‰ng lµ ph≠¨ng ph∏p dπy con c∏i cÒa ba mã vµ s˘ quan t©m cÒa nhµ tr≠Íng, ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng, bπn bÃ. Bªng gi‰ng n„i gi∂n dfi, c„ ph«n chÀm r∑i, c˘u chi’n binh BÔi Tr‰ng ß∏ t©m s˘ v“ nh˜ng n®m tuÊi th¨ cÒa Ưa con y™u: {Nhµ Î ngay cÊng ƨn vfi, n™n lÛc ch∏u cfln nh· t´i th≠Íng d…n n„ vµo xem c∏c chÛ bÈ ÆÈi luy÷n tÀp.

Bi’t con c„ t›nh hi’u ÆÈng, kh∂ n®ng quan s∏t tinh t’, mÁi l«n v“ nhµ, t´i lπi h·i n„ nh◊n th†y g◊, Æ∑ h‰c Æ≠Óc Æi“u g◊ Î c∏c chÛ. D«n d«n, t´i chuy”n t∂i vµo Æ«u Thæng t›nh t˘ gi∏c, nghi™m tÛc cÒa bÈ ÆÈi. ß∆c bi÷t, t´i Æ∑ gieo vµo lflng con trai kh∏t v‰ng, ni“m tin cÒa ng≠Íi l›nh, Æ„ lµ, quy’t t©m v≠Ót qua t†t c∂ m‰i kh„ kh®n Æ” giµnh chi’n thæng}.

Theo dflng hÂi ¯c cÒa ng≠Íi cha, d≠Íng nh≠ tı thuÎ †u th¨ BÔi ߯c Thæng Æ∑ hi”u Æ≠Óc hoµn c∂nh gia Æ◊nh, l‹nh hÈi Æ«y ÆÒ t©m nguy÷n cÒa ba mã n™n ngay tı n®m Æ«u cæp s∏ch tÌi tr≠Íng Thæng Æ∑ lµ mÈt trong nh˜ng h‰c sinh xu†t sæc vÌi Æi”m sË c∏c m´n th≠Íng xuy™n tr™n 9,0. Tuy nhi™n, nhu c«u h‰c tÀp ngµy mÈt ph∏t tri”n, Æfli h·i vÀt ch†t phÙc vÙ lÌn d«n theo bÀc h‰c.

Bi’t ba mã kh„ kh®n, Thæng kh´ng d∏m Æua Æfli theo chÛng bπn, nh≠ng cÚng kh´ng tr∏nh kh·i nh˜ng phÛt chπnh buÂn khi ngh‹ Æ’n quy”n s∏ch n©ng cao, chi’c m∏y vi t›nh... ß” mua Æ≠Óc

[ V°N HïA ß•N Vë C• Sô ]

Chuy÷n lπ cÒa l›nh Æ∂o CÔ lao Chµm ✑ H¤NG V¢N

* Ti’t ki÷m phÙ c†p x©y d˘ng hÀu ph≠¨ng

ß’n Ph©n ÆÈi 70 (BÈ CHQS tÿnh Qu∂ng Nam) Æ„ng tr™n CÔ lao Chµm, chÛng t´i nghe k” chuy÷n vui. Th∏ng 9-2009, c„ vÓ chÂng n´ng d©n vÔng nÛi l∆n lÈi t◊m Æ’n Ban chÿ huy vÌi vŒ m∆t lo ©u. Theo h‰, chi’n s‹ Bn≠Ìc G„t, ßπi ÆÈi ph∏o phflng kh´ng 37 - con trai h‰ Æ∑ l†y ti“n cÒa ƨn vfi Æ” gˆi v“ cho gia Æ◊nh, ch¯ mÌi Æi bÈ ÆÈi lµm g◊ c„ ti“n. Ban chÿ huy Æ∑ vui vŒ gi∂i th›ch Æ„ lµ ti“n phÙ c†p mµ G„t Æ∑ ti’t ki÷m Æ≠Óc trong m†y th∏ng qua. Nghe chuy÷n, cha mã G„t r†t ÆÁi mıng vui: {C∏m ¨n ƨn vfi giÛp con t´i ti’t ki÷m! Thªng G„t nhµ t´i may mæn qu∏}.

Ti’t ki÷m phÙ c†p Æ” gˆi v“ cho gia Æ◊nh Æ∑ kh´ng cfln chuy÷n lπ Î Ph©n ÆÈi 70. ô ßπi ÆÈi hÁn hÓp, chi’n s‹ V‚ V®n Tham, d©n tÈc Co, x∑ Trµ Kot, Bæc Trµ My nhÀp ngÚ ÆÓt 2-2009 khoe: {ô Æ©y ®n uËng Æ«y ÆÒ, tÙi em chºng ph∂i ti™u g◊, chÿ c«n chi mÈt ›t mua d«u gÈi, xµ phflng, thuËc Æ∏nh r®ng. Ti“n phÙ c†p c„ th™m 30% khu v˘c bi”n Æ∂o, 10% binh chÒng, n™n em ti’t ki÷m Æ≠Óc 5 tri÷u ÆÂng rÂi. Em Æfinh Æem ti“n nµy v“ chπy ch˜a b÷nh khÌp cho mã vµ phÙ nu´i 2 em ®n h‰c}.

Hai n®m nay, tı khi ƨn vfi ph∏t ÆÈng {Ti’t ki÷m x©y d˘ng hÀu ph≠¨ng} r†t nhi“u chi’n s‹ Æ∑ bi’t ti’t ki÷m ti“n phÙ c†p gˆi v“ cho gia Æ◊nh ho∆c Æ” dµnh lµm vËn sau nµy mua sæm ph≠¨ng ti÷n lµm ®n. ߨn vfi ÆÈng vi™n c∏n bÈ c∏c c†p gi˜ ti“n giÛp chi’n s‹ n’u anh em y™u c«u vµ nh†t thi’t ph∂i ghi chäp Æ«y ÆÒ Æ” ng≠Íi gˆi y™n t©m. Qua 18 th∏ng trong qu©n ngÚ c„ chi’n s‹ ti’t ki÷m Æ≠Óc Æ’n 8 tri÷u ÆÂng, cfln mang v“ 5 Æ’n 6 tri÷u ÆÂng th◊ c„ hµng chÙc tr≠Íng hÓp. C„ chi’n s‹, ngµy l™n tµu ra qu©n, th†y nhi“u

ti“n qu∏, sÓ m†t, nªng n∆c nhÍ c∏n bÈ gi˜ giÛp cho Æ’n khi vµo bÍ mÌi d∏m nhÀn lπi.

* C∂ gia Æ◊nh {m™} Æ∂o

Trong c®n nhµ xinh xæn tr™n Æ∂o CÔ lao Chµm, Thi’u t∏ VÚ V®n ß›ch - Ph„ chÿ huy tr≠Îng Qu©n s˘ Ph©n ÆÈi 70 cÔng vÓ lµ VÚ Thfi Doan bÂi hÂi nhÌ lπi nh˜ng ngµy Æ«u lÀp nghi÷p Î Æ©y.

Qu™ Î H∂i D≠¨ng, tËt nghi÷p Tr≠Íng S‹ quan Ph∏o binh vµ nhÀn c´ng t∏c Î Ph©n ÆÈi 70 Æ≠Óc mÈt n®m th◊ VÚ V®n ß›ch lÀp gia Æ◊nh vÌi c´ g∏i cÔng lµng, lµm c´ng nh©n d÷t. ChÂng mÈt n¨i, vÓ mÈt nŒo, hµng n®m anh v“ th®m gia Æ◊nh cÚng chÿ Æ≠Óc mÈt hai l«n, ngµy T’t g∆p lÛc bi”n ÆÈng th◊ cÚng Ƶnh gˆi nÁi nhÌ v“ ph≠¨ng Bæc. N®m 1999, anh quy’t Æfinh Æ≠a vÓ vµ con g∏i nh· vµo Qu∂ng Nam. Nh˜ng ngµy Æ«u ra Æ∂o, ch≠a c„ chÁ Î, hai vÓ chÂng ph∂i thu™ nhµ, sau Æ„ vay ti“n lµm tπm 1 gian bu´n b∏n tπp h„a. N®m 2009, Æ≠Óc BÈ CHQS tÿnh hÁ trÓ 50 tri÷u ÆÂng, anh lµm th™m 2 phflng rÈng r∑i. Gian tπp h„a cÒa chfi nhÍ th’ cÚng b∏n nhi“u m∆t hµng h¨n, hai vÓ chÂng cµng c„ Æi“u ki÷n ch®m s„c vµ nu´i dπy con c∏i.

Chfi Doan khoe: C∂ gia Æ◊nh t´i ai cÚng {m™} Æ∂o. Hµng n®m, ´ng bµ nÈi ho∆c ngoπi cÔng c∏c ch∏u Î ngoµi Bæc vµo th®m vµ tÀn h≠Îng kh´ng kh› trong lµnh Î Æ©y, c„ khi Î c∂ th∏ng. Hi÷n nay CÔ lao Chµm lµ thæng c∂nh du lfich, kh∏ch vµo ra n≠Ím n≠Óp n™n vui hºn, mÌi th†y 12 n®m tr≠Ìc m◊nh quy’t Æfinh theo chÂng ra Æ∂o lµ... s∏ng suËt. ô tr™n Æ∂o, ngoµi tr≠Íng hÓp anh ß›ch Æ≠a vÓ tı Bæc vµo, sË c∏n bÈ cÒa ƨn vfi l†y vÓ tr™n Æ∂o t›nh ra Æ∑ l™n Æ’n 7 c∆p.

HÀu ph≠¨ng v˜ng chæc cµng lµm cho ng≠Íi l›nh gæn b„ vÌi n¨i Æ«u s„ng ng‰n gi„. ❑

❱ GiÍ nghÿ b™n ÆÂng ÆÈi . Ånh HÂng V©n

nh˜ng th¯ Æ„, Thæng bi’t gia Æ◊nh ph∂i dµnh dÙm c∂ mÈt thÍi gian dµi, thÀm ch› cfln ph∂i hπn ch’ chi ti™u. D…u con kh´ng n„i ra, nh≠ng ´ng ß∏ cÚng hi”u Æ≠Óc nÁi lflng cÒa n„. §ng bµn vÌi vÓ c„p nh∆t, tªn ti÷n, dµnh dÙm mua cho con mÈt vµi th¯ c«n thi’t. L©u l©u, hai cha con trfl chuy÷n vÌi nhau, c˘u chi’n binh BÔi Tr‰ng ß∏ lπi k” cho con nghe chuy÷n bÈ ÆÈi v≠Ót Tr≠Íng S¨n n®m x≠a. ≥ ´ng muËn n„i vÌi con rªng: Æ≠Íng Æ’n vinh quang kh´ng th” thi’u ch´ng gai. Sau mÁi l«n nh≠ vÀy, BÔi ߯c Thæng cµng th†m th›a lÍi dπy b∂o cÒa ng≠Íi cha.

T›nh t˘ gi∏c cÒa Thæng Æ≠Óc h◊nh thµnh tı nh·, khi lÌn l™n cµng bÈc lÈ r‚ nät. S˘ ham h‰c, kh∏t v‰ng v≠¨n l™n cÒa Thæng cfln Æ≠Óc th” hi÷n qua s˘ th∏n phÙc cÒa Thi’u t∏ L™ Anh Tu†n, ÆÂng ÆÈi cÒa ´ng ß∏: {C∏i thªng h‰c kinh læm! C„ h´m t´i Æ’n ch¨i th†y ch∏u tæm. Tay k◊ l≠ng, nh≠ng mæt v…n nh◊n vµo quy”n s∏ch Æ” tr™n bÀc th“m g«n Ɔy}. D…u bi’t rªng c„ Æ≠Óc thµnh c´ng h´m nay lµ nhÍ vµo kh∂ n®ng h‰c tÀp cÒa con, nh≠ng ´ng bµ BÔi Tr‰ng ß∏ vµ Nguy‘n Thfi V‹nh v…n kh´ng qu™n nhæc Æi, nhæc lπi c´ng ¨n cÒa th«y c´, ch›nh quy“n, SÎ Gi∏o dÙc vµ ßµo tπo thµnh phË ßµ NΩng, th«y trfl Tr≠Íng THPT chuy™n L™ Qu˝ ß´n., v.v. Bµ V‹nh bÔi ngÔi xÛc ÆÈng n„i: {Bi’t n„i lµm sao cho h’t c´ng ¨n cÒa c∏c th«y c´ gi∏o, cÒa SÎ Gi∏o dÙc vµ ßµo tπo, bπn bÃ, bµ con khËi phË, ch›nh quy“n thµnh phË ßµ NΩng Æ∑ giÛp ÆÏ em tr™n con Æ≠Íng h‰c tÀp}.

Trong k› ¯c cÒa bµ, h◊nh ∂nh c∏c th«y Nguy‘n QuËc Vi÷t, Ng´ Ng‰c ThÒy, Nguy‘n T®ng Cam, v.v. nh≠ ng≠Íi th©n trong gia Æ◊nh.

Hi÷n nay, BÔi ߯c Thæng Æang lµ sinh vi™n n®m th¯ 2 khoa ßi÷n tˆ vi‘n th´ng, thuÈc Tr≠Íng ßπi h‰c Adelade (Australia). Tı ph≠¨ng trÍi x¯ lπ, Thæng cÚng nh≠ gia Æ◊nh Æ“u chÿ c„ mÈt nguy÷n v‰ng duy nh†t: {ß≠Óc ti’p tÙc h‰c l™n Æ” v“ cËng hi’n cho qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc, Æ” Æ“n ¨n s©u cÒa ch›nh quy“n, gi∏o vi™n, h‰c sinh thµnh phË ßµ NΩng}. ßi“u Æ„ ©u cÚng lµ mÈt lœ th≠Íng t◊nh khi ng≠Íi cha Æ∑ gieo vµo lflng con ni“m tin, kh∏t v‰ng cÒa ng≠Íi l›nh Æ≠Óc cËng hi’n cho qu™ h≠¨ng. ❑

★ 045

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA SˇNG ] 2011

T’t vµ nÁi ni“m hoµi cÊ

T

´i c„ c´ bπn l†y chÂng M¸, giÍ sËng Î San Francisco, tı nhµ Æi ra c«u CÊng Vµng c„ vµi b≠Ìc ch©n. C´ †y chia sŒ rªng c∏i thÍi cfln du h‰c Î London, n®m nµo c¯ Æ’n giÍ khæc giao thıa lµ c´ lπi c∂m th†y v´ cÔng c´ ƨn vµ nhÌ nhµ. T´i ch≠a sËng l©u n¨i x¯ ng≠Íi bao giÍ, cµng ch≠a bao giÍ Æ≠Óc h≠Îng mÈt c∏i T’t Nguy™n Æ∏n Î n¨i kh´ng ph∂i nhµ cÒa m◊nh n™n ngπc

046 ★

✑ DI LI

nhi™n v◊ Æi“u nµy læm læm. C„ n„i m∑i t´i v…n kh´ng hi”u. T´i c¯ cho rªng ng≠Íi Vi÷t sinh sËng Î n≠Ìc ngoµi chÿ c„ th” c´ ƨn khi n≠Ìc ng≠Íi vµo Gi∏ng sinh, n≠Ìc ng≠Íi nhÈn nhfip n∏o n¯c Æ„n dfip nghÿ l‘ vµ qu«n tÙ gia Æ◊nh, lÛc †y m◊nh th†y m◊nh thıa ra th◊ mÌi c∂m th†y lπc l‚ng. Ch¯ cfln ngµy T’t Nguy™n Æ∏n, ng≠Íi x¯ h‰ v…n Æi lµm b◊nh th≠Íng, th◊ Æ©u c„ c∂m gi∏c †y. Song v“ sau r†t nhi“u ng≠Íi Vi÷t Î n≠Ìc ngoµi cÚng chia sŒ vÌi t´i c∂m gi∏c nµy, c∏i c∂m gi∏c c¯ Æ’n ngµy T’t Nguy™n Æ∏n lµ nÁi nhÌ nhµ, nhÌ qu™ h≠¨ng trong lflng h‰ lπi

rÈn l™n, h÷t mÈt ph∂n xπ c„ Æi“u ki÷n.

C´ bπn t´i k” v“ c∏i T’t Æ«u ti™n Î London, c´ cÚng chu»n bfi cho ngµy l‘ nh≠ Î nhµ: d‰n dãp thÀt sπch nhµ cˆa; kh´ng c„ hoa Ƶo, hoa mai hay c©y qu†t lµm c∂nh nh≠ng c´ mua Æ≠Óc mÈt b„ hoa Æ” trang hoµng cho c®n phflng thu™ bä t› tão cÒa m◊nh. {S∏ng mÂng MÈt, t´i cÚng t◊m Æ≠Óc Æ’n mÈt ng´i chÔa cÒa Vi÷t Nam sau hµng giÍ li“n ngÂi tr™n xe bu˝t, Æ” thæp nän h≠¨ng c«u an}, c´ n„i. ߆y lµ lÛc l≠u h‰c sinh, cfln sau nµy khi c´ Æ∑ hfla nhÀp vÌi cÈng ÆÂng ng≠Íi Vi÷t Æfinh c≠ Î M¸, th◊

Ånh H&J Library

cÚng nh≠ thµnh vi™n cÒa b†t k˙ cÈng ÆÂng Vi÷t ki“u nµo tr™n th’ giÌi, c´ c∂m th†y d‘ dµng h¨n khi chu»n bfi cho mÈt c∏i T’t Vi÷t.

Kh´ng T’t nµo c´ kh´ng mua cµnh Ƶo, c©y qu†t nh·, mua l∏ dong v“ g„i b∏nh ch≠ng, g„i gifl lÙa, gifl xµo, n†u canh m®ng...

VÌi ng≠Íi ph≠¨ng T©y, Gi∏ng sinh lµ dfip duy nh†t Æ” h‰ qu©y qu«n ÆÒ Æ«y cÔng gia Æ◊nh sau mÈt n®m bÀn rÈn. DÔ Î b†t c¯ Æ©u tr™n th’ giÌi, th’ nµo Gi∏ng sinh h‰ cÚng ph∂i bay v“ nhµ tham d˘ giÍ khæc thi™ng li™ng nµy. T’t T©y h‰ dµnh cho bπn bà lµ ph«n nhi“u, cfln Gi∏ng sinh nh†t

thi’t ph∂i Æ≠Óc Î b™n nh˜ng ng≠Íi th©n.

T’t Nguy™n Æ∏n cÒa ta c„ nh˜ng phong vfi thÀt Æ∆c bi÷t.

T´i tıng ch¯ng ki’n nhi“u chÒ doanh nghi÷p n≠Ìc ngoµi nÊi khÔng l™n v◊ c¯ Æ’n T’t lµ nh©n vi™n nghÿ r†t dµi ngµy. H‰ muËn c´ng vi÷c cÒa h‰ Æ≠Óc li™n tÙc vµ s˘ gi∏n Æoπn v◊ mÈt ngµy nghÿ l‘ bæt buÈc khi’n h‰ c∂m th†y phi“n lflng. ThÀm ch› ngay c∂ khi c´ng vi÷c Æang Æ’n hÂi n≠Ìc rÛt mµ ÆÛng vµo T’t th◊ dÔ c„ tr∂ l≠¨ng g†p Æ´i, g†p ba nh©n vi™n cÚng kh´ng lµm. SËng ch’t g◊ nh©n vi™n cÚng ph∂i nghÿ ®n T’t. V◊ th’, vµo lµm ®n tπi Vi÷t Nam mµ kh´ng hi”u v®n ho∏ Vi÷t th◊ r†t d‘ g∆p phi“n to∏i. C„ mÈt sË kh∏ch n≠Ìc ngoµi Æi du lfich bÙi Vi÷t Nam vµo dfip T’t Nguy™n Æ∏n chÿ vÌi mÙc Æ›ch kh∏m ph∏ l‘ hÈi th◊ th˘c s˘ {g∆p hπn}.

H‰ than phi“n rªng qu∏n x∏, cˆa hµng cˆa hi÷u Æ„ng cˆa im ÿm. ChÁ vui ch¨i kh´ng c„, ®n uËng cÚng kh´ng, chÿ cfln thÛ vui duy nh†t lµ v∑n c∂nh chÔa vµ Æi xem ph∏o hoa vµo Æ™m giao thıa.

N„i vÀy lµ Æ” th†y T’t Nguy™n Æ∏n cÒa chÛng ta quan tr‰ng Æ’n th’ nµo, nh≠ng theo thÍi gian, t©m th’ ng≠Íi d©n cÚng c„ nh˜ng bi’n ÆÊi, nh†t lµ trong thµnh phË hi÷n Æπi. Cµng ngµy t´i cµng th†y nhi“u ng≠Íi than phi“n v“ c∏i nÁi {sÓ T’t}, {ch∏n T’t}. ßµn ´ng sÓ T’t sœ c∂n trÎ c´ng vi÷c Æang chπy ro ro. ßµn bµ sÓ T’t v◊ {´sin} v“ qu™ h’t sœ ph∂i nai l≠ng ra mµ lµm vi÷c nhµ. T’t lµ ph∂i th®m vi’ng, ti’p Æ„n h‰ hµng, c∂ nh˜ng ng≠Íi ≠a th›ch vµ nh˜ng ng≠Íi kh´ng ≠a th›ch. T’t lµ ph∂i Æ´n Æ∏o ng≠Óc xu´i lo ch†t ng†t quµ bi’u, ng≠Íi v“ h≠u vµ ng≠Íi ch≠a v“ h≠u, ng≠Íi bi’t ¨n nhi“u vµ ng≠Íi bi’t ¨n ›t, mÁi ng≠Íi quµ mÈt ki”u. V◊ th’ T’t thÍi nay ph«n nµo Æ∑ kh∏c x≠a. T´i cfln nhÌ nguy™n vãn c∂m xÛc cÒa nh˜ng c∏i T’t c∏ch Æ©y hai chÙc n®m, khi t´i h∏o h¯c chÍ ÆÓi mÈt bÈ qu«n ∏o mÌi, khi t´i qu»n quanh b™n cha mã trong kh´ng kh› chÈn rÈn sæm T’t vµ chu»n bfi cho T’t. Mã t´i ch†t k◊n k◊n tr™n xe nh˜ng l∏ dong, gπo n’p, gµ trËng thi’n, b≠Îi bflng vµ d®m cµnh lay-¨n, th≠Óc d≠Óc, violet mÁi l«n Æi chÓ v“. Cha t´i ch‰n mua mÈt b∏nh ph∏o ÆÔng dµi hai mät mµ ´ng d˘ Æo∏n n®m nay n„ sœ nÊ r†t Æanh. ChÛng t´i lµm m¯t b›, m¯t cµ chua, cµ rËt th¨m ph¯c mÔi Æ≠Íng s†y. Vµ t´i g„p ph«n trang tr› kim tuy’n l™n nh˜ng cµnh Ƶo, ch‰n mÈt chi’c ga mÌi cfln h®ng hæc mÔi b®ng phi’n trong tÒ Æ” tr∂i l™n chi’c gi≠Íng con ngay trong phflng kh∏ch. Nh≠ng cµng ngµy nh˜ng c∂m gi∏c †y cµng mÍ nhπt nh≠ mÈt th¯ hÂi ¯c Æ∑ tr∂i dµi tı xa læc. Ngµy nay

chÛng ta kh´ng c«n ph∂i chÍ Æ’n T’t mÌi Æ≠Óc sæm qu«n ∏o mÌi, kh´ng ph∂i chÍ Æ’n T’t mÌi Æ≠Óc ®n mi’ng thfit gµ, mi’ng b∏nh ch≠ng, b∏nh m¯t. Nh˜ng th¯ †y c„ quanh n®m. ThÀm ch› giÍ kh´ng chÿ lay-¨n, th≠Óc d≠Óc, violet mµ ngµy th≠Íng chÛng ta cÚng mua hoa v“ cæm trong l‰, ÆÒ th¯ hoa, tı c∏c loπi hÂng ßµ Lπt cho Æ’n ly træng, rum, sa lem vµ Æfia lan. Tr≠Ìc, ngµy mÔng N®m, chÓ cfln l∏c Æ∏c. Nay mÔng Hai, ng≠Íi ta Æ∑ h‰p chÓ, chÿ c„ Æi“u lµ Ææt læm th´i, gi∏ c∂ t®ng g†p Æ´i vµ chÿ gi∂m d«n cho Æ’n tÀn Nguy™n ti™u. Hµng qu∏n mÔng 3 h«u nh≠ Æ∑ khai mÎ. ThÀm ch› chuÁi nhµ hµng ≥ Pepperonis cfln qu∂ng c∏o tı n®m tr≠Ìc rªng sœ mÎ hµng ngay tı s∏ng mÔng MÈt, nh©n vi™n mang Æ phÙc vÙ tÀn nhµ. VÀy lµ c∏c th˘c kh∏ch c¯ th’ nh†c Æi÷n thoπi g‰i pizza, spaghetti v“ ®n thay b∏nh ch≠ng, canh m®ng vµ b„ng xµo cho ÆÏ v†t v∂. Dong xe ngµy T’t trong væng tanh Æ≠Íng phË gi˜a c∏i lπnh Æang ng†m vµo tÀn da thfit cÚng mang lπi c∂m xÛc.

Nh≠ng T’t giÍ phË ph≠Íng kh´ng cfln væng læm n˜a, vµ kh› hÀu d≠Íng cÚng Æang n„ng d«n l™n.

Vµi n®m trÎ lπi Æ©y, dfip T’t ng≠Íi ta Æi du lfich nhi“u. Ng≠Íi n≠Ìc ngoµi sËng Î Vi÷t Nam Æ’n T’t Nguy™n Æ∏n Æi du lfich Æ∑ Ƶnh, thanh ni™n trai trŒ trong hÈi ph≠Ót Æi du lfich bÙi tÛm n®m tÙm ba Æ∑ Ƶnh, rÂi Æ’n nh˜ng ng≠Íi ÆÈc th©n cÚng ch∏n T’t mµ trËn nhµ Æi du lfich. N®m vıa rÂi t´i cÚng Æ„n T’t Î Sapa, Hµ Kh»u. ߪng nµo th◊ cÚng Æ≠Óc h≠Îng kh´ng kh› T’t vÌi Ƶo vÌi mÀn vµ nh˜ng dflng ng≠Íi H'm´ng, Dao ß· Æ´ng ÆÛc ngoµi cÊng chÓ phi™n. Thfi tr†n Sapa v…n n∏o n¯c nh≠ th≠Íng v◊ c∏c cˆa hµng cˆa hi÷u h«u nh≠ kh´ng Æ„ng cˆa Æ” phÙc vÙ kh∏ch du lfich. Ngµy T’t, ng≠Íi ta v…n c„ th” vµo qu∏n bar uËng mÈt ly cocktail hay ngÂi hÛt shisha b™n lfl s≠Îi.

PhË Æ n≠Ìng vÿa hà v…n hoπt ÆÈng r´m r∂ vÌi ÆÒ m„n c¨m lam, khoai n≠Ìng vµ tr¯ng gµ n≠Ìng. Nhµ hµng ki”u Ph∏p v…n phÙc vÙ sÛp kem, n†m b› Æ· vµ t´m sËt r≠Óu vang. Tfinh chºng h“ th†y vfi b∏nh ch≠ng, canh m®ng Æ©u n˜a. Th´i th◊ giÍ kh´ng kh› T’t Æ∑ kh∏c x≠a nhi“u. CÚng may ng≠Íi ta ch≠a thay Ƶo, qu†t, mÀn, mai bªng nh˜ng giËng hoa kh∏c. N’u kh´ng, nh˜ng g◊ ng≠Íi Vi÷t Î h∂i ngoπi Æang cË gæng sæm sanh, trang hoµng cho ngµy T’t rÂi ra cÚng chÿ cfln lµ mÈt nÁi ni“m hoµi cÊ. ❑

★ 047

xu©n

T©nM∑o 2011

C¡U TR¶òNG TI≈N N–T TH• X` HU⁄ ✑ HÄ THÄNH

C∏c vflm nhfip c«u c„ h◊nh b∏n nguy÷t r†t Æi÷u Ƶ duy™n d∏ng, h◊nh d∏ng Æ„ v“ c¨ b∂n Æ≠Óc gi˜ nguy™n cho tÌi ngµy nay. Chi ph› x©y c«u h’t kho∂ng 400 tri÷u ÆÂng, lµ mÈt sË ti“n r†t lÌn thÍi b†y giÍ.

Tı khi ra ÆÍi, c«u Tr≠Íng Ti“n c„ nhi“u t™n g‰i: C«u Thµnh Th∏i (t™n Vua tri“u Nguy‘n Æ≠¨ng thÍi), c«u Clämenceau (t™n cÒa mÈt ThÒ t≠Ìng Ph∏p thÍi Chi’n tranh th’ giÌi l«n th¯ nh†t), c«u Nguy‘n Hoµng (t™n chÛa Nguy‘n Æ∑ c„ c´ng khai ph∏, mÎ mang vÔng Ɔt ThuÀn Ho∏ gi˜a th’ k˚ 16 Æ’n Æ«u th’ k˚ 17.)... nh≠ng t™n g‰i cuËi cÔng cho tÌi b©y giÍ lµ c«u Tr≠Íng Ti“n (Trµng Ti“n), do vfi tr› c«u qua s´ng H≠¨ng g«n x≠Îng ÆÛc ti“n x≠a kia cÒa tri“u Æ◊nh nhµ Nguy‘n. Tr≠Ìc khi c«u Tr≠Íng Ti“n Æ≠Óc x©y d˘ng, n¨i Æ©y c„ mÈt b’n Æfl ngang cÚng mang t™n Tr≠Íng Ti“n.

C©y c«u duy™n d∏ng nªm tr™n m∂nh Ɔt th¨ mÈng mi“n Trung lπi c„ sË phÀn kh´ng y™n ∂ chÛt nµo. C«u Æ∑ tr∂i

Ånh Hµ Thµnh

048 ★

C

Úng nh≠ c«u Long Bi™n bæc qua s´ng HÂng Î Æfia phÀn Hµ NÈi, c«u Tr≠Íng Ti“n lµ c©y c«u Æ«u ti™n bæc qua s´ng H≠¨ng Î Hu’, ngay s∏t kinh thµnh. ß©y cÚng lµ mÈt trong nh˜ng c©y c«u Æ«u ti™n Æ≠Óc x©y d˘ng Î ß´ng D≠¨ng vµo cuËi th’ k˚ 19, Æ«u th’ k˚ 20 theo k¸ thuÀt vµ vÀt li÷u mÌi cÒa ph≠¨ng T©y vÌi k’t c†u thäp (tr≠Ìc Æ„ Æ“u lµ nh˜ng c©y c«u ngæn, lµm tı vÀt li÷u tre, gÁ...).

N®m Thµnh Th∏i th¯ 9 (1897), c«u Tr≠Íng Ti“n Æ≠Óc kh©m s¯ Trung K˙ Leväcque giao cho h∑ng Eiffel cÒa n≠Ìc Ph∏p (nÊi danh vÌi c´ng tr◊nh Th∏p Eiffel Î Paris) thi’t k’. C«u Æ≠Óc khÎi c´ng x©y d˘ng sau Æ„ vµ Æ’n n®m Thµnh Th∏i th¯ 11 (1899) th◊ hoµn thµnh. Nh≠ vÀy, c«u Tr≠Íng Ti“n c„ tuÊi nhi“u h¨n c«u Long Bi™n Î Hµ NÈi. Khi hoµn thµnh, c«u c„ c†u trÛc 6 vµi 12 nhfip, chi“u dµi c«u 401m, b“ ngang lflng c«u 6m20, m∆t c«u lÛc Æ„ chÿ mÌi l∏t bªng v∏n gÁ lim.

qua nhi“u thay ÆÊi vµ c∂ nh˜ng bi’n cË Æau th≠¨ng, mang sË phÀn th®ng tr«m cÔng x¯ Hu’ trong h¨n mÈt th’ k˚.

Khi mÌi hoµn thµnh, lµ mÈt c©y c«u thäp v˜ng chæc - k’t c†u vµ k¸ thuÀt x©y d˘ng v®n minh cÒa ph≠¨ng T©y - c«u Tr≠Íng Ti“n (khi Æ„ mang t™n Thµnh Th∏i) khi’n cho ch›nh quy“n th˘c d©n kh´ng kh·i t˘ hµo. Vi™n toµn quy“n ß´ng D≠¨ng t˘ Ææc tuy™n bË: {Khi nµo c«u sÀp th◊ Ph∏p sœ tr∂ ÆÈc lÀp cho n≠Ìc Nam}. Kh´ng ngÍ chÿ sau 5 n®m (n®m Nh©m Th◊n - 1904), c¨n b∑o lfich sˆ Æ∑ x´ ÆÊ c©y c«u thäp; c«u c„ 6 vµi th◊ 4 bfi h†t ÆÊ xuËng lflng s´ng. N®m 1906, c«u Æ≠Óc tu sˆa lπi, vµ m∆t c«u Æ≠Óc ÆÛc bªng b™ t´ng cËt thäp.

N®m 1937, d≠Ìi tri“u vua B∂o ßπi, c«u Tr≠Íng Ti“n Æ≠Óc trÔng tu, c∂i tπo lÌn. C«u Æ≠Óc mÎ rÈng hµnh lang hai b™n cho xe Æπp vµ ng≠Íi Æi bÈ. ô hµnh lang tπi vfi tr› trÙ c«u gi˜a 2 vµi c„ c∏c bao l¨n (ban c´ng) ph◊nh rÈng ra - lµ n¨i nghÿ ch©n, ngæm c∂nh hay tr∏nh nhau.

N®m 1946, c«u bfi sÀp hai ph›a t∂ ngπn do m◊n. Hai n®m sau, c«u Æ≠Óc tu sˆa tπm Æ” qua lπi. N®m 1953 c«u Æ≠Óc sˆa ch˜a hoµn chÿnh nh≠ cÚ.

Trong s˘ ki÷n tÊng ti’n c´ng mÔa xu©n n®m 1968, c«u Tr≠Íng Ti“n mÈt l«n n˜a lπi ÆÊ gÙc xuËng lflng s´ng H≠¨ng. Tπi thÍi Æi”m ngay sau Æ„, mÈt chi’c c«u phao Æ≠Óc d˘ng tπm l™n b™n cπnh Æ” nËi Æ´i bÍ; rÂi c«u Æ≠Óc tu sˆa tπm thÍi.

Sau khi k’t thÛc chi’n tranh, Ɔt n≠Ìc hfla b◊nh thËng nh†t (1975), m∑i tÌi n®m 1991 c«u Tr≠Íng Ti“n mÌi Æ≠Óc trÔng tu l«n n˜a. L«n kh´i phÙc, trÔng tu nµy käo dµi trong 5 n®m (19911995), do C´ng ty C«u 1 Th®ng Long Æ∂m nhi÷m. ô l«n trÔng tu nµy c„ nhi“u thay ÆÊi quan tr‰ng: ß„ lµ vi÷c dÏ b· c∏c ban c´ng Î hµnh lang hai b™n tπi vfi tr› c∏c trÙ c«u; lflng c«u (c∂ Æ≠Íng ch›nh vµ phÙ) bfi hãp lπi do ph∂i nãp th™m hai Ëng lan can (ÆÈ rÈng lflng c«u cÒa Æ≠Íng ch›nh Î gi˜a tı 6,20m nay cfln 5,40m); mµu s¨n ghi x∏m thay cho mµu nguy™n b∂n tı x≠a cÒa c«u lµ mµu nhÚ bπc; t†m bi”n ÆÂng gæn Î Æ«u c«u ghi ch˜ {C«u Trµng Ti“n}thay cho {C«u Tr≠Íng Ti“n} tπo n™n mÈt s˘ thi’u thËng nh†t v“ t™n g‰i c©y c«u.

Tı Festival Hu’ n®m 2002, c«u Tr≠Íng Ti“n Æ≠Óc læp Æ∆t mÈt h÷ thËng chi’u s∏ng ÆÊi mµu hi÷n Æπi, Æi“u khi”n bªng ph«n m“m lÀp tr◊nh. Khi chi“u bu´ng, cÚng lµ lÛc c©y c«u bæt Æ«u r˘c rÏ huy“n ∂o trong ∏nh ÆÃn mµu.

D…u tr∂i qua nhi“u th®ng tr«m lfich sˆ, d…u c„ nhi“u ÆÊi thay th◊ c«u Tr≠Íng Ti“n v…n soi b„ng tr™n dflng H≠¨ng Giang h¨n mÈt tr®m n®m qua, c«u Tr≠Íng Ti“n v…n lµ mÈt bi”u t≠Óng Æãp l∑ng mπn cÒa Ɔt cË Æ´, lµ mÈt nät

Dflng s´ng H≠¨ng ch∂y tr≠Ìc kinh thµnh PhÛ Xu©n, vµ b©y giÍ lµ ch∂y trong lflng thµnh phË Hu’ h¨n 100 n®m qua Æ∑ soi b„ng mÈt c©y c«u. Cho dÔ b©y giÍ vµ sau nµy Î Hu’ Æ∑ vµ sœ c„ nhi“u c©y c«u bæc qua dflng s´ng H≠¨ng, th◊ c©y c«u †y v…n gi˜ vai trfl quan tr‰ng v“ m∆t giao th´ng. Vµ h¨n th’ - c©y c«u †y m∑i lµ bi”u t≠Óng cÒa Ɔt cË Æ´, lµ gπch nËi cÒa lfich sˆ - tı qu∏ kh¯ tÌi hi÷n tπi vµ t≠¨ng lai. C©y c«u Æ„ mang t™n Tr≠Íng Ti“n.

th¨ x¯ Hu’. H◊nh d∏ng m“m mπi, duy™n d∏ng cÒa c©y c«u trong khung c∂nh th¨ mÈng Æ∑ gÓi n™n nhi“u c∂m xÛc cho c∏c v®n nh©n thi s‹. C«u Tr≠Íng Ti“n cÚng lµ mÈt Æfia danh gæn b„ vÌi cuÈc sËng, t◊nh y™u cÒa con ng≠Íi n¨i Æ©y: {C«u Tr≠Íng Ti“n s∏u vµi m≠Íi hai nhfip Em theo kh´ng kfip, tÈi læm anh ¨i!

B†y l©u mang ti’ng chfiu lÍi Anh c„ xa em Æi n˜a, cÚng tπi ´ng TrÍi n™n xa} (Ca dao) CÚng c„ tµi li÷u cho rªng Æ©y lµ th¨ cÒa ´ng Hoµng gi∏p ßÁ Huy Li™u (ng≠Íi Nam ßfinh) s∏ng t∏c.

N®m 1941, trong thÍi gian l≠u lπc tÌi x¯ Hu’, thi s¸ Nguy‘n B›nh Æ∑ v› nät cong cong cÒa nhfip c«u cÔng mµu s¨n nhÚ bπc (nguy™n b∂n) nh≠ h◊nh ∂nh cÒa chi’c l≠Óc ngµ: {...C«u cong nh≠ chi’c l≠Óc ngµ S´ng dµi m∏i t„c cung nga bu´ng hÍ...} (Vµi nät Hu’ - Nguy‘n B›nh) Nh˜ng th®ng tr«m lfich sˆ cÒa c«u Tr≠Íng Ti“n cÚng Æ≠Óc ghi chäp lπi r†t nhi“u bªng thi ca, ©m nhπc. N®m 1946, c«u bfi sÀp vµ Æ∑ c„ c©u ca mang ©m h≠Îng hfl s´ng th’ nµy: C«u Tr≠Íng Ti“n b†y nhi™u ni™n (n®m) qua lπi, K” t˘ ÆÍi Thµnh Th∏i Æ’n nay.

Chπnh lflng bi’t h·i ai Æ©y, Vi÷c chi n™n nÁi Æang tay d¯t c«u? ß∏p rªng: Ch› quy’t thæng Ph∏p T©y N™n c«u n«y ph∂i ph∏, Qua s´ng cfln nhi“u ng∑ ßıng buÂn b∑ em ¨i.

N≠Ìc non kh´i phÙc Æ≠Óc rÂi, C«u n«y bæc lπi, kh´ng m†y hÂi Æ„ em...

H¨n mÈt tr®m n®m qua, c«u Tr≠Íng Ti“n Æ∑ nËi Æ´i bÍ s´ng H≠¨ng, lµ s˘ k’t nËi gi˜a kinh thµnh cÊ k›nh, nh˜ng cung Æi÷n vµng son, nh˜ng ki’n trÛc tr«m m∆c r™u phong... Î bÍ bæc vÌi

mÈt thµnh phË mÌi ph∏t tri”n, nh˜ng nhµ cao t«ng hi÷n Æπi, nh˜ng khu d©n c≠ Æ´ng ÆÛc nhÈn nhfip Æ«y s¯c sËng... Î bÍ nam. C©y c«u m∂nh mai †y lπi lµ s˘ k’t nËi Æ«y quan tr‰ng vµ ˝ ngh‹a cÒa lfich sˆ, cÒa qu∏ kh¯ - hi÷n tπi, vµ lµ ni“m tin - kh∏t v‰ng cÒa t≠¨ng lai.

Lfich sˆ, vfi tr› vµ sË phÀn c«u Tr≠Íng Ti“n m∆c nhi™n Æ∑ lµm cho c©y c«u mang mÈt tr‰ng tr∏ch vµ cÚng lµ ni“m t˘ hµo. Cho dÔ sau nµy c„ nhi“u c©y c«u kh∏c bæc qua s´ng H≠¨ng Î nh˜ng thÍi Æi”m kh∏c nhau, vfi tr› kh∏c nhau: c«u Bπch HÊ, c«u PhÛ Xu©n, c«u B∑i D©u...; th◊ c«u Tr≠Íng Ti“n v…n lµ c©y c«u sË mÈt, c©y c«u Æãp nh†t, ti™u bi”u nh†t cÒa Ɔt cË Æ´.

C„ mÈt ng≠Íi con x¯ Hu’ Î ph≠¨ng trÍi xa Æ∑ n„i rªng: {Tr≠Íng Ti“n lµ chi’c c«u Æfinh m÷nh cÒa Hu’. ß’n Hu’ mµ ch≠a Ưng tr™n c«u lµ ch≠a v´ tÌi Hu’, chÿ mÌi tπt qua Hu’ mµ th´i...} Qu∂ vÀy, cË Æ´ Hu’ dÔ c„ bao c´ng tr◊nh Æ≠Óc x’p hπng di s∂n v®n h„a th’ giÌi; th◊ c«u Tr≠Íng Ti“n v…n lµ mÈt h◊nh ∂nh rπng ngÍi, ti™u bi”u. C©y c«u mang d∏ng v„c nhã nhµng, m“m mπi, uy”n chuy”n... nh≠ t©m hÂn vµ t›nh c∏ch dfiu dµng, tr«m læng cÒa ng≠Íi d©n x¯ Hu’; nh≠ nät hi“n hfla th¨ mÈng, trong trŒo cÒa dflng H≠¨ng Giang. C«u Tr≠Íng Ti“n in s©u trong lflng mÁi ng≠Íi d©n n¨i Æ©y vµ c∂ nh˜ng du kh∏ch nh≠ mÈt bi”u t≠Óng cÒa Ɔt cË Æ´.

H◊nh ∂nh nh˜ng nhfip c«u cong cong soi b„ng xuËng dflng s´ng, in tr™n b«u trÍi; h◊nh ∂nh nh˜ng tµ ∏o dµi n˜ sinh b™n c«u, nh˜ng con thuy“n tr™n dflng s´ng d≠Ìi ch©n c«u, nh˜ng t∏n ph≠Óng Æ· hoa Æ«u c«u; h◊nh ∂nh c©y c«u s∏ng r˘c rÏ lung linh trong Æ™m... m∑i lµ nh˜ng k˝ ¯c Æãp, nh˜ng ©m Æi÷u vµ ng´n tı Æãp l∑ng mπn Æ’n mu´n ÆÍi cÒa bµi th¨ x¯ Hu’. ❑

★ 049

[ PHïNG S# ÅNH ]

Hoa rıng

050 ★

❱ THÉI PHI£N

★ 051

xu©n

T©nM∑o [ L°NG KêNH V°N HïA ] 2011

ß\NG

BI⁄N THÄNH S# PHI≈N PH`C ● NG§ HOÄI PH¶•NG

052 ★

Ånh H&J Library

V

i÷c t∆ng hoa cho ng≠Íi bi”u di‘n tr™n s©n kh†u trong c∏c hÈi di‘n v®n ngh÷ hay khi c∏c Æoµn ngh÷ thuÀt v“ phÙc vÙ tπi ƨn vfi th” hi÷n s˘ ng≠Ïng mÈ, tπo n™n s˘ ÆÈng vi™n kh›ch l÷ r†t lÌn ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi bi”u di‘n, lµ ÆÈng l˘c g„p ph«n lµm cho ng≠Íi bi”u di‘n t˘ tin Æ” th” hi÷n tËt t∏c ph»m cÒa m◊nh tr™n s©n kh†u vµ tr≠Ìc kh∏n gi∂, nh†t lµ nh˜ng {ca s‹} kh´ng chuy™n. Song

hi÷n nay, kh´ng ›t c∏n bÈ, chi’n s‹ Æ∑ vµ Æang bi’n vi÷c t∆ng hoa trÎ thµnh s˘ phi“n ph¯c ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi Æ≠Óc t∆ng hoa.

Th¯ nh†t, v“ thÍi Æi”m t∆ng hoa, th´ng th≠Íng trong mÈt ti’t mÙc bi”u di‘n khi ngıng tr◊nh bµy xong, m‰i ng≠Íi mÌi l™n t∆ng hoa nh≠ng nhi“u ng≠Íi v…n ung dung mang hoa l™n t∆ng khi ng≠Íi h∏t Æang h∏t. ßi“u nµy Æ∑ lµm ∂nh h≠Îng kh´ng nh· Æ’n ng≠Íi Æang h∏t. BÎi lœ h‰ sœ bfi {v≠Ìng} khi k’t hÓp c∏c ÆÈng t∏c di‘n xu†t cÒa m◊nh trong lÛc bi”u di‘n, ho∆c sœ bfi chi phËi Æ’n ch†t l≠Óng bµi h∏t khi vıa h∏t vıa bfi ph©n t∏n c∂m gi∏c v◊ ph∂i Æ„n l†y hoa cÒa ng≠Íi t∆ng. Nh≠ vÀy sœ ∂nh h≠Îng Æ’n mπch c∂m xÛc cÒa ng≠Íi Æang h∏t, nh†t lµ c∏c ca s‹ chuy™n nghi÷p. Mµ khi Æ∑ bfi ph©n t∏n th◊ t∏c ph»m h‰ tr◊nh bµy sœ kh´ng tr‰n vãn Î mÈt g„c ÆÈ nh†t Æfinh, c∂m xÛc sœ bfi ngæt qu∑ng vµ Æi“u nµy cÚng g©y ra kh´ng ›t s˘ kh„ chfiu ÆËi vÌi ng≠Íi Æang xem Î d≠Ìi. L˝ gi∂i v“ hi÷n t≠Óng nµy, nhi“u ng≠Íi {v´ t≠} cho bi’t: {T∆ng lÛc h∏t xong th◊ cfln ˝ ngh‹a g◊ n˜a, lÛc m◊nh Æang nghe hay th◊ l™n bµy t· t◊nh c∂m mÌi s≠Ìng ch¯!

V∂ lπi lÛc Æ„ Æ≠Óc m‰i ng≠Íi bi’t Æ’n, chÛ ˝ Æ’n, Æ≠Óc quay phim, chÙp ∂nh cÔng ng≠Íi m◊nh m’n mÈ mÌi th›ch ch¯!}.

Th¯ hai, lµ hi÷n t≠Óng lµm m†t c∂nh quan ƨn vfi khi nhi“u ÆÂng ch› tranh thÒ bŒ hoa trong v≠Ín mang Æi t∆ng. V◊ vÀy, h÷ lu˛ sau khi c∏c ÆÓt bi”u di‘n v®n ngh÷ Πƨn vfi kh´ng g◊ kh∏c lµ s˘ x¨ x∏c, ti™u Æi“u cÒa c∏c v≠Ín hoa trong khu´n vi™n ƨn vfi mµ tr≠Ìc Æ„ n„ Æ≠Óc dµy c´ng ch®m s„c.

Th¯ ba, hi÷n t≠Óng t∆ng hoa ki”u {xoay vflng}. Khi t∆ng hoa cho ng≠Íi nµy xong sau Æ„ g∆p ng≠Íi h∏t vıa rÂi {xin} lπi Æ” t∆ng cho ng≠Íi kh∏c! ßi“u nµy cÚng tπo n™n s˘ khi’m nh∑ ÆËi vÌi ng≠Íi mµ m◊nh vıa t∆ng xong.

Tı nh˜ng th˘c t’ tr™n, l∑nh Æπo chÿ huy c∏c ƨn vfi, nh†t lµ c∏c ƨn vfi c¨ sÎ c«n t®ng c≠Íng c´ng t∏c qu∏n tri÷t, gi∏o dÙc cho c∏n bÈ chi’n s‹ trong ƨn vfi m◊nh trong vi÷c t∆ng hoa mÈt c∏ch c„ v®n ho∏, Æ” vi÷c t∆ng hoa kh´ng trÎ n™n x´ bÂ, l÷ch lπc, lµm m†t Æi c∏i vŒ Æãp nguy™n b∂n cÒa n„ hay lµ nh˜ng s˘ l∑ng ph› kh´ng c«n thi’t. N’u th˘c s˘ y™u m’n mÈt t∏c ph»m hay mÈt gi‰ng h∏t, h∑y thÀt lflng læng nghe vµ c∂m nhÀn n„, bi”u lÈ s˘ Òng hÈ cÒa m◊nh bªng nh˜ng trµng ph∏o tay mÈt c∏ch ch©n thµnh vµ nÂng nhi÷t ngay sau ti’t mÙc. ß„ lµ mÈt s˘ cÊ vÚ ÆÈng vi™n v´ cÔng lÌn Æπt Æ’n gi∏ trfi ch©n thÀt mµ kh´ng c«n ph´ tr≠¨ng ƨn thu«n bªng nh˜ng b„ hoa! ❑

BLOG CHOMñING¶òI

{T’t l›nh} Æ«u ti™n

ß

∑ ba m≠¨i tuÊi ÆÍi, h¨n chÙc n®m tuÊi q u © n , nh≠ng mÁi khi mÔa xu©n v“, t´i lπi nhÌ c∂m gi∏c xÛc ÆÈng bÂi hÂi cÒa l«n Æ„n t’t Æ«u ti™n trong ÆÍi qu©n ngÚ cÒa m◊nh, c∏i thÍi mµ t´i cfln lµ mÈt anh l›nh t©n binh, qu«n ∏o rÈng thÔng th◊nh vµ mang c«u vai binh nh◊ tr™n vai.

N®m Æ„, nh˜ng ngµy gi∏p t’t, kh´ng kh› kh»n tr≠¨ng, nhÈn nhfip khi’n c∂ ƨn vfi vui nh≠ vµo hÈi. M‰i ng≠Íi cÔng nhau tÊng d‰n v÷ sinh doanh trπi; phflng H Ch› Minh, khu nhµ lµm vi÷c, nhµ Î, nhµ ®n, nhµ b’p... Æ≠Óc d‰n dãp, quät v´i ve, trang hoµng nh≠ mÌi. Khu t®ng gia tÀp trung, m‰i ng≠Íi ch®m s„c v≠Ín rau xanh, mÈt sË lπi tÀp trung cæt c· Æ” t›ch tr˜ cho lÚ c∏ trong nh˜ng ngµy T’t. S´i nÊi nh†t v…n lµ khu nhµ b’p, tπi Æ©y c∏c {anh nu´i} {qu«n xæn m„ng lÓn} Æ´n Æ∏o ch’ bi’n th˘c ph»m; ngÂi khoanh trfln g„i nh˜ng chÂng b∏nh ch≠ng vu´ng v¯c... Tπi khu v≠Ín hoa thanh ni™n, t´i cÔng c∏c ÆÂng ÆÈi cÒa m◊nh nh≠ h®ng h∏i h¨n bÎi s˘ c„ m∆t cÒa c∏c ßoµn vi™n thanh ni™n Æfia ph≠¨ng cÔng ch®m s„c nh˜ng kh„m hoa cÛc, hoa ÆÂng ti“n... Kh´ng kh› chu»n bfi Æ„n t’t, Æ„n xu©n vui vŒ, nhÈn nhfip Πƨn vfi khi’n trong t´i trµo d©ng nÁi nhÌ nhµ da di’t.

N’u kh´ng {ng≠Óng} vÌi bπn bÃ, c„ lœ t´i Æ∑ kh„c v◊ nÁi nhÌ nhµ Æang trµo d©ng, ¯ nghãn trong lflng.

C´ng vi÷c trang tr‰ng nh†t lµ trang hoµng cho Phflng H Ch› Minh Æ” tÊ ch¯c l‘ Æ„n giao thıa. MÈt t†m ph´ng xanh Æ≠Óc c®ng l™n. L∏ cÍ Æ· sao vµng vµ ∂nh B∏c

H Æ≠Óc treo trang tr‰ng ch›nh gi˜a, bµn thÍi TÊ quËc vÌi m©m ngÚ qu∂ Æ«y æp cÔng c∆p b∏nh ch≠ng xanh Æ≠Óc x’p ngay ngæn, c»n thÀn. ß∆c bi÷t nh†t lµ cµnh Ƶo t’t vÌi nh˜ng nÙ hoa chÛm ch›m ch˘c nÎ bung ra khi c„ ai v´ t◊nh chπm vµo, xen gi˜a nh˜ng nÙ hoa chÛm ch›m vµ nh˜ng lÈc non m¨n mÎn lµ nh˜ng bao l◊ x◊ ÆÒ mµu sæc, b™n trong c„ ghi nh˜ng c©u h·i cho cuÈc thi {H∏i hoa d©n chÒ} lÛc giao thıa.

CuËi cÔng, thÍi khæc tr‰ng Æπi cÚng Æ’n, m‰i ng≠Íi ch®m chÛ theo d‚i, læng nghe lÍi chÛc t’t cÒa ChÒ tfich n≠Ìc qua chi’c m∏y thu h◊nh. RÂi kh´ng gian t≠Îng chıng nh≠ ch˜ng lπi, c∂nh vÀt nh≠ chÔng xuËng, chÿ c„ lflng ng≠Íi chi’n s‹ xa nhµ lµ h∏o h¯c, th†p th·m chÍ ÆÓi; tıng gi©y, tıng gi©y mÈt. RÂi t†t c∂ nh≠ bıng tÿnh khi nh˜ng b´ng ph∏o hoa ÆÒ m«u sæc nÎ bung ra, xoay t›t tr™n mµn h◊nh v´ tuy’n. MÈt n®m mÌi Æ∑ bæt Æ«u.

Sau thÍi khæc †y, nh˜ng trµng ph∏o tay r©m ran, nh˜ng lÍi chÛc tÙng rÈn r∑, m‰i ng≠Íi næm ch∆t tay nhau, chÛc nhau mÈt n®m mÌi dÂi dµo s¯c khoŒ vµ hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao. ß„n giao thıa cÔng chÛng t´i cfln c„ r†t Æ´ng nam n˜ thanh ni™n Æfia ph≠¨ng n¨i ƨn vfi Æ„ng qu©n, mµu xanh ∏o l›nh hoµ mµu ∏o træng cÒa nh˜ng chµng trai c´ g∏i khi’n c®n phflng cµng th™m sinh ÆÈng. Nh˜ng lÍi chÛc tÙng th≠a d«n, m‰i ng≠Íi mang t©m trπng h©n hoan, h®m hÎ b≠Ìc vµo ph«n thi {H∏i hoa d©n chÒ}. T´i {h∏i} Æ≠Óc bao l◊-x◊ trong Æ„ c„ ghi c©u h·i {ß“ nghfi h∏t mÈt bµi h∏t truy“n thËng?}. {...ßÍi m◊nh lµ mÈt khÛc qu©n hµnh, ÆÍi m◊nh lµ bµi ca chi’n s‹.. }, t´i h∏t, gi‰ng   trong ti’ng vÁ tay nhfip nhµng cÒa ÆÂng ÆÈi. ß™m giao thıa qua Æi, m‰i ng≠Íi chia tay nhau l≠u luy’n, bfin rfin. T´i mang t©m trπng kh„ t∂ cÒa m◊nh v“ phflng mµ kh´ng sao chÓp mæt Æ≠Óc. C∂ c®n phflng im ph®ng phæc. T´i nghe r‚ ti’ng c˘a m◊nh cÒa ÆÂng ÆÈi, v®ng vºng Æ©u Æ„ ti’ng kh„c thÛt th›t sÙt sfit nh≠ cË k◊m nän xen l…n cÔng ti’ng gi«y lÈp cÈp cÒa ng≠Íi ÆÂng ÆÈi Æang th˘c hi÷n ca g∏c Æ«u n®m. TrÔm k›n ch®n t´i

nªm co ro, cË xua Æi nh˜ng c∂m gi∏c y’u m“m, nh≠ng b†t l˘c. Hµng n≠Ìc mæt n„ng hÊi r¨i l∑ ch∑, l®n dµi xuËng c∏nh tay Æang gËi Æ«u ≠Ìt Æ«m Æ◊a. RÂi t´i nh≠ Ææm ch◊m trong gi†c ngÒ chÀp chÍn vÌi nh˜ng gi†c m¨ ™m Æ“m thÒa cfln th¨. C∏i thÍi nªng n∆c Æfli bË mã sæm cho bÈ qu«n ∏o t’t mÌi toanh rÂi xÛng x›nh Æi khoe vÌi bπn bÃ, gi˜ kh≠ kh≠ trong tÛi nh˜ng bao l◊ x◊ vµ næm ph∏o täp kh´ gifln; c∂nh c∂ gia Æ◊nh vui v«y b™n m©m cÁ cÛng giao thıa, vÌi nÙ c≠Íi m„m mäm Æ´n hÀu cÒa bµ cÔng ti’ng c≠Íi khµ khµ cÒa ´ng.

S∏ng mÔng MÈt, t´i th¯c dÀy trong c∂m xÛc l©ng l©ng kh„ t∂. MÌi qua mÈt Æ™m nh≠ng c∂nh vÀt Æ∑ c„ nhi“u thay ÆÊi læm. T†t c∂ nh≠ Æ≠Óc kho∏c l™n m◊nh t†m ∏o mÌi. M≠a xu©n bay nhà nhã, bÂng b“nh nh≠ s≠¨ng, Ɖng lπi tr™n th∂m c· non t¨ xanh m¨n mÎn v´ vµn nh˜ng hπt long lanh tinh khi’t. B«u trÍi trong xanh vµ cao h¨n, kh´ng kh› trong lµnh man m∏t. Tr™n Æ≠Íng ra thao tr≠Íng, tr™n hµng Ƶo tr≠Ìc s©n ƨn vfi lÚ chim s©u r›u r›t chuy“n cµnh...

Nh◊n ÆÂng ÆÈi t´i, ai ai cÚng c„ d∏ng vŒ nhanh nhãn, hoπt b∏t hºn l™n, Æi Ưng ch˜ng chπc, ®n n„i h hÎi h¨n n®m cÚ.

ChÛng t´i cÔng nhau Æi chÛc t’t c∏c thÒ tr≠Îng, chÛc t’t chi Æoµn thanh ni™n k’t ngh‹a bªng t◊nh c∂m ch©n thµnh, Æ«y æp ni“m th≠¨ng y™u. Nh≠ vui l©y c∏i vui cÒa ÆÂng ÆÈi, t©m trπng nhÌ nhµ trong t´i tan bi’n, nh≠Íng lπi cho c∂m gi∏c ph¨i phÌi trµn tr“ s¯c xu©n. N’u kh´ng qua Æ™m giao thıa Æ«u ti™n trong ÆÍi qu©n ngÚ †y, c„ lœ t´i Æ∑ kh´ng bi’t Æ≠Óc gia Æ◊nh, ng≠Íi th©n c„ ˝ ngh‹a vÌi t´i nh≠ vÀy. Vµ, cÚng chºng bao giÍ t´i c∂m nhÀn h’t Æ≠Óc s˘ ch©n thµnh, thæm thi’t cÒa ÆÂng ch›, ÆÂng ÆÈi, nh˜ng ng≠Íi Æ∑ cÔng t´i c∏i Æ„n t’t Æ«u ti™n trong ÆÍi qu©n ngÚ cÒa m◊nh. Ngoµi kia, cµnh Ƶo t’t Æ∑ nÎ hoa, nh˜ng c∏nh hoa m∂nh mai khoe sæc d≠Ìi næng xu©n †m ∏p, t´i Æ∑ th™m mÈt tuÊi trong vflng tay ÆÂng ÆÈi - nh˜ng ng≠Íi Æ∑ giÛp t´i v≠Ót qua nh˜ng bÏ ngÏ ban Æ«u †y. ❑ ✑ TRëNH H¤NG HÅI (Tr≠Íng ßHVHNT Qu©n ßÈi) ★ 053

BLOG CHOMñING¶òI

Xu©n v“ nhÌ m’

M

054 ★

n∏o n¯c mµ bÂi hÂi...

Bi’t bao c∏i t’t qua rÂi, mµ con v…n th†y d∏ng m’ t†t t∂, vÈi vµng vµo ngµy hai ch›n, ba m≠¨i T’t. M’ ra thˆa ruÈng bÀc thang, c†y nËt Æ∏m mπ dang dÎ Æ” ruÈng Æ≠Óc Æ„n xu©n vui vŒ cÔng ng≠Íi. M’ l™n n≠¨ng tra nËt vµi Ëng bæp n’p, bæp tŒ. ߆t ´m hπt †m l™n, g∆p m≠a bÙi lµ hä mæt, n∂y m«m, rÙt rà ÆÈi Ɔt ngoi l™n. C©y ng´ khoe sæc xanh n‚n nµ, n≠¨ng r…y c„ t†m ∏o mÌi Æ„n t’t v“. Nh˜ng ngµy †y, con cuÈn ng≠Íi trong chi’c ∏o b´ng sæc chµm ng¨ ng∏c ngoµi bÍ rµo Æ∏ ÆÓi chÍ m’.

Chi“u ba m≠¨i, con ngÂi s∏t c∏i m©m ÆÂng, h∏o h¯c xem m’ g„i b∏nh ch≠ng.

M’ chÿ g„i hai Æ´i b∏nh ch≠ng vu´ng Æ” thæp h≠¨ng cfln th◊ g„i b∏nh dµi. TËi Æ’n, con ngÂi trong lflng m’, b™n b’p lˆa Æ· tr´ng nÂi b∏nh ch≠ng. M’ ´m ch∆t, vÁ nhà nhã vµo l≠ng t´i rÂi c†t l™n lÍi ru dfiu dµng: {...A Íi, khen lˆa quæt tha vªn b†u tŒo, tha vªn ch∂i kh≠În käo mıa t©y...} (...A Íi, tay ∏o v…y m∆t trÍi kh´ng lπi, m∆t trÍi nghi™ng nÛi v≠Ót v“ t©y...)

Vµ con thi’p Æi trong lÍi ru nÂng †m, da di’t †y. ß™m †y cÚng nh≠ bao Æ™m qua, lÍi m’ ru l∆n vµo trong Æ™m, bay qua

✑ THI LAN (Th∏i Nguy™n)

❱ Ånh Ng‰c TÛ

’ bi’t kh´ng, ÆËi vÌi con, m’ lµ t†t c∂.

M’ cho con h◊nh hµi, s˘ sËng, m’ dπy con c∏ch lµm ng≠Íi, m’ n©ng b≠Ìc ch©n Æ«u ÆÍi cÒa con tr™n tıng bÀc thang nhµ sµn, Æ” rÂi con t˘ Æi bªng Æ´i ch©n m◊nh vµo gi˜a cuÈc ÆÍi gi´ng gi„. Tr™n b≠Ìc Æ≠Íng ÆÍi v†t v∂, c˘c nh‰c m≠u sinh, mÁi l«n con v†p ng∑, m’ lµ ng≠Íi thæp l™n ng‰n lˆa ni“m tin Æ” con Ưng dÀy, Æi ti’p ch∆ng Æ≠Íng dang dÎ. Vµ h´m nay trong thÍi khæc giao thıa, c∏i cÚ qua Æi Æ” c∏i mÌi hÂi sinh, tr≠Ìc ∏nh lˆa bÀp bÔng, con lπi nhÌ m’ xi’t bao.

NhÌ sao chi“u ba m≠¨i T’t, con giËng nh≠ con mÃo nh· len län b∏m g†u ∏o m’, cÔng c∏c anh chfi con nhµ b∏c, qu©y qu«n quanh b’p lˆa gi˜a nhµ, xem m’ lµm c¨m cÛng gia ti™n.

M’ vıa xµo n†u, vıa d∆n dfl chÛng t´i: {N†u n≠Ìng thæp h≠¨ng kh´ng Æ≠Óc n’m tr≠Ìc ´ng bµ, tÊ ti™n}. LÍi m’ dπy †m ∏p, dfiu dµng mµ s©u xa. Ngoµi kia, m≠a bÙi l©y r©y nh≠ ræc ph†n, gi„ xu©n mang c∏i lπnh mÔa Æ´ng cfln s„t lπi ´m l∏ m¨, l∏ mÀn chπy lπt sπt tπo n™n b∂n nhπc nÛi rıng ™m Æ“m mµ ©m vang,

thinh kh´ng v®ng vºng tr™n non ngµn.

LÍi ru v†n v›t nh≠ lÍi t˘ s˘ cÒa m’ Æ∑ Æ≠a con qua tuÊi †u th¨, gieo vµo t´i t◊nh y™u, lflng nh©n hÀu... Cho m∑i Æ’n sau nµy con mÌi hi”u,v◊ sao Æ™m ba m≠¨i nµo m’ cÚng ru con bªng lÍi ru buÂn vÍi vÓi nh≠ th’. ß„ lµ v◊ m’ nhÌ ´ng bµ Æ∑ khu†t nÛi, m’ nhÌ cha con Æang Æi bÈ ÆÈi n¨i xa.

M’ v“ lµm vÓ ch≠a Æ«y c∏i t’t th◊ cha Æi bÈ ÆÈi. C∏i ch©n Æ≠a cha Æi c∏ch bao qu∂ nÛi, con s´ng vµo trong mi“n Nam Æ∏nh gi∆c. Con chµo ÆÍi trong nÁi nh‰c nhªn, c¨ c˘c cÒa m’, trong c®n nhµ sµn trËng tr∂i t“nh toµng v◊ thi’u væng cha. ß” rÂi T’t n®m nµo cÚng th’, m’ h¨ ho∂i, b«n th«n d∏n mæt vµo con Æ≠Íng nh≠ sÓi chÿ Æ· m·ng manh treo ngang v∏ch nÛi, mfln m·i chÍ mong.

Cho Æ’n khi chi’n tranh k’t thÛc, cha trÎ v“ vÌi bao v’t th≠¨ng vµ h◊nh hµi kh´ng lµnh. Cha cÚng kh´ng Î l©u vÌi hai m’ con, vµo chi“u ba m≠¨i t’t n®m t∏m m≠¨i, cha Æ∑ ra Æi m∑i m∑i. LÛc †y, mæt m’ kh´ khËc, m’ ´m ch∆t con, cæn m´i Æ’n ¯a m∏u. M’ ngÂi b†t ÆÈng nh≠ h„a Æ∏ suËt Æ™m ba m≠¨i Æ’n s∏ng mÔng mÈt th◊ t„c m’ træng mµu Æ∏ vÏ.

N®m †y, nhµ m◊nh kh´ng c„ t’t, tr™n bµn thÍ ngÛt ng∏t h≠¨ng, Æ´i mæt cha nh≠ ¯a ra dflng l÷. C∏i ngµy m’ mæc b÷nh hi”m nghÃo ra Æi, m’ kh´ng qu™n d∆n lπi: {DÔ th’ nµo cÚng kh´ng Æ≠Óc Æ” ban thÍ dflng h‰ nhang lπnh, kh„i tµn}...

GiÍ Æ©y, nh˜ng ngµy cuËi n®m nµy, trong gi©y phÛt giao thoa cÒa trÍi Ɔt, con thæp h≠¨ng tr≠Ìc ban thÍ mµ mæt Æ…m n≠Ìc. Trong kh„i nhang v†n v›t, d≠Íng nh≠ linh hÂn m’ Æ∑ trÎ v“ an Òi, vÁ v“, thÒ thÿ vÌi con. M’ ¨i, m’ Æ∑ h„a th©n thµnh n†m c· xanh mµ sao con v…n t≠Îng nh≠ m’ cfln Æang Æi ch¨i Æ©u Ɔy quanh b∂n, m’ sœ v“ nhµ tr≠Ìc giao thıa Æ” m∆c ∏o gi†y Æi“u cho c∏i cµy, c∏i cuËc, l≠Ïi h∏i, con dao... kfip Æ„n t’t. M’ cÒa con ch≠a m†t, m’ h„a th©n thµnh gi„ xu©n phi™u di™u ph∂ h¨i thÎ cho rıng Ƶo nÎ hoa, cho c©y m¨, c©y mÀn k’t tr∏i, cho rıng tr™n nÛi n»y lÈc Æ©m chÂi, m’ h„a b’p lˆa mang h¨i †m cho ng≠Íi b∂n, m’ h„a th©n vµo Æ∏ sıng s˜ng tr™n non cao, m’ h„a m©y, m≠a cho Ɔt trÍi thuÀn hfla... ❑

[ TH¶ CóNG TÉC G^I THEO 2 CÉCH ]

XU¢N ߤNG ßóI

M

Ôa xu©n v“ Æ∏nh tan c∏i lπnh buËt cÒa mÔa Æ´ng, lµm cho m‰i vÀt bıng tÿnh sau mÈt gi†c ngÒ dµi. B«u trÍi d◊u dfiu, l†t ph†t nh˜ng hπt mÔa xu©n nh≠ giÙc m«m c©y bÀt dÀy. RÂi tıng bÛp n‚n bung t·a tr™n nh˜ng cÈi c©y giµ, Æ∏ng y™u nh≠ bµn tay trŒ nh·. PhË x∏ rÈn rµng kh´ng kh› Æ„n xu©n mÌi vÌi nh˜ng khÛc nhπc vui t≠¨i.

MÁi c®n nhµ, mÁi ng‚ væng trong lflng thµnh phË cÚng ngÀp trµn mµu xu©n ph¨i phÌi. ßi trong m™nh mang mÔa xu©n Ɔt trÍi, d…u lµ ng≠Íi v´ t◊nh nh†t cÚng th†y Æ´i chÛt chπnh lflng th≠¨ng nhÌ.

NhÌ læm nh˜ng ngµy Æ„n xu©n xa nhµ nh≠ng †m t◊nh ÆÂng ÆÈi. Ngµy t’t lµ ngµy sinh nhÀt chung mµ ÆÂng ÆÈi ai ai cÚng Æ≠Óc chÛc th™m mÈt tuÊi, th™m nhi“u thµnh c´ng, th™m nhi“u ni“m vui, th™m nhi“u hπnh phÛc. S¯c xu©n nh≠ s¯c v„c cÒa nh˜ng chµng trai 18 m∆c ∏o l›nh, lÛc nµo cÚng kh∏t khao Æ≠Óc cËng hi’n ÆÍi m◊nh cho TÊ quËc. ßÂng ÆÈi ao ≠Ìc Æ≠Óc sum h‰p b™n gia Æ◊nh, nh≠ng t˘ nhÒ lflng m◊nh rªng, nhi÷m vÙ cÒa ng≠Íi l›nh lu´n Î ph›a tr≠Ìc, tπm g∏c lπi nh˜ng ni“m vui bä nh·.

Mi™n man ngoµi kia lµ b≠Ìc xu©n cÔng næng vµng r∂i mÀt. NhÌ læm nh˜ng bµn tay ÆÂng ÆÈi †m ∏p nh≠ c„ lˆa. Bµn tay nµo tµi hoa hoµn thµnh c´ng tr◊nh thanh ni™n khu´n vi™n thu nh·, hfln non bÈ, c©y c∂nh vµ hoa Æ„n t’t. Bµn tay nµo k˙ c´ng cæt tÿa kh»u hi÷u, d∏n c©u ÆËi T’t r˘c rÏ hÈi tr≠Íng. Bµn tay nµo c»n thÀn g„i tıng chi’c b∏nh ch≠ng vu´ng væn, mµu xanh „ng ∏nh. Bµn tay nµo khäo ki’m ÆÒ loπi qu∂ cho m©m ngÚ qu∂ cÛng giao thıa...

Lµ Ƶn ´ng c∂ Ɔy nh≠ng Æ™m ba m≠¨i cÒa ÆÂng ÆÈi chÛng t´i chºng thi’u b†t c¯ th¯ g◊.

C„ ch®ng lµ thi’u mÈt nät m´i hÂng cÒa ng≠Íi bπn g∏i n¨i xa.

Chi“u ba m≠¨i T’t, chÛng t´i cÔng nhau nh„m lˆa luÈc b∏nh ch≠ng. NÂi b∏nh s´i sÔng sÙc, ng‰n lˆa hÂng thi tho∂ng bÔng l™n rÂi läp bäp nÊ nghe vui tai. B∏nh ch≠ng ngon bÎi trong Æ„ c„ c∂ ni“m vui cÒa ba ngµy t’t, g„i nh˜ng lÍi th◊ th«m cÒa ÆÂng ÆÈi, g„i nhi“u nÁi nhÌ nhµ, nhÌ ´ng bµ, nhÌ mã cha, gia Æ◊nh, bπn bÃ, ng≠Íi y™u...

Mµu t’t dfiu dµng, h≠¨ng t’t nÂng nµn.

Th≠¨ng lµm sao ngµy Æ«u n®m ÆÂng ÆÈi tay bæt, m∆t mıng chÛc nhau nh˜ng Æi“u tËt Æãp, cÔng chia sŒ buÂn, vui vµ quy’t t©m chæc tay sÛng v◊ b◊nh y™n Ɔt n≠Ìc.

Lµn gi„ se lπnh, lπnh Î ngoµi da nh≠ng †m lflng ng≠Íi chi’n s‹. ❑ ✑ L£ HOÄN (Ban Ch›nh trfi ßoµn N.75 Qu©n khu 5)

☎ blogvhqs@gmail.com ✉ Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘, sË 23 - L˝ Nam ß’, quÀn Hoµn Ki’m - Hµ NÈi H∑y nhanh tay, c„ th” Tπp ch› sË tÌi sœ lµ t©m s˘ cÒa bπn.

Xu©n nµy væng anh Em cÒa anh, Æıng buÂn nhi“u qu∏ nhä. DÔ kh´ng Æ≠Óc Î b™n em trong nh˜ng giÍ khæc thi™ng li™ng nh†t cÒa Ɔt trÍi, nh≠ng n¨i h∂i Æ∂o xa x´i, anh sœ th¯c cÔng ng‰n s„ng, gˆi tÌi em nh˜ng lÍi th◊ th«m, nh˜ng lÍi nguy÷n ≠Ìc cho hπnh phÛc cÒa chÛng m◊nh. Em cÚng th’ nhä. Y™u vµ th≠¨ng em læm!...}. ߉c Æi Ɖc lπi l∏ th≠ hµng tr®m l«n mµ sao em v…n kh´ng c«m nÊi n≠Ìc mæt. BuÂn vµ giÀn anh qu∏. Bao nhi™u hy v‰ng, bao nhÌ nhung, nh˜ng t≠Îng sœ Æ≠Óc kh·a l†p trong mÔa xu©n nµy. Chÿ c∏ch Æ©y mÈt th∏ng th´i, anh cfln n„i lµ sœ Æ≠Óc v“ qu™ ®n t’t. Anh h¯a sœ Æ≠a em v“ th®m nhµ vµ ra mæt cha mã, h‰ hµng.

Anh sœ, anh sœ... anh Æ∑ h¯a r†t nhi“u.

GiÍ th◊ sao? {V◊ nhi÷m v٠ƨn vfi, v◊ anh mÌi nhÀp ngÚ, v◊ anh...}. Anh, em th˘c s˘ kh´ng muËn tin vµo nh˜ng dflng ch˜ Æang nhfle Æi v◊ n≠Ìc mæt.

G«n mÈt n®m anh nhÀp ngÚ, g«n mÈt n®m chÛng ta trong nhÌ nhung, chÍ ÆÓi. Em chÿ bi’t tin v“ anh qua nh˜ng c∏nh th≠. MÁi l«n th≠ v“ chÀm mÈt, hai ngµy lµ lflng em lπi nao nao kh„ t∂. Anh bfi Ëm, hay trÀn b∑o bi”n ng®n tµu ra Ɔt li“n? Bπn bà em, th¯ s∏u, th¯ b∂y dÀp d◊u bπn trai Æ≠a Æ„n.

MÈt m◊nh em trong c®n phflng tÀp th”, Ɖc th≠ anh vµ l«n giÎ nh˜ng k˚ ni÷m cÒa hai Ưa. ChÛng bπn th≠¨ng em, chÿ bi’t an Òi d®m c©u: {Y™u l›nh thi÷t thfli lµ th’, cË gæng l™n mµy}. Em v…n lu´n cË gæng, v…n lu´n y™u vµ tin anh bÎi em bi’t rªng, anh Æang mang tr™n m◊nh tr‰ng tr∏ch thi™ng li™ng: b∂o v÷ vÔng trÍi, vÔng bi”n cÒa TÊ quËc.

Gi˜a bi”n kh¨i vÍi vÓi, em bi’t anh cfln v†t v∂ h¨n em. Anh cÚng nhÌ nhµ, nhÌ ng≠Íi y™u. Em bi’t, anh thi÷t thfli h¨n em nhi“u, bÎi hfln Æ∂o n¨i anh Æ„ng qu©n chÿ c„ Æi÷n 1/3 thÍi gian trong ngµy, li™n h÷ vÌi m‰i ng≠Íi chÒ y’u qua th≠ vµ bi’t tin t¯c qua s„ng Ƶi ti’ng n„i. Nh˜ng ngµy Æ«u, anh ch≠a quen vÌi s„ng, gi„ bi”n, vÌi c∏i næng tr™n Æ∂o n™n hay bfi Ëm. ß≠Óc ÆÂng ÆÈi ch®m s„c, nh≠ng anh v…n thÃm bµn tay dfiu dµng cÒa em Æ∏nh gi„, Æ≠Óc ®n b∏t ch∏o n„ng hÊi do t˘ tay em n†u...

Cµng ngh‹, cµng th≠¨ng anh nhi“u h¨n. Qua th≠ anh, em th·a s¯c t≠Îng

t≠Óng v“ hfln Æ∂o nh·, v“ nh˜ng qu∂ bµng vu´ng lπ mæt, v“ nh˜ng giËng c©y mÌi Î Æ∂o vµ c∂ nh˜ng b´ng hoa hi’m hoi. Em cÚng hi”u h¨n v“ cuÈc sËng v†t v∂ cÒa ng≠Íi l›nh Æ∂o, vÌi c∏c anh {Æ∂o lµ nhµ, bi”n lµ qu™ h≠¨ng}.

Xu©n nµy anh kh´ng v“, c„ ngh‹a lµ mÈt m◊nh em Æ„n t’t. Hai n®m y™u nhau, n®m Æ«u ti™n cfln e †p, thãn thÔng. Khi Æ∑ gæn b„ th◊ anh lπi nhÀp ngÚ, Æi xa. K˚ ni÷m ng‰t ngµo, trinh nguy™n em v…n in trong tr∏i tim m◊nh. {ChÍ anh nhä. T’t anh sœ v“ vÌi em}, c©u n„i cuËi cÔng tr≠Ìc lÛc chia xa nh≠ mÈt ÆÈng l˘c Æ” em hy v‰ng. {...Em µ, Æ©y lµ c∏i t’t Æ«u ti™n anh xa nhµ. Anh cÚng buÂn læm.

Nh≠ng anh Æ∑ x∏c Æfinh t≠ t≠Îng rÂi, lµ ng≠Íi l›nh Æang lµm nhi÷m vÙ n™n anh kh´ng v“ qu™ ®n t’t. B™n anh cfln c„ ÆÂng ÆÈi, anh em. C∏c anh ÆÈng vi™n r†t nhi“u n™n th†y cÚng vui: T’t cÒa l›nh Æ∂o sœ kh´ng thi’u nh˜ng bµi h∏t, lÍi ca vµ c∂ phong trµo th” thao kh› th’... Chÿ tÈi em. Mong em lu´n nhÌ v“ anh}.

ThÀt ngËc, em kh´ng nhÌ anh th◊ nhÌ ai n˜a ch¯. GiÀn anh th◊ giÀn, mµ th≠¨ng th◊ v…n th≠¨ng. Em cÚng bi’t, n’u ai cÚng v“ nhµ trong nh˜ng ngµy t’t th◊ cfln ai sΩn sµng chi’n Ɔu Æ” b∂o v÷ cho m‰i ng≠Íi vui xu©n trong y™n b◊nh, hπnh phÛc? Em nhÌ, c„ l«n anh tıng n„i: Khi mÔa xu©n Æ’n vÌi m‰i nhµ, cÚng lµ lÛc t†t c∂ c∏n bÈ, chi’n s‹ l›nh Æ∂o b≠Ìc vµo cao Æi”m th˘c hi÷n nhi÷m vÙ tr˘c sΩn sµng chi’n Ɔu... ThÍi b◊nh mµ vÓ l›nh, ng≠Íi y™u l›nh ph∂i xa chÂng, xa ng≠Íi y™u lµ mÈt thi÷t thfli lÌn vÌi ng≠Íi phÙ n˜ ph∂i kh´ng anh?! Em h¨i buÂn mÈt chÛt, nh≠ng b™n cπnh em v…n cfln c„ gia Æ◊nh, bπn bÃ, em sœ ch†p nhÀn Æ” anh hoµn thµnh nhi÷m vÙ. ô qu™ h≠¨ng, em sœ lu´n c«u chÛc cho anh vµ ÆÂng ÆÈi s¯c kh·e, Æ„n mÈt mÔa xu©n mÌi trµn s¯c sËng. Em mong anh y™n t©m c´ng t∏c, v˜ng tay sÛng, lµm trfln nhi÷m vÙ cao c∂ vÌi TÊ quËc, qu™ h≠¨ng... anh nhä! ❑ ✑ V¢N NHI (ChÓ ßÂn - Bæc Kπn)

★ 055

xu©n

CHUYåN NG¶òI CÄ DONG ô T¢Y NGUY£N ßÖT BÄN THò BÉC Ng≠Íi Cµ Dong lµ mÈt trong nh˜ng d©n tÈc ›t ng≠Íi nh†t Î n≠Ìc ta hi÷n nay. ß≠Óc s˘ quan t©m Æ«u t≠ cÒa ß∂ng Nhµ n≠Ìc, bµ con ng≠Íi Cµ Dong Æ∑ v≠Ót l™n cuÈc sËng b∏n s¨ khai mÈt b≠Ìc dµi.

Khi cuÈc sËng Æ∑ c„ c∏i ®n, c∏i Æ”... ng≠Íi Cµ Dong lπi nhÌ B∏c, bi’t ¨n B∏c nhi“u h¨n; c∏c gia Æ◊nh trong lµng Æ“u Æ∆t bµn thÍ B∏c. Ngµy 2-9 hªng n®m vµ nh˜ng ngµy T’t cÊ truy“n cÒa d©n tÈc, ng≠Íi Cµ Dong Æ“u lµm c¨m cÛng B∏c.

056 ★

K

hi nh˜ng c∏nh hoa d∑ qu˙ Æua nhau khoe sæc vµng trong c∏i næng, c∏i gi„ T©y Nguy™n, chÛng t´i bæt Æ«u rÍi thµnh phË Pleiku (Gia Lai) Æ” Æ’n vÌi mÈt sË bµ con d©n tÈc thi”u sË Æang sËng Î c∏c Æfia bµn Bæc T©y Nguy™n nh≠ R¨ M©m, Cµ Dong, BÍ R©u, Je Tri™ng vµ X¨ ß®ng... Lµng ß®k V®ng - lµng cÒa nh˜ng ng≠Íi thuÈc d©n tÈc Cµ Dong lÀp n™n sau khi xuËng nÛi, ti’p gi∏p vÌi n≠Ìc bπn Lµo vµ Campuchia, thuÈc Æfia phÀn cÒa x∑ Xa Loong, huy÷n Ng‰c HÂi (Kon Tum) lµ Æi”m dıng ch©n Æ«u ti™n cÒa chÛng t´i.

Tr≠Ìc Æ©y, ng≠Íi Cµ Dong th≠Íng sËng tr™n l≠ng chıng nÛi cao, bÎi theo quan ni÷m: MÈt ng‰n nÛi, th◊ ph›a tr™n lµ Æfia phÀn cÒa

✑ L£ QUANG H¤I

trÍi, linh thi™ng Æ” v≠¨n tÌi... Cfln b™n d≠Ìi lµ c‚i ©m, c©y cËi, Ɔt Æai, s´ng suËi... lµ cÒa ma, n™n ng≠Íi Cµ Dong kh´ng Î vµ kh´ng bao giÍ sinh sËng Æ≠Óc Î nh˜ng n¨i Æ„.

CÚng nh≠ bao d©n tÈc sinh sËng Î Æ©y, bµ con ng≠Íi Cµ Dong sËng chÒ y’u lµ d˘a vµo thi™n nhi™n. No hay Æ„i c∏i bÙng, sung s≠Ìng hay khÊ c˘c t†t c∂ Æ“u phÙ thuÈc vµo thÍi ti’t, c· c©y vµ hoa tr∏i cÒa Yang (th«n) cho. Ch∆t rıng, ÆËt r…y Æ” trÂng lÛa, bæp, ÆÀu... lµ ph≠¨ng th¯c canh t∏c chÒ y’u cÒa h‰.

N®m nµy qua n®m kh∏c, bµ con ph∂i di dÍi Æi qua kh´ng bi’t bao nhi™u ng‰n nÛi, Æ” t◊m nh˜ng vÔng Ɔt mµ c©y dao, c©y r˘a g®m vµo kh´ng nh∂ ra (Ɔt tËt th«n rıng cho lµm n≠¨ng). V†t v∂ lµ th’, nh≠ng gia Æ◊nh nµo thu nhi“u cÚng chÿ Æ≠Óc chıng 50 gÔi lÛa (kho∂ng 6-7 tπ).

Thi’u gπo ®n, thi’u qu«n ∏o m∆c...

❱ Ng≠Íi Cµ Dong coi B∏c H nh≠ ng≠Íi Cha trong gia Æ◊nh . Ånh Quang HÂi

T©nM∑o [ C¢U CHUYåN V°N HïA ] 2011

v†t v∂ khÊ c˘c lµ vÀy, nh≠ng bµ con v…n mÈt lflng theo c∏ch mπng, theo ß∂ng, B∏c HÂ, nhi“u trai lµng xung phong Æi Æ∏nh Ph∏p, Æ∏nh M¸ vµ ki™n quy’t kh´ng nghe vµ theo lÍi xÛi bÀy cÒa b‰n Fulr´ ph∂n ÆÈng.

Bi’t ng≠Íi Cµ Dong chÿ sËng Î l≠ng chıng cÒa nh˜ng ng‰n nÛi cao, xuËng thung lÚng sinh sËng lµ tr∏i vÌi ˝ Yang,... n™n ngµy tı Æ«u l∑nh Æπo C´ng ty 732 (Binh Æoµn 15) Æ∑ chÒ ÆÈng tri”n khai cho anh em ngµy Æ™m {b∏m trÙ} vÌi d©n lµng, vıa t›ch c˘c tuy™n truy“n cho bµ con h◊nh ∂nh, cuÈc sËng vµ nh˜ng lÍi dπy cÒa B∏c H v“ ch›nh s∏ch Æπi Æoµn k’t d©n tÈc, v“ s∂n xu†t n´ng nghi÷p n´ng th´n... vıa vÀn ÆÈng bµ con {xuËng nÛi lÀp lµng}, ˝ ngh‹a cÒa vi÷c trÂng c©y lÛa n≠Ìc, cµ ph™, cao su... vıa giÛp ÆÏ ng≠Íi d©n, lao ÆÈng s∂n xu†t, hÁ trÓ l≠¨ng th˘c th˘c ph»m, ki™n quy’t kh´ng Æ” cho d©n Æ„i nh≠ nh˜ng n®m tr≠Ìc. Kh∏m b÷nh c†p thuËc mi‘n ph›...B÷nh tÀt bfi Æ»y lÔi, con {ma rıng} Æ∑ chµo thua tr≠Ìc nh˜ng vi÷c lµm thi’t th˘c cÒa bÈ ÆÈi. Th’ lµ ng≠Íi d©n Cµ Dong hi”u ra, h‰ to nh· trao ÆÊi {B∏c H Æ∑ chÿ Æ≠Íng... chæc chæn lµ no †m, hπnh phÛc, nghe lÍi B∏c m◊nh c¯ Æi...}. Chuy÷n {c‚ng lµng xuËng nÛi} cÒa ng≠Íi Cµ Dong vÔng Bæc T©y Nguy™n cÚng bæt Æ«u tı Æ„.

Chÿ trong mÈt thÍi gian ngæn, C´ng ty 732 cÔng vÌi ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng tÀp trung m‰i nguÂn l˘c tı san Òi m∆t bªng, lµm Æ≠Íng giao th´ng, x©y tr≠Íng h‰c, b÷nh x∏, nhµ r´ng, h÷ thËng n≠Ìc sπch vµ Æ∆c bi÷t lµ {bæt Æ≠Óc c∏i Æi÷n} cho bµ con thuÀn lÓi trong sinh hoπt, s∂n xu†t. C¨ sÎ hπ t«ng {Æi÷n, Æ≠Íng, tr≠Íng, trπm} Æ∑ v“, Æ∑ c„, nh≠ng c∏i kh„ h¨n lµ bµ con ch≠a quen vÌi cuÈc sËng {c´ng nghi÷p}. BÈ ÆÈi lπi ph∂i {c«m tay chÿ vi÷c}, tı c∏ch sˆ d˘ng c∏c nguÂn Æi÷n sinh hoπt trong gia Æ◊nh, Æ’n c∏ch khai hoang Ɔt trÂng vµ ch®m b„n, thu hoπch lÛa n≠Ìc, cµ ph™, cao su... ÆÍi sËng cÒa bµ con ng≠Íi Cµ Dong ngµy cµng khÎi sæc.

Kinh t’ ph∏t tri”n th◊ nhi“u hÒ tÙc lπc hÀu nh≠: ma chay, ng≠Íi ch’t ch´n chung, trŒ em bfi ch´n theo mã... cÚng Æ≠Óc bµ con loπi b·, thay vµo Æ„ lµ n’p sËng v®n ho∏ lµng b∂n, t◊nh Æoµn k’t gi˜a c∏c d©n tÈc tr™n Æfia bµn, Æoµn k’t qu©n d©n ngµy cµng thæt ch∆t.

C„ Æ≠Óc cuÈc sËng nh≠ b©y giÍ lµ nhÍ c´ng ¨n cÒa B∏c HÂ, ng≠Íi Cµ Dong m◊nh ai cÚng coi B∏c nh≠ ng≠Íi Cha trong gia Æ◊nh. Kh´ng ai b∂o ai, nh≠ng nhµ nµo cÚng lÀp bµn thÍ B∏c, b™n d≠Ìi

c„ kh»u hi÷u {ßÍi ÆÍi nhÌ ¨n B∏c HÂ}.

M‰i ng≠Íi trong lµng Æ“u l†y t†m g≠¨ng Æπo Ưc H Ch› Minh Æ” h‰c tÀp vµ lµm theo. N™n trong lµng kh´ng c„ m†t cæp, Æoµn k’t th≠¨ng y™u vµ giÛp nhau ph∏t tri”n s∂n xu†t, kh´ng Æi vµ nghe theo lÍi xÛi bÀy cÒa b‰n ph∂n ÆÈng ß™ga.

Hªng n®m c¯ Æ’n ngµy 2-9 nhµ nµo cÚng lµm c¨m cÛng giÁ B∏c.

Tr≠Ìc kia ng≠Íi Cµ Dong ®n T’t theo mÔa lÛa, nh≠ng tı ngµy Æi theo B∏c Æ’n nay, bµ con ®n T’t nh≠ ng≠Íi Kinh. Ngµy 30 th∏ng Ch∏p, ng≠Íi Cµ Dong lµm l‘ tπ ¨n, dÔ giµu hay nghÃo bµ con cÚng lµm gµ trËng, n†u x´i trong Ëng l ´, luÈc rau rıng... cÛng Yang vµ cÛng B∏c Æ” tπ ¨n B∏c sau mÈt n®m {cho con ng≠Íi mπnh khoŒ, cho c©y l∏ xanh tËt, nhi“u hoa nhi“u qu∂...}. Ng≠Íi c„ uy t›n nh†t trong gia Æ◊nh vµ trong lµng Ưng ra cÛng B∏c vµ cÛng Yang, bÎi trong lflng h‰ Yang cho cuÈc sËng, th◊ B∏c H cÚng cho h‰ cuÈc sËng... B∏c H cÚng nh≠ Yang vÀy. T’t vÌi ng≠Íi Cµ Dong käo dµi c∂ tu«n. Trong nh˜ng ngµy T’t h‰ th≠Íng tÊ ch¯c {nh∂y co}, nh∂y xung quanh b’p lˆa, g«n n¨i thÍ cÛng tÊ ti™n vµ B∏c HÂ. H‰ Æ∏nh chi™ng, Æ∏nh cÂng, rÂi cÔng nhau h∏t hfl th©u Æ™m...

Theo ´ng A Kh´ngB, mÈt c˘u chi’n binh thÍi chËng M¸, T’t cÊ truy“n

cÒa d©n tÈc, tr™n bµn thÍ B∏c lÛc nµo cÚng c„ b∏nh ch≠ng, hoa, qu∂ vµ h≠¨ng th¨m. Ngµy Æ«u n®m mÌi m‰i ng≠Íi Æ’n nhµ th®m nhau, vi÷c Æ«u ti™n lµ thæp h≠¨ng Æ” cÛng B∏c, nhÌ v“ B∏c... v◊ B∏c lµ Cha giµ cÒa c∂ d©n tÈc n„i chung vµ ng≠Íi Cµ Dong n„i ri™ng... Sau Æ„ chÒ nhµ cæt b∏nh ch≠ng chia thµnh 7 mi’ng (quan ni÷m v“ ©m d≠¨ng - trÍi Ɔt), rÂi chÿ mÍi mÈt ng≠Íi mÈt mi’ng, h‰ cÔng nhau ®n, cÔng uËng r≠Óu vµ dµnh cho nhau nh˜ng t◊nh c∂m ch©n thµnh nh†t. ß∆c bi÷t phong tÙc cÒa ng≠Íi Cµ Dong trong nh˜ng ngµy T’t, m‰i nhµ kh´ng bao giÍ h’t c¨m trong nÂi, Æ©y lµ bi”u hi÷n cÒa s˘ no †m, Æ«y ÆÒ vµ sung tÛc...

Trong ÆÍi sËng t©m linh, c©y Æa Æ≠Óc ng≠Íi Ca Dong cho lµ c„ th«n linh trÛ ngÙ, t≠Óng tr≠ng cho s˘ tr≠Íng sinh b†t tˆ. BÎi vÀy c∏c ngµy T’t, h‰ th≠Íng l†y l∏ Æa treo vµo t„c tr™n Æ«u cho m◊nh vµ cho ng≠Íi th©n, mong ≠Ìc Æ≠Óc sËng v‹nh hªng...

Chia tay lµng ß®k V®ng, tπm xa ng≠Íi Cµ Dong Î vÔng Bæc T©y Nguy™n chÛng t´i th†y †m lflng vµ mÈt ni“m vui r†t lÌn khi ÆÍi sËng bµ con n¨i Æ©y Æ∑ Æ«y ÆÒ h¨n, T’t v“ c„ b∏nh ch≠ng, c„ b˜a c¨m t≠¨m t†t Æ” cÛng B∏c, cÛng Yang... lÚ trŒ con c„ qu«n ∏o mÌi Æ’n tr≠Íng vµ vui c≠Íi tung t®ng... ❑

★ 057

xu©n

T©nM∑o 2011

C¢Y ßÑI TH| CûA LÄNG

✑ TRëNH TUƒN

ThuÈc vµo lÌp ng≠Íi tuÊi t∏c Æ∑ Î bÀc {QuËc l∑o}, am t≠Íng v®n h‰c, tinh th´ng y l˝, cÙ Nguy‘n V®n B∏ch kh´ng chÿ lµ mÈt l≠¨ng y, mµ cfln lµ mÈt th≠ ph∏p gia nÊi ti’ng, lµ bÀc th«y cÒa nhi“u {anh hµo th≠ ph∏p} tr™n Ɔt Bæc. Tuy tuÊi t∏c Æ∑ cao vµ s¯c kh·e Æ∑ ph«n nµo hao hÙt, nh≠ng vÌi L≠¨ng y Nguy‘n V®n B∏ch, c´ng vi÷c c¯u ng≠Íi, kh´ng chÿ ƨn gi∂n chÿ lµ c¯u ph«n {x∏c} mµ cfln ph∂i c¯u c∂ ph«n {hÂn}...

{§ng n≠Ìc LÁ} vµ cuÈc ÆÍi b◊nh dfi...

ThÀt hi’m c„ bÀc tÛc nho nµo ÆÍi nay, nh≠ mÈt c©y si giµ, cæm r‘ vµo... ch˜ mµ sËng nh≠ cÙ Nguy‘n V®n B∏ch.

CÚng thÀt ›t c„ bÀc th≠ gia l∑o lµng nµo, d∏m v› m◊nh nh≠ {§ng n≠Ìc LÁ} (LÁ c´ng) vÌi s˘ t˘ tin tı s©u thºm tµi n®ng, b∂n l‹nh vµ cÚng lµ tı x∏c t›n kh´ng c«n ai bµn Æfinh. B†t ch†p s˘ {Ân µo} trong lµng th≠ ph∏p Æang huy™n n∏o h’t chuy÷n hoªng d≠¨ng sang chuy÷n {ph∏ ph∏ch}, th◊ cÙ v…n gÀp m◊nh b™n ∏n th≠, tai kh´ng nghe chuy÷n thfi phi, mæt kh´ng th†y s˘ t«m phµo, chÿ Æ›nh lflng vµo mÈt ch˜ {Long}, nh≠ nguy÷n ngæm ˝ ngh‹a cÒa s˘ vÀn ÆÈng phi th≠Íng trong tam c‚i thi™n Æfia nh©n hfla hÓp. CÙ B∏ch cÛi Æ«u tr≠Ìc ch˜ {Long} (RÂng) v◊ c∏i ngh‹a s©u xa cÒa n„: G∆p thÍi th’ th◊ qu…y m©y ƪng

058 ★

❱ Th≠ ph∏p gia Nguy‘n V®n B∏ch. Ånh ßoµn ߯c Thµnh

[ C¢U CHUYåN V°N HïA ]

gi„, buÊi th†t th’ th◊ ngÒ d≠Ìi Æ∏y s´ng, nhæm mæt thu m◊nh cho n≠Ìc th≠Óng nguÂn ch∂y qua mµi v»y. C„ lœ v◊ th’ mµ ng≠Íi ta kh´ng th” tin nÊi mÈt cÙ giµ Î tuÊi 84 cfln lµm Æ≠Óc chuy÷n K˚ lÙc Vi÷t Nam, vÌi Æ´i c©u ÆËi ch˜ N´m b“ ngang 8m b“ dµi 15m, vi’t tπi V®n Mi’u QuËc Tˆ Gi∏m trong dfip t’t ƒt DÀu (2005).

MÌi ti’p xÛc vÌi cÙ, nhÀn th†y Î cÙ nät k›n kœ lfich thi÷p nh≠ng h¨i lπnh lÔng. Nh≠ng quen rÂi th◊ ÆÛng nh≠ nhÀn xät cÒa Ti’n s‹ H∏n N´m - Cung Khæc L≠Óc: {CÙ B∏ch lµ ng≠Íi uy™n ∏o, vıa Æ∏o Æ” lπi vıa b◊nh dfi nh≠ ruÈng v≠Ín, nh≠ sÌm nh≠ chi“u, nh≠ c∏nh di“u qu™ mÔa vÀy}. Nh˜ng ng≠Íi n®ng ti’p xÛc vÌi cÙ, cÚng c∂m th†y cÙ nh≠ mÈt ng≠Íi hµng x„m, c„ th” chui bÍ rµo sang ch¨i Æ” r›t Æi’u thuËc lµo. Nh≠ng Æ∏o Æ” thay, trong con ng≠Íi b◊nh dfi †y, lµ c∂ mÈt {pho t≠Óng sËng} cho ta c„ th” n≠¨ng t˘a vµo cÙ v“ nh˜ng Æi“u {mÈt Æi kh´ng trÎ lπi} cÒa n“n v®n h„a ß´ng ph≠¨ng. ƒy lµ nh˜ng k˙ b› cÒa nho, y, l˝, sË... mµ ngµy nay, kh∏ nhi“u ng≠Íi ph≠¨ng T©y, kho∏c ba l´ Æi khæp c∏c lµng qu™ tı Pfl HÃm Æ’n mÚi Cµ Mau, v…n kh´ng nh∆t Æ≠Óc mÈt {mÙn vµng} Æ” nhät vµo ba l´ mang v“. ß≠Óc ng≠Íi ÆÍi t◊m Æ’n xin ch˜ tı khi lµ cÀu bä cfln Æ” ch·m, nh≠ng c∂ ÆÍi cÙ, kh∏i ni÷m th≠ ph∏p vµ nh˜ng phÔ phi’m lÓi danh tı ch˜ ngh‹a lπi chºng bao giÍ Æ≠Óc cÙ quan t©m. Ch˜ cÒa mÈt danh gia th≠ ph∏p mµ ph«n nhi“u chÿ

Æ” ph™ ƨn thuËc cho nh˜ng b÷nh nh©n t◊m Æ’n cÙ. N„i nh≠ nhµ th≠ ph∏p trŒ L™ QuËc Vi÷t nhÀn Æfinh: {Ch˜ cÒa cÙ Æa ph«n chÿ dµnh Æ” c¯u ph«n {x∏c} cho ng≠Íi ÆÍi. Cfln Æ” c¯u ph«n {hÂn}, chÿ th†y l∑ng Æ∑ng Æ©u Æ„ th∏c b∂n v®n t˘ cÒa cÙ trong V®n Mi’u, ß“n HÔng, khu di t›ch Nguy‘n Du, hay Æ©u Æ„ trong c∏c hoµnh phi c©u ÆËi cÒa c∏c dflng h‰ xin v“ thÍ phÙng}.

BÀc th«y cÒa nhi“u {anh hµo th≠ ph∏p} Ɔt Bæc.

ß’n vÌi H∏n h‰c tı khi cfln r†t bä, thıa h≠Îng di s∂n H∏n N´m tı ´ng nÈi vµ ng≠Íi cha am t≠Íng Nho h‰c, Nguy‘n V®n B∏ch sÌm trÎ thµnh {mÈt hi÷n t≠Óng} th≠ gia tı khi l™n 10 tuÊi. Ngay tı buÊi †y, ch˜ cÒa cÀu bä B∏ch Æ∑ nÊi ti’ng ΠƆt Kinh k˙. Nhi“u bÀc cao ni™n lÛc b†y giÍ cÚng mong Æ≠Óc {x∏ch} ch˜ cÒa cÀu B∏ch v“ treo trong nhµ. B†t c¯ ai xin Æ≠Óc ch˜, cÚng nhÀn ra trong c∏i ch˜ cfln {non} †y ch¯a Æ…m ch†t {xanh t≠¨i}, dÔ rªng, n„ Æ≠Óc vi’t ra tı tay cÒa cÀu bä l™n m≠Íi, nh≠ng ch¯a Æ˘ng mÈt t†m lflng {vπn hÈc} (ch¯a Æ≠Óc nhi“u cÒa b∏u).

Khi Æ∑ trÎ thµnh mÈt l≠¨ng y, c∆m cÙi suËt ngµy b™n nh˜ng tÒ d≠Óc li÷u, cÙ B∏ch c„ Æi“u ki÷n chuy™n t©m h¨n vÌi y th≠ tı cÊ ch› kim, nät bÛt cµng ngµy cµng th™m kh·e khoæn vµ uy l˘c.

C´ng chÛng bi’t Æ’n cÙ nhi“u h¨n qua vi÷c cÙ chuy”n dfich c∏c t∏c ph»m th¨ v®n trung Æπi sang quËc ng˜. CÚng v◊ chuy™n t©m lo bËc thuËc c¯u ng≠Íi, mµ cÙ chºng mµng Æ’n danh x≠ng ch˜ ngh‹a. MÁi mÈt toa thuËc cÙ k™ ra lµ mÈt l«n nät ch˜ hµo hoa th™m mÈt l«n trau chuËt. Ch›nh cÙ cÚng chºng quan t©m Æ’n Æi“u nµy, nh≠ng Æ„ ch›nh lπi lµ Æi“u lµm n™n nh˜ng nät ch˜ th©m hÀu, c˘c thu«n. Vµ cÚng bÎi quanh n®m giam m◊nh trong c®n nhµ Ëng n¨i phË cÊ, gÀp mµi y thuÀt, t´ luy÷n phäp ch˜, n™n Æ´i lÛc khi’n cho ch˜ cÒa cÙ thi’u Æi chÛt bµng bπc cÒa s´ng rÈng, nÛi cao. Tuy vÀy, nhi“u th≠ gia cÔng thÍi vÌi cÙ, hay c∂ nh˜ng th≠ gia trŒ nÊi danh Æ≠¨ng thÍi, v…n ph∂i cÛi Æ«u t´n cÙ lµ bÀc th«y, c∂ v“ nh©n Ưc l…n chuy™n m´n th≠ ph∏p.

H¨n bËn m≠¨i n®m bËc thuËc c¯u ng≠Íi, ngÏ nh≠ {trfl ch¨i ch˜ ngh‹a} th´i kh´ng Æeo b∏m n˜a, nh≠ng s˘ thÀt, ch˜ vµ ng≠Íi lπi cµng xoæn xu˝t nhau h¨n. ô c∏i tuÊi 90, mæt Æ∑ mÍ nhi“u, ch©n tay Æ∑ m·i, nh≠ng t†m lflng y™u ng≠Íi tr‰ng ch˜ cÒa cÙ Nguy‘n V®n B∏ch v…n th†m Æ…m trong tıng lÍi ®n ti’ng n„i.

C„ ng≠Íi tıng n„i, gi˜a ph«n {x∏c} vµ ph«n {hÂn} ai c©n Æong mµ bi’t ph«n nµo n∆ng h¨n, chÿ bi’t rªng, ng≠Íi Æ’n bËc thuËc cÒa cÙ cÚng nhi“u, mµ ng≠Íi xin ch˜ cÒa cÙ cÚng læm. ❑

★ 059

xu©n

T©nM∑o 2011

°N T⁄T VõI HÄNG BINH ß`C ✑ H~U NGñC

M

Ái n®m, chi“u Ba m≠¨i T’t, Æi chÓ hoa Î phË hµng L≠Óc, th†y mµu træng cÒa hoa mai, hoa mÀn, lµ t´i lπi nhÌ Æ’n hai c©u th¨ cÒa anh bπn qu∏ cË Tr«n L™ V®n: {Bao giÍ trÎ lπi qu™ em, Xem hoa mÀn træng nÎ chen hoa Ƶo} Vµ li™n t≠Îng Æ’n mÈt T’t r†t Æ∆c bi÷t thÍi kh∏ng chi’n chËng Ph∏p Î chi’n khu Vi÷t Bæc, c∏ch Æ©y h¨n nˆa th’ k˚, c„ lœ vµo kho∂ng n®m 1951-1952. MÈt li™n hoan T’t cÒa trπi hµng binh ߯c trong rıng n¯a, g«n b∂n ÆÂng bµo Tµy. N¨i hoa mÀn, hoa mai Æang nÎ træng x„a b™n c∏c nhµ sµn b’p lˆa bÀp bÔng.

N®m 1950, Ph∏p chi’m Li™n khu 3. T´i Æang lµm b∏o Æfich vÀn L'Etincelle, Æ≠Óc Æi“u ÆÈng l™n Vi÷t Bæc vµ nhÀn nhi÷m vÙ Tr≠Îng Ban gi∏o dÙc tÔ hµng binh ¢u - Phi thuÈc CÙc ßfich vÀn, TÊng cÙc Ch›nh trfi Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam. Anh Nguy‘n Phong phÙ tr∏ch Trπi gÂm m†y chÙc hµng binh ߯c

060 ★

tÀp trung Æ” ÆÓi hÂi h≠¨ng v“ ß´ng ߯c Æ≠Óc Ch›nh phÒ n≠Ìc CÈng hfla d©n chÒ ß¯c th©u nhÀn. Ba m≠¨i T’t, anh Phong ti’p t´i trong kh´ng kh› nhÈn nhfip chu»n bfi Æ„n xu©n cÒa nh˜ng ng≠Íi tha h≠¨ng ph«n Æ´ng tuÊi kh´ng qu∏ ba m≠¨i. C„ mÊ tr©u, c„ r≠Óu, c„ b∏nh ch≠ng. Phflng kh∏nh ti’t rÈng th™nh thang bªng tre n¯a c„ mÈt loπt bµn dµi, gh’ dµi bªng tre. Kh»u hi÷u c®ng l™n lµ: {Hfla b◊nh vµ hÂi h≠¨ng mu´n n®m}.

BuÊi tËi Æ∑ khuya, li™n hoan bæt Æ«u: ChÛc nhau sÌm Heimkehr (v“ qu™ h≠¨ng), Æ„ng kfich, h∏t... ƒn t≠Óng nh†t ÆËi vÌi t´i lµ bµi ÆÂng ca {Gi∑ tı n®m cÚ, Æ„n mıng n®m mÌi}. Trong rıng nÛi ©m u, lÍi ca †m ∏p du d≠¨ng vÌi gi‰ng Æ“u Æ“u, tπo n™n mÈt nÁi buÂn bi÷t ly hµo hÔng, nhÌ qu™, nhÌ ng≠Íi th©n cÒa nh˜ng ng≠Íi con s´ng Rhin vÌi ©m h≠Îng l∑ng mπn thÍi Trung CÊ.

T´i xin tπm dfich khÛc Æ«u bµi ca ti’ng ߯c nh≠ sau: 1. Xin gi∑ tı, hÏi ng≠Íi anh em, ngµy trÎ lπi qu∂ lµ mung lung.

T≠¨ng lai trong b„ng tËi, khi’n lflng

chÛng ta tr‹u n∆ng.

Vflm trÍi bao trÔm l™n khæp x¯ sÎ, gi∑ tı, xin tπm bi÷t.

T†t c∂ chÛng ta Æ“u Î trong bµn tay Th≠Óng Æ’, xin chÛc b◊nh an tπm tı.

2. M∆t trÍi l∆n, Æ™m d©ng l™n, ngµy tµn.

Th’ giÌi im l◊m ngÒ, ™m Æ“m th¯c tÿnh ti’ng h‰a mi ca Vflm trÍi bao trÔm l™n khæp x¯ sÎ. ...

N®m cÚ Æ∑ qua, n®m mÌi Æ’n, nÁi buÂn xa qu™ ƪng ÆΩng... nghe ©m Æi÷u l©m ly, bÈ ÆÈi Vi÷t Nam chÛng t´i kh´ng kh·i b©ng khu©ng nhÌ mi“n xu´i (ß™m m¨ Hµ NÈi d∏ng ki“u th¨m - Quang DÚng).

Nhπc cÒa bµi d©n ca ߯c nµy gËc lµ mÈt bµi d©n ca x¯ Scotland (Anh), do R.Burns (th’ k˚ XVIII) vi’t lÍi th¨ (Bµi For Auld Lang Syne - V◊ nh˜ng ngµy x≠a cÚ), xin dfich Æoπn Æ«u nh≠ sau: V◊ nh˜ng ngµy x≠a cÚ Ph∂i qu™n ch®ng, hÏi bπn cË tri Kh´ng bao giÍ Æ≠Óc hÂi t≠Îng ch®ng?

Ph∂i qu™n ch®ng, hÏi bπn cË tri Vµ nh˜ng ngµy x≠a cÚ?...

ChÛng ta h∑y cÔng nhau cπn chän ©n t◊nh V◊ nh˜ng ngµy x≠a cÚ...

NÁi buÂn ly bi÷t, nhÌ qu™ h≠¨ng cÔng thÛ l∑ng du lµ nh˜ng Æ“ tµi l∑ng mπn cÒa thi ca mÈt thÍi x∑ hÈi n´ng nghi÷p, gæn vÌi ÆÂng qu™, ph≠¨ng ti÷n giao th´ng kh„ kh®n ›t ·i. Trong th¨ ߯c cÊ Æi”n, ß≠Íng

HóP TH¶ CóNG TÉC VI£N Trong thÍi gian vıa qua, Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÈng t∏c cÒa c∏c ÆÂng ch›:

thi vµ th¨ Vi÷t Nam c„ nhi“u bµi loπi nµy. CÚng b∂n nhπc d©n ca Scotland †y khi phong trµo h≠Ìng Æπo Ph∏p vi’t lÍi {Chÿ lµ tπm bi÷t th´i} (Ce n'est qu'un aurevoir) th◊ ch†t l∑ng mπn kh´ng cfln u buÂn mµ vui t≠¨i (bµi H≠Ìng Æπo Vi÷t Nam: GiÍ Æ©y anh em chÛng ta, rÍi tay xuËng Æ≠Íng, mÁi ng≠Íi mÁi chËn...cÚng cÔng mÈt ©m h≠Îng), lµ v◊ Î th’ k˚ c´ng nghi÷p h„a vµ thµnh thfi h„a, ph≠¨ng ti÷n giao th´ng vµ th´ng tin ph∏t tri”n. ß’n th’ k˚ XXI, vÌi Internet, m∏y bay, tµu cao tËc, c„ lœ bi÷t ly, nhÌ qu™ sœ trÎ thµnh nh˜ng t¯ th¨ vang b„ng mÈt thÍi. §ng bπn ng≠Íi ߯c SchueHe, tr› th¯c ti’n bÈ, s´i nÊi n„i vÌi t´i: {C¯ nghe bµi nµy, trong t´i d©ng l™n hai t◊nh c∂m ng≠Óc nhau. MÈt lµ t◊nh c∂m tr◊u m’n qu™ h≠¨ng, nÁi buÂn ly bi÷t, r†t phÊ bi’n trong v®n h„a truy“n thËng d©n tÈc ߯c.

Hai lµ nÁi u†t hÀn v◊ chÒ ngh‹a ph∏t x›t Hitler Æ∑ lÓi dÙng bµi ca †y vµ mÈt sË bµi ca cÊ t≠¨ng t˘ Æ” nh„m ng‰n lˆa chÒng tÈc chÒ, s´ vanh d…n Æ’n th∂m h‰a n≠Ìc ߯c vµ Chi’n tranh th’ giÌi l«n th¯ hai, khi’n 50 tri÷u ng≠Íi thi÷t mπng}.

C∏c hµng binh ߯c Î trπi t´i Æ’n ®n T’t, tuÊi tı 25 Æ’n 35. ßa sË ng≠Íi ߯c vµo ÆÈi L™ d≠¨ng Ph∏p tuÊi tı 17 Æ’n 25 - Æ’n b≠Ìc Æ≠Íng cÔng, b‰n QuËc x∑ huy ÆÈng c∂ nh˜ng thi’u ni™n 16-17 tuÊi Æi b∂o v÷ cho QuËc tr≠Îng Hitler. Khi ߯c

thua trÀn, c∏c binh s‹ hoang mang, kh´ng c„ c´ng ®n vi÷c lµm; mÈt sË Æ®ng vµo ÆÈi L™ d≠¨ng Ph∏p Æ” c„ chÁ n≠¨ng th©n, c„ nh˜ng ng≠Íi bfi Æ≠a sang Vi÷t Nam lπi hµng ta v◊ ngπi chinh chi’n v†t v∂, c„ khi sÓ ch’t.

ThÍi k˙ kh∏ng chi’n chËng Ph∏p (1946-1954), trong sË tÔ hµng binh l™ d≠¨ng ta bæt Æ≠Óc c„ tÌi mÈt nˆa ng≠Íi ߯c. Lπi c„ kho∂ng h¨n chÙc ng≠Íi ߯c b· qu©n ÆÈi Ph∏p theo ta v◊ l˝ t≠Îng.

H‰ Æ∑ tr≠Îng thµnh, tuÊi ÆÍi 2325. Khi Hitler l™n c«m quy“n, n®m 1933, h‰ thuÈc phe t∂ chËng ph∏t x›t, sËng l≠u vong Î n≠Ìc ngoµi.

Khi ߯c thua ßÂng minh, h‰ vµo ÆÈi L™ d≠¨ng Æ” kh·i bfi tÔ. Nh˜ng ng≠Íi ti’n bÈ nµy Æ∑ thay ÆÊi lÀp tr≠Íng, l˝ t≠Îng theo Vi÷t Minh (sau nµy, ChÒ tfich H Ch› Minh g‰i lµ {Nh˜ng ng≠Íi Vi÷t Nam mÌi}). Trong sË nµy ph∂i k” Æ’n E.Borchers (Chi’n S‹) Æ≠Óc ÆÂng ch› Tr≠Íng Chinh gi∏c ngÈ tr≠Ìc n®m 1945, R.Schreoder (L™ ߯c Nh©n, ng≠Íi Éo), W.Ulbricht (H Ch› Long), W.Waechter (H Ch› Th‰, ng≠Íi Éo), Wenzel (߯c Vi÷t)...

H¨n nˆa th’ k˚ Æ∑ qua. Trong nh˜ng hµng binh ߯c ®n T’t vÌi t´i gi˜a rıng n¯a Vi÷t Bæc, kh´ng bi’t ai cfln ai m†t, c„ ai nhÌ Æ’n buÊi li™n hoan mıng xu©n n®m x≠a? ❑

D≠¨ng Xu©n Hoµi (Kh∏nh Hfla), Tr«n V®n ThuÀn (Bæc Ninh), L™ HÂng Hπnh (Hµ NÈi), Hoµng Hi’u Ngh‹a (Qu∂ng B◊nh), Tr«n QuËc C≠Ïng (HÈi VHNT PhÛ Y™n), An Ph≠Ìc (Bæc Ninh), L™ T≠Íng Hi’u (Ngh÷ An), Phπm Minh T©m (Ngh÷ An), HÂng V©n (CÙc Ch›nh trfi QK 5), Ti™u Qu∂ng D≠Ïng (BÈ CHQS Nam ßfinh), §ng QuËc Ch›nh (B∏o QK4), Nguy‘n V®n Chi’n (Hµ NÈi), Ng´ Ti’n Mπnh (Tr≠Íng ßH VHNT qu©n ÆÈi), Hu˙nh Thπch Th∂o (HÈi VHNT PhÛ Y™n), Nguy‘n Thfi Di‘m (Ninh ThuÀn), ßinh Thfi ThÒy B◊nh (ßÂng Nai), D≠¨ng Thfi V©n (Kh∏nh Hfla), NhÀt Huy (Tπp ch› HÀu c«n), L™ Minh (Ngh÷ An), TrÛc Hµ (B∏o Bi™n phflng), BÔi Ki“u H≠ng (ßµ NΩng), L™ PhÛc (Kh∏nh Hfla), L∑ Tr‰ng ßπi (Hµ NÈi), H ThÒy (ßÂng Nai), L™ Thfi Quy’t (Hµ NÈi), Anh Th≠ (BßBP B◊nh Ph≠Ìc), Nguy‘n V®n Lai (Tr≠Íng S‹ quan LÙc qu©n 1), Hoµng Ng‰c Thæng (ßµ NΩng), L™ C∂nh DÚng (Bæc Ninh), L™ Hoµn (Ban Ch›nh trfi Trung Æoµn TT 575, QK5), L™ Quang HÂi (B∏o QßND), Anh Huy (ßµ NΩng), Nguy‘n ß◊nh Son (Hµ NÈi), Tr«n Thfi M©y Lai (Bæc Giang), Ng´ Hoµi Ph≠¨ng (H‰c vi™n Ch›nh trfi), Nguy‘n HÂng Phong (B◊nh ßfinh), V‚ Thfi Hµ (Tr≠Íng ßHVH Hµ NÈi), HÂng Linh (B∏o PK-KQ), Tr«n Tr‰ng Tr› (An Giang).....

N®m mÌi T©n M∑o 2011 Æang Æ’n thÀt g«n, V®n h„a qu©n s˘ xin chÛc c∏c ÆÂng ch› An khang, Thfinh v≠Óng, Hπnh phÛc trong mÈt n®m mÌi Æ«y ni“m vui vµ may mæn; mong c∏c ÆÂng ch› ti’p tÙc quan t©m, Òng hÈ, cÈng t∏c Æ” V®n h„a qu©n s˘ ngµy cµng hay h¨n, Æãp h¨n.

Bµi, ∂nh cÈng t∏c xin gˆi v“: Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘, 23 L˝ Nam ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi. ßi÷n thoπi: 043 734 5947 Email: vanhoaquansu@gmail.com (Trong th≠, c∏c ÆÂng ch› ghi r‚ t™n, Æfia chÿ, sË Æi÷n thoπi Æ” Ban bi™n tÀp ti÷n li™n h÷).

xu©n

T©nM∑o 2011

MóT ߣM CUˇI N°M ô CHI£U ßÇI Sô ✑ TR¡N THë M¢Y LAI

062 ★

T ❱ Minh h‰a T.Long

hÍi cfln trŒ, lµ vÓ mÈt ng≠Íi l›nh, nh≠ng t´i ch≠a bao giÍ Æ’n th®m chÂng vµ nghÿ lπi Î chi™u Æ∑i sÎ. VÀy mµ, khi con g∏i Æ«u lflng cÒa vÓ chÂng t´i Æ≠Óc g«n hai tuÊi, t´i Æ∑ bÂng c∂ con Æ’n tÀn ƨn vfi th®m anh, vµ... Æ≠Óc nghÿ lπi mÈt Æ™m Î chi™u Æ∑i sÎ. ß„ lµ hÂi cuËi n®m 1972, Æ’ quËc M¸ Æang ©m m≠u {bi’n Hµ NÈi trÎ v“ thÍi k˙ Æ Æ∏} n™n qu©n ÆÈi lu´n Î t≠ th’ sΩn sµng chi’n Ɔu r†t c®ng thºng, nh≠ng cuÈc sËng cÒa ng≠Íi d©n v…n di‘n ra kh∏ b◊nh th≠Íng vÌi tinh th«n {vıa s∂n xu†t, vıa chi’n Ɔu}, {vıa h‰c tÀp, c´ng t∏c vıa Æ∏nh gi∆c}... Chuy’n tµu kh∏ch Hµ NÈi - ßÂng ß®ng v…n käo cfli vµo ga Æ“u Æ∆n. Chÿ c„ Æi“u tµu Æ∑ chuy”n sang Æ„n, tr∂ kh∏ch ban Æ™m Æ” tr∏nh m∏y bay gi∆c M¸ oanh tπc. Chuy’n tµu tı ßÂng ß®ng kh¯ hÂi Hµ NÈi v“ Æ’n ga Käp vµo ÆÛng 12 giÍ Æ™m hµng ngµy.

T´i Æ∑ bÂng Ưa con g∏i Æ«u lflng ch≠a Æ«y hai tuÊi Æi chuy’n tµu †y, Î thÍi Æi”m †y, xuËng s©n bay Gia L©m Æ” th®m chÂng. V◊ Æ∑ l©u anh kh´ng Æ≠Óc v“ th®m nhµ mµ cÚng kh´ng c„ th≠ tı g◊ n™n t´i muËn b’ con xuËng tÀn n¨i Æ” xem sao. Ngµy †y, th´ng tin li™n lπc kh´ng thuÀn ti÷n nh≠ b©y giÍ, mµ t´i cÚng muËn tπo s˘ b†t ngÍ ÆËi vÌi anh vµ muËn bi’t t◊nh h◊nh cÙ th” n™n Æ∑ li“u nh≠ vÀy. BÎi chi’n tranh Ɔy, nh≠ng ng≠Íi ta v…n y™u nhau, v…n c„ bi’t bao nh˜ng mËi t◊nh n∂y nÎ, lπi cfln thi vfi vµ l∑ng mπn n˜a ch¯. T´i xuËng ga Gia L©m vµ b’ con tÌi Æ≠Óc phflng tr˘c cÒa chi™u Æ∑i sΠƨn vfi (nay lµ Æ≠Íng Nguy‘n S¨n tr≠Ìc cÊng s©n bay Gia L©m) Æ∑ g«n 8 giÍ s∏ng. Khi t´i xu†t tr◊nh gi†y tÍ Æ” g‰i Æi÷n cho chÂng ra Æ„n, ng≠Íi tr˘c ban Æi÷n li™n lπc vÌi ƨn vfi rÂi n„i vÌi t´i: {Chfi c¯ b’ ch∏u ngÂi chÍ, mÈt lÛc n˜a anh †y sœ ra}. Nh≠ng, chÍ m∑i, tÌi h¨n mÈt ti’ng sau t´i mÌi th†y anh Phπm H∂i Hi÷p, bπn th©n cÒa chÂng t´i ra Æ„n, mµ chºng th†y chÂng Æ©u c∂.

Ch≠a bi’t s˘ th” th’ nµo, nh≠ng t´i r¨m rÌm n≠Ìc mæt vµ h·i: - Nhµ em Æ©u kh´ng ra Æ„n mã con em mµ Æ” anh ra Æ„n hÈ?

Anh Hi÷p vËn vui t›nh lπi hay t’u t∏o n™n n„i ÆÔa: - Ä, chÂng em cfln ph∂i bÀn ti’p m†y c´ {bπn g∏i} Î ngoµi phi tr≠Íng n™n chºng dÍi Æi Æ©u mÈt b≠Ìc.

Nghe anh Hi÷p n„i vÀy t´i cÚng bi’t lµ anh n„i ÆÔa v◊ c∏c anh v…n v›

nh˜ng chi’c m∏y bay nh≠ nh˜ng ng≠Íi bπn g∏i mµ c∏c anh ph∂i th≠Íng xuy™n gæn b„. RÂi anh Hi÷p Æ≠a mã con t´i vµo nhÀn mÈt phflng Î khu chi™u Æ∑i sÎ cÒa ƨn vfi. ß„ lµ mÈt d∑y nhµ l∏, c„ nhi“u phflng Æ≠Óc ng®n c∏ch nhau bªng v∏n äp. Tr≠a †y, anh mang c¨m cho mã con t´i vµ cho bi’t chi“u muÈn chÂng t´i mÌi v“. Th◊ ra h´m †y chÂng t´i ph∂i lµm nhi÷m vÙ l∏i tr˘c th®ng M16 (mµ bÈ ÆÈi th≠Íng g‰i lµ {C«n c»u bay}) kh»n tr≠¨ng c»u nh˜ng chi’c m∏y bay MiG Æi s¨ t∏n Æ’n vfi tr› sΩn sµng chi’n Ɔu Æ” chu»n bfi cho nh˜ng trÀn Æ∏nh lÌn.

Mã con t´i chÍ. ThÍi gian c„ m†y ti’ng ÆÂng h mµ sao dµi qu∏. Bπn anh bi’t t´i Æ’n n™n thi tho∂ng lπi c„ ng≠Íi ra chi™u Æ∑i sÎ th®m lµm t´i th˘c s˘ xÛc ÆÈng. §i! Nh˜ng ng≠Íi bπn, ng≠Íi l›nh, h‰ Æ∑ coi nhau nh≠ nh˜ng ng≠Íi th©n ruÈt thfit vµ sΩn sµng chia sŒ cÔng nhau t†t c∂. (VÀy mµ trong nh˜ng ng≠Íi bπn th©n thi’t †y sau nµy c„ ng≠Íi kh´ng

ra v◊ tÒi. T´i t˘ ∏i vµ Æfinh thu x’p hµnh l˝ ra v“ ngay lÛc Æ„, nh≠ng anh Æ∑ kfip nhÀn ra, xin lÁi vµ lµm lµnh.

TËi †y, bπn bà anh v…n ra th®m hai mã con t´i Î chi™u Æ∑i sÎ r†t vui. Ai cÚng v´ t≠, s´i nÊi vµ chºng m∂y may suy ngh‹ Æ’n nh˜ng trÀn chi’n Ɔu ∏c li÷t sæp di‘n ra. 10 giÍ Æ™m, khi m‰i ng≠Íi ra v“ cÚng lµ lÛc vÓ chÂng t´i chu»n bfi Æi nghÿ. Nh≠ng, vıa mÌi bu´ng mµn, ch≠a kfip Æ∆t l≠ng xuËng chi’u Æ∑ nghe c„ ti’ng ÆÀp nhã vµo c∏nh cˆa. Anh ra mÎ cˆa rÂi quay vµo m∆c ∏o vµ b∂o t´i: - Lπi vµo c†p 1 rÂi em π! Anh ph∂i vµo ƨn vfi ngay b©y giÍ. Hai mã con c¯ ngÒ Æi, n’u c„ b∏o ÆÈng, em nhÌ b◊nh t‹nh Æ≠a con xuËng h«m nhä. (ngay khu chi™u Æ∑i sÎ lµ h÷ thËng h«m hµo kh∏ v˜ng chæc).

Anh th¨m nhã hai mã con rÂi kho∏c ∏o ra kh·i phflng. VÀy lµ Æ™m Æ„, t´i Æ∑ ´m con th¯c cho tÌi s∏ng. Trong kho∂ng l∆ng cÒa Æ™m dµi †y Æ∑ l˝ gi∂i

G«n 40 n®m Æ∑ qua, nh≠ng c¯ Æ’n nh˜ng ngµy cuËi th∏ng 12 hµng n®m, trong h¨i †m nÂng nµn gi˜a Æ™m Æ´ng gi∏ lπnh, k˚ ni÷m v“ mÈt Æ™m Î chi™u Æ∑i sÎ ngµy †y lπi trÁi dÀy trong t´i nh≠ vıa mÌi h´m nµo. cfln n˜a nh≠ c∏c phi c´ng Phπm ß´ng Chung, Nguy‘n V®n HÔng - c∏c anh Æ∑ hy sinh trong cuÈc chi’n tranh bi™n giÌi T©y Nam n®m 1979, Æ∑ Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc truy t∆ng danh hi÷u Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n. Anh Phπm H∂i Hi÷p cÚng hy sinh trong mÈt l«n lµm nhi÷m vÙ khi m∏y bay c„ s˘ cË n®m 1982... D…u c∏c anh kh´ng cfln n˜a, nh≠ng t◊nh c∂m th©n th≠¨ng cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh ngµy †y v…n cfln læng Ɖng trong t´i Æ’n tÀn b©y giÍ).

5 giÍ chi“u h´m †y, chÂng t´i m∆c nguy™n bÈ Æ bay vÈi v∑ ra chi™u Æ∑i sÎ vÌi mã con t´i. Anh ´m con g∏i vµo lflng th¨m l™n m∏, l™n tr∏n, l™n t„c con, nh≠ng n„ nh†t Æfinh kh´ng theo bË mµ c¯ sµ sang mã. Th†y vÀy, t´i tr∏ch nhã: - Tπi anh c∂ Ɔy! Ai b∂o anh kh´ng v“ vÌi con n™n con lπ bË kh´ng theo µ! ßang t≠¨i c≠Íi, anh bÁng nghi™m sæc m∆t vµ n„i: - Em kh´ng bi’t t◊nh h◊nh Æang r†t nghi™m tr‰ng Æ„ sao? Sao mã con em lπi xuËng th®m anh vµo lÛc nµy?

Nghe anh h·i vÀy, t´i kh´ng n„i Æ≠Óc c©u nµo mµ n≠Ìc mæt muËn trµo

cho t´i bao Æi“u thæc mæc. MÈt Æ™m Î chi™u Æ∑i sÎ †y th´i Æ∑ cho t´i th™m bao t◊nh y™u, t◊nh th≠¨ng ÆËi vÌi ng≠Íi l›nh, vµ Æ™m Æ„ Æ∑ trÎ thµnh k˚ ni÷m s©u sæc ÆËi vÌi t´i, vÓ cÒa ng≠Íi l›nh.

BÎi chÿ sau Ɔy ›t ngµy, khi mã con t´i ra v“ cÚng lµ lÛc Æ’ quËc M¸ bæt Æ«u dÔng m∏y bay B.52 näm bom r∂i th∂m ThÒ Æ´ Hµ NÈi. Kh´ng qu©n nh©n d©n Vi÷t Nam cÔng vÌi qu©n d©n c∂ n≠Ìc Æ∑ chi’n Ɔu anh dÚng tuy÷t vÍi. ß’ quËc M¸ Æ∑ th†t bπi th∂m hπi. TrÀn chi’n {ßi÷n Bi™n PhÒ tr™n kh´ng} 12 ngµy Æ™m cuËi n®m 1972 Æ∑ trÎ thµnh d†u son lfich sˆ, tπo Ƶ cho cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc Æi tÌi thæng lÓi hoµn toµn.

G«n 40 n®m Æ∑ qua, nh≠ng c¯ Æ’n nh˜ng ngµy cuËi th∏ng 12 hµng n®m, trong h¨i †m nÂng nµn gi˜a Æ™m Æ´ng gi∏ lπnh, k˚ ni÷m v“ mÈt Æ™m Î chi™u Æ∑i sÎ ngµy †y lπi trÁi dÀy trong t´i nh≠ vıa mÌi h´m nµo. ❑

★ 063

xu©n

T©nM∑o [ Bó ßóI C| H¤ - Bó ßóI CûA D¢N ] 2011

tr™nƆt lÚ

M

Èt ngµy cuËi ß´ng lπnh gi∏, chÛng t´i trÎ lπi vÔng rËn lÚ huy÷n H≠¨ng Kh™ khi b™n nh˜ng cung Æ≠Íng ngoªn ngoÃo, khÛc khu˚u cÒa s≠Ín ÆÂi, hay tıng dflng s´ng khe suËi v…n cfln nh˜ng v’t lÎ vıa s©u, vıa dµi. C∏i gi∏ lπnh cÒa

064 ★

✑ L£ PH@C LAM

vÔng rıng nÛi n¨i Æ©y nh≠ cµng t™ t∏i h¨n khi ph∂i ngh‹ v“ nh˜ng c∂nh mµn trÍi, chi’u Ɔt, m†t nhµ cˆa, Æ dÔng sinh hoπt cÒa ng≠Íi d©n vÔng lÚ. M™nh mang trong suy ngh‹ tr™n Æ≠Íng Æi nh≠ cµng thÛc giÙc chÛng t´i v“ th˘c t’ tÀn Æfia ph≠¨ng.

G∆p chÛng t´i tπi phflng lµm vi÷c, ÆÂng ch› Hoµng C´ng L˝ - Ph„ ChÒ tfich ûy ban nh©n d©n (UBND) huy÷n cho bi’t: HÀu qu∂ cÒa hai c¨n lÚ lfich sˆ hÂi

th∏ng 10 vıa qua ÆËi vÌi huy÷n H≠¨ng Kh™ r†t n∆ng n“. Toµn huy÷n c„ h¨n 20 ngh◊n hÈ d©n bfi ngÀp trong bi”n n≠Ìc, 14.377 hÈ bfi ngÀp s©u, 72 c®n nhµ bfi cuËn tr´i hoµn toµn, h¨n 500 nhµ bfi h≠ h·ng n∆ng, 1.000 ha lÛa mÔa m†t træng.

TÊng thi÷t hπi l™n tÌi 715 t˚ ÆÂng. Sau g«n 3 th∏ng chung tay, g„p s¯c cÒa qu©n vµ d©n c∂ n≠Ìc, cÔng vÌi s˘ nÁ l˘c cÒa c†p u˚, ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng, Æ’n nay ÆÍi sËng cÒa nh©n d©n Æ∑ d«n

❱ CuÈc sËng n¨i Ɔt lÚ Æang Æ≠Óc hÂi sinh. Ånh L™ PhÛc Lam

Xu©n v“

H

ai c¨n Æπi hÂng thu˚ khÒng khi’p hÂi th∏ng 10 vıa qua Æ∑ nh†n ch◊m 22/22 x∑, thfi tr†n cÒa huy÷n H≠¨ng Kh™, tÿnh Hµ T‹nh trong bi”n n≠Ìc. B≠Ìc ch©n trÎ v“ sau nh˜ng ngµy dµi di dÍi tr∏nh lÚ, nhi“u gia Æ◊nh g«n nh≠ træng tay. ß∑ ba th∏ng tr´i qua mµ tr™n tıng g≠¨ng m∆t d∑i d«u m≠a næng cÒa ÆÂng bµo vÔng cao n¨i Æ©y v…n cfln Ɖng lπi s˘ h∑i hÔng, th∂ng thËt. Song vÌi s˘ hÁ trÓ kfip thÍi cÒa Ch›nh phÒ, s˘ chÿ Æπo s∏t sao cÒa c†p u˚, ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng, s˘ chia sŒ cÒa qu©n vµ d©n c∂ n≠Ìc, h‰ Æ∑ v≠Ót qua c¨n khËn kh„. GiÍ Æ©y c©y Æ∑ xanh trÎ lπi tr™n nh˜ng b∑i bÂi ven s´ng, tr™n nh˜ng c∏nh ÆÂng. Kh´ng chÿ c„ c∏i ®n, c∏i m∆c, mµ ng≠Íi d©n Æ∑ vµ Æang d˘ng lπi nhµ Î, sˆa sang Æ≠Íng lµng Æ” chµo Æ„n xu©n sang. Trong kh´ng kh› rÈn rµng Æ„, h‰ lu´n dµnh nh˜ng t◊nh c∂m tr©n tr‰ng nh†t cho c∏n bÈ, chi’n s‹ Æ∑ v◊ nh©n d©n qu™n m◊nh trong mÔa m≠a lÚ.

Æi vµo Ên Æfinh, h÷ thËng giao th´ng c¨ b∂n th´ng suËt, v÷ sinh m´i tr≠Íng Æ≠Óc xˆ l˝; t†t c∂ c∏c tr≠Íng h‰c, trπm y t’ trÎ lπi hoπt ÆÈng b◊nh th≠Íng; Ƶn gia sÛc, gia c«m Æang tıng b≠Ìc Æ≠Óc kh´i phÙc. ß∆c bi÷t, vÌi s˘ hÁ trÓ giËng hoa mµu c∏c loπi cÒa UBDN tÿnh, l∑nh Æπo huy÷n Æ∑ chÿ Æπo quy’t li÷t Æ” tÊ ch¯c gieo trÂng ng´ vÙ Æ´ng ngæn ngµy vÌi di÷n t›ch h¨n 400ha, 300ha khoai lang, 400ha rau c∏c loπi Æ” chËng Æ„i cho nh©n d©n trong thÍi gian tÌi. Hi÷n nay sË c©y Æ≠Óc gieo trÂng ph∏t tri”n r†t tËt. CÔng vÌi Æ„, Æ” b∂o Æ∂m cho 2.874 hÈ thi’u Æ„i 1 th∏ng; 4.467 hÈ thi’u Æ„i 2 th∏ng; 9.723 hÈ thi’u Æ„i 3 th∏ng, huy÷n Æ∑ hÁ trÓ Î m¯c 15kg gπo/ ng≠Íi/th∏ng. Quy’t t©m cÒa Æfia ph≠¨ng lµ kh´ng Æ” cho mÈt hÈ d©n nµo bfi Æ„i, bfi thi’u thËn trong dfip t’t cÊ truy“n sæp tÌi.

Theo giÌi thi÷u cÒa ÆÂng ch› Ph„ ChÒ tfich UBND huy÷n, chÛng t´i tÌi hai x∑ LÈc Y™n vµ H≠¨ng ß´. ß©y lµ nh˜ng Æfia ph≠¨ng bfi lÚ tµn ph∏ n∆ng n“ nh†t Î H≠¨ng Kh™. DÔ Æ∑ qua h¨n hai th∏ng, nh≠ng d†u v’t cÒa c¨n lÚ d˜ v…n hªn tr™n c∏c nŒo Æ≠Íng, m∏i nhµ, ng‰n tre khi khæp n¨i Æ©u Æ©u cÚng c„ gÁ mÙc, bÙi n¯a tı Æπi ngµn theo lÚ cuËn v“ Æang b∏m lπi. Qua trao ÆÊi vÌi ÆÂng ch› Mai H∂i T©n, B› th≠ ß∂ng u˚ x∑ LÈc Y™n chÛng t´i Æ≠Óc bi’t: X∑ LÈc Y™n nªm gi˜a 3 con s´ng ch∂y qua n™n vıa bfi lÚ quät, vıa bfi ngÀp s©u, vÌi 1.320/1.500 hÈ d©n bfi ngÀp n∆ng, thi÷t hπi ≠Ìc t›nh lµ 45 t˚ ÆÂng. Tuy nhi™n, nhÍ c„ s˘ hÁ

trÓ cÒa Nhµ n≠Ìc, c∏c tÊ ch¯c, c∏ nh©n vµ s˘ nÁ l˘c cÒa nh©n d©n n™n chÿ trong thÍi gian ngæn nhµ Î cÒa d©n vµ c∏c c´ng tr◊nh phÛc lÓi tÀp th” Æ∑ Æ≠Óc khæc phÙc vµ x©y d˘ng lπi, nh©n d©n Æang h®ng h∏i gieo trÂng, ch®m s„c c©y vÙ Æ´ng.

Khi Æ’n x∑ H≠¨ng ß´, chÛng t´i vui mıng Æ≠Óc bi’t, c∂ x∑ c„ 11/11 nhµ bfi lÚ cuËn tr´i Æ“u Æang ti’n hµnh x©y d˘ng, vÌi sË ti“n hÈ trÓ cho mÁi hÈ tı 20 tri÷u ÆÂng trÎ l™n vµ cam k’t Æ≠a vµo sˆ dÙng tr≠Ìc t’t cÊ truy“n cÒa d©n tÈc. Theo Æ„, chÛng t´i Æ’n vÌi c∏c gia Æ◊nh bµ Nguy‘n Thfi Hoan, x„m 1; ´ng Nguy‘n ß◊nh LÈc, x„m 2, x∑ H≠¨ng ß´, t†t c∂ Æ“u Æang Æ≠Óc tÀp trung x©y d˘ng Æ” hoµn thµnh theo ÆÛng ti’n ÆÈ. Bµ Nguy‘n Thfi Hoan xÛc ÆÈng n„i: {Nhµ chÿ c„ hai bµ ch∏u, Ưa ch∏u lπi bfi tµn tÀt do ch†t ÆÈc da cam, n’u kh´ng c„ s˘ quan t©m giÛp ÆÏ cÒa c∏c tÊ ch¯c, c∏ nh©n, th◊ lo c∏i ®n cÚng Æ∑ kh„; giÍ c„ x©y d˘ng nhµ cao rÈng th’ nµy, bµ c∂m ÆÈng læm}.

Ng≠Óc theo Æ≠Íng 15 tÌi x∑ Ph≠¨ng M¸, n¨i c„ tr™n 91% hÈ d©n bfi ngÀp s©u. ßÂng ch› Nguy‘n Minh Quan, ChÒ tfich UBND x∑ ni“m nÎ ti’p Æ„n chÛng t´i vÌi nh˜ng lÍi ca ngÓi: nhÍ c„ bÈ ÆÈi cÒa c∏c ƨn vfi cÔng vÌi l˘c l≠Óng d©n qu©n Æfia ph≠¨ng tÀn t◊nh giÛp ÆÏ, Æ’n nay ÆÍi sËng cÒa bµ con nh©n d©n Æ∑ tıng b≠Ìc Ên Æfinh, c∏c ch∏u h‰c sinh vui vŒ Æ’n tr≠Íng, trÀt t˘ k˚ c≠¨ng Æ≠Óc gi˜ v˜ng. LÍi t©m s˘ cÒa ÆÂng ch› ChÒ tfich UBND x∑ Æ∑ l˝ gi∂i nÁi b®n kho®n

v◊ sao khi Æi Æ’n b†t k˙ n¨i Æ©u, chÛng t´i lu´n Æ≠Óc d©n vÔng lÚ ≠u ∏i dµnh nh˜ng t◊nh c∂m ch©n thµnh nh†t qua tıng ∏nh mæt, nÙ c≠Íi vµ lÍi n„i. §ng Nguy‘n V®n ThuÀn, x„m 14, x∑ H≠¨ng Thu˚ vui vŒ, chµo Æ„n chÛng t´i: {MÍi c∏c chÛ bÈ ÆÈi vµo nhµ t´i mÈt t›, nhÍ c„ ß∂ng, Ch›nh phÒ vµ bÈ ÆÈi n™n t´i c„ nhµ Î rÂi. BÈ ÆÈi lµm nhµ cho t´i Æ„, t’t nµy mua gπo n’p v“ g„i b∏nh n˜a lµ vui th´i. C∂m ¨n c∏c chÛ nhi“u læm!}.

Nh˜ng t◊nh c∂m Æ„ chÛng t´i cµng Æ≠Óc s∏ng t· h¨n khi ÆÂng ch› Trung t∏ H S¸ Hµ, Ch›nh trfi vi™n Ban CHQS huy÷n H≠¨ng Kh™ t©m s˘: Kh´ng chÿ qua c∏c sË li÷u nh≠ c¨ quan qu©n s˘ Æfia ph≠¨ng Æ∑ chÿ Æπo 345 c∏n bÈ, chi’n s‹ l˘c l≠Óng th≠Íng tr˘c vµ 1.200 d©n qu©n tπi chÁ lµm vi÷c li™n tÙc vÌi 15.160 l≠Ót ngµy c´ng, mµ th´ng qua s˘ l®n x∂ bªng c∂ tinh th«n vµ tr∏ch nhi÷m, n™u cao lflng xung k›ch, qu∂ c∂m Æ” Æ≠¨ng Æ«u vÌi thˆ th∏ch v◊ nh©n d©n qu™n m◊nh n™n bÈ ÆÈi Æ≠Óc d©n m’n, d©n tin, d©n y™u, mÌi x©y d˘ng Æ≠Óc th’ trÀn lflng d©n v˜ng chæc cho ƨn vfi hoµn thµnh xu†t sæc m‰i nhi÷m vÙ.

V◊ th’, khi h·i nh˜ng thanh ni™n vıa trÛng tuy”n ngh‹a vÙ qu©n s˘ nh≠ ÆÂng ch› Nguy‘n V®n Ph†n, x„m Tr≠Íng S¨n, x∑ LÈc Y™n, l˝ do v◊ sao em t˘ nguy÷n lµm ƨn vµo qu©n ÆÈi? Em n„i: {H◊nh ∂nh anh BÈ ÆÈi CÙ H kh´ng chÿ Æãp qua tıng trang s∏ch, tıng m»u chuy÷n hay phim truy÷n, mµ s˘ x∂ th©n v◊ nh©n d©n trong m≠a lÚ thÀt Æ∏ng tr©n tr‰ng. Em mong muËn Æ≠Óc Ưng vµo hµng ngÚ qu©n ÆÈi Æ” Æ„ng g„p s¯c m◊nh vi’t ti’p nh˜ng truy“n thËng vŒ vang cÒa qu©n ÆÈi anh hÔng}.

Nh˜ng lÍi n„i mÈc mπc, ch©n thµnh vµ th©n thi’t cµng lµm cho chÛng t´i l≠u luy’n phÛt chia tay. DÔ bi’t rªng n¨i Æ©y cfln bao nÁi lo toan trong mu´n vµn c´ng vi÷c. Song khi Æ≠Óc tÀn mæt ch¯ng ki’n tπi c∏c x∑ bfi ngÀp n∆ng n“ nh†t, Æ≠Óc thuÀn lÓi Æi lπi tr™n nh˜ng con Æ≠Íng, nh˜ng c©y c«u vıa kfip khæc phÙc, sˆa ch˜a; d‰c c∏c b∑i bÂi ven s´ng, tr™n nh˜ng c∏nh ÆÂng kh´ng cfln mµu n≠Ìc nhÀp nhoµ, træng xo∏ mµ lµ nh˜ng m«m xanh cÒa ng´, khoai vµ rau mµu c∏c loπi trµn Æ«y s¯c sËng. ChÛng t´i hi”u cuÈc sËng n¨i Æ©y Æang Æ≠Óc hÂi sinh vµ trong s˘ hÂi sinh Æ„, h‰ lu´n dµnh t◊nh c∂m tr©n tr‰ng nh†t cho ng≠Íi l›nh. ChÛng ta cÔng tin t≠Îng vµ hy v‰ng trong mÔa xu©n mÌi, nh˜ng ng≠Íi d©n Ɔt lÚ kh´ng lπnh lœo mµ Æ«m †m s˘ y™u th≠¨ng. ❑

★ 065

xu©n

T©nM∑o [ NH~NG NàO ߶òNG XU¢N ] 2011 ❱ Chuy’n tµu chÎ t◊nh c∂m cÒa hÀu ph≠¨ng Æ’n vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o. Ånh ThÔy Li™n

Nh˜ng chuy’n tµu

t◊nh y™u ✑ DüNG LI£N H¶•NG

Nhi“u ng≠Íi g‰i Æ„ lµ nh˜ng {Chuy’n tµu t◊nh y™u} bÎi n„ chÎ bi’t bao t◊nh c∂m cÒa hÀu ph≠¨ng ra vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o. H‰ cÔng mÈt lflng h≠Ìng tÌi Tr≠Íng Sa, cÔng chfiu s„ng, chfiu gi„ vµ gæn b„ vÌi nhau nh≠ ng≠Íi nhµ, cÔng sŒ chia nh˜ng t◊nh c∂m thi™ng li™ng dµnh cho ng≠Íi l›nh Æ∂o. Qua nh˜ng chuy’n tµu †y, bi’t bao t©m t≠ Æ≠Óc bÈc lÈ vµ c„ nh˜ng t◊nh c∂m mÌi n∂y sinh, c„ nh˜ng y™u th≠¨ng Æ≠Óc l†p Æ«y... Æ” lπi cho mÁi chuy’n Æi nhi“u k˚ ni÷m.

066 ★

C

huy’n h∂i tr◊nh tr™n con tµu mang sË hi÷u HQ-957, ßoµn M25 h∂i qu©n l«n Æ«u ti™n Æ≠a c∏n bÈ, Æoµn vi™n, thanh ni™n ≠u tÛ c∂ n≠Ìc ra th®m qu©n d©n huy÷n Æ∂o Tr≠Íng Sa. Nhi“u thµnh vi™n l«n Æ«u ti™n Æi bi”n bfi say s„ng nªm m™ m÷t. Trong 4 ng≠Íi phflng t´i, Ng‰c Hi’u, Thµnh Æoµn TP. H Ch› Minh lµ ng≠Íi chfiu s„ng käm nh†t.

Hi’u kh´ng chfiu Æ≠Óc kh´ng kh› ngÈt ngπt vµ nh˜ng trÀn læc x´ ng≠Íi tı Æ«u xuËng cuËi phflng. Ca bin lµ n¨i c´ bπn nµy c∂m th†y tho∂i m∏i nh†t.

Nh˜ng ngµy nªm Î ca bin tµu, Hi’u chºng thi’t ®n uËng g◊. ß” ˝ th†y t◊nh trπng Æ„, chµng l›nh thu˚ t™n Thi÷n thÿnh tho∂ng lπi Æ’n Æ≠a cho c´ chi’c b∏nh ng‰t hay b∏t ch∏o, ÆÈng vi™n c´ ®n l†y s¯c Æi h’t cuÈc hµnh tr◊nh.

C¯ th’, nhi“u l«n, c©u chuy÷n gi˜a h‰ Æ≠Óc gÓi mÎ nhi“u h¨n, g«n gÚi h¨n.

Hi’u hi”u th™m v“ cuÈc sËng ng≠Íi l›nh bi”n, Thi÷n hi”u h¨n v“ c´ng t∏c Æoµn mµ Hi’u tham gia.

Thi÷n lµ ng≠Íi l›nh, cuÈc sËng quanh n®m suËt th∏ng tr™n bi”n, nh˜ng ngµy v“ bÍ nghÿ tranh thÒ Î Æ¨n vfi, thÍi gian quen bi’t vµ t◊m hi”u Æ©u c„ nhi“u. C∏i duy™n t◊nh cÍ Æ≠a anh Æ’n vÌi Hi’u Æ” c´ c„ th” hi”u vµ c∂m th´ng con ng≠Íi, c´ng vi÷c cÒa anh cÚng lµ mÈt s˘ may mæn kh´ng ph∂i ng≠Íi l›nh tµu nµo cÚng c„ Æ≠Óc. Anh chÿ sÓ cuÈc ÆÍi ng≠Íi l›nh hay ph∂i Æi xa, kh„ kh®n v†t v∂ li÷u c´ g∏i Sµi thµnh nh≠ Hi’u c„ chfiu nÊi kh´ng? Nh≠ng s˘ quy’t t©m cÒa ng≠Íi con g∏i thµnh phË mang t™n B∏c Æ∑ giÛp anh t˘ tin h¨n ph«n nµo. S˘ ÆÂng c∂m Æ„ gæn b„ h‰ vÌi nhau Æ” cuËi hµnh tr◊nh, chµng x∏ch vali cho nµng vµ nµng hãn ngµy chµng trÎ v“ ƨn vfi sœ tÌi th®m. Vµ thÀt vui khi chÛng t´i nhÀn Æ≠Óc tin, Æ´i bπn trŒ vıa c„ mÈt Æ∏m c≠Ìi vui vŒ, †m ∏p dfip cuËi n®m nay.

Thu Trang, c´ di‘n vi™n mÛa cÒa ßoµn Ca mÛa nhπc Th®ng Long chfiu s„ng kh∏ tËt. ßi“u Æ„ th” hi÷n Î vi÷c c´ {theo Æu´i} anh Tr≠Îng ngµnh Hµng h∂i cÒa Tµu HQ-960, ßoµn M25 h∂i qu©n trong suËt cuÈc hµnh tr◊nh. LÛc th◊ c´ tÌi xem anh lµm vi÷c, khi lπi l©n la n„i chuy÷n lÛc anh ra boong c©u c∏ buÊi Æ™m. Thu Trang cÚng chºng ngπi ng«n gi†u gi’m t◊nh c∂m cÒa m◊nh, c´ r†t hÂn nhi™n khºng Æfinh: {Em thÀt s˘ r†t y™u qu˝ anh †y, em th†y nh˜ng anh l›nh h∂i qu©n thÀt Æ∏ng y™u}.

Ngoµi c∏c mËi t◊nh c∂m mÌi ph∏t

sinh, nh˜ng chuy’n tµu cfln chÎ n∆ng t◊nh y™u hÀu ph≠¨ng ra vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o. Trong c∂ h∂i tr◊nh tr™n tµu HQ957, chfi Nguy‘n Thfi Xuy’n (Thµnh Æoµn VÚng Tµu) Æ∑ Æi trong ni“m hy v‰ng.

Chuy’n Æi l«n nµy, ngoµi mang t◊nh c∂m, nh˜ng m„n quµ cÒa c∏n bÈ, nh©n d©n VÚng Tµu ra vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o, chfi cfln gi˜ mÈt chÛt ri™ng t≠... lµ hy v‰ng Æ≠Óc g∆p chÂng. ChÂng chfi, ßπi u˝ Phπm Xu©n Thi“ng lµm nhi÷m vÙ tr™n tµu HQ937, tr˘c Î cÙm nhµ giµn DK1. Nh≠ng v◊ b› mÀt qu©n s˘ n™n dÔ lµ vÓ, chfi cÚng kh´ng bi’t ch›nh x∏c anh Æang Î nhµ giµn nµo.

Theo lfich tr◊nh, chuy’n Æi l«n nµy tµu sœ cÀp vµo nhµ giµn T≠ Ch›nh tr™n tuy’n Æ∂o ph›a Nam huy÷n Æ∂o Tr≠Íng Sa. Li÷u anh Thi“ng c„ Î Æ„ kh´ng? C∏c thµnh vi™n tr™n tµu ai cÚng hy v‰ng vµ t≠Îng t≠Óng gi©y phÛt g∆p gÏ cÒa Æ´i vÓ chÂng trŒ Î mÈt n¨i v´ cÔng Æ∆c bi÷t, gi˜a bi”n trÍi m™nh m´ng nµy. ThÀt c∂m ÆÈng bi’t bao! Tuy nhi™n, tµu Æ∑ ™m xu´i Æi qua h¨n 10 Æi”m, Æ∂o th◊ b∑o tË ÆÈt ngÈt nÊi l™n khi’n con tµu ph∂i chuy”n h≠Ìng. Hy v‰ng ti’p cÀn Æ≠Óc nhµ giµn T≠ Ch›nh kh´ng thµnh.

Ni“m hy v‰ng cÒa chfi Xuy’n lµ Æ≠Óc g∆p chÂng Î n¨i lµm nhi÷m vÙ cÚng tan bi’n theo. Tuy nhi™n, kh´ng th†y chfi buÂn, kh´ng th†y chfi than thÎ v◊: {M◊nh Æ∑ x∏c Æfinh rÂi, c„ g∆p Æ≠Óc anh Î Æ©y hay kh´ng th◊ v…n r†t vui vŒ, t˘ hµo} v◊ chfi bi’t, anh Î Æ©u Æ„ Æang cÔng ÆÂng ÆÈi ki™n trung b∂o v÷ bi”n Æ∂o, b∂o v÷ chuy’n tµu nµy vµ c∏c chuy’n tµu kh∏c mang t◊nh c∂m qu™ h≠¨ng ra vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o Tr≠Íng Sa Æ≠Óc b◊nh an...

Hºn nhi“u ng≠Íi v…n ch≠a qu™n nh˜ng c©u chuy÷n c∂m ÆÈng tr™n c∏c chuy’n tµu chÎ th©n nh©n ra vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o th∏ng 6, th∏ng 7 vıa qua.

Trong Æ„, cuÈc g∆p gÏ cÒa ng≠Íi bË vÓ vµ chµng con r” tr™n Æ∂o Thuy“n Chµi (trong chuy’n Tµu HQ-966, VÔng D H∂i qu©n Æ≠a Æoµn th©n nh©n ra th®m l›nh Æ∂o hÂi th∏ng 6) Æ∑ lµm xÛc ÆÈng bao ng≠Íi. §ng ßµm V®n ß∏ng (qu™ Thanh H„a) lµ ng≠Íi bË vÓ duy nh†t cÒa Æoµn cÚng lµ ng≠Íi duy nh†t Æ’n vÌi Æ∂o Thuy“n Chµi. Khi g∆p bË, Trung Ûy CN VÚ Thanh Nam kh´ng gi†u nÊi t◊nh c∂m cÒa m◊nh, anh Æ∑ kh„c trong ni“m hπnh phÛc: {BË ÆŒ t´i hi÷n Æang bfi b÷nh; vÓ th◊ say s„ng, 2 con cfln nh· n™n kh´ng th” Æi Æ≠Óc. Kh´ng ngÍ tuÊi cao s¯c y’u nh≠ng ´ng v…n v≠Ót s„ng gi„ Æ’n th®m t´i}. Cfln ´ng ß∏ng, khi trÎ lπi tµu Æ∑ t©m s˘: {T´i th˘c s˘ y™n t©m vµ t˘ hµo. T´i r†t c∂m ¨n ß∂ng, Nhµ n≠Ìc, Qu©n chÒng H∂i qu©n, Æoµn c´ng t∏c Æ∑ tπo Æi“u ki÷n cho bË con g∆p nhau n¨i

tuy’n Æ«u TÊ quËc. T´i r†t mıng v◊ anh em trong ƨn vfi Æ“u mπnh kh·e, Æoµn k’t, x©y d˘ng Æ∂o tËt}.

Cfln vÌi c´ Nguy‘n Thfi Ch¯c (TP. H Ch› Minh), nh˜ng ngµy sËng b™n ng≠Íi con Ût y™u qu˝ Tr«n Minh HÀu tr™n Æ∂o Tr≠Íng Sa LÌn c„ th” n„i lµ nh˜ng gi©y phÛt r†t thanh b◊nh. C´ Ch¯c tıng lµ kh∏ch mÍi trong ch≠¨ng tr◊nh c«u truy“n h◊nh {H∏t v“ Tr≠Íng Sa th©n y™u, h∏t v“ bi”n Æ∂o cÒa TÊ quËc}.

H◊nh ∂nh nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt kh´ng k◊m nän Æ≠Óc l®n dµi tr™n g≠¨ng m∆t sπm Æen næng gi„ tı Æ∂o kh¨i cÒa chµng Binh nh†t Tr«n Minh HÀu, khi nghe ng≠Íi mã bÈc bπch qua truy“n h◊nh: {ChÂng m†t, t´i mÈt m◊nh chπy xe ´m nu´i con} Æ∑ lµm xÛc ÆÈng bao ng≠Íi.

Khi Æ≠Óc ra th®m vµ cÔng con dπo ch¨i tr™n Æ∂o, c´ t˘ hµo: HÀu Æ∑ tr≠Îng thµnh r†t nhi“u.

Th∏ng 7, Tµu HQ-996 lπi ti’p tÙc chuy’n h∂i tr◊nh th¯ 2 trong n®m 2010 Æ≠a th©n nh©n ra vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o.

Trong chuy’n Æi †y, nhi“u ng≠Íi Æ∑ ph∂i bÀt c≠Íi tr≠Ìc c∏ch k” chuy÷n vui vŒ, t’u t∏o cÒa c´ g∏i Phπm Thfi Thanh Xu©n (qu™ Hµ Nam) khi theo tµu ra th®m chÂng: {Em vµ HÓi (Thi’u Ûy CN Nguy‘n V®n HÓi - nh©n vi™n k¸ thuÀt Æ∂o Song Tˆ T©y) c≠Ìi nhau Æ∑ 2 n®m nh≠ng hai vÓ chÂng mÌi Î vÌi nhau vŒn vãn 32 ngµy. Sau {th∏ng tr®ng mÀt} lµ anh HÓi ra Æ∂o c´ng t∏c lu´n. Nhi“u Æ™m nªm mÈt m◊nh tr™n chi’c gi≠Íng c≠Ìi rÈng th™nh thang, em nhÌ chÂng Æ’n cÂn cµo, da di’t. Gi∏ nh≠ mÈt th∏ng Î b™n nhau, em c„ Æ≠Óc gi‰t m∏u cÒa HÓi th◊ tËt bi’t m†y! Nh≠ng vÓ bÈ ÆÈi mµ anh.

Chÿ bi’t dµnh cho nhau t◊nh y™u vµ nÁi nhÌ!}. RÂi Xu©n {hÂn nhi™n}: {L«n nµy ra th®m chÂng, ph∂i tuy”n bªng Æ≠Óc {chÛ bÈ ÆÈi con} em mÌi v“. Cfln kh´ng, em quy’t xin c∏c chÛ, c∏c anh Î lπi Æ∂o}.

N„i rÂi, Xu©n c≠Íi, nÙ c≠Íi cÒa em ch¯a chan bao ni“m hy v‰ng.

Qua nh˜ng chuy’n tµu chÎ Æoµn c´ng t∏c ra th®m Tr≠Íng Sa, m‰i ng≠Íi th™m hi”u, kh©m phÙc vµ y™u qu˝ ng≠Íi l›nh bi”n. Ch›nh t◊nh y™u Æ„ Æ∑ g„p ph«n giÛp nh˜ng chuy’n tµu th™m v˜ng vµng v≠Ót qua s„ng gi„, giÛp ng≠Íi l›nh Æ∂o ki™n trung chæc tay sÛng b∂o v÷ bi”n trÍi. Nh˜ng ngµy nµy, c∏c chuy’n tµu cÒa Qu©n chÒng H∂i qu©n lπi sΩn sµng l™n Æ≠Íng. Nh˜ng g„i l∏ dong, nh˜ng con lÓn bäo, hoa mai, Ƶo, qu†t... cÔng bao ng≠Íi Æang rÈn rµng mang mÔa Xu©n Æ’n vÌi ng≠Íi l›nh Æ∂o th©n y™u. ❑

★ 067

xu©n

T©nM∑o [ NH~NG NàO ߶òNG XU¢N ] 2011

ß„n

xu©n sÌm Î S®m Pun

ß

©y lµ l«n th¯ 2 chÛng t´i trÎ lπi ßÂn bi™n phflng S®m Pun, BÈ ÆÈi Bi™n phflng Hµ Giang vµo dfip cuËi n®m. ß≠Íng tı huy÷n MÃo Vπc vµo ÆÂn c„ h¨n 30km nh≠ng Æi xe ´ t´ cÚng ph∂i m†t g«n 2 ti’ng bÎi ph∂i {bfl} tr™n cung Æ≠Íng kh´ng Æ’m h’t Æ≠Óc khÛc cua, mÈt b™n v∏ch Æ∏ mÈt b™n v˘c thºm. MÌi tÌi l≠ng chıng nÛi, mµ m©y Æ∑ gi®ng mfit mÔng.

M©y trµn vµo c∂ xe Æem c∏i lπnh cÒa vÔng cao nguy™n Æ∏. C´ bπn Æang c´ng t∏c Î B∏o PhÙ n˜ cË nhoai ng≠Íi ra kh·i xe rÂi thæc mæc: {Xem ∂nh th†y hoa Ƶo Î Hµ Giang r†t nhi“u, r†t Æãp mµ sao Æi suËt em kh´ng th†y nhÿ}? Ch›nh Òy BÈ ÆÈi Bi™n phflng Hµ Giang, ßπi t∏ Nguy‘n ß◊nh HÔng gi∂i th›ch: {Dfip nµy chÿ c„ hoa mÀn vµ hoa m¨ th´i. Tr™n nµy x¯ lπnh n™n ph∂i sau T’t g«n 1 th∏ng hoa Ƶo mÌi nÎ}. C´ ph„ng vi™n nghe vÀy th◊ t· ra ti’c rŒ: {Bi’t th’, sau T’t em mÌi l™n. C¯ ao ≠Ìc Æ≠Óc ngæm hoa Ƶo Æ∏, Æ” Æ≠Óc mÎ rÈng t«m mæt}. ß™m nªm trong phflng, c´ lπi thæc

068 ★

✑ Vü NGUY£N

mæc: Î c∏i n¨i heo hÛt nµy, sao ´ t´ qua lπi nhi“u th’ nhÿ? LÛc nµo cÚng ti’ng {◊ ◊ l™n dËc}. S∏ng h´m sau Æem c∏i thæc mæc †y h·i trong lÛc ngÂi chÍ xuËng b∂n, ai n†y Æ“u c≠Íi, ti’ng c≠Íi nh≠ ph∏ tan c∏i kh´ng kh› lπnh buÊi s∏ng: {Gi„ thÊi Ɔy ch¯ Î Æ©y c∂ tu«n cÚng ch∂ c„ c∏i ´ t´ nµo Æ©u. Gi„ lµ 1 th¯ {Æ∆c s∂n} Î S®m Pun nµy}. Ch›nh trfi vi™n ÆÂn bi™n phflng S®m Pun, Trung t∏ Nguy‘n V®n ThÒy Æ∑ c„ c∂ chÙc n®m gæn b„ Î S®m Pun cho bi’t: {Ch›nh t´i khi mÌi Æ’n Æ©y cÚng r†t ngπc nhi™n. V◊ n’u Æ” ˝, c∏c

kh´ng th†y c„ Æfia danh hµnh ch›nh S®m Pun. H„a ra Æ©y lµ c∏i t™n Ɖc theo ti’ng Ph∏p, c„ ngh‹a lµ s†m sät vµ gi„}.

MÈt {Æ∆c s∂n} n˜a cÒa S®m Pun lµ gi∏ rät. Th≠Íng th◊ kh´ng kh› lπnh sœ kh´ nh≠ng Î S®m Pun lπi kh´ng th’. T†t c∂ c∏c cˆa Πƨn vfi Æ“u Æ≠Óc d∏n ni l´ng.

Gi∂i th›ch cho vi÷c nµy, chµng chi’n s‹ trŒ ng≠Íi M´ng SÔng A P∏o cho bi’t: {Sau T’t, m©y mÔ Î Æ©y r†t nhi“u chfi π.

Chÿ c∏ch nhau c„ h¨n 1m mµ ch∂ bi’t ai Ưng tr≠Ìc m∆t m◊nh. M©y mÔ mang h¨i »m nhi“u, vµo phflng ≠Ìt h’t c∂ Æ Æπc.

Chfi Hoa b∂o, th›ch nh†t lµ nh˜ng ngµy T’t xuËng c∏c b∂n ch¨i. Bi’t m◊nh lµ vÓ, con cÒa bÈ ÆÈi th◊ ÆÂng bµo qu˝ læm. H‰ kh´ng äp r≠Óu nh≠ng ph∂i ®n c¨m, ®n mÈt mi’ng cÚng Æ≠Óc. ßµn ´ng th◊ uËng r≠Óu, Ƶn bµ cÚng uËng, con trŒ th◊ ®n vµ ch¨i. T’t Î S®m Pun lµ T’t cÒa mµu sæc: Sæc x∏m cÒa Æ∏, sæc vµng cÒa hoa c∂i, sæc xanh, Æ· cÒa phÙ n˜, trŒ con xÛng x›nh qu«n ∏o mÌi... bπn sœ th†y t™n ÆÂn bi™n phflng th≠Íng gæn vÌi t™n th´n b∂n ho∆c x∑ n¨i ƨn vfi Æ„ng qu©n nh≠ng t◊m m·i mæt Î huy÷n MÃo Vπc nµy hay c∂ tÿnh Hµ Giang cÚng

Qu∏ mÔ ra m≠a mµ. Qu«n ∏o c„ khi c∂ tu«n kh´ng kh´ Æ≠Óc}. Nh˜ng ngµy l≠u lπi S®m Pun mÌi th†y, c∏i t™n S®m Pun thÀt chu»n vÌi vÔng Ɔt nµy.

vi™n cÒa ÆÂn mµ kh´ng thuÈc bi™n ch’ cÒa ÆÂn} nµy. Nh˜ng lÛc †y, ÆÂn th˘c s˘ lµ nhµ, bi™n giÌi trÎ thµnh qu™ h≠¨ng.

Chfi Hoa b∂o, th›ch nh†t lµ nh˜ng ngµy T’t xuËng c∏c b∂n ch¨i. Bi’t m◊nh lµ vÓ, con cÒa bÈ ÆÈi th◊ ÆÂng bµo qu˝ læm. H‰ kh´ng äp r≠Óu nh≠ng ph∂i ®n c¨m, ®n mÈt mi’ng cÚng Æ≠Óc. ßµn ´ng th◊ uËng r≠Óu, Ƶn bµ cÚng uËng, con trŒ th◊ ®n vµ ch¨i. T’t Î S®m Pun lµ T’t cÒa mµu sæc: Sæc x∏m cÒa Æ∏, sæc vµng cÒa hoa c∂i, sæc xanh, Æ· cÒa phÙ n˜, trŒ con xÛng x›nh qu«n ∏o mÌi... T†t c∂ lπi rπo r˘c h¨n khi Æ©u Æ„ c„ ti’ng khÃn M´ng ai Æ„ n¨i cuËi nÛi.

RÂi cÚng Æ’n lÛc chia tay vÌi S®m Pun. Kh∏ch l≠u luy’n v◊ t†m ch©n t◊nh cÒa ng≠Íi Î lπi, v◊ th≠¨ng bÈ ÆÈi v†t v∂ vµ thi÷t thfli qu∏... Nh˜ng c∏nh tay v…y

v…y khu†t d«n. Lπi c´ bπn ÆÂng hµnh B∏o PhÙ n˜ rÛt ra 1 tÛi nh·, c≠Íi khoe: {S∏ng nay ph∂i xin nhµ ´ng TÒa næm ng´. Tı Æ©y c¯ qua 1 c∏i cua b· 1 hπt ng´ vµo tÛi ∏o. ß’n ch©n nÛi xem c„ bao nhi™u hπt ng´ trong tÛi lµ bi’t c„ bao nhi™u c∏i cua. TÌ sœ lµ ng≠Íi Æ«u ti™n bi’t Æ” l™n ßÂn bi™n phflng S®m Pun c„ bao nhi™u c∏i cua v◊ h·i Î Æ©y ai cÚng b∂o, nhi“u qu∏ kh´ng Æ’m Æ≠Óc}. M‰i ng≠Íi c≠Íi vang tr≠Ìc ˝ t≠Îng ÆÈc Æ∏o cÒa c´. Nh◊n ra xung quanh, v…n mÈt m«u træng mfit mÔng cÒa m©y, chÿ nghe th†y ti’ng gi„. H◊nh nh≠, mÔa xu©n Æ∑ theo lµn gi„ v“ khæp X›n C∏i, S®m Pun.❑

★ 069

❱ C∏c anh Æ∑ Æem tÌi nh˜ng mÔa xu©n b◊nh y™n cho d©n b∂n . Ånh VÚ Nguy™n

ßi“u mµ c∏nh ph„ng vi™n Æi chÛc t’t th≠Íng quan t©m lµ {C∏c anh Æ„n t’t Πƨn vfi th’ nµo}. Ch›nh trfi vi™n, Trung t∏ Nguy‘n V®n ThÒy c≠Íi: {Th◊ cÚng mÊ lÓn, g„i b∏nh ch≠ng, mua b∏nh kão, Æ„n giao thıa, Æi chÛc T’t... kh´ng kh∏c g◊ Î gia Æ◊nh}. Ai Æ„ thËt l™n: {T’t th◊ Æ≠Óc nghÿ ng¨i tho∂i m∏i anh nhÿ?}. Nh≠ng tr∏i lπi vÌi suy ngh‹ cÒa m‰i ng≠Íi, ßπi Ûy Kim ß◊nh T≠, Ph„ ÆÂn tr≠Îng trinh s∏t chia sŒ: {ô nhi“u n¨i t’t th◊ Æ≠Óc nghÿ ng¨i ch¯ c∏nh bi™n phflng chÛng t´i T’t lπi m÷t h¨n r†t nhi“u}. Qu∂ th˘c ÆÛng nh≠ vÀy. Tı n®m 2004, Æfia bµn ÆÂn S®m Pun nÊi l™n v†n nπn bæt c„c phÙ n˜, trŒ em b∏n sang b™n kia bi™n giÌi. Hoπt ÆÈng cÒa b‰n tÈi phπm di‘n ra h’t s¯c li“u l‹nh b†t k” lµ Æ™m tËi hay ban ngµy. ChÛng th≠Íng nhªm tÌi nh˜ng phÙ n˜ Æi chÓ bi™n giÌi, Æi lµm n≠¨ng, cæt c· Î khu v˘c g«n bi™n giÌi.

LÓi dÙng Æfia h◊nh, s˘ y’u th’ cÒa phÙ n˜, chÛng tı chÁ »n n†p x´ng ra bæt äp nπn nh©n ph∂i Æi theo m◊nh. Li“u l‹nh h¨n, mÈt sË ÆËi t≠Óng tÈi phπm cfln trang bfi dao g®m, sÛng t˘ tπo, tÊ ch¯c l˘c l≠Óng phÙc bæt phÙ n˜ khi h‰ Æi lπi tr™n c∏c Æ≠Íng mfln g«n bi™n giÌi.

C∏ bi÷t, c„ nh˜ng tr≠Íng hÓp, phÙ n˜ Æi thµnh tıng nh„m ho∆c Æi lµm n≠¨ng cÔng c∂ gia Æ◊nh cÚng bfi b‰n tÈi phπm x´ng vµo dÔng hung kh› Æe d‰a, n’u ph∂n kh∏ng, chÛng thºng tay Æ∏nh ÆÀp vµ bæt phÙ n˜, trŒ em Æi. Nh†t lµ dfip T’t, vi÷c Æi lπi di‘n ra nhi“u h¨n, b‰n tÈi phπm lπi cµng t®ng c≠Íng hoπt ÆÈng.

VÀy n™n, tr≠Ìc vµ sau T’t c∂ th∏ng, c∏c anh t·a xuËng c∏c b∂n vıa Æi chÛc T’t bµ con vıa Æ” b∏m næm t◊nh h◊nh Æfia bµn. T’t lµ nh˜ng ngµy vui ch¨i cÒa nh©n d©n th◊ c∏c anh lπi ph∂i c®ng m◊nh ra Æ” S®m Pun Æ≠Óc b◊nh y™n.

Trong thÍi gian l≠u lπi S®m Pun, chÛng t´i cÚng Æ’n th®m nh˜ng gia Æ◊nh c∏n bÈ, chi’n s‹ cÒa ÆÂn ngay g«n ƨn vfi. ßπi Ûy Kim ß◊nh T≠ Æ≠a vÓ vµ con trai l™n S®m Pun tı n®m 2006. VÓ anh, chfi Nguy‘n Thfi Hoa t©m s˘: {T’t c„ khi anh †y ph∂i Æi m†y ngµy mÌi v“. V“ Æ’n nhµ th◊ h’t T’t cfln Æ©u nh≠ng v…n cfln h¨n lµ Î qu™, c„ khi qua T’t c∂ th∏ng anh †y mÌi v“}. C„ th” v◊ vÀy mµ tr≠Ìc giÍ giao thıa, vÓ, con cÒa nh˜ng c∏n bÈ, chi’n s‹ Î khu v˘c xung quanh ƨn vfi Æ“u Æ≠Óc mÍi vµo ƨn vfi. Vµ t†t nhi™n, trong lÍi chÛc T’t cÒa BÈ Chÿ huy gˆi tÌi ÆÂn qua Æi÷n thoπi hay qua Æi÷n c¨ y’u ÆÛng giÍ phÛt giao thıa Æ“u c„ lÍi th®m h·i, lÍi chÛc n®m mÌi tÌi nh˜ng {thµnh

xu©n

T©nM∑o 2011

GI~A ¡M ÄO SïNG BIÕN ✑ NGñC HOÄNG - Vü THIåN

ß’n tÀn b©y giÍ em cÚng kh´ng hi”u Æ≠Óc sao ngµy Æ„ m◊nh dÚng c∂m Æ’n th’!}, ßπi u˝ Hoµng V®n Hi÷p - Trπm tr≠Îng Trπm ra Æa 55, ßoµn H92 mÎ Æ«u c©u chuy÷n vÌi chÛng t´i.

NgÂi b™n chÂng, ´m cÀu con trai kh∏u khÿnh - c´ gi∏o L™ Thfi Thu Hµ m∆t bıng Æ· thãn thÔng nh≠ng cÚng kh´ng gi†u Æ≠Óc ni“m hπnh phÛc rπng ngÍi.

Ngµy Æ„ Hi÷p vıa ra tr≠Íng Æ≠Óc ph©n c´ng v“ ßoµn Phflng kh´ng B77 nhÀn nhi÷m vÙ vÌi qu©n hµm trung Ûy.

CuËi th∏ng 11-2004 Ɖc tr™n Tπp ch› PhÙ N˜ Vi÷t Nam cuËi th∏ng, chuy™n mÙc {Nh˜ng t◊nh huËng x∂y ra trong t◊nh y™u} cÒa tπp ch› c„ n™u ra mÈt t◊nh huËng Æ” bπn Ɖc gi∂i Æ∏p, t◊nh huËng kh∏ h„c bÛa, Hi÷p th†y mÈt bπn g∏i t™n lµ L™ Thfi Thu Hµ xˆ l› sao mµ khäo läo vµ tinh t’ Æ’n vÀy, lπi h‰c Î ßπi h‰c S≠ phπm Vinh, r†t g«n nhµ Hi÷p n˜a ch¯. {C„ c¨ hÈi lµm quen Æ©y}, Hi÷p t˘ nhÒ.

C∂ Æ™m nªm suy ngh‹, s∏ng h´m sau Hi÷p mπnh dπn vi’t th≠ gˆi Æi. Nh˜ng ngµy sau Æ„ lµ nh˜ng ngµy Hi÷p sËng trong t©m trπng hÂi hÈp, chÍ ÆÓi.

Thu Hµ, c´ g∏i qu™ x¯ Thanh cÚng lµ con nhµ l›nh. Cha c´ tıng lµ bÈ ÆÈi, nh˜ng c©u chuy÷n ´ng k” v“ mÈt thÍi

qu©n ngÚ, nh˜ng m†t m∏t hy sinh mµ ng≠Íi l›nh vµ gia Æ◊nh ng≠Íi l›nh ph∂i chfiu Æ˘ng vµ v≠Ót qua Æ∑ Ɖng lπi trong c´ nh˜ng Æi“u tËt Æãp v“ h◊nh ∂nh anh BÈ ÆÈi CÙ HÂ. NhÀn Æ≠Óc th≠ lµm quen cÒa Hi÷p, Hµ xÛc ÆÈng læm li“n vi’t th≠ hÂi ©m cho Hi÷p ngay. Tı Æ„ Æ“u Æ∆n mÁi tu«n mÈt l∏ th≠, Hµ k” cho Hi÷p nghe v“ v“ hoµn c∂nh gia Æ◊nh m◊nh, v“ cuÈc sËng sinh vi™n, v“ nh˜ng v†t v∂ cÒa ng≠Íi con g∏i khi Æi h‰c xa nhµ...

Cfln Hi÷p, anh k” nhi“u h¨n v“ cuÈc sËng qu©n ngÚ, v“ nh˜ng ≠Ìc m¨ d˘ Æfinh cÒa b∂n th©n vµ tr™n h’t h‰ cÔng ÆÈng vi™n nhau quy’t t©m Æπt k’t qu∂ cao nh†t trong h‰c tÀp vµ c´ng t∏c.

RÂi h‰ y™u nhau lÛc nµo kh´ng bi’t. T◊nh y™u s©u ÆÀm Æ∑ ti’p th™m s¯c mπnh cho anh l›nh xa nhµ vµ c´ sinh vi™n S≠ phπm. N®m 2005, Hi÷p Æ≠Óc ƨn vfi giao nhi÷m vÙ hu†n luy÷n tham gia HÈi thao k›p Ƶi raÆa tπi Qu©n chÒng Phflng kh´ng - Kh´ng qu©n. Kh´ng phÙ s˘ mong ÆÓi cÒa thÒ tr≠Îng vµ anh em trong ƨn vfi, k›p Ƶi do Hi÷p phÙ tr∏ch Æ∑ Æπt gi∂i Nh†t HÈi thao n®m †y. ß≠Óc th≠Îng 20 ngµy phäp, Hi÷p lÀp t¯c l™n Æ≠Íng v“ th®m Hµ. G«n mÈt n®m bi’t nhau, b©y giÍ mÌi g∆p m∆t, h¨n 3 th∏ng nhÀn lÍi y™u nhau, b©y giÍ h‰ mÌi trao Æ≠Óc cho nhau nÙ h´n Æ«u Ææm say.

RÂi h‰ Æ≠a nhau v“ th®m hai b™n gia Æ◊nh. ß’n th∏ng 10-2006, Hµ l™n xe hoa v“ lµm d©u nhµ Hi÷p, Æ´i bπn trŒ ti’p tÙc ÆÈng vi™n nhau h‰c tÀp vµ c´ng t∏c. Hµ h‰c l™n cao h‰c, cfln Hi÷p kh´ng ngıng ph†n Ɔu trong c´ng t∏c. Bä Hoµng L™ V®n An ra ÆÍi nh≠ mÈt

❱ Gia Æ◊nh nh· cÒa ßπi Ûy Hoµng V®n Hi÷p. Ånh VÚ Thi÷n

070 ★

k’t tinh t◊nh y™u cÒa h‰. {Y™u l›nh RaÆa em Æ≠Óc Æi nhi“u n¨i, Æ≠Óc bi’t th™m nhi“u v“ qu™ h≠¨ng Ɔt n≠Ìc m◊nh anh π! Em c∂m ¨n t◊nh y™u!} - Hµ n„i vui vÌi chÛng t´i. K” tı ngµy c≠Ìi nhau, n®m nµo cÚng vÀy, vµo dfip hÃ, Hµ lπi thu x’p c´ng vi÷c Æ≠a con Æi th®m chÂng, Æ’n vÌi nÛi Nhπn, s´ng Ba cÒa PhÛ Y™n, vÌi m∂nh Ɔt Æ«y næng vµ gi„ Tuy Phong - B◊nh ThuÀn, lµ nh˜ng n¨i mµ Hi÷p Æ„ng qu©n. Vµ l«n nµy mã con Hµ Æ∑ v≠Ót qua h¨n 100km tr™n bi”n Æ’n vÌi Æ∂o PhÛ Qu˝, n¨i Hi÷p Æang c´ng t∏c. CuÈc sËng cÒa Æ´i vÓ chÂng bÈ ÆÈi - gi∏o vi™n cfln nhi“u v†t v∂, chÂng Nam vÓ Bæc tuy xa c∏ch nh≠ng t◊nh c∂m h‰ dµnh cho nhau th◊ lu´n g«n gÚi. Hi÷n nay Hµ Æang gi∂ng dπy tπi Tr≠Íng trung c†p Th≠¨ng mπi Thanh Ho∏. {Ng´i nhµ hπnh phÛc} cÒa h‰ lµ c®n phflng 18m2 thu™ g«n tr≠Íng, Î Æ„ hµng ngµy chÿ c„ 2 mã con c´ gi∏o trŒ, cfln Hi÷p, anh chÿ bi’t gˆi t◊nh y™u, ni“m th≠¨ng, nÁi nhÌ cÒa ng≠Íi chÂng, ng≠Íi cha v“ cho vÓ con qua nh˜ng c∏nh th≠, nh˜ng cuÈc Æi÷n thoπi. Chÿ gi∂n dfi vÀy th´i nh≠ng Æi“u Æ„ Æ∑ ti’p th™m s¯c mπnh Æ” mã con Hµ v≠Ót qua t†t c∂.

Nh˜ng ngµy th®m chÂng ngæn ngÒi rÂi cÚng k’t thÛc. Khi t´i trÎ lπi Ɔt li“n cÚng lµ lÛc mã con c´ gi∏o Hµ ph∂i tπm bi÷t Hi÷p Æ” v“ qu™. T´i vµ r†t nhi“u ng≠Íi d©n PhÛ Qu˝ tr™n chuy’n tµu rÍi Æ∂o h´m Æ„ Æ∑ kh´ng kh·i xÛc ÆÈng khi ch¯ng ki’n gia Æ◊nh Hi÷p chia tay tr™n b’n tµu. Hµ gÙc Æ«u vµo vai Hi÷p kh„c n¯c nÎ, bä An ´m ch∆t bË nh≠ kh´ng muËn rÍi xa... Ch¯ng ki’n gi©y phÛt †y t´i c∂m nhÀn r†t r‚ mÈt t◊nh y™u d©ng hi’n, th«m l∆ng, thÀm ch› v´ thanh gi˜a «m µo s„ng bi”n nh≠ng thÀt lÌn, thÀt s©u sæc. T◊nh y™u Æ„ Æ∑ ti’p th™m s¯c mπnh cho nh˜ng ng≠Íi l›nh nh≠ Hi÷p vµ ÆÂng ÆÈi cÒa anh ngµy Æ™m chæc tay sÛng b∂o v÷ vÔng trÍi, vÔng bi”n thi™ng li™ng cÒa TÊ quËc. ❑

[ NH~NG NàO ߶òNG XU¢N ]

❱ Tr™n Æ≠Íng tu«n tra. Ånh Anh Th≠

ô N•I R\NG S¢U, N@I TH∫M ✑ ANH TH¶

ß

∆t ch©n Æ’n c∏c ÆÂn bi™n phflng ßæk Ca vµ ßæk • - hai ƨn vfi Æ„ng qu©n thuÈc Æfia bµn xa x´i nh†t tr™n tuy’n bi™n giÌi tÿnh B◊nh Ph≠Ìc, b†t chÓt chÛng t´i nhÌ Æ’n bµi h∏t Chi“u bi™n giÌi cÒa nhπc s‹ Tr«n Chung: {Chi“u bi™n giÌi em ¨i, c„ n¨i nµo xanh h¨n, nh≠ chÂi non c· bi’c, nh≠ rıng c©y cÒa l∏, nh≠ t◊nh y™u Æ´i ta. Em ¨i! C„ n¨i nµo Æãp h¨n chi“u bi™n giÌi...}. Qu∂ thÀt, mµu xanh bπt ngµn cÒa rıng, mµu træng bµng bπc cÒa m©y, cÒa s≠¨ng th◊ chÿ n¨i bi™n giÌi mÌi c„ Æ≠Óc. ßi“u Æ∆c bi÷t h¨n, Î n¨i gian kh„ nµy t◊nh y™u th≠¨ng, t◊nh ÆÂng ch› vµ Ưc chfiu Æ˘ng hy sinh Æ∑ giÛp ng≠Íi l›nh bi™n phflng trÙ v˜ng n¨i tuy’n Æ«u TÊ quËc.

Hai ÆÂn bi™n phflng ßæk Ca vµ ßæk • Æ≠Óc che chÎ bÎi rıng Æπi ngµn BÔ Gia MÀp. Ph›a tr≠Ìc m∆t lµ rıng Æ«u nguÂn cÒa tÿnh MunÆunkiri - V≠¨ng quËc Campuchia. ßËi vÌi chÛng t´i, chuy’n hµnh tr◊nh l™n bi™n giÌi l«n nµy lµ mÈt k˚ ni÷m c„ lœ kh´ng bao giÍ qu™n:

xu©n

T©nM∑o 2011

mÈt ngµy chπy xe, cuËc bÈ 3-4 c©y sË Æ≠Íng rıng l«y lÈi, muÁi, væt Æeo b∏m d‰c Æ≠Íng. ô n¨i mi“n s¨n c≠Ìc nµy, chÿ c„ nh˜ng {qu∏i x’} quen thuÈc Æfia h◊nh læm mÌi Æi“u khi”n Æ≠Óc con {ng˘a sæt}. Con Æ≠Íng do m≠a nhi“u tπo thµnh nh˜ng Ê gµ, Ê voi, chÿ mÈt s¨ su†t nh· lµ xe c„ th” lao ngay xuËng v˘c. V≠Ót h¨n 40 c©y sË Æ≠Íng rıng, rÂi chÛng t´i cÚng Æ’n Æ≠Óc b∂n doanh ßÂn bi™n phflng ßæk Ca. So vÌi chuy’n Æi cÒa chÛng t´i, nh˜ng c∏n bÈ, chi’n s‹ Æang lµm nhi÷m vÙ n¨i Æ©y cfln v†t v∂, kh„ kh®n gian khÊ g†p c∂ vπn l«n. Chºng c„ n¨i nµo tr™n ngh◊n trÔng xa x´i nµy mµ lπi thi’u d†u ch©n l›nh bi™n phflng, nh˜ng ng≠Íi Æ∑ Æem s¯c trŒ cÒa m◊nh Æ” g◊n gi˜ bÍ c‚i cÒa TÊ quËc lu´n Æ≠Óc b◊nh y™n.

Thi’u t∏ Tr«n Ng‰c Thµnh - Ch›nh trfi vi™n, Thi’u t∏ Hoµng V®n C≠Íng quy“n ßÂn tr≠Îng ßÂn bi™n phflng ßæk Ca sinh ra tπi mi“n Bæc nh≠ng c∏c anh lπi th©n thuÈc vÌi nh˜ng con s´ng, con suËi tr™n rıng Æ«u nguÂn mi“n ß´ng Nam BÈ. N„ nh≠ Æ∑ ng†m vµo m∏u thfit v◊ c∏c anh Æ∑ ch‰n vÔng bi™n giÌi lµ qu™ h≠¨ng th¯ hai cÒa m◊nh. H´m nay c„ chÛng t´i l™n c´ng t∏c, c∏c anh mıng læm. C∏c anh k” cho chÛng t´i nghe nh˜ng k˚ ni÷m vui, buÂn qua n®m th∏ng nhÀn nhi÷m vÙ tπi Æ©y; k” v“ c∏n bÈ, chi’n s‹ trong ƨn vfi bfi dfich sËt rät hoµnh hµnh; v“ nh˜ng chuy’n tu«n tra, nh˜ng c¨n m≠a rıng dai dºng c∂ ngµy Æ’n ÆÈ thËi Ɔt, thËi c∏t... C´ng vi÷c cÒa c∏c anh bao n®m v…n nh≠ th’, v…n Æi bÈ ★ 071

❱ Sæc xu©n bi™n giÌi Ånh Lam Ph≠¨ng

tu«n tra, mÀt phÙc, mÁi chuy’n Æi c„ khi käo dµi vµi ba ngµy... Trong c©u chuy÷n c∏c anh k” vÌi chÛng t´i, chuy÷n g©y xÛc ÆÈng nh†t lµ nÁi m†t m∏t, Æau buÂn ch≠a th” ngu´i ngoai v“ s˘ hy sinh cÒa Hπ s‹ L™ V®n Tr‰ng - chi’n s‹ bÈ phÀn hÀu c«n, Æ∂m b∂o cÒa ƨn vfi trong c¨n lÚ cuËi n®m 2009. T†m g≠¨ng dÚng c∂m cÒa Tr‰ng Æ∑ Æ” lπi bao ti’c th≠¨ng cho ÆÂng ch›, ÆÂng ÆÈi.

Nhi÷m vÙ cÒa ng≠Íi l›nh bi™n phflng n„i chung, c∏n bÈ, chi’n s‹ ÆÂn bi™n phflng ßæk Ca vµ ßæk • n„i ri™ng lu´n r†t n∆ng n“, nh≠ng cuÈc sËng cÒa c∏c anh lπi r†t ÆÁi ƨn s¨, mÈc mπc. Sau mÁi phi™n tu«n tra, c∏c anh lπi tranh thÒ c«m dao, c«m cuËc ph∏t c·, cuËc Ɔt trÂng rau; lµm chuÂng trπi nu´i gµ, nu´i heo; lÈi xuËng suËi gi®ng l≠Ìi, th∂ c©u bæt con t´m, con c∏ Æ” c∂i thi÷n ÆÍi sËng.

C„ th” n„i, chºng Î Æ©u lπi c„ nhi“u rau sπch, thfit sπch, c∏ sπch nh≠ Î Æ©y. Toµn lµ nh˜ng th¯ c©y nhµ l∏ v≠Ín t˘ ki’m, t˘ lµm ra. CuÈc sËng vÀt ch†t ÆËi vÌi c∏c anh c„ lœ nh≠ th’ cÚng lµ tπm ÆÒ. ßi“u c∏c anh thi’u, thi’u Æ’n tri“n mi™n tı bao giÍ, †y lµ t◊nh c∂m, lÍi sŒ chia t©m t◊nh vÌi tr∏i tim ng≠Íi l›nh... ô hai ÆÂn bi™n phflng ßæk Ca vµ ßæk • hi÷n nay, trı chi’n s‹ ra th◊ c„ Æ’n h¨n giµ nˆa s‹ quan, qu©n nh©n chuy™n nghi÷p Æang c„ gia Æ◊nh, vÓ, con cfln Î c∏c tÿnh ph›a Bæc ho∆c ch≠a lÀp gia Æ◊nh. ô n¨i nÛi rıng heo hÛt, Æ” lµm

072 ★

giµu ÆÍi sËng tinh th«n cÒa m◊nh c∏c anh Æ∑ ph∂i t˘ ngh‹ ra r†t nhi“u c∏ch.

Trung t∏ H B∏ Anh - Ch›nh trfi vi™n ßÂn bi™n phflng ßæk • vÌi bµn tay c„ c∏c ng„n tay nh≠ {chuËi mæn} mµ ch¨i Æ≠Óc r†t nhi“u loπi nhπc cÙ. Toµn nh˜ng th¯ nhπc cÙ anh t˘ lµm, rÂi cÚng t˘ s∏ng t∏c ra nhπc Æ” anh em h∏t cho nhau nghe.

Gi˜a kh´ng gian thanh væng, ti’ng Ƶn tr«m bÊng, ti’ng h∏t m™nh mang vıa »n ch¯a nÁi nhÌ nhung mµ cÚng mang tÌi

c∏i rÈn r∑ cÒa h¨i thÎ cuÈc sËng.

Chi“u bi™n giÌi Æang d«n bu´ng xuËng, tπm bi÷t c∏n bÈ, chi’n s‹ hai ÆÂn bi™n phflng ßæk Ca, ßæk • trong lflng chÛng t´i c¯ day d¯t m∑i nh˜ng t©m t◊nh cÒa c∏c anh. ô n¨i Æ«u s´ng, Æ«u suËi, n¨i Æ«u m©y, Æ«u gi„, b∂n l‹nh, Ưc chfiu Æ˘ng hy sinh Æ∑ giÛp ng≠Íi l›nh bi™n phflng b∂o v÷ v˜ng chæc chÒ quy“n an ninh bi™n giÌi cÒa TÊ quËc. ❑

❱ M‰i nŒo Æ≠Íng cÒa TÊ quËc Æ“u in d†u ch©n ng≠Íi l›nh bi™n phflng. Ånh Anh Th≠

[ CíN TRONG K≥ `C ]

xu©n

T©nM∑o 2011

✑ ß°NG NGUY£N

MùA GIï

X§N XAO

Minh h‰a Tu†n Long

S

∏ng dæt xe Æi lµm, nghe gi„ lÔa qua giµn b´ng gi†y tr≠Ìc hi™n mÌi giÀt m◊nh: Gi„ ch≠Ìng! Ra Æ’n bÍ kà th◊ gi„ Æ∑ rµn rπt m∆t kinh Nhi™u LÈc. B≠¨n ch∂i Î c∏i Ɔt Sµi Gfln nµy ri’t rÂi n„ cÚng qu™n c„ mÈt mÔa - mÔa gi„ x´n xao.

HÂi Æ„, h‘ con Æ≠Íng Ɔt chπy quanh c∏c v≠Ín dıa træng l™n v◊ h’t m≠a lµ con n›t x„m n„ h◊nh nh≠ rÈn r∑ h¨n. C∂m nhÀn Æ«u ti™n lµ gi„, h◊nh nh≠ ´ng trÍi th∂ gi„ Æi khæp n¨i. Gi„ chπy xµo xπc tr™n tµu dıa, bã chuËi. Gi„ trµn khæp m∆t s´ng, trµn khæp c∏nh ÆÂng vıa cæt xong.

MÔa nµy, th’ nµo cÀu n„ cÚng chu»n bfi Æ ngh“ Æi rÀp cu - nh˜ng chÛ chim cu c≠Ím Æãp nh≠ vœ. Chıng vµi ba b˜a quen d«n th◊ bæt Æ«u gÔ.

S∏ng n„ th›ch nªm trÔm m“n nghe ti’ng m†y con cu gÔ nhau b™n nhµ. {Cu k™u ba ti’ng cu k™u. Cho mau Æ’n T’t d˘ng n™u ®n chÃ}. T›a n„ hay ng™u ngao h∏t nh≠ th’. Ngoπi n„ th’ nµo cÚng cµm rµm nhæc sæp nh· canh ngµy gieo m†y c∏i hÈt b´ng vπn th‰ treo Î giµn b’p Æ” c„ b´ng cÛng ´ng bµ. RÂi ba b˜a nˆa th∏ng sau canh ngµy l∂i mai. N®m nµo lπnh qu∏, sÓ c©y mai bfi {teo} kh´ng nÎ b´ng kfip, m†y anh em n„ ´m l∏ ÆËt quanh gËc Æ” thÛc n„ nÎ ÆÛng dfip T’t. C„ n®m ch†t l∏ nhi“u qu∏, mÂi lˆa xong b· Æi ch¨i, b∏o hπi

c©y mai ch∏y Æen, rÙng nÙ sπch tr¨n. ߯a nµy ÆÊ thıa Ưa kia n™n ®n Æfln c∂ Æ∏m.

MÔa nµy ChÛ S∏u Æi bæt Æ®ng th’ nµo cÚng r∏ng t◊m cho bµ nÈi n„ vµi con t´m cµng Æ” n†u canh chua b´ng so ÆÚa. C„ h´m sai m†y Ưa nh· chπy l™n r≠Ìc bµ ngoπi xuËng ®n c¨m. Hai bµ sui hÊng bi’t n„i chuy÷n g◊ mµ c¯ t›u t›t c∂ buÊi trÍi. MÔa nµy, b™n nhµ nÈi n„ cÚng hay dÏ chµ. D‰c theo s´ng Hµm Lu´ng, nhµ nÈi n„ c„ ›t nh†t 10 Æ∏m chµ. C¯ dÏ lai rai Æ’n T’t lµ h’t. T´m cµng xanh, c∏ ng∏t, c∏ tr™, täp bπc Ɔt l“n kh™n, ÆÊ Æ«y c∂ rÊ sÛc. Cfln n„ th◊ hay bfi ngoπi dÙ {mµy ra h«m Ɔt ki’m vµi ba con h’n v“ kho mæm ®n coi, tao thÃm qu∏ hµ}. N„ th≠¨ng ngoπi nh†t nhµ n™n th’ nµo cÚng lon ton ki’m c∏i rÊ vµ sÓi d©y chuËi buÈc vµo l≠ng qu«n vÌi c∏i nÂi Æ” l∆n d≠Ìi kinh mfl h’n. MÔa nµy gi„ lπnh læm, l∆n ngÙp Æ’n khi Æ∏nh bÔ cπp mÌi chfiu l™n.

V“ nhµ th◊ ngoπi n„ Æ∑ h∏i Æ«y mÈt rÊ ÆÀu rÂng, b´ng sÛng. C∂ nhµ h◊ hÙp chan. ô Sµi Gfln b©y giÍ muËn c„ h’n c„ n≠Ìc mfl ra chÓ. Kho∂ng hai m≠¨i th∏ng chπp th◊ th◊ m¯t me, m¯t b› Æ∑ ph¨i Æ«y s©n. Ti’ng qu’t b∏nh phflng x´n xao c∂ x„m. GiÍ th◊ t†t c∂ Æ“u c„ sΩn ngoµi chÓ, sæm T’t chÿ c«n mÈt ngµy.

Sao n„ nhÌ c∏i mÔa x´n xao hÂi Æ„ qu∏ kh´ng bi’t n˜a! ❑ ★ 073

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA ßòI SˇNG ] 2011

THòI X¶A, NH~NG TRí CH•I HƒP D√N

T

hÍi x≠a, mÁi dfip T’t Æ’n xu©n v“, c∏c vfi t≠Ìng l‹nh, c∏c nhµ c«m qu©n Æ∑ c„ nh˜ng s∏ng ki’n v“ vi÷c tÊ ch¯c nh˜ng trfl vui

cho qu©n s‹.

Theo t≠ li÷u Æ” lπi, Hai Bµ Tr≠ng d˘ng cÍ ngh‹a Æ∏nh ÆuÊi qu©n ß´ng H∏n, giµnh lπi quy“n t˘ chÒ cho n≠Ìc nhµ. T’t Æ’n, Hai Bµ tÊ ch¯c di‘n trfl {R≠Ìc tÀp trÀn}. ßoµn hÈ gi∏ Æ∏m r≠Ìc r†t hoµnh tr∏ng: c„ cÍ, c„ quπt, ph≠Íng b∏t ©m vµ c„ ki÷u - ki”u ki÷u Long ß◊nh, B∏t CËng. ß∏m r≠Ìc kho∂ng 300 ng≠Íi (150 nam, 150 n˜). Nam Æ«u ch›t kh®n Æ„ng,

074 ★

✑ TÑ H~U Y£N

m∆c ∏o dµi the Æen, qu«n træng, qu†n ngang l≠ng d∂i lÙa Æ·, b· mÛi sang mÈt b™n h´ng. N˜ qu†n kh®n lÙa Tam Giang - mµu t›m, v∏y Æen, ∏o d∂i t¯ th©n, mµu n©u, hai vπt ∏o thæt ra ƪng sau, t„c bÛi, ch›t kh®n vu´ng. ßoµn Æi hÈ gi∏ c„ chi™ng trËng, ti’ng h´ reo vang dÀy c∂ tr≠Íng †p trπi.

Vµ h∏t: Ta l™n nÛi/ Ta l™n nÛi/ ßuÊi Ƶn h≠¨u/ ßuÊi Ƶn h≠¨u/Chfi em ta nµo qu∂n sÌm chi“u Ta l™n nÛi/ Ta l™n nÛi/ ßuÊi Ƶn nai/ ßuÊi Ƶn nai/ Anh em ta kh„ nh‰c bao nµi... {R≠Ìc tÀp trÀn} cÚng lµ cuÈc rÃn luy÷n th” l˘c, s∏ng tπo c∏ch Æ∏nh cho qu©n s‹. ThÍi †y, Ưng d≠Ìi cÍ Hai Bµ, n˜ binh r†t Æ´ng, trong Æ„ c„ nhi“u n˜ t≠Ìng lıng danh.

ß’n thÍi Bµ Tri÷u nÊi dÀy chËng qu©n Ng´ x©m l≠Óc c„ mÈt {s˘ ki÷n} mang nät Æãp v®n h„a r†t Æ∏ng ghi nhÀn.

Lµng PhÛ ßi“n, huy÷n HÀu LÈc, tÿnh Thanh H„a c„ mÈt tÙc l÷ mÌi: ®n b˜a cÁ nguÈi vµo b˜a s∏ng vµ b˜a tr≠a ngµy MÂng mÈt T’t ©m lfich. L˝ do: qu©n s‹ d≠Ìi quy“n chÿ huy cÒa Bµ Tri÷u Tri÷u Thfi Trinh - ®n b˜a cÁ nguÈi, c„ l≠¨ng kh´ vµ x´i n†u tı s∏ng. ß™m †y, kh´ng Æ≠Óc nÊi lˆa Æ” gi˜ b› mÀt. Gµ g∏y c„ l÷nh xu†t qu©n, ti’n Æ∏nh qu©n Ng´. Thæng trÀn, qu©n s‹ trÎ lπi lµng PhÛ ßi“n, ®n b˜a T’t to vµo buÊi chi“u - c¨m n„ng.

S˘ t›ch nµy Æ≠Óc truy“n tÙng vµ l≠u gi˜. TrŒ em ch®n tr©u, c≠Ïi tr™n m◊nh tr©u mÈng, hu¨ hu¨ cµnh l∏ tr™n Æ«u, ÆÂng thanh h∏t bµi ÆÂng dao r†t nhuy‘n, r†t hay: N©ng cµo, n©ng c†u (loπi dao c„ mÚi khoan)/ N©ng Ɔu, n©ng th≠ng (dÙng cÙ Æong gπo)/ L≠ng sµo c∏nh n∏ (cung n·, gÀy gÈc)/ Nµy n∏, nµy lao (vÚ kh› ph„ng, näm)/ Nghe cÂng Bµ rao/ Nghe l÷nh §ng gi„ng/ Nghe voi r´ng rËng/Chong ch„ng chÙm v“.../ Nµy cµo, nµy c†u/ Nµy Ɔu, nµy th≠ng...

LÚ trŒ h∏t lπi tı Æ«u. ß’n chÁ s≠Ín nÛi, chÛng h®ng h∏i, qu†t roi vµo l≠ng tr©u; nh˜ng con tr©u mÈng lÂng l™n nh≠ Ƶn voi cÒa Bµ Tri÷u vµo trÀn. Vµ, lÚ trŒ c≠Íi - ti’ng c≠Íi ng©y th¨, trong s∏ng.

ThÍi Tr«n th◊ Phπm NgÚ L∑o lµ vfi t≠Ìng {chÒ so∏i} bµy ra nhi“u trfl ch¨i Æ” luy÷n rÃn qu©n s‹. Vfi t≠Ìng h‰ Phπm qu™ PhÔ ßÊng, ¢n Thi, H≠ng Y™n bµy ra trfl {VÀt cÔ} khi’n qu©n s‹ ai cÚng m™, nh†t lµ c∏c vfi t≠Ìng trŒ. CuÈc {vÀt cÔ} s´i ÆÈng, c®ng thºng, quy’t li÷t Æ≠Óc tÊ ch¯c trong nh˜ng ngµy T’t, Æ«u xu©n.

Phπm NgÚ L∑o Ưng tr™n m´ Ɔt cao lµm {tr‰ng tµi}. §ng c†t ti’ng nh≠ l÷nh vÏ, gi∏o Æ«u: - BÌ trai gi∏p ß´ng!/ - BÌ trai gi∏p ßoµi!/ (Dπ... π... π...)/ Thi™n hπ th∏i b◊nh/ D©n t◊nh hoan hÿ/ Trai g∏i trung dÚng/ Chu»n bfi quËc phflng/ Cho x¯ng Lπc - HÂng/ Ngµn n®m rπng rÏ Ta Æ©y! /Phπm NgÚ L∑o!/ Nh©n k˙ Nguy™n Æ∏n/ MuËn ch‰n cuÈc vui/ Tr≠Ìc Æ” thi tµi/ Sau xem s¯c kh∏ng Æfich/ N’u n≠Ìc l©m nguy/ Ra qu©n mµ chËng ch›/ BÌ ß´ng gi∏p/ BÌ ßoµi gi∏p/ H∑y t˚ l˘c ng≠Íi trai Ɔt Vi÷t!

CuÈc thi {vÀt cÔ} mang ÆÀm truy“n thËng th≠Óng v‚ cÒa d©n tÈc ta.

VÌi t≠Ìng qu©n Phπm NgÚ L∑o, ´ng cfln nÊi ti’ng lµ ßi÷n SÛy - Th≠Óng t≠Ìng qu©n - thi s‹ vÌi bµi {ThuÀt hoµi}. ❑

xu©n

T©nM∑o 2011

Giao thıa S

ta ÆÊ ra Æ≠Íng. D©n Hµ NÈi ÆÊ ra bÍ h Hoµn Ki’m, ng≠Íi Sµi Gfln tÙ tÀp Î Æ≠Íng Nguy‘n Hu÷, L™ Th∏nh T´n, d©n H∂i Phflng ÆÊ v“ cˆa Nhµ h∏t lÌn thµnh phË... {Ng˘a xe nh≠ n≠Ìc, ∏o qu«n nh≠ n™m}, ng≠Íi ng≠Íi x™nh xang tr™n phË, Ɔt trÍi cÚng nh≠ th’ mµ Æãp theo, †m l™n. Con än Æ∑ trÎ v“ tı hÂi chi“u sau mÔa di trÛ, Æ” sËng nh˜ng ngµy th∏ng g«n gÚi qu™ h≠¨ng. Gi©y phÛt Æ„n ph∏o hoa rÈn rµng vÛt l™n trÍi, hµng tri÷u con mæt ng≠Ìc l™n nh◊n, vµ th«m ≠Ìc cho nh˜ng Æi“u tËt Æãp nh†t Æ’n vÌi m◊nh.

Trı nh˜ng ng≠Íi ph∂i v“ nhµ x´ng Ɔt tr≠Ìc 12 giÍ, cfln kh´ng, c¯ dπo tr™n phË, sau Æ„ mÌi t·a ra c∏c ng∂ Æ≠Íng Æ” v“ sum h‰p. Sau khi ng≠Íi chÒ gia Æ◊nh lµm l‘ t≠Îng nhÌ tÊ ti™n lÛc giao thıa, nh˜ng chai r≠Óu sœ Æ≠Óc khui ra, r„t vµo ly. M‰i ng≠Íi trong gia Æ◊nh cÔng n©ng l™n, chÛc mıng tuÊi mÌi, h≠Ìng v“ nhau. Khu´n m∆t ai nh≠ cÚng Æ≠Óc thæp l™n mÈt mµu t≠¨i r„i. GiÍ phÛt nµy, tÙc l÷ mıng tuÊi Æ≠Óc bæt Æ«u. Nh˜ng phong bao l◊ x◊ trong c„ nh˜ng ÆÂng ti“n mÌi, th” hi÷n s˘ quan t©m, chia sŒ t◊nh c∂m, lµ s˘ ban ph∏t ni“m vui, hπnh phÛc, lÈc mÌi. TrŒ con sœ nhÀn lµm vËn ch¨i xu©n, mua sæm ∏o qu«n, Æ ch¨i.

Ng≠Íi lÌn cÚng th†y m◊nh Æ≠Óc may mæn, sËng lπi kh´ng kh› thÍi cfln trŒ.

RÂi sœ c„ lÛc mÁi chÛng ta t˘ h·i: {T’t lπi Æ’n rÂi nhÿ?}. H·i vµ t˘ tr∂ lÍi.

C„ ngh‹a lµ c∂m gi∏c mÈt n®m tr´i Æi qu∏ nhanh. Con tµu thÍi gian vÂn v∑ lao l™n ph›a tr≠Ìc. MÈt vflng tu«n hoµn, n„ c¯

dıng h’t ga nµy lπi Æ’n ga kh∏c, Æ” sang n®m lπi th’. DÔ nhanh dÔ chÀm th◊ n„ v…n Æi. Cfln con tµu cÒa ri™ng mÁi ng≠Íi, do mÁi ng≠Íi t˘ Æi“u khi”n. Nhanh hay chÀm, th◊ n„ v…n Æ’n mÈt c∏i Æ›ch cuËi cÔng. Vµ chÛng ta sœ th†y, cuÈc sËng nµy b◊nh y™n, Æ∏ng qu˝ bi’t nh≠Íng nµo.

Con ng≠Íi Æ∑ bi’t ch‰n thÍi khæc cÒa n®m cÚ vµ n®m mÌi Æ” tÊ ch¯c sinh hoπt v®n h„a. CÔng vÌi xu©n, con ng≠Íi bÁng trÎ n™n Æãp h¨n, th†y ni“m t˘ hµo d©ng l™n, vµ nhÀn ra nh˜ng khuy’t Æi”m Æ” sˆa ch˜a cho vi÷c b≠Ìc vµo n®m mÌi Æ«y h©n hoan vµ kh› th’. C„ nh˜ng n®m rät s©u, thÍi khæc giao thıa bÁng trÎ n™n †m ∏p lπ lÔng. Hay nh≠ trÍi Æang sÙt sÔi ∂m Æπm, nam thanh n˜ tÛ buÂn phi“n lo ph∂i ÆÈi m≠a Æi Æ„n giao thıa, th◊ bÁng lÛc Æ„, mµn m≠a nh≠ dfiu lπi, nhã nh≠ h¨i thÎ qua nhau, n™n c„ th” Æ´i s∏nh Æ´i mµ Æi Æ„n xu©n, ngÀp trµn lÍi t◊nh n®m mÌi vÌi hπnh phÛc. C¯ nh≠ phäp mµu vÀy.

B˜a ti÷c Æ„n giao thıa sœ k’t thÛc, ngoµi kia b◊nh minh Æang l™n. MÈt ngµy mÌi, ngµy cÒa Æ«u n®m khÎi hµnh. Con tµu cÚng sœ rÍi ga. C· c©y hoa l∏ cÔng hÂi hÈp trong ti’t xu©n non b†y. CuÈc sËng s´i ÆÈng vµ t◊nh y™u m∑i ti“m tµng. Ta cÚng h∑y ch†t ch¯a l™n hµnh tr◊nh cÒa m◊nh nh˜ng kh∏t v‰ng, nh˜ng ≠Ìc mong v≠¨n xa, vµ c∂ nh˜ng chÍ ÆÓi n˜a. ❑

★ 075

Ånh H&J Library

œ c„ mÈt Æ™m c∂ Ɔt trÍi vµ con ng≠Íi kh´ng ngÒ. Khi m‰i th¯ Æ∑ chu»n bfi xong, gia Æ◊nh nµo cÚng ngÂi lπi, th≠ th∏i b™n †m trµ, ly r≠Óu. Tr™n ban thÍ tÊ ti™n, h≠¨ng th¨m Æang Æ· Æ«u, ngan ng∏t. ß„ lµ thÍi khæc chÍ Æ„n giao thıa, khi c∏i cÚ ch≠a m†t hºn vµ c∏i mÌi ch≠a hoµn toµn Æ’n. S˘ giao thoa cÒa n®m cÚ vµ n®m mÌi, ai cÚng chÈn rÈn mong chÍ, Æ” rÂi, thÍi khæc Æ’n, lflng ng≠Íi c¯ d©ng l™n c∂m xÛc, kh„ n„i n™n lÍi, nh≠ng r†t Æãp, r†t lπ.

Chu»n bfi cho ngµy T’t Æ©u chÿ mÈt hai ngµy, lµ c∂ th∏ng trÍi, khi nh©n gian cfln ngÍm ngÓp c∏i rät, nh˜ng chuy’n hµng ra Æi vÈi v∑, nh˜ng chuy’n hµng kh∏c trÎ v“, khi cfln b∆t tin con än, kh´ng bi’t Î ph≠¨ng trÍi nµo. Trong gia Æ◊nh, ng≠Íi mã c„ lœ lo toan nhi“u nh†t, lµm sao Æ” c„ c∏i T’t t≠¨m t†t cho c∂ nhµ. Cfln ng≠Íi cha, chÿ lo nh˜ng vi÷c ch›nh. Lµm sao Æ” c„ nÂi b∏nh ch≠ng cho kh·i tÒi vÌi x„m gi“ng lµ Æi“u quan tr‰ng nh†t vÌi nh˜ng ng≠Íi mã Î qu™.

C„ b∏nh ch≠ng mÌi c„ T’t. N„ nh≠ c∏i hÂn, c∏i th«n, c∏i h≠¨ng vfi ÆÀm Ƶ nh†t cÒa c∏i T’t cÊ truy“n d©n tÈc.

T’t x≠a, mÈt gia Æ◊nh nghÃo cÚng ki’m cho Æ≠Óc b∏nh ph∏o nho nh·, ÆËt Æ” tπm bi÷t n®m cÚ, Æ„n chµo n®m mÌi cho kh› th’. Nay, ng≠Íi ta t◊m Æ’n thÛ ch¨i kh∏c, v…n c„ kh´ng kh› mµ kh´ng ph› phπm, nguy hi”m Æ’n t›nh mπng con ng≠Íi. ô thµnh phË, Æ„n giao thıa ng≠Íi

✑ DI£N KHÉNH

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA ßòI SˇNG ] 2011

XU¢N V≈

mÈt chÛt v»n v¨

K ✑ CHU LAI

h´ng hi”u sao g«n Æ©y, khi chÌm vµo giµ, t´i lπi hay l»n th»n ngh‹ rªng, h◊nh nh≠ h◊nh ∂nh ng≠Íi phÙ n˜ vµ h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh c„ c∏i g◊ c¯ nh≠ vıa t≠¨ng ÆÂng hfla hÓp lπi vıa nh≠ ÆËi lÀp khe khæt vÌi nhau.

Trong Æ„ nhan sæc con g∏i lu´n Æi ng≠Óc lπi vÌi c¨ ch’ kinh t’, kinh t’ cµng kh„ kh®n, nhan sæc chfi em cµng quy’n rÚ. ß„ lµ c∏i nät quy’n rÚ mang thu«n t›nh h≠Ìng nÈi, h≠Ìng vµo b™n trong, h≠Ìng vµo s˘ tÂi tÈi, buÂn buÂn, n˜ t›nh, xanh xao, tinh khi’t vµ ng≠Íi con g∏i buÂn bao giÍ cÚng Æãp h¨n ng≠Íi con g∏i vui, lÛc nµo cÚng vui, lÛc nµo cÚng h≠Ìng ngoπi, r˘c rÏ, ch„i chang, h¨n hÌn rÂi qua Æi nhanh nh≠ mÈt tia næng qu∏i ch∂ Æ”

076 ★

DÔ lÛc kh„ kh®n hay khi Ɔt n≠Ìc d«n hÂng da thæm thfit th◊ t©m hÂn con g∏i, nhan sæc Ƶn bµ, h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh, ph»m ch†t nam nhi cÒa c∏c bπn v…n lu´n Æfinh vfi vµo kh´ng gian, thÍi gian vµ vµo s˘ y™u th≠¨ng, tin cÀy cÒa nh©n d©n c«n lao. ß„ mÌi lµ t†t c∂ cho mÈt gi∏ trfi v‹nh hªng, b†t bi’n. trŒ sæp x´ng pha trÀn mπc nh≠ ngµy nµo. ß’n nÁi, t´i bi’t c„ mÈt Æ´i trai g∏i khi cfln Î phÊ th´ng, cÀu trai lµm c∏ch nµo tr∏i tim c´ bπn h‰c v…n khäp c¯ng, nh≠ng bÁng mÈt ngµy cÀu trai n„i Æ∑ trÛng tuy”n vµo H‰c vi÷n k¸ thuÀt qu©n s˘, th’ lµ chao ´i, Æ´i mæt c´ g∏i mÌi nh◊n l™n ch¨m chÌp.

C∏c bµ mã cÚng vÀy, mÈt l«n Æi c´ng vi÷c Î Sµi Gfln, Î trong mÈt kh∏ch sπn n®m sao l†p l∏nh, bµ chÒ kh∏ch sπn tho∏ng nh◊n Æ∑ bi’t lµ Æπi gia sang tr‰ng nh≠ng khi bi’t t´i lµ l›nh, mÈt ng≠Íi l›nh giµ, lπi c¯ kh®ng kh®ng nhÍ t´i giÌi thi÷u cho mÈt chµng bÈ ÆÈi v“ lµm r”. H·i tπi sao? Bµ c≠Íi: {Ti“n bπc, giµu nghÃo rÂi cÚng tr´i qua c∂ th´i anh π, c∏i quan tr‰ng lµ nhµ em muËn con nh· n„ l†y Æ≠Óc mÈt t†m chÂng tˆ t’}. Nghe mµ m∏t Æ’n tÀn ruÈt gan. T¯c lµ t´i cÚng Æ≠Óc h≠Îng l©y c∏i tˆ t’ cÒa h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh lÛc nµy, m∆c dÔ r©u ria ∏o qu«n bÙi b∆m kh´ng giËng ai.

Nh≠ng cuÈc ÆÍi v…n c„ nh˜ng g„c khu†t kh´ng san bªng Æ≠Óc. L«n †y, ngÂi b™n mÈt hoa hÀu s∏ng gi∏ trong lµng hoa hÀu Æang mÁi n®m xu†t hi÷n mÁi nhi“u, t´i t∏y m∏y h·i: {V®n ch≠¨ng dÔ c„ t∏o bπo Æ’n m†y cÚng kh´ng ai d∏m h≠ c†u chuy÷n t◊nh gi˜a mÈt c´

hoa hÀu vµ mÈt chµng bÈ ÆÈi bi™n phflng Æang Æ„ng qu©n n¨i bi™n c≠¨ng heo hÛt mµ chÿ d∏m cho dıng lπi Î mÈt c´ gi∏o vÔng cao th´i, ÆÛng kh´ng?}. B†t ngÍ, m¸ nh©n cao mÈt mät t∏m, Æãp Æ’n nÁi kh´ng d∏m nh◊n thºng vµo m∆t... ch∏u tr∂ lÍi nh≠ kh´ng. {Nhµ v®n c¯ h≠ c†u, c¯ cho h‰ y™u nhau Æi, v◊ tr∏i tim phÙ n˜ c„ l˝ lœ ri™ng cÒa n„ mµ r†t ›t khi phÙ thuÈc vµo nh˜ng †n Æfinh cÒa x∑ hÈi}. §i giÍi! Nghe tı mi÷ng mÈt c´ g∏i Æãp nh†t quËc gia th∂ ra c©u Æ„ mÌi xÛc ÆÈng lµm sao chÿ c„ Æi“u, chÿ sau Æ„ ›t th∏ng Æ∑ nghe tin nµng chu»n bfi sang trÍi T©y lµm d©u mÈt t˚ phÛ rÂi.

Kh´ng sao, lœ ÆÍi lµ vÀy ph∂i kh´ng c∏c chi’n h˜u, c∏c ÆÂng ÆÈi cÒa t´i! BÎi tr∂i qua n®m th∏ng dÔ m≠a bom b∑o Æπn hay m≠u sinh vÀt v∑, dÔ lÛc kh„ kh®n hay khi Ɔt n≠Ìc d«n hÂng da thæm thfit th◊ t©m hÂn con g∏i, nhan sæc Ƶn bµ, h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh, ph»m ch†t nam nhi cÒa c∏c bπn v…n lu´n Æfinh vfi vµo kh´ng gian, thÍi gian vµ vµo s˘ y™u th≠¨ng, tin cÀy cÒa nh©n d©n c«n lao. ß„ mÌi lµ t†t c∂ cho mÈt gi∏ trfi v‹nh hªng, b†t bi’n. ❑

★ 077

Ånh H&J Library, Lam Ph≠¨ng

lπi Æi“u g◊ ho∆c c„ Æ” lπi th◊ cÚng Æ” lπi r†t ›t, r†t m·ng, d‘ tan. Ph∂i ch®ng c∏i Æãp buÂn sœ th·a m∑n Æ≠Óc tinh th«n hi÷p s‹ th›ch chÎ che cÒa Ɔng mµy r©u cfln c∏i Æãp vui b∂n th©n Æ∑ ng«m ch¯a kh∂ n®ng t˘ v÷, Æ©u c«n s˘ che chÎ cÒa ai. ß„ lµ c∏i Æãp cÒa mÈt thÍi chi’n tranh in hªn l™n phong d∏ng, khu´n m∆t, ∏nh nh◊n, nÙ c≠Íi cÒa nh˜ng c´ t˘ v÷ chËng tr∂ m∏y bay thÔ tr™n Æ≠Íng phË Hµ NÈi, cÒa nh˜ng c´ giao li™n, l∏i xe Tr≠Íng S¨n, cÒa nh˜ng nµng ph∏o thÒ, Æ∆c c´ng, qu©n y trong c∏c c∏nh rıng trÀn mπc vµ cÒa c∂ nh˜ng c´ sinh vi™n mÈng m¨ ©m th«m ÆÃn s∏ch n¨i s¨ t∏n.

Ng≠Íi l›nh cÚng vÀy. Ph∂i ch®ng c∏i c©u s†m {Trai thÍi loπn...} cÒa ´ng bµ Æ∑ Æ≠Óc vÀn dÙng vµo Æ©y Æ” cho c∏i thÍi m∏u lˆa †y, h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh bÁng Æãp huy hoµng tr≠Ìc t©m hÂn thi’u n˜, h◊nh ∂nh cÒa mÈt Ɔng nam nhi, mÈt chµng tr∏ng s‹ sΩn sµng b· th©y tr™n sa tr≠Íng, mÈt nät tr≠Óng phu thoæt Æ∑ ÆÈng lflng bËn ph≠¨ng, mÈt vŒ ki™u hÔng, phong tr«n, tu…n nπn mÈt Æi kh´ng trÎ v“ v◊ ngh‹a c∂, mÈt bi”u t≠Óng hµo hoa, nam t›nh chÍm ngÓp Æ’n nÁi giÍ Æ©y, n’u h·i mÈt c´ g∏i chÿ c«n h¨i kh„ t›nh mÈt chÛt lµ th≠Íng nhÀn Æ≠Óc mÈt c©u tr∂ lÍi r∏o ho∂nh: {§i dµo, Ƶn ´ng, con trai b©y giÍ †y µ, c„ ÆËt ÆuËc Æi t◊m c∂ ngµy cÚng ch∂ c„ l†y mÈt m»u}.

C∏i cÙm tı {§i dµo} Æ„, buÂn thay vµ ti’c thay trong Æ„ c„ c∂ h◊nh ∂nh ng≠Íi l›nh thÍi hÀu chi’n, c∏i thÍi mµ hπt bo bo bay træng c∂ trÍi d©n tÈc, c∏i thÍi mµ anh s‹ quan ÆÂng l≠¨ng ch≠a ÆÒ nu´i m◊nh, mÁi l«n v“ phäp ph∂i chÎ c∂ cÒi gπo cÒa vÓ v“ ƨn vfi, c∏i thÍi mµ ti’ng ÆÈng cÒa nh˜ng chi’c dπ dµy trËng rÁng Æ’n nÁi ng≠Íi ta l∑ng qu™n Æi c∂ gi∏ trfi cÈi nguÂn, gi∏ trfi hy sinh cÒa ng≠Íi l›nh mÈt thÍi trÀn mπc. ß” rÂi, cÔng vÌi s˘ vÀn hµnh Æi l™n cÒa non s´ng, gi∏ trfi ng≠Íi l›nh cÚng Æi l™n nh≠ mÈt Æπi l≠Óng t˚ l÷ thuÀn. C∏i kh∏c vÌi c∏i t˚ l÷ nghfich cÒa nhan sæc con g∏i lµ Î Æi”m nµy. Ng≠Íi l›nh h´m nay bÁng Æãp h¨n, v®n h„a cao h¨n, ÆÂng l≠¨ng ch≠a rÒng rŒng nh≠ng cÚng g‰i lµ tπm Ên, l≠¨ng mµ kh´ng Ên th◊ cfln ra c∏i g◊ v“ s˘ c´ng bªng, hy sinh, khu bi÷t Î ÆÍi n˜a.

Vµ th’ lµ, nh≠ trong thÍi loπn, ng≠Íi l›nh Æ∑ b†t Æ«u c„ gi∏ trÎ lπi. ßi”m thi vµo c∏c tr≠Íng Æπi h‰c qu©n ÆÈi lu´n Ưng trong tËp Æ«u.

Vµ tr∏i tim con g∏i sau mÈt thÍi ngÒ Æ´ng, giÍ Æ©y lπi Æ∑ bi’t ÆÀp v“ ph›a ng≠Íi l›nh nh≠ ÆÀp v“ nh˜ng chµng trai

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA ßòI SˇNG ] 2011

V°N HïA TRÄ VIåT MóT GïC NHçN

V 078 ★

Tı b∏t n≠Ìc chà xanh Æ≠Óm ngh‹a x„m lµng...

Vi÷t Nam lµ mÈt quËc gia c„ t˚ l÷ ng≠Íi n´ng th´n kh∏ lÌn, vµ b∏t n≠Ìc chà t≠¨i trong d©n gian th◊ lπi ph«n nhi“u gæn Æ’n t©m th¯c uËng trµ cÒa ng≠Íi lao ÆÈng ch©n l†m tay bÔn. C„ khi nÂi n≠Ìc chà Æ∆t Î gi˜a s©n, bµ con lËi x„m tÙm n®m tÙm b∂y d≠Ìi tr®ng uËng n≠Ìc chà t∏n g…u, c„ khi †m n≠Ìc chà xanh theo ng≠Íi l™n r…y, ra ÆÂng. Khi s∏ng sÌm, lÛc ban tr≠a, khi Æ™m tr®ng

s∏ng... NÂi n≠Ìc chà t≠¨i gæn li“n vÌi ÆÍi sËng ng≠Íi lao ÆÈng.

Chà t≠¨i trong d©n gian Æ≠Óc trÂng kh∏ phÊ bi’n. C„ khi chà Æ≠Óc trÂng lµm hµng rµo, ho∆c thµnh nh˜ng khu nh· lŒ mang t›nh bÈt ph∏t trong v≠Ín. BÎi trong t©m th¯c ng≠Íi n´ng th´n, n≠Ìc chà cÚng giËng nh≠ mÈt ph«n ÆÍi sËng »m th˘c cÒa h‰. TÔy theo tıng vÔng mµ c∏ch th¯c Æun chà hay pha chà c„ kh∏c nhau. C„ vÔng Æun c∂ cµnh chÃ, nh≠ chà ch∏t cÒa vÔng Ngh÷ An, Hµ T‹nh.

C„ vÔng chÿ dÔng l∏ chà b∏nh tŒ, vfl n∏t ra pha vÌi n≠Ìc s´i nh≠ c∏c vÔng Thanh H„a, Ninh B◊nh vµ mÈt sË vÔng qu™ kh∏c Î Bæc bÈ. B∏t n≠Ìc chà xanh Æ„ng vai trfl r†t lÌn trong c∏c giao ti’p ƨn gi∂n cÒa ÆÍi sËng ng≠Íi d©n, n„ vıa

Chà t≠¨i trong d©n gian Æ≠Óc trÂng kh∏ phÊ bi’n. C„ khi chà Æ≠Óc trÂng lµm hµng rµo, ho∆c thµnh nh˜ng khu nh· lŒ mang t›nh bÈt ph∏t trong v≠Ín. BÎi trong t©m th¯c ng≠Íi n´ng th´n, n≠Ìc chà cÚng giËng nh≠ mÈt ph«n ÆÍi sËng »m th˘c cÒa h‰.

Ånh Hµ Ph≠¨ng

i÷t Nam lµ mÈt trong nh˜ng c∏i n´i trµ li÷u lÌn nh†t th’ giÌi, vÌi nh˜ng vÔng nhi™n li÷u Æ∑ ghi t™n †n t≠Óng trong b∂n Æ trµ nh©n loπi nh≠ rıng trµ Shan tuy’t m‰c tr™n ch„t v„t vÔng nÛi Æ∏ tai mÃo Î Ph◊n HÂ, Hµ Giang, ÆÂi trµ Tµ SÔa, Th≠Óng S¨n Î Bæc Y™n, S¨n La hay nh˜ng ÆÂi chà xanh m≠Ìt ΠƆt T©n C≠¨ng - Th∏i Nguy™n, Thanh S¨n - PhÛ Th‰, QuËc Oai - Hµ T©y, B∂o LÈc - L©m ßÂng.... Tuy nhi™n, xät Î g„c ÆÈ t◊m hi”u v“ c∏c th≠ li÷u lfich sˆ hay cÊ tfich tinh hoa trong n≠Ìc, th◊ l≠Óng ch˜ vi’t v“ trµ nghe chıng v´ cÔng khi™m tËn n’u Æem so vÌi c∏c c´ng tr◊nh trµ th≠ cÒa Trung Hoa hay NhÀt B∂n. Trong bµi vi’t nµy, chÛng t´i chÿ xin bµn v“ mÈt g„c cπnh nh· trong v®n h„a trµ Vi÷t, Æ„ lµ v†n Æ“ th≠Îng trµ trong v®n h„a ¯ng xˆ d©n gian...

✑ V¶•NG KIåT

lµ nhu c«u vıa lµ ph≠¨ng ti÷n. {Kh∏ch Æ’n nhµ kh´ng trµ cÚng r≠Óu}, Æ∆c t›nh vfi t◊nh nµy lµ mÈt trong nh˜ng c¨ sÎ v®n h„a ng≠Íi Vi÷t Nam tı x≠a Æ’n nay vµ b∏t n≠Ìc chà ch›nh lµ ph≠¨ng ti÷n Æ” nËi nh˜ng giao ti’p th´ng th≠Íng th™m b“n v˜ng trong ÆÍi sËng cÒa ng≠Íi n´ng th´n. V◊ th’, khi n„i Æ’n v®n h„a trµ Vi÷t, kh´ng th” kh´ng n„i Æ’n b∏t n≠Ìc chà xanh, bÎi Æ„ lµ nät v®n h„a trÈi nh†t trong ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t Nam, cÚng lµ nät kh∏c bi÷t so vÌi ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ cÒa ng≠Íi ph≠¨ng T©y hay ng≠Íi Trung Hoa, NhÀt B∂n.

Ngh÷ thuÀt »m trµ hà phË...

C„ lœ nguÂn gËc cÒa loπi h◊nh {»m chà hà phË} xu†t ph∏t tı Æ∆c t›nh th›ch uËng trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t, Æ∆c bi÷t loπi h◊nh nµy r†t phÊ bi’n Î c∏c thµnh phË lÌn cÒa mi“n Bæc. Nh˜ng c∏i {qu∏n c„c li™u xi™u} g„p ph«n tπo n™n nät v®n h„a Æ∆c tr≠ng nµy. Kh´ng r≠Ím rµ c∏ch th¯c, kh´ng c©u n÷ kh´ng gian, chÿ mÈt chi’c gh’ nh· hay mÈt t†m gi†y b◊a k™ ngÂi b÷t ngay n¨i hà phË cÚng c„ th”... th≠Îng trµ. Loπi h◊nh dfich vÙ nµy chÒ y’u phÙc vÙ nh˜ng ng≠Íi thuÈc t«ng lÌp b◊nh d©n ho∆c du kh∏ch v∑ng lai, kh∏ch du lfich dıng lπi uËng trµ v◊ tfl mfl nhi“u h¨n lµ th≠Îng th¯c. Nh˜ng c∏i qu∏n c„c ki”u nµy d«n trÎ n™n ›t Æi trong ÆÍi sËng Æ´ thfi hi÷n Æπi, v◊ Æ©u Æ„ n„ c„ nät v®n h„a mang gi˜ nh˜ng ˝ ngh‹a tËt Æãp, nh≠ng Æ©u Æ„ n„ cÚng lµ s˘ {‰p ãp} vµ m†t m¸ quan Æ´ thfi.

Chän trµ n¨i qu∏n c„c hà phË tuy kh´ng mang t∂i d∏ng d†p cÒa ngh÷ thuÀt pha ch’ vµ th≠Îng th¯c, nh≠ng n„ Æ∏p ¯ng nhu c«u c„ thÀt cÒa t«ng lÌp b◊nh d©n thµnh thfi. N„ Æ∑ tıng Æi vµo th¨ ca vµ nÁi nhÌ cÒa bao ng≠Íi khi xa qu™ vµ lµ mÈt trong nh˜ng h◊nh ∂nh {hoµi cÊ} gæn vÌi nh˜ng nät v®n h„a b◊nh d©n t≠¨ng ÆÂng kh∏c. Ch›nh loπi h◊nh nµy lµm ng≠Íi ta nhæc nhi“u h¨n v“ trµ Vi÷t, nhÍ t›nh phÊ bi’n vµ t›nh tÀp trung cÒa n„ khi mµ c©u chuy÷n v“ trµ Vi÷t Nam trong con mæt quËc t’ v…n lµ mÈt c∏i g◊ Æ„ nghi™ng v“ trµ li÷u lµ nhi“u. BÎi lœ, trµ th≠ (s∏ch vi’t v“ trµ) cÒa Vi÷t Nam g«n nh≠ kh´ng c„. H÷ thËng l˝ luÀn cÚng nh≠ v®n li÷u v“ trµ chÿ xu†t hi÷n ›t ·i trong c∏c t∏c ph»m v®n ch≠¨ng, mµ ph«n h≠ c†u chi’m t˚ l÷ kh∏ cao so vÌi th˘c t’ ÆÍi sËng v®n h„a »m trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t tı x≠a Æ’n nay.

Cho n™n, khi nghi™n c¯u v“ m∆t lfich sˆ cÒa ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t, c∏c h‰c gi∂ th≠Íng ph∂i d…n nhÀp tı c∏c kinh Æi”n l˝ luÀn cÒa Trung Hoa

hay NhÀt B∂n. ß„ cÚng lµ Æi“u khi’n cho nhi“u ng≠Íi quan t©m v“ trµ, v“ v®n h„a trµ Vi÷t tr®n trÎ cho mÈt n“n t∂ng l˝ thuy’t »m trµ. Kh´ng x©y d˘ng Æ≠Óc c∏i nµy th◊ kh„ mµ Æem c∏c gi∏ trfi cÒa v®n h„a trµ Vi÷t ra vÌi bπn bà quËc t’ Æ≠Óc.

ß’n nh˜ng chän trµ n¨i qu∏n th†t

Vi÷t Nam ch≠a c„ c∏i g‰i lµ {trµ Æπo} nh≠ NhÀt B∂n. Tuy nhi™n, bªng nh˜ng cË gæng Æ∏ng k” cÒa nh˜ng ng≠Íi y™u th›ch ngh÷ thuÀt »m trµ, cfln g‰i lµ {trµ s≠}, si m™ tÀn hi’n c∂ ÆÍi cho c´ng t∏c nghi™n c¯u, ph∏t tri”n, hoªng b∏ ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t Nam, h‰ g„p ph«n t›ch c„p, ghäp nËi vµ s∏ng tπo Æ” tπo n™n nh˜ng m∂ng l˝ thuy’t c¨ sÎ cho l‹nh v˘c nµy. MÈt sË trµ s≠ c„ ti’ng trong n≠Ìc, Æ∑ mÎ nh˜ng trµ th†t phÙc vÙ c´ng chÛng ≠a th›ch th≠Îng trµ. H«u h’t h‰ Æ“u lµ nh˜ng ng≠Íi c„ truy“n thËng lµm trµ tı r†t l©u ÆÍi, bªng kinh nghi÷m b∂n th©n cÚng nh≠ ti’p thu c∏c tinh hoa cÒa c∏c n≠Ìc c„ ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ Æπt t«m ngh÷ thuÀt, h‰ Æ∑ trang bfi cho kh´ng gian th≠Îng trµ (trµ th†t) c¨ b∂n chu t†t.

Trong nh˜ng kh´ng gian th≠Îng trµ nµy, m∆c dÔ h¨i h≠Ìng v…n tho∂ng nät cÒa Trung Hoa hay NhÀt B∂n, nh≠ng v…n gÓi Æ≠Óc nät ri™ng cÒa Vi÷t Nam. H‰ Æ∑ sˆ dÙng c∏c trµ cÙ (dÙng cÙ pha trµ) Æ≠Óc lµm tı nguy™n vÀt li÷u trong n≠Ìc nh≠ †m chän, nÂi n†u trµ, bµn gh’, tranh ∂nh trang tr› v.v... Î Æ©y, c∏c k¸ thuÀt pha ch’ cÚng tu©n thÒ nghi™m ng∆t c∏c quy tæc mang t›nh b†t kh∂ tÔy ˝ nh≠ c∏ch cÒa ng≠Íi T«u hay ng≠Íi NhÀt. MÁi loπi trµ t≠¨ng ¯ng vÌi tıng loπi †m chän kh∏c nhau. Nghi th¯c pha trµ d«n Æ≠Óc hoµn thi÷n v“ m∆t h◊nh th¯c, trµ chÒ (ng≠Íi pha trµ) Æ≠Óc Ƶo tπo bµi b∂n, am hi”u c∏c Æ∆c t›nh cÒa tıng loπi trµ cÚng nh≠ tu©n thÒ c∏c thao t∏c pha ch’ Æ∑ Æ≠Óc quy Æfinh. ßËi t≠Óng th≠Îng th¯c loπi h◊nh trµ nµy h«u h’t lµ tr› th¯c. Vi÷c mÍi nhau Æ’n c∏c kh´ng gian trµ nh≠ th’ nµy d«n trÎ n™n phÊ bi’n vµ d«n h◊nh thµnh th„i quen cÒa nhi“u t«ng lÌp ng≠Íi Vi÷t n¨i thµnh thfi. C„ khi chÿ lµ m≠Ón chän trµ n¨i kh´ng gian nµy Æ” bµn chuy÷n lµm ®n ÆËi vÌi ng≠Íi lµm doanh nghi÷p, c„ khi lµ Æ´i bπn rÒ nhau Æ’n Æ©y uËng trµ n„i chuy÷n l¯a Æ´i, c„ khi lµ nh˜ng tao nh©n m∆c kh∏ch t◊m

Æ’n ÆÛng vÌi ˝ ngh‹a cÒa vi÷c th≠Îng trµ. H‰ d«n lµm quen Æ≠Óc vÌi c∏c nghi th¯c th≠Îng trµ mang t›nh v®n h„a r†t cao nµy.

Khi n„i Æ’n v®n h„a trµ Vi÷t trong nh˜ng kh´ng gian nµy, s˘ dfi ¯ng lÌn nh†t ÆËi vÌi ng≠Íi kh„ t›nh Æ„ lµ vi÷c lπm dÙng c∏c kh∏i ni÷m v“ trµ vµ th≠Îng trµ cÒa Trung Hoa. C∏c thuÀt ng˜ dÔng trong nghi th¯c th≠Îng trµ n¨i trµ th†t g«n nh≠ Æ“u lµ tı H∏n-Vi÷t. V› dÙ nh≠ mÈt ng≠Íi uËng g‰i lµ {ÆÈc »m}, hai ng≠Íi uËng g‰i lµ {ÆËi »m}, nhi“u h¨n hai g‰i lµ {qu«n »m}. Ng≠Íi pha trµ vµ mÍi trµ g‰i lµ {trµ chÒ}, ng≠Íi Æ≠Óc mÍi g‰i lµ {trµ kh∏ch}. C∏c loπi trµ cÚng Æ≠Óc {H∏n h„a} cho c„ vŒ nh≠ sang tr‰ng hay t≠¨ng x¯ng vÌi c∏ch g‰i trong nghi

Chän trµ n¨i qu∏n c„c hà phË tuy kh´ng mang t∂i d∏ng d†p cÒa ngh÷ thuÀt pha ch’ vµ th≠Îng th¯c, nh≠ng n„ Æ∏p ¯ng nhu c«u c„ thÀt cÒa t«ng lÌp b◊nh d©n thµnh thfi. th¯c h¨n. C∏c t™n th≠Íng g‰i cho trµ gæn vÌi c∏c Æfia danh, s¨n danh vµ thÊ danh g«n nh≠ bfi tri÷t ti™u, mµ n’u c„ nhæc Æ’n, th◊ ng≠Íi ta chÿ nhæc n„ vÌi ˝ ngh‹a Æ„ lµ {trµ mÈc} t¯c lµ trµ ch≠a qua pha ch’. MÁi ngh÷ nh©n pha ch’ trµ Æ“u t˘ t◊m vµi c∏i t™n Æ” Æ∆t. Kh´ng ai giËng ai, chºng t™n nµo giËng t™n nµo. Thµnh thˆ, c„ khi cÔng mÈt loπi trµ, c∏ch th¯c sao t»m vµ pha ch’ nh≠ nhau, nh≠ng Î qu∏n nµy g‰i mÈt t™n, qu∏n kia g‰i kh∏c. VÌi mÁi trµ s≠ lπi mÈt c∏ch x©y d˘ng l˝ thuy’t ri™ng rœ, c®n c¯ th≠ li÷u cÚng nh≠ nghi™n c¯u ti’p cÀn ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ kh∏c nhau, Æ≠a ra nh˜ng ti™u ch› v“ trµ cÚng nh≠ ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ kh∏c nhau. ß„ lµ Æi“u kh„ lµm n™n c©u chuy÷n thËng nh†t v“ m∆t l˝ thuy’t, thËng nh†t v“ m∆t quy Æfinh chÒng loπi vµ hÓp nh†t l˝ luÀn n©ng t«m ngh÷ thuÀt th≠Îng trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t cao h¨n n˜a.

Nh◊n chung, v®n h„a trµ Vi÷t lµ mÈt nät v®n h„a Æãp Æœ, c„ gi∏ trfi vµ kh´ng t∏ch rÍi vÌi n“n v®n h„a giµu b∂n sæc cÒa Vi÷t Nam. Tuy nhi™n, Ưng Î mÁi g„c nh◊n kh∏c nhau, th◊ c©u chuy÷n v“ v®n h„a trµ Vi÷t cfln nhi“u Æi“u ph∂i bµn. Trong khu´n khÊ c„ hπn cÒa bµi vi’t nµy, ng≠Íi vi’t chÿ mong muËn cÔng ng≠Íi Ɖc h◊nh dung qua v“ mÈt sË loπi h◊nh »m trµ c„ t›nh phÊ bi’n Î Vi÷t Nam, nh≠ mÈt gÓi ˝ t◊m hi”u v“ c∏c loπi h◊nh th≠Îng trµ cÚng nh≠ c∏c kh´ng gian »m trµ cÒa ng≠Íi Vi÷t hi÷n nay. ❑

★ 079

xu©n

T©nM∑o 2011

✑ NGUYŸN HOÄNG SÉU

{T⁄T NÄY, MçNH LÑI ßI TÖNG TH• NHÜT K≥}

C

«m tr™n tay cuËn s∏ch {ß≠Íng chÛng t´i Æi Gi„ mÌi} ph«n 1 vıa Æ≠Óc Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n †n hµnh, ´ng hµo h¯ng n„i vÌi t´i nh≠ vÀy. ô qu™ t´i, m‰i ng≠Íi v…n g‰i ´ng lµ {Nhµ th¨ Tr≠Íng S¨n} vÌi ni“m y™u m’n ng≠Íi c˘u chi’n binh nghÃo mµ y™u th¨, sËng n∆ng lflng tri ©n vÌi ÆÂng ÆÈi nµy. Nh˜ng ngµy cuËi n®m, ´ng {c≠Ïi} chi’c xe Æπp cµ tµng, mang theo chi’c tÛi Æ˘ng s∏ch th¨ nhÀt k˝, rong ruÊi Æi khæp n¨i, khæp chËn. T’t sæp Æ’n, d≠Íng nh≠ ´ng ch∂ m†y quan t©m, chÿ ch®m chÛ mÁi vi÷c th®m, t∆ng s∏ch cho bπn bÃ, ÆÂng ÆÈi, lπi t∆ng c∂ cho c∏c th≠ vi÷n, phflng Ɖc c∏c tr≠Íng phÊ th´ng trong x∑, trong

080 ★

huy÷n, rÂi nhi“u tr≠Íng h‰c trong tÿnh n˜a... §ng lµ c˘u chi’n binh Nguy‘n V®n ThÍi, bÛt danh ߯c C≠Íng, Î th´n ß≠Íng S¨n (Th≠Íng Thæng - Hi÷p Hoµ Bæc Giang). ß«u n®m 1968, gi˜a lÛc cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc Æang Î giai Æoπn ∏c li÷t nh†t, Nguy‘n V®n ThÍi t◊nh nguy÷n l™n Æ≠Íng nhÀp ngÚ vµo ßoµn 1049. Sau ba th∏ng hu†n luy÷n, anh cÔng ÆÂng ÆÈi hµnh qu©n Æi B. RÂi chi’n Ɔu trong ÆÈi h◊nh ƨn vfi cao xπ Ti”u Æoµn 14B ({con ÆŒ} cÒa Ti”u Æoµn cao xπ 14 Nguy‘n Vi’t Xu©n anh hÔng) thuÈc Binh trπm 31- ßoµn 559 tπi c∏c vÔng Seng Phan, Lªng Khªng, M≠Íng Ph◊n, ß≠Íng 9, rÂi S™-b®ng-hi™ng thuÈc Trung- Hπ Lµo... ß’n cuËi n®m 1974, anh

❱ VÌi chi’c xe Æπp, ´ng Nguy‘n V®n ThÍi rong ruÊi Æi t∆ng s∏ch cho bπn bÃ, ÆÂng ÆÈi. Ånh Hoµng S∏u

chi’n Ɔu Î Kon Tum, rÂi Gia Lai, ßæk Læk trong ÆÈi h◊nh C14, Trung Æoµn 29, S≠ Æoµn 968. Sau ngµy gi∂i ph„ng mi“n Nam, thËng nh†t Ɔt n≠Ìc, Nguy‘n V®n ThÍi chuy”n ngµnh c´ng t∏c Î Ty Tµi ch›nh ßæk Læk, rÂi Æ≠Óc phÙc vi™n v“ qu™. Th∏ng 2-1979, anh lπi t◊nh nguy÷n t∏i ngÚ l™n Æ≠Íng chi’n Ɔu b∂o v÷ TÊ quËc. Hai n®m sau, anh Æ≠Óc phÙc vi™n trÎ v“ lao ÆÈng s∂n xu†t tπi qu™ nhµ.

Nguy‘n V®n ThÍi lµ mÈt ng≠Íi l›nh y™u th¨. Nh≠ng ´ng kh´ng lµm th¨ Æ” Æ®ng b∏o, hay d˘ Æfinh in thµnh s∏ch, mµ ´ng b∂o: {Tr™n ch∆ng Æ≠Íng chi’n Ɔu, c´ng t∏c cÒa m◊nh, t´i Æ∑ ghi lπi nh˜ng dflng nhÀt k˝ bªng th¨, lµ nh˜ng s˘ ki÷n, vi÷c lµm b◊nh th≠Íng cÒa bi’t bao nh˜ng ÆÂng ÆÈi cÒa t´i. H‰, Æ∑ c„ ng≠Íi ng∑ xuËng, c„ ng≠Íi thµnh anh hÔng, c„ ng≠Íi thµnh c∏n bÈ c†p cao, c„ ng≠Íi v“ nhµ lµm anh n´ng d©n... Nh≠ng nh˜ng th∏ng ngµy Î m∆t trÀn v´ cÔng ∏c li÷t vµ bao trÀn chi’n Ɔu n®m x≠a m∑i m∑i in s©u trong t©m th¯c chÛng t´i}. Vµo dfip k˚ ni÷m 50 n®m Ngµy mÎ Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n - Æ≠Íng H Ch› Minh huy“n thoπi, ´ng bÁng th†y m◊nh ph∂i lµm mÈt vi÷c g◊ Æ„ thÀt ˝ ngh‹a Æ” tham gia vµo hoπt ÆÈng k˚ ni÷m tr‰ng Æπi nµy. Vµ th’ lµ c∏i ˝ t≠Îng sœ ch‰n l˘a vµ xu†t b∂n tÀp nhÀt k˝ bªng th¨ cÒa m◊nh thÍi b∑o lˆa Tr≠Íng S¨n nung n†u trong ´ng.

TÀp hÓp b∂n th∂o rÂi, ´ng loay hoay ch≠a bi’t quy tr◊nh xu†t b∂n ra sao, kinh ph› in †n th’ nµo? Kinh t’ gia Æ◊nh ´ng Æ©u Æ∑ kh∏ gi∂ g◊. BËn Ưa con th◊ hai Ưa bfi di ch¯ng ch†t ÆÈc da cam, Æ≠Óc h≠Îng trÓ c†p hªng th∏ng. CÈng c∂ ti“n trÓ c†p cÒa ´ng n˜a, mÁi th∏ng chÿ h¨n hai tri÷u ÆÂng, n™n m‰i th¯ ph∂i chi ti™u tªn ti÷n læm. R†t may lµ c„ nhi“u bπn bÃ, ÆÂng ÆÈi cÚ h’t lflng Òng hÈ, n™n {NhÀt k˝ Tr≠Íng S¨n} Æ∑ Æ≠Óc xu†t b∂n vÌi sË l≠Óng 1.000 cuËn. TÀp th¨ nhÀt k˝ nµy

ÆÛng nh≠ lÍi giÌi thi÷u cÒa ßoµn Minh Tu†n, lµ: {Nh˜ng c∂m xÛc n∂y sinh khi cuÈc ÆÍi va ÆÀp tı c˘c n‰ sang c˘c kia; tı hoµ b◊nh sang chi’n tranh, tı c∏nh ÆÂng Æ’n trÀn Æfia, tı qu™ h≠¨ng Æ’n m∆t trÀn... Vµ t†t c∂ nh˜ng t◊nh c∂m t≠¨i s∏ng, trong trŒo Æ„ Æ∑ Æ≠Óc ߯c C≠Íng ghi lπi bªng th¨ ca. Chi’n tr≠Íng, Æ≠¨ng nhi™n ngµy nµo, lÛc nµo cÚng Æ«y bom Æπn vµ hy sinh. Th¨ ߯c C≠Íng dÔ ghi lπi nh˜ng c∂nh gian khÊ nh≠ng v…n to∏t l™n tinh th«n lπc quan}.

VÌi t†m lflng tri ©n vÌi ÆÂng ÆÈi, nh˜ng mong Æ©y sœ lµ mÈt t≠ li÷u giÛp cho vi÷c gi∏o dÙc truy“n thËng, cÚng lµ m„n quµ dµnh t∆ng cho nh˜ng ai muËn t◊m hi”u v“ cuÈc sËng, chi’n Ɔu oanh li÷t cÒa c∏c chi’n s‹ Tr≠Íng S¨n n®m x≠a, Nguy‘n V®n ThÍi Æ∑ dµnh g«n tr‰n sË s∏ch (h¨n 800 cuËn) Æ” Æem bi’u, t∆ng. §ng Æ’n CÙc Tuy™n hu†n (TÊng cÙc Ch›nh trfi) Æ“ nghfi t∆ng cho Th≠ vi÷n Qu©n ÆÈi 300 cuËn, Æ” c†p ph∏t cho c∏c th≠ vi÷n, phflng Ɖc trong toµn qu©n; t∆ng 100 cuËn cho ßoµn C68 (Qu©n khu

Nguy‘n V®n ThÍi lµ mÈt ng≠Íi l›nh y™u th¨.

Nh≠ng ´ng kh´ng lµm th¨ Æ” Æ®ng b∏o, hay d˘ Æfinh in thµnh s∏ch, mµ ´ng b∂o: {Tr™n ch∆ng Æ≠Íng chi’n Ɔu, c´ng t∏c cÒa m◊nh, t´i Æ∑ ghi lπi nh˜ng dflng nhÀt k˝ bªng th¨, lµ nh˜ng s˘ ki÷n, vi÷c lµm b◊nh th≠Íng cÒa bi’t bao nh˜ng ÆÂng ÆÈi cÒa t´i. H‰, Æ∑ c„ ng≠Íi ng∑ xuËng, c„ ng≠Íi thµnh anh hÔng, c„ ng≠Íi thµnh c∏n bÈ c†p cao, c„ ng≠Íi v“ nhµ lµm anh n´ng d©n... Nh≠ng nh˜ng th∏ng ngµy Î m∆t trÀn v´ cÔng ∏c li÷t vµ bao trÀn chi’n Ɔu n®m x≠a m∑i m∑i in s©u trong t©m th¯c chÛng t´i}.

4) - ƨn vfi cÚ cÒa ´ng ngµy tr≠Ìc; t∆ng 100 cuËn cho Binh Æoµn Tr≠Íng S¨n...

RÂi ´ng Æ’n c∏c tr≠Íng phÊ th´ng trong huy÷n, ngoµi huy÷n t∆ng s∏ch, k” chuy÷n chi’n Ɔu, Ɖc th¨ cho th«y, c´ gi∏o vµ h‰c sinh nghe.

HÂi gi˜a n®m nay, ´ng hoµn chÿnh tÀp b∂n th∂o gÂm m†y chÙc bµi th¨ nhÀt k˝ mang t™n {ß≠Íng chÛng t´i Æi - Gi„ mÌi} - ph«n 1 Æ” gˆi Æ’n Nhµ xu†t b∂n

Qu©n ÆÈi nh©n d©n bi™n tÀp vµ xu†t b∂n.

Th†y ´ng quy’t t©m ti’p tÙc in th¨ nhÀt k˝ Æ” t∆ng, kh´ng ›t ng≠Íi ∏i ngπi. Th«y gi∏o Tr«n V®n Thanh (Tr≠Íng THCS ߯c Thæng - Hi÷p Hfla - Bæc Giang) k” lπi chuy÷n h´m ´ng ThÍi Æ’n tr≠Íng t∆ng s∏ch vµ n„i ˝ Æfinh in tÀp {ß≠Íng chÛng t´i Æi - Gi„ mÌi} ph«n 1: {Anh ThÍi b∂o rªng tµi s∂n anh Æ” lπi cho con c∏i c„ lœ sœ lµ nh˜ng tÀp th¨ Æ«y nhi÷t huy’t, Æ«y k˚ ni÷m nµy th´i! T´i can anh bªng nhi“u l˝ lœ, Æ≠a ra nhi“u ph≠¨ng ∏n, nh≠ng anh c≠Íi vµ b∂o rªng anh v…n ph∂i in. Ph∂i Æ” m‰i ng≠Íi, vµ nh†t lµ cho th’ h÷ trŒ h´m nay hi”u Æ≠Óc nh˜ng ng≠Íi l›nh Tr≠Íng S¨n h´m qua Æ∑ sËng, chi’n Ɔu vµ hy sinh cho TÊ quËc nh≠ th’ nµo... Nghe anh n„i vÀy, m‰i ng≠Íi Æ“u im l∆ng. Th†y t´i cfln b®n kho®n, th«y hi÷u tr≠Îng tr≠Íng t´i n„i Æπi ˝ rªng: VÌi nh˜ng ng≠Íi l›nh Tr≠Íng S¨n nh≠ anh ThÍi th◊ kh„ mµ c∂n Æ≠Óc, mÈt khi anh Æ∑ quy’t Æfinh rÂi!}.

Vµ sau bao nÁ l˘c, quy’t t©m, cuËn {ß≠Íng chÛng t´i Æi - Gi„ mÌi} ph«n 1 cÚng Æ∑ Æ≠Óc ra ÆÍi. ß©y lµ nh˜ng bµi th¨ nhÀt k˝ cÒa ´ng vi’t trong giai Æoπn tı sau ngµy gi∂i ph„ng hoµn toµn mi“n Nam tÌi nay. V…n gi‰ng th¨ dπt dµo c∂m xÛc, v…n nhfip Æi÷u hËi h∂ nh≠ b≠Ìc ch©n {xŒ d‰c Tr≠Íng S¨n} n®m nµo, th¨ nhÀt k˝ cÒa ´ng khæc h‰a ch©n dung ng≠Íi l›nh Tr≠Íng S¨n - nh˜ng ng≠Íi l›nh CÙ H tr™n trÀn tuy’n mÌi, Æ∑ vµ Æang g„p c´ng s¯c, tr› tu÷ d˘ng x©y qu™ h≠¨ng giµu Æãp trong thÍi b◊nh. Nh˜ng ngµy cuËi n®m, m≠a vµ rät læm, th’ mµ c˘u chi’n binh Tr≠Íng S¨n Nguy‘n V®n ThÍi v…n rong ruÊi tr™n chi’c xe Æπp cµ tµng Æi khæp n¨i khæp chËn t◊m g∆p bπn bÃ, ÆÂng ÆÈi t∆ng th¨ nhÀt k˝. Th†y t´i c„ vŒ ∏i ngπi cho ´ng, ´ng c≠Íi: {Kh´ng sao Æ©u, t∆ng s∂n ph»m v®n h„a cho m‰i ng≠Íi Æ©u c„ th†y m÷t! ß„ cÚng lµ s˘ tri ©n vÌi ÆÂng ÆÈi m◊nh. Cfln chÛt s¯c l˘c vµ tr› tu÷, cfln ph∂i lµm. TÌ cfln muËn lµm tÀp s∏ch v“ g≠¨ng c∏c c˘u chi’n binh cÒa huy÷n n˜a, kh´ng dıng lπi Æ©u}. T´i nh◊n anh, khu´n m∆t g«y gfl ∏nh l™n ni“m vui, cµng th†y c∂m phÙc t†m lflng cao Æãp cÒa ng≠Íi c˘u chi’n binh Tr≠Íng S¨n nµy. ❑

★ 081

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA V°N NGHå ] 2011

{KhÛc h∏t s´ng qu™}

s˘ ÆÂng Æi÷u gi˜a

th¨ nhπc &

082 ★

c„ bµi KhÛc h∏t s´ng qu™) Æ” anh ch‰n in b∏o cÒa HÈi Nhµ v®n. B†y giÍ lµ mÈt chi“u s©m s»m tËi, t´i vµ anh Nguy‘n Tr‰ng Tπo vıa Æi uËng r≠Óu vÌi mÈt ng≠Íi quen cÒa anh v“. Do anh cÚng Æ∑ uËng lıng xıng n™n t´i Æ∆t tÀp b∂n th∂o tr™n bµn vi’t rÂi v“. S∏ng h´m sau, g∆p t´i, anh n„i ngay, phÊ Æ≠Óc bµi th¨ cÒa t´i rÂi, Æ” anh h∏t thˆ cho nghe.

T´i th†y anh c«m mÈt tÍ gi†y k˝ ©m ngu÷ch ngoπc, anh l†y gi‰ng hai ba l«n mÌi h∏t. Ngay c©u Æ«u ti™n Qu∏ nˆa ÆÍi phi™u dπt/ Con lπi v“ Ûp m∆t vµo s´ng

qu™ Æ∑ khi’n t´i th†y bÂi hÂi, xÛc ÆÈng rÂi. Nh˜ng c©u ti’p theo, rÂi c∂ bµi h∏t Æ≠Óc Nguy‘n Tr‰ng Tπo h∏t tr‰n vãn, kh´ng ngæc ng¯ chÁ nµo c∂. Sau nµy nhÌ lπi, anh b∂o t´i nghe xong th◊ ng©y m∆t ra, vµ b∂o t´i lµm anh nÊi ti’ng Æ’n n¨i rÂi! ß„ lµ anh Tπo n„i th’, ch¯ th˘c ra, kh´ng ph∂i chÿ c„ t´i, mµ Nguy‘n Tr‰ng Tπo cÚng ng©y m∆t ra, cÚng thÀt s˘ bfi ca tı, giai Æi÷u cÒa bµi ca cÒa ch›nh m◊nh lµm cho ng©y ng†t trong phÛt gi©y sau Æ„. LÛc †y, t´i Æang bfi rËi loπn ti“n Æ◊nh n∆ng, ph«n v◊ c∂m xÛc mπnh v“ bµi

Ånh H&J Library

K

hÛc h∏t s´ng qu™ lµ mÈt ch≠¨ng trong tr≠Íng ca ThÍi gian khæc kho∂i t´i vi’t vµo n®m 2002. Khi vi’t xong tr≠Íng ca nµy, t´i cÚng t©m Ææc læm, c„ Æ≠a cho mÈt sË ng≠Íi xem, c„ ng≠Íi b∂o Æ≠Óc, ng≠Íi b∂o ch≠a Æ≠Óc. CuËi th∏ng 8-2002, nhµ th¨ - nhπc s‹ Nguy‘n Tr‰ng Tπo vµo VÚng Tµu d˘ Trπi s∏ng t∏c cÒa HÈi Nhπc s‹ Vi÷t Nam, t´i c„ gˆi cho anh 5 bµi th¨ (trong Æ„

✑ L£ HUY MÜU

KH@C HÉT S§NG QU£

(Tr›ch)

... Qu∏ nˆa ÆÍi phi™u dπt ta lπi v“ Ûp m∆t vµo s´ng qu™ nh≠ thuÎ nh· Ûp m∆t vµo lflng mã Æ” t◊m s˘ chÎ che... ... ´i! PhÔ sa nh˜ng c∏ th” t˘ do trong hµn h tr◊nh cÒa Ɔt Æ™m nao chÌp b”, m≠a nguÂn... ... th∏ng ba phÔ sa s„ng Æ· th∏ng n®m ta l∆n bæt c∏ ngπnh nguÂn th∏ng ch›n c∏ lflng bong th∏ng chπp ta n’m vfi heo may tr™n m∏ em hÂng...

Nµy dflng s´ng ng≠¨i cfln nhÌ chËn ta ngÂi ng„ng mã phi™n chÓ L≠Íng vÍi vÓi tuÊi th¨ ta sao ngµy †y ta d‘ ngoan Æ’n th’ Mã cho ta mÈt xu b∏nh Æa vın g...

CÔng mÈt b’n s´ng ph›a d≠Ìi tr©u ƪm ph›a tr™n ta tæm... trong k˝ ¯c ta sao ngµy x≠a y™n Ên qu∏ chı ng mÈt dflng xanh trong ch∂y m∑i Æ’n v´

h∏t mµ nghe xong bµi h∏t t´i nªm vÀt ra gi≠Íng. T´i vµ Nguy‘n Tr‰ng Tπo c„ trao ÆÊi qua v“ mÈt sË chi ti’t cÒa bµi h∏t, v› nh≠: Nguy‘n Tr‰ng Tπo c„ b∂o t´i, c©u th¨ cÒa MÀu lµ Qua nˆa ÆÍi phi™u dπt nh≠ng vµo bµi h∏t thµnh ra Qu∏ nˆa ÆÍi, nh≠ng anh b∂o, nh≠ th’ c„ khi lπi h„a hay, vµ anh nhæc Æi nhæc lπi c©u mÎ Æ«u khi qua, khi qu∏ m†y l«n. Cfln mÈt c©u anh b∂o ti’c læm mµ kh´ng lµm sao Æ≠a vµo Æ≠Óc, Ɔy lµ c©u C∏ d≠Ìi s´ng cÚng c„ t’t nh≠ ng≠Íi. MÈt vµi chÁ n˜a anh cÚng c©n nhæc tı ng˜ r†t k¸ nh≠

cÔng!...

c©u Tıng vfi heo may tr™n m∏ em hÂng (c©u th¨ lµ Ta n’m vfi heo may tr™n m∏ em hÂng, anh khen ch˜ n’m hay, nh≠ng kh´ng Æ≠a vµo Æ≠Óc!).

Tr≠Ìc khi bµi h∏t Æ≠Óc ßµi Truy“n h◊nh Vi÷t Nam giÌi thi÷u trong ch≠¨ng tr◊nh T∏c ph»m mÌi do ca s‹ Anh Th¨ tr◊nh bµy, h´m b’ mπc trπi, ca s‹ Thanh Phong cÒa ßoµn ca mÛa Bµ Rfia - VÚng Tµu Æ∑ h∏t vµ ngay lÛc Æ„ anh Tπo vµ t´i n˜a Æ∑ nhÀn Æ≠Óc nhi“u lÍi khen ngÓi cÒa ng≠Íi nghe.

MÁi t∏c ph»m Æ“u c„ ÆÍi sËng

ri™ng cÒa n„. Sau nµy, khi bµi h∏t Æ∑ dµnh Æ≠Óc s˘ m’n mÈ cÒa nh˜ng ng≠Íi y™u ©m nhπc rÂi, c„ nhi“u bπn Ɖc Æ∑ t◊m Ɖc nguy™n t∏c bµi th¨ KhÛc h∏t s´ng qu™ cÒa t´i. Ai cÚng bi’t rªng, ©m nhπc Æ∑ chæp c∏nh cho bµi th¨ Æ’n Æ≠Óc vÌi Æ´ng Æ∂o ng≠Íi xem. MÈt c∏ch c´ng bªng, KhÛc h∏t s´ng qu™ lµ mÈt tuy÷t ph»m ©m nhπc cÒa Nguy‘n Tr‰ng Tπo.

Ph«n th¨, nhi“u læm bµi th¨ cÒa t´i cÚng chÿ tπo ra Æ≠Óc mÈt c∂m xÛc ban Æ«u cho Nguy‘n Tr‰ng Tπo, nhæc nhÌ hÂn qu™ trong anh; vµ v◊ vÀy, bµi h∏t mÌi th˘c s˘ g©y Æ≠Óc s˘ cÈng h≠Îng s©u rÈng trong lflng ÆÈc gi∂ nhi“u vÔng mi“n trong c∂ n≠Ìc.

T›nh Æ’n nay, KhÛc h∏t s´ng qu™ Æ∑ g«n Æ≠Óc m≠Íi tuÊi. CÔng vÌi ca khÛc KhÛc h∏t s´ng qu™, bµi th¨ cÒa t´i cÚng Æ≠Óc xu†t b∂n nhi“u l«n, Æ≠Óc Æ≠a l™n mÈt sË trang web trong vµ ngoµi n≠Ìc.

Nhi“u t†m lflng cÒa bπn Ɖc, bπn nghe Ƶi dµnh cho Nguy‘n Tr‰ng Tπo vµ t´i xÛc ÆÈng kh´ng sao k” xi’t. Bπn bÃ, ng≠Íi th©n cÒa t´i Î qu™, bπn bà l›nh Tr≠Íng S¨n x≠a, bπn bà v®n ngh÷... cÚng Æ∑ dµnh cho Nguy‘n Tr‰ng Tπo vµ t´i s˘ qu˝ m’n, th©n t◊nh hi’m c„.

Nh˜ng lÛc thanh væng, tr«m t‹nh nh†t, t´i th≠Íng Ɖc lπi bµi th¨ cÒa m◊nh, kh´ng ph∂i Æ” {t˘ s≠Ìng}, mµ Æ” t˘ bi’t, t˘ Æ∆t c©u h·i vµ c„ c∂ Æ” cÒng cË s˘ t˘ tin vµo bµi th¨ cÒa m◊nh. Thµnh thÀt rªng, c∏i m◊nh lµm Æ≠Óc trong bµi th¨, theo t´i, lµ kh´ng ph∂i m◊nh lµm th¨, mµ ch›nh lµ Æ” th¨ n„ lµm m◊nh, ch›nh lµ s˘ ∏m ∂nh l©u dµi cÒa qu∏ kh¯, cÒa dflng s´ng, cÒa t◊nh mã... n„ quy Æfinh ng´n ng˜ bi”u Æπt, n„ d…n dæt m◊nh theo trÀt t˘, theo tri’t l˝ cÒa n„.

Ngh‹ vÀy, l«n nµy, t´i mπnh dπn lÙc t◊m b∂n th∂o cÚ, chÿnh sˆa chÛt ›t Æ” xu†t b∂n tr‰n vãn tr≠Íng ca ThÍi gian khæc kho∂i cÒa m◊nh trong mÈt ngµy g«n. ❑

★ 083

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA V°N NGHå ] 2011

TIÕU THUY⁄T V≈ NG¶òI LêNH ߧI ßI≈U CÅM NHÜN

Q

u∏ tr◊nh s∏ng tπo v®n h‰c lµ qu∏ tr◊nh hoπt ÆÈng ÆÈc lÀp cÒa tıng c©y bÛt.

L˘a ch‰n Æ“ tµi g◊, sˆ dÙng th” loπi nµo, nÈi dung vµ ngh÷ thuÀt ph∂n ∏nh ra sao... hoµn toµn lµ quy’t Æfinh chÒ quan cÒa ng≠Íi vi’t. Tuy nhi™n, do tr∏ch nhi÷m lfich sˆ, s˘ h†p d…n cÔng vËn li’ng Æ∑ tr˘c ti’p ho∆c gi∏n ti’p t›ch lÚy Æ≠Óc... nh˜ng n®m qua, gi˜a cuÈc sËng ngÊn ngang, bÈn b“ vÌi bao s˘ ki÷n mÌi, r†t nhi“u c©y bÛt v…n t˘ nguy÷n, dÂn t©m huy’t vi’t ti”u thuy’t v“ chi’n tranh c∏ch mπng vµ ng≠Íi l›nh. S˘ ti’p nËi nµy thÀt Æ∏ng tr©n tr‰ng, kh´ng chÿ c„ ˝ ngh‹a g„p ph«n lµm cho m∂ng s∏ch v®n h‰c v“ Æ“ tµi chi’n tranh c∏ch mπng vµ ng≠Íi l›nh kh´ng bfi Ưt Æoπn, h…ng hÙt mµ cfln tπo n™n mÈt di÷n mπo mÌi Æa dπng, Æa chi“u, Æa thanh sæc.

Nhi“u c©y bÛt Æ∑ g∆t h∏i Æ≠Óc nh˜ng thµnh c´ng nh†t Æfinh trong vµ sau chi’n tranh, Æ” lπi c∏c ti”u thuy’t g©y †n t≠Óng s©u ÆÀm trong lflng bπn Ɖc v…n thÒy chung, b“n bÿ vÌi Æ“ tµi nµy vµ ti’p tÙc g∆t h∏i th™m nh˜ng thµnh c´ng mÌi. Kh´ng kh› hµo s∂ng,

084 ★

✑ NGUYŸN TI⁄N HÅI

ch†t anh hÔng ca k˙ v‹ cÒa hai cuÈc kh∏ng chi’n chËng th˘c d©n Ph∏p vµ Æ’ quËc M¸, cÔng vŒ Æãp lung linh cÒa ng≠Íi l›nh ti’p tÙc Æ≠Óc t∏i hi÷n bªng bÛt ph∏p truy“n thËng. MÈt sË c©y bÛt kh∏c dÂn s¯c l˘c, t©m tr› khæc h‰a th©n phÀn ng≠Íi l›nh sau chi’n tranh, vÀt lÈn m≠u sinh trong c¨ ch’ thfi tr≠Íng, trÙ v˜ng tr≠Ìc s˘ x´ Æ»y cÒa Æfia vfi, ti“n bπc, th™m mÈt l«n khºng Æfinh ph»m gi∏ tr™n {m∆t trÀn kh´ng ti’ng sÛng}. ß∏ng mıng h¨n, nhi“u c©y bÛt (k” c∂ tr≠Îng thµnh trong chi’n tranh vµ sau chi’n tranh, k” c∂ Æ∑ vµ Æang m∆c ∏o l›nh ho∆c ch≠a h“ m∆c ∏o l›nh) Æ∑ dÚng c∂m ph∂n ∏nh chi’n tranh c∏ch mπng vµ ng≠Íi l›nh d≠Ìi nh˜ng g„c nh◊n mÌi, toµn di÷n, kh∏ch quan, th†u Æ∏o... ßÂng thÍi vÌi ©m h≠Îng ngÓi ca, h‰ mπnh dπn Æ“ cÀp Æ’n s˘ hy sinh, m†t m∏t to lÌn cÒa nh©n d©n vµ ng≠Íi chi’n s‹; kh´ng n≠¨ng tay phanh phui nh˜ng kho∂ng tËi, n¨i l≠u trÛ cÒa th„i ÆË k˛, vfi k˚, †u tr‹, k” c∂ s˘ tµn nh…n, ÆÌn hÃn...

Quan ni÷m †y, c∏ch vi’t †y, ph«n nµo Æ∑ t®ng th™m t›nh h†p d…n, thuy’t phÙc cÒa ti”u thuy’t, h¨n th’ cfln g„p ph«n t´n vinh chi’n thæng cÒa qu©n d©n ta, l™n ∏n mπnh mœ chi’n tranh x©m l≠Óc cÒa kŒ thÔ. Vi’t v“ ng≠Íi l›nh sau chi’n tranh, v…n nh˜ng c©y bÛt nµy vµ mÈt sË c©y bÛt mÌi, mÈt m∆t h‰ khºng Æfinh c∏i hay c∏i mÌi cÒa s˘ ph∏t tri”n, nghfi

l˘c v≠¨n l™n kh´ng ng≠ng nghÿ, cÔng Æπo Ưc s∏ng trong cÒa ng≠Íi l›nh tr™n m∆t trÀn kinh t’; m∆t kh∏c h‰ cÚng dÚng c∂m ph∂n ∏nh s˘ sa Ɖa, bi’n ch†t cÒa mÈt bÈ phÀn c∏n bÈ c„ ch¯c quy“n, trong Æ„ c„ c∂ nh˜ng ng≠Íi Æ∑ tıng lµ l›nh. D≠Ìi ngfli bÛt cÒa h‰, s˘ bÈi bπc, t›nh tham lam, b÷nh h∏o danh, lËi sËng th˘c dÙng, cÔng bao m≠u m´ thÒ Æoπn hoµn toµn xa lπ vÌi thu«n phong m¸ tÙc, vÌi truy“n thËng cÒa d©n tÈc vµ qu©n ÆÈi Æ≠Óc ph¨i bµy, mÊ xŒ k¸ l≠Ïng... Æ∑ g„p ph«n c∂nh tÿnh, t®ng kh∂ n®ng mi‘n dfich vµ cÊ vÚ cÈng ÆÂng chung tay trı {gi∆c nÈi x©m}.

NhÍ Æ„, ti”u thuy’t vi’t v“ ng≠Íi l›nh nh˜ng n®m qua ph«n nµo Æ∑ khºng Æfinh th™m: ch¯c n®ng thi™ng li™ng nh†t cÒa ngh÷ thuÀt n„i chung, cÒa v®n h‰c n„i ri™ng lµ Æ” c´ng chÛng t˘ th†m, ng†m, t˘ Æi“u chÿnh h÷ thËng th∏i ÆÈ vµ hµnh vi cÒa m◊nh kh´ng ngıng v≠¨n tÌi ch©n, thi÷n, m¸. C´ng chÛng t˘ nguy÷n Æ„n nhÀn, lµm theo hay thÍ ¨ chËi b·, hoµn toµn phÙ thuÈc vµo ch†t l≠Óng nÈi dung vµ ngh÷ thuÀt cÒa ti”u thuy’t.

C∏i ri™ng cÒa t∏c gi∂, t∏c ph»m cµng ÆÈc Æ∏o, mÌi lπ, cµng tÙ ch¯a Æ≠Óc c∏i chung Æ” c´ng chÛng t˘ Æ„n nhÀn, sŒ chia. S¯c sËng b“n l©u hay ch„ng v∏nh cÒa ti”u thuy’t, suy cho cÔng nªm Î s˘ Æ„n nhÀn hay chËi b· †y.

B™n cπnh ni“m vui tr™n, ti”u

ß∂ng anh minh, ÆÊi mÌi chºng ÆÊi mµu Th™u bÍ c‚i n≠Ìc Nam b“n vπn thuÎ D©n Æoµn k’t, t˘ c≠Íng kh´ng t˘ m∑n D÷t c¨ Æ Ɔt Vi÷t s∏ng ngh◊n thu h HOÄNG NGñC TH¿NG h

th™m nhi“u ti”u thuy’t hay t«m cÏ ra ÆÍi.

Lfich sˆ lµ dflng ch∂y li™n tÙc. Vi’t v“ chi’n tranh c∏ch mπng vµ ng≠Íi l›nh h´m qua - nh˜ng ng≠Íi Æ∑ tr˘c ti’p chi’n Ɔu rÂi trÎ v“ trong hfla b◊nh vÌi bao sË phÀn th®ng tr«m, bao cung bÀc buÂn vui Æ∑ c„ hµng ngh◊n ti”u thuy’t, nh≠ng nh˜ng ti”u thuy’t vi’t v“ ng≠Íi l›nh h´m nay, Æ∆c bi÷t lµ nh˜ng ng≠Íi l›nh trŒ cfln qu∏ khi™m tËn. C„ mÈt th˘c t’ kh∏ch quan lµ: Do qu©n ÆÈi gi∂m bi™n ch’, Æa ph«n ng≠Íi l›nh chÿ th˘c hi÷n ngh‹a vÙ 2 - 3 n®m sau Æ„ trÎ v“ hoπt ÆÈng trong c∏c thµnh ph«n kinh t’ n™n c∏c c©y bÛt trŒ xu†t hi÷n r†t ›t. May mæn Æ≠Óc c©y bÛt nµo xu†t hi÷n th◊ lπi Æ≠Óc Æ≠a v“ c∏c c¨ quan b∏o ch›, xu†t b∂n.

C†p th†p nh†t cÚng lµ qu©n khu, qu©n Æoµn, qu©n binh chÒng. Th˘c t’ Æ„ Æ∑ d…n Æ’n t◊nh trπng h«u nh≠ kh´ng cfln nh˜ng c©y bÛt sËng cÔng ng≠Íi l›nh Πƨn vfi c¨ sÎ. Kh´ng cfln nh˜ng nhµ v®n lµ c†p Ûy, c†p s‹, thÀm ch› lµ binh nh†t, binh nh◊ l®n lÈn cÔng ng≠Íi l›nh nh≠ nh˜ng n®m th∏ng tr≠Ìc Æ©y. Tuy nhi™n,

kh´ng th” v◊ lœ †y mµ nh˜ng ng≠Íi l›nh trŒ Æang Æ™m ngµy m∂i m™ luy÷n tÀp v≠¨n l™n lµm chÒ khoa h‰c k¸ thuÀt, chæc tay sÛng n¨i bi™n giÌi h∂i Æ∂o xa x´i ho∆c c®ng m◊nh trong lÚ lÙt, b∑o gi´ng... lπi trÎ thµnh ÆËi t≠Óng thi’u væng ph∂n ∏nh cÒa v®n h‰c. H‰ r†t Æ∏ng Æ≠Óc t´n vinh vµ c«n c„ s˘ quan t©m Æ∆c bi÷t cÒa x∑ hÈi Æ” vi’t v“ h‰. Vi÷c tÊ ch¯c nh˜ng chuy’n th©m nhÀp th˘c t’ dµi ngµy, nh˜ng ÆÓt c´ng t∏c bi÷t ph∏i, nh˜ng cuÈc hµnh tr◊nh b“n bÿ theo b≠Ìc ch©n ng≠Íi l›nh... vÌi s˘ Æ«u t≠ th·a Æ∏ng ÆËi vÌi c∏c c©y bÛt trong vµ ngoµi qu©n ÆÈi t©m huy’t vÌi ng≠Íi l›nh lµ Æi“u hoµn toµn c„ th”.

VÌi mÈt Ɔt n≠Ìc mµ lfich sˆ lu´n gæn li“n vÌi c∏c cuÈc chi’n tranh Æ∑ c„ bi’t bao th’ h÷ nh˜ng ng≠Íi c«m bÛt t˘ nguy÷n b“n bÿ, gæn b„ vµ thµnh c´ng khi vi’t ti”u thuy’t v“ ng≠Íi l›nh. Hy v‰ng trong cuÈc hµnh tr◊nh mÌi ti’p tÙc th˘c hi÷n hai nhi÷m vÙ x©y d˘ng vµ b∂o v÷ TÊ quËc sœ c„ th™m nhi“u ti”u thuy’t hay v“ ng≠Íi l›nh h´m qua vµ ng≠Íi l›nh h´m nay. ❑

★ 085

❱ T◊nh ÆÂng ÆÈi. Ånh Nguy‘n V®n Hπnh

thuy’t v“ ng≠Íi l›nh cÚng cfln Æ” lπi Æ´i Æi“u b®n kho®n tr®n trÎ. Tr≠Ìc lÍi k™u g‰i quen thuÈc {ph∂i c„ nh˜ng t∏c ph»m x¯ng Æ∏ng vÌi nh˜ng cuÈc chi’n tranh c∏ch mπng v‹ Æπi cÒa d©n tÈc}, kh´ng ›t c©y bÛt Æ∑ quy’t dµnh t©m s¯c, thÍi gian cË t˘ b¯t ph∏ nh˜ng mong s∏ng tπo n™n nh˜ng ti”u thuy’t t«m cÏ. Quy’t t©m †y, t†m lflng †y r†t Æ∏ng tr©n tr‰ng. C„ Æi“u, h‰ Æ≠a qu∏ nhi“u t≠ li÷u chi’n tranh, tı ngh÷ thuÀt qu©n s˘, ph≠¨ng ph∏p tÊ ch¯c l˘c l≠Óng, di‘n bi’n tıng trÀn Æ∏nh, Æ’n ÆÍi sËng th˘c cÒa ng≠Íi l›nh, cÔng v´ vµn chi ti’t c∂ phi th≠Íng, dfi th≠Íng tı trÀn mπc vµo ti”u thuy’t... ßi“u nµy v´ t◊nh Æ∑ tπo n™n nh˜ng ch≠¨ng mÙc, thÀm ch› c∂ t∏c ph»m bfi lfich sˆ h„a, b∏o ch› h„a, thi’u hºn ph«n ch≠ng c†t, s∏ng tπo lµ h◊nh t≠Óng Æi”n h◊nh, c∏ t›nh h„a cao... n™n t∏c ph»m kh„ lan t·a vµ læng Ɖng trong lflng bπn Ɖc. N„i n´m na, nÈi dung t∏c ph»m mÌi dıng lπi Î s˘ bË tr›, x’p Æ∆t c∏c {nguy™n li÷u} c´ng phu thu Æ≠Óc tı chi’n tranh, tı ng≠Íi l›nh, mµ ch≠a tr∂i qua qu∏ tr◊nh dµy c´ng {ch’ bi’n} Æ” tπo n™n nh˜ng s∂n ph»m v®n h‰c c„ t›nh h˜u dÙng cao cho c´ng chÛng. Ng≠Íi Ɖc nhÀn ra nh˜ng nh©n vÀt c„ thÀt trong lfich sˆ, mµ kh´ng nhÀn th†y mÈt ph«n sË phÀn cÒa m◊nh, nh˜ng ng≠Íi th©n cÒa m◊nh trong Æ„. Kh´ng c„ s˘ sŒ chia cÔng t∏c ph»m, ti”u thuy’t sˆ thi c„ th” nh≠ vÀy nh≠ng ti”u thuy’t b◊nh th≠Íng mµ th’ qu∂ lµ Æi“u thi÷t thfli cho ng≠Íi Ɖc. C´ng bªng mµ xät, ngay c∂ mÈt sË ti”u thuy’t v“ chi’n tranh c∏ch mπng vµ ng≠Íi l›nh Æ≠Óc Æ∏nh gi∏ kh∏ cao cÒa mÈt tÊ ch¯c, mÈt tÀp th” th»m Æfinh, mÈt c¨ quan v®n ngh÷ nh˜ng n®m qua v…n lµ nªm trong nh˜ng ti”u thuy’t Æ„. Nhi“u nÈi dung, chi ti’t, t›nh c∏ch nh©n vÀt kh∏c lπ, ph«n nµo tπo Æ≠Óc chÛ ˝ cÔng s˘ h†p d…n v…n lµ do hi÷n th˘c Æ∆c thÔ, khæc nghi÷t, kh∏c th≠Íng tı ch›nh cuÈc chi’n tranh mang lπi ch¯ ch≠a ph∂i Æ≠Óc tπo d˘ng tı k’t qu∂ cÒa s˘ lao ÆÈng s∏ng tπo c˘c nh‰c. Tin rªng trong t≠¨ng lai, tı nh˜ng t≠ li÷u qu˝ b∏u v“ chi’n tranh c∏ch mπng, v“ ng≠Íi l›nh, cÈng vÌi lflng nhi÷t huy’t vµ tµi n®ng s∏ng tπo cÒa ng≠Íi c«m bÛt sœ c„

xu©n

T©nM∑o [ V°N HïA V°N NGHå ] 2011

C¢U TH• HAY cÒa mÈtCHI⁄N BINH GIÄ

C 086 ★

cÒa anh BÈ ÆÈi CÙ H thÍi Æ∏nh Ph∏p.

VÌi ch†t li÷u †y, ng≠Íi lµm th¨ di‘n Æπt Æ≠Óc nh≠ th’ lµ tµi læm. B◊nh th≠Íng ra th◊ vi’t: GËi Æ«u l™n bao gπo, n’u th’ c©u th¨ sœ chºng c„ g◊ Æ∏ng bµn v◊ n„ chÿ thuÈc dπng trung b◊nh, ng≠Íi lµm th¨ bi’t quan s∏t hi÷n th˘c cuÈc sËng.

Nh≠ng t∏c gi∂ vi’t: {GËi Æ«u b∂y ngµy gπo}, th◊ c©u th¨ vıa ∂o, vıa th˘c.

Nh˜ng tı ng˜ th≠Íng ngµy chÓt chÌp l™n, s∏ng l™n l†p l∏nh. Th’ mÌi bi’t, c∏ch sˆ dÙng tı ng˜ trong th¨ thÀt bi’n ∂o. C„ khi th™m mÈt ch˜ nµy, bÌt mÈt ch˜ kh∏c, th™m ho∆c bÌt; thay ÆÊi, g‰t dÚa, Æ∂o tı lπi mang Æ’n hi÷u qu∂ b†t ngÍ. V› nh≠ c©u th¨ cÒa nhµ th¨ Hoµi Anh: {Ch›n n®m rıng lflng v…n ThÒ Æ´} cÚng lµ c©u th¨ hay, hµm sÛc, giµu t›nh kh∏i qu∏t. Nh≠ng chÿ c«n th™m mÈt tı (Î) th◊ c©u th¨ lπi trÎ n™n b◊nh th≠Íng nh≠ mÈt c©u v®n xu´i mµ b†t k˙ mÈt c©y bÛt nµo cÚng c„ th” vi’t Æ≠Óc.

Lµm bi™n tÀp, c∏i thÛ nh†t lµ Æ≠Óc ti’p xÛc vÌi bπn bÃ, Æ≠Óc Ɖc nhi“u th¨ cÒa nh˜ng nhµ th¨ cao ni™n Æ’n nh˜ng c©y bÛt mÌi b≠Ìc vµo ngh“. ߉c h‰, t´i t˘ rÛt ra bµi h‰c cho m◊nh. Th¨ t«m t«m bÀc trung th◊ d‘ qu™n, th¨ hay ho∆c t¯ lπ th◊ Ɖc Æ´i l«n cÚng nhÌ, b†t k” t∏c gi∂ quen m◊nh hay ch≠a g∆p m◊nh. C„

khi nhÌ mÈt l«n rÂi qu™n, c„ khi nhÌ m∑i.

Lπi n„i v“ t∏c gi∂ Hµn Th∏i Lang.

ChÔm th¨ ´ng gˆi cuËi cÔng Æ∑ Æ≠Óc nhÀn gi∂i th≠Îng cuÈc thi th¨ cÒa Tπp ch› V®n ngh÷ qu©n ÆÈi. HÂi trao gi∂i th≠Îng, ´ng bfi y’u, c„ {Òy nhi÷m} cho ng≠Íi vÓ v“ nhÀn thay. T´i cfln nhÌ Æfia chÿ cÒa ´ng Î phË CÚ, thfi x∑ Cao Bªng.

MÈt l«n l™n Cao Bªng c´ng t∏c, t´i c„ Ɖc cho nhµ th¨ Y Ph≠¨ng vµ nhµ th¨ Tr«n HÔng nghe hai c©u th¨ ´ng vi’t: GËi Æ«u b∂y ngµy gπo/ Nh◊n sao r¨i Æÿnh mÔng. Y Ph≠¨ng vµ Tr«n HÔng Æ“u t†m tæc khen hay. Theo dflng Æfia chÿ, t´i dµnh hºn mÈt buÊi chi“u Æ’n th®m nhµ t∏c gi∂ Hµn Th∏i Lang. ß„ lµ buÊi chi“u l†t ph†t m≠a, t´i t◊m Æ≠Óc tÌi nhµ ´ng th◊ nhµ kh„a cˆa, hµng x„m b∂o ´ng Æi væng. T´i kh´ng c„ duy™n may Æ≠Óc g∆p t∏c gi∂ Hµn Th∏i Lang, chÿ nghe nhµ th¨ Y Ph≠¨ng t∂ Æ´i nät v“ h◊nh d∏ng, di÷n mπo. G«n hai chÙc n®m tr´i qua, dÔ ch≠a bi’t m∆t ´ng, nh≠ng t´i m∑i nhÌ c©u th¨ ´ng vi’t. V©ng, Æ„ lµ c©u th¨ hay cÒa mÈt thÍi mµ Æ’n giÍ Æ‰c l™n t´i v…n c„ Æ≠Óc vãn nguy™n ni“m xÛc ÆÈng... ❑

Ånh H&J Library

∏ch Æ©y chıng 20 n®m, t´i lµ bi™n tÀp vi™n th¨ cÒa Tπp ch› V®n ngh÷ qu©n ÆÈi. Trong hµng tr®m, hµng ngµn bµi th¨ gˆi v“ d˘ thi, t´i c„ Æ≠Óc Ɖc chÔm th¨ cÒa t∏c gi∂ Hµn Th∏i Lang.

ChÔm th¨ vi’t tay, nät ch˜ næn n„t, c»n thÀn tı d†u ch†m, d†u ph»y Æ’n c∏c c∏ch Æoπn trong th¨. T∏c gi∂ t˘ giÌi thi÷u ´ng lµ bÈ ÆÈi thÍi Æ∏nh Ph∏p, ´ng lµm th¨ tı nh˜ng n®m 1950 lµm th¨ Æ” ghi lπi nh˜ng k˚ ni÷m buÂn vui ÆÍi qu©n ngÚ. Trong chÔm th¨, c„ c©u Ɖc mÈt l«n lµ t´i nhÌ: GËi Æ«u b∂y ngµy gπo Nh◊n sao r¨i Æÿnh mÔng HÂi kh∏ng chi’n Æ∏nh Ph∏p, Æ∏nh M¸, ng≠Íi chi’n s‹ hµnh qu©n th≠Íng mang theo gπo Æ” ®n Æ≠Íng. Gπo Æ≠Óc cho vµo chi’c bao v∂i dµi (cfln g‰i lµ ruÈt t≠Óng hay bao gπo), c„ th” væt chäo ngang vai khi hµnh qu©n, c„ th” dÔng Æ” gËi Æ«u khi nªm ngÒ. C©u th¨ tr™n t∏c gi∂ vi’t v“ h◊nh ∂nh ng≠Íi chi’n s‹ sau cuÈc hµnh qu©n, Æ™m nªm gËi Æ«u l™n bao gπo nh◊n th†y sao {sao r¨i Æÿnh mÔng}. ≥ th¨ n„i Æ≠Óc cuÈc sËng gian kh„ nh≠ng Æ«y ch†t l∑ng mπn, lπc quan

✑ NGUYŸN ß`C MÜU

[ TRANG TH• ]

xu©n

T©nM∑o 2011

HóI XU¢N V®n ThÔy

S¨n n˜ nghi™ng ng∂ c∏n ´ Trai rıng kh†p khÎi thÊi tfl t› te V∏y xoà cÔng vÌi ´ che R≠Óu ch≠a l∂o Æ∂o Æ∑ khoe mÛa khÃn Trai cπnh b∂n, g∏i nÛi b™n M∂i vui sµn n¯a cfln nguy™n r≠Óu c«n MÁi n®m hoa nÎ mÈt l«n Sao em c¯ hãn hÈi xu©n kän chÂng MÛa vÙng n™n ng≠Óng n™n ngÔng C∂ ngµy t´i ph∂i Ưng kh´ng mÈt m◊nh Xu©n v“ quan h‰ Bæc Ninh T˘ che ´ gi˜a s©n Æ◊nh Ëi a Ch≠a trÃo Qu∏n DËc, C©y ßa Chfi Hai mÌ b∂y, mÌ ba Æ«u thuy“n Éo the kh®n x’p ´ Æen V“ xu´i t´i sœ mÛa khÃn giao duy™n

CHI≈U BA M¶•I T⁄T Nguy‘n H≠ng H∂i

Ai v“ Hµ NÈi mÔa Æ´ng rät MuËn gˆi cÔng ai chÛt næng vµng Gi†u næng vµo trong cµnh mai t’t M¨ lflng x¯ Bæc †y trÍi Nam.

MùA ßÉ Phπm V©n Anh

MÔa th≠¨ng t◊m v“ cao nguy™n theo r∆ng c©y sa mÈc M™nh mang g‰i nhau ngang CÊng TrÍi Men dËc cao lÀn vµo Æ∏ x∏m

MÔa th≠¨ng giÙc trai g∏i ≠ng c∏i bÙng nhau MuËn nËi g„t l™n n≠¨ng, b∏m ∏o xuËng chÓ Mong ti’ng Ƶn m´i c„ bπn Æ™m s≠¨ng

Mıng c©y ng´ chæc hπt, dµy bæp MÁi bæp ng´ cho lÚ trŒ mÈt ngµy Æi h‰c Mang tr™n l≠ng c∂ qu»y t†u ch˜ B∏c HÂ

MÔa th≠¨ng nhuÈm hÂng d∂nh Ƶo, phÒ xanh vπt mπch Men l∏ rung v∏y hoa tung t™nh Æ· Æ∏ b™n Æ≠Íng Mµ, khäo Æ∏ cÚng run n›n thÎ!

★ 087

❱ Minh h‰a Tu†n Long

Chi“u ba m≠¨i t’t Î qu™ Mã cfln ch©n v†p n„n m™ ra ÆÂng VÈi vµng c†y nËt cho xong M†y Æon mπ m„t Î trong s≠¨ng mÔ C∏nh ÆÂng chia kho∂nh, chia khu V…n li“n ch©n mπ, v…n nh≠ bao ÆÍi Gi„ ¨i, Æıng thÊi rÁng trÍi ßÂng kh´ng ai bi’t mã t´i nh‰c nhªn Ngµy cÔng, th∏ng tÀn bao n®m Cfln lo manh ∏o, c∏i ®n xu©n v“ Bao ng≠Íi nh≠ mã Î qu™ Chi“u ba m≠¨i v…n n„n m™ ra ÆÂng MÈt ÆÍi c†y m∑i ch≠a xong Mã Æi lui Æ’n l≠ng cflng cfln lui Nhã nhµng Æon mπ †y th´i Mµ bao gÂng g∏nh kh„c c≠Íi Æ®m Æ®m Th∏ng m≠Íi n„i vÌi th∏ng n®m Nµo ai g∆t h∏i xa x®m c„ nh◊n ßÂng qu™ b„ng mã hÛt ch◊m Chi“u ba m≠¨i v…n Æi t◊m mÔa xu©n Cho sang n®m h’t nÓ n«n Mã tin d∂nh mπ Æang c«m tr™n tay Lµ b◊nh minh cÒa mÈt ngµy Lµ giao thıa cÒa x≠a nay giao thıa.

M• V≈ X` B¿C

Quang Chuy“n

h∏i lÈc ✑ Truy÷n ngæn cÒa D¶•NG DUY NG~

A

nh hãn t´i, tËi ba m≠¨i T’t Æi ch¨i, Æ„n giao thıa rÂi h∏i lÈc. T´i y™u anh tı lÛc nµo cÚng kh´ng bi’t n˜a. T´i h·i, anh y™u em tı khi nµo, anh læc Æ«u, xin chfiu. Ngh‹a lµ chÛng t´i kh´ng c„ t◊nh y™u sät Æ∏nh.

CÚng kh´ng c„ nh˜ng trÀn m≠a rµo πt µo, r∏t rπt. VÀy chÛng t´i y™u nhau nh≠ th’ nµo nhÿ. ß” t´i ngh‹ mÈt chÛt Æ∑.

Tπi sao ≠? Tπi v◊ m‰i s˘ v› von Æ“u khÀp khi‘ng nh≠ ng≠Íi ta v…n n„i. Nh≠ng, d…u khÀp khi‘ng cÚng n™n v› von chÛt x›u. VÀy v› nh≠ th’ nµo cho n„ san s∏t mÈt t› nhÿ? C„ lœ t◊nh y™u cÒa chÛng t´i nhã nhµng nh≠ mÔa xu©n. Nh˜ng hπt m≠a bÙi nh· li ti. C„ lÛc cfln l…n vµo mfit mÔ s≠¨ng sÌm kh´ng nh◊n th†y hπt m≠a c¨. Chÿ th†y ≠Ìt t„c n’u Æi Æ«u tr«n vµ th†y ≠Ìt m∆t Æ≠Íng, ≠Ìt Æ…m l∏ c©y.

M≠a nhã, nh≠ng c©y n∂y chÂi mµu xanh ng‰c. ChÂi xanh bÀt hoa k’t tr∏i. N’u ai Æ„ c„ dfip l™n X¯ Lπng, Î g«n ∂i Chi L®ng n®m x≠a †y, tr™n s≠Ín nÛi Æ∏ v´i d´ng dËc, nh˜ng c©y na khºng khiu, Æen ÆÛa nh≠ cµnh kh´. Nhi“u ng≠Íi t≠Îng c©y Æ∑ ch’t v◊ thi’u n≠Ìc. H‰ d©u c„ bi’t, c©y Æang t›ch nh˘a, Ò m«m Ɔy. Chÿ m∂i ch¨i d®m ngµy vÌi chÓ T©n Thanh, ßÂng ß®ng, vÌi phË chÓ ß´ng Kinh, vÌi ÆÈng Tam Thanh, Nhfi Thanh, khi trÎ v“ nh˜ng cµnh cÒi kia bÁng n∂y m«m xu©n bi™ng bi’c xanh c∂ s≠Ín nÛi. L∑ng mπn qu∏ ≠?

CÚng chºng sao! M«m xu©n uËng m≠a xu©n Ɔy. T´i Æ∑ leo l™n chÁ c©y na g«n nh†t, Æfinh cæt xin mÈt nhµnh. Nh≠ng khi c«m Æ’n nhµnh c©y, t´i kh´ng th” cæt nÊi. S¯c sËng m∑nh li÷t qu∏. Nhµnh c©y Æãp qu∏. T´i Æ∑ n©ng niu n„ vµ nhà nhã h´n l™n mÈt m«m xu©n. T˘ nhi™n

088 ★

t´i c∂m th†y rÔng m◊nh Ìn lπnh d‰c sËng l≠ng. Vµi xu©n tr≠Ìc, vµo Æ™m ba m≠¨i T’t, anh væng nhµ, bπn anh vµ cÚng lµ bπn t´i, Æ≠a t´i Æi h∏i lÈc. Bπn anh mang c∂ con dao Th∏i s∏ng lo∏ng v…n ch∆t thfit gµ vµ ch∆t x≠¨ng s≠Ín Æi ch∆t lÈc. Khi’p, khi’p qu∏. MÁi l«n tho∏ng nhÌ tÌi ∏nh thäp s∏ng lo∏ng nh≠ ∏nh chÌp vung l™n loang lo∏ng chäm vµo cµnh c©y, t´i lπi rÔng m◊nh, buËt trong x≠¨ng sËng. T´i hÀn anh, tr∏ch anh, giÀn anh. Chÿ tπi anh, bÎi n®m Æ„ anh væng nhµ. Anh lµ l›nh ngh‹a vÙ qu©n s˘ - MÈt chÛ l›nh mÌi tfl te. Anh ph∂i Æ„n xu©n tπi ƨn vfi. ß„ lµ vÔng bi™n ∂i xa t›t mÔ tæp. T´i ch≠a mÈt l«n Æ∆t ch©n tÌi vµ cÚng kh´ng th” nµo h◊nh dung nÊi. Anh b∂o ÆÂn bi™n phflng cÒa anh Æ„ng qu©n t›t tr™n ng‰n nÛi cao. Ph∂i Æi lflng vflng theo Æ≠Íng vµnh khuy™n suËt tı s∏ng Æ’n tr≠a mÌi tÌi. Ng≠Íi d…n Æ≠Íng Æ≠a c∏n bÈ Æ’n c´ng t∏c Ưng d≠Ìi ch©n nÛi g‰i v„ng l™n: {Tr≠a nay cho c∏nh m◊nh th™m ba su†t c¨m nhä}. Ti’ng nÛi v‰ng: {Ba su†t c¨m nhä}. {R‚ ch≠a?}. {R‚ rÂi}. ƒy vÀy mµ qu∏ tr≠a Æoµn c´ng t∏c mÌi Æ’n n¨i, vfi nµo vfi n†y m h´i m≠Ìt m∏t, thÎ c∂ bªng tai. Nh≠ng l›nh b‰n anh th◊ quen rÂi. S∏ng s∏ng v…n xuËng l†y n≠Ìc, tæm gi∆t, Æi chÓ... B©y giÍ, c†p tr™n cho x©y mÈt c∏i b” r†t to h¯ng n≠Ìc m≠a vµ h¯ng s≠¨ng Æ™m. Nh≠ng cÚng chÿ ÆÒ n≠Ìc ®n. T´i b∂o: {Anh n„i v´ l˝ ÆÔng ÆÔng. Lµm sao h¯ng Æ≠Óc s≠¨ng}. Anh c≠Íi: {H¯ng Æ≠Óc ch¯. Nµy nhä, c®ng nh˜ng chi’c ni l´ng ra bËn g„c. S≠¨ng Ɖng tr™n ni l´ng nh≠ Ɖng tr™n l∏ sen Î ao Æ◊nh lµng m◊nh †y. Nhi“u, nhi“u læm. Tuy vÀy v…n c„ mÔi nh˘a khen khät ch¯ kh´ng th¨m mÔi h≠¨ng sen nh≠ cÙ nÈi anh th≠Íng h¯ng tr™n l∏ sen n†u n≠Ìc pha chÃ}. T´i thà l≠Ïi: {Eo ´i. V†t v∂ qu∏}. Anh b∂o: {Th’ mÌi g‰i lµ l›nh

bi™n phflng. ChÁ anh Î v…n cfln nhµn h¨n, s≠Ìng h¨n b‰n bπn anh. ô Æ„ Æi l†y n≠Ìc ph∂i m†t c∂ ngµy mÌi chÍ Æ≠Óc Æ«y mÈt can hai m≠¨i l›t. Dflng n≠Ìc ri rÿ ch∂y nh≠ bfl Æ∏i dæt}. T´i ch≠a nh◊n th†y bfl Æ∏i dæt n™n kh´ng bi’t nh≠ th’ nµo. Anh gi∂i th›ch: {Ngh‹a lµ con bfl Æ∏i g«n xong th◊ s„n ra m†y gi‰t cuËi cÔng}. T´i lπi thà l≠Ïi læc Æ«u: {ChÛng em xin chfiu c∏c anh l›nh}. Anh ´m t´i h´n Æ∏nh chÙt mÈt c∏i vµo m∏. R†t b†t ngÍ. T´i b∂o: {£ x†u! H´n vÙng}. Anh c∑i: {H´n th≠Îng Ɔy ch¯?}. T´i b∂o: {GiÍi, th≠Îng c∏i g◊ nµo?}. {Th◊ em vıa n„i, xin chfiu c∏c anh l›nh Ɔy th´i}. T´i gÀt Æ«u c∑i: {Th≠Îng Ƶng hoµng ch¯ sao lπi b†t ngÍ lµm Æ∏nh chÙt mÈt c∏i tr™n m∏ ng≠Íi ta}. Anh b∂o: {X◊. Th≠Îng ph∂i b†t ngÍ mÌi h†p d…n}. RÂi anh ´m ch∆t t´i, h´n l™n m´i t´i Æ’n nghãt thÎ.

T´i nhã nhµng Æ„n nhÀn lµn m´i †m n„ng tı n¨i anh. Anh h·i: {ßµng hoµng ch≠a?}. T´i mÿm c≠Íi bão anh mÈt c∏i vµo s≠Ín. T´i Ƶnh chfiu läp. Trong lflng t´i vËn th«m phÙc c∏c anh l›nh Æa tµi.

T’t n®m nay, anh hãn cÔng t´i Æ„n giao thıa vµ Æ≠a t´i Æi h∏i lÈc. T´i b∂o, Æ„n giao thıa th◊ Æ„n, cfln h∏i lÈc em kh´ng Æi Æ©u. Anh h·i tπi sao? T´i th†y kh„ tr∂ lÍi. Ng«n ngı mÈt l∏t t´i nhÌ Æ’n nh˜ng cµnh c©y Æa, c©y Æ“ Î n¨i c´ng cÈng, c©y lÈc vıng vÌi nh˜ng chÂi lÈc Æ· t≠¨i Æãp t˘a bÛp hoa Î bÍ h Hoµn Ki’m, sau phÛt giao thıa bfi ng≠Íi ta ch∆t cµnh x¨ x∏c. C´ng an, d©n phflng kh´ng gi˜ nÊi. T´i c∂m th†y x„t xa. C∏i c©y m†t cµnh, m†t l∏, c„ kh∏c g◊ con ng≠Íi ta m†t ch©n, m†t tay. T´i mæc lÁi v› von khÀp khi‘ng rÂi, bÎi ch©n tay m†t lµ m†t lu´n. Ai ch∂ bi’t. Cfln c∏i c©y

[ V°N HïA V°N NGHå ]

T´i v…n th†y lπ, nˆa tin nˆa ngÍ.

C„ Æi“u, anh thi tr≠Ót Æπi h‰c, Æ„ lµ s˘ thÀt. MÈt s˘ thÀt phÚ phµng. Anh b∂o: {Nhµ anh c„ truy“n thËng h·ng thi. Ch∂ sao. K˛ nÈi anh Ɔy, ba l«n l“u ch‚ng mÌi ÆÁ c∏i TÛ tµi. Lπi th™m hai l«n l“u ch‚ng n˜a mÌi ÆÊ Cˆ nh©n. ßÁ nh≠ng kh´ng chfiu nhÀn lµm quan tri huy÷n. ß∑ vÀy cfln b∂o, ta kh´ng lµm quan lµ Æ” gi˜ Ưc. BÎi lµm quan th◊ ph∂i c„ lÈc, lÈc nh· rÂi lÈc lÌn, Æ∑ l†y lÈc lµ d‘ thµnh quan tham. D‘ lµm m†t th®ng bªng c∏n c©n c´ng l˝ Æ” ng≠Íi ÆÍi o∏n tr∏ch chˆi rÒa. M†t Ưc. M†t Ưc lµ m†t h’t. ß’n cÙ nÈi anh cÚng vÀy. H‰c tÛ tµi tr≠Íng T©y.

Th´ng thπo ch˜ T©y vµ ch˜ H∏n. Kh´ng Æi chi’n khu tham gia kh∏ng chi’n mµ vµo ß∂ng Î lµng, hoπt ÆÈng c∏ch mπng Î lµng. Bfi ÆÈi quy lµ Æ∂ng QuËc Æ∂ng C∏ch. Con ch∏u kh´ng m‰c mÚi sÒi t®m l™n nÊi. §ng nÈi anh, h‰c h’t c†p ba, chÿ mÈt con Æ≠Íng nhÀp ngÚ. ThÍi Æ∏nh M¸, nhÀp ngÚ lµ vinh quang, c∂ n≠Ìc l™n Æ≠Íng. C∂ n≠Ìc lµm vi÷c bªng hai v◊ mi“n Nam ruÈt thfit. Sinh vi™n n®m th¯ nh†t, th¯ hai... Æ“u nhÀp ngÚ. H‰c sinh lÌp t∏m, lÌp ch›n, h÷ m≠Íi n®m, nhÀp ngÚ. Con trai µo πt ra Æi rÁng c∂ c∏c tr≠Íng phÊ th´ng trung h‰c vµ Æπi h‰c.

BË anh c∏m c∂nh gia Æ◊nh, h‰c hµnh ch”nh m∂ng. NhÀp ngÚ, khi mÌi m≠Íi b∂y tuÊi. May c„ ´ng trÍi th≠¨ng, may nhÍ phÛc †m tÊ ti™n, may Æ≠Óc tÊ ch¯c quan t©m, Æ≠Óc qu©n ÆÈi nu´i cho h‰c Æπi h‰c. RÂi l™n c†p, l™n ch¯c vÔ vÔ.}

T´i h·i: {Cfln anh Æfinh lµm g◊?}.

Anh b∂o: {Ch∂ lµm g◊ c∂. ô nhµ bÛ ti mã.

H‰c ´n, sang n®m thi ti’p}.

T´i gπt n≠Ìc mæt, ph◊ c≠Íi. Ghät.

R‚ ghät. ThÀt ph› c∂ n≠Ìc mæt. C∏i ng≠Íi thi tr≠Ót m∆t c¯ nh¨n nh¨n. K÷. Nh≠ng v…n kh´ng tµi nµo k÷ Æ≠Óc. C„ lœ t´i y™u anh tı khi †y ch®ng? BÎi trong gi†c ngÒ t´i cÚng ngh‹ v“ anh. NhÌ anh vµ o∏n anh. T´i v…n †m ¯c tπi sao anh kh´ng lµm Æ≠Óc bµi. L˝ do? L˝ do? T´i c«n anh gi∂i th›ch. Anh b∂o thi tr≠Ót. C„ g◊ Æ” gi∂i th›ch.

T´i Æi h‰c Tr≠Íng D≠Óc. Cfln anh kh´ng Æ≠Óc Î nhµ bÛ ti mã mµ nhÀp ngÚ. ß„ lµ con Æ≠Íng cÒa b‰n con trai thi tr≠Ót Æπi h‰c. Cfln b‰n con g∏i Æi h‰c ngh“. L†y chÂng. L†y chÂng r†t nhanh.

Lµm mã r†t nhanh. ThÍi con g∏i qua Æi nh≠ chÌp mæt.

T´i nghÿ mÈt buÊi h‰c, ti‘n anh l™n Æ≠Íng. T´i kh„c. Cfln anh v…n nh¨n nh¨n. Ghät qu∏. GiÀn qu∏! Nh≠ng v…n thÀt Æ∏ng y™u. T´i th†y lflng m◊nh trËng tr∂i. TrËng tr∂i gh™ gÌm. BuÂn vui kh´ng c„ bπn sŒ chia. T´i c∂m th†y m◊nh vÀt vÍ nh≠ c∏i b„ng.

ThÀt may, thÍi gian xa anh ch∂ bao l©u. Ngo∂nh Æi ngo∂nh lπi anh Æ∑ h’t hπn ngh‹a vÙ hai n®m. Anh thi ÆÁ ★ 089

Minh h‰a Hoµng Hi÷p

m†t cµnh lπi n∂y m«m, c„ th” n∂y r†t nhi“u m«m. C∏i m«m t≠¨i tËt lÌn d«n, vµi ba n®m lπi thµnh cµnh. Lπi bfi ch∆t, bfi bŒ. Lπi th∂m hπi x∏c x¨. Ngh‹ Æ’n t´i Æ∑ th†y gh™ ng≠Íi. VÀy Æ„. T´i n„i thºng vÌi anh: {Em sÓ v∏c dao Æi ch∆t c∂ cµnh Æa v∏c n∆ng nh≠ anh Hi’n n®m ngo∏i læm.} Anh c≠Íi c≠Íi: {Anh kh´ng mang dao Æi vµ cÚng kh´ng ch∆t cµnh Æa Æ©u em}. T´i nghi ngÍ h·i: {VÀy anh h∏i lÈc bªng g◊?}. Anh b∂o: {Bªng tay}. T´i v∆n: {Tay bŒ sao nÊi cµnh Æa to nh≠ th’}.

Anh b∂o: {C´ sinh vi™n tr≠Íng thuËc cÒa anh ¨i. Em ngh‹ k¸ xem. Anh rÒ em Æi h∏i lÈc hay ch∆t lÈc, bŒ lÈc nµo?}. T´i ng…m ngh‹. C„ l˝. Anh n„i r†t c„ l˝, ı th◊ Æi. T´i nhÀn lÍi, vµ nh†n mπnh: {Nh≠ng kh´ng Æ≠Óc bŒ cµnh, ch∆t cµnh Æ©u nhä.

Em sÓ læm}. Anh b∂o: {D‹ nhi™n rÂi}.

T´i vµ anh bªng tuÊi nhau, h‰c cÔng vÌi nhau tı n®m m…u gi∏o. BË mã anh mua cho anh Æ ch¨i g◊ anh Æ“u bæt mua cho t´i th¯ †y. RÂi cÔng nhau l™n lÌp mÈt, lÌp hai... ChÛng t´i lu´n lu´n lµ h‰c sinh xu†t sæc cÒa tr≠Íng. CÔng Æi thi h‰c sinh gi·i c†p huy÷n, c†p tÿnh.

H’t lÌp m≠Íi hai, t´i thi vµo Tr≠Íng D≠Óc, Æi”m cao ng†t ng≠Îng. Anh thi Tr≠Íng Y, tr≠Ót lu´n v· chuËi. ßi”m th†p kh´ng ngÍ. T´i th≠¨ng anh, kh„c thÛt th›t nh≠ ch›nh t´i bfi tr≠Ót. Cfln anh m∆t lπnh tanh, xoa Æ«u t´i b∂o: {£ bä, vi÷c g◊ ph∂i kh„c. Anh tr≠Ót ch¯ em c„ tr≠Ót Æ©u. Kh„c m≠Ìn. X†u.} T´i cµng kh„c to h¨n. Anh h‰c gi·i h¨n t´i, Æ“ thi Æ“u nh≠ nhau. Tπi sao anh lπi tr≠Ót?

Anh t∆c l≠Ïi: {H‰c tµi thi phÀn › mµ. Em qu™n b˜a ´ng hµng n≠Ìc xem tay anh n„i, con Æ≠Íng thi cˆ cÒa anh kh´ng Æ≠Óc hanh th´ng µ?}.

[ V°N HïA V°N NGHå ]

090 ★

chi“u v“ ph›a bÍ h Hoµn Ki’m. Anh b∂o: {Gh™ gÌm qu∏. ßi Æ„n giao thıa mµ b‰n n„ Æi nh≠ c≠Ìp Æ≠Íng. Nguy hi”m qu∏}. M∑i anh mÌi Æi cæt ngang Æ≠Óc h‰ Î ng∑ t≠ Hµng B´ng, Qu∏n S¯.

T´i th›ch Æ≠Óc b∏ch bÈ tr™n Æ≠Íng Thanh Ni™n vµ h∏i lÈc Î Æ„. ßÈt ngÈt, anh dıng xe: {Giao thıa rÂi. CÙ Tri’t Æang chÛc T’t}. Vıa n„i, anh vıa chÿ chi’c ti vi mµn h◊nh phºng 29 inch cÒa mÈt nhµ b™n phË: {ChÛng m◊nh kh´ng kfip l™n Æ≠Íng Thanh Ni™n h∏i lÈc rÂi}. {Th´i kh´ng h∏i lÈc n˜a} - t´i n„i. T´i chÓt nhÌ nh˜ng cµnh c©y bfi bŒ, bfi ch∆t lÛc giao thıa n®m ngo∏i Î bÍ h Hoµn Ki’m. {ChÛng m◊nh Æi ch¨i mÈt lÛc rÂi v“ nhµ x´ng Ɔt}. ChÓt anh reo l™n: {TrÍi cho chÛng m◊nh lÈc rÂi. LÈc t≠¨i qu∏. ßãp qu∏}. T´i h·i, lÈc Î Æ©u? Anh chÿ c©y Æa, l∏ trfln trfln xanh l∏ng. Ng≠Íi ta b∂o Æ„ lµ Æa ƒn ßÈ. C©y Æa chÿ tËt qu∏ Æ«u ng≠Íi. Nh˜ng c∏i bÛp Æ· t≠¨i nh≠ m´i thi’u n˜. ßãp qu∏. T´i ch≠a nh◊n th†y bÛp Æa nµy bao giÍ. Anh c»n thÀn Æ»y xe l™n hà phË. B∂o t´i cÎi ∏o m≠a, Æ” Æ«u tr«n, chæp tay tr≠Ìc ng˘c nh≠ l‘ PhÀt, nghi™m trang vµ thµnh k›nh. Anh Ưng cπnh t´i v∏i ba l‘, kh†n: {K›nh lπy trÍi, k›nh lπy Ɔt, k›nh lπy Ưc th«n linh, thÊ Æfia b∂n phË, con t™n lµ... ng≠Íi y™u con lµ... ChÛng con qua Æ≠Íng vıa lÛc giao thıa th†y c„ lÈc. LÈc r†t t≠¨i, r†t Æãp. ¿t lµ trÍi Ɔt ban cho. Con xin h∏i lÈc. MÈt lÈc t∆ng ng≠Íi y™u con vµ mÈt lÈc cho con}. RÂi anh nh„n tay h∏i lÈc. MÁi lÈc c„ mÈt bÛp t≠¨i Æ· nh≠ son vµ hai c∏nh l∏. Anh Æ≠a cho t´i mÈt lÈc b∂o t´i kãp vµo gi˜a hai bµn tay l‘ tπ.

T´i nh†t nh†t theo lÍi anh. C„ lÛc tim nh≠ thæt vµo nghãt thÎ. C„ lÛc su˝t bÀt c≠Íi. C∏i lÛc anh l»m nh»m kh†n trÍi Ɔt. May mµ t´i gh◊m nÊi. BÎi t´i ch≠a hi”u h’t ˝ ngh‹a, th’ th´i. N’u nh≠ t´i bÀt c≠Íi? ThÀt thi’u trang nghi™m, v´

l‘, v´ v®n h„a. Chæc cÚng ch∂ sao Æ©u.

Ng≠Íi sao th«n vÀy. Th«n lµ ng≠Íi.

Ng≠Íi hi”n th∏nh lµ th«n. Cho n™n th∏nh th«n kh´ng nÏ tr∏ch kŒ kh´ng hi”u bi’t, t´i tho∏ng ngh‹. {Th’ nµy lµ h∏i lÈc h∂ anh} - T´i h·i. Anh b∂o: {\.

Ng≠Íi Vi÷t m◊nh c„ tÙc h∏i lÈc tı bao giÍ kh´ng bi’t. ß„ lµ mÈt tÙc Æãp. R†t Æãp. §ng nÈi anh b∂o: {X≠a kia, cÛng giao thıa xong, chÒ gia Æ◊nh ra lu´n v≠Ín nhµ m◊nh. TËi mÔ mfit, tËi nh≠ Æ™m ba m≠¨i T’t. Chπm tay, chπm m∆t, chπm ng≠Íi vµo l∏ nµo th◊ ngæt lu´n ng‰n cµnh †y. ßem cµnh lÈc Æ„ Æ” vµo Æ‹a Æ∆t l™n bµn thÍ. H’t h≠¨ng mÌi mang lÈc xuËng xem. N’u kh´ng may ngæt ph∂i cµnh kh´ng c„ bÛp t¯c kh´ng c„ lÈc, n®m †y lµm ®n käm. Cfln ngæt ph∂i l∏ s©u, n®m Æ„ g∆p vÀn hπn. C„ th” bfi Ëm Æau...}. Th’ mÌi g‰i lµ h∏i lÈc. B©y giÍ n„ bi’n t≠Ìng thµnh ch∆t cµnh ph∏ c©y, cfln g◊ lµ lÈc n˜a}. T´i h·i: {Sao vıa rÂi anh ph∂i kh†n lµm em su˝t ph◊ c≠Íi}.

Anh b∂o: {ChÛng m◊nh g∆p lÈc gi˜a trÍi.

Kh´ng ph∂i trÂng, kh´ng ph∂i ch®m s„c quanh n®m nh≠ Î v≠Ín nhµ. Do vÀy ph∂i xin ch¯. T˘ ti÷n th’ nµo Æ≠Óc}. T´i t†m tæc gÀt Æ«u: {C„ l˝, c„ v®n h„a}. ß≠Íng Thanh Ni™n inh ·i ti’ng cfli xe m∏y, xe ´ t´. RÂi chÁ nµy cfli b∂o v÷ t›t t›t, chÁ kia cfli c´ng an rÛc l™n.

B‰n con trai v…n lao Æ’n nh˜ng c©y Æa, c©y Æ“, ch∆t cµnh, bŒ lÈc. ߯a nµo l†y Æ≠Óc rÂi th◊ v∏c chπy, bπn g∏i chπy theo.

NhÈn nhfip, nhËn nh∏o. Nh◊n c©y Æa trÙi cµnh, t¯a nh˘a, t´i c∂m th†y lflng m◊nh nh≠ ¯a m∏u. Tay c«m lÈc, tay kho∏c tay anh. Nh˜ng b≠Ìc ch©n l›u r›u vµo nhau.

Anh b∂o kh´ng che ´, Æ” Æ«u tr«n, h¯ng tr‰n vãn sinh kh› cÒa Ɔt trÍi. M∆t h T©y, h TrÛc Bπch bæt s∏ng l®n t®n gÓn s„ng vµng, s„ng bπc. ❑

Minh h‰a Hoµng Hi÷p

vµo tr≠Íng y qu©n ÆÈi. Lπi g∆p nhau hµng tu«n. Lπi n„i c≠Íi r›u r›t. T´i kh´ng qu™n h·i, n®m tr≠Ìc tπi sao anh thi tr≠Ót. Anh c≠Íi c≠Íi: {Tπi c∏i r®ng hµm sË t∏m m‰c l÷ch, Æau qu∏. ßau l™n tÀn „c. Chÿ thi’u n≠Ìc ph∏t kh„c. B· gi†y træng, ch¯ Æ“ thi kh´ng kh„}. Ra th’!

T´i käo tai anh: {Sao b©y giÍ mÌi chfiu khai. Ghät th’}.

Qu∂ th˘c n’u anh Î bÈ ÆÈi th™m vµi T’t n˜a c„ lœ lflng t´i Æ∑ chao Æ∂o, Æ∑ ch∏n anh. Trong khi Æ„, Hi’n r†t y™u t´i. Y™u ƨn ph≠¨ng, y™u kh´ng d∏m thÊ lÈ. Hi’n sÓ t´i giÀn, anh giÀn, bπn bà khinh rŒ. MÈt l«n Hi’n mπnh bπo næm tay t´i, næm r†t l©u. T´i c¯ Æ” vÀy xem Hi’n sœ xˆ s˘ ra sao? Nh≠ng rÂi Hi’n lπi b· ra. Hi’n kh´ng d∏m ti’n xa h¨n. Con bπn t´i b∂o: {B· mã n„ Æi. B©y giÍ thÍi nµo rÂi mµ cfln chÍ vÌi ÆÓi. H†p!}. Nhi“u lÛc buÂn qu∏, buÂn Æ’n ph∏t kh„c. T´i ngh‹, c„ lœ m◊nh cÊ thÀt, h†p thÀt. B©y giÍ lµ thÍi Æπi nµo rÂi? ß™m ba m≠¨i t’t m≠a phÔn. T´i g‰i lµ m≠a t◊nh y™u cÒa chÛng t´i. Nh˜ng hπt m≠a nh· li ti l†p l∏nh s∏ng. ChÛng t´i che chung mÈt chi’c ´. T´i kho∏c tay anh, näp ch∆t vµo ng≠Íi anh. B≠Ìc ch©n chÛng t´i v≠Ìng vµo nhau l›u r›u. ChÛng t´i rÒ nhau vµo l‘ PhÀt Î chÔa Qu∏n S¯.

M≠a bÙi bay Æ«y m∆t. T´i ki‘ng ch©n cË v›t mÈt cµnh c©y nh·. Anh b∂o: {£ bä. Kh´ng Æ≠Óc vµo chÔa bŒ mÈt cµnh sen Æ©u nhä. ߯c ´ng phπt vπ Ɔy. CÒa BÙt m†t mÈt Æ“n m≠Íi, BÙt v…n cfln c≠Íi BÙt chºng nhÀn cho}. T´i là l≠Ïi, læc Æ«u: {Sao BÙt bæt Æ“n Ææt th’?}. Anh b∂o: {Em vµo chÔa h·i ߯c PhÀt lu´n Æi}.

Sæp sang xu©n. M≠a cµng n∆ng hπt.

M≠a s∏ng l†p l∏nh gi˜a thinh kh´ng c∏c con phË. Nh˜ng chi’c xe m∏y ÆÃo hai, ÆÃo ba, phÒ ∏o m≠a k›n ng≠Íi. H‰ rÛc r›ch c≠Íi vµ hËi h∂ ph„ng vun vÛt cÔng

xu©n

Phi’m luÀn v“

T©nM∑o 2011

MáO

V

✑ ßÖNG VIåT THûY

- VÀy ÆËi vÌi nh˜ng tr≠Íng hÓp g∆p may mµ b†t ngÍ Æπt Æ≠Óc c∏i hoµn toµn ngoµi kh∂ n®ng th◊ g‰i lµ g◊ h∂ ´ng?

- {MÃo mÔ vÌ c∏ r∏n}.

- Chµ! Nhi“u qu∏ ta! T´i ngh‹ kh´ng chÿ c∏nh Ƶn ´ng mµ Ƶn bµ ai c„ t≠ c∏ch nh≠ vÀy sœ Æ≠Óc g‰i th’. Xin h·i ti’p lµ c„ khi nµo tı {mÃo} Æ≠Óc dÔng vÌi ˝ ngh‹a t›ch c˘c kh´ng?

- C„ ch¯! Chºng hπn trong tr≠Íng hÓp {Æ≠¨ng s˘} bi’t ch‰n vi÷c vıa vÌi s¯c bfi hπn ch’ Æ” lµm cho c„ k’t qu∂, phÔ hÓp vÌi kh∂ n®ng vËn li’ng cÒa m◊nh, g‰i lµ {mÃo nh· bæt chuÈt con}, ch¯ Æıng ham {mÃo con bæt chuÈt cËng}. Ho∆c tr≠Íng hÓp chÿ ng≠Íi ngay thºng, Ưng Ææn, kh´ng ®n Î, lµm vi÷c Î nh˜ng n¨i tËi t®m, mÍ ∏m th◊ c„ c©u {MÃo lµnh chºng Î m∂}...

Kh∏ch lπi h·i ti’p: - VÀy c©u nµo chÿ s˘ trıng phπt d≠Íng nh≠ chÿ dÔng cho ng≠Íi hÃn y’u, cfln kŒ c„ quy“n l˘c th◊ lπi ung dung Ưng ngoµi vflng ph∏p luÀt?

- {MÃo tha mi’ng thfit th◊ Æfli/ K‘nh (hÊ) tha con lÓn mæt coi trıng trıng.} - Theo quan ni÷m duy t©m cÒa mÈt sË ng≠Íi khi mÃo vµ ch„ Æ’n nhµ c„ kh∏c nhau kh´ng?

- Kh∏c ch¯! {MÃo Æ’n nhµ th◊ kh„, ch„ Æ’n nhµ th◊ sang}.

- MÃo lµ giËng hay ®n vÙng {im ÿm nh≠ mÃo ®n vÙng}, vÀy ta ph∂i lµm th’ nµo Æ” ÆËi ph„ vÌi chÛng?

- ßÛng vÀy, {mÃo nµo tı mÏ}, chÌ n™n {mÏ Æ” mi÷ng mÃo} kŒo n„ {t≠¨m t≠Ìp nh≠ mÃo th†y mÏ}! Ph∂i lo {ch„ treo mÃo ÆÀy}, {buÈc cÊ mÃo treo cÊ ch„}.

N’u kh´ng th◊ sœ c„ ngµy {tiu nghÿu nh≠ mÃo m†t tai}!

Kh∏ch gÀt Æ«u: - Xin c∂m ¨n ´ng! B©y giÍ t´i xin h·i ´ng c©u cuËi cÔng vÌi c∂ ngh‹a Æen l…n ngh‹a b„ng: §ng c„ mÃo kh´ng?

ChÒ nhµ c≠Íi r†t to vµ xua tay: - VÌi t≠ c∏ch lµ chuy™n gia v“ mÃo nh≠ ´ng g‰i, t´i xin phäp kh´ng tr∂ lÍi c©u h·i nµy. ßÂng thÍi t´i xin Æ≠Óc h·i lπi ´ng c©u Æ„: §ng c„ mÃo kh´ng?

- T´i kh´ng c„!

- Sao vÀy?

- V◊ t´i Æ∑ c„ {Æπi ca cÒa mÃo} Î nhµ.

- HÊ?

- H¨n th’.

- S≠ tˆ?

- ßÛng vÀy! ❑

★ 091

Ånh H&J Library

ıa tr´ng th†y chÒ nhµ, kh∏ch Æ∑ chµo ngay: - A! Xin chµo chuy™n gia v“ mÃo! Nh©n dfip Xu©n T©n M∑o t´i Æ’n th®m ´ng Æ©y vµ xin Æ≠Óc ´ng thÿnh gi∏o.

- R†t h©n hπnh Æ≠Óc h«u chuy÷n ´ng.

Xin mÍi ngÂi ch¨i x¨i n≠Ìc!

Kh∏ch h·i chÒ vÌi gi‰ng nˆa ÆÔa nˆa thÀt: - Xin h·i ´ng c©u Æ«u ti™n: MÃo lµ g◊?

- ß” tr∂ lÍi c©u h·i nµy cÒa ´ng, t´i xin Æ≠a ra hai kh∏i ni÷m: MÈt lµ, mÃo lµ mÈt loπi thÛ nh· cÔng h‰ vÌi hÊ b∏o, nu´i trong nhµ Æ” bæt chuÈt. Chºng th’ mµ ng≠Íi ta cfln g‰i mÃo lµ {Ti”u hÊ}. Hai lµ, mÃo cfln Æ≠Óc dÔng Æ” chÿ g∏i nh©n t◊nh, v› dÙ nh≠ {´ng †y Æang c„ mÃo Ɔy} hay {´ng ta Æang ´m mÃo}. Ngoµi mÃo nu´i Î nhµ cfln c„ mÃo rıng, mÃo m∏y nh≠ chÛ mÃo m∏y ß´r™mon.

- VÀy tı {mÃo} c„ bao giÍ dÔng Æ” chÿ c∏nh mµy r©u kh´ng?

- C„ ch¯!

- Trong tr≠Íng hÓp nµo?

- Trong tr≠Íng hÓp t≠ c∏ch cÒa ng≠Íi Æ„ kh´ng tËt, lµm ®n kh´ng ch›nh Æ∏ng, kh´ng l≠¨ng thi÷n...

- Ä, t´i hi”u rÂi! Nh˜ng kŒ ®n ch¨i Ƶng Æi’m, quen sËng Î Æ«u Æ≠Íng x„ chÓ giËng ch„ mÃo hoang th◊ g‰i lµ...

- {MÃo Ƶng ch„ Æi’m}!

- VÀy ÆËi vÌi nh˜ng hπng ng≠Íi l®ng nh®ng, h≠ h·ng, sËng lang thang, tπm bÓ, kh´ng c„ nh©n c∏ch th◊ g‰i lµ g◊?

-{MÃo m∂ gµ ÆÂng}.

- Cfln nh˜ng kŒ tinh ranh cµng l©u ngµy cµng th™m tinh kh´n, ranh m∑nh, x∂o quy÷t?

- {MÃo giµ ho∏ c∏o} - Nh˜ng kŒ lu´n lu´n t˘ Æ“ cao m◊nh?

- {MÃo khen mÃo dµi Æu´i.} - Nh˜ng kŒ cË t◊nh gi†u gi’m Æi“u x†u ho∆c chuy÷n ri™ng?

- {MÃo gi†u c¯t.} - Trfl ch¨i mang t›nh di‘u cÓt vµ nguy hi”m?

- {MÃo vÍn chuÈt}

xu©n

T©nM∑o 2011

T∂n mπn v“MáO

Minh h‰a Kh∏nh Duy

N

®m T©n M∑o 2011 Æ∑ Æ’n! Sau mÈt gi∏p, n®m con mÃo lπi Æ’n vÌi chÛng ta.

Trong 12 con gi∏p, mÃo lµ con vÀt g«n gÚi vµ th©n thi’t nh†t vÌi con ng≠Íi tı tr≠Ìc Æ’n nay.

Theo c∏c nhµ kh∂o cÊ vµ sinh vÀt h‰c, con mÃo bæt Æ«u gæn b„ vÌi con ng≠Íi kh´ng hºn v◊ t◊nh c∂m, mµ c„ lœ Æi“u h†p d…n n„ h¨n c∂ lµ nh˜ng con chuÈt chuy™n ph∏ hoπi kho th„c Ai CÀp cÊ Æπi! Con mÃo Æ∑ chuy”n tı cuÈc sËng hoang d∑ sang cuÈc sËng cÒa mÈt loµi thÛ nu´i nh≠ng v…n gi˜ Æ≠Óc phong c∏ch qu˝ ph∏i vµ t≠ th’ ÆÈc lÀp. N„ s®n bæt lÚ chuÈt nh≠ng v…n gi˜ Æ≠Óc s˘ Æi“m t‹nh, kh´ng ch†p nhÀn lËi sËng cÒa loµi ch„ - vËn giÛp con ng≠Íi Æi s®n tı 45.000 n®m tr≠Ìc vµ b≠Ìc thºng vµo tri“u Æ◊nh c∏c vua chÛa. M∑i Æ’n Æ«u thi™n ni™n k˚ th¯ 3 tr≠Ìc C´ng nguy™n,

092 ★

✑ ßÖNG Vî GIA

con mÃo mÌi ph„ th∏c t˘ do cho con ng≠Íi Æ” bæt Æ«u c„ cuÈc sËng y™n Ên cÒa mÈt loµi thÛ nu´i, vµ cÚng tı c∏c cung Æ◊nh Î Ai CÀp.

S˘ th´ng th≠¨ng gi˜a c∏c ch©u lÙc Æ∑ tπo Æi“u ki÷n cho loµi mÃo trÎ thµnh con thÛ nu´i trong c∏c gia Æ◊nh Î ch©u ¢u, ch©u É,... Con mÃo cÔng lÛc xu†t hi÷n Î ƒn ßÈ vµ Trung QuËc. MÃo Æ≠Óc mang vµo NhÀt B∂n tı Trung QuËc vµo thÍi trung cÊ vµ theo truy“n thuy’t, nh˜ng con mÃo NhÀt B∂n Æ«u ti™n xu†t hi÷n trong cung Æi÷n hoµng gia Î Kyoto vµo n®m 999. Con mÃo Æ≠Óc mang tı Ai CÀp Æ’n c∏c n≠Ìc HÂi gi∏o, n¨i mµ con ng˘a Æ≠Óc t´n sÔng, vµ mÈt thÍi gian ngæn, n„ cÚng Æ≠Óc ≠a chuÈng kh´ng käm g◊ con ng˘a mµ c„ khi cfln h¨n!

Ngay c∂ nhµ ti™n tri Muhammad cÚng c„ mÈt con mÃo t™n lµ Muezza. Giai thoπi k” rªng, mÈt h´m con mÃo Muezza nªm ngÒ tr™n chi’c ∏o cÒa nhµ ti™n tri, ´ng muËn ngÂi dÀy nh≠ng sÓ lµm m†t gi†c

ngÒ cÒa n„ n™n Ƶnh ph∂i cæt b· mÈt m∂nh ∏o. ô Vi÷t Nam, Æ’n nay ch≠a r‚ con mÃo Æ∑ Æ≠Óc nu´i tı bao giÍ, nh≠ng chæc chæn n„ Æ∑ gæn b„ trong gia Æ◊nh nh˜ng ng≠Íi d©n Vi÷t tı hµng ngµn ÆÍi.

Con mÃo Æ∑ Æi vµo ca dao, d©n ca, tÙc ng˜, thµnh ng˜, trong d©n gian... Î m‰i mi“n qu™ tr™n c∂ n≠Ìc.

Do Æ≠Óc nu´i n†ng, chfiu ¨n chÒ, con mÃo c„ kh∂ n®ng t◊m v“ {cË h≠¨ng} r†t gi·i cho dÔ Î xa Æ’n Æ©u, thÀm ch› c„ con v≠Ót c∂ hµng tr®m c©y sË vÌi nhi“u th∏ng trÍi Æ” trÎ v“ vÌi chÒ! Tr™n th’ giÌi cÚng nh≠ Î Vi÷t Nam, c„ kh∏ nhi“u con mÃo t◊nh ngh‹a nh≠ vÀy. Ngoµi ra cfln c„ nh˜ng con mÃo cfln bi’t ch‰n chÒ Æ”... quay v“. Bfi ho∏n chÒ nhi“u l«n, mÈt con mÃo Æ∑ bi’t ch‰n l˘a n™n trÎ v“ vÌi chÒ nµo Æ” m◊nh Æ≠Óc an th©n h¨n. C„ con mÃo lπi r†t c„ ngh‹a vÌi chÒ.

ThÍi tr≠Ìc, Î huy÷n Ti™n Ph≠Ìc, tÿnh Qu∂ng Nam c„ mÈt bµ cÙ g„a bÙa sËng mÈt m◊nh n¨i m∏i tranh g«n b◊a rıng Æ∑ nu´i mÈt con mÃo Æ” lµm bà bπn. Sau khi bµ ch’t, con mÃo v…n n≠¨ng n∏u m∑i Î Æ„ cho Æ’n khi m∏i tranh bfi mËi ®n sÀp n∏t mÌi chfiu vµo rıng. Nh˜ng ng≠Íi Æi s®n Æ™m v…n th≠Íng bæt g∆p con mÃo lai v∑ng n¨i n†m m væng vÌi ti’ng k™u buÂn th∂m. ß∆c bi÷t con mÃo nµy kh´ng bao giÍ l©n la Æ’n nh˜ng x„m lµng b™n d≠Ìi Æ” ki’m ®n. Cho Æ’n mÈt buÊi s∏ng n‰, nh˜ng Ưa trŒ ch®n bfl b™n b◊a rıng bÁng ph∏t hi÷n ra x∏c mÈt con mÃo træng nªm tr™n n†m mÈ bµ cÙ g„a bÙa. Nghe chuy÷n, d©n lµng bi’t Æ„ ch›nh lµ con mÃo cÒa bµ cÙ Æ∑ nu´i ngµy tr≠Ìc. H‰ cho rªng n„ ch›nh lµ con mÃo c„ ngh‹a, bËn n®m sau khi bµ cÙ m†t n„ v…n kh´ng rÍi chÁ cÚ. ß’n lÛc sæp ch’t, n„ Æ∑ Æ’n b™n n†m mÈ cÒa bµ chÒ Æ” {th∏c}. ß∏m trŒ ch®n bfl Æ∑ Ƶo mÈt c∏i huy÷t nh· d≠Ìi ch©n mÈ Æ” an t∏ng con mÃo t◊nh ngh‹a nµy.

Loµi mÃo th≠Íng Æ≠Óc v› nh≠ nh˜ng con vÀt dfiu dµng, m≠Ót mµ, xinh Æãp nh≠ng cÚng læm trfl tai qu∏i, Æi™u ngoa vµ nh†t lµ th„i ®n vÙng, tuy n„ Æ≠Óc c≠ng chi“u, ´m †p, vuËt ve nhi“u h¨n c∏c con vÀt kh∏c. MÃo nhµ vËn th≠Íng ®n vÙng cÒa chÒ nhµ tr≠Ìc rÂi mÌi Æ’n cÒa hµng x„m. Gia Æ◊nh cÙ ß∆ng Khu™ Î phË T©n D©n, ph≠Íng Minh T©n, thµnh phË Y™n B∏i nu´i Æ≠Óc m†y con mÃo r†t to vµ kh´n. Trong nhµ kh´ng h“ c„ mÈt con chuÈt nµo v◊ Æ∑ c„ mÃo {xˆ l˝}. Tuy vÀy, m†y con mÃo nµy thuÈc loπi ®n vÙng thµnh {th«n}.

TÒ lπnh Æ˘ng th¯c ®n cÒa gia Æ◊nh ph∂i chÃn th™m mÈt c∏i gh’ xa l´ng cÚ Î cˆa tÒ Æ“ phflng mÃo, v◊ Æ∑ nhi“u l«n gia Æ◊nh ch¯ng ki’n c∂nh hai con mÃo: mÈt

MÃo trÃo

C¢Y CAU

T

Ëi 30 T’t, sau khi li™n hoan t†t ni™n xong, anh em trong ti”u ÆÈi t´i chuy”n sang ti’t mÙc v®n ngh÷ chÍ Æ„n giao thıa. Ti”u ÆÈi tr≠Îng n„i vÌi anh em: - ChÛng ta Æang chu»n bfi b≠Ìc sang n®m T©n M∑o - n®m con MÃo. Nh©n Æ©y t´i xin Ɖc cho anh em nghe m†y c©u ca dao x≠a: {Con mÃo mµy trÃo c©y cau H·i th®m chÛ chuÈt Æi Æ©u væng nhµ?

ChÛ chuÈt Æi chÓ Æµng xa Mua mæm mua muËi giÁ cha con mÃo}.

Ti”u ÆÈi tr≠Îng n„i ti’p: - C∏c ÆÂng ch› hi”u th’ nµo v“ c©u ca dao tr™n. H∑y ph∏t bi”u ngæn g‰n, sÛc t›ch vµ ÆÈc Æ∏o.

M‰i ng≠Íi Æ“u thi nhau ph∏t bi”u. CuËi cÔng nghi™ng v“ hai {tr≠Íng ph∏i} nh≠ sau: ≥ ki’n th¯ nh†t: Qua m†y c©u ca dao nµy, ng≠Íi ta th†y con mÃo lµ mÈt {g∑ Æπo Ưc gi∂}, n„ Æfinh t©m bæt chuÈt Æ” ®n thfit nh≠ng th†y chuÈt kh´ng Î trong hang, n„ lπi gi∂ vÍ lµ Æ’n h·i th®m: {ChÛ chuÈt Æi Æ©u væng nhµ?}. Gi‰ng mÃo thÀt ng‰t ngµo. Cfln chuÈt Æi chÓ mua g◊, ch¯{mua mæm mua muËi} lµ nh˜ng th¯ Æ” tËng ti‘n kŒ Æ∏ng ghät, kh´ng ph∂i lµ th¯ g◊ qu˝ b∏u, lπi n„i lµ Æ” {giÁ cha con mÃo} th◊ ÆÛng lµ mÈt ti’ng chˆi. ≥ ki’n th¯ hai: ChuÈt vµ mÃo lµ hai con vÀt t≠Îng lµ kŒ thÔ truy“n ki’p cÒa nhau

nh≠ng lπi sËng vÌi nhau r†t th©n thi÷n, t◊nh ngh‹a. Con mÃo {trÃo c©y cau} Æ’n ch¨i nhµ chuÈt, {h·i th®m chÛ chuÈt Æi Æ©u væng nhµ?} th” hi÷n s˘ quan t©m {t◊nh lµng, ngh‹a x„m}. ChÛ chuÈt sËng cÚng r†t t◊nh ngh‹a, chÛ v…n nhÌ ngµy m†t cÒa cha chÛ mÃo, c†t c´ng {Æi chÓ Æµng xa} Æ” {mua mæm mua muËi} v“ g„p giÁ, ÆÛng lµ {ngh‹a tˆ lµ ngh‹a tÀn}!

Cfln bπn, bπn ch‰n ˝ ki’n nµo? Ho∆c lµ bπn c„ ˝ ki’n kh∏c? ❑ ✑ ßÖNG VIåT THûY

Minh h‰a Hoµng Hi÷p

con Æ»y, mÈt con käo c∏nh cÒa tÒ lπnh Æ” ®n vÙng! Tr≠Ìc Æ„, vi÷c gia Æ◊nh m†t c©n thfit, Æ‹a c∏ r∏n... lµ chuy÷n th≠Íng. Th’ nh≠ng, ´ng bµ cÙ v…n r†t qu˝ m†y con mÃo nµy, v◊ Æ∑ m†y l«n c„ ræn bfl vµo nhµ (sau nhµ ´ng bµ lµ mÈt ÆÂi c©y um tÔm), nh˜ng con mÃo nµy Æ“u ph∏t hi÷n, k™u gµo, cµo c†u Æ∏nh ÆÈng Æ” chÒ nhµ bi’t mµ Æ∏nh bæt.

Lπi c„ nh˜ng con mÃo kh´ng nh˜ng kh´ng ®n vÙng cÒa chÒ mµ cfln bi’t t◊m ki’m mi’ng ngon v“ cho nhµ chÒ. Bµ cÙ ß∆ng Thfi Th©n Î vÔng qu™ Tam K˙, Qu∂ng Nam Æ∑ c„ mÈt con mÃo {hi’u th∂o} nh≠ vÀy. Tı khi bi’t s®n mÂi, bæt chuÈt, c¯ chıng d®m b˜a, nˆa th∏ng, con mÃo vªn cÒa nhµ bµ cÙ lπi mang v“ cho bµ cÙ mÈt con c∏ trµu lÌn. Con mÃo kh´n ngoan nµy bi’t rªng trong sË nh˜ng loµi c∏ mµ n„ bæt Æ≠Óc Î ruÈng ÆÂng, c„ con c∏ trµu lµ qu˝ h¨n. Ph∏t huy {chi’n qu∂}, v“ sau con mÃo vªn nµy sinh h≠... ®n trÈm c∂ thfit cÒa hµng x„m n™n bfi h‰ b…y thuËc ch’t.

Tai cÒa mÃo r†t kh·e. Ta chÿ c«n x∏ch tai lµ nh†c Æ≠Óc c∂ con mÃo dÔ r†t to. Ng≠Íi ta Æ∑ nghi™n c¯u rªng mÁi c∏i tai cÒa mÈt con mÃo c„ tÌi 32 c¨ ri™ng bi÷t, t≠¨ng t˘ nh≠ c∏nh tay cÒa l˘c s‹ cˆ tπ!

Vµo nh˜ng Æ™m cÒa Æ«u mÔa Æ´ng, nhi“u khi Æang ngÒ ta chÓt tÿnh gi†c vµ r†t kh„ chfiu v“ ti’ng k™u cÒa mÃo. N„ k™u gµo th∂m thi’t. ß„ ch›nh lµ mÔa mÃo ÆÈng dÙc, ch›nh x∏c h¨n lµ mÃo c∏i ÆÈng dÙc. Kh∏c vÌi mÈt sË loµi vÀt kh∏c, Î loµi mÃo, vi÷c ch‰n {ÆËi t≠Óng} lµ do con c∏i chÒ ÆÈng. Vµo Æ«u k˙ ÆÈng Æ˘c, c∏c nµng mÃo c„ nh˜ng trfl bi”u di‘n Æ” g‰i Æ˘c r†t huy™n n∏o, nh≠ng lπi kh´ng vÈi cho c∏c con Æ˘c x∏n lπi g«n. Con Æ˘c nµo qu∏ h®ng x´ng lπi, sœ nhÀn l†y nh˜ng c∏i t∏t, mÈt ÆÈng t∏c t˘ v÷ r†t Æ∆c tr≠ng cÒa giËng mÃo; con c∏i sœ chπy ra xa vµ lπi lµm nh˜ng ÆÈng t∏c g‰i bπn cÒa n„. C¯ nh≠ th’ cho Æ’n khi n„ t◊m Æ≠Óc mÈt con Æ˘c ≠ng ˝, tin cÀy vµ ÆÂng ˝ chuy÷n ∏i ©n. ß„ lµ lÛc con mÃo c∏i ph∂i chfiu Æ˘ng nÁi Æau gh™ gÌm, nh≠ng lπi c„ t∏c dÙng käo theo s˘ rÙng tr¯ng chıng mÈt ngµy sau Æ„. Nh≠ vÀy, ph∂i qua nhi“u l«n phÒ, vµ l«n nµo cÚng ph∂i Æau ÆÌn, mÃo c∏i mÌi thÙ thai. Do mÃo c∏i c„ quy“n ch‰n l˘a mÈt ho∆c nhi“u mÃo Æ˘c, vÀy n™n b«y mÃo con sinh ra th≠Íng ÆÒ loπi mµu, nhfi th” c„, tam th” c„, vµng c„, Æen c„,... C∏c nhµ khoa h‰c g‰i Æ„ lµ hi÷n t≠Óng {si™u sinh s∂n}.

Nh©n dfip xu©n T©n M∑o - 2011, xin g„p nh∆t, t∂n mπn mÈt sË chuy÷n nh≠ vÀy v“ loµi {ti”u hÊ}, mÈt con vÀt r†t th©n thi’t cÒa con ng≠Íi Æ” phÙc vÙ bπn Ɖc. ❑

★ 093

xu©n

T©nM∑o 2011

Chi’c b∏nh ch≠ng vµ nh˜ng

Minh h‰a Kh∏nh Duy

D

LÉ TH¶

πo †y (n®m 1974) ƨn vfi t´i Æ„ng qu©n Î vÔng rıng nÛi Mai S≠u - Bæc Giang. Xa qu∏n, chÓ nh≠ng lπi g«n mÈt b∂n. Ngay buÊi h‰c Æ«u ti™n cÒa chÛng t´i Î thao tr≠Íng, giÍ gi∂i lao c„ mÈt bµ mã Æ«u ÆÈi thÛng tı ph›a b∂n Æi tÌi. ß∆t thÛng b∏nh ch≠ng xuËng, mã c≠Íi vÌi chÛng t´i nh≠ Æ∑ th©n quen tı l©u. Mã b∂o: - °n b∏nh Æi c∏c con.

V©y quanh mã, tÙi l›nh mÌi chÛng t´i ai cÚng dà d∆t bœn lœn kh´ng d∏m h·i mua. H’t nh◊n mã, chÛng t´i lπi nh◊n c∏n bÈ khung th®m dfl. Trung ÆÈi tr≠Îng cÒa chÛng t´i giÌi thi÷u: - ß©y lµ mã Vi÷t, nhµ Î trong b∂n Æ∑ b∏n b∏nh ch≠ng Î Æ©y l©u.

B∏nh cÒa mã ngon læm, gi∏ rŒ th´i, 5 hµo mÈt c∏i. ßÂng ch› nµo muËn ®n th◊ mua.

VŒ dà d∆t, bœn lœn bi’n m†t, chÛng t´i cÔng c≠Íi vui.

RÂi hµng chÙc c∏nh tay Æ≠a vµo thÛng b∏nh cÒa mã. ThÛng b∏nh v¨i hºn. °n xong m‰i ng≠Íi Æ“u t˘ gi∏c b· ti“n vµo thÛng b∏nh cho mã. Mã lπi ti’p tÙc Æi b∏n cho trung ÆÈi kh∏c. Vµ c¯ nhi“u l«n nh≠ vÀy. C„ mÈt l«n kh´ng ai b∂o ai nh≠ng lπi trÔng l∆p mÈt c∏ch k˙ lπ. GiÍ gi∂i lao, mã ÆÈi thÛng b∏nh

094 ★

✑ L£ NGñC L¶•NG

ch≠ng tÌi. Mã vıa Æ∆t thÛng b∏nh xuËng b∑i c·, hµng chÙc c∏nh tay thfl vµo thÛng nh∏o nhµo n©ng l™n hπ xuËng nh˜ng chi’c b∏nh.

Nh≠ng chÿ c„ 5, 6 chi’n s‹ ngÂi b„c b∏nh ®n tπi chÁ. Cfln lπi ngÂi t∂n ra xung quanh b∑i c·, mÁi ng≠Íi nh◊n Æi mÈt h≠Ìng vŒ m∆t t≠ l˘. ß’n khi kh´ng cfln ai ®n n˜a, nh≠ng chÿ th†y m†y ÆÂng bπc trong thÛng. Mã chÓt hi”u, mã c≠Íi b∂o: - C∏c con tÀp Æi, mã sang b™n kia b∏n nËt cho chÛng n„.

Mã ÆÈi thÛng ra Æi. Trong lflng m‰i ng≠Íi ai n†y Æ“u ∏y n∏y. Sao mã kh´ng mæng chÛng t´i ? Vµ d‹ nhi™n chÛng t´i kh´ng ai b∂o ai, b› mÀt lºng l∆ng thanh to∏n {s∂n ph»m} cÒa m◊nh. H´m sau mã lπi Æ’n. T´i mπnh dπn lπi g«n mã cÛi Æ«u, gi‰ng hËi lÁi: {Th≠a mã, h´m qua chÛng con tr„t lÏ...}. Mã c≠Íi, ´m Æ«u t´i gi‰ng ©u y’m: - Kh´ng sao Æ©u. Mã cÚng c„ con Æang Î bÈ ÆÈi nh≠ c∏c con.

Mã hi”u c∏c con mµ. °n b∏nh n˜a Æi c∏c con.

Th’ lµ nh˜ng c∏nh tay lπi nhÈn nhfip trong thÛng b∏nh cÒa mã. V◊ s˘ vi÷c h´m Æ„ mµ chÛng t´i bfi ki”m Æi”m mÈt trÀn ra trfl.

Chi“u 30 T’t n®m †y, mã vµ c∏c c´ g∏i b∂n vµo th®m ƨn vfi chÛng t´i. C¯ mÁi su†t b∏nh ch≠ng t∆ng chÛng t´i, lπi th†y

cµi mÈt l∏ th≠. Sau ph«n nÈi dung th®m h·i, ÆÈng vi™n, gˆi gæm, cuËi mÁi l∏ th≠ Æ“u c„ hai c©u th¨: T∆ng anh chi’c b∏nh ch≠ng xanh Anh ®n Æ” nhÌ. {Mã dµnh cho con}.

ChÛng t´i Ɖc th≠, c∏c c´ g∏i b∂n nh◊n chÛng t´i c≠Íi tÒm tÿm, m∆t chÛng t´i Æ· bıng! T◊m hi”u, chÛng t´i Æ≠Óc bi’t, mã Æ∑ Æem chuy÷n Î thao tr≠Íng b˜a n‰ sinh hoπt vÌi d©n b∂n vµ vÀn ÆÈng vi’t th≠ th®m h·i, t∆ng quµ. Th’ mÌi bi’t hÀu ph≠¨ng bao dung ÆÈ l≠Óng vµ t©m l˝ bi’t chıng nµo.

TËi h´m Æ„ chÛng t´i Æ„n giao thıa, h∏i hoa d©n chÒ h’t s¯c vui vŒ, cfln mÎ th™m chuy™n mÙc {Di‘n Ƶn v“ qu™ h≠¨ng}. ❑

QuËc t’ CHû TëCH ASEAN 2010 THÄNH C§NG LõN NHƒT V≈ C§NG TÉC ߡI NGOÑI CûA VIåT NAM TRONG N°M 2010 ✑ NGUYŸN ß°NG SONG

❱ H G≠¨m trong Æ™m. Ånh Lan Ph≠¨ng ★ 095

 QuËc t’

VÌi vi÷c Æ∂m nhi÷m xu†t sæc c≠¨ng vfi ChÒ tfich ASEAN 2010, Vi÷t Nam Æ∑ c„ nh˜ng Æ„ng g„p t›ch c˘c vµ s∏ng tπo, vıa thÛc Æ»y th˘c hi÷n c∏c mÙc ti™u chung cÒa ASEAN vıa n©ng cao vai trfl, vfi th’ cÒa ASEAN tr™n tr≠Íng quËc t’.

S˘ ki÷n tr‰ng Æπi nµy Æ∑ g„p ph«n n©ng cao vai trfl vµ vfi th’ quËc t’ cÒa Vi÷t Nam, Æ“ cao h◊nh ∂nh mÈt n≠Ìc Vi÷t Nam ÆÊi mÌi vµ n®ng ÆÈng, c„ Æ≠Íng lËi ÆËi ngoπi ÆÈc lÀp, t˘ chÒ, hfla b◊nh, hÓp t∏c vµ ph∏t tri”n.

T

ı ngµy 1-1-2010, Vi÷t Nam Æ∂m nhÀn c≠¨ng vfi ChÒ tfich ASEAN 2010, vÌi nhi÷m vÙ hµng Æ«u lµ Æ»y mπnh hµnh ÆÈng vµ hi÷n th˘c h„a nh˜ng mÙc ti™u vµ th·a thuÀn Æ∑ Æ“ ra cÒa T«m nh◊n vµ LÈ tr◊nh h≠Ìng tÌi h◊nh thµnh CÈng ÆÂng ASEAN vµo n®m 2015. Ch‰n chÒ Æ“ {H≠Ìng tÌi CÈng ÆÂng ASEAN: Tı t«m nh◊n tÌi hµnh ÆÈng}, Vi÷t Nam x∏c Æfinh ≠u ti™n g„p ph«n t®ng c≠Íng Æoµn k’t vµ li™n k’t ASEAN, th˘c hi÷n hi÷u qu∂ Hi’n ch≠¨ng ASEAN vµ LÈ tr◊nh x©y d˘ng CÈng ÆÂng ASEAN; mÎ rÈng vµ lµm s©u sæc th™m quan h÷ hÓp t∏c gi˜a ASEAN vÌi c∏c b™n ÆËi t∏c. ß” th˘c hi÷n tËt nhi÷m vÙ ChÒ tfich ASEAN 2010, Vi÷t Nam Æ∑ chÒ ÆÈng Æ“ xu†t c∏c s∏ng ki’n thi’t th˘c vµ bi÷n ph∏p phÔ hÓp Æ” t®ng c≠Íng Æoµn k’t vµ hÓp t∏c trong ASEAN cÚng nh≠ quan h÷ gi˜a ASEAN vÌi c∏c ÆËi t∏c. Ch›nh v◊ vÀy, dÔ t›nh ch†t c´ng vi÷c kh∏ ph¯c tπp, khËi l≠Óng c´ng vi÷c r†t lÌn, nh≠ng n®m ChÒ tfich ASEAN cÒa Vi÷t Nam Æ∑ di‘n ra thæng lÓi vÌi vi÷c Vi÷t Nam tÊ ch¯c vµ chÒ tr◊ thµnh c´ng hai hÈi nghfi c†p cao (16 vµ 17) cÔng nhi“u hÈi nghfi c†p bÈ tr≠Îng vµ quan ch¯c cao c†p.

HÈi nghfi c†p cao ASEAN 16 di‘n ra tı ngµy 8 Æ’n ngµy 9-42010 tπi Hµ NÈi. Trong bËi c∂nh ASEAN Æang chuy”n mπnh sang giai

096 ★

Æoπn ph∏t tri”n mÌi ti’n tÌi CÈng ÆÂng ASEAN vµo n®m 2015 vµ ch›nh th¯c Æi vµo hoπt ÆÈng theo khu´n khÊ ph∏p l› cÒa Hi’n ch≠¨ng ASEAN, HÈi nghfi Æ∑ Æπt nh˜ng k’t qu∂ quan tr‰ng: MÈt lµ, c∏c nhµ l∑nh Æπo ASEAN Æ∑ th” hi÷n quy’t t©m mπnh mœ trong vi÷c tri”n khai c„ hi÷u qu∂ vµ ÆÛng ti’n ÆÈ LÈ tr◊nh x©y d˘ng CÈng ÆÂng ASEAN vµ Æ≠a Hi’n ch≠¨ng ASEAN th˘c s˘ Æi vµo cuÈc sËng. V“ x©y d˘ng CÈng ÆÂng, c«n nghi™m tÛc th˘c hi÷n c∏c th·a thuÀn vµ mÙc ti™u Æ∑ Æ“ ra; b∂o Æ∂m c∏c nguÂn l˘c c«n thi’t; t®ng c≠Íng bi÷n ph∏p phËi hÓp th˘c hi÷n Î c∂ t«m khu v˘c cÚng nh≠ Î mÁi n≠Ìc thµnh vi™n; x©y d˘ng mÈt CÈng ÆÂng ASEAN cÔng ÆÔm b‰c, chia sŒ vµ giµu b∂n sæc. V“ th˘c hi÷n Hi’n ch≠¨ng, c«n tÀp trung Ên Æfinh tÊ ch¯c vµ Æ≠a bÈ m∏y mÌi cÒa ASEAN Æi vµo hoπt ÆÈng; c∂i ti’n ph≠¨ng th¯c lµm vi÷c vµ n©ng cao hi÷u qu∂ phËi hÓp; hoµn thi÷n khung ph∏p l› cÒa ASEAN. Hai lµ, Æ“ ra c∏c cam k’t vµ hµnh ÆÈng thi’t th˘c nhªm t®ng c≠Íng hÓp t∏c ¯ng ph„ vÌi c∏c th∏ch th¯c Æang nÊi l™n. C∏c nhµ l∑nh Æπo ASEAN Æ∑ ra tuy™n bË chung v“ thÛc Æ»y phÙc hÂi kinh t’ vµ ph∏t tri”n b“n v˜ng, tuy™n bË chung v“ hÓp t∏c ¯ng ph„ vÌi bi’n ÆÊi kh› hÀu.

Ba lµ, quy’t t©m duy tr◊ vµ t®ng c≠Íng vai trfl trung t©m cÒa ASEAN Î khu v˘c bªng vi÷c t®ng c≠Íng Æoµn k’t, li™n k’t vµ x©y d˘ng CÈng ÆÂng, n©ng cao t›nh chÒ ÆÈng cÒa ASEAN tr≠Ìc nh˜ng bi’n chuy”n nhanh ch„ng cÒa t◊nh h◊nh khu v˘c vµ quËc t’. ASEAN nh†t tr› cao Òng hÈ Vi÷t Nam vÌi t≠ c∏ch ChÒ tfich ASEAN 10 d˘ HÈi nghfi c†p cao G20 vµ ChÒ tfich ASEAN sœ ti’p tÙc tham d˘ G20 trong c∏c n®m ti’p theo nh≠ mÈt c¨ ch’ th≠Íng xuy™n.

BËn lµ, Æπt Æ≠Óc s˘ ÆÂng thuÀn vµ nh†t tr› cao v“ c∏c Æfinh h≠Ìng ≠u ti™n cÒa ASEAN nh≠ Vi÷t Nam Æ∑ Æ“ xu†t trong n®m 2010 vµ trong nh˜ng ch∆ng Æ≠Íng ti’p theo h≠Ìng tÌi n®m 2015 theo chÒ Æ“ H≠Ìng tÌi CÈng ÆÂng ASEAN: Tı t«m nh◊n tÌi hµnh ÆÈng.

HÈi nghfi c†p cao ASEAN 17 di‘n ra tπi Hµ NÈi tı ngµy 28 Æ’n ngµy 30-10-2010, Æ∑ nh†t tr› th´ng qua nh˜ng nÈi dung chÒ y’u sau: Th¯ nh†t, thÛc Æ»y ti’n tr◊nh x©y d˘ng CÈng ÆÂng ASEAN t˘ c≠Íng, n®ng ÆÈng, h≠Ìng tÌi ng≠Íi d©n vµ ch®m lo cho nh©n d©n. ß∏nh gi∏ t«m quan tr‰ng cÒa vi÷c n©ng cao phÛc lÓi cho ng≠Íi d©n ASEAN n„i chung vµ phÙ n˜, trŒ em n„i ri™ng, HÈi nghfi Æ∑ th´ng qua Tuy™n bË Hµ NÈi v“ N©ng cao phÛc lÓi vµ ph∏t tri”n cho phÙ n˜ vµ trŒ em ASEAN; th´ng qua Tuy™n bË v“ Ph∏t tri”n nguÂn l˘c vµ k¸ n®ng con ng≠Íi Æ” phÙc hÂi kinh t’ vµ t®ng tr≠Îng b“n v˜ng.

Th¯ hai, th´ng qua K’ hoπch tÊng th” v“ K’t nËi ASEAN, gÂm k’t nËi ph«n c¯ng, k’t nËi th” ch’ vµ k’t nËi con ng≠Íi phÙc vÙ t®ng c≠Íng k’t nËi ASEAN vµ thÛc Æ»y k’t nËi gi˜a ASEAN vÌi khu v˘c rÈng lÌn h¨n cÒa ß´ng É v“ l©u dµi. ûy ban ßi“u phËi K’t nËi ASEAN sœ Æ≠Óc thµnh lÀp

❱ HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN mÎ rÈng l«n th¯ nh†t ngµy 12.10.2010. Ånh VÚ Quang Th∏i

Æ” Æi“u phËi vµ gi∏m s∏t vi÷c tri”n khai th˘c hi÷n K’ hoπch tÊng th”.

Th¯ ba, t∏i khºng Æfinh quy’t t©m duy tr◊ vai trfl trung t©m cÒa ASEAN trong c†u trÛc khu v˘c theo h≠Ìng vıa vıa ≠u ti™n hÈi nhÀp ASEAN, vıa t®ng c≠Íng quan h÷ ÆËi ngoπi cÒa ASEAN. Ti’p tÙc nÁ l˘c lµm s©u sæc h¨n quan h÷ cÒa ASEAN vÌi c∏c ÆËi t∏c th´ng qua c∏c khu´n khÊ, c∏c di‘n Ƶn ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ASEAN - LHQ, ARF vµ ADMM+, nhªm duy tr◊ hfla b◊nh, Ên Æfinh vµ thfinh v≠Óng Î khu v˘c. Nh†n mπnh vai trfl ÆÈng l˘c cÒa ASEAN, phËi hÓp ch∆t chœ vÌi c∏c ÆËi t∏c FTA, nhªm cÒng cË c∏c khu v˘c mÀu dfich t˘ do vÌi c∏c ÆËi t∏c +1 cÒa ASEAN vµ h≠Ìng tÌi s˘ hÈi nhÀp kinh t’ khu v˘c rÈng lÌn h¨n.

C∏c nhµ l∑nh Æπo ASEAN quy’t Æfinh ch›nh th¯c mÍi TÊng thËng Nga vµ Hoa K˙ tham gia EAS bæt Æ«u tı n®m 2011, ÆÂng thÍi n©ng c†p quan h÷ ASEAN Hµn QuËc thµnh ÆËi t∏c chi’n l≠Óc vµ n©ng c†p quan h÷ ASEAN - Hoa K˙ l™n t«m chi’n l≠Óc.

Th¯ t≠, khºng Æfinh t«m quan tr‰ng cÒa Tuy™n bË v“ c∏ch ¯ng xˆ cÒa c∏c b™n Î Bi”n ß´ng (DOC) Æ≠Óc k˝ k’t gi˜a ASEAN vµ Trung QuËc, cam k’t thÛc Æ»y hfla b◊nh vµ Ên Æfinh trong khu v˘c th´ng qua ÆËi thoπi, hÓp t∏c vµ gi∂i quy’t hfla b◊nh c∏c tranh ch†p phÔ hÓp c∏c nguy™n tæc Æ∑ Æ≠Óc thıa nhÀn rÈng r∑i cÒa luÀt ph∏p quËc t’, trong Æ„ c„ C´ng ≠Ìc cÒa LHQ v“ LuÀt bi”n (UNCLOS) n®m 1982 vµ c∏c luÀt hµng h∂i quËc t’ li™n quan kh∏c. C«n t®ng c≠Íng c∏c nÁ l˘c b∂o Æ∂m th˘c hi÷n c„ hi÷u qu∂ DOC ti’n tÌi hoµn t†t bÈ qui tæc ¯ng xˆ khu v˘c Î Bi”n ß´ng (COC).

Tr™n tinh th«n Æ„, khuy’n kh›ch ti’p tÙc tham v†n gi˜a ASEAN vµ Trung QuËc, trong Æ„ c„ vi÷c sÌm tri÷u tÀp lπi cuÈc h‰p quan ch¯c c†p cao ASEAN - Trung QuËc v“ DOC. Trong khu´n khÊ n®m ChÒ tfich ASEAN 2010, trong c∏c ngµy 11 vµ 1210-2010, Vi÷t Nam Æ∑ chÒ tr◊ HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN mÎ rÈng (ADMM+) l«n th¯ nh†t. Tham d˘ HÈi nghfi c„ BÈ tr≠Îng QuËc phflng, Æπi di÷n BÈ tr≠Îng QuËc phflng 10 n≠Ìc

ASEAN vµ 8 n≠Ìc ÆËi thoπi gÂm Nga, Trung QuËc, Hµn QuËc, NhÀt B∂n, ƒn ßÈ, Australia, New Zealand vµ M¸, cÔng ßoµn Ban th≠ k˝ ASEAN. VÌi chÒ Æ“ ADMM+: HÓp t∏c chi’n l≠Óc v◊ hfla b◊nh, Ên Æfinh vµ ph∏t tri”n Î khu v˘c, HÈi nghfi Æ∑ th∂o luÀn vµ bµy t· quan t©m tr™n r†t nhi“u l‹nh v˘c an ninh truy“n thËng, phi truy“n thËng; th∂o luÀn tr™n nguy™n tæc ÆÂng thuÀn vµ x∏c Æfinh c∏c l‹nh v˘c hÓp t∏c ≠u ti™n gÂm: hÁ trÓ nh©n Æπo vµ c¯u trÓ th∂m h‰a; an ninh bi”n; chËng khÒng bË; qu©n y; hoπt ÆÈng g◊n gi˜ hfla b◊nh...

ADMM+ l«n Æ«u ti™n Æ∑ thËng nh†t Æ≠Óc nh˜ng v†n Æ“ c¨ b∂n li™n quan tÌi nguy™n tæc, c¨ ch’ vÀn hµnh, Æfinh h≠Ìng hÓp t∏c cÒa di‘n Ƶn, mµ quan tr‰ng nh†t lµ: cÔng nhau hÓp t∏c v◊ hfla b◊nh, an ninh vµ thfinh v≠Óng chung trong khu v˘c. ADMM+ sœ do ASEAN Æ„ng vai trfl trung t©m, hoπt ÆÈng theo c∏c nguy™n tæc c¨ b∂n cÒa ASEAN lµ t´n tr‰ng ÆÈc lÀp, chÒ quy“n, kh´ng can thi÷p, tham v†n vµ ÆÂng thuÀn... HÈi nghfi Æ∑ th´ng qua Tuy™n bË chung Hµ NÈi, trong Æ„ n™u r‚ th∏ch th¯c an ninh hi÷n nay Î khu v˘c vµ s˘ c«n thi’t ph∂i hÓp t∏c quËc phflng gi˜a c∏c n≠Ìc trong khu v˘c; x∏c Æfinh r‚ vi÷c thi’t lÀp (ADMM+) lµ mÈt bÈ phÀn chÒ chËt cÒa c†u trÛc an ninh trong khu v˘c.

HÈi nghfi ADMM+ l«n th¯ nh†t do Vi÷t Nam Æ®ng cai lµ mÈt d†u mËc quan tr‰ng trong lfich sˆ cÒa ASEAN. L«n Æ«u ti™n trong lfich sˆ, 18 BÈ tr≠Îng QuËc phflng - trong Æ„ c„ nh˜ng c≠Íng quËc, ngÂi lπi vÌi nhau kh´ng ph∂i bµn v“ chi’n tranh mµ bµn v“ bi÷n ph∏p hfla b◊nh, an ninh. Thµnh c´ng cÒa HÈi nghfi Æ∆t n“n m„ng cho hÓp t∏c mÎ rÈng h¨n n˜a gi˜a ASEAN vÌi c∏c ÆËi t∏c chÒ chËt trong c∏c l‹nh v˘c quËc phflng - an ninh trong nh˜ng n®m tÌi.

D≠ luÀn quËc t’ Æ∏nh gi∏ cao vai

trfl cÒa Vi÷t Nam tr™n c≠¨ng vfi ChÒ tfich ASEAN 2010. TÊng Th≠ k˝ LHQ Ban Ki Moon hoan ngh™nh vi÷c Vi÷t Nam Æ∂m nhi÷m c≠¨ng vfi nµy vµ tÊ ch¯c thµnh c´ng c∏c hÈi nghfi trong n®m. TÊng Th≠ k˝ ASEAN Surin Pitsuvan cho rªng, Vi÷t Nam Æ∑ Æ„ng g„p quan tr‰ng cho s˘ ph∏t tri”n cÒa ASEAN, giÛp ASEAN tri”n khai thµnh c´ng nhi“u l‹nh v˘c hÓp t∏c, trong Æ„ c„ vi÷c mÎ rÈng vµ lµm s©u sæc quan h÷ hÓp t∏c cÒa ASEAN vÌi c∏c ÆËi t∏c b™n ngoµi. TÊng thËng Indonesia Susilo Bambang chÛc mıng Vi÷t Nam Æ∑ hoµn thµnh xu†t sæc vai trfl ChÒ tfich ASEAN 2010, Æ≠a c∏c quËc gia x›ch g«n nhau h¨n, h≠Ìng tÌi x©y d˘ng CÈng ÆÂng ASEAN vµo n®m 2015. QuËc v≠¨ng Brunei Hassanal Bolkiah Æ∏nh gi∏, Vi÷t Nam Æ∑ th” hi÷n Æ≠Óc vai trfl vµ tr∏ch nhi÷m cÒa m◊nh tr™n c≠¨ng vfi ChÒ tfich; c∏c nÈi dung mµ Vi÷t Nam Æ≠a ra Æπt Æ≠Óc ÆÂng thuÀn vµ th´ng qua nhanh, ch¯ng t· vai trfl vµ s˘ Æi“u phËi cÒa Vi÷t Nam lµ r†t tËt.

VÌi vi÷c Æ∂m nhi÷m xu†t sæc c≠¨ng vfi ChÒ tfich ASEAN 2010, Vi÷t Nam Æ∑ c„ nh˜ng Æ„ng g„p t›ch c˘c vµ s∏ng tπo, vıa thÛc Æ»y th˘c hi÷n c∏c mÙc ti™u chung cÒa ASEAN vıa n©ng cao vai trfl, vfi th’ cÒa ASEAN tr™n tr≠Íng quËc t’. S˘ ki÷n tr‰ng Æπi nµy Æ∑ g„p ph«n n©ng cao vai trfl vµ vfi th’ quËc t’ cÒa Vi÷t Nam, Æ“ cao h◊nh ∂nh mÈt n≠Ìc Vi÷t Nam ÆÊi mÌi vµ n®ng ÆÈng, c„ Æ≠Íng lËi ÆËi ngoπi ÆÈc lÀp, t˘ chÒ, hfla b◊nh, hÓp t∏c vµ ph∏t tri”n. N®m ASEAN do Vi÷t Nam lµm ChÒ tfich Æπt k’t qu∂ r˘c rÏ lµ thµnh c´ng lÌn nh†t trong hoπt ÆÈng ÆËi ngoπi cÒa Vi÷t Nam trong n®m 2010. ❑

★ 097

 QuËc t’

MüI HÅO VñNG

ßIÕM TRƒN GI~ HÅI TRçNH HUY⁄T MÑCH T\ ¢U SANG É

M

Úi H∂o V‰ng nªm Î bÍ bi”n ph›a nam CÈng hfla Nam Phi. Tr≠Ìc Æ©y ng≠Íi ta v…n l«m t≠Îng mÚi H∂o V‰ng lµ Æi”m c˘c nam cÒa lÙc Æfia ch©u Phi, lµ n¨i giao hfla gi˜a ßπi T©y D≠¨ng vµ ƒn ßÈ D≠¨ng. Tr™n th˘c t’, Æi”m c˘c nam cÒa lÙc Æfia ch©u Phi lµ mÈt mÚi kh∏c c„ t™n lµ Agulhas, c∏ch mÚi H∂o V‰ng 150km v“ ph›a Æ´ng Æ´ng nam.

Cfln vfi tr› giao hfla gi˜a ßπi T©y D≠¨ng vµ

098 ★

✑ HÅI L£

ƒn ßÈ D≠¨ng lπi lµ n¨i g∆p gÏ gi˜a dflng bi”n n„ng Agulhas vµ dflng bi”n lπnh Benguela.

Vfi tr› nµy kh´ng cË Æfinh mµ tÔy thuÈc vµo s˘ thay ÆÊi cÒa c∏c dflng bi”n nµy hµng n®m, nh≠ng Æi”m g∆p nhau cÒa hai Æπi d≠¨ng lu´n nªm gi˜a mÚi Agulhas vµ mÚi Point - c∏ch mÚi H∂o V‰ng kho∂ng 1km v“ ph›a Æ´ng.

NguÂn gËc c∏i t™n H∂o V‰ng gæn li“n vÌi qu∏ tr◊nh th∏m hi”m vflng quanh th’ giÌi t◊m ki’m nguÂn tµi nguy™n mÌi cÒa nh˜ng ng≠Íi B ߵo Nha. N®m 1488, nhµ th∏m hi”m v‹ Æπi ng≠Íi B ߵo Nha Bartolomeu Dias lµ ng≠Íi ph≠¨ng T©y Æ«u ti™n d…n ÆÈi

thuy“n cÒa m◊nh Æi qua mÚi Ɔt nµy, mÎ ra con Æ≠Íng hµng h∂i cho Æ’ ch’ B ߵo Nha lÛc Æ„ x©m chi’m vµ khai th∏c tµi nguy™n, h≠¨ng li÷u phong phÛ Î ƒn ßÈ vµ vÔng Vi‘n ß´ng. Qu∏ tr◊nh di chuy”n tr™n bi”n tı B ߵo Nha Æ’n vÔng c˘c nam cÒa ch©u Phi v´ cÔng v†t v∂ vµ khæc nghi÷t, Æ’n khu v˘c nµy th◊ thuy“n bà lπi li™n tÙc g∆p c∏c c¨n b∑o t∏p, s„ng gi„ d˜ dÈi (nguy™n nh©n do ph›a nam mÚi H∂o V‰ng c„ gi„ t©y thÊi mπnh, tr™n m∆t bi”n rÈng m™nh m´ng kh´ng c„ g◊ che chæn n™n lµm s„ng to nÊi dÀy)... Ch›nh v◊ vÀy Bartolomeu Dias Æ∑ g‰i Æi”m mµ ´ng cho rªng c˘c nam cÒa lÙc Æfia ch©u Phi lµ

❱ MÚi H∂o V‰ng trÎ thµnh Æi”m du lfich nÊi ti’ng cÒa Nam Phi.

mÚi B∑o t∏p (Cape of Storm). Tuy nhi™n, vÌi vi÷c t◊m ra mÚi Ɔt nµy, B ߵo Nha cÚng Æ∑ t◊m ra con Æ≠Íng mÎ mang vi÷c khai th∏c tµi nguy™n vµ thuÈc Æfia sang ƒn ßÈ vµ Vi‘n ß´ng, n™n vua John II cÒa B ߵo Nha Æ∑ Æ∆t lπi t™n cho mÚi Ɔt nµy lµ mÚi H∂o V‰ng.

Ngoµi ra, theo lÈ tr◊nh hµng h∂i tı ch©u ¢u sang Vi‘n ß´ng th◊ sau khi v≠Ót qua mÚi nµy, tµu bà bæt Æ«u ÆÊi h≠Ìng di chuy”n tı ph›a nam sang ph›a Æ´ng, Æi“u nµy cÚng c„ ngh‹a lµ nh˜ng ng≠Íi chÃo thuy“n gËc ƒn tr™n c∏c tµu bu´n cÒa B ߵo Nha c∂m th†y vi÷c Æ≠Óc trÎ v“ nhµ Æ’n g«n h¨n, n™n h‰ cÚng g‰i Æ©y lµ mÚi H∂o V‰ng.

MÚi H∂o V‰ng lµ Æi”m tr†n gi˜ tr‰ng y’u cÒa tuy’n Æ≠Íng hµng h∂i quan tr‰ng tı ch©u ¢u sang ƒn ßÈ vµ Vi‘n ß´ng. Tr≠Ìc n®m 1869, t¯c lµ tr≠Ìc khi k™nh Ƶo Suez Æ≠Óc x©y d˘ng th◊ mÚi H∂o V‰ng lµ con Æ≠Íng hµng h∂i duy nh†t nËi li“n gi˜a ch©u ¢u vÌi ch©u É. Ch›nh v◊ vÀy, n„ nhanh ch„ng trÎ thµnh tuy’n Æ≠Íng hµng h∂i bÀn rÈn nh†t. T†t c∂ tµu thuy“n cÒa c∏c c´ng ty khai th∏c thuÈc Æfia ß´ng ƒn cÒa c∏c n≠Ìc Hµ Lan, B ߵo Nha, Anh, Ph∏p Æ“u Æi qua con Æ≠Íng nµy. NguÂn h≠¨ng li÷u, v∂i v„c qu˝ hi’m cÒa c∏c n≠Ìc Vi‘n ß´ng cÚng Æ≠Óc chuy™n chÎ v“ ch©u ¢u qua tuy’n Æ≠Íng bi”n nµy. Sau khi c„ k™nh Ƶo Suez, trong thÍi gian Æ«u chÿ c„ c∏c tµu vıa vµ nh· mÌi c„ th” Æi qua k™nh Ƶo vµ giao th´ng qua con k™nh nµy cÚng bfi ∂nh h≠Îng nhi“u bÎi t◊nh h◊nh ch›nh trfi b†t Ên trong khu v˘c, n™n con Æ≠Íng hµng h∂i qua mÚi H∂o V‰ng v…n lµ mÈt con Æ≠Íng huy’t mπch. Ngµy nay, mÁi n®m c„ kho∂ng 40.000 tµu bà qua lπi mÚi H∂o V‰ng, trong Æ„ mÈt nˆa lµ tµu nhÀp kh»u x®ng d«u T©y ¢u, mÈt ph«n t≠ lµ tµu cÒa M¸.

MÚi H∂o V‰ng nªm trong khu b∂o tÂn thi™n nhi™n hoang d∑ - bao gÂm g«n nh≠ toµn bÈ ph›a nam b∏n Æ∂o Cape - n¨i c„ nhi“u nÛi Æ∏ gÀp gh“nh vµ c∂ c∏c b∑i bi”n

phºng l∆ng. Phong c∂nh tuy÷t Æãp n¨i Æ©y ch≠a bfi con ng≠Íi tµn ph∏ vµ h«u nh≠ bi’n ÆÊi r†t ›t trong vflng 500 n®m qua, k” tı khi ng≠Íi ch©u ¢u bæt Æ«u Æ” mæt tÌi vÔng Ɔt nµy. ß©y lµ n¨i c≠ trÛ cÒa 250 loµi chim, tı loµi chim c∏nh cÙt Nam Phi cho tÌi c∏c loµi chim ch„c nh· sËng trong c∏c bÙi rÀm, c∏c loµi linh d≠¨ng, ræn, rÔa, thªn lªn, c∏c loµi ÆÈng vÀt c„ vÛ qu˝ hi’m nh≠ khÿ Æ«u ch„, c«y mangut, r∏i c∏, t™ gi∏c træng... N¨i Æ©y cÚng c„ r†t nhi“u Æi”m bi”u di‘n c∏ voi, h∂i c»u vµ c∏ heo.

H÷ th˘c vÀt Î b∏n Æ∂o Cape lµ h÷ th˘c vÀt phong phÛ nh†t trong sË 6 qu«n th” th˘c vÀt cÒa th’ giÌi, gÂm 11.000 loµi th˘c vÀt b∂n Æfia, trong sË Æ„ nhi“u loµi kh´ng cfln tÂn tπi Î c∏c n¨i kh∏c tr™n th’ giÌi. ßi tı mÚi H∂o V‰ng theo quËc lÈ v“ ph›a bæc kho∂ng 50km sœ g∆p Cape Town,

thµnh phË c∂ng nÊi ti’ng cÒa Nam Phi. Thµnh phË nªm t˘a l≠ng vµo nÛi Yi Tebuer, s∏t b™n mäp n≠Ìc vfinh Tebuer. NÛi Tebuer, c„ ÆÈ cao trung b◊nh so vÌi m∆t n≠Ìc bi”n lµ 1.082m, cfln g‰i lµ {NÛi Bµn} v◊ Æÿnh nÛi nµy bªng phºng nh≠ m∆t bµn. MÔa hÃ, trÍi trong næng †m, tr™n b«u trÍi xanh thºm, nh˜ng Æ∏m m©y træng bao trÔm l™n Æÿnh nÛi, giËng nh≠ phÒ l™n {chi’c bµn} †y mÈt t†m kh®n tr∂i bµn mµu træng. Nh◊n tı xa, n„ nh≠ mÈt b¯c tranh s¨n d«u h◊nh khËi trang nh∑ t‹nh l∆ng, khi’n lflng ng≠Íi rÈng mÎ, tinh th«n s∂ng kho∏i vui t≠¨i.

Cape Town cÚng nÊi ti’ng vÌi khu b∂o tÂn thi™n nhi™n vµ ÆÈng vÀt hoang d∑. Trong sË h¨n 2.200 loµi th∂o mÈc Î Æ©y c„ tÌi h¨n 100 loπi hoa di™n v‹ Æua nhau nÎ rÈ tı th∏ng 9 n®m nay cho Æ’n th∏ng 3 n®m sau. Tı tr™n nÛi cao ngæm c∂nh hoµng h´n bu´ng xuËng m∆t bi”n kh´ng kh∏c g◊ ngæm mÈt b¯c tranh tuy÷t Æãp, hoµn h∂o.

Ngµy nay, mÚi H∂o V‰ng vµ Cape Town trÎ thµnh nh˜ng Æfia Æi”m du lfich nÊi ti’ng cÒa Nam Phi. Hµng n®m, c„ kho∂ng 5 tri÷u kh∏ch du lfich tÌi mÚi H∂o V‰ng.

Nh˜ng vfi kh∏ch du lfich Æ’n Æ©y Æ“u muËn chÙp ∂nh c∂nh quan hÔng v‹ cÒa mÈt trong nh˜ng Æi”m c˘c Nam cÒa ch©u Phi vµ nghe nh˜ng truy“n thuy’t v“ qu∏ tr◊nh th∏m hi”m vflng quanh th’ giÌi cÒa c∏c nhµ th∏m hi”m thi™n tµi nh≠ Vasco da Gama, Bartolomeu Dias... ❑

★ 099

 QuËc t’

N®m mÌi Æ’n, ng≠Íi d©n tr™n khæp th’ giÌi Æ“u tÊ ch¯c Æ„n mıng mÈt c∏ch tr‰ng th”.

Tuy nhi™n, mÁi Ɔt n≠Ìc, mÁi d©n tÈc lπi c„ nh˜ng c∏ch chµo Æ„n r†t ri™ng.

BËn ph≠¨ng

ßïN N°M MõI

V

µo Æ™m 31-12, hµng ngµn ng≠Íi M¸ tÀp trung Î Qu∂ng tr≠Íng ThÍi Æπi. H‰ Ưng s∏t b™n nhau cÔng Æ„n chÍ kho∂nh khæc Æ«u ti™n cÒa n®m mÌi. Khi m‰i ng≠Íi cÔng h´ to Æ’n gi©y cuËi cÔng cÚng lµ lÛc mÈt qu∂ c«u thu˚ tinh lÈng l…y r¨i xuËng. LÛc qu∂ c«u chπm Ɔt lµ thÍi khæc m‰i ng≠Íi h´ vang lÍi chÛc n®m mÌi {Happy New Year} vµ ÆÂng thanh c†t l™n nh˜ng giai Æi÷u cÒa bµi h∏t truy“n thËng Auld Lang Syne, tung nh˜ng m∂nh gi†y nhi“u mµu sæc l™n trÍi.

L‘ Æ„n n®m mÌi truy“n thËng Î Æ©y bæt Æ«u tı n®m 1904. N®m Æ„, chÒ nh©n cÒa toµ nhµ sË 1 tr™n Qu∂ng tr≠Íng ThÍi Æπi Æ∑ tÊ ch¯c mÈt b˜a ti÷c tr™n Æÿnh cÒa toµ nhµ nµy. Hi÷n nay, n„c cÒa toµ nhµ v…n Æ≠Óc ch‰n lµ Æi”m Æ∆t cÒa qu∂ c«u thu˚ tinh. ● Nh˜ng ng≠Íi d©n M¸ kh´ng Æ„n n®m mÌi Î Qu∂ng tr≠Íng ThÍi Æπi th◊ Æ„n mıng n®m mÌi vÌi nh˜ng b˜a ti÷c tÊ ch¯c

100 ★

tπi gia Æ◊nh hay tÀp trung ®n uËng Î nh˜ng n¨i c´ng cÈng. Khi chu´ng ÆÂng h Æi”m ÆÛng 12 giÍ, h‰ ´m h´n nhau, nh∂y mÛa theo nh˜ng Æi÷u nhπc vui vŒ vµ cÙng ly chÛc mıng nh˜ng Æi“u tËt Æãp nh†t.

Trong l‘ Æ„n mıng n®m mÌi, nh˜ng ng≠Íi mong muËn t◊m th†y t◊nh y™u Æ›ch th˘c th≠Íng ch‰n nh˜ng bÈ qu«n ∏o mµu vµng, cfln nh˜ng ng≠Íi hy v‰ng ki’m Æ≠Óc nhi“u ti“n bπc th◊ lπi m∆c nh˜ng bÈ qu«n ∏o mµu bπc. Khi ®n uËng, h‰ cÚng ®n mÈt sË th¯c ®n nh≠ bæp c∂i, ÆÀu, hµnh, gπo, thfit lÓn muËi... vÌi hy v‰ng næm mÌi sœ g∆p nhi“u may mæn vµ hπnh phÛc. ● ô V≠¨ng quËc Anh, l‘ Æ„n n®m mÌi kh´ng Æ≠Óc tÊ ch¯c long tr‰ng nh≠ l‘ Gi∏ng sinh, nh≠ng v…n c„ nhi“u hoπt ÆÈng chÛc mıng n®m mÌi theo phong tÙc tÀp qu∏n ri™ng. Vµo Æ™m cuËi cÔng cÒa n®m cÚ, ng≠Íi ta tÙ tÀp Î Qu∂ng tr≠Íng Trafalgar vµ Piccally Circus hay quanh nh˜ng n¨i c„ th” nghe Æ≠Óc ti’ng chu´ng ÆÂng h Big Ben Î thÒ Æ´ London b∏o hi÷u mÈt n®m mÌi Æ∑ Æ’n, sau Æ„ m‰i ng≠Íi næm tay nhau h∏t

vang bµi h∏t Auld Lang Syne. ß™m giao thıa, ng≠Íi Anh mang r≠Óu vµ b∏nh ng‰t Æi chÛc t’t. Ng≠Íi Anh kh´ng g‚ cˆa mµ ti’n thºng vµo nhµ bπn bà ho∆c ng≠Íi th©n. Theo phong tÙc cÒa ng≠Íi Anh, sau giao thıa, ng≠Íi Æ«u ti™n b≠Ìc vµo nhµ x´ng Ɔt sœ b∏o hi÷u n®m mÌi tËt lµnh hay xui xŒo. N’u ng≠Íi kh∏ch Æ«u ti™n lµ Ƶn ´ng t„c Æen ho∆c lµ ng≠Íi vui vŒ, hπnh phÛc vµ giµu c„ th◊ chÒ nhµ sœ may mæn c∂ n®m. Cfln n’u ng≠Íi kh∏ch Æ«u ti™n lµ c´ g∏i t„c vµng ho∆c ng≠Íi u buÂn, nghÃo kh„, b†t hπnh th◊ chÒ nhµ sœ g∆p nhi“u kh„ kh®n trong n®m mÌi. Ng≠Íi Æ’n lµm kh∏ch trong Æ™m giao thıa tr≠Ìc khi n„i chuy÷n ph∂i cÍi lˆa b’p lfl, chÛc chÒ nhµ {mÎ cˆa g∆p may}. B˜a ti÷c Æ„n mıng n®m mÌi bæt Æ«u tı 8 giÍ tËi Æ™m giao thıa Æ’n s∏ng sÌm h´m sau mÌi k’t thÛc. Nˆa Æ™m, ng≠Íi Anh læng nghe ti’ng chu´ng nhµ thÍi ng©n vang, cÔng nhau chπm cËc, h∏t hfl vµ nh∂y mÛa trong kh´ng kh› t≠ng bıng, n∏o nhi÷t chµo Æ„n n®m mÌi. ● Trung QuËc lµ mÈt trong sË ›t

quËc gia tr™n th’ giÌi Æ„n n®m mÌi theo lfich ©m nh≠ Vi÷t Nam, Hµn QuËc.... ßËi vÌi ng≠Íi Trung QuËc, T’t Nguy™n Æ∏n c„ vai trfl r†t quan tr‰ng, lµ dfip m‰i ng≠Íi qu©y qu«n, sum h‰p vÌi ng≠Íi th©n, th’ n™n dÔ c„ bÀn rÈn, xa x´i th◊ ng≠Íi Trung QuËc v†n cË gæng v“ vÌi gia Æ◊nh.

Theo tÀp tÙc d©n gian cÒa Trung QuËc ˝ ngh‹a rÈng cÒa t’t Xu©n lµ bæt Æ«u tı ngµy 23 th∏ng Chπp, käo dµi Æ’n ngµy rªm th∏ng Gi™ng n®m mÌi. ß” Æ„n T’t, tı thµnh phË Æ’n n´ng th´n, th≠Íng lµ Æ«u th∏ng Chπp, nhµ nµo nhµ n†y Æ“u quät d‰n sπch sœ, mua sæm hµng t’t. M∆c dÔ mÁi vÔng, ng≠Íi d©n ®n T’t vÌi nhi“u tÀp tÙc truy“n thËng kh∏c nhau, nh≠ng b˜a c¨m Æoµn tÙ tËi 30 T’t th◊ Î Æ©u cÚng c„. ô mi“n Nam, b˜a c¨m Æoµn tÙ th≠Íng c„ r†t nhi“u m„n, trong Æ„ nh†t Æfinh ph∂i c„ ÆÀu phÙ vµ c∏, bÎi v◊ trong ch˜ H∏n hai tı nµy ÆÂng ©m vÌi tı {phÛ qu˝, d≠ thıa}. ô mi“n Bæc, trong b˜a c¨m Æoµn tÙ th≠Íng lµ ®n sÒi c∂o, c∂ gia Æ◊nh cÔng g„i rÂi qu©y qu«n b™n m©m ®n mÈt b˜a vui vŒ. ß™m giao thıa, m‰i ng≠Íi ti‘n Æ≠a n®m cÚ, Æ„n mıng n®m mÌi. Tr≠Ìc kia, trong thÍi khæc chuy”n giao m‰i ng≠Íi ÆËt ph∏o xua ÆuÊi tµ ma, nh≠ng do nguy™n nh©n an toµn vµ ´ nhi‘m n™n mÈt sË thµnh phË lÌn Æ∑ kh´ng ÆËt ph∏o. ß’n s∏ng mÂng MÈt T’t, c∂ gia Æ◊nh giµ, trŒ, g∏i trai Æ“u m∆c qu«n ∏o mÌi. Con ch∏u Æ’n chÛc s¯c khoŒ ´ng bµ, cha mã, cfln ´ng bµ, cha mã th◊ chu»n bfi phong bao l◊ x◊ Æ” mıng tuÊi cho con ch∏u. Sau Æ„, m‰i ng≠Íi Æi Æ’n nhµ ng≠Íi th©n, hµng x„m, bπn bà Ɣ chÛc T’t.

Nh˜ng hoπt ÆÈng trong ngµy t’t phong phÛ Æa dπng, c„ n¨i bi”u di‘n tuÂng kfich, v®n ngh÷, chi’u phim, c„ chÁ mÛa s≠ tˆ, Æi cµ kheo, Æi hÈi chÔa, ... Æ©u Æ©u cÚng trµn ngÀp kh´ng kh› t≠ng bıng cÒa ngµy t’t.

Trong dfip T’t, L‘ hÈi Hoa Æ®ng cÚng lµ mÈt hoπt ÆÈng h’t s¯c s´i nÊi, thu hÛt s˘ tham gia cÒa Æ´ng Æ∂o ng≠Íi d©n Trung QuËc. ● NhÀt B∂n lµ n≠Ìc ch©u É Æ«u ti™n mÎ cˆa du nhÀp v®n ho∏, v®n minh ph≠¨ng T©y ngay tı n®m 1868 vÌi cuÈc c∂i c∏ch Duy T©n mang t™n Thi™n hoµng Minh Trfi.

CÚng do ∂nh h≠Îng v®n ho∏ ph≠¨ng T©y n™n ng≠Íi NhÀt tı l©u Æ∑ kh´ng Æ„n T’t ©m lfich nh≠ Trung QuËc, Vi÷t Nam, Hµn QuËc.... Tuy nhi™n, dÔ cuÈc sËng hi÷n Æπi vµ thÍi gian ngµy t’t cÚng nh≠ c∏c l‘ hÈi Æ≠Óc Æi“u chÿnh theo d≠¨ng lfich nh≠ng h‰ v…n gi˜ nguy™n Æ≠Óc nh˜ng g◊ thuÈc v“ truy“n thËng. ß„n n®m mÌi, ng≠Íi NhÀt c„ tÙc l÷ lau d‰n nhµ cˆa sπch sœ. Sau khi d‰n dãp xong, ng≠Íi NhÀt trang tr› 3 Ëng tre t≠¨i

v∏t chäo cÔng mÈt vµi cµnh th´ng Î hai b™n cˆa. D≠Ìi vflm cˆa hay tr™n bµn thÍ, ng≠Íi NhÀt treo shimekazari - mÈt loπi trang tr› Æ” ng®n kh´ng cho ma qu˚ lai v∑ng vµo Æfia phÀn nhµ Î.

Ngµy 31-12 lµ ngµy quan tr‰ng trong truy“n thËng cÒa ng≠Íi NhÀt v◊ Æ©y lµ ngµy cuËi cÔng cÒa n®m cÚ. Sau khi hoµn t†t c´ng vi÷c d‰n dãp nhµ cˆa, vµo Æ™m giao thıa, ng≠Íi NhÀt sœ ®n mÈt b˜a ®n hoµnh tr∏ng nh†t trong n®m, trong Æ„ c„ m„n m˙ truy“n thËng. Sau b˜a c¨m t†t ni™n, cÚng lµ thÍi Æi”m chuy”n giao n®m cÚ sang n®m mÌi cÀn k“, ng≠Íi NhÀt th≠Íng Æ’n c∏c chÔa chi“n Æ” c«u nguy÷n. ● Australia Î Nam b∏n c«u n™n khi n®m mÌi Æ’n, thÍi ti’t th≠Íng n„ng †m. Do vÀy, ng≠Íi d©n Australia th≠Íng Æi pinic ho∆c Æi bi”n.

Trong Æ™m giao thıa, m‰i ng≠Íi ra Æ≠Íng Æ” Æ„n chµo n®m mÌi. ô thµnh phË Sydney - thµnh phË lÌn nh†t Australia, tr™n c«u c∂ng Sydney, trong thÍi khæc giao thıa c„ mµn bæn ph∏o hoa hoµnh tr∏ng thu hÛt r†t Æ´ng ng≠Íi d©n Æ’n tham gia l‘ Æ„n chµo n®m mÌi. Tr≠Ìc thÍi Æi”m giao thıa, hµng tri÷u ng≠Íi Æ∑ tÀp trung tr™n c∂ng vµ tr™n hµng ngh◊n tµu thuy“n Æ” ngæm nh◊n ph∏o hoa. Nhi“u ng≠Íi thÀm ch› Æ∑ cæm trπi qua Æ™m Æ” {x›} nh˜ng g„c nh◊n Æãp nh†t.

Khi thÍi khæc giao thıa Æ’n thÀt g«n, ng≠Íi d…n ch≠¨ng tr◊nh cÔng m‰i ng≠Íi h´ to Æ’m ng≠Óc. N®m mÌi Æ’n bªng mÈt b∂n nhπc r†t vui nhÈn vµ mµn bæn ph∏o hoa. Sau Æ„, m‰i ng≠Íi cÔng nhau nh∂y mÛa, vµ chÛc mıng n®m mÌi.

Trong nh˜ng ngµy Æ«u n®m mÌi, c∏c hoπt ÆÈng d∑ ngoπi nh≠ Æua thuy“n, l≠Ìt s„ng, Æua ng˘a... Æ≠Óc ng≠Íi d©n Australia ≠a th›ch. ❑ ✑ PH¶•NG LINH (tÊng hÓp)

★ 101

 QuËc t’

B˜a ti÷c Æ™m

C

102 ★

gi†u gi’m kh„ n„i. §ng l∆ng lœ Æi t◊m... Qua phflng v÷ sinh th†y ti’ng trŒ con h∏t v‰ng ra, ´ng mÎ cˆa, ng©y ng≠Íi: Ch∏u n†p Î Æ©y lµm g◊? Ch∏u bi’t Æ©y lµ chÁ nµo kh´ng ?

Thªng bä h hÎi : ß©y lµ phflng ´ng chÒ nhµ dµnh ri™ng cho ch∏u d˘ ti÷c Æ™m, mã ch∏u b∂o th’, nh≠ng ch∏u muËn c„ ai ngÂi Æ©y cÔng ®n vÌi ch∏u c¨! §ng chÒ nhµ th†y sËng mÚi m◊nh cay xÃ, cË k◊m n≠Ìc mæt ch∂y ra, ´ng Æ∑ r‚ t†t c∂, nhã nhµng ngÂi xuËng ´ng n„i gi‰ng †m ∏p: Con h∑y ÆÓi ta nhä. RÂi ´ng quay lπi bµn ti÷c n„i vÌi m‰i ng≠Íi h∑y t˘ nhi™n vui vŒ, cfln ´ng sœ bÀn ti’p mÈt ng≠Íi kh∏ch Æ∆c bi÷t cÒa buÊi tËi h´m nay. §ng Æ” mÈt chÛt th¯c ®n tr™n c∏i Æ‹a to vµ mang xuËng phflng v÷ sinh. §ng g‚ cˆa phflng lfich s˘... Thªng bä mÎ cˆa... §ng b≠Ìc vµo: Nµo chÛng ta cÔng ®n ti÷c trong c®n phflng tuy÷t vÍi nµy nhä. Thªng bä vui s≠Ìng læm. Hai ng≠Íi ngÂi

xuËng sµn vıa ®n ngon lµnh vıa chuy÷n trfl r∂ r›ch, lπi cfln cÔng nhau ngh™u ngao h∏t n˜a ch¯... M‰i ng≠Íi cÚng Æ∑ bi’t. Li™n tÙc c„ kh∏ch Æ’n ©n c«n g‚ cˆa phflng v÷ sinh, chµo h·i hai ng≠Íi r†t lfich s˘ vµ chÛc h‰ ngon mi÷ng, thÀm ch› nhi“u ng≠Íi cÔng ngÂi xuËng sµn h∏t nh˜ng bµi h∏t vui cÒa trŒ nh·... T†t c∂ Æ“u thÀt ch©n thµnh, †m ∏p!

Nhi“u n®m th∏ng qua Æi... CÀu bä ngµy nµo giÍ Æ∑ r†t thµnh Æπt, trÎ n™n giµu c„, v≠¨n l™n t«ng lÌp th≠Óng l≠u trong x∑ hÈi. Nh≠ng cÀu kh´ng bao giÍ qu™n giÛp ÆÏ nh˜ng ng≠Íi nghÃo kh„ ch®m chÿ. MÈt Æi“u quan tr‰ng Æ∑ h◊nh thµnh trong nh©n c∏ch cÒa cÀu: §ng chÒ nhµ n®m x≠a Æ∑ v´ cÔng nh©n ∏i vµ c»n tr‰ng b∂o v÷ t◊nh c∂m vµ s˘ t˘ t´n cÒa mÈt Ưa bä 5 tuÊi nh≠ th’ nµo...❑ ✑ CHU HÅI L¶úNG (Trung QuËc)

Minh h‰a Hoµng Hi÷p

hfi lµ osin - ng≠Íi giÛp vi÷c nhµ cho mÈt ´ng chÒ ngoπi ngÚ tu«n, r†t giµu c„. ß™m xuËng, xong vi÷c, vÈi vµng v“ vÌi Ưa con trai nh· 5 tuÊi suËt ngµy ng„ng ÆÓi trong c®n nhµ tÂi tµn... H´m †y, chÒ nhµ c„ l‘ lÌn, mÍi r†t nhi“u bπn bà quan kh∏ch Æ’n d˘ ti÷c Æ™m. §ng chÒ b∂o: H´m nay vi÷c nhi“u, chfi c„ th” v“ muÈn h¨n kh´ng? - Th≠a Æ≠Óc π, c„ Æi“u Ưa con trai nh· qu∏, Î nhµ tËi mÈt m◊nh l©u sœ sÓ h∑i. §ng chÒ ©n c«n: VÀy chfi h∑y mang ch∏u Æ’n cÔng nhä.

Chfi mang theo con trai Æ’n. ßi Æ≠Íng chfi n„i vÌi n„ rªng: Mã sœ cho con Æi d˘ ti÷c Æ™m. Thªng bä r†t h∏o h¯c. N„ Æ©u bi’t mã lµm osin lµ nh≠ th’ nµo kia ch¯! V∂ lπi, chfi cÚng kh´ng muËn cho tr› tu÷ non nÌt cÒa n„ ph∂i sÌm hi”u s˘ kh∏c bi÷t gi˜a ng≠Íi giµu kŒ nghÃo. Chfi ©m th«m mua 2 chi’c xÛc x›ch.

Kh∏ch kh¯a Æ’n mÁi lÛc mÁi Æ´ng. Ai cÚng lfich s˘. Ng´i nhµ rÈng vµ tr∏ng l÷...

Nhi“u ng≠Íi tham quan, Æi lπi, trfl chuy÷n.

Chfi r†t bÀn kh´ng th≠Íng xuy™n Æ” mæt Æ≠Óc Æ’n Ưa con nh’ch nh∏c cÒa m◊nh. Chfi sÓ h◊nh ∂nh n„ lµm h·ng buÊi l‘ cÒa m‰i ng≠Íi. CuËi cÔng chfi cÚng t◊m ra c∏ch: Æ≠a n„ vµo ngÂi trong phflng v÷ sinh cÒa chÒ... ß„ c„ vŒ lµ n¨i y™n t‹nh vµ kh´ng ai dÔng tÌi trong buÊi ti÷c Æ™m nay. ß∆t 2 mi’ng xÛc x›ch vıa mua l™n chi’c Æ‹a s¯, chfi cË l†y gi‰ng vui vŒ n„i vÌi con: ß©y lµ phflng dµnh ri™ng cho con Ɔy, nµo ti÷c Æ™m bæt Æ«u! Chfi d∆n con c¯ ngÂi y™n trong Æ„ ÆÓi chfi Æ„n v“.

Thªng bä nh◊n {c®n phflng dµnh cho n„} thÀt sπch sœ th¨m tho, Æãp Æœ qu∏ m¯c. N„ th›ch thÛ v´ cÔng, ngÂi xuËng sµn, bæt Æ«u ®n Æ‹a xÛc x›ch Æ∆t tr™n bµn Æ∏ c„ g≠¨ng, vµ ©m ≠ h∏t... t˘ mıng cho m◊nh.

Ti÷c Æ™m bæt Æ«u. Ng≠Íi chÒ nhµ nhÌ Æ’n con trai chfi, g∆p chfi Æang trong b’p. Chfi tr∂ lÍi †p Ûng: Kh´ng bi’t n„ Æ∑ chπy ƪng nµo... §ng chÒ nh◊n chfi giÛp vi÷c nh≠ c„ vŒ

MáO LÄ BÑN CûA NG¶òI

T

✑ HOÄNG HI⁄U NGHèA

rÍi rät, tr™n Æ≠Íng Æi Æ’n mÈt khu rıng, mÈt ng≠Íi thanh ni™n bÁng nghe ti’ng k™u th◊ thµo, y’u Ìt: {C¯... u... t´...i}. T◊m ki’m mÈt hÂi, anh chÓt th†y mÈt con ræn hÊ mang sæp ch’t Æang vÔi th©n trong ÆËng b®ng tuy’t. Th†y anh Æ’n, n„ van lπy trong ti’ng k™u Ưt qu∑ng: {C...¯... u...}.

Th≠¨ng t◊nh anh vÈi b’ n„ l™n vµ khoanh trfln vµo cÊ anh Æ” s≠Îi †m, ÆÂng thÍi l†y kh®n quµng cÊ Ææp th™m b™n ngoµi cho ræn. V…n ch≠a y™n t©m, anh quy’t Æfinh chπy thÀt nhanh Æ’n t◊m mÈt ng´i nhµ g«n nh†t xin lˆa s≠Îi th™m.

Tr™n Æ≠Íng t◊m nhµ, nhÍ nguÂn nhi÷t cÒa anh truy“n sang n™n ræn Æ∑ b◊nh phÙc.

N„ bæt Æ«u c˘a m◊nh vµ l™n ti’ng: - Xin c∂m ¨n anh Æ∑ c¯u sËng t´i!.

- •n vÌi hu÷ g◊, bi’t ng≠¨i kh·i ch’t lµ ta mıng rÂi.

- T´i sæp tr∂ ¨n c¯u mπng cÒa anh Æ©y. C„ Æi“u c∏ch Æ“n ¨n cÒa h‰ ræn ÆÈc chÛng t´i lµ cæn vµo cÊ ng≠Íi c¯u sËng m◊nh

Tranh vui

vµ t´i sæp lµm Æ©y - Ræn n„i.

Hoµn toµn b†t ngÍ tr≠Ìc c©u n„i cÒa ræn, Æau ÆÌn tr≠Ìc th„i ÆÍi Æen bπc, song r†t tin vµo Æπo l˝ Î ÆÍi n™n anh l™n ti’ng: - Tr≠Ìc khi gi’t ta, ng≠¨i n™n h·i ˝ ki’n cÒa c∏c loµi kh∏c.

Ræn ÆÂng ˝.

D‰c Æ≠Íng Æi, h‰ g∆p chÛ bfl Æang g∆m c·. Anh h·i: - ChÛ bfl ¨i! Con ræn nµy sæp ch’t, Æ≠Óc t´i c¯u sËng, nay n„ Æfinh gi’t t´i Æ” tr∂ ¨n. ≥ chÛ th’ nµo?

Bfl Æ∏p: - Kh´ng ai xˆ s˘ nh≠ vÀy. ô ÆÍi th≠Íng l†y ©n tr∂ ©n vµ nh˜ng ng≠Íi giµu lflng nh©n Æπo, sËng cao th≠Óng lπi l†y ©n tr∂ o∏n Æ” c∂m h„a lflng ng≠Íi, kh´ng ai lµm chuy÷n phi Æπo l˝ nh≠ ng≠¨i Æ©u ræn ÆÈc π.

Nghe vÀy, ræn k™u l™n: - ßi h·i chÁ kh∏c! Bfl lµ loµi xu nfinh.

Ng≠Íi thanh ni™n vµ ræn Æ’n chÁ kh∏c g∆p chÛ ng˘a vµ n„i: - ChÛ ng˘a ¨i! T´i Æ∑ c¯u cho ræn kh·i ch’t, nay n„ Æfinh cæn vµo cÊ t´i Æ” tr∂ ¨n, ˝ chÛ th’ nµo?

Nghe k”, ng˘a b†t b◊nh l™n ti’ng:

- Chÿ c„ loµi ræn ÆÈc mÌi Æ“n ¨n ki”u †y. Nµy ræn! N’u ng≠¨i gi’t ©n nh©n cÒa ng≠¨i th◊ tÈi ∏c †y sœ bfi mu´n ÆÍi nguy“n rÒa.

Ræn n„i: - Bfl vµ ng˘a lµ nh˜ng con vÀt Æ≠Óc loµi ng≠Íi nu´i n™n b™nh v˘c cho loµi ng≠Íi.

H∑y Æi h·i ˝ ki’n cÒa nh˜ng con vÀt trong rıng ch≠a tıng Æ≠Óc ©n hu÷ cÒa ng≠Íi.

H‰ Æi vµo rıng s©u vµ g∆p chÛ mÃo hoang Æang Î tr™n cµnh c©y. Ng≠Íi thanh ni™n k” lπi chuy÷n tr™n vµ nhÍ mÃo ph©n xˆ.

MÃo gi¨ hai tay l™n ngang tai vµ n„i: - Hai anh ¨i! T´i Æ∑ giµ rÂi, tai bfi ngh‘nh ng∑ng, xin c∏c anh tÌi thÀt g«n vµ n„i lπi cho t´i nghe vÌi! Nµo! TÌi Æ©y! G«n t› n˜a!

Khi kho∂ng c∏ch gi˜a mÃo vµ ræn Î c˘ ly th›ch hÓp nh†t. MÃo l™n ti’ng: - C„ ÆÛng th’ kh´ng anh ræn?.

Ræn vıa v≠¨n cÊ l™n ch≠a kfip Æ∏p th◊ ngay lÀp t¯c mÃo Æ∑ ngÀm vµo cuËng h‰ng cÒa ræn. Ræn cuËn ch∆t vµo cuËng h‰ng cÒa mÃo xi’t mπnh Æ” buÈc mÃo h∏ mi÷ng ra.

MÃo dÔng hai tay m„c vuËt nh‰n vµo ræn, ÆÂng thÍi dÔng h’t s¯c b◊nh sinh nghi’n n∏t cÊ h‰ng cÒa ræn vµ c∏i Æ«u ræn ÆÈc Æ∑ l◊a kh·i c¨ th” cÒa n„. Vµ ch›nh lÛc nµy mÃo cÚng Æ∑ ki÷t s¯c, r¨i phfich xuËng Ɔt.

C∂m ÆÈng tr≠Ìc lflng ngh‹a hi÷p vµ tr› th´ng minh cÒa mÃo, ng≠Íi thanh ni™n ´m mÃo vµo lflng ©u y’m n„i: - MÃo ¨i! Ngh‹a t◊nh s©u n∆ng nµy bi’t bao giÍ ta tr∂ h’t.

Tı Æ„ trÎ Æi mÃo trÎ thµnh bπn ch› thi’t cÒa ng≠Íi, sÌm tËi sËng b™n nhau. ❑

✑ L£ VI⁄T TRê

★ 103