VAN HOA QUAN SU MAGAZINE. MARCH 2010

sË 55 THÉNG 03-2010

c¨ quan cÒa tÊng cÙc ch›nh trfi qu©n ÆÈi nh©n d©n vi÷t nam

ßÑI T¶õNG Vî NGUY£N GIÉP VõI ßÑI TH¿NG MùA XU¢N

1975 PHïNG S# ÅNH

BAN BAY ß¡U N°M Hµ NÈi: NH~NG ߶òNG PHˇ MANG T£N CHA VÄ CON Tr.32

K± NIåM MÄU HOA ßì Tr.41

tÊng bi™n tÀp PHÑM BÉ TOÄN th≠ k˝ toµ soπn Nguy‘n Xu©n ThÒy ban bi™n tÀp Nguy‘n Duy T≠Íng Nguy‘n ߯c HÔng Ki“u B∏ch Tu†n Nguy‘n V®n Bi“u BÔi Kim Dung L™ Anh DÚng ßÂng Kim H∂i Nguy‘n Ti’n H∂i ßÀu Xu©n LuÀn Nguy‘n Minh Ng‰c ß∆ng Vi÷t ThÒy Ban Trfi s˘ & Ph„ng vi™n L™ Thanh H∂i - Phπm Long Hµ Phπm Hoµng Ng‰c - BÔi Th∂o

MÙc lÙc

m¸ thuÀt - ch’ b∂n Nguy‘n Kh∏nh Duy www.hj-pro.com

3. M†y nät v“ kh∏i ni÷m {Quy“n V®n h„a} BÔi Hoµi S¨n

26. H‰a s‹ V‚ Anh Th¨: S∏ng Tπo Kh´ng Cï ChÁ Cho S˘ L∆p Lπi Nguy‘n Minh Ng‰c

hoπ s‹ thi’t k’ Tr«n Lan Chi

6. Bµn v“ Æfia th’ Th®ng Long - Hµ NÈi vÌi khu v˘c phflng thÒ Thµnh phË PGS.TS Phπm Huy D≠¨ng

28. VÓ l›nh bi™n phflng Î Si Ma Cai VÚ Nguy™n - Tˆ Thµnh

toµ soπn 23 L˝ Nam ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈi Tel/Fax: 04 3734 5947 E-mail: tapchivanhoaquansu2@vnn.vn chi nh∏nh tπi tp h ch› minh SË 8, Nguy‘n Bÿnh Khi™m, P.ßa Kao, quÀn 1 Tel: 069 667452 - 08 3911 1563 Fax: 08 3911 1563 c¨ quan Æπi di÷n tπi Ƶ nΩng SË 15A Duy T©n - quÀn H∂i Ch©u Tel/Fax: 0511 3625 0803 c¨ quan Æπi di÷n tπi c«n th¨ Phi Tr≠Íng 31, C∏ch Mπng Th∏ng T∏m Tel: 069 629905 Fax: 07 381 4772 Gi†y phäp xu†t b∂n sË 102/gp-bvhtt do BÈ V®n ho∏ - Th´ng tin c†p ngµy 01.08.2005 In tπi nhµ m∏y in Qu©n ßÈi 1 Ånh b◊a Phi c´ng trŒ Æoµn C23 (Ånh VÚ Quang Th∏i) Gi∏ 8.800 ÆÂng

8. PhÙc D˘ng L‘ tfich Æi“n: T´n vinh n“n n´ng nghi÷p Vi÷t Thµnh Sa 10. Ba L«n Bfi "Bæt" Lµm... Cha D≠¨ng Tˆ 12. ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p vÌi Æπi thæng mÔa xu©n 1975 Vi÷t H≠ng 14. ßÃo Ph≠Óng Hoµng th∏ng Ba n®m b∂y nh®m L™ H∂i Tri“u 16. Ph„ng s˘ ∂nh: Ban bay Æ«u n®m Nam Vi÷t 20. Phi c´ng: Nh˜ng sæc mµu t◊nh y™u Hi“n Trang 24. Nän s©u nÁi Æau, mi÷t mµi lµm vi÷c ngh‹a HÂng Giang

32. Hµ NÈi: Nh˜ng Æ≠Íng phË mang t™n cha vµ con ß∆ng Vi÷t ThÒy 34. Ngµy xu©n vui hÈi Nµng Hai Hoµng Chi’n Thæng 38. Kh∏t v‰ng tı qu∂ g†c Nguy‘n Kh∏nh 40. Blog cho m‰i ng≠Íi: Th≠Îng mÈt... nÙ h´n (Nguy‘n Thfi Hoµi); Em lµ Æi”m t˘a ÆÍi anh (Mai Tu†n C≠Íng); K˚ ni÷m mµu hoa Æ· (Phπm V®n ß∂ng) 42. NSND Lan H≠¨ng: {Bµ ngoπi} nhÌ lπi thÍi {Em bä...} Thµnh Trung - H∂i Hπ 44. K˙ thÛ ruÈng bÀc thang vÔng cao Phπm Ng‰c Tri”n 49. Nga v…n lµ c≠Íng quËc hµng kh´ng qu©n s˘ hµng Æ«u th’ giÌi H≠¨ng Ly

MƒY N–T V≈ KHÉI NIåM

ts. BÔi Hoµi S¨n

QUY≈N V°N HOÉ

T

ı l©u nay, chÛng ta Æ∑ kh∏ quen thuÈc vÌi thuÀt ng˜ quy“n con ng≠Íi, tuy nhi™n, c„ mÈt thuÀt ng˜ n˜a r†t Æ∏ng l≠u t©m, Æ∆c bi÷t ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi nghi™n c¯u, qu∂n l˝ trong l‹nh v˘c v®n ho∏, Æ„ lµ kh∏i ni÷m {Quy“n v®n ho∏}. ßi“u 50 Hi’n ph∏p n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam (n®m 1992, sˆa ÆÊi bÊ sung n®m 2001) ghi r‚: {ô n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam, c∏c quy“n con ng≠Íi v“ ch›nh trfi, d©n s˘, kinh t’, v®n h„a vµ x∑ hÈi Æ≠Óc t´n tr‰ng, th” hi÷n Î c∏c quy“n c´ng d©n vµ Æ≠Óc quy Æfinh trong Hi’n ph∏p vµ luÀt}.

Qua Æ„, ta c„ th” khºng Æfinh rªng: kh∏i ni÷m quy“n v®n ho∏ lµ mÈt bÈ phÀn cÒa quy“n con ng≠Íi, nh≠ng do kh∏i ni÷m quy“n con ng≠Íi rÈng, nhi“u l‹nh v˘c, n™n vi÷c Æfinh h◊nh mÈt kh∏i ni÷m v“ quy“n v®n ho∏ c„ ˝ ngh‹a thao t∏c h¨n vµ c„ ›ch nhi“u h¨n ÆËi vÌi nh˜ng ng≠Íi lµm vi÷c trong m´i tr≠Íng v®n ho∏ - ngh÷

thuÀt. Nh≠ vÀy, th˘c s˘, quy“n v®n ho∏ bao hµm nh˜ng g◊? Vi÷c hi”u bi’t v“ quy“n v®n ho∏ giÛp g◊ cho nh˜ng ng≠Íi hoπt ÆÈng trong l‹nh v˘c v®n ho∏ - ngh÷ thuÀt?

Th¯ nh†t, quy“n v®n ho∏ bao gÂm quy“n Æ≠Óc h≠Îng thÙ v®n ho∏ hay n„i mÈt c∏ch ngæn g‰n, ng≠Íi d©n vµ cÈng ÆÂng c„ quy“n Æfli h·i Æ≠Óc h≠Îng thÙ c∏c sinh hoπt v®n ho∏. V®n ho∏ lµ toµn bÈ nh˜ng hoπt ÆÈng s∏ng tπo vµ nh˜ng gi∏ trfi cÒa nh©n d©n mÈt n≠Ìc, mÈt d©n tÈc v“ m∆t s∂n xu†t vÀt ch†t vµ tinh th«n trong qu∏ tr◊nh lfich sˆ vµ chung sËng.

Nh˜ng s∏ng tπo vµ gi∏ trfi †y cÒa con ng≠Íi c«n Æ≠Óc truy“n b∏ cho m‰i ng≠Íi. ß„ lµ l˝ do tπi sao, ng≠Íi ta ph∂i chi’u Æi chi’u lπi nh˜ng bÈ phim nÊi ti’ng, ph∂i dfich nh˜ng cuËn s∏ch hay ra nhi“u th¯ ng´n ng˜, ph∂i Æ≠a c∏c Æoµn v®n ho∏ ngh÷ thuÀt Æi l≠u di‘n Î nhi“u n¨i... MÁi cÈng ÆÂng, mÁi c∏ nh©n Æ“u c„ quy“n Æ≠Óc h≠Ìng thÙ v®n ho∏, vµ Nhµ n≠Ìc, vÌi t≠ c∏ch lµ mÈt ch›nh th”, c«n Æ∏p ¯ng nh˜ng nhu c«u †y cÒa cÈng ÆÂng vµ ng≠Íi d©n. Ch›nh v◊ quy“n v®n ho∏ nµy,

SË 55  03.2010  3

MÈt g„c thÒy Æ◊nh. Ånh D≠¨ng Tˆ

NGHI£N C`U - TRAO ߇I

NGHI£N C`U - TRAO ߇I

C˘u chi’n binh tham gia l‘ hÈi . Ånh D¶•NG T^ c∏c hµng ho∏ v®n ho∏ c«n c„ nh˜ng l´g›c Æi ri™ng, kh´ng tu©n theo hoµn toµn vÌi c∏c l´g›c hµng ho∏ th´ng th≠Íng kh∏c.

L†y v› dÙ, Dµn nhπc Giao h≠Îng Vi÷t Nam hay c∏c nhµ h∏t s©n kh†u truy“n thËng - kfich h∏t d©n tÈc sœ g∆p r†t nhi“u kh„ kh®n trong vi÷c t˘ vÀn ÆÈng trong c¨ ch’ thfi tr≠Íng, nh≠ng n’u chÛng ta x∏c Æfinh rªng, Nhµ n≠Ìc ph∂i Æ∏p ¯ng nhu c«u h≠Îng thÙ v®n ho∏ cÒa ng≠Íi d©n - v◊ Æ„ lµ quy“n cÒa h‰ - th◊ chÒ tr≠¨ng b∂o hÈ, trÓ giÛp c∏c loπi h◊nh ngh÷ thuÀt nµy c„ l˝ do l´g›c Æ” tÂn tπi. T†t c∂ c∏c loπi h◊nh v®n ho∏ ngh÷ thuÀt c„ kh∏n gi∂ cÒa n„, dÔ ›t dÔ nhi“u, nh†t thi’t ph∂i Æ≠Óc tπo Æi“u ki÷n tÂn tπi Æ” Æ∏p ¯ng quy“n Æ≠Óc h≠Îng thÙ v®n ho∏ cÒa ng≠Íi d©n.

T†t nhi™n, c„ mÈt nghfich l˝ Î Æ©y lµ: c„ nh˜ng loπi h◊nh v®n h„a c„ r†t ›t kh∏n gi∂ th◊ li÷u n„ c„ x¯ng Æ∏ng nhÀn s˘ hÁ trÓ cÒa Nhµ n≠Ìc Æ” tÂn tπi hay kh´ng? C©u h·i nµy th≠Íng Æ≠Óc Æ∆t ra ÆËi vÌi c∏c loπi h◊nh ngh÷ thuÀt truy“n thËng (khi kh´ng gian di‘n x≠Ìng vµ c∏c ch¯c n®ng x∑ hÈi cÒa n„ kh´ng cfln ho∆c kh´ng nh≠ x≠a n˜a) ho∆c c∏c loπi h◊nh ngh÷ thuÀt ti™n phong, mÌi. C©u tr∂ lÍi d≠Íng nh≠ r†t ph¯c tπp, nh≠ng chÛng ta c„ th” c„ mÈt gÓi ˝ Î Æ©y lµ Æi“u nµy phÙ thuÈc vµo ˝ ch› vµ Æ∏nh gi∏ tı ph›a c∏c nhµ qu∂n l˝ ÆËi vÌi c∏c loπi h◊nh ngh÷ thuÀt nµy, vµ Æ∏nh gi∏ Æ„ kh´ng chÿ ƨn thu«n tı g„c ÆÈ v®n ho∏ mµ n„ lµ s˘ k’t hÓp nh˜ng Æ∏nh gi∏ tı nhi“u lÓi ›ch kh∏c nhau nh≠ kinh t’, ch›nh trfi, x∑ hÈi... ßi“u 32 Hi’n ph∏p n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam (n®m 1992, sˆa ÆÊi bÊ sung n®m 2001) khºng Æfinh: {Nhµ n≠Ìc Æ«u t≠ ph∏t tri”n v®n h„a, v®n h‰c, ngh÷ thuÀt, tπo Æi“u ki÷n Æ” nh©n d©n Æ≠Óc th≠Îng th¯c nh˜ng t∏c ph»m v®n h‰c, ngh÷ thuÀt c„ gi∏ trfi; b∂o trÓ Æ” ph∏t tri”n c∏c tµi n®ng s∏ng tπo v®n h„a ngh÷ thuÀt}.

Nh≠ vÀy, vÌi nÈi dung quy“n Æ≠Óc h≠Îng thÙ v®n ho∏, Nhµ n≠Ìc trÎ thµnh nhµ b∂o trÓ quan tr‰ng ÆËi vÌi v®n ho∏ - ngh÷ thuÀt Æ” Æ∂m b∂o quy“n v®n ho∏ cho ng≠Íi d©n cÒa m◊nh. Nhµ n≠Ìc c«n tπo ra nh˜ng sinh hoπt v®n ho∏ cho ng≠Íi d©n; phÊ bi’n nh˜ng tinh hoa v®n ho∏ cÒa Ɔt n≠Ìc vµ th’ giÌi cho ng≠Íi d©n. ß©y lµ nhi÷m vÙ tr‰ng t©m, c®n b∂n cÒa Nhµ n≠Ìc vµ c∏c c¨ quan v®n ho∏ - ngh÷ thuÀt,

4  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

mµ Î Vi÷t Nam, Æ„ lµ mÈt trong nh˜ng nhi÷m vÙ quan tr‰ng nh†t cÒa ngµnh V®n ho∏.

Th¯ hai, quy“n v®n ho∏ lµ quy“n Æ≠Óc th” hi÷n vµ th˘c hµnh v®n ho∏, hay n„i c∏ch kh∏c c∏c c∏ nh©n vµ cÈng ÆÂng c„ quy“n Æ≠Óc bµy t·, th” hi÷n nh˜ng s∏ng tπo mang t›nh ri™ng, c∏ nh©n cÒa m◊nh. ß©y lµ mÈt quy“n Æang Æ≠Óc r†t nhi“u quËc gia, tÊ ch¯c vµ c∏c nhµ nghi™n c¯u quan t©m Æ’n, Æ∆c bi÷t trong bËi c∂nh th’ giÌi Æ“ cao t›nh Æa dπng cÒa v®n ho∏.

Trong mÈt x∑ hÈi Æa dπng, ti’ng n„i hay s˘ th” hi÷n cÒa mÁi c∏ nh©n vµ c∏c cÈng ÆÂng, dÔ quan tr‰ng hay ›t quan tr‰ng, dÔ lÌn hay nh·, c«n Æ≠Óc læng nghe vµ t´n tr‰ng. ß©y lµ mÈt bµi h‰c mµ th’ giÌi Æ∑ ph∂i tr∂ gi∏ r†t nhi“u cho vi÷c ∏p Æ∆t nh˜ng t≠ t≠Îng, ˝ ki’n cÒa nh„m Æa sË... cho nh˜ng nh„m nh· h¨n. ßi“u 30 Hi’n ph∏p n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam (n®m 1992, sˆa ÆÊi bÊ sung n®m 2001) khºng Æfinh: {Nhµ n≠Ìc vµ x∑ hÈi b∂o tÂn, ph∏t tri”n n“n v®n h„a Vi÷t Nam ti™n ti’n, ÆÀm Ƶ b∂n sæc d©n tÈc; k’ thıa vµ ph∏t huy nh˜ng gi∏ trfi cÒa n“n v®n hi’n c∏c d©n tÈc Vi÷t Nam, t≠ t≠Îng, Æπo Ưc, phong c∏ch H Ch› Minh; ti’p thu tinh hoa v®n h„a nh©n loπi; ph∏t huy m‰i tµi n®ng s∏ng tπo trong nh©n d©n...}.

Quy“n Æ≠Óc th” hi÷n vµ th˘c hµnh v®n ho∏ giÛp k›ch th›ch t›nh s∏ng tπo cÒa c∏c c∏ nh©n vµ cÈng ÆÂng. ô tr≠Íng hÓp Vi÷t Nam, c∏c l‘ hÈi truy“n thËng Î c∏c lµng qu™ th” hi÷n r†t r‚ t›nh s∏ng tπo cÒa c∏c c∏ nh©n vµ cÈng ÆÂng. C∏c c∏ nh©n vµ b∂n th©n cÈng ÆÂng t˘ s∏ng tπo ra c∏c hoπt ÆÈng v®n ho∏ cho ch›nh m◊nh (vµ b∂n th©n h‰ cÚng lµ ng≠Íi h≠Îng thÙ v®n ho∏ †y). Trong tr≠Íng hÓp nh≠ vÀy, h‰ c„ quy“n Æ≠Óc th” hi÷n v®n ho∏ cÒa m◊nh, vµ Nhµ n≠Ìc tπo Æi“u ki÷n cho h‰ th” hi÷n t›nh s∏ng tπo Æ„.

Nh≠ vÀy, Nhµ n≠Ìc tπo Æi“u ki÷n tËi Æa cho c∏c c∏ nh©n, cÈng ÆÂng, tÊ ch¯c Æ≠Óc th” hi÷n v®n ho∏ hay t›nh s∏ng tπo cÒa m◊nh. K›ch th›ch t›nh s∏ng tπo cÒa mÁi c∏ nh©n, cÈng ÆÂng vµ c∂ x∑ hÈi cÚng lµ mÈt trong nh˜ng nhi÷m vÙ tr‰ng t©m cÒa ngµnh v®n ho∏.

Th¯ ba, quy“n v®n ho∏ lµ quy“n Æ≠Óc t´n tr‰ng vµ thıa nhÀn c∏c phong tÙc, tÀp qu∏n, lfich sˆ, hay nh˜ng s˘ kh∏c bi÷t v“ v®n ho∏.

Do v®n ho∏ Æ≠Óc h◊nh thµnh qua lfich sˆ vµ s˘ th›ch nghi cÒa con ng≠Íi n™n nhi“u ng≠Íi cho rªng kh´ng c„ v®n ho∏ cao vµ v®n ho∏ th†p. S˘ t´n tr‰ng ÆËi vÌi v®n ho∏ cÒa mÁi tÈc ng≠Íi, nh„m ng≠Íi n„i chung vµ mÁi c∏ nh©n n„i ri™ng cÚng lµ mÈt ph«n cÒa quy“n v®n ho∏. MÁi c∏ nh©n c„ quy“n theo ho∆c kh´ng theo t´n gi∏o nµo, c„ quy“n theo ho∆c kh´ng theo mÈt phong tÙc nµo, c„ quy“n Æ≠Óc thıa nhÀn v“ sÎ th›ch v®n ho∏ cÒa m◊nh mÈt c∏ch kh´ng bfi ph©n bi÷t ÆËi xˆ.

Hi’n ph∏p n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam (n®m 1992, sˆa ÆÊi bÊ sung n®m 2001), ßi“u 5 khºng Æfinh: {... C∏c d©n tÈc c„ quy“n dÔng ti’ng n„i, ch˜ vi’t, gi˜ g◊n b∂n sæc d©n tÈc vµ ph∏t huy nh˜ng phong tÙc, tÀp qu∏n, truy“n thËng vµ v®n h„a tËt Æãp cÒa m◊nh. Nhµ n≠Ìc th˘c hi÷n ch›nh s∏ch ph∏t tri”n v“ m‰i m∆t tıng b≠Ìc n©ng cao ÆÍi sËng vÀt ch†t vµ tinh th«n ÆÂng bµo d©n tÈc thi”u

Nh˜ng l‘ hÈi truy“n thËng ngµy nay Æang bfi t∏c ÆÈng bÎi qu∏ tr◊nh Æ´ thfi h„a. Ånh: L‘ hÈi lµng M‘ Tr◊ - Tı Li™m, Hµ NÈi k“ ngay khu Æ´ thfi M¸ ß◊nh. Ånh D¶•NG T^

Hoa cÒa Ɔt. Ånh BùI VIåT LONG

sË}; ßi“u 32 n™u r‚: {... Nhµ n≠Ìc ph∏t tri”n c∏c h◊nh th¯c Æa dπng cÒa hoπt ÆÈng v®n h‰c ngh÷ thuÀt, khuy’n kh›ch c∏c hoπt ÆÈng v®n h‰c ngh÷ thuÀt qu«n chÛng}.

Tr™n th˘c t’ cho th†y, kh´ng ph∂i lÛc nµo vµ Î Æ©u, Æi“u ki÷n tr™n cÚng Æ≠Óc t´n tr‰ng vµ thıa nhÀn. Nhi“u ng≠Íi v◊ th›ch nghe loπi nhπc nµy, xem loπi ch≠¨ng tr◊nh truy“n h◊nh nµy... bfi xem lµ käm v®n ho∏ hay bfi ph©n hπng x∑ hÈi theo dπng nµy hay dπng kh∏c. CÚng nh≠ vÀy, Æ©u Æ„ v…n tÂn tπi c∏ch nh◊n nhÀn ÆËi vÌi v®n ho∏ cÒa mÈt sË c∏c tÈc ng≠Íi thi”u sË lµ d∑ man, thi’u v®n minh... ßi“u Æ„ nh†t thi’t c«n ph∂i xem xät lπi.

Khi chÛng ta t´n tr‰ng s˘ kh∏c bi÷t v“ v®n ho∏, chÛng ta Æ∑ tπo Æi“u ki÷n cho s˘ ph∏t tri”n Æa dπng v“ v®n ho∏. ß” t´n tr‰ng quy“n v®n ho∏ nµy, Nhµ n≠Ìc c„ nh˜ng ch›nh s∏ch Æ” b∂o tÂn vµ ph∏t huy gi∏ trfi cÒa c∏c n“n v®n ho∏ kh∏c nhau, hay nh˜ng ch›nh s∏ch chËng ph©n bi÷t ÆËi xˆ trong c∏c sinh hoπt v®n ho∏ vµ x∑ hÈi. ß©y cÚng lµ nh˜ng nhi÷m vÙ tr‰ng t©m cÒa ngµnh v®n ho∏. ß≠¨ng nhi™n, khi t◊m hi”u v“ kh∏i ni÷m {quy“n v®n h„a} cÒa c´ng d©n, chÛng ta cÚng ph∂i nhæc tÌi ngh‹a vÙ cÒa c´ng d©n. ßi“u 51 Hi’n ph∏p n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam (n®m 1992, sˆa ÆÊi bÊ sung n®m 2001) n™u r‚: {Quy“n cÒa c´ng d©n kh´ng t∏ch rÍi ngh‹a vÙ cÒa c´ng d©n. Nhµ n≠Ìc b∂o Æ∂m c∏c quy“n cÒa c´ng d©n; c´ng d©n ph∂i lµm trfln ngh‹a vÙ cÒa m◊nh ÆËi vÌi Nhµ n≠Ìc vµ x∑ hÈi.

Quy“n vµ ngh‹a vÙ cÒa c´ng d©n do Hi’n ph∏p vµ luÀt quy Æfinh}.

M∆t kh∏c, Æ” b∂o Æ∂m th˘c hi÷n quy“n v®n h„a, Hi’n ph∏p n≠Ìc CÈng hfla x∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam (n®m 1992, sˆa ÆÊi bÊ sung n®m 2001) cÚng quy Æfinh r‚ phπm vi quy“n hπn, nh≠ ßi“u 30: {... Nhµ n≠Ìc thËng nh†t qu∂n l˝ s˘ nghi÷p v®n h„a. Nghi™m c†m truy“n b∏ t≠ t≠Îng vµ v®n h„a ph∂n ÆÈng, ÆÂi trÙy; bµi trı m™ t›n, hÒ tÙc}; ßi“u 33: {... Nghi™m c†m nh˜ng hoπt ÆÈng v®n h„a, th´ng tin lµm tÊn hπi lÓi ›ch quËc gia, ph∏ hoπi nh©n c∏ch, Æπo Ưc vµ lËi sËng tËt Æãp cÒa ng≠Íi Vi÷t Nam}...

Nh≠ vÀy, hi”u kh∏i ni÷m v“ quy“n v®n ho∏ sœ giÛp chÛng ta c„ nh˜ng ch›nh s∏ch v®n ho∏ th›ch hÓp trong bËi c∂nh hi÷n nay. ChÛng ta sœ hi”u th™m v“ nh˜ng g◊ ng≠Íi d©n c«n Î c∏c nhµ lµm c´ng t∏c qu∂n l˝ v®n ho∏, vµ tı Æ„, c„ nh˜ng ch›nh s∏ch phÔ hÓp vÌi nh˜ng y™u c«u v®n ho∏ Æ„ cÒa ng≠Íi d©n. 

SË 55  03.2010  5

H¶õNG TõI ßÑI LŸ 1.000 N°M TH°NG LONG - HÄ NóI

Bµn v“

Æfia th’ Th®ng Long - Hµ NÈi vÌi khu v˘c phflng thÒ thµnh phË

PGS, TS Phπm Huy D≠¨ng

6  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

H

µ NÈi lµ mÈt trong nh˜ng thÒ Æ´ c„ di÷n t›ch lÌn nh†t th’ giÌi. Di÷n t›ch Æ„ kh´ng chÿ quy tÙ Î sË l≠Óng km2 mµ cfln Æa dπng v“ Æfia l˝ t˘ nhi™n vµ phong phÛ v“ v®n h„a x∑ hÈi. Nguy‘n X≠Îng thÍi Tr«n c„ vi’t: {ThÔy tri vπn cÊ trÔng h≠ng nghi÷p; b∏n tπi s¨n hµ, b∏n tπi nh©n} (tπm dfich lµ: c„ ai bi’t s˘ nghi÷p thÍi trÔng h≠ng l≠u danh mu´n thuÎ, mÈt nˆa lµ do s´ng nÛi, mÈt nˆa lµ do ng≠Íi) (Nguy‘n L≠¨ng B›ch, Vi÷t Nam ba l«n Æ∏nh thæng qu©n Nguy™n, Nxb QßND, Hµ NÈi 1981, tr.298).

VÀy Hµ NÈi c„ s´ng nÛi vµ con ng≠Íi nh≠ th’ nµo Æ” x¯ng Æ∏ng l≠u danh mu´n thuÎ? ô ph›a bæc, Hµ NÈi nh≠ mÈt bµn tay khÊng l vıa nh≠ ÆÏ, vıa nh≠ bæt, t˘a {th’ hµi hfla} Æ„n s˘ giao thoa cÒa c∏c luÂng kinh t’ - v®n h„a ph≠¨ng Bæc, ß´ng Bæc É. N’u nh≠ d˘ ∏n {MÈt vµnh Æai, hai hµnh lang} thµnh c´ng th◊ bµn tay Æ„ sœ giao l≠u Æ„n nhÀn nh˜ng g◊ h≠ng thfinh cho Ɔt n≠Ìc vµ cÚng lµ l∏ chæn cho quËc phflng - an ninh v˜ng ch∑i. MÈt vÔng b∏n s¨n Æfia S„c S¨n, ß´ng Anh c„ th’ nÛi v˜ng nh≠ {bµn thπch} vıa c„ th∂m th˘c vÀt phºng phiu vÌi c∏c danh lam thæng c∂nh lπi c„ th” lµm trÀn Æfia khu v˘c phflng thÒ then chËt cho ThÒ Æ´. Con s´ng ßuËng ng®n c∏ch Hµ NÈi vÌi Ɔt Kinh Bæc x≠a nh≠ mÈt d∂i lÙa lπi nh≠ mÈt con hµo lÌn cÔng vÌi l˘c l≠Óng khu v˘c phflng thÒ ph›a bæc Hµ NÈi ÆÒ s¯c ng®n ch∆n x©m l≠Óc khi chÛng li“u l‹nh muËn vµo ThÒ Æ´. Th’ Ɔt ph›a bæc nµy thÀt x¯ng: {Ti’n kh∂ d‹ c´ng, tho∏i kh∂ d‹ thÒ}.

Ph›a Æ´ng Hµ NÈi lµ mÈt mi“n ÆÂng bªng trÔ phÛ c„ c∏nh ÆÂng {Tam thi™n m…u} vµ c∂ tÿnh H≠ng Y™n, n¨i c„ th” ph∏t tri”n kinh t’ vÌi t˚ tr‰ng Æ«u t≠ c´ng nghi÷p lÌn cÒa Ɔt n≠Ìc; ÆÂng thÍi c„ nguÂn nh©n l˘c dÂi dµo gÂm nh˜ng ng≠Íi lao ÆÈng c„ tr◊nh ÆÈ v®n h„a cao, k¸ thuÀt gi·i, lπi c„ truy“n thËng ki™n c≠Íng chËng gi∆c cÒa {Du k›ch Æ≠Íng 5} x≠a. ß„ lµ {th’ ph™n giÀu} cho ThÒ Æ´ Hµ NÈi. Con Æ≠Íng quËc lÈ sË 5 c„ mÀt ÆÈ vµ hi÷u xu†t vÀn t∂i lÌn nh†t quËc gia, nËi c∂ng H∂i Phflng vÌi ThÒ Æ´ Hµ NÈi. Con Æ≠Íng nµy lµm cho Hµ NÈi nh≠ rÈng Æ’n tÀn cˆa bi”n lπi nh≠ lµm cho ThÒ Æ´ c„ mÈt {gi∏ ÆÏ} v˜ng ch∑i.

Ph›a nam Hµ NÈi lµ mÈt mi“n Ɔt ph◊ nhi™u rÈng lÌn käo dµi Æ’n C«u Giœ, lπi c„ con s´ng HÂng chπy d‰c, thuÀn ti÷n cho ph∏t tri”n n´ng nghi÷p vµ giao th´ng vÀn t∂i cÒa ThÒ Æ´ vÌi c∂ n≠Ìc.

N¨i Æ©y c„ nh˜ng lµng cÊ nh≠ lµng Nhfi Kh™ Æ∑ lµ n¨i sinh ra vfi anh hÔng d©n tÈc Nguy‘n Tr∑i, cÊng lµng hi÷n v…n cfln bËn ch˜ {quan quËc chi quang} ngh‹a lµ, n¨i Æ©y nh◊n ra ∏nh s∏ng

M´ ph·ng Chi’u dÍi Æ´ tπi L‘ hÈi hoa chµo mıng 999 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi. Ånh nguy‘n v®n hπnh n≠Ìc nhµ... D‰c theo Æ≠Íng 1 cÚ c„ c∏c Æfia danh nÊi ti’ng nh≠ C«u Giœ, Qu∏n G∏nh, Th≠Íng T›n, Ng‰c HÂi... lµ nh˜ng {chËt} vÌi th’ {cˆa ng‚} c„ th” Æ∏nh Æfich tı xa b∂o v÷ an toµn cho ThÒ Æ´. Mi“n Ɔt ph›a nam nµy c„ gi∏ trfi v“ kinh t’ x∑ hÈi vµ x©y d˘ng khu v˘c phflng thÒ v˜ng chæc.

V“ ph›a t©y, Hµ NÈi nh≠ mÈt Æi”m nh´ ra cÒa hai vflng cung th’ nÛi lÌn nh†t Ɔt n≠Ìc, lµ vflng cung s´ng G©m vµ vflng cung Ng©n S¨n; k’t thÛc cÒa hai vflng cung nµy, ph›a t©y bæc lµ Tam ß∂o, ph›a t©y lµ Ba V◊, lπi c„ con s´ng HÂng chπy gi˜a. G«n Æ©y c∏c nhµ Æfia l˝ ph∏t hi÷n ra rªng: c∏c tr«m t›ch cÒa hai vflng cung nµy Æ“u c„ h◊nh c∏nh cung vµ quy tÙ v“ Hµ NÈi. Ch›nh nhÍ th’ nÛi vµ th’ s´ng nh≠ vÀy mµ Hµ NÈi tı x≠a Æ’n nay h«u nh≠ kh´ng c„ b∑o lÌn. Tπi khu v˘c nµy cÔng vÌi ph›a bæc c„ nÛi cao rıng rÀm, lπi c„ d©n c≠ Æ´ng ÆÛc; Ɔt Æai vıa mµu mÏ vıa ræn chæc c„ th” th˘c hi÷n hai nhi÷m vÙ cÔng mÈt lÛc: vıa chi’n Ɔu vıa s∂n xu†t tπo th’ Æ∏nh gi∆c l©u dµi, cµng Æ∏nh cµng mπnh. V“ ph∏t tri”n

kinh t’ v®n h„a x∑ hÈi vµ cÒng cË quËc phflng - an ninh th◊ h≠Ìng t©y nµy hÈi tÙ ÆÒ m‰i Æi“u ki÷n: {Thi™n thÍi, Æfia lÓi, nh©n hfla}. C∏c nhµ hoπch Æfinh chi’n l≠Óc x∏c Æfinh h≠Ìng t©y lµ h≠Ìng ph∏t tri”n ch›nh cÒa ThÒ Æ´ trong m‰i t◊nh huËng ph∂i di chuy”n. Chºng th’ mµ tı trung t©m Hµ NÈi ra ph›a t©y vµ t©y nam c„ ba con Æ≠Íng lÌn lµ Æ≠Íng Hµ ß´ng - Xu©n Mai; L∏ng - Hfla Lπc; C«u Gi†y - PhÔng - S¨n T©y; con Æ≠Íng, th’ Ɔt vµ c∏c Æfia danh tr™n tπo thµnh {th’ li™n hoµn v˜ng chæc} cho ThÒ Æ´ mÎ mang ra h≠Ìng t©y. Ba con Æ≠Íng nµy Æang Æ≠Óc hoµn thi÷n Æ” k˚ ni÷m 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi; g„p ph«n x©y d˘ng khu v˘c phflng thÒ thµnh phË v˜ng chæc theo tinh th«n Nghfi quy’t 28 cÒa BÈ Ch›nh trfi.

ThÒ Æ´ lµ trung t©m ch›nh trfi, kinh t’, v®n h„a x∑ hÈi cÒa c∂ n≠Ìc. Khi thÍi b◊nh lµ n¨i Æ«u n∑o x©y d˘ng ph∏t tri”n kinh t’ x∑ hÈi; khi thÍi chi’n th◊ sœ th˘c s˘ lµ mÈt khu v˘c phflng thÒ then chËt. ßÛng nh≠ L˝ C´ng U»n, vfi vua anh minh cÒa d©n tÈc ta Æ∑ nh◊n xa tr´ng rÈng ch‰n

thµnh ßπi La lµ vfi tr› d˘ng kinh Æ´. V◊ n¨i Æ©y: {... Æ≠Óc c∏i th’ rÂng cuÈn hÊ ngÂi. ß∑ ÆÛng ng´i Nam, Bæc, ß´ng, T©y, lπi ti÷n h≠Ìng nh◊n s´ng, t˘a nÛi. ßfia th’ rÈng mµ bªng, Ɔt Æai cao mµ tho∏ng. D©n c≠ kh·i chfiu c∂nh khËn khÊ, ngÀp lÙt, mu´n vÀt r†t m˘c phong phÛ, tËt t≠¨i. Xem khæp Ɔt Vi÷t ta chÿ n¨i nµy lµ thæng Æfia. ThÀt lµ chËn hÈi tÙ tr‰ng y’u cÒa bËn ph≠¨ng Ɔt n≠Ìc.

CÚng lµ n¨i kinh Æ´ bÀc nh†t cÒa Æ’ v≠¨ng mu´n ÆÍi} (ßπi Vi÷t sˆ k˝ toµn th≠, tÀp 1, tr.203). ß„ lµ Æfia th’ cÒa Th®ng Long - Hµ NÈi tı mÈt ngh◊n n®m tr≠Ìc. ß’n b©y giÍ, Hµ NÈi Æ∑ rÈng ra g†p nhi“u l«n thµnh ßπi La x≠a; song c„ lœ lÍi vfi vua Æ«u tri“u L˝ v…n cfln nguy™n gi∏ trfi. Ph∂i n„i rªng Æfia th’ Th®ng Long - Hµ NÈi b©y giÍ r†t thuÀn ti÷n cho ph∏t tri”n kinh t’ x∑ hÈi, lπi vıa ÆÒ c∏c y’u tË Æ” x©y d˘ng khu v˘c phflng thÒ thµnh phË v˜ng chæc h¨n bao giÍ h’t. 

SË 55  03.2010  7

߃T VIåT NGÄN N°M V°N HI⁄N

ChÒ tfich n≠Ìc Nguy‘n Minh Tri’t d˘ L‘ hÈi Tfich Æi“n Î tÿnh Hµ Nam. Ånh ANH TUƒN

PhÙcd˘ngL‘hÈitfichÆi“n

T´n vinh n“n n´ng nghi÷p Vi÷t Thµnh Sa

Nhæc Æ’n c∏c vfi l∑nh Æπo thÍi hi÷n Æπi, ng≠Íi ta chÿ quen vÌi h◊nh ∂nh com-l™, ca-v∏t gi˜a nh˜ng s˘ ki÷n quan tr‰ng. Nh≠ng suy ngh‹ †y kh´ng ph∂i lÛc nµo cÚng ÆÛng. Tπi L‘ hÈi Tfich Æi“n Æ«u Xu©n Canh D«n, c∂ n≠Ìc Æ∑ Æ≠Óc ngæm h◊nh ∂nh vfi l∑nh Æπo cao nh†t cÒa Nhµ n≠Ìc trong mµu ∏o n©u ngµn ÆÍi gæn b„ vÌi nhµ n´ng, c«m cµy tr™n ruÈng theo mÈt tÀp tÙc Æ∑ c„ tı x≠a.

8  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

CuÈc thi vœ l™n th©n tr©u tπi L‘ hÈi Tfich Æi“n ߉i Tam - Hµ Nam. Ånh ANH TUƒN

Tı chuy÷n vua cµy ruÈng...

{Tfich Æi“n} lµ thˆa ruÈng nhµ vua t˘ m◊nh ÆËc xu†t vi÷c cµy c†y Æ” l†y th„c mµ cÛng t’. L‘ hÈi Tfich Æi“n Æ≠Óc ti’n hµnh l«n Æ«u ti™n d≠Ìi thÍi vua L™ ßπi Hµnh.

Theo ßπi Vi÷t sˆ k˝ toµn th≠, mÔa xu©n n®m 987, vua L™ ßπi Hµnh Æ›ch th©n xuËng cµy ruÈng tfich Æi“n Î nÛi ߉i, Æ∑ Ƶo Æ≠Óc mÈt hÚ vµng; lπi cµy Î Bµn H∂i Æ≠Óc mÈt hÚ bπc; v◊ vÀy hai thˆa ruÈng tr™n Æ≠Óc Æ∆t t™n lµ {Kim ng©n Æi“n}.

Trong c∏c t∏c ph»m Lfich sˆ Vi÷t Nam bªng tranh cÒa Tr«n Bπch ߪng vµ Vi÷t Sˆ giai thoπi quy”n 4 cÒa Nguy‘n H˜u Thu«n cÚng c„ Æ“ cÀp Æ’n s˘ ki÷n nµy.

Sau Æ„ Æ’n thÍi L˝ - Tr«n, c∏c l‘ hÈi nµy Æ≠Óc tÊ ch¯c long tr‰ng h¨n vµ lµ mÈt trong nh˜ng ngµy hÈi ch›nh cÒa Ɔt n≠Ìc vµo mÔa xu©n. Vµo thÍi L˝, vua L˝ Th∏i T´ng lµ ng≠Íi r†t ch®m lo cho n´ng nghi÷p n≠Ìc nhµ. §ng Æ∑ nhi“u l«n t˘ m◊nh xuËng cµy. Sˆ cÚ c„ ghi r‚, ngµy 14-10-1030 (Canh Ng‰), vua Æ›ch th©n ra ruÈng Î ßi“u LÈ xem g∆t; ngµy 1-4-1032 (Nh©m Th©n) vua Æi cµy ruÈng tfich Æi“n Î ßÁ ßÈng Giang, c„ nhµ n´ng d©ng vua mÈt c©y lÛa c„ ch›n b´ng th„c; th∏ng 3-1042 (Nh©m Ng‰), vua Æi cµy ruÈng tfich Æi“n Î Kh∂ L∑m...

Tuy vÀy, mÈt sË quan lπi cÚng kh´ng ≠a g◊ vi÷c vua Æi lµm ruÈng. S∏ch ßπi Vi÷t sˆ k˝ toµn th≠ cfln ghi lπi mÈt Æi”n t›ch nh≠ th’ nµy: {MÔa xu©n, th∏ng 2 n®m MÀu D«n 1038, vua ng˘ ra BË H∂i cµy ruÈng tfich Æi“n. Vua sai quan d‰n c· Ææp Ƶn rÂi th©n t’ Th«n N´ng. T’ xong, vua c«m cµy Æ” muËn lµm l‘ t˘ cµy. C∏c quan t∂ h˜u c„ ng≠Íi can rªng: ß„ lµ vi÷c cÒa n´ng phu, b÷ hπ c«n g◊ lµm th’? Vua n„i: Tr…m kh´ng t˘ cµy th◊ l†y g◊ lµm x´i cÛng, l†y g◊ cho thi™n hπ noi theo? N„i xong vua Æ»y cµy ba l«n rÂi th´i}. Sˆ th«n Ng´ S‹ Li™n vi’t: Th∏i T´ng kh´i phÙc l‘ cÊ, t˘ m◊nh cµy ruÈng tfich Æi“n Æ” n™u g≠¨ng cho thi™n hπ, tr™n th◊ Æ” cÛng t´n mi’u, d≠Ìi th◊ Æ” nu´i mu´n d©n; c´ng hi÷u trfi n≠Ìc d…n Æ’n cÒa giµu d©n Æ´ng, n™n thay! ß’n ÆÍi Tr«n, do bÀn vi÷c gi˜

n≠Ìc, chËng ngoπi bang n™n l‘ cµy tfich Æi“n kh´ng h≠ng thfinh nh≠ tr≠Ìc. Tuy nhi™n, khi c„ Æi“u ki÷n, c∏c vua v…n Æ›ch th©n Æi“u hµnh l‘ nµy. ß’n c∏c thÍi nhµ HÂ, th◊ h«u nh≠ phong tÙc nµy kh´ng cfln Æ≠Óc gi˜. L‘ cµy tfich Æi“n cÒa nhµ vua Æ∑ ch†m d¯t hºn d≠Ìi thÍi vua Kh∂i ßfinh nhµ Nguy‘n, Æ’n nay Æ∑ g«n 100 n®m.

ß’n chuy÷n ChÒ tfich n≠Ìc xuËng ÆÂng

ß«u xu©n Canh D«n - 2010, SÎ V®n ho∏ Th” thao vµ Du lfich tÿnh Hµ Nam Æ∑ phËi hÓp vÌi Vi÷n V®n h„a - Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam ti’n hµnh nghi™n c¯u Æ” kh´i phÙc L‘ hÈi Tfich Æi“n. Vi÷c phÙc hÂi nghi l‘ nµy c„ ˝ ngh‹a t´n vinh c∏c bÀc ti“n nh©n, vµ cÚng phÔ hÓp vÌi ch›nh s∏ch chÒ tr≠¨ng cÒa Nhµ n≠Ìc hi÷n nay, khi v†n Æ“ Tam n´ng (n´ng nghi÷p, n´ng d©n, n´ng th´n) Æ≠Óc Æ∆t l™n hµng Æ«u. L‘ hÈi Tfich Æi“n Æ≠Óc phÙc d˘ng tı n®m 2009 d≠Ìi s˘ chÒ tr◊ cÒa Ph„ ChÒ tfich n≠Ìc Nguy‘n Thfi Doan, n®m nay lµ n®m th¯ hai l‘ hÈi Æ≠Óc tÊ ch¯c, vµ ChÒ tfich n≠Ìc Nguy‘n Minh Tri’t Æ∑ tr˘c ti’p chÒ tr◊. {Vi÷t Nam tı bao ÆÍi nay lµ n≠Ìc n´ng nghi÷p, ph∏t tri”n Æi l™n tı n´ng nghi÷p. Hi÷n nay Ɔt n≠Ìc Æang Æi l™n c´ng nghi÷p h„a - hi÷n Æπi h„a, nh≠ng n´ng nghi÷p v…n c„ c„ vfi tr› v´ cÔng quan tr‰ng v◊ c„ tÌi h¨n 60% ng≠Íi d©n gæn b„ vÌi n´ng nghi÷p vµ n´ng th´n} ChÒ tfich n≠Ìc Nguy‘n Minh Tri’t nh†n mπnh khi ph∏t bi”u tπi L‘ Tfich Æi“n di‘n ra tπi ߉i S¨n, Hµ Nam. ß©y ch›nh lµ Æfia danh mµ theo sˆ s∏ch ghi chäp lπi, n®m ßinh HÓi (987), vua L™ ßπi Hµnh Æ∑ v“ cµy ruÈng tfich Æi“n, mÎ Æ«u mÈt phong tÙc Æãp Æ” c∏c vfi vua tri“u Æπi sau noi g≠¨ng khuy’n n´ng.

Vi÷n V®n ho∏ - Ngh÷ thuÀt Vi÷t Nam (BÈ V®n h„a - Th” thao vµ Du lfich) lµ ƨn vfi phËi hÓp vµ Æ“ xu†t vi÷c phÙc d˘ng l‘ hÈi. Tr∂ lÍi ph·ng v†n b∏o ch›, Ti’n

s‹ BÔi Quang Thæng - TÊng Æπo di‘n ch≠¨ng tr◊nh l‘ hÈi chia sŒ: {ChÛng t´i kh´ng chÒ tr≠¨ng phÙc nguy™n l‘ tfich Æi“n thÍi vua L™ Hoµn. Ng≠Íi x≠a th≠Íng n„i {c„ t›ch th◊ dfich n™n trfl}, mÁi thÍi Æπi tÊ ch¯c l‘ hÈi theo nhu c«u Æ≠¨ng thÍi cÒa h‰, v∂ lπi kh´ng c„ truy“n thËng nµo lµ b†t bi’n c∂. N„i c∏ch kh∏c, l‘ hÈi nµy lµ l‘ hÈi cÒa ngµy h´m nay nh≠ng lπi Æ≠Óc lµm theo c∏ch truy“n thËng, t¯c lµ l†y c∏c cÈng ÆÂng d©n c≠ Æfia ph≠¨ng lµm chÒ th” cÒa l‘ hÈi, di‘n x≠Ìng theo ph≠¨ng th¯c d©n gian, tr∏nh sˆ dÙng thÒ ph∏p s©n kh†u h„a}.

N≠Ìc ta lµ n≠Ìc n´ng nghi÷p, vµ tı xa x≠a c∏c ÆÍi vua Æ∑ bi’t ch®m lo Æ’n ngh“ n´ng. H¨n n˜a, nh≠ ng≠Íi x≠a Æ∑ n„i, hµnh ÆÈng c„ c´ng hi÷u h¨n ngµn lÍi n„i. Chºng th’ mµ k˚ c≠¨ng phäp n≠Ìc Æ≠Óc gi˜ v˜ng. ߆t n≠Ìc v˜ng vµng, kinh t’ ph∏t tri”n, cÚng nhÍ c´ng lÌn cÒa c∏c vua thÍi tr≠Ìc. L‘ hÈi Tfich Æi“n Æ≠Óc phÙc d˘ng lµ mÈt hoπt ÆÈng v®n ho∏, t©m linh hµm ch¯a s¯c sËng cÒa v®n ho∏ Vi÷t Nam, cÔng c∏c l‘ hÈi kh∏c Æ≠Óc tÊ ch¯c vµo dfip Æ«u Xu©n, th” hi÷n s˘ phong phÛ cÒa kho tµng v®n ho∏ d©n tÈc. L‘ hÈi th™m mÈt l«n nhæc nhÎ chÛng ta nh◊n nhÀn Æ«y ÆÒ h¨n vi÷c ph∏t tri”n b“n v˜ng n“n n´ng nghi÷p gæn vÌi ph∏t tri”n c´ng nghi÷p trong thÍi Æπi mÌi vµ cÚng lµ mÈt hoπt ÆÈng nhªm t´n vinh n“n n´ng nghi÷p Vi÷t. 

SË 55  03.2010  9

HñC TÜP VÄ LÄM THEO TƒM G¶•NG ßÑO ß`C H¤ CHê MINH

BA L¡N

CHA

bfi {bæt} lµm ...

G d≠¨ng tˆ

«n 10 n®m gæn b„ vÌi x∑ D◊n Chin (M≠Íng Kh≠¨ng - Lµo Cai), ßπi Ûy Nguy‘n Thanh TÔng Æ∑ thµnh ng≠Íi con cÒa b∂n lµng. B∂n th©n anh cÚng c„ 3 ng≠Íi con nu´i lµ con c∏c gia Æ◊nh d©n tÈc M´ng trong x∑. Nh˜ng t◊nh c∂m vÌi b∂n lµng c¯ Æ«y m∑i l™n b™n cÈt mËc 1682, n¨i nh˜ng ng≠Íi l›nh bi™n phflng ÆÂn T∂ Gia Kh©u Ưng ch©n n¨i mi“n bi™n ∂i.

Vµo mÈt buÊi s∏ng cÒa n®m 1998, Nguy‘n Thanh TÔng khi †y cfln lµ chµng thi’u Ûy trŒ cÔng 3 ÆÂng ÆÈi cÒa ÆÂn bi™n phflng T∂ Gia Kh©u (BÈ ÆÈi bi™n phflng Lµo Cai) Æi tu«n tra. ß’n Æ«u th´n Ng∂i Th«u 1 cÒa x∑ D◊n Chin, bÁng nhi™n mÈt ng≠Íi Ƶn ´ng d©n tÈc tı trong bÙi rÀm nh∂y ra ch∆n Æ≠Íng. CÚng lÛc Æ„ anh nh◊n th†y ph›a tr≠Ìc hai t†m gÁ nh· Æ≠Óc Æ„ng xuËng m∆t Æ≠Íng cÔng nh˜ng sÓi chÿ c®ng cæt chäo nhau. ß∑ t◊m hi”u vµ nghe k” chuy÷n tı tr≠Ìc, TÔng bi’t m◊nh Æang bfi {bæt} lµm cha nu´i cho Ưa con mÌi sinh cÒa ng≠Íi Ƶn ´ng lπ. Sau khi ng≠Íi Ƶn ´ng {bæt} Æ≠Óc cha cho con th◊ vÓ anh ta tı xa b’ mÈt ch∏u g∏i chπy lπi. MÈt con gµ trËng Æ≠Óc l´i tı qu»y t†u ra cæt ti’t. Ng≠Íi chÂng c«m cÊ gµ v»y 3 l«n qua lπi gi˜a hai t†m gÁ c„ c®ng chÿ. Th’ rÂi h‰ Æ≠a Ưa bä cho 10  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

anh b∂o b’ vµ b≠Ìc qua b≠Ìc lπi c«u gÁ 3 l«n, xong Æ≠a cho anh 3 sÓi chÿ 3 mµu Æ·, xanh, vµng b∂o buÈc vµo cÊ tay ch∏u bä. VÓ chÂng n‰ cfln xin chµng thi’u Ûy bi™n phflng trŒ Æ∆t cho con h‰ mÈt c∏i t™n. Bi’t c´ bä Æ≠Óc cha mã Æ∆t t™n lµ LÔ Seo Doa, Nguy‘n Thanh TÔng Æ∑ Æ∆t cho c´ bä †y mÈt c∏i t™n n˜a lµ Hoa. ThÒ tÙc Æ∑ xong, bÈ ÆÈi Æ≠Óc mÍi l™n nhµ gi’t gµ lµm c¨m, uËng r≠Óu.

Th’ lµ chµng thi’u Ûy trŒ ch≠a vÓ l«n Æ«u ti™n Æ≠Óc l™n ch¯c bË.

Tr≠Íng hÓp lµm cha nu´i l«n th¯ hai cÒa anh di‘n ra sau l«n th¯ nh†t mÈt n®m. S˘ vi÷c x∂y ra t≠¨ng t˘, chÿ kh∏c lµ l«n tr≠Ìc anh Æi bÈ vµ ch≠a c„ vÓ, cfln l«n nµy bfi {bæt} lµm cha khi Æang Æi xe m∏y vµ vıa mÌi c≠Ìi vÓ xong. L«n †y TÔng Æang Æi xe m∏y tı ÆÂn v“ ÆÈi c´ng t∏c Æ„ng tπi D◊n Chin, Æ’n Æ«u th´n LÔng S∏n Ch th◊ Thµo Ch› S lao ra ch∆n Æ≠Íng {bæt} anh lµm cha nu´i cho ng≠Íi con trai mÌi sinh lµ Thµo Seo LÔng. Anh vui vŒ ti’p nhÀn {c≠¨ng vfi mÌi} vµ Æ∆t cho cÀu con trai nu´i c∏i t™n ti’ng Kinh lµ HÔng. Th’ lµ chµng thi’u Ûy bi™n phflng Æ∑ c„ 2 ng≠Íi con nu´i m∆c dÔ anh ch≠a c„ con ÆŒ.

L«n th¯ 3 trÎ thµnh cha nu´i cÒa ßπi Ûy Nguy‘n Thanh TÔng lµ vµo n®m 2006. LÛc nµy anh Æ∑ thµnh ng≠Íi con cÒa x∑ D◊n Chin vÌi th©m ni™n g«n m≠Íi n®m gæn b„ vÌi Æfia ph≠¨ng. ß„ lµ ch∏u Giµng Seo Di, con cÒa Æ´i vÓ chÂng Giµng Seo Lˆ vµ Ly Seo Xoa Î th´n D◊n Chin 2. ߯a con nu´i th¯ ba Æ≠Óc bË TÔng Æ∆t t™n lµ Huy.

Tuy c„ tÌi 3 ng≠Íi con nu´i nh≠ng vÓ chÂng ßπi Ûy Nguy‘n Thanh TÔng chÿ c„ mÈt ng≠Íi con ÆŒ. VÓ anh lµ gi∏o vi™n dπy ti”u h‰c tπi M≠Íng Kh≠¨ng.

Con g∏i anh lµ ch∏u Nguy‘n ß∆ng H≠¨ng Ly n®m nay 11 tuÊi. Do Æi“u ki÷n c´ng t∏c anh chfi ph∂i gˆi con v“ qu™ ngoπi Î V‹nh T≠Íng - V‹nh PhÛc nhÍ bË mã ch®m giÛp. ß” con v“ vÌi ´ng bµ, hai vÓ chÂng ng≠Íi b∏m ÆÂn, ng≠Íi b∏m tr≠Íng n¨i vÔng bi™n ∂i. Anh TÔng vµ vÓ sËng tπi khu tÀp th” cÒa tr≠Íng c∏ch n¨i anh Æ„ng qu©n g«n chÙc c©y sË. Thi tho∂ng 3 Ưa con nu´i cÒa anh v…n ra ch¨i th®m gia Æ◊nh bË, vÓ chÂng anh v…n mua quµ b∏nh, qu«n ∏o vµ Æ dÔng h‰c tÀp cho c∏c ch∏u, ÆÈng vi™n c∏c ch∏u h‰c tÀp. Cfln c∏c ch∏u cÚng khi th◊ y’n gπo, khi th◊ ›t thfit rıng Æem bi’u cha nu´i.

Vıa qua, ßπi Ûy Nguy‘n Thanh TÔng Æ∑ Æ≠Óc b«u lµ Æπi bi”u Æπi di÷n cho tÿnh Lµo Cai Æi d˘ HÈi nghfi tÊng k’t vµ giao l≠u, bi”u d≠¨ng Æi”n h◊nh ti™n ti’n toµn quËc cuÈc vÀn ÆÈng H‰c tÀp vµ lµm theo t†m g≠¨ng Æπo Ưc H Ch› Minh. C©u chuy÷n v“ ba ng≠Íi con nu´i kh´ng h“ c„ trong b∏o c∏o cÒa anh nh≠ng n„ nh≠ mÈt bi”u hi÷n sinh ÆÈng cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh bi™n phflng b∏m d©n, b∏m b∂n, y™u th≠¨ng qu˝ tr‰ng nh©n d©n. Trong qu∏ tr◊nh b∏m Æfia bµn th˘c hi÷n nhi÷m vÙ cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh mang qu©n hµm xanh lu´n c„ nh˜ng c©u chuy÷n c∂m ÆÈng ÆÀm t◊nh ng≠Íi nh≠ th’. 

Trung Ûy Phπm Th’ Thæng Æang lµm nhi÷m vÙ. Ånh Minh Kh´i

Ng≠Íi l›nh thÓ

say m™ s∏ng tπo

28

tuÊi ÆÍi, 8 tuÊi qu©n, nh≠ng Æ∑ 3 n®m li“n Æπt danh hi÷u Chi’n s‹ thi Æua c†p c¨ sÎ, vµ lµ ÆÂng t∏c gi∂ cÒa hai c´ng tr◊nh nghi™n c¯u Æang Æ≠Óc ¯ng dÙng trong lao ÆÈng s∂n xu†t - ß„ lµ nh˜ng dflng væn tæt v“ Trung Ûy Phπm Th’ Thæng, c∏n bÈ Kho K63 - BÈ T≠ l÷nh H„a h‰c.

18 tuÊi, Thæng ´m gi†c m¨ thi vµo tr≠Íng Æπi h‰c nh≠ng kh´ng thµnh, anh lµm bπn vÌi ruÈng ÆÂng vµ tham gia c´ng t∏c ßoµn Î qu™ h≠¨ng Th∏i B◊nh. 19 tuÊi, Thæng vinh d˘ Ưng trong hµng ngÚ cÒa ß∂ng. Trfln 20 tuÊi, anh nhÀp ngÚ. NhÌ lπi k˚ ni÷m ngµy Æ«u ti™n mang tr™n m◊nh bÈ qu©n phÙc, Æ≠Óc c†p tr™n th´ng b∏o trong Æoµn t©n binh c„ hai Æ∂ng vi™n. Kh´ng gi†u nÊi s˘ t˘ hµo nh≠ng Thæng Æ∑ ˝ th¯c v“ nhi÷m vÙ vµ s˘ ph†n Ɔu cÒa b∂n th©n trong nh˜ng ngµy th∏ng ti’p theo.

Gæn b„ vÌi Kho K63 cÒa BÈ T≠ l÷nh H„a h‰c ngay tı nh˜ng ngµy Æ«u nhÀp ngÚ, Æfia bµn Æ„ng qu©n lµ n¨i nÛi rıng heo hÛt, nh≠ng Î ng≠Íi l›nh nµy Æ∑ th” hi÷n mÈt ˝ ch› quy’t t©m ph†n Ɔu h‰c tÀp Æ” trÎ thµnh mÈt ng≠Íi l›nh thÓ.

Anh Æ∑ Æ≠Óc ƨn vfi cˆ Æi h‰c Tr≠Íng Trung c†p k¸ thuÀt ´ t´ trong ba n®m, vµ n®m 2006, sau khi tËt nghi÷p, anh Æ≠Óc Æi“u ÆÈng trÎ v“ Kho K63.

Kh´ng kh·i bÂi hÂi khi trÎ lπi ƨn vfi cÚ nh≠ng vÌi mÈt t©m th’ hoµn toµn mÌi, trong Thæng trµn Æ«y nhi÷t huy’t vµ lflng say m™ c´ng vi÷c. VÌi chuy™n m´n vµ nhi÷m vÙ b∂o qu∂n, b∂o d≠Ïng xe ´ t´ cÔng nhi“u c∏c thi’t bfi kh∏c, Phπm Th’ Thæng kh´ng ngıng h‰c h·i c∏c ÆÂng ch›, ÆÂng ÆÈi cÒa m◊nh, nh˜ng lÌp ng≠Íi Æi tr≠Ìc v“ kinh nghi÷m vµ nh˜ng ki’n th¯c mÌi.

MÁi buÊi lµm vi÷c, Thæng Æ“u coi nh≠ mÈt buÊi h‰c th˘c hµnh mµ ngay sau Æ„ anh ph∂i ÆÛc rÛt ra nh˜ng bµi h‰c c«n thi’t. RÂi nh˜ng tr®n trÎ vÌi b†t cÀp trong lao ÆÈng d≠Íng nh≠ kh´ng rÍi kh·i ˝ ngh‹ cÒa ng≠Íi l›nh thÓ nµy.

Nh˜ng ≠Ìc muËn lµm mÈt Æi“u g◊ Æ„ Æ” gi∂m bÌt thÍi gian, ti’t ki÷m nh©n c´ng lao ÆÈng mµ c´ng vi÷c v…n Æ≠Óc hoµn thµnh tËt lu´n th´i thÛc anh. CÔng vÌi c∏c ÆÂng nghi÷p lµ Thi’u t∏ Tr«n Mπnh HÔng, ßπi Ûy Nguy‘n V®n Th‰, Phπm Th’ Thæng Æ∑ mµy mfl nghi™n c¯u, ch’ tπo {M∏y Æ∏nh gÿ b◊nh DKV cÒa xe DA1}.

C´ng tr◊nh nghi™n c¯u Æ≠Óc gˆi Æi d˘ thi vµ Æoπt gi∂i Khuy’n kh›ch cÒa BÈ T≠ l÷nh H„a h‰c. Gi∂i th≠Îng sœ chÿ nh≠ mÈt ni“m vui nho nh· n’u nh≠ s˘ ¯ng dÙng trong lao ÆÈng cÒa n„ Æπt hi÷u qu∂ th†p, nh≠ng vÌi c´ng tr◊nh nµy, s¯c lao ÆÈng cÒa nh˜ng ng≠Íi thÓ Î Kho

Long Hµ

K63 Æ∑ Æ≠Óc ti’t ki÷m mÈt c∏ch tËi Æa vµ n„ trÎ thµnh ni“m t˘ hµo, ni“m vui chung cÒa anh em l›nh thÓ. MÌi Æ©y, mÈt c´ng tr◊nh nghi™n c¯u c„ s˘ g„p s¯c kh´ng nh· cÒa Phπm Th’ Thæng c„ t™n {Gi∏ ÆÏ Æ«u xe ∏p dÙng trong c´ng t∏c b∂o qu∂n ni™m y’t xe m∏y} cÚng Æ∑ Æ≠Óc gˆi Æi d˘ thi. DÔ anh vµ ÆÂng ÆÈi cfln Æang hÂi hÈp chÍ k’t qu∂ ch†m gi∂i cÒa BÈ T≠ l÷nh H„a h‰c, nh≠ng Î Kho K63, c´ng tr◊nh nghi™n c¯u nµy Æ∑ Æ≠Óc ¯ng dÙng vµ Æπt hi÷u qu∂ tËt.

Nhi÷m vÙ chung cÒa toµn kho lµ qu∂n l˝, b∂o qu∂n b∂o d≠Ïng sˆa ch˜a, ni™m c†t vÀt t≠, thi’t bfi Æ” Æ∏p ¯ng y™u c«u, nhi÷m vÙ hu†n luy÷n, sΩn sµng chi’n Ɔu cho toµn qu©n; tıng nhi÷m vÙ cÙ th” Æ≠Óc ph©n c´ng tÌi tıng ph©n kho lu´n Æi cÔng nh˜ng s¯c äp c®ng thºng trong lao ÆÈng cÒa mÁi ng≠Íi l›nh thÓ. Vµ cÚng nh≠ nhi“u ÆÂng ÆÈi cÒa m◊nh, Phπm Th’ Thæng lu´n mang nh˜ng tr®n trÎ v“ c´ng vi÷c trong tıng suy ngh‹, vµ quy’t kh´ng {nhæm mæt} khi nh◊n nh˜ng b†t cÀp hµng ngµy trong lao ÆÈng. 

SË 55  03.2010  11

H¶õNG T•ê K± NIåM 35 N°M GIÅI PHïNG MI≈N NAM THˇNG NHƒT ߃T N¶õC (30/4/1975 - 30/4/2010) ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p vµ c∏c s‹ quan tham m≠u, ch›nh trfi tπi TÊng hµnh dinh th∏ng 4-1975. Ånh T≠ li÷u

Æπi t≠Ìng

V‚ Nguy™n Gi∏p vÌi Æπi thæng mÔa xu©n 1975

C

uÈc TÊng ti’n c´ng vµ nÊi dÀy mÔa Xu©n 1975 mµ Æÿnh cao lµ chi’n dfich H Ch› Minh toµn thæng Æ∑ k’t thÛc thæng lÓi cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc cÒa d©n tÈc ta. ßπi thæng mÔa Xu©n 1975 lµ thæng lÓi cÒa s¯c mπnh, b∂n l‹nh vµ tr› tu÷ Vi÷t Nam; lµ thæng lÓi cÒa ngh÷ thuÀt chÿ Æπo, tÊ ch¯c ti’n hµnh chi’n tranh c∏ch mπng cÒa ß∂ng, ChÒ tfich H Ch› Minh vµ BÈ ThËng so∏i tËi cao trong giai Æoπn k’t thÛc cuÈc kh∏ng chi’n. Trong Æ„, nÊi bÀt vai trfl Æ∆c bi÷t cÒa ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p - vfi TÊng t≠ l÷nh cÒa hai cuÈc kh∏ng chi’n th«n th∏nh, ng≠Íi Æ∑ tπo {gπch nËi} gi˜a ph≠¨ng ch©m t∏c chi’n {ß∏nh chæc, ti’n chæc} (chi’n dfich ßi÷n Bi™n PhÒ - 1954) vÌi {Th«n tËc, t∏o bπo, chæc thæng} cÒa mÔa Xu©n 1975.

Di‘n bi’n cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc lµ minh ch¯ng sËng ÆÈng v“ ngh÷ thuÀt chÿ Æπo chi’n tranh tµi t◊nh cÒa ß∂ng ta, mµ mÈt trong nh˜ng nät chÒ Æπo theo ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p lµ: MÈt n≠Ìc nh· Æ∏nh thæng {Æ’ quËc to} ph∂i bi’t giµnh thæng lÓi tıng b≠Ìc; thæng lÓi tr≠Ìc tπo ti“n Æ“ cho thæng lÓi sau.

Sau khi Hi÷p Æfinh Pa-ri Æ≠Óc k˝ k’t (1-1973),

12  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Vi÷t H≠ng

qu©n vi‘n chinh M¸ vµ ch≠ h«u buÈc ph∂i rÛt kh·i mi“n Nam. MÈt cÙc di÷n mÌi xu†t hi÷n tr™n chi’n tr≠Íng. Tuy vÀy, Æ” ti’n tÌi {Æ∏nh cho ngÙy nhµo} th˘c hi÷n tr‰n vãn Di chÛc thi™ng li™ng cÒa B∏c HÂ, Æfli h·i toµn ß∂ng, toµn qu©n, toµn d©n ta ph∂i kh»n tr≠¨ng tπo th’, tπo l˘c, tπo thÍi c¨ cho trÀn quy’t chi’n chi’n l≠Óc cuËi cÔng. LÛc nµy, Qu©n Òy Trung ≠¨ng Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ chu»n bfi nÈi dung cho HÈi nghfi l«n th¯ 21 Ban Ch†p hµnh Trung ≠¨ng ß∂ng (Kh„a III), v“ c∏ch mπng mi“n Nam. ßÂng thÍi, tı th∏ng 4-1973, mÈt tÊ ch¯c c„ t™n lµ TÊ Trung t©m Æ≠Óc thµnh lÀp do ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p vµ ßπi t≠Ìng V®n Ti’n DÚng chÿ Æπo, c„ nhi÷m vÙ giÛp Qu©n Òy Trung ≠¨ng vµ BÈ TÊng t≠ l÷nh chu»n bfi k’ hoπch chi’n l≠Óc qu©n s˘ trong giai Æoπn mÌi.

NhÀn tr‰ng tr∏ch BÈ Ch›nh trfi giao, ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p Æ∑ cÔng tÀp th” Qu©n Òy Trung ≠¨ng, BÈ TÊng t≠ l÷nh, c∏c ÆÂng ch› l∑nh Æπo, chÿ huy c∏c chi’n tr≠Íng dµnh nhi“u t©m s¯c suy ngh‹, nghi™n c¯u, trao ÆÊi, Æ“ xu†t nhi“u v†n Æ“ v“ chi’n thuÀt, chi’n l≠Óc trong giai Æoπn cuËi cÒa chi’n tranh. Sau hai th∏ng chu»n bfi h’t s¯c b› mÀt, kh»n tr≠¨ng, c´ng phu, Qu©n Òy Trung ≠¨ng Æ∑ hoµn chÿnh b∏o c∏o Æ” HÈi nghfi 21 cÒa Trung ≠¨ng ß∂ng bµn th∂o, khºng Æfinh: {Con Æ≠Íng cÒa c∏ch mπng mi“n Nam lµ con Æ≠Íng bπo l˘c

c∏ch mπng. B†t k˙ trong t◊nh h◊nh nµo ta cÚng ph∂i næm v˜ng thÍi c¨, gi˜ v˜ng Æ≠Íng lËi chi’n l≠Óc ti’n c´ng}.

VÌi ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p, Hi÷p Æfinh Pa-ri Æ∑ tπo b≠Ìc ngo∆t quy’t Æfinh cÒa cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, thÍi c¨ Æ∑ Æ’n g«n. Nh≠ng giµnh thæng lÓi bªng c∏ch nµo lµ kh´ng h“ ƨn gi∂n.

Qua nghi™n c¯u kinh nghi÷m k’t thÛc chi’n tranh v÷ quËc cÒa Li™n X´, Trung QuËc, li™n h÷ vÌi t◊nh h◊nh mi“n Nam, ´ng th†y: {Kh´ng th” Æ∆t TÊng khÎi ngh‹a l™n Æ«u, mµ t†t y’u ph∂i c„ nh˜ng trÀn ti’n c´ng lÌn, ti™u di÷t mÈt bÈ phÀn quan tr‰ng sinh l˘c Æfich, tπo Æi“u ki÷n Æ∏nh vµo thµnh phË, vµo sµo huy÷t chÒ y’u cÒa Æfich, k’t hÓp ch∆t chœ vÌi nÊi dÀy cÒa qu«n chÛng Æ” k’t thÛc chi’n tranh, giµnh thæng lÓi} (V‚ Nguy™n Gi∏p - TÊng tÀp hÂi k˝, tr.1183). Sau nhi“u l«n trao ÆÊi vµ Æ≠Óc ÆÂng ch› L™ Du»n nh†t tr›, ßπi t≠Ìng VÁ Nguy™n Gi∏o vµ ßπi t≠Ìng V®n Ti’n DÚng Æ∑ chÿ Æπo TÊ Trung t©m nghi™n c¯u hoµn chÿnh ß“ c≠¨ng k’ hoπch chi’n l≠Óc gi∂i ph„ng mi“n Nam theo h≠Ìng Æ„. ß” c„ nh˜ng qu∂ Ɔm chÒ l˘c mπnh v“ qu©n s˘ c„ t›nh ch†t quy’t Æfinh nhªm hπ gÙc ngÙy qu©n, ngÙy quy“n Sµi Gfln, Æ≠Óc s˘ ÆÂng ˝ cÒa BÈ Ch›nh trfi, ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p Æ∑ chÿ Æπo thµnh lÀp c∏c qu©n Æoµn chÒ l˘c c¨ ÆÈng. Theo Æ„, tı th∏ng 10-1973 Æ’n th∏ng 3-1975, c∏c qu©n Æoµn 1,2,3,4 vµ ßoµn 232 t≠¨ng Æ≠¨ng qu©n Æoµn l«n l≠Ót ra ÆÍi. Ri™ng tr™n chi’n tr≠Íng Tr≠Íng S¨n, ßπi t≠Ìng Æ∑ cho phäp b· tÊ ch¯c binh trπm, thµnh lÀp 8 s≠ Æoµn binh chÒng: VÀn t∂i, c´ng binh, bÈ binh, phflng kh´ng. Vi÷c tÊ ch¯c c∏c s≠ Æoµn c´ng binh, Æ∆c bi÷t lµ s≠ Æoµn vÀn t∂i ´ t´ - Æi“u ch≠a c„ ti“n l÷ vÌi c∏c n≠Ìc kh∏c trong c∏c cuÈc chi’n tr™n th’ giÌi, nhªm tπo ÆÈt ph∏ v“ chi vi÷n chi’n l≠Óc, Æ∏p ¯ng y™u c«u Æ∂m b∂o vÀt ch†t cÚng nh≠ c¨ ÆÈng Æπi qu©n, th˘c hi÷n {qu∂ Ɔm} chi’n l≠Óc quy’t Æfinh. ßπi t≠Ìng cÚng Æ∆c bi÷t chÛ tr‰ng chu»n bfi v“ hÀu c«n, n©ng c†p mπng Æ≠Íng s∏... VÌi ´ng: {Ti™u di÷t sinh l˘c Æfich lµ r†t quan tr‰ng, nh≠ng lµm Æ≠Íng c¨ ÆÈng cÚng r†t quan tr‰ng kh´ng käm... Ph∂i huy ÆÈng m‰i l˘c l≠Óng mÎ Æ≠Íng c¨ ÆÈng. V◊ c„ Æ≠Íng mÌi ph∏t tri”n ti’n c´ng Æ≠Óc khi c„ thÍi c¨}(SÆd, tr.1244).

Th˘c hi÷n Nghfi quy’t 21 cÒa Trung ≠¨ng ß∂ng, Qu©n Òy Trung ≠¨ng, TÊng t≠ l÷nh Æ∑ chÿ Æπo l˘c l≠Óng vÚ trang kh»n tr≠¨ng, Æ»y mπnh c∏c hoπt ÆÈng tπo th’, tπo l˘c tr™n chi’n tr≠Íng. Tı Trfi-Thi™n, T©y Nguy™n, Æ’n mi“n ß´ng - mi“n T©y Nam BÈ, c∏c l˘c l≠Óng vÚ trang Æ∑ Æ»y mπnh th’ ti’n c´ng Æfich.

Thæng lÓi cÒa ta Î N´ng S¨n, Ti™n Ph≠Ìc, Th≠Óng ߯c, Minh Long (Khu 5); T∏nh Linh (Khu 6), Nha B›ch, TËng L™ Ch©n (ß´ng Nam BÈ); Æ∏nh bπi k’ hoπch b◊nh Æfinh cÒa 75 ti”u Æoµn ngÙy Î Ch≠¨ng Thi÷n (T©y Nam BÈ)... lµ k’t qu∂ t†t y’u cÒa t≠ t≠Îng c∏ch mπng ti’n c´ng.

Xu©n hà n®m 1974, s¯c kh·e cÒa ßπi t≠Ìng kh´ng Æ≠Óc tËt, c„ thÍi gian ´ng ph∂i sang Li™n X´ ph…u thuÀt, Æi“u trfi dµi ngµy. Nh≠ng, ´ng v…n dµnh nhi“u t©m s¯c cho m‰i di‘n bi’n tr™n chi’n tr≠Íng. V◊ vÀy, nh˜ng thæng lÓi k” tr™n, Æ∆c bi÷t lµ thæng lÓi Î Th≠Óng ߯c c„ ˝ ngh‹a v´ cÔng quan tr‰ng, cho phäp ßπi t≠Ìng cÔng BÈ TÊng t≠ l÷nh rÛt ra nhÀn Æfinh: {Qu©n chÒ l˘c c¨ ÆÈng cÒa ta Æ∑ mπnh h¨n chÒ l˘c c¨ ÆÈng cÒa ngÙy.

MÈt h◊nh th∏i mÌi bæt Æ«u xu†t hi÷n}.

NhÀn Æfinh Æ„ lµ c¨ sÎ Æ” ßπi t≠Ìng vµ c∏c ÆÂng ch› V®n Ti’n DÚng, Hoµng V®n Th∏i, L™ Tr‰ng T†n chÿ Æπo TÊ Trung t©m ti’p tÙc hoµn chÿnh ß“ c≠¨ng k’ hoπch chi’n l≠Óc quy’t t©m gi∂i phflng hoµn toµn mi“n Nam trong 2 n®m 19751976, gÂmk’ hoπch c¨ b∂n vµ k’ hoπch thÍi c¨. K’ hoπch nµy Æ≠Óc BÈ Ch›nh trfi, Qu©n Òy Trung ≠¨ng th∂o luÀn, bÊ sung, th´ng qua trong c∏c k˙ h‰p th∏ng 10-1973 vµ th∏ng 12-1974.

B≠Ìc vµo TÊng ti’n c´ng Xu©n 1975, cho dÔ TÊ Trung t©m Æ∑ chÿnh sˆa d˘ th∂o k’ hoπch chi’n l≠Óc nhi“u l«n, nh≠ng ßπi t≠Ìng v…n {ch≠a thÀt y™n t©m... cfln bi’t bao v†n Æ“ lÌn v“ Æfich, v“ ta, v“ thÍi c¨, v“ c∏ch Æ∏nh. Ti’n c´ng vµo thÍi Æi”m nµo? Sˆ dÙng l˘c l≠Óng ra sao? N’u mÎ nh˜ng cuÈc ti’n c´ng ti™u di÷t lÌn th◊ h≠Ìng ch›nh Î Æ©u?...}.

V“ ch‰n h≠Ìng ti’n c´ng, ´ng læng nghe ˝ ki’n cÒa nhi“u ÆÂng ch› trong Qu©n Òy Trung ≠¨ng, trong TÊ Trung t©m, c∏n bÈ l∑nh Æπo, chÿ huy c∏c chi’n tr≠Íng vµ quy’t Æfinh ch‰n T©y Nguy™n lµm h≠Ìng ch›nh.

Nhi“u t≠Ìng l‹nh dµy dπn kinh nghi÷m trÀn mπc Æ∑ v´ cÔng th∏n phÙc tµi {Æi“u binh khi”n t≠Ìng}, ch‰n h≠Ìng ti’n c´ng cÒa ßπi t≠Ìng trong TÊng ti’n c´ng Xu©n 1975. Ngay sau khi cho thµnh lÀp c∏c qu©n Æoµn chÒ l˘c c¨ ÆÈng, ´ng Æ∑ cho bË tr› nh˜ng {qu∂ Ɔm} chÒ l˘c Î nh˜ng Æfia bµn chi’n l≠Óc Æ” k◊m gi˜, gi®ng Æfich ra theo ˝ Æ chi’n l≠Óc cÒa ta.

Qu©n Æoµn 2 k◊m Æfich Î Hu’ - ßµ NΩng.

Qu©n Æoµn 4 Ưng ch©n Î ßÂng Nai, k◊m Æfich Î Sµi Gfln... Th’ trÀn cÒa ta Æ∑ gi®ng Æfich ra hai Æ«u Nam - Bæc chi’n tuy’n, Æ” s¨ hÎ Æfia bµn chi’n l≠Óc T©y Nguy™n. Khi Æ∑ gi˜ ch©n Æ≠Óc s≠ Æoµn dÔ vµ s≠ Æoµn thÒy qu©n lÙc chi’n ngÙy - l˘c l≠Óng c¨ ÆÈng chi’n l≠Óc cÒa Æfich Î

hai Æ«u Nam - Bæc, th◊ Æ„ lµ thÍi c¨ Æ” ta ti’n c´ng T©y Nguy™n. ßÂng thÍi, Æ” ph∏ vÏ T©y Nguy™n mÈt c∏ch nhanh ch„ng, chuy”n h„a c∂ th’ vµ l˘c, ngoµi hai s≠ Æoµn c„ tı tr≠Ìc, ßπi t≠Ìng Æ∑ kfip thÍi t®ng th™m cho l˘c l≠Óng ta Î Æ©y S≠ Æoµn 316 Æ≠a tı mi“n Bæc vµo vµ S≠ Æoµn 968 Æi“u tı Lµo v“, tπo thµnh qu∂ Ɔm chÒ l˘c mπnh.

Chi’n dfich T©y Nguy™n mÎ mµn bªng trÀn then chËt quy’t Æfinh - gi∂i ph„ng Bu´n Ma ThuÈt; ti’p Æ„, ta Æ∏nh bπi ph∂n k›ch cÒa Æfich, ti™u di÷t s≠ Æoµn 23. ßfich Î T©y Nguy™n bfi ph∏ vÏ, tπo ra mÈt cÙc di÷n chi’n tranh mÌi, Æ»y Æfich vµo th’ hÁn loπn chi’n l≠Óc, suy sÙp nhanh ch„ng.

Trong nh˜ng ngµy TÊng ti’n c´ng nÊ ra tr™n chi’n tr≠Íng mi“n Nam, ßπi t≠Ìng Î lu´n tπi TÊng hµnh dinh, kh´ng v“ nhµ ri™ng, dÔ nhµ ´ng vµ TÊng hµnh dinh chÿ c∏ch nhau con Æ≠Íng Hoµng Di÷u. Tπi Æ©y, tıng giÍ tıng khæc, ´ng Æ„n nhÀn m‰i tin t¯c, tıng b¯c Æi÷n cÒa c∏c ÆÂng ch› V®n Ti’n DÚng, Chu Huy M©n, Tr«n V®n Trµ... tı chi’n tr≠Íng gˆi ra, rÂi ph©n t›ch, xˆ l˝, chÿ Æπo kfip thÍi.

Ngay tı khi chu»n bfi gi∂i ph„ng T©y Nguy™n, ´ng Æ∑ ph∏n Æo∏n Æ’n kh∂ n®ng: N’u Æfich bfi thua Æau Î T©y Nguy™n, chÛng c„ th” rÛt chπy v“ co cÙm Î ÆÂng bªng. Vµ th˘c t’ di‘n ra ÆÛng nh≠ vÀy. Tı Æ„, ßπi t≠Ìng cÔng BÈ ThËng so∏i tËi cao Æ∑ quy’t Æfinh ti’n hµnh li™n ti’p c∏c chi’n dfich Trfi - Thi™n, ßµ NΩng vµ k’ ti’p lµ chi’n dfich H Ch› Minh, Æ∏nh Æfich nh≠ th’ chŒ tre.

Khi thÍi c¨ lfich sˆ Æ∑ tÌi, vÌi nhπy bän vµ quy’t Æo∏n cÒa nhµ chi’n l≠Óc qu©n s˘, nhµ ch›nh trfi vµ nhµ b∏o k˝ c˘u, tπi TÊng hµnh dinh Î Hµ NÈi, ßπi t≠Ìng Æ∑ t˘ tay vi’t nhi“u b¯c Æi÷n vıa lµ m÷nh l÷nh qu©n s˘, n™u bÀt t≠ t≠Îng, chÿ Æπo t∏c chi’n, vıa lµ lÍi ÆÈng vi™n t©m huy’t c„ s¯c cÊ vÚ lÌn lao nh˜ng ng≠Íi l›nh tr™n chi’n tr≠Íng. ßi”n h◊nh lµ m÷nh l÷nh ngµy 7-4-1975 gˆi c∏c binh Æoµn Æang tı nhi“u h≠Ìng ti’n vµo gi∂i phflng Sµi Gfln - Gia ßfinh: {1. Th«n tËc, th«n tËc h¨n n˜a; t∏o bπo, t∏o bπo h¨n n˜a; tranh thÒ tıng giÍ tıng phÛt, xËc tÌi m∆t trÀn, gi∂i ph„ng mi“n Nam. Quy’t chi’n vµ toµn thæng...}. {M÷nh l÷nh cÒa ´ng vıa lµ ti’ng kÃn xung trÀn vıa lµ k’t tinh cÒa mÈt t≠ duy qu©n s˘ thi™n tµi tr≠Ìc thÍi khæc lfich sˆ h÷ tr‰ng cÒa d©n tÈc} (Th≠Óng t≠Ìng Hoµng Minh Th∂o).

Th˘c hi÷n ph≠¨ng ch©m {Th«n tËc, t∏o bπo, b†t ngÍ, chæc thæng}, tı nhi“u h≠Ìng, c∏c binh Æoµn chÒ l˘c c¨ ÆÈng cÒa ta Æ∑ th˘c hµnh ti’n c´ng Æfich trong hµnh ti’n, nhanh ch„ng h◊nh thµnh th’ hÓp v©y Sµi Gfln - dinh lÚy cuËi cÔng cÒa SË 55  03.2010  13

Æfich. Sau h¨n mÈt tu«n chu»n bfi, chi“u ngµy 26-4, chi’n dfich H Ch› Minh mÎ mµn. N®m c∏nh qu©n cÒa ta tı n®m h≠Ìng µo πt ti’n vµo nÈi Æ´, cÔng l˘c l≠Óng nÊi dÀy tπi chÁ lµm chÒ thµnh phË. 11 giÍ 30 phÛt ngµy 30-4-1975, TÊng thËng D≠¨ng V®n Minh cÚng toµn bÈ nÈi c∏c ch›nh quy“n Sµi Gfln Æ∑ Æ«u hµng Qu©n gi∂i ph„ng. Chi’n dfich H Ch› Minh toµn thæng, cuÈc kh∏ng chi’n chËng M¸, c¯u n≠Ìc toµn thæng.

Tı ph≠¨ng ch©m {ß∏nh chæc, ti’n chæc} trong chi’n dfich ßi÷n Bi™n PhÒ tr≠Ìc kia Æ’n {Th«n tËc, t∏o bπo, b†t ngÍ, chæc thæng} trong chi’n dfich H Ch› Minh lµ b≠Ìc ph∏t tri”n l™n t«m cao mÌi cÒa Ngh÷ thuÀt qu©n s˘ Vi÷t Nam; lµ b≠Ìc ph∏t tri”n, hoµn thi÷n t≠ duy qu©n s˘ lÁi lπc v“ ngh÷ thuÀt tÊ ch¯c qu©n ÆÈi vµ c∏ch c«m qu©n cÒa ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p.

Ngay sau khi cuÈc chi’n k’t thÛc, nh©n mÈt l«n lµm vi÷c vÌi Trung t≠Ìng ßÂng S‹ Nguy™n - T≠ l÷nh BÈ ÆÈi Tr≠Íng S¨n, khi n„i v“ t≠ t≠Îng chÿ Æπo t∏c chi’n chi’n dfich H Ch› Minh Æ≠Óc th” hi÷n trong b¯c Æi÷n lfich sˆ ngµy 7-4-1975, ßπi t≠Ìng khºng Æfinh: M‰i ˝ t≠Îng, con ch˜ Æ“u Æ≠Óc BÈ Ch›nh trfi c©n nhæc k¸ trong phi™n h‰p ngµy 31-31975. Kh´ng khºng Æfinh Æ≠Óc th’ thºng nh≠ {chŒ tre} cÒa ta tı sau Æfln Æi”m huy÷t Bu´n Ma ThuÈt; kh´ng c„ nh˜ng binh Æoµn chÒ l˘c c„ kh∂ n®ng c¨ ÆÈng cao, s¯c ÆÈt k›ch mπnh; kh´ng chu»n bfi tr≠Ìc nh˜ng s≠ Æoµn vÀn t∂i ´ t´ vµ th’ trÀn c«u Æ≠Íng th◊ {Th«n tËc} kh´ng th” Æ∆t l™n hµng Æ«u...

V“ Æi“u nµy, chÛng ta lπi cµng c∂m phÙc t≠ duy chi’n l≠Óc, t«m nh◊n xa cÒa BÈ ThËng so∏i tËi cao, cÒa vfi TÊng t≠ l÷nh V‚ Nguy™n Gi∏p. §ng, mÈt vfi t≠Ìng chÿ huy c„ tµi thao l≠Óc, Æ≠Óc l∑nh tÙ H Ch› Minh gi∏o dÙc, rÃn luy÷n vµ Æ≠Óc th˘c ti‘n chi’n tranh c∏ch mπng rœn dÚa, hun ÆÛc. {ô vµo mÁi thÍi Æi”m c˘c k˙ kh„ kh®n vµ h÷ tr‰ng ÆËi vÌi vÀn m÷nh cÒa Ɔt n≠Ìc, ßπi t≠Ìng TÊng t≠ l÷nh lu´n th” hi÷n xu†t sæc b∂n l‹nh c∏ch mπng, tinh th«n tr∏ch nhi÷m, Æ≠a ra nh˜ng quy’t s∏ch chi’n l≠Óc r†t ÆÛng Ææn vµ ch›nh x∏c} (Th≠Óng t≠Ìng Hoµng Minh Th∂o).

35 n®m Æ∑ tr´i qua k” tı ngµy m÷nh l÷nh {Th«n tËc, th«n tËc h¨n n˜a; t∏o bπo, t∏o bπo h¨n n˜a;...} cÒa ßπi t≠Ìng truy“n Æi tı TÊng hµnh dinh, ta v…n cfln nghe vang ng©n nhfip Æi÷u dÂn dÀp cÒa {ti’ng kÃn xung trÀn} Æ„ vµ ti’ng reo vang cÒa ngµn qu©n Æang {th«n tËc} ti’n v“ gi∂i ph„ng thµnh phË mang t™n B∏c H mu´n vµn k›nh y™u. 

14  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

N˜ thanh ni™n xung phong mÎ Æ≠Íng Tr≠Íng S¨n. Ånh T≠ li÷u

N

h˜ng ngµy cuËi th∏ng 3 n®m 1975, chi’n tr≠Íng T©y Nguy™n s´i ÆÈng hºn l™n. ßπi qu©n ta tı tr™n cao nguy™n chi’n l≠Óc vıa Æ≠Óc gi∂i ph„ng, nh≠ nh˜ng dflng th∏c lÌn µo πt trµn xuËng ÆÂng bªng phËi hÓp vÌi c∏c l˘c l≠Óng tπi chÁ gi∂i ph„ng c∏c tÿnh ÆÂng bªng ven bi”n mi“n Trung.

V“ ph›a Æfich, Æ” gi˜ thµnh phË Nha Trang vµ qu©n c∂ng Cam Ranh - hai vfi tr› chi’n l≠Óc quan tr‰ng Æang bfi S≠ Æoµn 10 uy hi’p, Nguy‘n V®n Thi÷u - TÊng thËng ngÙy ra l÷nh cho t≠Ìng Phπm V®n PhÛ - t≠ l÷nh qu©n Æoµn 2 ngÙy ph∂i cË gi˜ bªng Æ≠Óc ÆÃo Ph≠Óng Hoµng tr™n Æ≠Íng 21. ßÃo Ph≠Óng Hoµng lµ mÈt Æÿnh cÒa d∑y Tr≠Íng S¨n, ng®n c∏ch gi˜a hai tÿnh ßæc Læc vµ Kh∏nh Hfla. ßÃo dµi 15km, chπy quanh co, khÛc khu˚u theo c∏c tri“n nÛi, mÈt b™n lµ nÛi cao, mÈt b™n lµ v˘c thºm. Tr™n Æ≠Íng ÆÃo c„ nhi“u c«u cËng vµ eo nÛi, n’u bfi ph∏ r†t kh„ khæc phÙc.

S≠ Æoµn dÔ - l˘c l≠Óng tÊng d˘ bfi chi’n l≠Óc cÒa qu©n ngÙy Æang Î qu©n khu 1, Æ≠Óc Nguy‘n V®n Thi÷u Æi“u g†p v“ b∂o v÷ Sµi Gfln; nh≠ng tr≠Ìc nguy c¨ Nha Trang vµ Cam Ranh bfi m†t, kh´ng cfln c∏ch nµo kh∏c ´ng ta buÈc ph∂i Æi“u l˜ Æoµn dÔ 3 l™n ÆÃo Ph≠Óng Hoµng lÀp tuy’n phflng ng˘ ng®n ch∆n tı xa. L˜ Æoµn nµy c„ 3.800 qu©n, bi™n ch’ 3 ti”u Æoµn bÈ binh, 1 chi Æoµn thi’t gi∏p.

Sau khi chi’m ÆÃo Ph≠Óng Hoµng, l˜ dÔ 3 bæt tay ngay vµo cÒng cË c´ng s˘, h«m hµo, c∏c trÀn Æfia ph∏o Æ≠Óc Æ∆t Î c∏c eo nÛi, xe t®ng thi’t gi∏p Æ≠Óc ngÙy trang phÙc sΩn ven Æ≠Íng. Trong qu∏ tr◊nh Æ∏nh Æfich tr™n Æ≠Íng 21, ta Æ∑ ngh‹ tÌi Æfia h◊nh hi”m trÎ vµ d˘ ki’n kh∂ n®ng Æfich Æ≠a qu©n l™n chi’m ÆÃo, ng®n ch∆n ta ti’n xuËng ÆÂng bªng. Do Æ„, ngµy 19-3, BÈ t≠ l÷nh Chi’n dfich T©y Nguy™n Æ∑ l÷nh cho Trung Æoµn 25 Æ≠a l˘c l≠Óng l™n ph›a bæc chi’m ÆÃo Ph≠Óng Hoµng. Do ph∂i vflng xa tr™n Æfia h◊nh hi”m trÎ n™n Trung Æoµn 25 Æ∑ kh´ng th˘c hi÷n

K± NIåM 35 N°M CHI⁄N DëCH T¢Y NGUY£N ßÑI TH¿NG

ßÃo ph≠Óng hoµng th∏ng ba n®m b∂y nh®m L™ H∂i Tri“u Æ≠Óc ˝ Æfinh cÒa tr™n. Tr≠Ìc t◊nh h◊nh l˜ Æoµn dÔ 3 Æ∑ chi’m Æ≠Óc ÆÃo Ph≠Óng Hoµng, n’u cho bÈ ÆÈi ti’n c´ng theo Æ≠Íng 21 th◊ kh„ giµnh thæng lÓi. Ngµy 25 th∏ng 3, ÆÂng ch› ß∆ng VÚ Hi÷p Ch›nh Òy vµ ÆÂng ch› VÚ L®ng, Ph„ T≠ l÷nh chi’n dfich T©y Nguy™n Æ∑ c„ m∆t tπi sÎ chÿ huy S≠ Æoµn 10 tr˘c ti’p chÿ huy trÀn Æ∏nh. ChÒ tr≠¨ng cÒa ta: di÷t g‰n tıng ti”u Æoµn Æfich bªng ÆÈt ph∏ ch›nh di÷n vÌi bao v©y chia cæt Æ∏nh Æfich hai b™n s≠Ín, Æ≠a l˘c l≠Óng vflng v“ ph›a Æ´ng ÆÃo kh„a ch∆t kh´ng cho chÛng rÛt chπy. Ph∂i Æ∏nh nhanh, di÷t g‰n Æfich nh≠ng ta ›t th≠¨ng vong Æ” c„ l˘c l≠Óng ph∏t tri”n ngay xuËng ÆÂng bªng.

S∏ng ngµy 29 th∏ng 3 n®m 1975, gi˜a lÛc ßµi ti’ng n„i Vi÷t Nam Æ≠a tin bÈ ÆÈi ta sau khi gi∂i ph„ng hoµn toµn Trfi - Thi™n - Hu’ Æang ti’n vµo gi∂i ph„ng ßµ NΩng th◊ ti’ng ph∏o mÎ Æ«u cuÈc ti’n c´ng ti™u di÷t l˜ Æoµn dÔ 3 cÚng r“n vang, lµm rung chuy”n vÔng rıng nÛi ÆÃo Ph≠Óng Hoµng. Nh˜ng kh»u ph∏o ta vıa thu Æ≠Óc cÒa Æfich Î Bu´n Ma ThuÈt vµ nh˜ng xe Æπn ph∏o thu Î khu kho Mai Hæc ß’ Æ≠Óc chuy”n Æ’n trÀn Æfia ph∏o Æ∑ gi∏ng nh˜ng Æfln s†m sät xuËng l˜ Æoµn dÔ. ßπn ph∏o lÌn, Æπn ph∏o h·a ti‘n cÒa ta li™n ti’p chÙp xuËng c∏c trÀn Æfia ph∏o vµ c∏c cÙm qu©n Æfich. PhËi hÓp vÌi ph∏o t«m xa, lµ c∏c cÙm h·a l˘c bÈ binh cÒa ta b› mÀt ∏p s∏t qu©n Æfich cÚng b†t ngÍ n∑ nh˜ng Æ≠Íng Æπn ch›nh x∏c vµo chÛng, g©y cho Æfich tÊn th†t n∆ng n“. Sau mÈt giÍ Æ∏nh ph∏ bªng h·a l˘c, Trung Æoµn 66 Æ≠Óc l÷nh ti’n c´ng ti”u Æoµn 5 dÔ. ß≠Óc xe t®ng d…n Æ≠Íng, bÈ binh Æ∏nh thºng vµo sÎ chÿ huy ti”u Æoµn Æfich tr™n cao Æi”m 609. Tr≠Ìc s¯c ti’n c´ng mπnh mœ b†t ngÍ, ban chÿ huy huy ti”u Æoµn 5 vÈi v∑ th∏o chπy. LÀp t¯c qu©n ta truy k›ch, bæn ch∏y 2 xe käo ph∏o, 1 xe M113 vµ 2 xe GMC chÎ Æ«y l›nh. Ti”u Æoµn 5 bfi x„a sÊ, ta bæt g«n 300 tÔ binh.

Trong lÛc Trung Æoµn 66 ti’n c´ng ti”u Æoµn 5 dÔ, th◊ Î khu v˘c Æi”m cao 510

cÚng di‘n ra nh˜ng trÀn Æ∏nh quy’t li÷t gi˜a Trung Æoµn 28 vµ ti”u Æoµn 6 dÔ.

LÛc nµy, c∏c trÀn Æfia ph∏o cÒa S≠ Æoµn 10 Æ“u kh´ng vÌi tÌi trÀn Æfia ph∏o Æfich.

Tr≠Ìc t◊nh h◊nh Æ„, BÈ t≠ l÷nh s≠ Æoµn quy’t Æfinh cho Trung Æoµn 28 ngıng ti’n c´ng ti”u Æoµn 6 dÔ, tÊ ch¯c b∏m vµ v©y Æfich kh´ng cho chÛng rÛt chπy, ÆÂng thÍi l÷nh cho Trung Æoµn 4 Æ≠a g†p ph∏o l™n khu v˘c B∂n Mo vµ Æi“u 4 xe t®ng, 4 xe K63 tı Trung Æoµn 66 l™n t®ng c≠Íng cho Trung Æoµn 28.

15 giÍ 30 cÔng ngµy, Trung Æoµn 28 mÎ ÆÓt ti’n c´ng mÌi vµo ti”u Æoµn Æoµn 6 dÔ. Sau nh˜ng ÆÓt bæn ph∏ d˜ dÈi cÒa ph∏o binh s≠ Æoµn, c∏c chi’n s‹ Trung Æoµn 28 Æ≠Óc xe t®ng d…n Æ≠Íng nhanh ch„ng Æ∏nh chi’m vµ lµm chÒ toµn bÈ trÀn Æfia. Tµn qu©n ti”u Æoµn 6 dÔ chπy v“ h≠Ìng bæc ÆÃo Ph≠Óng Hoµng l‰t vµo trÀn Æfia Æ„n l‚ng cÒa Trung Æoµn 25, h¨n 200 t™n Æ∑ bfi bæt lµm tÔ binh.

Trung Æoµn 25 Æ∑ g„p ph«n cÔng Trung Æoµn 28 ti™u di÷t hoµn toµn ti”u Æoµn 6 l˜ dÔ 3.

Sau mÈt ngµy giao chi’n, l˜ Æoµn dÔ 3 Æ∑ bfi loπi kh·i vflng chi’n Ɔu 2 ti”u Æoµn bÈ binh, mÈt ph«n ba tr‰ng ph∏o vµ xe thi’t gi∏p. C∏c l˘c l≠Óng cfln lπi cÒa l˜ Æoµn dÔ 3 v´ cÔng hoang mang dao ÆÈng. ß™m 30 th∏ng 3, l˜ Æoµn tr≠Îng dÔ 3 xin c†p tr™n Æ≠Óc rÛt chπy Æ” tr∏nh bfi ti™u di÷t hoµn toµn. ß≠Óc tin l˜ Æoµn dÔ 3 rÛt chπy, c∂ S≠ Æoµn 10 chπy Æua vÌi thÍi gian, v≠Ót l™n tr≠Ìc Æfich, ki™n quy’t kh´ng Æ” l˜ Æoµn dÔ 3 chπy tho∏t. SuËt Æ™m 31 th∏ng 3, Æfich cho m∏y bay C130 thay nhau th∂ ph∏o s∏ng bæn Æπn 20ly d‰c theo Æ≠Íng 21. Ph∏o Æfich tı c®n c¯ Lam S¨n, DÙc M¸ cÚng bæn nh≠ v∑i Æπn Æ” tr†n an cho sË qu©n dÔ cfln lπi.

Rπng s∏ng ngµy 1 th∏ng 4 n®m 1975, S≠ Æoµn 10 chia thµnh nhi“u mÚi ti’n c´ng vµo toµn bÈ c∏c cÙm qu©n cfln lπi vµ sÎ chÿ huy l˜ Æoµn dÔ 3. M‰i s˘ kh∏ng c˘ cÒa Æfich nhanh ch„ng bfi ÆÃ bãp, ta hoµn toµn lµm chÒ trÀn Æfia.

L˜ Æoµn dÔ 3 bfi di÷t, l∏ chæn ph›a t©y tÿnh Kh∏nh Hfla bfi ÆÀp tan, Æ≠Íng xuËng ÆÂng bªng Æ∑ mÎ. C∂ S≠ Æoµn 10 bıng bıng kh› th’ ti’n v“ ÆÂng bªng. ߨn vfi nµo c„ xe th◊ hµnh qu©n xe, kh´ng c„ xe th◊ hµnh qu©n bÈ. Kh„ c„ th” n„i h’t ni“m vui s≠Ìng cÒa c∏n bÈ, chi’n s‹ khi hµnh qu©n Æ’n Æÿnh ÆÃo Ph≠Óng Hoµng, ph›a tr≠Ìc Æ∑ nh◊n th†y Bi”n ß´ng, ph›a sau lµ c∂ mÈt vÔng cao nguy™n bao la vıa Æ≠Óc gi∂i ph„ng... Tr™n vai n∆ng tr‹u trang bfi, ch©n phÂng rÈp sau nhi“u ngµy hµnh qu©n ÆuÊi Æfich, nh≠ng ai n†y Æ“u h®ng h∏i, Æi nhanh nh≠ chπy.

S∏ng ngµy 2 th∏ng 4, qu©n ta ti’n vµo thfi tr†n Ninh Hfla. Tπi Æ©y, l˘c l≠Óng vÚ trang Æfia ph≠¨ng vµ nh©n d©n Æ≠Óc bÈ ÆÈi hÁ trÓ Æ∑ nÊi dÀy giµnh quy“n lµm chÒ. C∂ thfi tr†n Ninh Hfla rÓp cÍ Æ· sao vµng vµ cÍ M∆t trÀn D©n tÈc gi∂i ph„ng.

Nh©n d©n Æ∑ trµn ra Ưng chÀt hai b™n Æ≠Íng v…y cÍ hoa, reo mıng Æ„n chµo bÈ ÆÈi gi∂i ph„ng. 17 giÍ ngµy 2 th∏ng 4 n®m 1975, S≠ Æoµn 10 v≠Ót c«u x„m B„ng ti’n vµo thµnh phË Nha Trang. C∏c Ê Æ“ kh∏ng cuËi cÔng cÒa Æfich nhanh ch„ng bfi ti™u di÷t. Thıa thæng, s∏ng 3 th∏ng 4 n®m 1975, l˘c l≠Óng ÆÈt k›ch cÒa S≠ Æoµn 10 theo Æ≠Íng sË 1 ti’n v“ gi∂i ph„ng qu©n c∂ng Cam Ranh. VÌi chi’n thæng Cam Ranh, toµn tÿnh Kh∏nh Hfla Æ∑ Æ≠Óc gi∂i ph„ng.

Trong mÔa xu©n n®m 1975, gi©y phÛt xÛc ÆÈng nh†t ÆËi vÌi chÛng t´i tı T©y Nguy™n ti’n v“ ÆÂng bªng, tÌi Æ≠Óc bÍ bi”n Nha Trang dπt dµo næng gi„. Kh´ng m†y ai trong sË hµng ngµn c∏n bÈ, chi’n s‹ Æ∑ nhi“u n®m chi’n Ɔu Î nÛi rıng T©y Nguy™n khi tÌi Æ≠Óc bÍ bi”n lπi kh´ng trµo n≠Ìc mæt.

Trong cuÈc ÆÍi chi’n Ɔu cÒa m◊nh, nh˜ng th∏ng ngµy Æ„ thÀt hπnh phÛc.

Vµ ch›nh nh˜ng gi©y phÛt †y, khi Î cuËi ch∆ng Æ≠Íng ÆuÊi gi∆c, chÛng t´i Æ∑ nhÌ tÌi bao ÆÂng ÆÈi cÒa m◊nh Æ∑ hy sinh tr™n nh˜ng c∏nh rıng, khe suËt vµ tr™n d‰c Æ≠Íng Æi tÌi chi’n thæng. 

SË 55  03.2010  15

PHïNG S# ÅNH L™n khoang l∏i

Ban bay

Æ«u n®m nam vi÷t

Bay Bi™n ÆÈi

TrÎ v“ sau ban bay.

16  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

N’u bπn Ưng gi˜a mÈt s©n bay qu©n s˘ trong ngµy hu†n luy÷n th◊ mÌi c∂m nhÀn h’t nh˜ng ©m thanh tÊng hÓp cÒa ngµnh k¸ thuÀt hµng kh´ng.

T†t c∂ nh≠ mÈt Æπi c´ng tr≠Íng vÌi nh˜ng ph«n vi÷c Æ∂m b∂o v“ k¸ thuÀt Æ” nh˜ng chÛ {chim sæt} c„ th” c†t c∏nh th˘c hi÷n c∏c bµi tÀp tr™n kh´ng. ô Æ©y sœ c„ nh˜ng quy Æfinh nghi™m ng∆t Æ’n nghãt thÎ, bÎi k¸ thuÀt hµng kh´ng lµ ngµnh Æfli h·i c˘c k˙ khæt khe, mÈt sai l«m nh· c„ th” d…n Æ’n hÀu qu∂ lÌn. Ph„ng vi™n V°N HïA QU¢N S# Æ∑ tham gia mÈt ban bay cÒa c∏c phi c´ng vµ thÓ m∏y ßoµn Kh´ng qu©n C35 tr™n c∏c m∏y bay Su-30. MÍi c∏c bπn cÔng chia sŒ.

SΩn sµng xu†t k›ch

MÈt tÊ bay kh∏c Æang chÍ Æ’n l≠Ót ti’p thu m∏y bay.

Nh˜ng chi’c m∏y bay Æang tham gia hu†n luy÷n tr™n kh´ng sœ Æ≠Óc qu∂n l˝ vµ nhÀn l÷nh tr˘c ti’p tı Ƶi chÿ huy.

C∏c phi c´ng Æ∑ y™n vfi trong khoang l∏i.

NÙ c≠Íi tr≠Ìc ban bay.

Chi’c Su-30 Æang chu»n bfi c†t c∏nh.

SË 55  03.2010  17

Trung t≠Ìng D≠¨ng C´ng Sˆu - Anh hÔng LLVTND - Ph„ T≠ l÷nh Qu©n khu I (th¯ hai tı ph∂i sang) trong buÊi giao l≠u. Ånh ߯c ThÙ

Lˆa thi™ng

thæp s∏ng ≠Ìc m¨ Nguy‘n Hoµng SÉu

18  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

T

rong dfip k˚ ni÷m 65 n®m ngµy thµnh lÀp Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam t´i Æ∑ Æ≠Óc tham d˘ chuy’n hµnh qu©n v“ nguÂn cÒa tuÊi trŒ Qu©n ÆÈi. Sau cuÈc hµnh qu©n Æ«y xÛc ÆÈng, c∏c Æπi bi”u thanh ni™n ti™u bi”u toµn qu©n Æ≠Óc thæp h≠¨ng tπi Nhµ t≠Îng ni÷m B∏c H tr™n Æÿnh ßÃo De (ßfinh H„a - Th∏i Nguy™n). Ti’p Æ„, mÈt cuÈc giao l≠u mang chÒ Æ“ {TuÊi trŒ qu©n ÆÈi thæp s∏ng ≠Ìc m¨, x©y hoµi b∑o lÌn, x¯ng danh BÈ ÆÈi CÙ HÂ} Æ∑ di‘n ra h’t s¯c †n t≠Óng tπi Trung Æoµn H46 (ßoµn B46 - Qu©n khu I) - n¨i ra ÆÍi Chi Æoµn Æ«u ti™n trong qu©n ÆÈi. ßπi t∏ VÚ H tuÊi Æ∑ ngoπi {b∏t tu«n} v…n tr∏ng ki÷n trong bÈ qu©n phÙc mµu r™u, vµ Æ∆c bi÷t, ch†t gi‰ng cÒa ´ng v…n khÛc chi’t, g‰n r‚. Ng≠Ìc Æ´i mæt tr◊u m’n nh◊n bËn ph›a s©n vÀn ÆÈng Æ«y æp kh∏n gi∂ trŒ, ´ng bÂi hÂi: {NgÂi Æ©y vÌi c∏c bπn trŒ, t´i c¯ ngh‹ th’ nµy: B©y giÍ trong toµn qu©n mµ c„ Æπi ÆÈi nµo kh´ng c„ chi Æoµn mÌi lπ. G«n s∏u thÀp k˚ tr≠Ìc, t´i Æang c´ng t∏c Î B∏o Ti“n phong, Æ≠Óc tr™n cˆ Æi cÔng Æoµn c´ng t∏c v“ Æ©y nghi™n c¯u thµnh lÀp chi Æoµn c¯u quËc Î c†p Æπi ÆÈi. ßπi ÆÈi 29 thuÈc Ti”u Æoµn 183 (sau nµy lµ ßπi ÆÈi 9 - Ti”u Æoµn 3, Trung Æoµn H46) Æ≠Óc ch‰n Æ” th› Æi”m thµnh lÀp chi Æoµn vµo ngµy 8-2-1952. Khi lµm l‘ ra mæt, c∏c Æoµn vi™n trong chi Æoµn h’t s¯c ph†n khÎi, t˘ hµo, mong muËn lÀp c´ng d©ng ß∂ng.

Vµ qu∂ vÀy, dÔ hoπt ÆÈng Î Æfia bµn gi∏p ranh, chi’n Ɔu chÒ y’u ban Æ™m, c∏n bÈ Æoµn vi™n Î Æ©y Æ∑ lÀp c´ng xu†t sæc. ß∆c bi÷t, khi nhÀn nhi÷m vÙ r†t kh„ kh®n lµ Æi Lµo Cai ti‘u phÿ, t©m l˝ mÈt sË c∏n bÈ, chi’n s‹ r†t n∆ng n“, nh≠ng c∏c Æoµn vi™n thanh ni™n chi Æoµn th◊ h®ng h∏i Æi Æ«u. Th’ mÌi bi’t, n’u bi’t kh¨i dÀy s¯c trŒ th◊ h‰ sœ ngÀp trµn ni“m tin vµ kh∏t khao cËng hi’n}. Ng≠ng mÈt l∏t, ´ng lπi n„i ti’p: {Khi v“ thµnh lÀp chi Æoµn c¯u quËc Æ«u ti™n vµo mÔa xu©n 1952, t´i mÌi h¨n hai m≠¨i tuÊi, nay Æ∑ sang tuÊi 86, vÀy mµ g∆p c∏c bπn trŒ Î Æ©y t´i th†y m◊nh v…n trŒ. N¨i Æ©y, Trung Æoµn H46 Anh hÔng nµy sœ m∑i lµ Æfia chÿ th©n y™u cÒa c∏c th’ h÷ trŒ toµn qu©n...}.

Anh hÔng l˘c l≠Óng vÚ trang nh©n d©n, Ph„ T≠ l÷nh Qu©n khu I-Trung t≠Ìng D≠¨ng C´ng Sˆu d∏ng ng≠Íi th†p nh·, ∏nh mæt c≠Íi hi“n lµnh. êt ng≠Íi bi’t rªng vfi t≠Ìng nµy Æ∑ tıng lµ chi’n s‹ Æ∆c c´ng xu†t sæc vÌi 15 l«n Æπt danh hi÷u {DÚng s‹ di÷t M¸}, Æ≠Óc phong danh hi÷u Anh hÔng khi tuÊi mÌi ngoµi Æ´i m≠¨i. N„i v“ hoµi b∑o, ≠Ìc m¨ thÍi trai trŒ cÒa m◊nh, ´ng mÈc mπc: {HÂi nhÀp ngÚ Æi Æ∏nh gi∆c, lÌp trŒ chÛng t´i thÍi b†y giÍ n„i kh∏t v‰ng, ≠Ìc m¨, hoµi b∑o th◊ to t∏t qu∏, mµ chÿ ƨn gi∂n lµ Æ≠Óc l™n Æ≠Íng, Æ≠Óc c«m sÛng Æ„ lµ tr∏ch nhi÷m, lµ vinh d˘, kh´ng sÓ hy sinh, gian khÊ. Ngµy nh· t´i Æ∑ c„ m¨ ≠Ìc lµ anh hÔng Ɔy. LÚ trŒ con ch®n tr©u chÛng t´i th†y tr™n Ƶi, b∏o n„i v“ c∏c anh hÔng th◊ th›ch læm, thi nhau nhÀn m◊nh sœ lµ anh hÔng nµy, anh hÔng kia. Nh≠ng khi Æ∑ lÌn nhÀp ngÚ xong vµo chi’n tr≠Íng, chÿ c„ Æ∏nh gi∆c vµ Æ∏nh gi∆c, kh∏t khao lÀp c´ng. C∏c bπn trŒ chÛng ta n™n c„ ≠Ìc m¨, vµ Æ” Æπt Æ≠Óc ≠Ìc m¨ chÿ c„ c∏ch duy nh†t lµ lµm thÀt tËt nhi÷m vÙ mµ ß∂ng, qu©n ÆÈi giao. ChÛc c∏c bπn thµnh c´ng!}.

Gi∏o s≠, Ti’n s‹ khoa h‰c, Trung t≠Ìng Phπm Th’ Long - Gi∏m ÆËc H‰c vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘ t©m s˘: G«n 40 n®m tr≠Ìc, lÛc Æang lµ sinh vi™n Æπi h‰c, theo ti’ng g‰i cÒa ß∂ng, ´ng cÔng r†t nhi“u sinh vi™n kh∏c g∏c bÛt nghi™n l™n Æ≠Íng Æ∏nh M¸. Hµnh trang mµ th’ h÷ ´ng mang theo ch›nh lµ c©u n„i nÊi ti’ng cÒa L™ M∑ L≠¨ng: {CuÈc ÆÍi Æãp nh†t lµ tr™n trÀn tuy’n Æ∏nh qu©n thÔ}, ´ng vµ ÆÂng ÆÈi Æ∑ lao vµo lˆa Æπn kh´ng gÓn chÛt b®n kho®n, suy t›nh. Vµ ng≠Íi chi’n s‹ - sinh vi™n †y, sau nh˜ng n®m th∏ng c«m sÛng Æ∏nh gi∆c, Æ’n sau Hi÷p Æfinh Pa-ri Æ∑ nhÀn nhi÷m vÙ mÌi: ra Bæc h‰c H‰c vi÷n K¸ thuÀt qu©n s˘.

LÛc nhÀn Æ≠Óc tin nµy, ´ng Æ∑ suy ngh‹ r†t nhi“u, nguy÷n v‰ng cÒa ´ng lµ Æ≠Óc Î lπi chi’n tr≠Íng c«m sÛng cho Æ’n ngµy toµn thæng, nh≠ng Æ≠Óc Ch›nh trfi vi™n ÆÈng vi™n: Qu©n ÆÈi lÛc nµy r†t c«n ng≠Íi Æ≠Óc Ƶo tπo Æ” x©y d˘ng qu©n ÆÈi l©u dµi. Tı s˘ ph†n Ɔu kh´ng ngıng nghÿ trong gi∂ng dπy vµ nghi™n c¯u khoa h‰c, ´ng Æ∑ trÎ thµnh vfi t≠Ìng, mÈt

trong nh˜ng chuy™n gia Æ«u ngµnh k¸ thuÀt qu©n s˘ Vi÷t Nam hi÷n nay.

Trung Ûy, b∏c s‹ trŒ Nguy‘n Tr«n Ng‰c Hi’u (H‰c vi÷n Qu©n y) gi‰ng n„i nh· nhã, ch©n thµnh: {LÛc cfln Æang h‰c phÊ th´ng, t´i Æ∑ m¨ ≠Ìc trÎ thµnh b∏c s‹ c¯u giÛp ng≠Íi b÷nh. RÂi qua s∏ch b∏o, c©u chuy÷n cÒa th«y c´ hi÷n l™n h◊nh ∂nh {BÈ ÆÈi CÙ HÂ} Æ∑ nung n†u trong t´i ˝ Æfinh trÎ thµnh b∏c s‹ qu©n y, Æ≠Óc cËng hi’n vµ phÙc vÙ qu©n ÆÈi l©u dµi...}.

H·i v“ b› quy’t Æ” trÎ thµnh thÒ khoa, thµnh mÈt trong 10 g≠¨ng m∆t thanh ni™n ti™u bi”u toµn qu©n, Hi’u b∂o Æ„ lµ s˘ mi÷t mµi h‰c tÀp, nghi™n c¯u, s∏ng tπo, vµ tr™n h’t lµ kh∏t khao Æ≠Óc c¯u giÛp ng≠Íi b÷nh, nh≠ lÍi B∏c H tıng dπy: {L≠¨ng y ph∂i lµ nh≠ tı m…u}. Cfln chµng binh nh†t ßµm Vi’t Canh, chi’n s‹ n®m th¯ nh†t Î Trung Æoµn T©n Trµo, th◊ m¨ ≠Ìc thÀt ƨn gi∂n: vµo bÈ ÆÈi Æ” trÎ v“ x©y d˘ng b∂n lµng m◊nh. Nghe nh˜ng c©u chuy÷n c∏c b∏c th’ h÷ tr≠Ìc k” v“ ≠Ìc m¨, Canh th†y r†t kh©m phÙc.

Canh t˘ hµo Æ≠Óc lµ chi’n s‹ cÒa ƨn vfi c„ truy“n thËng Anh hÔng, mÈt ƨn vfi tıng lÀp nhi“u chi’n c´ng trong nhi÷m vÙ b∂o v÷ Trung ≠¨ng, B∏c H thÍi Æ∏nh Ph∏p. Canh bÈc bπch: nh˜ng g◊ h‰c Æ≠Óc Î m´i tr≠Íng qu©n ÆÈi sœ lµ {vËn} Æ” sau nµy m◊nh v“ tham gia hu†n luy÷n d©n qu©n x∑, x©y d˘ng b∂o v÷ b∂n lµng...

BuÊi giao l≠u khäp lπi, tı ph›a Nhµ truy“n thËng Chi Æoµn 9, ng‰n lˆa thi™ng Æ≠Óc thæp l™n tı nh˜ng ng‰n ÆuËc ch∏y r˘c trong c∏nh tay chæc kh·e cÒa 65 chi’n s‹ trŒ chπy Æ“u ra s©n vÀn ÆÈng. Th≠Óng t≠Ìng BÔi V®n Hu†n - ûy vi™n Trung ≠¨ng ß∂ng, Ph„ ChÒ nhi÷m TÊng cÙc Ch›nh trfi trao ng‰n ÆuËc cho ba thanh ni™n ti™u bi”u vµ giao nhi÷m vÙ cho tuÊi trŒ toµn qu©n. Lˆa thi™ng ch∏y r˘c nh≠ b«u nhi÷t huy’t trong tr∏i tim nh˜ng thanh ni™n ti™u bi”u Æ” cÔng nhau {Thæp s∏ng ≠Ìc m¨, x©y hoµi b∑o lÌn, x¯ng danh BÈ ÆÈi CÙ HÂ} nh≠ chÒ Æ“ cÒa cuÈc giao l≠u. 

SË 55  03.2010  19

LêNH TRà

phi c´ng nh˜ng sæc mµu t◊nh y™u T◊nh y™u lu´n lµ mÈt Æ“ tµi h†p d…n vµ thu hÛt Æ≠Óc s˘ chÛ ˝ cÒa Æ´ng Æ∂o m‰i l¯a tuÊi, Æ∆c bi÷t lµ giÌi trŒ. Nh˜ng chµng phi c´ng Î Tr≠Íng s‹ quan Kh´ng qu©n cÚng kh´ng lµ mÈt ngoπi l÷. ßi“u ki÷n c´ng t∏c vµ nh˜ng ch’ ÆÈ nghi™m ng∆t cÒa Æi“u l÷nh k˚ luÀt Qu©n ÆÈi cÚng kh´ng lµm t◊nh y™u cÒa h‰ bÌt th®ng hoa. H∑y xem h‰ ngh‹ vµ ¯ng xˆ th’ nµo tr≠Ìc t◊nh y™u nhä.

HI“n Trang

20  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Nh˜ng phi c´ng trŒ Tr≠Íng S¸ quan Kh´ng qu©n trong giÍ gi∂i lao. Ånh Qu˙nh V©n

Nh≠ng t´i th◊ Æ∏o Æ”: {N’u chÿ ch‰n th´ng minh th◊ em Æıng ch‰n anh}.

B†y giÍ c´ †y mÌi l≠Ím y™u vµ n„i: {Em ch‰n anh v◊ r†t nhi“u lœ, trong Æ„ c„ y’u tË chÛng ta r†t y™u nhau}. GiÍ th◊ chÛng t´i Æ∑ c„ mÈt nh„c {phi c´ng con} 5 tuÊi rÂi, trong mæt t´i c´ †y v…n lµ sË mÈt.

Ng´ S¸ Minh - Phi ÆÈi tr≠Îng

T´i mπo muÈi lµm quen vÌi em sau l‘ Æ®ng quang {Ng≠Íi Æãp Ɔt v‚}.

B›ch Ph≠Óng r†t gi∂n dfi vµ ch©n thµnh.

ChÛng t´i cÚng kh´ng c„ nhi“u thÍi gian b™n nhau. Nh≠ng c´ †y kh´ng l†y th’ lµm buÂn. S˘ chia sŒ †y khi’n t´i th†y †m lflng. Chÿ c„ Æi“u, sau 2 n®m y™u nhau t´i mÌi cho em bi’t t´i Æang lµ mÈt phi c´ng. Em l∆ng Æi mÈt l∏t rÂi nh· nhã: {Cho em suy ngh‹ mÈt thÍi gian anh nhä}. Nh≠ng chÿ tu«n sau em Æ∑ gÙc vµo lflng t´i thÊn th¯c: {V◊ y™u anh n™n em quy’t Æfinh sœ ÆÂng hµnh cÔng anh tr™n m‰i nŒo Æ≠Íng. Anh lµ phi c´ng, em cµng th≠¨ng nhi“u h¨n}.

C∏c bπn c„ th†y t´i may mæn kh´ng?

B©y giÍ b’n ÆÁ b◊nh y™n cÒa t´i sæp c„ th™m thµnh vi™n th¯ 3 rÂi Ɔy.

Nguy‘n HÂng Tu†n, sinh n®m 1980 - Bi™n ÆÈi tr≠Îng

Ng≠Íi y™u t´i t™n lµ Phan M¸ L™, c´ †y Æang lµ sinh vi™n n®m cuËi Tr≠Íng ßπi h‰c Giao th´ng vÀn t∂i - Thµnh phË H Ch› Minh. Do Æi“u ki÷n c´ng t∏c chÛng t´i ›t c„ thÍi gian b™n nhau. ChÒ y’u li™n lπc qua Æi÷n thoπi. V◊ th’ mµ mÈt sË sÎ th›ch cÒa c´ †y t´i kh´ng cÀp nhÀt ngay Æ≠Óc. Hà vıa qua, L™ Æ∑ l∆n lÈi v“ tÀn PhÔ C∏t th®m t´i. L«n Æ«u ti™n Æ≠a em Æi ch¨i, t´i bËi rËi læm. LÛc hai Ưa Æang dπo ch¨i trong c´ng vi™n th◊ c„ mÈt ch∏u bä mang mÈt b´ng hÂng Æ’n. T´i Æ∑ kh´ng mua t∆ng em.

L™ r†t buÂn. T´i li“n ch‰n c∏ch bÈc bπch thµnh thÀt: Anh kh´ng ti’c ti“n Æ” mua hoa cho em, ƨn gi∂n v◊ anh ngh‹ n„ kh´ng c«n thi’t. T≠Îng L™

giÀn ai ngÍ em b∂o: Em r†t th›ch hoa hÂng, nh†t lµ hoa Æ„ lπi do anh t∆ng.

Ngµy sinh nhÀt L™ sau Æ„, t´i Æ∑ mua mÈt b„ hÂng nhung Æ’n t∆ng em. C´ †y c∂m ÆÈng læm. LÛc chia tay L™ n„i nh·: Em y™u nh†t lµ s˘ thµnh thÀt cÒa anh, chµng phi c´ng π.

Nguy‘n Vi÷t Khanh, sinh n®m 1979 - Phi ÆÈi ph„

C´ †y lµ bπn h‰c vÌi t´i thÍi c†p III. Khi t´i vµo d˘ kho∏ bay, Thoa cÚng vµo ßπi h‰c Ki’n trÛc. VËn lµ d©n Hµ NÈi gËc lπi lµ hoa kh´i cÒa tr≠Íng n™n xung quanh em c„ r†t nhi“u v÷ tinh. T´i l‰t Æ≠Óc vµo vflng chung k’t mÈt ph«n do c∏i m∏c {duy™n ng«m}, ph«n n˜a do t´i thæng v∏n cÍ ca r´ kh∏ gay c†n mµ sau Æ„ em Æ∑ b∂o: {Em muËn c„ nh˜ng Ưa con th´ng minh nh≠ anh}.

Hu˙nh Thanh Tu†n, sinh n®m 1982 - Phi c´ng

T´i th◊ kh∏c, chÛng t´i Æ∑ tıng y™u nhau tha thi’t, ch©n thµnh. Chÿ v◊ t´i lµ phi c´ng mµ em Æ∑ rÍi xa t´i. C´ †y b∂o, em kh´ng ÆÒ dÚng c∂m Æ” lµm vÓ phi c´ng. T´i kh´ng tr∏ch v◊ Æ„ lµ mÈt nguy÷n v‰ng ch›nh Æ∏ng. T´i cÚng kh´ng qu∏ buÂn v◊ nh˜ng ng≠Íi c„ quan ni÷m nh≠ c´ †y kh´ng nhi“u.

C¯ nh◊n vµo nh˜ng hπnh phÛc c„ thÀt cÒa ÆÂng ÆÈi xung quanh, lflng t´i lπi th†y vui trÎ lπi. MÈt mÔa xu©n mÌi Æ∑ Æ’n rÂi, t´i lu´n hy v‰ng vµo mÈt Æi“u tËt Æãp sœ Æ’n. Chæc chæn t◊nh y™u rÂi sœ mÿm c≠Íi vÌi t´i ph∂i kh´ng c∏c bπn? 

SË 55  03.2010  21

K˚ ni÷m

Æ«u xu©n Phπm Tr‰ng Ch›nh

N

hÀn nhi÷m vÙ tr˘c t’t, DÚng t· ra kh´ng vui. ß„ng qu©n c∏ch nhµ g«n 30km, lπi g«n Æ≠Íng quËc lÈ r†t ti÷n Æ≠Íng tµu xe, n™n h´m mÔng MÈt T’t, sau l‘ chµo cÍ buÊi s∏ng Æ«u n®m, trong khi anh em thay phi™n nhau canh tr˘c g∏c, chÿ huy ƨn vfi Æang bÀn ti’p kh∏ch Æfia ph≠¨ng Æ’n chÛc t’t th◊ DÚng ra Æ≠Íng nh∂y xe v“ nhµ.

Trong Æ«u DÚng ngh‹ chÿ Æi tranh thÒ v“ trong ngµy rÂi l™n ƨn vfi ngay, mÈt lµ xem gia Æ◊nh ®n t’t th’ nµo, hai lµ th®m c´ bπn g∏i mµ DÚng th«m y™u trÈm nhÌ.

Xe vıa dıng DÚng chπy vÈi v“ nhµ nh≠ sÓ ai nh◊n th†y. Vıa v“ Æ’n s©n, DÚng Æ∑ nghe th†y r†t nhi“u ti’ng ng≠Íi n„i c≠Íi trong nhµ. Ti’ng bË DÚng vui vŒ: {N®m mÌi thay m∆t gia Æ◊nh c∂m ¨n c∏c ÆÂng ch› trong ß∂ng Òy, Òy ban nh©n d©n x∑, c∏c c¨ quan Æoµn th” cÒa Æfia ph≠¨ng Æ∑ Æ’n chÛc t’t gia Æ◊nh vµ chÛc mıng c∏ nh©n t´i Æ≠Óc nhÀn Huy hi÷u 40 n®m tuÊi ß∂ng, t´i xin h¯a vÌi c∏c ÆÂng ch› sœ hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ ng≠Íi ß∂ng vi™n vµ ch¯c tr∏ch b› th≠ chi bÈ th´n, gi∏o dÙc con c∏i ch†p hµnh tËt ph∏p luÀt Nhµ n≠Ìc, quy Æfinh cÒa Æfia ph≠¨ng}. LÛc nµy m‰i ng≠Íi mÌi h·i th®m cÀu con trai cÒa gia Æ◊nh Æang Æ„ng qu©n Î

22  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

T◊nh xu©n. Ånh Nguy‘n V®n Hπnh

Æ©u? C„ Æ≠Óc v“ ®n t’t kh´ng?... BË k” r†t t˘ hµo v“ DÚng, nµo lµ hu†n luy÷n t©n binh ch∏u Æi bæn sÛng bÈ binh Æπt toµn Æi”m 10, Æ≠Óc th≠Îng 7 ngµy phäp, k’t thÛc n®m ch∏u Æ≠Óc c†p tr™n t∆ng gi†y khen, vıa rÂi ch∏u Æ≠Óc Æi h‰c lÌp c∂m t◊nh ß∂ng... Ch∏u n„i t’t nµy ch∏u vµ c∂ ƨn vfi Î lπi canh tr˘c sΩn sµng chi’n Ɔu trong dfip T’t Nguy™n Æ∏n, kh´ng v“ ®n t’t Æ≠Óc, ƨn vfi cfln c„ th≠ chÛc t’t gia Æ◊nh. Nghe ch∏u n„i sang n®m sœ Æ®ng k˝ Æi thi s‹ quan, nguy÷n v‰ng cÒa ch∏u lµ Æ≠Óc phÙc vÙ l©u dµi trong qu©n ÆÈi... Nghe Æ’n Æ©y hai tai DÚng n„ng ran, vµ th†y hµnh ÆÈng cÒa m◊nh thÀt Æ∏ng x†u hÊ. DÚng lÔi lπi Æfinh quay v“ ƨn vfi ngay th◊ Æoµn kh∏ch trong nhµ Æ∑ Æi ra. Th†y DÚng m‰i ng≠Íi  l™n. DÚng cË l†y b◊nh t‹nh chµo m‰i ng≠Íi, chµo bË mã vµ n„i ngay rªng con Æ≠Óc ƨn vfi cho Æi tranh thÒ trong ngµy th®m gia Æ◊nh. Ai cÚng khen DÚng vµo bÈ ÆÈi ®n m∆c, n„i n®ng ch˜ng chπc, c„ ˝ ch› ph†n Ɔu tËt.

B≠Ìc vµo trong nhµ, mã vui ra m∆t h·i DÚng ÆÒ Æi“u nµo lµ ®n t’t Πƨn vfi c„ to kh´ng, c„ Æ«y ÆÒ kh´ng. Cfln bË DÚng th◊ nghi™m khæc h·i: {C„ ph∂i con trËn v“ kh´ng? ߨn vfi Æang lµm nhi÷m vÙ tr˘c ban, mµ tr˘c ban c„ ngh‹a lµ 100% qu©n sË Î tπi trπi, con b· v“ c„ ngh‹a lµ b· vfi tr› chi’n Ɔu, ng≠Íi l›nh b· vfi tr› chi’n Ɔu lµ

tÈi n∆ng læm nghe con. ThÍi chi’n mµ b· vfi tr› chi’n Ɔu ÆÂng ngh‹a vÌi Æ«u hµng gi∆c...}. LÛc Æ„ DÚng mÌi g∑i Æ«u g∑i tai rªng con nhÌ nhµ n™n trËn v“. Vıa lÛc Æ„ chfi g∏i DÚng v“ Æ’n s©n, DÚng vÈi vµng xin lÁi bË mã rÂi nhÍ chfi chÎ l™n ƨn vfi. Tr≠Ìc lÛc Æi, bË DÚng d∆n dfl: {Tı ngµy vµo bÈ ÆÈi, mÌi 18 tuÊi, Æ’n khi v“ h≠u, bË ch≠a vi phπm k˚ luÀt dÔ lµ lÁi nh· nh†t.

Con ph∂i cË gæng, Æıng Æ” bË ph∂i x†u hÊ}. DÚng cÛi Æ«u nhÀn khuy’t Æi”m tr≠Ìc bË vµ h¯a sœ kh´ng bao giÍ vi phπm n˜a.

H¨n mÈt ti’ng sau DÚng Æ∑ c„ m∆t tπi ƨn vfi. DÚng l™n thºng nhµ chÿ huy nhÀn khuy’t Æi”m v◊ t˘ ˝ b· trËn v“ nhµ. Do thµnh kh»n nhÀn khuy’t Æi”m, ƨn vfi kh´ng k˚ luÀt nh≠ng sau t’t DÚng v…n ph∂i lµm ki”m Æi”m, ƨn vfi sinh hoπt rÛt kinh nghi÷m chung. Sau l«n Æ„ DÚng r†t hËi hÀn vµ lu´n nhæc m◊nh ph†n Ɔu Æ” hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ.

C©u chuy÷n x∂y ra c∏ch Æ©y Æ∑ 10 n®m, Æ’n nay DÚng Æ∑ lµ c∏n bÈ Æπi ÆÈi nh≠ng c∏i l«n trËn v“ dfip Æ«u n®m n‰ DÚng kh´ng h“ ngπi mÁi khi k” lπi cho chi’n s‹ cÒa m◊nh nghe.

Anh n„i vÌi c∏c chi’n s‹ trŒ rªng, Æi“u quan tr‰ng lµ ph∂i bi’t sˆa ch˜a khuy’t Æi”m ra sao, ph†n Ɔu nh≠ th’ nµo Æ” trÎ thµnh con ng≠Íi tËt. 

n

MùA XU¢NƒM

gµy chµng trai trŒ Nguy‘n B◊nh Nam rÍi qu™ h≠¨ng V‹nh ßi÷n - ßi÷n Bµn - Qu∂ng Nam l™n Æ≠Íng nhÀp ngÚ cÚng lµ lÛc c´ hµng x„m Phπm Thu HÂng e †p nh◊n sang, gˆi theo ∏nh mæt nhÌ th≠¨ng.

TrÎ thµnh anh l›nh t©n binh, rÂi Æi h‰c 4 n®m tπi tr≠Íng S‹ quan Æ∆c c´ng tπi Xu©n Mai - Hµ NÈi, v“ c´ng t∏c tπi ßoµn ß∆c c´ng 5 thuÈc Binh chÒng ß∆c c´ng Æ„ng tπi Ninh Ch˜ - Ninh ThuÀn, g«n 10 n®m xa nhµ, vµo Nam ra Bæc, Nguy‘n B◊nh Nam v…n mang theo b™n m◊nh ∏nh mæt c´ hµng x„m bä nh·, ngoan hi“n dÔ h‰ chÿ g∆p nhau chÒ y’u qua nh˜ng l∏ th≠. Nh˜ng mÔa xu©n qua Æi dµi theo nÁi nhÌ mong vµ lÍi hãn ≠Ìc. TËt nghi÷p THPT, Phπm Thu HÂng theo h‰c mÈt tr≠Íng trung c†p thuÈc BÈ C´ng an, rÂi ra tr≠Íng, Æ≠Óc Æi“u l™n c´ng t∏c tπi Trπi giam Gia Trung, tÿnh Gia Lai. Kho∂ng c∏ch xa nhau cµng dµi th™m nh≠ng t◊nh y™u th◊ ngµy cµng m∆n nÂng, s©u sæc.

N®m 2002, Nam Æ≠Óc Æi“u ÆÈng v“ c´ng t∏c Î BÈ Chÿ huy qu©n s˘ thµnh phË ßµ NΩng. K’t qu∂ cÒa mËi t◊nh ƪng ÆΩng 10 n®m xa c∏ch lµ mÈt Æ∏m c≠Ìi r≠Ìc d©u kh´ng c«n xe hoa bÎi hai nhµ lµ

HÂng Hπnh

hµng x„m, nh≠ng thÀt t≠ng bıng vµ Ɔm †m. Sau tu«n tr®ng mÀt, c´ d©u kh®n g„i ng≠Óc l™n T©y Nguy™n, cfln chÛ r” l∆n lÈi ra ßµ NΩng. VÓ chÂng trŒ lπi ti’p tÙc gˆi gæm nhÌ th≠¨ng qua nh˜ng c∏nh th≠.

T◊nh y™u cÒa hai vÓ chÂng trŒ cµng th™m thæm thi’t khi c´ con g∏i Æ«u lflng ra ÆÍi. Nh≠ng do hoµn c∂nh, khi ch∏u vıa 18 th∏ng tuÊi, hai vÓ chÂng Nam ph∂i gˆi con v“ qu™ nhÍ ´ng bµ nÈi, ngoπi ch®m s„c. DÔ cfln nh·, nh≠ng ch∏u r†t ngoan khi ph∂i xa c∂ cha l…n mã. D≠Íng nh≠ ch∏u cÚng hi”u m◊nh lµ con nhµ l›nh, n™n h‰c t›nh t˘ lÀp tı nh· lµ chuy÷n Æ≠¨ng nhi™n. Gi˜a thÍi b◊nh mµ v…n lµ c∂nh {mÈt chËn bËn qu™}, mÈt n®m vµi l«n, c„ khi Nam kh®n ÆÔm kh®n g„i mang con l∆n lÈi l™n Gia Lai th®m HÂng, c„ khi HÂng tranh thÒ v≠Ót ch∆ng Æ≠Íng n®m tr®m c©y sË Æ«y gi„ bÙi v“ ßi÷n Bµn th®m con. C∂ nhµ sum h‰p vµi ngµy ngæn ngÒi rÂi lπi ti’p tÙc xa nhau.

M‰i ng≠Íi trong ƨn vfi v…n th≠Íng ÆÔa gia Æ◊nh Nam lµ gia Æ◊nh {Ng≠u Lang - Ch¯c N˜}. S∏u n®m thµnh vÓ thµnh chÂng nh≠ng c„ lœ thÍi gian Æ≠Óc Î b™n nhau l©u nh†t ch≠a qu∏ mÈt th∏ng. MÈt c®n nhµ nho nh· cho tÊ †m gia Æ◊nh nh≠ bao nhi™u Æ´i vÓ chÂng kh∏c v…n lµ m¨ ≠Ìc mµ vÓ chÂng Nam ch≠a d∏m ngh‹ Æ’n.

ThÍi chi’n tranh, xa nhau lµ Æi“u d‘ hi”u, nh≠ng gi˜a thÍi b◊nh, Æ” chi’n thæng t◊nh c∂m, s˘ c´ ƨn, chung thÒy ÆÓi chÍ nhau nh≠ vÓ chÂng Nam qu∂ lµ mÈt thˆ th∏ch kh´ng nh·. Hoµn c∂nh ng≠Íi l›nh v†t v∂, gian nan lµ th’, nh≠ng c∂ hai vÓ chÂng ßπi Ûy Nguy‘n B◊nh Nam Æ“u r†t hi”u nhau vµ lu´n ÆÈng vi™n nhau an t©m t≠ t≠Îng, v≠Ót qua kh„ kh®n hoµn thµnh tËt m‰i nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao. BÎi h‰ lu´n x∏c Æfinh m◊nh lµ ng≠Íi l›nh dÔ gi˜a thÍi b◊nh.

Ng≠Íi ta v…n b∂o, ng≠Íi chi’n s‹ th≠Íng hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ khi c„ mÈt hÀu ph≠¨ng v˜ng chæc. VÌi ßπi Ûy Nguy‘n B◊nh Nam, hÀu ph≠¨ng v˜ng chæc nh†t cÒa anh ch›nh lµ Î mÈt tr∏i tim nh©n hÀu, bi’t th´ng c∂m, sŒ chia, bi’t y™u th≠¨ng vµ hy sinh, chÍ ÆÓi.

MÔa xu©n Canh D«n nµy, mÈt ni“m vui thÀt lÌn Æ∑ Æ’n vÌi gia Æ◊nh nh· bä cÒa Nam. VÓ anh vıa Æ≠Óc chuy”n c´ng t∏c v“ ßµ NΩng. TÊ †m cÒa h‰ dÔ chÿ lµ c®n phflng nh· m≠Ón tπm cÒa c¨ quan cfln r†t chÀt chÈi, ƨn s¨ nh≠ng rπng ngÍi hπnh phÛc cÒa s˘ Æoµn tÙ, sum v«y. Sau r†t nhi“u mÔa xu©n xa c∏ch, Æ©y lµ c∏i t’t †m ∏p Æ«u ti™n h‰ Æ≠Óc Î b™n nhau tr‰n vãn. 

V≠Ín xu©n. Ånh PHÑM NGñC BØNG

Gia Æ◊nh ßπi Ûy Nguy‘n B◊nh Nam. Ånh HÂng Hπnh

SË 55  03.2010  23

CHÄO M\NG NGÄY QUˇC T⁄ PH| N~ 8/3

Nän s©u nÁi Æau, mi÷t mµi lµm vi÷c ngh‹a

V

“ Æ©u? Ngµy 15 th∏ng 1 n®m 1983, ng≠Íi thi’u phÙ ng¨ ng∏c b’ Ưa con Æ· h·n gi˜a trÍi. Sau l≠ng chfi lµ cÊng b÷nh vi÷n lπnh ngæt. Chfi Æ∑ Î trong Æ„ n®m ngµy, Æ„i, kh∏t vµ c´ ƨn. MÌi g«n b∂y th∏ng con chfi Æ∑ chµo ÆÍi vÌi tr‰ng l≠Óng 1,6kg.

Sinh linh nh· bä tr™n tay mã mÌi chÿ lµ m«m hy v‰ng. §ng trÍi cho chfi m«m hy v‰ng lµ thi™ng li™ng, qu˝ gi∏ læm rÂi... Gi„ rµn rπt, buËt t™. Ng≠Óc gi„, chfi l«n t◊m v“ ng´i Æ“n cÊ. X≠¨ng thfit chfi muËn tan ra Æ” k’t thµnh th∂m †m cho con. Ng´i Æ“n †y, Æ™m Æ™m chfi Æ∑ nªm tr™n b÷ Æ∏ ph›a hÀu cung trong nh˜ng ngµy bÙng mang dπ chˆa. Ng≠Íi chÂng phÙ bπc ruÂng b·, kh´ng muËn trÛt th™m g∏nh n∆ng xuËng Æ´i vai ng≠Íi mã qu™ nghÃo, chfi Æ∑ l«n t◊m Æ’n Æ©y Æ” vfin t˘a vµo th«n th∏nh. Chfi b≠Ìc vµo Æ“n, gi„ hun hÛt ÆuÊi theo. {C´ ´m con Æi Æ©u th◊ Æi. ßi, Æi ngay. Ng´i Æ“n nµy kh´ng dung ch¯a c´ n˜a}. C´ ÆÂng khπc nh˜ng lÍi t™n bæn vµo chfi. ßau buËt, cho∏ng v∏ng chfi su˝t ng∑ qu˛. MÈt lÍi thÒ thÿ vıa s©u thºm vıa m¨ h tı sinh linh bä nh· {Mã ¨i! ßıng ng†t. Th’ gian nµy rÈng læm. Cfln nhi“u chÁ Æ” mã con m◊nh n≠¨ng d˘a}. Chfi bÁng th†y tÿnh t∏o lπ th≠Íng. ßi Æ©u?

Chfi ngh‹ Æ’n nh˜ng gian nhµ tr‰ ‰p ãp, tËi t®m g«n ga Hµng C·. Chfi nhÌ Æ’n nh˜ng ti’ng cfli tµu Æ∑ mÈt thÍi lµm chfi n∏o n¯c mÁi dfip v“ qu™. ß™m nay chfi cÚng sœ Î Æ„ Æ” nghe nh˜ng ti’ng cfli tµu rÈn r∑, gÓi lπi ni“m n∏o n¯c thuÎ x≠a.

Khu tr‰ nghÃo chÎ che nh˜ng th©n phÀn Æ„i nghÃo. Chfi lµm m‰i vi÷c Æ” l†y ti“n nu´i con vµ thu™ nhµ: Gi∆t giÚ qu«n ∏o, d‰n v÷ sinh, phÙ qu∏n, rˆa b∏t Æ‹a, g∏nh hµng... B∂n th©n chfi cÚng th†y lπ vÌi ch›nh m◊nh: qu«n quÀt, tËi mµy tËi m∆t suËt ngµy mµ sao v…n ÆÒ s¯c trÙ v˜ng Æ” th∏ch ÆË vÌi c¨ c˘c, tai ≠¨ng?... Vi÷c cπn d«n, chfi kh´ng ÆÒ ti“n thu™ nhµ tr‰ n˜a. ß™m Æ™m, chfi ´m con tr™n chi’c gh’ lπnh dµnh cho kh∏ch chÍ tµu trong g„c nhµ ga... Con ngÒ say m“m, mã chong chong th¯c. K˝ ¯c Æau

24  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

H¤ng Giang Æ∏u Ôa v“ lµm ruÈt gan chfi cµng xa x„t xi’t bao... ... Chfi sinh ra vµ lÌn l™n trong ng´i nhµ cÒa l›nh. BË mã chfi Æ“u lµ bÈ ÆÈi CÙ H trong cuÈc kh∏ng chi’n chËng Ph∏p. T◊nh ÆÂng ÆÈi ƪm thæm, thÒy chung Æ∑ gæn k’t hai ng≠Íi vµ n©ng l™n thµnh t◊nh duy™n Æ´i l¯a. Bi’t bao nŒo Æ≠Íng hµnh qu©n ra trÀn gi˜a nÛi rıng Vi÷t Bæc, T©y Bæc Æi÷p trÔng Æ∑ in d†u bµn ch©n chµng trai L™ Kim HÔng vµ c´ g∏i Nguy‘n Thfi Nga. Ngµy †y c„ c©u {Gi∆c Æ’n nhµ Ƶn bµ cÚng Æ∏nh}. Mã chfi Æ∑ lµm h¨n th’, gi∆c ch≠a Æ’n nhµ Æ∑ cÔng chÂng ra trÀn. Vµ, mÈt s˘ trÔng hÓp Æ∏ng t´n thÍ: C∂ bË, mã chfi Æ“u Æ∑ ÆÊ mÈt ph«n x≠¨ng m∏u cÒa m◊nh cho chi’n thæng, Æ“u lµ th≠¨ng binh trong cuÈc kh∏ng chi’n ch›n n®m. Chfi vµ c∏c em chfi lÌn l™n gi˜a bi’t bao c©u chuy÷n v“ chi’n trÀn, v“ nh˜ng t†m g≠¨ng hy sinh cÒa ng≠Íi chi’n s‹, thanh ni™n xung phong, d©n c´ng h·a tuy’n... Hfla b◊nh lÀp lπi Æ≠Óc ›t n®m, v’t th≠¨ng cÚ t∏i ph∏t hµnh hπ c¨ th” gµy y’u cÒa bË. RÂi b÷nh tr‰ng Àp Æ’n, t◊nh y™u th≠¨ng nh†t m˘c cÒa vÓ, c∏c con vµ ÆÂng ÆÈi chºng th” n›u gi˜ Æ≠Óc ´ng. §ng ra Æi khi mÌi ngoµi ba m≠¨i tuÊi.

Mã chfi quy’t Î vÀy, dÂn h’t s¯c l˘c, t©m tr› nu´i con... CuËi n®m lÌp t∏m, chfi b· h‰c phÊ th´ng, thi vµo tr≠Íng ¢m nhπc Vi÷t Nam. Nh≠ng, nÁi lo c¨m ∏o th≠Íng nhÀt Æ∑ käo chfi v“ th˘c tπi. Chfi chuy”n sang tr≠Íng ßπi h‰c Ngoπi ng˜ vÌi hy v‰ng khi ra tr≠Íng sœ c„ ngh“ Ên Æfinh, l≠¨ng kh∏ Æ” giÛp mã nu´i em.

N®m cuËi kh„a, ÆÍi chfi b≠Ìc sang mÈt b≠Ìc ngo∆t lÌn: c´ sinh vi™n xinh Æãp, c„ Æ´i mæt s©u Æen l∏y, sËng mÚi cao, da træng hÂng... lµm bao bπn bà cÔng l¯a ph∂i thÃm kh∏t †y Æang d«n d«n trÎ thµnh ng≠Íi mã trŒ. T◊nh y™u trong s∏ng cÒa chfi vÌi mÈt chµng trai t≠¨ng ÆËi thµnh Æπt Æ∑ tπo n™n b≠Ìc ngo∆t †y.

RÂi chfi ra tr≠Íng, sinh con. Ni“m hπnh phÛc thi™ng li™ng Æ≠Óc lµm mã, lµm vÓ Æang trµn ngÀp th◊ {sät Æ∏nh ngang tai} - ng≠Íi chÂng ph∂n bÈi, ruÂng b·... ߯a con Æ· h·n trÎ thµnh chÁ d˘a qu˝ gi∏, trÎ thµnh ng´i sao lung linh d…n lËi

chfi Æi.

Con v…n ngÒ say m“m, mã v…n chong chong th¯c... Xung quanh Ân ∑ ti’ng n„i, c≠Íi, ti’ng g‰i nhau › Ìi. Hµnh kh∏ch ÆÒ loπi sang, hÃn Æang trÈn vµo nhau x’p hµng mua vä... {Nµy! C´ g∏i!} - mÈt ng≠Íi phÙ n˜ Æ∑ luËng tuÊi vÁ nhã vµo vai chfi. Chfi Æ©u bi’t, bµ ta Æ∑ ngæm chfi r†t k¸, r†t l©u. Sau nh˜ng c©u h·i th®m ngæn g‰n bµ thÀt s˘ x„t xa, th≠¨ng c∂m cho th©n phÀn cÒa chfi.

Mæt bµ r≠ng r≠ng, gi‰ng nÂng †m {Chfi theo t´i v“ qu™. T´i sœ t◊m cho chfi mÈt c´ng vi÷c phÔ hÓp vÌi kh∂ n®ng vµ nhan sæc cÒa chfi}. ßang vÀt vÍ tr´i gi˜a dflng ÆÍi, nh≠ {vÌ Æ≠Óc c‰c} chfi bÂng b’ con theo bµ v“ H∂i D≠¨ng Æ” t◊m hy v‰ng.

Ni“m hy v‰ng †y Æ∑ Æ’n. Theo s˘ giÌi thi÷u cÒa bµ T◊nh (t™n bµ vµ lflng bµ sao hÓp nhau Æ’n vÀy) chfi v≠Ót g«n ngµn c©y sË vµo tÀn Trπm vÀt t≠ n´ng nghi÷p ߯c PhÊ lµm vi÷c. ߯c PhÊ anh hÔng nh≠ng nghÃo x¨ x∏c, ÆÂng Ɔt cªn kh´ Æang kh∏t thÃm ph©n b„n. Nhi÷m vÙ cÒa chfi lµ Æi t◊m nguÂn ph©n Æ„. Chfi kh´ng c„ l≠¨ng, thu nhÀp cÒa chfi lµ ti“n hoa hÂng t›nh theo tr‰ng l≠Óng mÁi chuy’n hµng. TrÍi c„ mæt thÀt rÂi?

Ti“n hoa hÂng chfi thu Æ≠Óc t®ng d«n, t®ng Æ’n m¯c ngÏ nh≠ m¨. ßÍi chfi bÀt l™n tı Æ„. Chfi ng≠Óc ra Hµ NÈi mua Ɔt.

Chfi mua mÈt m∂nh Ɔt kh∏ rÈng sau Æ„ b∏n mÈt ph«n Æ” x©y nhµ... ߆t n≠Ìc ÆÊi mÌi Æ∑ ÆÊi ÆÍi cho chfi. S˘ ÆÊi ÆÍi bæt nguÂn tı t›nh quy’t Æo∏n Æ≠Óc thıa h≠Îng tı bË vµ mã - hai ng≠Íi l›nh, hai th≠¨ng binh trong kh∏ng chi’n chËng Ph∏p...

B†t ngÍ, cho∏ng ngÓp, ng≠Íi chÂng bÈi bπc n®m nµo t◊m c∏ch quay trÎ lπi.

BÎi t◊nh th≠¨ng con s©u n∆ng vµ t†m lflng ÆÈ l≠Óng bao dung, chfi nuËt hÀn, t∆c l≠Ïi... ߯a con trai th¯ hai ra ÆÍi kh´ng Æ≠Óc bao l©u, {ng˘a quen Æ≠Íng cÚ}, ng≠Íi chÂng lπi mÈt l«n n˜a g©y ra bao tÈi lÁi: suËt ngµy cÍ bπc rÂi trÎ thµnh con nghi÷n. T◊nh th≠¨ng con s©u n∆ng b†y l©u, nay Æ≠Óc ti’p th™m s¯c mπnh tı s˘ th´ng minh cÒa l˝ tr›, chfi quy’t d¯t b·. ... Chfi dÂn h’t t©m l˘c nu´i con, lµm

Chfi L™ Ph≠¨ng Dung, th¯ hai tı ph∂i qua, cÔng t∏c gi∂ bµi b∏o (m∆c qu©n phÙc) vµ mÈt sË ng≠Íi d©n Æ≠Óc chfi tÀn t◊nh giÛp ÆÏ. Ånh Nguy‘n Chi’n Thæng vi÷c vµ giÛp ng≠Íi. Chuy÷n giÛp ng≠Íi cÒa chfi c„ lœ k” hµng tr®m trang kh´ng h’t. Ri™ng gi†y ch¯ng nhÀn, th≠ c∂m ¨n cÒa c∏c tÀp th”, c∏ nh©n khæp m‰i mi“n gˆi v“ cho chfi, bµy t· lflng bi’t ¨n tı nh˜ng vi÷c ngh‹a chfi lµm Æ∑ dµy Æ’n nˆa gang rÂi. Xin dµnh ›t dflng nh≠ Æ” th™m Æ´i nät ph∏c th∂o v“ ch©n dung cÒa chfi. Bµ L™ Thfi HÂng, c∏n bÈ HÈi ch˜ thÀp Æ· ph≠Íng V‹nh PhÛc, quÀn Ba ß◊nh h∏o h¯c k”: {ß∑ tı l©u chfi †y nhÀn nu´i Æ´i vÓ chÂng mÔ lfla, giµ y’u.

Chfi coi m◊nh nh≠ con ÆŒ, mi’ng ngon vÀt lπ g◊ cÚng dµnh cho c∏c cÙ. N„i thÀt, n’u kh´ng c„ chfi, hai cÙ c„ lœ quy ti™n l©u rÂi... ߉c b∏o Ti“n phong, bi’t mÈt n˜ thanh ni™n xung phong Æang l©m b÷nh n∆ng, teo t„p, kh´ng Æi lπi Æ≠Óc, chfi †y gˆi t∆ng ngay mÈt chi’c xe l®n... §ng Sˆu, tr≠Ìc cÔng c¨ quan vÌi t´i, vÓ m†t, hoµn c∂nh kh„ kh®n læm. ß≠Óc tin m†y ng≠Íi con ´ng bfi b÷nh mµ kh´ng c„ ti“n ch˜a chπy, chfi Æ’n tÀn nhµ, t∆ng ´ng ti“n vµ ÆÈng vi™n c∏c ch∏u Æi vi÷n...

T´i c„ thªng ch∏u r” Î tÀn Th∏i Nguy™n, khÊ th©n n„, vÓ bfi m†t v◊ tai nπn giao th´ng, c∂nh gµ trËng nu´i con c¨ c˘c læm. RÂi n„ bfi Æau mæt n∆ng, nguy c¨ mÔ Æ’n n¨i mµ Ƶnh b„ tay. Bi’t chuy÷n, chfi b∂o t´i giÙc ch∏u Æi vi÷n, m‰i chi ph› chfi sœ lo. T´i th˘c hi÷n ngay. NhÍ chfi †y mµ Æ´i mæt ch∏u t´i Æ∑ s∏ng lπi rÂi...}. Chfi BÔi Thfi M˙, qu™ Tr˘c Ninh, Nam ßfinh, theo ng≠Íi nhµ Æi lµm thÓ x©y, vıa th†m n≠Ìc mæt vıa k”: {ChÛng em lµ d©n ch©n l†m tay bÔn, l™n thµnh phË lµm thu™ thi’u thËn ÆÒ b“. Th≠¨ng chÛng em, ÆÓt rät vıa rÂi chfi †y mua t∆ng chÛng em mÁi ng≠Íi

mÈt chi’c ∏o b´ng. Chfi mua th™m c∂ nÂi, xoong Æ” chÛng em ÆÏ ph∂i n†u chung. ß≠Óc ngµy v“ th®m con, chfi †y mua bao nhi™u qu«n ∏o cho c∏c ch∏u.

C„ nh˜ng bÈ qu«n ∏o c∂ ÆÍi em chºng d∏m m¨...}. Anh Hoµng Ti’n Vi÷t, v“ m†t s¯c {mÈt cÙc}, nghãn ngµo: {NhÍ chfi †y, chÛng em mÌi mÎ mµy mÎ m∆t. Chfi †y cho chÛng em vay ti“n Æ” nu´i con ®n h‰c vµ ch˜a b÷nh. ß’n khi chÛng em sˆa c®n nhµ dÈt n∏t, chºng nh˜ng chfi cho lu´n sË ti“n Æ∑ vay mµ cfln cho chÛng em th™m Æ” ÆÏ ph∂i nÓ n«n ng≠Íi kh∏c. Chfi †y cfln lµ mÈt t†m g≠¨ng lo toan c´ng vi÷c chung Æ” giµ trŒ xung quanh noi theo. Chfi chºng n“ hµ vi÷c g◊. Quät s©n, quät Æ≠Íng, nπo vät cËng r∑nh... chfi †y lµm t†t. C„ h´m lµm mÈt m◊nh Ɔy. Khu tÀp th” nµy tho∏t Æ≠Óc Ûng lÙt, »m ≠Ìt, ruÂi muÁi cÚng nhÍ chfi †y Æi Æ«u...}. N®m 2005, ßπi t∏ L™ H∂i Tri“u, th≠¨ng binh 2/4, c´ng t∏c tπi Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n cÔng gia Æ◊nh ph∂i chfiu nÁi Æau rÙng rÍi: Ng≠Íi con trai ngoan ngo∑n, hi’u h‰c ÆÈt ngÈt l©m b÷nh tr‰ng rÂi ra Æi sau Æ„ h¨n mÈt th∏ng. §ng Æ∑ tÀp hÓp nh˜ng trang nhÀt k˝ th†m Æ…m n≠Ìc mæt ghi tπi b÷nh vi÷n Æ” xu†t b∂n t∏c ph»m {Nguy™n ¨i!}. ß≠Óc tin, chfi t◊m Æfia chÿ Æ’n tÀn nhµ thæp h≠¨ng cho ch∏u, sau Æ„ chfi lÔng khæp Hµ NÈi, mua gom h¨n 400 cuËn s∏ch mang v“ t∆ng mÈt tr≠Íng phÊ th´ng cÒa tÿnh PhÛ Th‰. Chfi muËn c∏c th’ h÷ h‰c sinh Ɖc t∏c ph»m Æ„ Æ” Æ≠Óc ti’p th™m nghfi l˘c v≠¨n l™n.

S∏t g«n vµ hi”u chfi nh†t lµ nh˜ng ng≠Íi bπn ÆÂng nghi÷p ch› t◊nh. Bao

nhi™u n®m d‰c dµi Nam - Bæc, vui buÂn, s≠Ìng khÊ c„ nhau, chfi Æ∑ Æ” lπi †n t≠Óng s©u sæc cho h‰. H∑y læng nghe Æ´i lÍi ÆÂng nghi÷p k”: {H´m Æi Ngh÷ An, g∆p mÈt ng≠Íi Ƶn ´ng tµn tÀt. Chfi Æ’n b™n h·i th®m rÂi bi’u ti“n, g‰i lµ chÛt t◊nh cÒa ng≠Íi lµnh l∆n Æ” ´ng dÔng b˜a c¨m tr≠a. Ng≠Íi Ƶn ´ng tµn tÀt ngÏ ngµng, mæt Æ· hoe...}; {Th≠¨ng bµ con d©n tÈc vÔng cao MÃo Vπc, Hµ Giang, mÈt chuy’n c´ng t∏c l™n Æ„, chfi Æ∑ rÛt mÈt ph«n ti“n ti’t ki÷m Æ” mua t∆ng ÆÂng bµo m†y chÙc con d™. Th†y mÈt ng≠Íi phÙ n˜ nghÃo phong phanh t†m ∏o v∏ vai, chfi cÎi ph®ng chi’c ∏o rät Æang m∆c t∆ng bµ. C∂m ÆÈng, ng≠Íi phÙ n˜ d©n tÈc n©ng niu chi’c ∏o tr™n tay chÿ bi’t gÀt gÀt Æ«u thay cho Æi“u muËn n„i...}.

H’t th∂y nh˜ng vi÷c lµm cÒa chfi Æ“u xu†t ph∏t tı mÈt Æi“u gi∂n dfi: G„p th™m h¨i †m, ni“m vui cho cuÈc ÆÍi nµy. Cfln nÁi buÂn Æau ≠? Chfi ©m th«m nän ch∆t, ch´n s©u. Chfi vıa lµ mã, vıa lµ {cha} cÒa hai chµng trai Æ∑ vµ Æang h‰c Æπi h‰c. H¨n chÙc n®m nay, chfi l∆ng lœ vÀt lÈn vÌi c®n b÷nh hi”m nghÃo. N®m 2001, Æ∑ c„ ng≠Íi khuy™n chfi vi’t di chÛc. Chfi c∂m ¨n vµ tr∂ lÍi: {T´i ch≠a ngh‹ Æ’n}. Lπ th’! Chfi lµ ai? Nh˜ng dflng ph∏c th∂o ch©n dung chfi sæp k’t thÛc rÂi, xin Æ≠Óc n™u ch›nh danh cÒa chfi: L™ Ph≠¨ng Dung, ph„ng vi™n Tπp ch› Th≠¨ng mπi, vµ cÚng xin Æ≠Óc thËt l™n rªng {TrÍi c„ mæt thÀt Ɔy!} - H∑y c¯ tin nh≠ th’ Æ” sËng tËt h¨n, Æ” noi g≠¨ng chfi, sËng m∑nh li÷t vµ mi÷t mµi lµm vi÷c ngh‹a. 

SË 55  03.2010  25

CHÄO M\NG NGÄY QUˇC T⁄ PH| N~ 8/3

H‰a s‹ V‚ Anh Th¨ trong trang phÙc bÈ ÆÈi H∂i qu©n vµ mi÷t mµi thi’t k’ b◊a s∏ch b™n m∏y t›nh

H‰a s‹ V‚ Anh Th¨

S∏ng tπo

kh´ng c„ chÁ

cho s˘ l∆p lπi NguyŸn Minh Ngñc

26  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

MÈt sË cuËn s∏ch NXB Qu©n ÆÈi nh©n d©n Æ∑ xu†t b∂n do h‰a s‹ V‚ Anh Th¨ thi’t k’ b◊a . Ånh Nh©n vÀt cung c†p.

H

‰a s‹ V‚ Anh Th¨ c„ d∏ng d†p r†t giËng vÌi mÈt phÙ n˜ x¯ Hµn.

Chfi lµ mÈt h‰a s‹ lµm b◊a s∏ch c„ th≠¨ng hi÷u cÒa Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n, nhi“u n®m gæn b„ th©n thi’t vÌi m∂ng s∏ch cÒa nh˜ng ng≠Íi l›nh.

Anh Th¨ sinh tr≠Îng tπi Hµ NÈi, bË lµ bÈ ÆÈi (qu™ Î vÔng Kinh Bæc), mã (qu™ Bµ Rfia) tÀp k’t ra Bæc. N®m 1964, mã chfi lµm phi™n dfich ti’ng Nga tπi Vi÷n b∂o tµng Qu©n ÆÈi. BË th≠Íng c´ng t∏c xa nhµ, c¨ quan cho ba mã con t∏ tÛc tπi nhµ lµm vi÷c ngay ph›a sau CÈt cÍ Hµ NÈi. TuÊi th¨ cÒa chfi Ææm ÆuËi trong hÂn thi™ng cÒa lfich sˆ. Vµo c∏c buÊi s∏ng, chfi th≠Íng lon ton theo ch©n mã c«m c©y chÊi l´ng gµ Æi phÒi bÙi Î c∏c phflng tr≠ng bµy hi÷n vÀt trong b∂o tµng.

Chi“u muÈn, Anh Th¨ lπi b™ b∏t c¨m Æ’n phflng sa bµn chi’n dfich ßi÷n Bi™n PhÒ vıa ®n, vıa m™ m∂i xem kh´ng bi’t ch∏n.

L™n 9 tuÊi, Anh Th¨ Æ≠Óc mã cho Æi h‰c vœ Î C©u lπc bÈ Thi’u nhi Hµ NÈi vµ Æoπt nhi“u gi∂i th≠Îng thi’u nhi. Ngoµi giÍ Æi h‰c, chfi cfln giÛp mã kŒ ch˜ chÛ th›ch tr™n c∏c m∂nh x∏c m∏y bay M¸ bfi bæn r¨i tr≠ng bµy ngoµi trÍi, vœ phÙc ch’ mÈt sË phÔ hi÷u cÒa l›nh M¸ - ngÙy.

N®m 1976, mã chfi chuy”n c´ng t∏c vµo B∂o tµng Qu©n khu 7. Lµ sinh vi™n ßπi h‰c M¸ thuÀt Thµnh phË H Ch› Minh, chfi vıa h‰c vıa lµm, phÙ giÛp gia Æ◊nh, tham gia vœ pa n´, kŒ ch˜ b∂ng tr›ch, lµm sa bµn, chäp tranh, lµm phÔ Æi™u, gfl ÆÂng... cho B∂o tµng Qu©n khu, vµ th˘c hi÷n nhi“u c´ng tr◊nh cho B∂o tµng L˘c l≠Óng vÚ trang mi“n ß´ng Nam BÈ, B∂o tµng ßÂng Nai, B∂o tµng T©y Ninh, B∂o tµng C«n Th¨.

TËt nghi÷p Æπi h‰c, Anh Th¨ lµm vi÷c tπi C´ng ty M¸ thuÀt, sau Æ„ lµm t˘ do.

Chfi s∏ng t∏c nhi“u tranh lÙa, tranh s¨n d«u, s¨n mµi; tham gia nhi“u tri”n l∑m nh„m vµ 2 l«n tri”n l∑m tranh c∏ nh©n.

T∏c ph»m cÒa chfi c„ m∆t trong c∏c bÈ s≠u tÀp tπi Ph∏p, M¸, NhÀt, CanaÆa,...

N®m 2003, Anh Th¨ lµm vi÷c tπi C´ng ty V®n h„a Ph≠¨ng Nam, ngoµi vi÷c

chuy™n thi’t k’ hµng chÙc m…u lfich, ki™m chÙp ∂nh lfich, chfi bæt Æ«u tham gia tr◊nh bµy b◊a s∏ch cho mÈt sË nhµ xu†t b∂n. VÌi s˘ m…n c∂m ngh“ nghi÷p, chfi Æ∑ g∆t h∏i Æ≠Óc nh˜ng thµnh c´ng b≠Ìc Æ«u. Nhi“u b◊a s∏ch do chfi thi’t k’ Æ∑ giµnh Æ≠Óc gi∂i cao (b◊a Énh tr®ng Æoπt gi∂i vµng, b◊a Quµ muÈn gi∂i bπc, vv...).

Gi˜a n®m 2004, chfi Æ≠Óc giao thi’t k’ b◊a s∏ch cho Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n. C´ng vi÷c khi’n chfi r†t vui, bÎi chfi th†y nh≠ Æ≠Óc sËng lπi kh´ng kh› cÒa thÍi th¨ †u. Tuy nhi™n ph∂i Æ’n th∏ng 3-2005, bæt Æ«u tı b◊a s∏ch {Qu©n Æoµn 4, nh˜ng n®m th∏ng Æ∏nh M¸} chfi ch›nh th¯c trÎ thµnh mÈt cÈng t∏c vi™n {ruÈt} cÒa Chi nh∏nh Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n tπi thµnh phË mang t™n B∏c. M∂ng s∏ch cÒa Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n r†t phong phÛ vµ Æa dπng, bao gÂm: s∏ch l˝ luÀn ch›nh trfi, s∏ch lfich sˆ qu©n s˘, hÂi k˝ cÒa c∏c t≠Ìng l‹nh, s∏ch v®n h‰c, s∏ch khoa h‰c ngh÷ thuÀt qu©n s˘, s∏ch khoa h‰c x∑ hÈi vµ nh©n v®n, v.v... V‚ Anh Th¨ Æ∑ kh´ng phÙ lflng tin cÒa c∏c c∏n bÈ, bi™n tÀp vi™n nhµ xu†t b∂n. Cho dÔ lµ s∏ch thuÈc dπng th¯c nµo chfi cÚng lu´n th” hi÷n s˘ t◊m tfli ˝ t≠Îng, chæt l‰c c´ng phu, vµ d≠Íng nh≠ chfi ›t khi chfiu l∆p lπi m◊nh, bÎi chfi quan ni÷m s∏ng tπo kh´ng c„ chÁ cho s˘ l∆p lπi. ß’n nay, V‚ Anh Th¨ Æ∑ thi’t k’ hµng tr®m m…u b◊a s∏ch cho Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n, tı nh˜ng bÈ TÊng tÀp Æ sÈ cÒa ßπi t≠Ìng V‚ Nguy™n Gi∏p, Gi∏o s≠ Tr«n V®n Giµu, ßπi t≠Ìng L™ Tr‰ng T†n, ßπi t≠Ìng Hoµng V®n Th∏i,... Æ’n Tuy”n tÀp cÒa ßπi t≠Ìng V®n Ti’n DÚng, Tuy”n tÀp Tr«n Bπch ߪng, V‚ V®n Ki÷t, Th≠Óng t≠Ìng Tr«n V®n Trµ. C„ th” n„i m∂ng b◊a s∏ch hÂi k˝ cÒa c∏c t≠Ìng l‹nh qu©n ÆÈi ta Æ” lπi d†u †n s©u ÆÀm nh†t, th” hi÷n b∂n l‹nh, t©m huy’t vµ lflng k›nh tr‰ng cÒa mÈt n˜ h‰a s‹ xu†t th©n tı mÈt gia Æ◊nh qu©n nh©n.

C„ th” n„i vÌi nh˜ng cuËn hÂi ¯c g©y Æ≠Óc ti’ng vang nh≠: MÈt thÍi Qu∂ng Trfi cÒa Th≠Óng t≠Ìng Nguy‘n Huy Hi÷u, VÌi c∂ cuÈc ÆÍi cÒa Trung t≠Ìng ßÂng S‹ Nguy™n, NhÌ mÈt thÍi qu©n ngÚ cÒa Th≠Óng t≠Ìng Nguy‘n V®n Rinh, ßÍi

chi’n s‹ cÒa ßπi t≠Ìng Phπm V®n Trµ, ß≠Íng l™n ph›a tr≠Ìc cÒa Thi’u th≠Ìng Tr«n Ch› C≠Íng, T≠Ìng l‹nh Qu©n ÆÈi nh©n d©n Vi÷t Nam qua nh˜ng trang hÂi ¯c, v.v... B◊a s∏ch do Anh Th¨ thi’t k’ Æ∑ g„p ph«n lµm t´n th™m gi∏ trfi cuËn s∏ch. Nhi“u cuËn Æoπt gi∂i th≠Îng s∏ch Æãp trong nh˜ng n®m vıa qua. ßi“u khi’n m‰i ng≠Íi qu˝ m’n vµ tr©n tr‰ng h‰a s‹ Anh Th¨ lµ bÎi tinh th«n Æam m™ lao ÆÈng ngh÷ thuÀt. Chfi lu´n thºng thæn, cÎi mÎ vµ c«u thfi, Æ∆c bi÷t ch≠a bao giÍ chfi sai hãn. MÁi khi c„ b◊a s∏ch, chfi th≠Íng tr®n trÎ t◊m c∏ch th” hi÷n cho tÌi khi bi™n tÀp vi™n ho∆c t∏c gi∂ s∏ch m∑n nguy÷n mÌi th´i. Chfi lµ ng≠Íi lu´n Æ∆t ch˜ t©m, ch˜ t›n l™n hµng Æ«u.

Cfln nhÌ sau khi hoµn thµnh b◊a cuËn {NhÀt k˝ VÚ Xu©n}, bi’t VÚ Xu©n vµ em trai anh lµ VÚ V®n Thi÷n cÚng lµ li÷t s‹, hai anh em chÿ Æ” lπi hai t†m ∂nh bä x›u, chfi Æ∑ lºng l∆ng chÿnh sˆa vµ ph„ng hai t†m h◊nh cÏ 20x30cm Æ∆t trong khung gÁ rÂi cÔng c∏n bÈ bi™n tÀp t◊m Æ’n tÀn nhµ t∆ng gia Æ◊nh hai li÷t s‹ Æ” lµm ∂nh thÍ. Sau nµy, nhi“u vfi t≠Ìng l‹nh Æ∑ khu†t cÚng Æ≠Óc chfi c≠ xˆ nh≠ vÀy. ߪng sau s˘ thµnh c´ng cÒa chfi th†p tho∏ng b„ng d∏ng cÒa mÈt ng≠Íi Ƶn ´ng, ng≠Íi th«y, ng≠Íi bπn ÆÍi vµ lµ chÁ d˘a tin cÀy cÒa chfi. ß„ lµ ki’n trÛc s≠ Nguy‘n Tr‰ng Hu†n, mÈt chi’n s‹ ßi÷n Bi™n PhÒ n®m x≠a, vµ ThÒy Ti™n, con g∏i cÒa chfi cÚng vıa tËt nghi÷p ßπi h‰c M¸ thuÀt c´ng nghi÷p. Chfi c≠Íi b∂o, mÁi b◊a s∏ch vıa thi’t k’ xong, bao giÍ chfi cÚng tr◊nh hai vfi {gi∏m kh∂o} nghi™m khæc †y duy÷t tr≠Ìc. Chÿ khi nµo c∂ hai bË con {´ k™} th◊ chfi mÌi ph«n nµo y™n t©m.

Hi÷n nay, h‰a s‹ V‚ Anh Th¨ c´ng t∏c tπi C´ng ty FAHASA. T◊nh y™u vµ nghfi l˘c phi th≠Íng cÒa ng≠Íi phÙ n˜ Æ∑ giÛp chfi Ưng v˜ng vµ v≠Ót l™n tr≠Ìc nh˜ng kh„ kh®n, thˆ th∏ch trong cuÈc sËng.

VÌi s¯c s∏ng tπo kh´ng bi’t m÷t m·i, chfi Æ∑ c„ nhi“u Æ„ng g„p x¯ng Æ∏ng cho C´ng ty, ÆÂng thÍi g„p ph«n Æ≠a s∏ch Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n Æ’n vÌi Æ´ng Æ∂o bπn Ɖc trong c∂ n≠Ìc. 

SË 55  03.2010  27

CHÄO M\NG NGÄY QUˇC T⁄ PH| N~ 8/3 Ngoµi thÍi gian lµm nhi÷m vÙ, nh˜ng ng≠Íi l›nh bi™n phflng Si Ma Cai v…n giÛp ÆÏ vÓ con lµm vi÷c nhµ vµ ch®m s„c con c∏i.

Hai ch∏u Nguy‘n Chung ThÒy vµ Nguy‘n ThÒy Chung con cÒa vÓ chÂng Thi’u Ûy Nguy‘n ߯c ß´ng vµ Hoµng ThÒy Ti™n.

VÓ l›nh bi™n phflng Î

Si Ma Cai Bµi vµ ∂nh vÚ nguy™n - tˆ thµnh

28  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

ß∑ Æi Æ’n r†t nhi“u ÆÂn bi™n phflng tr™n c∂ 44 tÿnh, thµnh bi™n phflng cÒa c∂ n≠Ìc nh≠ng khi Æ’n ßÂn bi™n phflng Si Ma Cai, BÈ ÆÈi bi™n phflng Lµo Cai, t´i cÚng kh´ng kh·i kh´ng b†t ngÍ v◊ {s˘ b“ th’} cÒa khu gia binh n¨i Æ©y. ßi“u Æ∆c bi÷t h¨n lµ c´ng th¯c {BÈ ÆÈi mµ l†y gi∏o vi™n} chi’m t˚ l÷ 22/26 c∆p vÓ chÂng. Bao nhi™u n®m qua, h‰ Æ∑ gæn b„ vÌi m∂nh Ɔt bi™n c≠¨ng nµy bªng t◊nh y™u vµ tr∏ch nhi÷m.

T

r≠Ìc khi Æ’n ch¨i vÌi c∏c gia Æ◊nh trong khu gia binh, t´i cÔng ßÂn tr≠Îng ßÂn bi™n phflng Si Ma Cai, Th≠Óng t∏ Tr«n V®n Mπnh cÔng {vœ s¨ Æ hoµn c∂nh} cÒa mÁi nhµ Æ” d‘ h◊nh dung. ThËng nh†t ti™u ch› {chÂng bÈ ÆÈi, vÓ gi∏o vi™n} Æ” {Æi”m danh} cho nhanh bÎi c„ tÌi 22/26 c∆p vÓ chÂng Æ≠Óc x©y d˘ng theo m´ h◊nh nµy. Chia nh· h¨n n˜a lµ nh˜ng c∆p vÓ chÂng tÊ ch¯c Æ∏m c≠Ìi ngay tπi ßÂn bi™n phflng Si Ma Cai vÌi con sË 7.

K” v“ chuy÷n Æ∏m c≠Ìi Î ÆÂn, lu´n Æ∂m b∂o c∏c ti™u ch› {nhanh g‰n, ƨn gi∂n theo ki”u nhµ binh} nh≠ng kh´ng ai c„ th” phÒ nhÀn s˘ chu Æ∏o cÚng nh≠ {c„ Æ«u c„ Æu´i} trong c∏c thÒ tÙc. ßπi di÷n h‰ hµng hai b™n Î qu™ l™n Æ≠Óc bË tr› ®n, Î ngay tπi ÆÂn trong thÍi gian di‘n ra Æ∏m c≠Ìi. C´ng t∏c tÊ ch¯c, tı ph´ng bπt, bµn gh’ tÌi lµm cÁ bµn cÚng do ÆÂn Æ∂m nhi÷m. MÁi khi c„ Æ∏m c≠Ìi, qu∂n l˝ cÒa ÆÂn sœ l™n th˘c ƨn sao cho phÔ hÓp vÌi {hoµn c∂nh bÈ ÆÈi, nhµ gi∏o} vµ {Æ∂m b∂o kh∂ thi} Î vÔng Ɔt c„ khi 2, 3 ngµy mÌi c„ mÈt chuy’n xe kh∏ch (thÍi Æi”m c∏ch Æ©y 6, 7 n®m tr≠Ìc). VÌi l˘c l≠Óng cÒa ÆÂn, mÁi ng≠Íi giÛp mÈt tay, ch≠a k” l˘c l≠Óng nhµ g∏i lµ phÙ huynh vµ h‰c sinh n™n vi÷c chu»n bfi nhanh ch„ng Æ©u vµo Ɔy. ß∏m c≠Ìi cÒa ßπi u˝ Phan Anh ߯c vµ c´ gi∏o H≠¨ng c„ nhi“u h‰c sinh tÌi d˘ nh†t. ßπi u˝ Phan Anh ߯c Æ≠Óc bi™n ch’ vµo ÆÈi trinh s∏t, anh lµ ng≠Íi d©n tÈc NÔng n™n tham gia gi∂ng dπy lÌp h‰c xo∏ mÔ ch˜ tr™n Æfia bµn. C∂m th´ng nÁi v†t v∂ cÒa ng≠Íi l›nh lµm ng≠Íi th«y, qua nh˜ng l«n trfl chuy÷n, trao ÆÊi kinh nghi÷m, tµi li÷u gi∂ng dπy, c´ gi∏o H≠¨ng Æ∑ dµnh t◊nh

c∂m cho ßπi u˝ ߯c t˘ lÛc nµo. ß∏m c≠Ìi cÒa hai ng≠Íi di‘n ra ngay tπi ÆÂn trong ni“m vui cÒa nh˜ng ng≠Íi ÆÂng ÆÈi l…n h‰c sinh. NhÀn ch¯c vÙ ÆÂn tr≠Îng mÈt n®m, Th≠Óng t∏ Tr«n V®n Mπnh Æ≠Óc Thi’u u˝ Nguy‘n ߯c ß´ng vµ c´ gi∏o tr≠Íng ti”u h‰c x∑ S∏n Ch∂i 2 Hoµng Thu˚ Ti™n {cÀy nhÍ} thay h‰ hµng lµm chÒ h´n cho hai ng≠Íi. GiÍ vÓ chÂng Thi’u u˝ ß´ng Æ∑ c„ mÈt c∆p song sinh Nguy‘n Thu˚ Chung vµ Nguy‘n Chung Thu˚. ô khu gia binh kh´ng chÿ c„ t◊nh c∂m x„m gi“ng {tæt lˆa tËi ÆÃn c„ nhau}, mµ cfln c„ t◊nh ÆÂng ÆÈi vµ c„ c∂ t◊nh chfi em ruÈt thfit. Nh≠ 3 chfi em ng≠Íi NÔng Î huy÷n Bæc Hµ, chfi c∂ Y’n c„ chÂng lµ Thi’u t∏ Nguy‘n Minh CÊ, chfi th¯ 2 t™n Loan lµ vÓ Trung u˝ Nguy‘n HÂng Tu†n vµ c´ em Ût t™n Oanh lµ vÓ cÒa ßπi u˝ Nguy‘n V®n Kh≠¨ng. Ho∆c hai chfi em ruÈt Hoµng Thu˚ Ti™n vµ Hoµng Thfi ßµo cÚng l«n l≠Ót lµm d©u cÒa ÆÂn. Vµ cµng kh´ng th” phÒ nhÀn nh˜ng c∆p vÓ chÂng ng≠Íi d©n tÈc lµm n™n mµu sæc cÒa khu gia binh. Thi’u u˝ SÔng A Ch¨, nh©n vi™n ÆÈi vÚ trang Æ∑ Æ≠a vÓ {nhÀp kh»u} khu gia binh Æ≠Óc m†y n®m. C´ g∏i M´ng SÔng Thfi S∏ng cÚng theo chÂng lµ Trung u˝ SÔng Seo P∏o v“ Æ©y. ßÈi tr≠Îng VÚ trang, Thi’u u˝ Ly Hoµ V“nh vµ c´ g∏i M´ng SÔng Thfi PL∏; ßÈi tr≠Îng Trinh s∏t Ma Xu©n Toµn vµ vÓ SÔng Thfi Væng. Ri™ng ßÈi tr≠Îng ÆÈi VÀn ÆÈng qu«n chÛng L˝ Seo To∂ c„ vÓ lµ chfi Vµng Thfi Pl“, tuy kh´ng Î trong khu gia binh (mµ Î huy÷n Bæc Hµ) nh≠ng Æ∑ sinh hπ c´ con g∏i ngay tπi ÆÂn trong mÈt l«n l™n th®m chÂng.

Tı c∏c mi“n qu™ kh∏c nhau v“ bi™n giÌi Si Ma Cai nhÀn c´ng t∏c rÂi x©y d˘ng gia Æ◊nh n™n ai cÚng x∏c Æfinh {ßÂn lµ nhµ, bi™n giÌi lµ qu™ h≠¨ng,

ÆÂng bµo c∏c d©n tÈc lµ anh, em ruÈt thfit}. Thi’u t∏ Nguy‘n ߯c M∑o vµ c´ gi∏o Nguy‘n Thfi Li‘u Æ∑ c≠Ìi Æ≠Óc 7 n®m c„ cÀu con trai Nguy‘n ߯c Vi÷t Æ∑ vµo lÌp 1. Tuy qu™ anh Î PhÛ Th‰, chfi Î Y™n B∏i nh≠ng do c´ng vi÷c bÀn rÈn vµ cÚng coi n¨i Æ©y nh≠ qu™ h≠¨ng th¯ hai n™n vµi n®m anh chfi mÌi v“ qu™ mÈt l«n.

Hay gia Æ◊nh anh Nguy‘n V®n M∑o vµ chfi L≠u Thfi Tuy’t c≠Ìi tı 2004 nh≠ng mÌi chÿ duy nh†t mÈt l«n v“ qu™. Mang ti’ng lµ g«n ƨn vfi nh≠ng c∏c chi’n s‹ bi™n phflng cÚng bÀn rÈn vÌi c´ng vi÷c ›t khi Æ≠Óc Î nhµ cÔng vÓ con. Chfi Tuy’t n„i vui: {CÚng nh≠ m‰i nhµ, chÂng tr˘c chi’n Î ÆÂn, hai mã con {tr˘c} Î khu gia binh}. Nh˜ng ng≠Íi vÓ l›nh nhi“u khi ph∂i Æ„ng vai {chÒ gia Æ◊nh} t˘ tay lµm m‰i vi÷c khi chÂng væng nhµ. Chfi em cÚng th≠Íng ÆÈng vi™n giÛp ÆÏ l…n nhau, cÔng Æi chÓ mua sæm hay Æ„n con hÈ hµng x„m.

Xa qu™, lπi gæn b„ vÌi nhau bªng t◊nh ÆÂng nghi÷p, c„ chÂng cÔng lµ ÆÂng ÆÈi n™n cuÈc sËng lπi cµng t◊nh c∂m, th©n thi’t. Thi tho∂ng nh˜ng ng≠Íi vÓ l›nh lπi qu©y qu«n b™n nhau Î mÈt nhµ nµo Æ„. Gia Æ◊nh c´ gi∏o Giµng Thfi HÂng, vÓ cÒa Trung Ûy Nguy‘n V®n Xuy’n lµ Ææt kh∏ch nh†t. C´ g∏i PhÔ L∏ nµy lµ mÈt trong nh˜ng c´ d©u Æ«u ti™n cÒa ÆÂn v“ Î khu gia binh n™n dÔ tuÊi kh´ng nhi“u nh≠ng cÚng Æ≠Óc coi lµ {chfi}. VËn t›nh vui vŒ, Ưa con Æ«u lπi Î xa n™n thi tho∂ng chfi lπi käo m‰i ng≠Íi v“ nhµ li™n hoan. C®n nhµ nh· th¨m mÔi gÁ sa mÈc cµng th™m †m ∏p bÎi ti’ng trfl chuy÷n r©m ran cÒa nh˜ng ng≠Íi phÙ n˜, ti’ng c≠Íi ÆÔa cÒa lÚ trŒ... 

SË 55  03.2010  29

߃T VIåT NGHçN N°M V°N HI⁄N CÊng Y Mi’u Th®ng Long Î Hµ NÈi. Ånh L™ ߯c ßπt

Y MI⁄U

TH°NG LONG L™ ߯c ßπt

Y

Mi’u Th®ng Long lµ mÈt trong 3 mi’u Æ≠Óc mang t™n Th®ng Long, Æ„ lµ: V®n Mi’u Th®ng Long, V‚ Mi’u Th®ng Long vµ Y Mi’u Th®ng Long. V‚ Mi’u lµ n¨i TÊng ÆËc Hoµng Di÷u Æ∑ treo cÊ tu…n ti’t khi thµnh Hµ NÈi th†t thÒ, nh≠ng r†t ti’c lµ V‚ Mi’u Æ∑ bfi th˘c d©n Ph∏p ph∏ hu˚.

Y Mi’u hi÷n nay mang bi”n sË 12 phË Y Mi’u, ph≠Íng V®n Mi’u, quÀn ßËng ßa, Hµ NÈi.

X≠a kia Y Mi’u cfln g‰i lµ Vi÷n Th∏i Y, sau nµy th≠Íng g‰i lµ Y Mi’u Th®ng Long. ThÍi L™, Y Mi’u Æ≠Óc x©y theo s˘ chu»n y cÒa nhµ vua Æ” thÍ ti™n th∏nh vµ c∏c vfi danh y lÌn cÒa Ɔt n≠Ìc, Î v“ ph›a t©y nam Kinh thµnh Th®ng Long thuÈc huy÷n Qu∂ng ߯c.

T†m bia cÒa Th∏i Y Vi÷n hi÷n d˘ng tπi chÔa PhÊ Gi∏c, phË Ng´ S‹ Li™n (g«n Y Mi’u) khæc th∏ng 8 n®m Gi∏p Ng‰, ni™n hi÷u C∂nh H≠ng 35 (1774) cfln ghi lπi vi÷c ch‰n Ɔt x©y d˘ng Y Mi’u r†t k¸: {Nay... nhÀn th†y c„ mÈt kho∂nh Ɔt c´ng, gi∏p vÌi ph›a t©y Ph≠Óng thµnh, b™n tr∏i V®n Mi’u, lπi th™m dflng n≠Ìc bao quanh ven theo QuËc Tˆ Gi∏m, c∏ch bi÷t n¨i bÙi b∆m Ân µo, c„ th” x©y d˘ng Æ≠Óc. Chÿ ngπi Æ„ lµ vi÷c mÌi, lµ ˝ ri™ng cÒa m◊nh bÃn mπnh dπn tr◊nh bµy l™n tr™n, Æ≠Óc ChÛa khen ngÓi v´

30  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

cÔng, chu»n y lÍi thÿnh c«u, Æ∆c bi÷t ban cho 10 m…u t≠ Æi“n Æ” dÔng vµo vi÷c ÆÃn h≠¨ng. Lπi Æ≠Óc QuËc Th∏nh M…u (mã ChÛa) ban cho hai hËt bπc g„p vµo x©y d˘ng Y Mi’u Th®ng Long}.

Y Mi’u Th®ng Long lµ n¨i thÍ t≠Îng ni÷m hai vfi danh y lÌn cÒa Ɔt n≠Ìc lµ Tu÷ T‹nh thi“n s≠ vµ H∂i Th≠Óng L∑n §ng L™ H˜u Tr∏c; b™n cπnh Æ„, cfln thÍ c∏c l≠¨ng y cÒa n“n y h‰c d©n tÈc cÊ truy“n.

Tu÷ T‹nh thi“n s≠, tÙc g‰i lµ Nguy‘n B∏ T‹nh, ph∏p hi÷u Tr∏ng Tˆ V´ DÀt. §ng sinh tπi h≠¨ng Ngh‹a PhÛ, tÊng V®n Thai, phÒ Th≠Óng HÂng, nay thuÈc huy÷n C»m Giµng (H∂i D≠¨ng). §ng lµ ng≠Íi h‰c gi·i, n®m 22 tuÊi ÆÁ Hoµng Gi∏p d≠Ìi ÆÍi vua Tr«n DÙ T´ng (1341-1369) nh≠ng kh´ng ra lµm quan mµ Æi tu vµ nghi™n c¯u y h‰c.

N®m 55 tuÊi (1384), ´ng Æi s¯ sang nhµ Minh (Trung QuËc) vµ Æ∑ ch˜a kh·i b÷nh cho Hoµng hÀu nhµ Minh Æ≠Óc vua Minh phong hi÷u ßπi Y Thi“n S≠, sau ´ng m†t Î Giang Nam - Trung QuËc kh´ng r‚ n®m nµo.

Tu÷ T‹nh Æ∑ tıng x©y d˘ng nhi“u ng´i chÔa lµm n¨i ch˜a b÷nh cho nh©n d©n. §ng thu thÀp c∏c bµi thuËc d©n gian, c∏c vfi thuËc nam vµ vi’t s∏ch truy“n b∏ y h‰c.

Trong c∏c t∏c ph»m ´ng Æ” lπi c„ nhi“u, song bÈ Nam d≠Óc th«n hi÷u lµ bÈ s∏ch y h‰c lÌn nh†t, gÂm 11 quy”n,

Xem mÛa rËi n≠Ìc. Ånh Nguy‘n Huy T≠Îng trong Æ„ n™u 580 vfi thuËc nam, 3.173 ph≠¨ng thuËc d©n tÈc, c∏ch Æi“u trfi 184 loπi b÷nh trong 10 khoa l©m sµng.

Ri™ng bÈ HÂng ngh‹a gi∏c t≠ y th≠ Æ∑ Æ“ cÀp Æ’n l˝ luÀn ß´ng y vµ qu∏ tr◊nh bi÷n ch¯ng luÀn trfi cÒa ß´ng y.

Tu÷ T‹nh lµ mÈt trong nh˜ng ng≠Íi Æ«u ti™n Æ∆t n“n m„ng cho n“n y h‰c cÊ truy“n Vi÷t Nam mÈt c∏ch toµn di÷n, bao gÂm l˝, ph∏p, ph≠¨ng d≠Óc. §ng Æ∑ n™u cao kh»u hi÷u {Nam d≠Óc trfi Nam nh©n}. §ng Æ≠Óc ng≠Íi Æ≠¨ng thÍi ca ngÓi lµ {§ng th∏nh thuËc nam}.

Kho∂ng g«n 400 n®m sau, Î th’ k˚ XVIII, H∂i Th≠Óng L∑n §ng L™ H˜u Tr∏c Æ∑ k’ tÙc s˘ nghi÷p y h‰c cÒa Tu÷ T‹nh. L™ H˜u Tr∏c Æ∑ s≠u t«m vµ ph∏t hi÷n th™m 305 vfi thuËc nam, ÆÂng thÍi tÊng hÓp th™m 2854 nghi÷m ph≠¨ng d©n tÈc, nghi™n c¯u vµ phÊ bi’n cho nh©n d©n ∏p dÙng, ngoµi ra ´ng cfln mÎ tr≠Íng dπy thuËc Æ” truy“n b∏ y h‰c.

Trong nh˜ng t∏c ph»m lÌn cÒa ´ng Æ” lπi c„ H∂i Th≠Óng L∑n §ng Y t´ng t©m l‹nh, gÂm 28 tÀp vÌi 66 quy”n. T∏c ph»m Æ“ cÀp tÌi nhi“u v†n Æ“ khoa h‰c, bi÷n ch¯ng luÀn trfi, v“ nghi™n c¯u khoa h‰c...

L™ H˜u Tr∏c qu™ x∑ Li™n X∏, phÒ

Th≠Óng ThËng, huy÷n ß≠Íng Hµo, tÿnh H∂i D≠¨ng (nay lµ x∑ Hoµng H˜u Nam, huy÷n Y™n M‹, tÿnh H≠ng Y™n), do vÀy ´ng l†y hi÷u lµ H∂i Th≠Óng L∑n §ng. §ng sinh ngµy 12 th∏ng 11 n®m Canh Th◊n (t¯c 27-12-1720) tπi qu™ mã Î x¯ B«u Th≠Óng, x∑ V‹nh Di÷n, huy÷n H≠¨ng S¨n, tÿnh Hµ T‹nh vµ m†t ngµy 15 th∏ng gi™ng n®m th¯ 4 ni™n hi÷u Quang Trung (1791), th‰ 71 tuÊi. §ng ÆÁ h≠¨ng cËng nh≠ng kh´ng ra lµm quan mµ v“ Î »n tπi x∑ PhÛc LÈc, huy÷n H≠¨ng S¨n, tÿnh Hµ T‹nh trÂng thuËc, ch˜a b÷nh cho d©n.

Ngoµi vi÷c soπn s∏ch ´ng cfln mÎ tr≠Íng dπy thuËc Æ” truy“n b∏ y Æπo. N®m 1781, khi Æ∑ 61 tuÊi, chÛa Trfinh S©m cho tri÷u ´ng v“ Th®ng Long Æ” ch˜a b÷nh cho ChÛa vµ Th’ tˆ Trfinh C∏n. Sau nµy ´ng Æ∑ vi’t tÀp {Th≠Óng kinh k˝ s˘}, mÈt t∏c ph»m mang Æ«y t›nh ch†t sˆ h‰c vµ v®n h‰c c„ gi∏ trfi.

Ngµy nay, trong Y Mi’u v…n cfln c∏c b¯c hoµnh phi, c©u ÆËi, ca ngÓi s˘ nghi÷p cao Æãp cÒa hai danh y Tu÷ T‹nh vµ L™ H˜u Tr∏c cÔng nh˜ng gi∏ trfi cÒa n“n nho y Æ∑ l≠u truy“n.

N®m 1834, Y Mi’u Æ≠Óc trÔng tu lÌn vµ mÎ rÈng th™m. Tı sau n®m 1955, HÈi

ß´ng y d≠Óc Vi÷t Nam Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc giao cho qu∂n l˝, Y Mi’u lπi Æ≠Óc trÔng tu, lµm trÙ sÎ cÒa HÈi ß´ng y d≠Óc Vi÷t Nam. Ki’n trÛc b™n trong Y Mi’u x©y ki”u vflm cuËn cao hai m∏i chÂng di™m. ß©y lµ n¨i Æ∆t kh∏m thÍ hai danh y Tu÷ T‹nh vµ L™ H˜u Tr∏c. C∏c gian b™n thÍ Th«n N´ng vµ mÈt sË danh nho.

Hi÷n vÀt c„ gi∏ trfi cÒa di t›ch lµ mÈt kh∏m gÁ. Kh∏m lÌn k›n toµn gian Æ≠Óc Æ∆t Î vfi tr› trang tr‰ng vµ cao nh†t gi˜a hÀu Æ≠Íng. Kh∏m s¨n son th’p vµng, chπm khæc tÿ mÿ c∏c h◊nh rÂng, cÛc m∑n khai, hoa l∏ c∏ch Æi÷u, hoa qu∂ thi™ng... mang nät ngh÷ thuÀt th’ k˚ XIX. Hµng n®m vµo ngµy 15 th∏ng Gi™ng (©m lfich) lµ ngµy hÈi cÒa Y Mi’u Th®ng Long, cÚng lµ n¨i tÙ hÈi, giao l≠u cÒa nh˜ng ng≠Íi lµm c´ng t∏c ß´ng y trong toµn quËc. Y Mi’u Th®ng Long cÚng tıng Æ„n r†t nhi“u c∏c ÆÂng ch› l∑nh Æπo ß∂ng, Nhµ n≠Ìc cÔng nhi“u du kh∏ch trong vµ ngoµi n≠Ìc Æ’n th®m, t· lflng ng≠Ïng mÈ nh˜ng danh y lÌn trong lfich sˆ d©n tÈc Vi÷t Nam. 

SË 55  03.2010  31

H¶õNG TõI ßÑI LŸ 1.000 N°M TH°NG LONG - HÄ NóI

ô

nÈi thµnh ThÒ Æ´ Hµ NÈi c„ hµng tr®m Æ≠Íng phË mang t™n c∏c danh nh©n ti™u bi”u cÒa Ɔt n≠Ìc. T™n tuÊi cÒa h‰ Æ∑ gæn li“n vÌi lfich sˆ vŒ vang cÒa d©n tÈc. Trong Æ„ c„ nh˜ng danh nh©n mµ c∂ cha vµ con Æ“u Æ≠Óc Æ∆t t™n cho Æ≠Íng, phË. ß„ lµ: ß∆ng T†t - ß∆ng Dung, Phan Huy êch Phan Huy ChÛ, L≠¨ng V®n Can - L≠¨ng Ng‰c Quy’n, Hoµng ßπo Thµnh - Hoµng ßπo ThÛy...

ßÖNG TƒT VÄ ßÖNG DUNG: {H‡ PH| SINH H‡ T^}

ß∆ng T†t (?-1409) vµ ß∆ng Dung (?-

32  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

B™n Th∏p RÔa x≠a. Ånh Hoµng Hµ

1414) lµ hai cha con, tÊ ti™n vËn lµ ng≠Íi H„a Ch©u (Qu∂ng Trfi), sau di c≠ ra lµng PhÔ L≠u, huy÷n Thi™n LÈc, nay thuÈc huy÷n Can LÈc, tÿnh Hµ T‹nh. Tr≠Ìc khi h®ng h∏i tham gia cuÈc khÎi ngh‹a chËng qu©n Minh do Tr«n NgÁi ph∏t ÆÈng vµ l∑nh Æπo, ß∆ng T†t tıng lµ quan ßπi tri ch©u cÒa H„a Ch©u.

Th∏ng 10 n®m ßinh HÓi (1407), khi Tr«n NgÁi l™n ng´i vua Î Tr≠Íng Y™n (Ninh B◊nh), hi÷u lµ Gi∂n ßfinh ß’. Bfi qu©n Minh Æ’n Æ∏nh, Tr«n NgÁi ph∂i lui vµo Ngh÷ An, ß∆ng T†t nghe tin, li“n gi’t h’t quan lπi nhµ Minh Î Æfia hπt cÒa m◊nh rÂi Æem qu©n ra giÛp Gi∂n ßfinh ß’ Tr«n NgÁi, trong Æ„ c„ hai ng≠Íi r†t Æ∆c bi÷t lµ danh t≠Ìng ß∆ng Dung vµ mÈt ng≠Íi con g∏i (Æ≠Óc ´ng Æem d©ng cho Tr«n NgÁi). Gi∂n ßfinh ß’ sai ´ng Æem qu©n ra c∏c lÈ ThuÀn H„a, T©n B◊nh (t¯c Qu∂ng B◊nh) vµ Ngh÷ An, Thanh H„a ra Æ∏nh ß´ng ß´. Khi Æ’n b’n B´ C´ (mÈt Æfia Æi”m tr™n bÍ s´ng ß∏y thuÈc huy÷n ≥ Y™n, Nam ßfinh) th◊ g∆p qu©n Minh, hai b™n giao chi’n. LÛc †y, qu©n cÒa Gi∂n ßfinh ß’ tı Tr≠Íng Y™n (huy÷n

Gia Vi‘n) cÚng käo Æ’n hÓp l˘c, qu©n Minh thua chπy, t≠Ìng gi∆c lµ L˜ Nghfi vµ th≠Óng th≠ L≠u Tu†n Æ“u bfi chäm Æ«u, chÿ mÈt m◊nh MÈc Thπnh chπy tho∏t v“ thµnh CÊ LÈng (th∏ng Chπp n®m 1408).

B´ C´ lµ trÀn Æ∏nh c„ quy m´ vµ t«m v„c lÌn nh†t cÒa ngh‹a binh, khºng Æfinh tµi n®ng qu©n s˘ cÒa ß∆ng T†t.

Nh≠ng ti’c thay, sau Æ„ ß∆ng T†t cÔng Nguy‘n C∂nh Ch©n Æang sˆa soπn ti’n qu©n ra gi∂i ph„ng ß´ng ß´ th◊ bfi Gi∂n ßfinh ß’ nghe lÍi giÃm pha lÀp m≠u gi’t ch’t (th∏ng Hai n®m 1409). ß∆ng Dung c®m giÀn vi÷c cha m◊nh bfi gi’t oan, ´ng b· Gi∂n ßfinh ß’, d…n

Hµ NÈi:

NH~NG ߶òNG PHˇ

MANG T£N CHA VÄ CON ßÖNG VåT Thu˚

qu©n käo v“ Thanh H„a, r≠Ìc Tr«n Qu˝ Kho∏ng vµo Ngh÷ An. Th∏ng 3 n®m K˚ Sˆu (1409), t´n Tr«n Qu˝ Kho∏ng l™n lµm vua, hi÷u lµ TrÔng Quang, lÀp b∂n doanh Î Chi La, nay thuÈc huy÷n ߯c Th‰, tÿnh Hµ T‹nh. ß∆ng Dung Æ≠Óc t†n phong lµm ßÊng B◊nh Ch≠¨ng S˘. ß∆ng Dung Æ∑ chÿ huy chËng qu©n Minh Î nhi“u n¨i nh≠ Hµm Tˆ (H≠ng Y™n), Y™n M´ (Ninh B◊nh). Th∏ng 9 n®m Qu˝ T˛ (1413), t≠Ìng tÊng chÿ huy qu©n gi∆c lµ Tr≠¨ng PhÙ Æem qu©n vµo chi’m x¯ ThuÀn H„a, ß∆ng Dung ch∆n Æ∏nh chÛng Î Th∏i Gia (g«n Qu∂ng Trfi). ßang Æ™m, ß∆ng Dung Æ∏nh Ûp thuy“n cÒa Tr≠¨ng PhÙ vµ nh∂y l™n toan bæt sËng t™n t≠Ìng gi∆c hung ∏c nµy, nh≠ng kh´ng r‚ h◊nh d∏ng hæn th’ nµo n™n Æ” hæn lŒn xuËng chi’c thuy“n nh· trËn tho∏t. Qu©n Minh mÈt nˆa bfi tan vÏ, cfln thuy“n th◊ ph«n lÌn bfi ÆËt ch∏y ho∆c ph∏ hÒy. S∏ng h´m sau, th†y qu©n cÒa ß∆ng Dung c„ ›t, Tr≠¨ng PhÙ lÀp t¯c thÛc qu©n quay lπi Æ∏nh. ß∆ng Dung bfi thua, vµi th∏ng sau th◊ bfi bæt, cÔng Tr«n Qu˝ Kho∏ng bfi gi∂i v“ Y™n Kinh (Trung QuËc). D‰c Æ≠Íng, Qu˝ Kho∏ng nh∂y xuËng s´ng t˘ v…n, ß∆ng Dung cÚng lÀp t¯c nh∂y xuËng ch’t theo.

Sinh thÍi, ß∆ng Dung lµ bÀc v®n v‚ song toµn. Ngoµi n®ng khi’u c«m qu©n vµ n®ng l˘c quy’t Æo∏n r†t sæc s∂o, ´ng cfln lµ mÈt c©y Æπi bÛt. ß∆ng Dung Æ∑ Æ” lπi cho ÆÍi bµi ThuÀt hoµi - mÈt trong nh˜ng ∏ng hÔng thi b†t di÷t cÒa lfich sˆ v®n h‰c d©n tÈc.

PhË ß∆ng T†t dµi 290m, tı phË Tr†n VÚ chπy qua phË Qu∏n Th∏nh Æ’n phË Phan ß◊nh PhÔng. PhË ß∆ng Dung dµi 300m, tı phË Nguy‘n Tr≠Íng TÈ Æ’n phË Phan ß◊nh PhÔng.

L¶•NG V°N CAN - L¶•NG NGñC QUY⁄N: CHA LÄ Vë ßÑI NHO Y£U N¶õC, CON LÄ LÇNH T| CUóC KHôI NGHèA CHˇNG PHÉP

L≠¨ng V®n Can (1854-1927), hi÷u lµ §n Nh≠, nhµ nho y™u n≠Ìc, ng≠Íi lµng Nhfi Kh™, huy÷n Th≠Íng T›n (Hµ NÈi). §ng ÆÁ cˆ nh©n n®m 1879, kh´ng ra lµm quan. Vµo Æ«u th’ k˚ XIX, phong trµo Duy T©n Î Trung QuËc ∂nh h≠Îng mπnh Æ’n s‹ phu Vi÷t Nam. L≠¨ng V®n Can cÔng mÈt sË ÆÂng ch› Ưng ra chÒ tr≠¨ng dÔng vi÷c ph∏t tri”n v®n h„a, gi∏o dÙc t≠ t≠Îng Æ” c¯u n≠Ìc. §ng lµ mÈt thµnh vi™n cÒa nh„m s∏ng lÀp tr≠Íng ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc. Phong trµo ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc Æ≠Óc Æa sË c∏c t«ng lÌp nh©n d©n hÂi Æ„ nhi÷t li÷t Òng hÈ. N„ cµng c„ uy t›n v◊ Æ∑ li™n k’t Æ≠Óc nh˜ng nhµ c∏ch mπng Æπi di÷n cho tinh th«n y™u n≠Ìc nh≠ Phan BÈi Ch©u, Phan Chu Trinh... Phong trµo ngµy cµng lan rÈng ra nh˜ng vÔng xung quanh Hµ NÈi vµ nhi“u tÿnh Î Bæc K˙, Trung K˙. CuËi n®m 1907, th˘c d©n Ph∏p Æ∑ l÷nh Æ„ng cˆa tr≠Íng ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc. ß’n n®m 1913, th˘c d©n Ph∏p lπi Ƶn ∏p, bæt giam nh˜ng ng≠Íi c«m Æ«u ß´ng Kinh Ngh‹a ThÙc. L≠¨ng V®n Can bfi k’t ∏n

10 n®m bi÷t x¯ sang Nam Vang (Phn´m P™nh- Campuchia). N®m 1921, ´ng Æ≠Óc tha v“ vµ m†t Î Hµ NÈi n®m 1927. T∏c ph»m cÒa ´ng c„: {H∏n h‰c ti÷p k›nh} dπy ch˜ H∏n, {LuÀn ng˜ loπi ng˜}, {Tr©u th≠ loπi ng˜}, dfich hai cuËn s∏ch kinh Æi”n LuÀn ng˜ vµ Mπnh Tˆ...

L≠¨ng Ng‰c Quy’n (1885-1917), hi÷u LÀp Nham, lµ con trai cÒa L≠¨ng V®n Can. §ng cÔng vÌi em lµ L≠¨ng Ng‰c Nhi‘m lµ nh˜ng thanh ni™n Æ«u ti™n

h≠Îng ¯ng phong trµo ß´ng Du cÒa Phan BÈi Ch©u, trËn sang NhÀt du h‰c n®m 1905. Sau Æ„ ´ng lπi sang Trung QuËc h‰c qu©n s˘. Khi Vi÷t Nam Quang phÙc hÈi Æ≠Óc thµnh lÀp (th∏ng 3 n®m 1912), L≠¨ng Ng‰c Quy’n Æ≠Óc cˆ lµm Òy vi™n qu©n s˘. N®m 1914, trong lÛc Vi÷t Nam Quang phÙc tr∂i nhi“u kh„ kh®n, ´ng v…n mπo hi”m Æi lπi hoπt ÆÈng Î H≠¨ng C∂ng, bfi c∂nh s∏t Anh bæt nÈp cho Ph∏p. Ph∏p k’t ∏n ´ng khÊ sai chung th©n. Trong nhµ lao Hµ NÈi, ´ng th≠Íng xuy™n tuy™n truy“n c∏ch mπng cho nh˜ng ng≠Íi xung quanh, n™n b‰n th˘c d©n Æ≠a ´ng l™n giam Î

nhµ lao Th∏i Nguy™n. §ng li™n lπc vÌi Trfinh V®n C†n, t¯c ßÈi C†n, lµm cuÈc binh bi’n khÎi ngh‹a Th∏i Nguy™n Æ™m 30-8-1917. Ngh‹a qu©n Æ∑ lµm chÒ tÿnh l˛ Th∏i Nguy™n trong 6 ngµy. CuÈc khÎi ngh‹a bfi Ƶn ∏p, L≠¨ng Ng‰c Quy’n hy sinh ngµy 5-9-1917. T†m g≠¨ng cÒa ´ng Æ∑ trÎ thµnh b†t tˆ.

PhË L≠¨ng V®n Can dµi 300m, tı phË Hµng B ƒn phË L™ Th∏i TÊ. PhË L≠¨ng Ng‰c Quy’n dµi 320m, tı phË Nguy‘n H˜u Hu©n Æ’n phË Hµng Giµy. 

(Cfln n˜a)

SË 55  03.2010  33

V°N HïA - XÇ HóI

L‘ hÈi cÒa ÆÂng bµo d©n tÈc tπi MÈc Ch©u - S¨n La. Ånh Th´ng Thi÷n

Ngµy xu©n

vui hÈi Nµng Hai Hoµng Chi’n Thæng

34  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

V

µo nh˜ng Æ™m tr®ng Æ«u xu©n, Î c∏c b∂n ng≠Íi Tµy th≠Íng c„ L‘ hÈi Nµng Hai, Æ©y lµ nät v®n h„a ÆÈc Æ∏o cÒa c∏c c≠ d©n vÔng nÛi ph›a Bæc. L‘ hÈi Nµng Hai hay cfln g‰i lµ L‘ MÍi Tr®ng, Æ≠Óc phÊ bi’n kh∏ rÈng r∑i trong cÈng ÆÂng Tµy, vµ c„ lœ trong c∏c nghi l‘, hÈi hà cÒa ng≠Íi Tµy th◊ Æ™m hÈi Nµng Hai lµ Æ™m hÈi thu hÛt Æ≠Óc nhi“u nam thanh, n˜ tÛ tham gia h¨n c∂. BÎi, ngoµi t›nh ch†t c«u cÛng, l‘ nghi, HÈi Nµng Hai cfln lµ mÈt cuÈc vui, cuÈc giao duy™n mang ÆÀm mµu sæc t©m linh, huy“n ∂o. êt ai bi’t trong c∏c nghi l‘ hay hÈi hà lπi c„ mÈt cuÈc ch¨i Æ«y ch†t th¨ vµ l∑ng mπn nh≠ HÈi Nµng Hai. Nµng Hai theo chi’t t˘ ti’ng Tµy c„ ngh‹a lµ Nµng Tr®ng - mÈt trong c∏c t›n ng≠Ïng Nµng cÒa ng≠Íi Tµy nh≠ Nµng X∏y (tr¯ng), Nµng H≠¨ng (h≠¨ng ÆËt), Nµng Cu´i (s‰t)... Trong Æ™m hÈi Nµng Hai, ng≠Íi Æ’n hÈi sœ Æ≠Óc nghe nh˜ng c©u l≠Ón giao duy™n t◊nh t¯ cÔng kh´ng ›t ÆÈng t∏c cÒa nhÀp ÆÂng vµ d‚i theo c©u chuy÷n t◊nh hy h˜u gi˜a ng≠Íi hπ giÌi vÌi Nµng Tr®ng. Ng≠Íi giµ cho rªng, sÎ d‹ tr®ng buÂn, ∏nh

Vui hÈi ngµy xu©n. Ånh Th´ng Thi÷n

tr®ng lπnh lœo cÚng bÎi Nµng Tr®ng nhÌ ng≠Íi th≠¨ng Î hπ giÌi. Tr®ng lµ c∏i Æãp, lµ bi”u tr≠ng cho s˘ chia ly, xa c∏ch, s˘ nhÌ nhung di÷u vÓi mi™n man trong mÈt gam mµu buÂn, bÎi Nµng Tr®ng ph∂i xa ng≠Íi m◊nh y™u. ß” c„ Æ≠Óc cuÈc h∏t ÆËi giao duy™n trong L‘ hÈi Nµng Hai, nh†t thi’t ph∂i c„ hai ng≠Íi trÎ l™n. MÈt lµ Thay (Th«y PÙt) vµ mÈt thi’u n˜ xinh xæn Æ” Nµng Tr®ng nhÀp vµo, cÔng vÌi Æ„ lµ mã tr®ng vµ c∏c thi’u n˜ theo h«u Nµng Tr®ng, c„ vÀy mÌi thÿnh Æ≠Óc Nµng v“. Ng≠Íi Æ” Nµng Tr®ng nhÀp vµo ph∂i lµ thi’u n˜ Æ≠¨ng xu©n, m◊nh bÀn bÈ Æ mµu Æ·, ÆÈi mÚ Æ·. Th«y PÙt lµ ng≠Íi c„ c†p vfi ›t nh†t tı Ph„ thËng l÷nh binh trÎ l™n (PÙt c„ nhi“u c†p nh≠: Th≠Óng th≠, Ph„ thËng l÷nh binh, Ch∏nh thËng l÷nh binh, ß´ ÆËc, trong Æ„ Th≠Óng th≠ lµ cao nh†t). Sau khi ki”m pang (ki”m l‘ vÀt) xong, Th«y PÙt bæt Æ«u lµm l‘ thÿnh c«u Nµng Tr®ng gi∏ng th’ (cfln g‰i lµ Au kho®n Æ›p) Æ„n Nµng Tr®ng v“ nhÀp vµo ng≠Íi tr«n. Th«y PÙt lµ ng≠Íi chÒ tr◊ vi÷c cÛng t’ xin phäp mÎ hÈi bªng c∏ch gieo ÆÂng ©m d≠¨ng, ÆÂng thÍi tπ ¨n c∏c th«n Æ∑ phÔ hÈ cho mÈt n®m m≠a thuÀn gi„ hfla. Khi Æ∑ th˘c hi÷n xong nghi l‘ tr◊nh b∏o c∏c th«n, Th«y PÙt ti’p tÙc lµm l‘ c«u phÛc, c«u mÔa. Sau Æ„ Th«y PÙt mÍi Nµng Tr®ng xuËng vÌi ng≠Íi tr«n th’ bªng c©u l≠Ón ch¯a ch†t y™u th≠¨ng.

Khi Æ∑ mÍi Æ≠Óc Nµng Tr®ng v“, c´ g∏i bæt Æ«u c„ ÆÈng t∏c pæn tºm t´m, phÂm

tºm phπc (ngÂi khoanh ch©n, ng≠Íi quay s∏t Ɔt thµnh vflng trfln). Nµng Tr®ng v“, vi÷c Æ«u ti™n lµ Nµng ban phÛc cho hπ giÌi, cho mÔa mµng tËt t≠¨i, no †m, rÂi chÛc phÛc trŒ giµ, d©n b∂n. Sau khi Æ∑ ban phÛc xong, Nµng sœ trfl chuy÷n t©m t◊nh vÌi ng≠Íi th≠¨ng cÒa m◊nh n¨i hπ giÌi mµ l©u nay c∏ch bi÷t. ß©y lµ Æoπn h†p d…n ng≠Íi xem h¨n c∂, bÎi ng≠Íi ta vıa Æ≠Óc chi™m ng≠Ïng nh˜ng ÆÈng t∏c m“m mπi cÒa Nµng Tr®ng lπi vıa Æ≠Óc th≠Îng th¯c nh˜ng c©u l≠Ón giao duy™n ng‰t ngµo t◊nh t¯ bµy t· nÁi ni“m cÒa Nµng Tr®ng v“ nh˜ng khao kh∏t y™u th≠¨ng l©u nay c†t gi˜ trong lflng. Nµng Tr®ng l≠Ón rªng: ¶Ìc g◊ em vÌi anh thµnh vÓ thµnh chÂng / Kh´ng c«n Æ’n ruÈng ao cÚng th†y lµ no †m ... Ng≠Íi con trai cÚng bµy t· nÁi ni“m vµ khao kh∏t Æ≠Óc g«n gÙi cÒa m◊nh mµ l≠Ón lπi rªng: ¶Ìc g◊ anh vÌi em thµnh chÂng thµnh vÓ/ Kh´ng c„ gπo cho xuËng nÂi sœ ki’m/ Kh´ng c„ tr©u cµy ruÈng sœ mua. RÂi c¯ th’ Nµng Tr®ng vµ Thay ÆËi Æ∏p vÌi nhau cho Æ’n h’t Æ™m. Nh˜ng c©u l≠Ón y™u th≠¨ng, vui mıng ph†n khÎi c¯ vÀy µo ra theo xÛc c∂m cÒa Thay vµ Nµng Tr®ng. Ti’ng l≠Ón trong Æ™m tr®ng v‰ng lan mang lπi c∂m gi∏c y™u th≠¨ng trµn ngÀp trong c∏i se lπnh Æ«u xu©n. C©u l≠Ón nh≠ Ɖng lπi tr™n tıng n٠Ƶo m·ng m∂nh, th†m vµo trong nh˜ng gi‰t s≠¨ng Æ™m tinh khi’t vµ Æi vµo lflng ng≠Íi da di’t. Nh≠ng...

Nµng Tr®ng lµ ng≠Íi cÒa TrÍi, chÁ cÒa nµng lµ Î m∑i tr™n cao xanh kia n™n dÔ

y™u th≠¨ng Æ’n m†y nµng cÚng kh´ng th” Î lπi Æ≠Óc cˆa tr«n gian vÌi ng≠Íi m◊nh y™u th≠¨ng Æ≠Óc.

Khi Æ™m g«n s∏ng lµ lÛc Nµng Tr®ng ph∂i v“. Trong nÁi nhÌ nhung cÔng s˘ chia ly xa c∏ch, Nµng Tr®ng ngÀm ngÔi luy’n ti’c mµ l≠Ón rªng: SË em Î lπi cˆa tr«n gian kh´ng Æ≠Óc/ Em kh´ng th” Î lπi cˆa tr«n gian n˜a rÂi/ ß≠a em v“ lπi chËn †y Æi th´i/ ß≠a em v“ n¨i †y vÌi mã/ Bi’t lµ Î mÈt m◊nh buÂn th©n/ ß’n h’t ÆÍi kh´ng c„ ng≠Íi k’t bπn. C©u l≠Ón lÛc nµy nghe xÛc ÆÈng lµm sao. Nµng Hai kh´ng c„ ai lµm bπn, mÈt m◊nh Î vÀy nh◊n xuËng tr«n gian n™n ∏nh tr®ng buÂn m™nh mang vµ lπnh lœo nh≠ng chÁ Î cÒa Nµng lµ tr™n †y kh´ng th” nµo kh∏c Æ≠Óc. Thay cÚng ngÀm ngÔi ti‘n ng≠Íi th≠¨ng v“ lπi cung tr®ng bªng c©u l≠Ón ngÀm ngÔi, chua x„t, Æ«y cam chfiu: Bi’t lµ Æ≠a em v“ chËn †y sœ buÂn/ Bi’t lµ Æ≠a em v“ n¨i †y kh´ng vui/ Bi’t mÈt m◊nh em lŒ loi bi’t m†y/ Nh≠ng ph∂i th’ mÌi thµnh tr®ng th≠¨ng nhÌ.

L‘ hÈi Nµng Hai lµ mÈt l‘ hÈi kh∏ ÆÈc Æ∏o, bÎi ›t c„ nghi l‘ c«u cÛng nµo lπi c„ h∏t ÆËi Æ∏p giao duy™n cÔng nh˜ng c©u l≠Ón ng‰t ngµo Æ’n vÀy. ß„ lµ ni“m vui vµ mong ÆÓi cÒa nh˜ng c≠ d©n vÔng nÛi sau nh˜ng th∏ng ngµy lao ÆÈng v†t v∂, lµ m„n ®n tinh th«n kh´ng th” thi’u trong cÈng ÆÂng Tµy vµo mÁi ÆÈ xu©n sang. 

SË 55  03.2010  35

V°N HïA - XÇ HóI

Chæt chiu tinh tÛy Ɔt trÍi. Ånh Hoµng Hµ

Ng…u c∂m

xu©n trµ

CÅnh Linh

©u nay, ng≠Íi ta bµn Æ’n Trµ ßπo NhÀt B∂n vÌi s˘ ng≠Ïng mÈ Æ∆c bi÷t vµ t©m Ææc v“ gi∏ trfi tinh th«n cÒa Æπo qua bËn ch˜ Hfla K›nh - Thanh - Tfich. Tuy nhi™n Æ” Æπt Æ≠Óc tÌi ngh÷ thuÀt th≠Îng th¯c trµ vÌi tinh th«n Thi“n cÒa PhÀt gi∏o th◊ Æfli h·i mÈt quy tr◊nh khæt khe tı phflng uËng trµ, dÙng cÙ pha trµ, c∏ch r„t mÍi, c∏ch uËng cÔng vÌi nh˜ng nguy™n tæc ¯ng xˆ vµ giao l≠u khi th≠Îng th¯c trµ. VÌi t≠ t≠Îng Thi“n †y, ng≠Íi NhÀt Æπt tÌi mÈt t´n gi∏o trong ngh÷ thuÀt sËng. Trµ Æπo ÆÛng vÌi ˝ ngh‹a Æ›ch th˘c Æ„, Æ” lµm trong sπch t©m hÂn bªng c∏ch hfla m◊nh vÌi thi™n nhi™n, Æ” tu t©m d≠Ïng t›nh, Æ” gi∏c ngÈ...

Th˘c ra, trµ Æπo trong v®n h„a NhÀt B∂n bæt nguÂn tı vi÷c uËng bÈt trµ xanh c„ nguÂn gËc tı Trung QuËc, vµo nh˜ng n®m cuËi th’ k˚ 10. VÀy n™n, ngh÷ thuÀt uËng trµ cÒa ng≠Íi Trung Hoa hay Hµn QuËc cÚng tinh t’ trong th≠Îng th¯c vµ s©u sæc v“ tinh th«n. ß” tπo d˘ng Æ≠Óc mÈt Æπo trµ th˘c ra ph∂i xu†t ph∏t tı mÈt nguÂn gËc t≠ t≠Îng s©u sæc cÒa gi∏o ph∏i ch›nh thËng trong mÈt Ɔt n≠Ìc vµ Æ≠Óc hoµn thi÷n trong mÈt thÍi gian dµi vµ trÎ thµnh {Æπo}. VÀy c„ Vi÷t trµ Æπo hay kh´ng? C©u tr∂ lÍi lµ kh´ng, m∆c dÔ vi÷c uËng trµ cÒa ´ng cha ta n©ng tÌi m¯c tinh t’ trong th≠Îng th¯c Æ∑ h◊nh thµnh tı l©u ÆÍi, nh≠ng v…n ch≠a Æπt tÌi mÈt nghi l‘ (trµ l‘) c„ t›nh ngh÷ thuÀt cho mÈt ti÷c trµ.

V®n h„a trµ Vi÷t Æ∑ bfi ∂nh h≠Îng tı trµ Æπo Trung QuËc nh≠ng v…n

36  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

c„ nät ri™ng cÒa m◊nh vµ d«n d«n Æ∑ h◊nh thµnh nh˜ng nguy™n tæc th≠Îng th¯c. ßÂng thÍi Î c∏c vÔng cao cÒa n≠Ìc ta Æ∑ c„ v´ sË ÆÂi chà ho∆c rıng chà cÊ tı l©u tπo Æ≠Óc c∏c h≠¨ng vfi ÆÈc Æ∏o. Tı Æ„, ng≠Íi Vi÷t cÚng c„ c∏ch uËng trµ phÔ hÓp vÌi t©m l˝ vµ b∂n sæc v®n h„a tinh t’ cÒa m◊nh. Nh˜ng ÆÛc k’t cÒa cha ´ng ta nh≠ Nh†t thÒy, nh◊ trµ, tam b´i, t¯ b◊nh, ngÚ qu«n anh Æ∑ ph«n nµo n„i Æ≠Óc t›nh c∏ch trµ Vi÷t.

Trong c∏ch pha trµ c∏c cÙ nhµ ta quan t©m Æ«u ti™n lµ n≠Ìc rÂi mÌi Æ’n trµ. ß„ cÚng lµ mÈt ki”u c∏ch th≠Îng th¯c Æ∑ Æ≠Óc tr∂i nghi÷m. Ph∏t huy h’t vfi ngon cÒa trµ ph∂i lµ n≠Ìc m≠a hay tı c∏c nguÂn n≠Ìc thi™n nhi™n, mπch gi’ng sπch. Khi Æun s´i n≠Ìc Î c∏c m¯c ÆÈ kh∏c nhau Æ” th›ch ¯ng vÌi tıng loπi chÃ. Tÿ dÙ trµ m„c c©u, chÿ n™n dÔng n≠Ìc s´i sÒi t®m (chıng 800C), ho∆c trµ h≠¨ng t»m hoa sen, hoa nhµi, hoa cÛc, th◊ ph∂i dÔng n≠Ìc Î ÆÈ s´i Æ«u nhang (kho∂ng 900C), ch¯ n’u dÔng n≠Ìc s´i 1000C bfi ch∏y (ch›n nÂng) chà nh≠ ch¨i. Th’ lµ tinh t≠Íng ch¯ Æ©u c„ d‘ dµng. ƒy lµ ch≠a n„i Æ’n c∏ch dÔng b´i (chän), b◊nh (†m) vÌi c∏c bÈ nh≠ {ÆÈc »m}, {t¯ »m} hay {qu«n »m}... b◊nh chuy™n tÔy vµo kh∏ch ÆËi »m.

Cfln nhÌ chuy÷n thÍi Nguy‘n, vua T˘ ߯c cfln c„ thÛ uËng trµ c«u k˙ mang d†u hi÷u hfla nhÀp vÌi thi™n nhi™n mÈt c∏ch Æ∆c sæc lµ bæt c∏c cung n˜ b¨i thuy“n ra h sen vµo buÊi chi“u Æ” ≠¨m trµ vµo mÁi Æ„a sen cho Ò h≠¨ng qua Æ™m rÂi s∏ng h´m sau mÌi l†y v“ Æ” pha uËng.

Th˘c ra, uËng trµ Æ∑ ≠Ìp h≠¨ng c∏c loπi hoa nh≠ ngµy nay chÿ lµ tπo n™n s˘ l˝ thÛ trong th≠Îng th¯c nh≠ng lπi lµm m†t Æi c∏i h≠¨ng nguy™n b∂n cÒa bÛp chà t·a trong h¨i n≠Ìc. H≠¨ng th¨m tinh khi’t v´ th≠Íng cÒa chà lµ Î Æ©y, c∏i vfi Ææng ng‰t Î trong mi÷ng mÌi tπo Æ≠Óc ÆÈ say cÒa t©m hÂn. Do Æ„ c∏c thÓ chà Æ∑ ph∂i Æfinh ch†t Ò bÛp chà theo thÍi gian Æ” nhÀn bi’t Î Æ«u l≠Ïi.

Nh≠ Trµ nh†t (h∏i vµo th∏ng 5), Trµ nhfi (h∏i vµo th∏ng 6), Trµ tam (h∏i vµo th∏ng 7). ChÛng Æ≠Óc ph©n loπi Æ” ng≠Íi uËng ch‰n l˘a vÌi ch†t l≠Óng cao nh†t. ß” uËng tinh, c∏c cÙ th≠Íng ch‰n Trµ nh†t vµ tfinh kh´ng pha mÈt chÛt h≠¨ng hoa. Ri™ng loπi trµ Shan tuy’t Î c∏c vÔng cao nh≠ Hµ Giang, Y™n B∏i, S¨n La, B∂o LÈc... n’u uËng th˘c ngon ph∂i dÔng n≠Ìc khe nguÂn tr™n nÛi Æ” læng mÈt ti’ng sau mÌi gπn n≠Ìc Æun Î m¯c sÒi t®m. BÎi chà Shan tuy’t chÿ ngon Î vfi ch¯ ›t h≠¨ng. Hi÷n nay Î thfi tr≠Íng ng≠Íi ta hay dÔng trµ loπi ba ≠Ìp h≠¨ng hoa Æ” lµm gi∂m Æi c∂m gi∏c ch∏t.

L†y h≠¨ng c¯u vfi lµ th’... N’u ai uËng tinh, th≠Íng bao giÍ cÚng nä tr∏nh trµ h≠¨ng, ngoπi trı th„i quen ho∆c uËng trµ h≠¨ng Æ” ch˜a b÷nh.

G«n Æ©y, Æ” tπo d˘ng mÈt phong c∏ch trµ Vi÷t, mÈt sË cˆa hµng chuy™n trµ, theo ngh‹a chuy™n s©u trµ Vi÷t, ch¯ kh´ng ph∂i lµ c∏c qu∏n trµ ßµi Loan, trµ T«u... Æ∑ h◊nh thµnh vÌi c∏i t™n nghe r†t k™u nh≠ Vi÷t Nam danh trµ (B∂o LÈc - L©m ßÂng); L≠ Trµ Qu∏n (T©n C≠¨ng, Th∏i Nguy™n); Tr≠Íng xu©n trµ Æπo, MÈc Trµ (Hµ NÈi)... ß” kinh doanh vÌi c∏i g‰i lµ Trµ Æπo kh´ng ƨn gi∂n chÿ lµ phflng Ëc vµ s˘ trang tr› c«u k˙ ho∆c tπo d∏ng cho c„ vŒ thanh nh∑ mµ ph∂i vÌi tÌi Æ≠Óc 4 ch˜ Hfla, K›nh, Thanh, Tfich trong h÷ thËng ngh÷ thuÀt nghi l‘ ti÷c trµ.

Hi÷n, Î thµnh phË H Ch› Minh c„ C©u lπc bÈ Trµ Æπo Sµi Gfln do chi hÈi H˜u nghfi Vi÷t NhÀt thµnh lÀp hÂi th∏ng 4-2007, Æ∑ c„ nh˜ng sinh hoπt ÆÛng vÌi nghi th¯c pha trµ, ho∆c tÊ ch¯c l‘ hÈi Trµ Æπo NhÀt B∂n. Nh≠ng Æ©y v…n chÿ lµ sinh hoπt vµo chÒ nhÀt hµng tu«n vµ mang t›nh bi”u di‘n v“ h◊nh th¯c nghi l‘ cÒa vµi chÙc hÈi vi™n ch¯ ch≠a tπo Æ≠Óc mÈt sinh hoπt mang t›nh ÆÍi th≠Íng.

VÀy, n™n ch®ng Æ” tπo Æ≠Óc mÈt quan ni÷m Trµ Æπo Vi÷t ra sao, c„ lœ tr≠Ìc h’t c«n d˘ng d≠Óc nh˜ng c†u trÛc v“ t≠ t≠Îng trong v®n h„a trµ Vi÷t, nh≠ lµ mÈt trong c∏c {m´ h◊nh h‰c} c„ t›nh ri™ng bi÷t g„p ph«n cho con ng≠Íi rÃn luy÷n k¸ n®ng vµ t›nh c∏ch? 

HÈP TH¶ CóNG t∏c vi™N Trong th∏ng 2-2010, Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ Æ∑ nhÀn Æ≠Óc s˘ cÈng t∏c cÒa c∏c ÆÂng ch›: T´ Ki“u Th»m (Hµ NÈi), ßÁ Kim TÀp (BÈ CHQS Bæc Kπn), VÚ ß¯c Tho (Tr≠Íng S¸ quan Ch›nh trfi Bæc Ninh), ßÁ Thfi Ng‰c Di÷p (B∏o Qu©n khu 5), Hoµng Ng‰c B›ch (Tr≠Íng S¸ quan lÙc qu©n 2), Tr«n Nguy‘n Kh∏nh Phong (Thıa Thi™n Hu’), Phπm H˜u Hi÷p (BÈ CHQS Qu∂ng B◊nh), Nguy‘n V®n Hoan (Bæc Ninh), Tr«n Mπnh Tu†n (VÔng 2 H∂i qu©n), Phπm Thfi Nhung (Tr≠Íng S¸ quan lÙc qu©n 2), Hoµng Chi’n Thæng (Tr≠Íng ßH V®n h„a Hµ NÈi), Tr«n Tr‰ng Trung (ßÂng Th∏p), L∑ Tr‰ng ßπi (H‰c vi÷n Ch›nh trfi), Nguy‘n Mπnh Thæng (Hµ NÈi), Nguy‘n Tuy’t Vinh (Hµ NÈi), QuËc T®ng (Hµ NÈi), Mai Hoµng Hπnh (BÈ CHQS Bæc Ninh), Phπm Tr‰ng Ch›nh (Hµ NÈi), Phπm Ng‰c Tri”n (B∏o Lµo Cai), Mai Thfi L˝ (ßÂng Nai), ßµo ߯c ßπi (Tπp ch› Nhfip Æi÷u), HÂng Hπnh (BÈ CHQS ßµ NΩng), ßinh Phong (Thµnh phË H Ch› Minh), Nguy‘n Ng‰c Thanh (tr≠Íng S¸ quan phflng h„a), C»m L÷ (Kon Tum), VÚ V®n B◊nh (Bæc Ninh), Nguy‘n Lam Giang (ßÂng Nai), Nguy‘n V®n Hu†n (Qu©n khu 1), Mai MÈng T≠Îng (ßµ NΩng) ...

Ban bi™n tÀp ch©n thµnh c∏m ¨n vµ mong c∏c ÆÂng ch› ti’p tÙc cÈng t∏c.

Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘

gˆi v“ Æfia chÿ: Bµi, ∂nh cÈng t∏c xin ©n s˘, 23 L˝ Nam Tπp ch› V®n ho∏ qu i. ß’, Hoµn Ki’m, Hµ NÈ 47 59 734 3 04 πi: tho n ßi÷ quansu2@vnn.vn Email: tapchivanhoa il.com vanhoaquansu@gma r‚ t™n, Æfia i gh › ch (Trong th≠, c∏c ÆÂng n tÀp ti÷n bi™ n ba Æ” πi chÿ, sË Æi÷n tho li™n h÷).

SË 55  03.2010  37

C¢U CHUYåN V°N HïA

qu∂ g†c

kh∏t v‰ng

tı

Nguy‘n Kh∏nh

h˜ng th∏ng ngµy c´ng t∏c tπi B÷nh vi÷n Trung ≠¨ng Qu©n ÆÈi 108, anh ph∂i ch¯ng ki’n c∂nh r†t nhi“u ÆÂng ÆÈi, ÆÂng ch› cÒa m◊nh qu∆n thæt trong c¨n Æau do bfi nhi‘m ch†t ÆÈc h„a h‰c, bfi ung th≠..., ch¯ng ki’n c∂nh ng≠Íi b÷nh hµng ngµy ph∂i sˆ dÙng nhi“u loπi thuËc h„a d≠Óc »n ch¯a nhi“u t∏c dÙng phÙ. Tı Æ„ mµ quy’t t©m Æ≠a qu∂ g†c thµnh thuËc trfi b÷nh trong anh cµng quy’t li÷t vÌi suy ngh‹, bi’t Æ©u tı qu∂ g†c quen thuÈc †y sœ g„p ph«n thay ÆÊi mÈt ÆÍi ng≠Íi, mÈt sË phÀn...

Nguy‘n C´ng Su†t sinh ra tπi S„c S¨n, Hµ NÈi. M≠Íi b∂y tuÊi anh l™n Æ≠Íng nhÀp ngÚ. ¶Ìc m¨ lµm b∏c s‹ tı thuÎ †u th¨ thµnh hi÷n th˘c sau nh˜ng th∏ng ngµy anh mi÷t mµi lµm mÈt {sinh vi™n giµ} tr™n gi∂ng Æ≠Íng Æπi h‰c. TËt nghi÷p ra tr≠Íng, anh ch›nh th¯c trÎ thµnh b∏c s‹ m∆c ∏o l›nh c´ng t∏c tπi B÷nh vi÷n Trung ≠¨ng Qu©n ÆÈi 108.

MËi duy™n nÓ vÌi g†c cÒa anh Æ≠Óc bæt Æ«u vµo n®m 1989, khi c„ mÈt Æoµn c˘u binh M¸ sang Vi÷t Nam nghi™n c¯u khæc phÙc hÀu qu∂ ch†t ÆÈc h„a h‰c sau chi’n tranh. Tr≠Ìc vi÷c lπm dÙng thuËc h„a d≠Óc trong Æi“u trfi, h‰ khuy™n c∏c b∏c s‹ cÒa ta n™n sˆ dÙng s∂n ph»m bµo ch’ tı thi™n nhi™n (nh≠ cµ chua) Æ” Æi“u trfi ung th≠, nhi‘m ch†t ÆÈc dioxin... CÚng

38  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

trong thÍi gian nµy, ph›a Vi÷t Nam Æ“ xu†t sˆ dÙng tinh d«u g†c. Sau khi ki”m tra, c∏c nhµ khoa h‰c M¸ Æ“u thıa nhÀn, loπi tr∏i c©y nµy c„ ch¯a nhi“u ch†t Beta Caroten, Lycopene vµ c∏c hÓp ch†t kh∏c c„ t∏c dÙng v´ hi÷u h„a 75% c∏c ch†t g©y b÷nh ung th≠, chËng ´xy h„a, chËng l∑o h„a t’ bµo, chËng suy dinh d≠Ïng vµ thi’u vi ch†t Î trŒ em... Tı cuÈc g∆p †y Æ∑ gÓi cho Nguy‘n C´ng Su†t nh˜ng ˝ t≠Îng vÌi qu∂ g†c.

R†t may mæn, Nguy‘n C´ng Su†t lπi lµ mÈt thµnh vi™n trong nh„m nghi™n c¯u v“ Æ“ tµi g†c, vµ Æ≠Óc ph©n c´ng tr˘c ti’p Æ∂m nhi÷m c´ng tr◊nh, anh Æ∑ t◊m tfli tµi li÷u vµ nhÀn th†y c„ Æ’n 20 luÀn ∏n ti’n s‹ Æ∑ b∂o v÷ thµnh c´ng Æ“u n„i v“ t∏c dÙng cÒa g†c... {Ai cÚng thıa nhÀn c´ng dÙng cÒa g†c r†t tËt nh≠ng kh´ng ai ti’p tÙc bi’n g†c thµnh s∂n ph»m th≠¨ng mπi phÙc vÙ cho x∑ hÈi c∂} - Anh chia sŒ.

Tı suy ngh‹ †y, ˝ Æfinh bi’n qu∂ g†c thµnh th≠¨ng ph»m ngµy cµng lÌn trong Nguy‘n C´ng Su†t vµ anh Æ∑ Æi Æ’n mÈt quy’t Æfinh t∏o bπo: quy’t t©m dµnh t©m huy’t cÒa m◊nh cho qu∂ g†c. VÌi suy ngh‹ ƨn gi∂n, n’u lµ b∏c s‹, anh chÿ c¯u Æ≠Óc mÈt sË ›t ng≠Íi, cfln n’u ch’ bi’n thµnh c´ng nh˜ng vi™n thuËc Æ∆c trfi c∏c b÷nh nan y tı g†c, anh sœ c¯u Æ≠Óc nhi“u ng≠Íi. Kh„ kh®n Æ«u ti™n vµ lÌn nh†t khi anh n„i v“ k’ hoπch cÒa m◊nh lπi Æ’n tı ph›a nh˜ng ng≠Íi th©n, bπn bà vµ c∂ nh˜ng ÆÂng nghi÷p. Nhi“u ng≠Íi khuy™n anh kh´ng n™n tı b· vfi tr› cÒa mÈt b∏c s‹ vÌi t≠¨ng lai t≠¨i s∏ng kh´ng ph∂i ai cÚng c„ Æ≠Óc Æ” d†n th©n

Nguy‘n C´ng Su†t Æ∑ thµnh c´ng tı qu∂ g†c. Ånh NGUYŸN KHÉNH vµo con Æ≠Íng mπo hi”m.

Vay vËn, rÂi thu™ Ɔt lÀp x≠Îng, mua d©y chuy“n s∂n xu†t tinh d«u g†c cÒa n≠Ìc ngoµi, lÙc lπi vµ t◊m tfli t†t c∂ c∏c tµi li÷u li™n quan Æ’n g†c Æ” Æ≠a ra mÈt c´ng th¯c ri™ng, sau Æ„ lµ tuy”n dÙng k¸ s≠, c´ng nh©n... t†t c∂ Æ“u lµ nh˜ng b≠Ìc Æ÷m Æ” ch›nh th¯c ra mæt c¨ sÎ s∂n xu†t tinh d«u g†c. N®m 2001, mŒ hµng Æ«u ti™n xu†t x≠Îng... Kh·i ph∂i n„i anh Æ∑ mıng vui nh≠ th’ nµo, nh˜ng gi‰t n≠Ìc mæt l®n dµi theo nh˜ng vi™n nang g†c mµ anh Æ∆t t™n cho chÛng lµ VINAGA (G†c Vi÷t Nam). S˘ khÎi Æ«u may mæn khi mŒ hµng Æ«u ti™n Æ∑ Æ≠Óc kh∏ch hµng tπi M¸ mua tr‰n g„i vµ k˝ k’t hÓp t∏c l©u dµi... Bæt Æ«u tı Æ„, tr™n thfi tr≠Íng Æ∑ h◊nh thµnh mÈt th≠¨ng hi÷u v“ g†c. VINAGA ra ÆÍi trong s˘ lπc quan vµ vui mıng cÒa nhi“u ng≠Íi b÷nh khi s∂n ph»m Æ≠Óc BÈ Y t’ c†p phäp vµ BÈ Khoa h‰c vµ C´ng ngh÷ c†p gi†y ch¯ng nhÀn Hµng Vi÷t Nam ch†t l≠Óng cao.

Thµnh c´ng ban Æ«u nh≠ mÈt ch†t xÛc t∏c Æ” anh ti’p tÙc g©y d˘ng c∏c c¨ sÎ cung c†p nguy™n li÷u, rÂi t◊m th™m Æ«u ra Î c∏c n≠Ìc ph∏t tri”n nh≠ M¸, Nga, Anh, Ph∏p, ߯c vµ mÌi nh†t lµ NhÀt B∂n. VÌi Æ«u vµo, anh ph∂i tr˘c ti’p xuËng tıng

Æfia ph≠¨ng, ÆÈng vi™n vµ h≠Ìng d…n bµ con c∏ch trÂng vµ ch®m s„c g†c, rÂi dπy nh©n vi™n c∏ch thu mua, b∂o qu∂n... ß’n nay, Æ” Æ∏p ¯ng cho d©y truy“n s∂n xu†t trfi gi∏ h¨n 10 t˚ ÆÂng vÌi c´ng su†t 5 ngh◊n t†n qu∂/n®m, c¨ sÎ cÒa anh Æ∑ ph∂i ph∏t tri”n vÔng nguy™n li÷u Æ’n g«n 20 tÿnh, h◊nh thµnh c∏c Æi”m v÷ tinh trÂng g†c Æ” cung c†p nguy™n li÷u cho VINAGA... Tı Æ„, VINAGA cÚng Æ∑ tπo c¨ hÈi thu nhÀp cho r†t nhi“u hÈ n´ng d©n. MÁi sµo trÂng kho∂ng 20 kh„m g†c sœ c„ thu nhÀp b◊nh qu©n tı 600 - 700 ngh◊n ÆÂng/ n®m. N’u trÂng mÈt m…u g†c, trı chi ph› c∏c kho∂n, mÁi vÙ, ng≠Íi trÂng g†c cÚng thu l∑i hµng chÙc tri÷u ÆÂng... Hi÷n nay c¨ sÎ cÒa anh c„ hai dflng s∂n ph»m ch›nh lµ d«u g†c vi™n nang VINAGA, t∏c dÙng phflng chËng l∑o h„a, b∂o v÷ da, phflng ch˜a vi™m gan, x¨ gan vµ nh˜ng tÊn th≠¨ng ti“n ung th≠, phflng ch˜a thi’u vitamin, suy dinh d≠Ïng Î trŒ em, kh´ mæt, mÍ mæt, thi’u m∏u dinh d≠Ïng, hπ cholesterol trong m∏u, phflng ch˜a c∏c b÷nh v“ tim mπch vµ ti”u Æ≠Íng... cÔng d«u g†c Vi÷t Nam G8 c„ t∏c dÙng phflng ngıa, ch˜a b÷nh kh´ gi∏c mπc mæt, qu∏ng gµ, suy dinh d≠Ïng, chÀm lÌn Î trŒ, giÛp t®ng tr≠Îng

hÂng c«u.

VINAGA thµnh c´ng vÌi mÈt l≠Óng kh∏ch hµng lÌn Î n≠Ìc ngoµi, tuy nhi™n, ngay tπi thfi tr≠Íng trong n≠Ìc th◊ v…n ch≠a t◊m Æ≠Óc vfi tr› x¯ng Æ∏ng so vÌi t›nh t›ch c˘c mµ c´ng n®ng cÒa s∂n ph»m mang lπi. ß„ cÚng lµ Æi“u tr®n trÎ cÒa gi∏m ÆËc Nguy‘n C´ng Su†t. L˝ gi∂i Æi“u nµy anh cho rªng, v◊ qu∂ g†c qu∏ g«n gÚi trong d©n gian n™n theo th„i quen, ng≠Íi ti™u dÔng Æ´i khi ch≠a hi”u h’t s˘ quan tr‰ng vµ d…n Æ’n t©m l˝ cfln thÍ ¨ vÌi c∏c s∂n ph»m... Vµ Nguy‘n C´ng Su†t lπi ti’p tÙc vµo cuÈc tr™n hµnh tr◊nh qu∂ng b∏ cho s∂n ph»m g†c tπi thfi tr≠Íng nÈi Æfia. MÈt khÎi Æ«u mÌi mŒ vµ Æ«y h¯a hãn Æang Æ’n vÌi VINAGA khi doanh thu thfi tr≠Íng trong n≠Ìc Æang tıng b≠Ìc t®ng tr≠Îng. Ng≠Íi ti™u dÔng ngµy cµng bi’t t◊m vµ sˆ dÙng nh˜ng hµng ho∏ c„ ch†t l≠Óng cao... ß’n nay th◊ Nguy‘n C´ng Su†t Æ∑ c„ th” t˘ tin tr™n con Æ≠Íng Æ≠a qu∂ g†c Vi÷t Nam ra th’ giÌi, nh≠ng mong ≠Ìc cÒa anh tr≠Ìc h’t v…n lµ Æ≠Óc phÙc vÙ nh˜ng ng≠Íi b÷nh trong n≠Ìc. 

SË 55  03.2010  39

BLOG

cho m‰i ng≠Íi Chuy™n mÙc {Blog cho m‰i ng≠Íi} lµ di‘n Ƶn cÒa bπn Ɖc, Æ∆c bi÷t lµ bπn Ɖc trong Qu©n ÆÈi. Bπn suy ngh‹ g◊, c„ c∂m xÛc g◊ v“ t◊nh bπn, t◊nh y™u vµ c∏c v†n Æ“ xung quanh ÆÍi sËng tinh th«n cÒa ng≠Íi chi’n s‹? Bπn c„ nh˜ng k˚ ni÷m g◊ Æ∏ng nhÌ cÒa m◊nh vµ cÒa ÆÂng ÆÈi, cÒa m◊nh vÌi c∏c chi’n s‹? H∑y vi’t lπi d≠Ìi dπng nhÀt k˝ vµ gˆi cho chÛng t´i. Æ∆c bi÷t, n’u c„ h◊nh ∂nh ghi lπi nh˜ng k˚ ni÷m †y gˆi kÃm theo th◊ sœ c„ th™m c¨ hÈi Æ” bπn xu†t hi÷n tr™n b∏o n˜a Ɔy.

Bπn c„ th” gˆi bµi bªng 2 c∏ch: qua email blogvhqs@gmail.com ho∆c Æfia chÿ Tπp ch› V®n ho∏ qu©n s˘ sË 23 - L˝ Nam ß’ QuÀn Hoµn Ki’m - HÄ NóI H∑y nhanh tay, c„ th” Tπp ch› sË tÌi sœ lµ t©m s˘ cÒa bπn.

40  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

H∑y n„i ti’ng n„i cÒa bπn tr™n V®n ho∏ qu©n s˘ qua chuy™n mÙc {Blog cho m‰i ng≠Íi}.

Th≠Îng mÈt...

K

nÙ h´n

hi vµo nhÀn c´ng t∏c tπi Tr≠Íng S‹ quan LÙc qu©n 2, c†p tr™n ph©n c´ng anh nhi÷m vÙ giÛp ÆÏ kÃm c∆p m◊nh trong vi÷c lµm quen vÌi m´i tr≠Íng mÌi. N„i thÀt, lÛc Æ„ m◊nh kh´ng ≠a bÈ m∆t lπnh lÔng cÒa anh t› nµo. †y vÀy mµ m◊nh c¯ ph∂i lœo Æœo theo anh c∂ ngµy: s∏ng l™n gi∂ng Æ≠Íng, tr≠a ®n c¨m b’p, chi“u Æi t®ng gia s∂n xu†t... VËn sinh ra vµ lÌn l™n Î thµnh phË n™n m◊nh chºng bi’t ph∂i trÂng rau nh≠ th’ nµo? Ph∂i vun gËc rau ra sao? Th†y m◊nh luËng cuËng gi˜a v≠Ín rau, anh vÍ nh≠ kh´ng bi’t. ßi“u Æ„ khi’n m◊nh cµng ghät anh th™m.

ThÍi gian th†m tho∏t tr´i Æi, m◊nh Æ∑ quen d«n s˘ c„ m∆t cÒa anh trong cuÈc sËng.

M◊nh th†y anh kh´ng cfln Æ∏ng ghät n˜a mµ c„ c∂m gi∏c r†t lπ khi Æi b™n anh. Hay m◊nh Æ∑ y™u anh? C„ lœ ÆÛng nh≠ vÀy bÎi h´m nµo kh´ng g∆p anh lµ m◊nh th†y nh≠ thi’u thi’u mÈt c∏i g◊ Æ„. Nh≠ng lµ con g∏i, m◊nh kh´ng ÆÒ dÚng kh› bµy t· t◊nh c∂m vÌi anh. Cho Æ’n mÈt h´m, m◊nh vµ anh Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ h∏i rau Æ” nhÀp nhµ b’p. Khi m◊nh Æang cæt rau th◊ c„ hπt bÙi bay vµo mæt, dÙi m∑i mµ bÙi kh´ng ra.

Th†y vÀy, anh Æi lπi, nhã nhµng gi˜ l†y m∆t m◊nh rÂi thÊi mπnh vµo mæt. M◊nh hoµn toµn bfi b†t ngÍ nh≠ng v…n c∂m nhÀn Æ≠Óc tr∏i tim Æang loπn nhfip cÒa m◊nh. Nh≠ng Æi“u b†t ngÍ h¨n lµ sau c∏i c∏i thÊi thÀt mπnh Æ„ lµ c©u n„i {Anh y™u em}. LÍi t· t◊nh gi∂n dfi †y Æ∑ lµm m◊nh xÛc ÆÈng thÀt s˘.

T◊nh y™u anh dµnh cho m◊nh cÚng gi∂n dfi nh≠ lÍi t· t◊nh cÒa anh vÀy. Kh´ng nh˜ng lÍi c„ c∏nh, kh´ng nh˜ng m„n quµ Ææt ti“n, ... nh≠ng s˘ ch©n thµnh, ch˜ng chπc cÒa anh lu´n lµm m◊nh th†y b◊nh y™n. Th’ rÂi, m◊nh vµ anh c≠Ìi nhau trong s˘ h©n hoan cÒa 2 b™n gia Æ◊nh, s˘ chÛc mıng cÒa c∏c ÆÂng ch› ÆÂng ÆÈi. C≠Ìi nhau ch≠a Æ≠Óc bao l©u anh l™n Æ≠Íng Æi h‰c cao h‰c. Nh˜ng ngµy Æ«u ti™n anh xa nhµ, c«m b∏t c¨m tr™n tay mµ m◊nh c¯ nghãn ngµo. Nh◊n sang nhµ hµng x„m th†y c∂nh vÓ chÂng, con c∏i qu©y qu«n b™n m©m c¨m lµ m◊nh lπi trµo n≠Ìc mæt. Nh≠ng m◊nh t˘ an Òi, vÓ bÈ ÆÈi lµ ph∂i th’. M∏y m„c, Æi÷n Æ„m trong nhµ h≠ h·ng t˘ m◊nh sˆa ch˜a, m∑i rÂi kh´ng c„ c´ng vi÷c g◊ cÒa Ƶn ´ng lµ xa lπ ÆËi vÌi m◊nh.

VÌi ÆÂng l≠¨ng bÈ ÆÈi ›t ·i, gia Æ◊nh m◊nh sËng cÚng kh∏ chÀt vÀt. Nhi“u l«n g‰i Æi÷n v“ anh h·i: {Ti“n l≠¨ng c„ ÆÒ trang tr∂i kh´ng em?}. M◊nh tr†n an: {Anh Æıng lo, bÈ ÆÈi m◊nh lµm nhi“u ch¯ ®n ti™u m†y Æ©u}. MÁi khi g∏c m∏y lÛc nµo anh cÚng ÆÈng vi™n: {CË gæng l™n em nhä}. Nghe nh˜ng lÍi n„i Æ„ cÒa anh lµ bao nhi™u v†t v∂, c˘c nh‰c vµ c∂ buÂn tÒi trong m◊nh lπi tan bi’n. M◊nh v…n Æ’n tr≠Íng vÌi h‰c vi™n th©n y™u, v…n lu´n hoµn thµnh tËt nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao, ngoµi ra, m◊nh cfln t®ng gia Æ≠Óc c∂ mÈt v≠Ín rau xanh tËt. G‰i Æi÷n khoe vÌi anh th◊ nhÀn Æ≠Óc m÷nh l÷nh: {ßÂng ch› Æ∑ th˘c hi÷n xu†t sæc nhi÷m vÙ, Æ“ nghfi ti’p tÙc ph∏t huy, khi nµo c„ Æi“u ki÷n thuÀn lÓi t´i sœ th≠Îng cho ÆÂng ch› mÈt ... nÙ h´n}. T◊nh y™u cÒa anh gi∂n dfi nh≠ vÀy Æ„, nh≠ng n„ Æ∑ giÛp m◊nh v≠Ót qua bao nhi™u kh„ kh®n, thˆ th∏ch Æ” lu´n hoµn thµnh nhi÷m vÙ, v≠¨n l™n trong cuÈc sËng..  Nguy‘n Thfi Hoµi (Tr≠Íng SQLQ2 - Long Thµnh - ßÂng Nai)

Em lµ Æi”m t˘a

ÆÍi anh

Em y™u d†u...

VÀy lµ anh xa em vµ hai con Æ∑ qu∏ nˆa n®m. Ng«n †y thÍi gian ÆËi vÌi l›nh bi”n Æ∂o lµ bi’t bao thˆ th∏ch. Em sinh con g∏i Æ«u lflng anh cÚng kh´ng c„ m∆t Æ” ÆÈng vi™n em v≠Ót cπn. Khi em sinh con trai mÌi Æ≠Óc 10 ngµy th◊ anh ph∂i ra Tr≠Íng Sa. H´m chia tay, näp vµo ng˘c anh em kh„c. Em lo cho anh Æ≠Íng xa s„ng gi„.

Trong ti’ng n†c nghãn ngµo, em b∂o: {Em kh´ng sÓ gian khÊ thi÷t thfli. Anh Æi ch©n c¯ng Æ∏ m“m. Tr≠Íng Sa b™n anh

nh≠ng cÚng Î b™n em}. Anh Æi rÂi em v†t v∂ nhi“u h¨n, bÎi em vıa lµ ng≠Íi mã, vıa lµ ng≠Íi cha thay anh ch®m s„c hai con kh´n lÌn. Nh≠ng anh ph∂i Æi, v◊ ÆÂng ÆÈi Æang ÆÓi anh, v◊ nhi÷m vÙ vinh quang mµ ƨn vfi giao ph„, v◊ TÊ quËc th©n y™u, chÛng m◊nh sΩn sµng ch†p nhÀn xa nhau, g∏c lπi chuy÷n gia Æ◊nh Æ” hoµn thµnh nhi÷m vÙ. Nhi÷m vÙ †y thi™ng li™ng h¨n, cao c∂ h¨n.

Em ¨i, gi˜a Æ∂o xa Æ«y næng vµ gi„. MÔa nµy kh´ng c„ m≠a, b‰n anh ph∂i ti’t ki÷m tıng

K˚ni÷m

ca n≠Ìc ng‰t, chia nhau tıng c‰ng rau xanh. Nh≠ng Æi“u Æ„ c„ th†m th∏p g◊ so vÌi s˘ v†t v∂ cÒa em Î qu™ nhµ mÈt m◊nh qu∏n xuy’n gia Æ◊nh. B™n anh lµ ÆÂng ÆÈi. H‰ cÚng nh≠ anh, c„ vÓ, con tÀn Bæc Giang, H≠ng Y™n xa læc. C„ ng≠Íi, Æ∑ h¨n hai n®m ch≠a v“ Ɔt li“n.

ThÃm læm h¨i †m bµn tay cÒa ng≠Íi vÓ trŒ, kh∏t Æ’n ch∏y lflng ti’ng g‰i bi b´ cÒa Ưa con th¨. ô Æ∂o xa, bi’t lµ qu™ h≠¨ng thi™n tai b∑o lÚ, cha giµ mã häo nh≠ng cÚng chºng giÛp ÆÏ Æ≠Óc g◊. RÂi Æ’n T’t, em ¨i, nh˜ng l∏ th≠ em gˆi cho anh, ÆÂng ÆÈi cÒa anh Æ“u chung Ɖc. Ai cÚng khen anh c„ ng≠Íi vÓ Æ∂m Æang chung thu˚. Nh˜ng lÛc nh≠ vÀy anh t˘ hµo h∑nh di÷n vµ lu´n

t˘ nhÒ m◊nh ph∂i rÃn luy÷n thÀt tËt Æ” x¯ng Æ∏ng vÌi t◊nh y™u vµ ni“m mong m·i cÒa em.

Ngµy mai c„ tµu v“ Ɔt li“n chÎ n∆ng t◊nh y™u cÒa bao chµng l›nh trŒ g„i g‰n trong nh˜ng l∏ th≠ Æ’n m‰i mi“n Ɔt n≠Ìc. C„ chi’n s‹ gˆi t∆ng ng≠Íi m◊nh y™u nh∏nh san h´ bi”n. C„ chi’n s‹ th◊ gˆi c∂ chÙc l∏ th≠ Æ«y nÁi ni“m t©m s˘ cÒa c∂ n®m trÍi. Ri™ng anh gˆi cho em vµ con t◊nh y™u sæt son cÒa ng≠Íi l›nh bi”n vµ thµnh t›ch Æi”m m≠Íi trong hu†n luy÷n cuËi n®m. H∑y m∑i lµ Æi”m t˘a cÒa cuÈc ÆÍi anh, em nhä!  Mai Tu†n C≠Íng (Phflng ch›nh trfi vÔng 2 H∂i qu©n)

Ånh H∂i Anh

mµu hoa Æ·

T

h†m tho∏t Æ∑ 5 n®m tr´i qua k” tı ngµy trung Æoµn lµm l‘ k˚ ni÷m truy“n thËng 30 n®m. HÂi Æ„ Chi Æoµn 12 Trinh s∏t chÛng t´i tÊ ch¯c dµn d˘ng ch≠¨ng tr◊nh v®n ngh÷ trong Æ„ c„ ti’t mÙc mÛa phÙ h‰a bµi h∏t {Mµu hoa Æ·} cÒa nhπc s‹ ThuÀn Y’n, th¨ Nguy‘n ߯c MÀu. Nh©n vÀt mÛa trung t©m lµ t´i vµ mÈt em g∏i cÒa ƨn vfi k’t ngh‹a. LÛc Æ«u t´i kh´ng th›ch t›nh Æ·ng Æ∂nh lµm duy™n cÒa Tr«m. Nh≠ng sau lπi th†y d‘ th≠¨ng bÎi em r†t th´ng minh vµ bπo dπn trong tÀp luy÷n, t´i th◊ c¯ luËng cuËng nh≠ gµ mæc t„c khi ÆÙng vµo ng≠Íi con g∏i m◊nh ch≠a quen. Tr«m b∂o: Em t≠Îng bÈ ÆÈi c∏c anh b∂n l‹nh v˜ng vµng læm c¨ mµ, sao anh run qu∏ vÀy? T´i Æ· m∆t t›a tai vµ th«m ngh‹: Khi m◊nh Ưng tr≠Ìc hµng qu©n Ɖc 10 lÍi th“ cfln tr´i ch∂y vµ d‘ dµng h¨n th’ nµy. Tπi sao tr≠Ìc mÈt ng≠Íi con g∏i m◊nh lπi thi’u t˘ tin Æ’n th’?

RÂi em ÆÈng vi™n h≠Ìng d…n t´i tıng ÆÈng t∏c, tıng b≠Ìc ch©n di chuy”n, tıng ∏nh mæt nh◊n nhau qua lÍi bµi h∏t: {C„ ng≠Íi l›nh mÔa thu †y, ra Æi tı m∏i tranh nghÃo.

C„ ng≠Íi l›nh mÔa thu †y, ra Æi tı Æ„ kh´ng v“}.

T´i v˜ng tin h¨n vµ ngoan ngo∑n tÀp

theo em nh≠ mÈt h‰c trfl vÙng v“, g≠Óng gπo. LÍi bµi h∏t nh≠ mÈt dflng ch∂y cuËn t´i theo nh˜ng ÆÈng t∏c mÛa nhfip nhµng.

Trong kh´ng gian h≠ ∂o lµ h◊nh b„ng ng≠Íi chi’n s‹ vai mang ba l´, Æ«u ÆÈi mÚ tai bÃo, chËng gÀy Tr≠Íng S¨n tπm bi÷t gia Æ◊nh l™n Æ≠Íng ra ti“n tuy’n. Vµ trong tim anh c„ b„ng h◊nh ng≠Íi thi’u n˜ qu™ nhµ v…n chÍ, v…n ÆÓi m·i mfln theo th∏ng n®m. H≠¨ng Tr«m m∆c bÈ bµ ba Æen, vai mang kh®n rªn ´m tr‰n bÍ vai trfln lºn.

Khu´n m∆t em t≠¨i s∏ng, rπng ngÍi, l†m t†m nh˜ng gi‰t m h´i. T´i th†y em th©n th≠¨ng qu∏ ÆÁi. ßÂng ch› b› th≠ chi Æoµn t’ nhfi giao cho t´i nhi÷m vÙ Æ≠a Æ„n Tr«m mÁi tËi Æ’n ƨn vfi luy÷n tÀp. T´i th†y tim m◊nh hÂi hÈp lÛc em ngÂi sau xe vµ dfiu dµng h·i nh·: - Anh HÔng Æ∑ c„ bπn g∏i hay ch≠a?

T´i kh´ng tr∂ lÍi mµ h·i lπi: - Th’ cfln em?

- Bπn g∏i th◊ nhi“u, cfln bπn trai th◊ ch≠a - Tr«m Æ∏p.

T´i thËt ra mÈt c©u mµ sau nµy ngh‹ lπi th†y buÂn c≠Íi m∑i: - ß©y lµ l«n Æ«u ti™n anh chÎ {Mã giµ m·i mæt nh◊n theo} Ɔy.

Em ph∏ l™n c≠Íi vµ Ɔm vµo l≠ng t´i thÔm thÙp.

K’t thÛc hai tu«n luy÷n tÀp, ch≠¨ng tr◊nh v®n ngh÷ cÒa ƨn vfi c¨ b∂n Æ∑ hoµn thµnh chÍ ngµy c´ng di‘n. BuÊi di‘n Æ∑ thµnh c´ng m¸ m∑n. H’t ti’t mÙc cÒa ƨn vfi, t´i vµ em ngÂi sau s©n kh†u trung Æoµn cÔng nhau t©m s˘. T´i bËi rËi t∆ng em nhµnh hoa bªng l®ng ngæt vÈi. Em gÙc Æ«u vµo vai t´i thÊn th¯c: - Ngµy mai em sœ l™n tr≠Íng h‰c ngh“ Æ” chu»n bfi cho c´ng vi÷c t≠¨ng lai.

T´i kh´ng hi”u ˝ em n™n l∆ng y™n chºng n„i g◊. RÂi thÍi gian vµ c´ng vi÷c cuËn t´i Æi, khi c„ ˝ Æfinh t◊m em th◊ em Æ∑ Æi xa.

T´i t˘ nhÒ ph∂i t◊m em vµ n„i nh˜ng Æi“u ch≠a kfip n„i. H´m nay, chÿ m◊nh t´i vÌi bµi h∏t n®m x≠a, cfln em giÍ Î n¨i Æ©u?

T´i th†y lflng chËng ch’nh b©ng khu©ng khi khÛc nhπc c†t l™n. C„ lœ cÚng nh≠ t´i, em Æ∑ c„ mÈt m∏i †m gia Æ◊nh. ChÛc em lu´n hπnh phÛc.  Phπm V®n ß∂ng (HT5AK 1522 - HË Nai - Bi™n Hoµ ßÂng Nai)

SË 55  03.2010  41

V°N HïA V°N NGHå

NSND Lan H≠¨ng trong phim {Em bä Hµ NÈi}. Ånh T≠ li÷u

NSND Lan H≠¨ng v…n m∆n mµ dÔ Æ∑ l™n ch¯c bµ ngoπi. Ånh Nguy‘n ß◊nh To∏n

Ngh÷ s‹ nh©n d©n Lan H≠¨ng

bµ ngoπi

nhÌ lπi thÍi

em bä ...

42  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Thµnh Trung - H∂i Hπ

N

®m 1973, Lan H≠¨ng vıa trfln 10 tuÊi, ÆÛng bªng c∏i tuÊi cÒa Ng‰c Hµ trong phim {Em bä Hµ NÈi}. Vai di‘n c´ con g∏i ng≠Íi s‹ quan t™n lˆa †y Æ∑ Æ” lπi trong lflng c´ng chÛng mÈt Lan H≠¨ng r†t ÆÁi th©n th≠¨ng, dfiu dµng vµ †n t≠Óng. ô vai di‘n nµy, ch›nh ∏nh mæt Æãp trÍi phÛ cÒa Lan H≠¨ng Æ∑ cho c´ng chÛng bi’t th’ nµo lµ s˘ tµn khËc cÒa chi’n tranh, nh˜ng t©m hÂn non th¨ con trŒ, nh˜ng kh∏t khao hπnh phÛc vµ hfla b◊nh.

Chfi sinh ra trong mÈt gia Æ◊nh c„ truy“n thËng bÈ ÆÈi, ba ng≠Íi b∏c Æ“u tham gia c∏ch mπng khi cfln trŒ. BË chfi lµ ßπi t∏ Nguy‘n Danh Lan, vËn lµ chi’n s‹ Æ∆c c´ng n≠Ìc cÒa Qu©n chÒng H∂i qu©n, sau nµy lµ c∏n bÈ CÙc T∏c chi’n (BÈ tÊng Tham m≠u). Mã chfi lµ bµ L≠u ThuÀn, mÈt k¸ s≠ x©y d˘ng gi·i Æ≠Óc nhÀn nhi“u ph«n th≠Îng cao qu˝ cÒa ß∂ng, Nhµ n≠Ìc. Tuy kh´ng tr˘c ti’p c«m sÛng chi’n Ɔu nh≠ng trong nh˜ng n®m th∏ng mi“n Bæc Ææm ch◊m trong kh„i lˆa chi’n tranh, bµ Æ∑ xung phong vµo tuy’n lˆa Æ” tham gia gi˜ c©y c«u Hµm RÂng - mπch m∏u giao th´ng, chi vi÷n cho chi’n tr≠Íng mi“n Nam lu´n th´ng suËt. ß„ cÚng ch›nh lµ mÈt b∂n l˝ lfich kh∏ hoµn h∂o khi’n Æπo di‘n H∂i Ninh y™n t©m khi quy’t Æfinh trao vai em bä Ng‰c Hµ cho Lan H≠¨ng.

TuÊi th¨ cÒa Lan H≠¨ng gæn li“n vÌi nh˜ng m†t m∏t Æau th≠¨ng cÒa chi’n tranh. Bom Æπn gi∆c M¸ Æ∑ c≠Ìp Æi nh˜ng ng≠Íi th©n, ng≠Íi bπn y™u qu˝ cÒa gia Æ◊nh chfi, b∂n th©n chfi ph∂i xa bË mã tı nh·. Chfi sinh ra vËn kh´ng kh·e

C´ bä Ng‰c Hµ trong phim {Em bä Hµ NÈi} Æ∑ lµm nÊi danh t™n tuÊi cÒa ngh÷ s‹ Lan H≠¨ng. B©y giÍ, Î tuÊi 47, chfi Æ∑ lµ Ngh÷ s‹ nh©n d©n, Æ∂m Æ≠¨ng nhi÷m vÙ Tr≠Îng Æoµn Kfich h◊nh th” cÒa Nhµ h∏t TuÊi trŒ, Æ∑ l™n ch¯c bµ ngoπi nh≠ng Lan H≠¨ng v…n gi˜ Æ≠Óc vŒ thanh tÛ ngµy nµo, Æ∆c bi÷t lµ ∏nh mæt hÂn nhi™n l†p l∏nh. mπnh, ph∂i m†t 3 th∏ng nªm trong lÂng k›nh, n™n r†t ho∂ng sÓ khi c„ ti’ng ÆÈng mπnh, ngay c∂ ti’ng leng keng tµu Æi÷n cÚng lµm chfi th„t tim, n„i g◊ Æ’n ti’ng xä gµo cÒa ph∂n l˘c, cÒa bom nÊ long trÍi lΠƆt. Nh˜ng ngµy cuËi th∏ng 11-1972, m∆c dÔ Æ≠Óc khuy’n c∏o lµ gi∆c M¸ sœ dÔng B-52 Æ∏nh ra Hµ NÈi nh≠ng ´ng bµ ngoπi chfi v…n ki™n quy’t b∏m trÙ lπi ThÒ Æ´. MÈt h´m, Lan H≠¨ng cÔng ng≠Íi anh h‰ theo bµ ra Æ≠Íng ThÙy Khu™ ®n b∏nh cuËn. ßang lÛc chÍ tr∏ng b∏nh th◊ nghe c„ ti’ng r›t r†t mπnh tr™n b«u trÍi Hµ NÈi, vµi phÛt sau hµng loπt ti’ng nÊ rung chuy”n trÍi Ɔt. Bµ ngoπi lao Æ’n ´m l†y hai Ưa ch∏u Æ≠a xuËng h«m »n n†p. LÛc m∏y bay Æi, ngˆa m∆t l™n th◊ th†y næp h«m bÀt tı lÛc nµo. Ngay trong Æ™m Æ„, c∂ nhµ v“ qu™ ngoπi Î B◊nh ßµ (Hµ T©y cÚ) s¨ t∏n. VÔng s¨ t∏n kh´ng xa Hµ NÈi, hµng ngµy chfi v…n ch¯ng ki’n m∏y bay Æfich bay vµo Æ∏nh Hµ NÈi vµ s˘ bæn tr∂ quy’t li÷t cÒa c∏c trÀn Æfia t™n lˆa vµ ph∏o cao xπ cÒa ta. ß∆c bi÷t lµ ng´i lµng n¨i gia Æ◊nh chfi s¨ t∏n lπi c„ kho qu©n nhu vµ c∏c trÀn Æfia ph∏o phflng kh´ng tr˘c chi’n.

VËn r†t th›ch vœ, hµng ngµy chfi th≠Íng cÔng ng≠Íi anh h‰ ra trÀn Æfia vœ tranh rÂi Æem t∆ng c∏c chi’n s‹ ph∏o cao xπ tr˘c chi’n Ɔu tr™n ÆÂi cao. ßÊi lπi, chfi Æ≠Óc c∏c chÛ bÈ ÆÈi t∆ng lπi nh˜ng chi’c mÚ sæt kh´ng cfln sˆ dÙng. BÎi vÀy khi m∏y bay bay vµo näm bom, gia Æ◊nh chfi th≠Íng Æ≠Óc trang bfi Æ«y ÆÒ mÚ sæt. N„i lµ Æi s¨ t∏n nh≠ng cuËi tu«n chfi lπi t◊m v“ Hµ NÈi v◊ nhÌ nhµ. C„ l«n chfi ch¯ng ki’n quang c∂nh hoang tµn cÒa phË Kh©m Thi™n, th™m vµo Æ„ lµ r†t nhi“u chi’c kh®n tang vµ n≠Ìc mæt khi’n chfi

kh´ng c«m lflng Æ≠Óc vµ kh„c theo. K” tı Æ„ Lan H≠¨ng kh´ng d∏m quay trÎ lπi Hµ NÈi. ô Tr≠Íng h‰c tπi vÔng s¨ t∏n, vµo Æ«u giÍ h‰c, h‰c sinh Æ≠Óc nghe th´ng b∏o v“ k’t qu∂ chi’n Ɔu cÒa ta vµ Æfich. MÁi khi nghe tin t™n lˆa, kh´ng qu©n, ph∏o cao xπ cÒa chÛng ta hπ Æ≠Óc m∏y bay Æfich, c∂ c´ vµ trfl Æ“u v´ cÔng vui s≠Ìng. C„ l«n m∏y bay M¸ bfi ta bæn ch∏y r¨i cπnh lµng s¨ t∏n, chfi Æ∑ tfl mfl Æ’n tÀn n¨i Æ” xem. Ngµy 27-1-1973, sau khi Hi÷p Æfinh Pa-ri Æ≠Óc k˝ k’t, c´ gi∏o chÒ nhi÷m th´ng b∏o: {Chi’n tranh k’t thÛc rÂi, Hµ NÈi Æ≠Óc hfla b◊nh rÂi c∏c em ¨i}, th’ lµ ÆÂng loπt h‰c sinh nh∂y l™n v◊ vui s≠Ìng. Chfi vµ ng≠Íi anh h‰ t¯c tËc Æi bÈ tı B◊nh ßµ v“ Hµ ß´ng rÂi bæt tµu Æi÷n v“ nhµ.

Tµi n®ng vµ s˘ tr∂i nghi÷m cÈng vÌi truy“n thËng gia Æ◊nh Æ∑ g„p ph«n lµm n™n s¯c lay ÆÈng m∑nh li÷t cÒa {Em bä Hµ NÈi} n„i chung vµ t™n tuÊi Lan H≠¨ng n„i ri™ng. N„i th™m v“ ph«n k’t cÒa phim, ngh÷ s‹ Lan H≠¨ng cho bi’t: Th˘c t’, t™n bÈ phim Æ«u ti™n lµ {Em bä An D≠¨ng} rÂi {Em bä Kh©m Thi™n}, nh≠ng ng≠Íi ta cho rªng nh≠ vÀy ch≠a th” bao qu∏t h’t n™n cuËi cÔng phim Æ≠Óc ÆÊi t™n lµ {Em bä Hµ NÈi}. Vµ kfich b∂n ban Æ«u lµ bË cÒa Ng‰c Hµ (ng≠Íi s‹ quan t™n lˆa) Æ∑ hy sinh tr™n Æ≠Íng c¨ ÆÈng vµo m∆t trÀn ph›a Nam. Nh≠ng cuËi cÔng, ng≠Íi ta b· lˆng k’t chuy÷n lµ {chÛng t´i v…n cfln Æang Æi t◊m bË cÒa ch∏u, bË ch∏u Æang Æi chi’n Ɔu Î mÈt chi’n tr≠Íng xa nµo Ɔy} cho ÆÏ m†t m∏t Æau th≠¨ng, dÔ th˘c t’ cfln tµn khËc h¨n th’. 

SË 55  03.2010  43

V°N HïA - XÇ HóI

K˙ thÛ

ruÈng bÀc thang

vÔng cao Phπm Ng‰c Tri”n

44  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

RuÈng bÀc thang vÔng cao Lµo Cai vµo mÔa lÛa ch›n vµ mÔa ÆÊ n≠Ìc chu»n bfi c†y lÛa. Ånh Phπm Ng‰c Tri”n

V

Ông nÛi cao Lµo Cai vµ mÈt sË tÿnh T©y Bæc c„ hai mÔa h†p d…n du kh∏ch mu´n ph≠¨ng Æ’n Æ” ngæm c∂nh vµ th≠Îng th¯c vŒ Æãp k˙ thÛ cÒa ruÈng bÀc thang. ß„ lµ mÔa ÆÊ n≠Ìc c†y, nh˜ng tri“n ruÈng bÀc thang long lanh ∏nh n≠Ìc, tr´ng xa nh≠ mÈt b¯c tranh thÒy mπc khÊng lÂ, vµ mÔa lÛa ch›n, vÌi nh˜ng th∂m lÛa ch›n vµng tuy÷t Æãp.

N¨i Æ©y Æang lµ Æi”m Æ’n h†p d…n cÒa du kh∏ch, nh†t lµ kh∏ch du lfich ch©u ¢u mÁi khi tÌi th®m vÔng nÛi Sa Pa, B∏t X∏t, M≠Íng Kh≠¨ng, Si Ma Cai, Bæc Hµ...

Nh˜ng c∏nh ÆÂng ruÈng bÀc thang Î Lµo Cai c„ tı hµng tr®m n®m nay vµ do nh˜ng bµn tay khäo läo, c«n m…n cÒa n´ng d©n c∏c d©n tÈc thi”u sË ki’n tπo n™n. Lµm ruÈng bÀc thang gi·i nh†t ph∂i k” tÌi ng≠Íi Hµ Nh◊, rÂi tÌi ng≠Íi M´ng, ng≠Íi Dao... SËng tr™n nh˜ng tri“n nÛi cao, h‰ c„ kinh nghi÷m ch‰n Ɔt vµ ch‰n th’ nÛi thuÀn lÓi t≠Ìi ti™u Æ” san gπt, tπo ra ruÈng bÀc thang gieo c†y lÛa n≠Ìc. Nh˜ng thˆa ruÈng bÀc thang dÔ to hay nh· Æ“u Æ≠Óc {thi’t k’} tr´ng thuÀn mæt, trong Æ„ c„ nh˜ng c∏nh ÆÂng bÀc thang rÈng hµng tr®m häc-ta Î thung lÚng M≠Íng Hoa, Tµ Ph◊n, T∂ Ph◊n, T∂ Giµng Ph◊nh (Sa Pa), M≠Íng Hum, Sµng Ma S∏o, Y T˝, Ng∂i Th«u, A LÔ (B∏t

X∏t), Tung Chung PhË, LÔng Kh†u Nhin (M≠Íng Kh≠¨ng) tr´ng nh≠ b¯c tranh Æi™u khæc khÊng l vÌi nh˜ng Æ≠Íng nät uËn l≠Ón tr˜ t◊nh.

Lµ vÔng ti”u kh› hÀu ∏ nhi÷t ÆÌi gi„ mÔa vµ ph∂i chÍ n≠Ìc m≠a ÆÊ xuËng, n™n vµo dfip th∏ng 3-4 hµng n®m vÔng cao Lµo Cai mÌi bæt Æ«u gieo c†y lÛa tr™n ch©n ruÈng chÿ canh t∏c Æ≠Óc mÈt vÙ. ß©y lµ thÍi gian xu†t hi÷n phong c∂nh Æãp nh†t Æ«u hà tr™n nh˜ng c∏nh ÆÂng ruÈng bÀc thang mÔa ÆÊ n≠Ìc. Nh˜ng th∏c n≠Ìc nh· Æ≠Óc ng≠Íi d©n b∂n Æfia d…n v“ tı con khe, con suËi qua nh˜ng m≠¨ng nh·, ÆÊ vµo trµn ruÈng. C¯ th’, tı trµn ruÈng cao, n≠Ìc lπi ch∂y xuËng trµn ruÈng th†p h¨n, tπo thµnh hµng tr®m con th∏c nh·... RÂi Æ’n mÔa c†y, tr™n nh˜ng thˆa ruÈng bÀc thang †y, nh˜ng con tr©u c«n m…n cµy bıa, nh˜ng ng≠Íi phÙ n˜ M´ng, Dao, Hµ Nh◊ trong r˘c rÏ v∏y ∏o thÊ c»m b™n nh˜ng tÛm mπ xanh non, tho®n thoæt Æ≠a tay c†y lÛa... RÂi qua bao th∏ng ngµy Æ≠Óc nu´i d≠Ïng tı Ɔt mã, Æ≠Óc ch®m s„c tı bµn tay lao ÆÈng... Æ” thu sang lÛa bæt Æ«u ch›n tπo thµnh nh˜ng c∏nh ÆÂng ruÈng bÀc thang b∏t ng∏t mÈt mµu vµng no †m.

VŒ Æãp cÒa ruÈng bÀc thang trÎ thµnh nh˜ng tuy÷t t∏c x¯ng Æ∏ng lµ danh thæng cÒa vÔng nÛi cao Lµo Cai. Nh˜ng c∏nh ÆÂng bÀc thang kh´ng chÿ Æãp, mµ Æang lµ nh˜ng Æfia chÿ vµng

thu hÛt kh∏ch du lfich tÌi chi™m ng≠Ïng, kh∏m ph∏ theo Æ“ ∏n ph∏t tri”n du lfich {bi’n di s∂n thµnh tµi s∂n} do tÿnh Lµo Cai chÿ Æπo th˘c hi÷n. RuÈng bÀc thang kh´ng nh˜ng lµ danh thæng Æ” du kh∏ch tÌi th®m v∑n c∂nh, mµ tı l©u n„ cfln lµ nh˜ng {b th„c lÌn} kh´ng bao giÍ v¨i cÒa ÆÂng bµo c∏c d©n tÈc Lµo Cai. ô Æ©y nh˜ng c∏nh ÆÂng ruÈng bÀc thang gieo c†y thµnh c´ng c∏c giËng lÛa Æ∆c s∂n c„ gi∏ trfi kinh t’ r†t cao nh≠ lÛa Säng CÔ (M≠Íng Kh≠¨ng), lÛa Kh»u NÀm X›t (Bæc Hµ)... Gπo Æ∆c s∂n cÒa nh˜ng giËng lÛa tr™n hi÷n nay Æang r†t Æ≠Óc ng≠Íi ti™u dÔng ≠a chuÈng, trÎ thµnh th≠¨ng hi÷u n´ng s∂n Æ∆c h˜u cÒa Lµo Cai. ß©y cÚng lµ mÈt trong sË ›t nh˜ng loπi gπo Æ∆c s∂n ngon nh†t Î T©y Bæc Æ≠Óc kh∏ch du lfich ch‰n mua lµm quµ khi Æ’n Lµo Cai. Kh´ng chÿ c„ vÀy, ngµy nay l™n vÔng du lfich Sa Pa du kh∏ch cfln Æ≠Óc ngæm nh˜ng khu ruÈng bÀc thang trÂng hoa cao c†p, trÂng rau sπch xu†t kh»u Æπt gi∏ trfi kinh t’ hµng tr®m tri÷u häc-ta/n®m. ß„ lµ t›n hi÷u vui cÒa n´ng d©n vÔng cao trong thÍi kinh t’ mÎ.

VŒ Æãp k˙ thÛ cÒa phong c∂nh ruÈng bÀc thang vµ m©y nÛi Lµo Cai cÚng Æ∑ tπo ra nguÂn c∂m xÛc cho kh´ng ›t v®n ngh÷ s‹ s∏ng t∏c n™n nh˜ng t∏c ph»m ngh÷ thuÀt lµm say Ææm lflng ng≠Íi. 

SË 55  03.2010  45

ßñC SÉCH

th®ng long - Hµ nÈi

t◊nhy™uthi’ttha quatıngtrangs∏ch

T

L©m Hoµn

ı m†y ngµn n®m tr≠Ìc, khi tÊ ti™n ta bæt Æ«u d˘ng n≠Ìc tr™n Ɔt tÊ Phong Ch©u, mÎ mang bÍ c‚i, chi’m l‹nh mÈt d∂i ch©u thÊ s´ng HÂng suËt m≠Íi t∏m ÆÍi vua HÔng... rÂi ch‰n Ɔt lÀp ß´ th◊ b™n cπnh cuÈc Ɔu tranh gay gæt vÌi thi™n nhi™n Æ” sinh tÂn vµ ph∏t tri”n, ´ng cha ta ph∂i ÆÊ m∏u chËng gi∆c ngoπi x©m gi˜ n“n ÆÈc lÀp. Lfich sˆ cÒa d©n tÈc Vi÷t Nam lµ lfich sˆ cÒa qu∏ tr◊nh Ɔu tranh d˘ng n≠Ìc vµ gi˜ n≠Ìc. Tinh th«n y™u n≠Ìc chËng gi∆c ngoπi x©m lµ mÈt truy“n thËng nÊi bÀt vµ xuy™n suËt cÒa d©n tÈc ta, n„ gæn li“n vÌi qu∏ tr◊nh tr≠Îng thµnh, ˝ th¯c ÆÈc lÀp, t˘ chÒ cÒa Kinh Æ´ Th®ng Long. ß’n nay ta lπi g∆p mÈt Hµ NÈi ngh◊n n®m tuÊi vÌi nh˜ng trang v®n Æãp v“ h◊nh th¯c, h†p d…n v“ nÈi dung, phong phÛ v“ th” loπi, Æ„ lµ mÈt ˝ t≠Îng cÚng lµ mÈt mÙc ti™u xu†t b∂n s∏ch cÒa Nhµ xu†t b∂n Qu©n ÆÈi nh©n d©n n®m 2010. T†t c∂ c∏c cuÈc chi’n trong lfich sˆ d≠Íng nh≠ kh´ng bao giÍ

cÚ, Æ≠Óc ph∂n ∏nh Æ«y ÆÒ trong nh˜ng trang vi’t mÌi, nh≠: {Hµo kh› Th®ng Long - Hµ NÈi thÍi Æπi H Ch› Minh}; {H·i Æ∏p v“ nh˜ng trÀn Æ∏nh lÌn Î Th®ng Long - Hµ NÈi} cÒa ßπi t∏ ß∆ng Vi÷t ThÒy; {H÷ gi∏ trfi v®n h„a Th®ng Long Hµ NÈi trong lfich sˆ gi˜ n≠Ìc cÒa d©n tÈc} cÒa Ph„ gi∏o s≠ - Ti’n s‹ Nguy‘n V®n Tµi vµ V®n ߯c Thanh... ß©y lµ nh˜ng t∏c ph»m truy“n t∂i Æ≠Óc nh˜ng nÈi dung s©u sæc c„ k’t c†u hÓp l˝, s∏ng tπo.

CÔng vÌi c∏c t∏c ph»m v“ lfich sˆ lµ c∏c t∏c ph»m v“ v®n h„a, cÙ th” lµ vi’t v“: c∏c di t›ch, danh thæng; 36 phË cÊ, 5 cÒa ´; c∏c lµng ngh“ truy“n thËng; c∏c s´ng, hÂ, Æ“n, chÔa; nh˜ng nät v®n h„a, nh˜ng m„n »m th˘c ho∆c trang phÙc cÒa ng≠Íi Hµ NÈi. NÊi l™n lµ c∏c cuËn {Th®ng Long - ß´ng ß´ - Hµ NÈi}, {C»m nang du lfich Hµ NÈi}, {PhË ph≠Íng Hµ NÈi x≠a} cÒa Hoµng ßπo ThÛy; {V®n h„a Hµ NÈi t◊m tfli vµ suy ng…m} cÒa Tr«n QuËc V≠Óng; {Hµ NÈi cÚ} cÒa Do∑n K’ Thi÷n... ߉c cuËn {H·i Æ∏p v“ 36

phË cÊ Hµ NÈi}, {H·i Æ∏p v“ 5 cˆa ´ Hµ NÈi}ÆÈc gi∂ kh´ng kh·i ngÏ ngµng tr≠Ìc nh˜ng t≠ li÷u, truy“n thËng lfich sˆ cÒa c∏c con phË Æ∆c bi÷t nh≠ phË Hµng BÂ, Hµng BuÂm, Hµng Than, Hµng Ngang, Hµng ßµo.... MÁi con phË, mÁi ng∂ Æ≠Íng hay cˆa ´ Æ“u mang d†u †n lfich sˆ, v®n h„a ri™ng cÒa Hµ NÈi.

Ng≠Íi Ɖc sœ r†t xÛc ÆÈng tr≠Ìc mÈt sË t∏c ph»m vi’t v“ Hµ NÈi x≠a bªng s˘ chæt l‰c t≠ li÷u, nh≠ {Th®ng Long th’ k˚ 17 Æ’n th’ k˚ 19 qua t≠ li÷u ng≠Íi n≠Ìc ngoµi}, {V®n h„a gia Æ◊nh ng≠Íi Hµ NÈi}....

BÈ s∏ch vi’t v“ Th®ng Long - Hµ NÈi lµ bÈ s∏ch qu˝, g©y Æ≠Óc †n t≠Óng s©u sæc ÆËi vÌi bπn Ɖc. NÊi l™n trong nh˜ng trang vi’t lµ t†m lflng cÒa c∏c t∏c gi∂ tr≠Ìc mÈt Hµ NÈi x≠a vµ nay. Qua nh˜ng trang s∏ch - trang ÆÍi ng≠Íi vi’t muËn gˆi Æ’n ÆÈc gi∂ nh˜ng b¯c th´ng Æi÷p v“ v®n h„a Hµ NÈi, t◊nh y™u Hµ NÈi, hµo kh› Hµ NÈi... Ph∂i ch®ng Æ©y lµ k’t qu∂ tı c∏i t©m, c∏i tµi cÒa nh˜ng ng≠Íi thi’t tha vÌi Hµ NÈi ngµn n®m. 

ß∆t mua V®n h„a qu©n s˘ bªng c∏ch nµo?

Bπn c«n Æ∆t mua V®n h„a qu©n s˘?

Bªng c∏ch nµo Æ” thuÀn ti÷n nh†t?

Bπn c„ th” li™n h÷ Æ∆t mua theo mÈt trong c∏c Æfia chÿ sau:  C´ng ty ph∏t hµnh b∏o ch› Trung ≠¨ng: 17, ßinh L‘ - Hoµn Ki’m - Hµ NÈi. ßT: 043 825 4119; 043 934 7864 (vÌi h÷ thËng c∏c b≠u cÙc phÒ s„ng tr™n 64 tÿnh thµnh)  Tπi H∂i Phflng: C´ng ty CÊ ph«n Truy“n th´ng HÓp Nh†t: 56 Phπm Minh ߯c, Ng´ Quy“n, H∂i Phflng. ßT: 031 365 2578; 031 222 0555.  Khu v˘c Hµ NÈi: C´ng ty cÊ ph«n ph∏t

46  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

hµnh Ba Sao: V®n phflng giao dfich 85 T´n ߯c Thæng - ßËng ßa - Hµ NÈi. ßT: 043 733 1496  Tπi khu v˘c Hµ NÈi vµ Hµ T©y cÚ: C´ng ty Th´ng tin Truy“n th´ng Vi÷t Nam vµ QuËc t’: TrÙ sÎ HN: 46/91 HÂng Hµ - PhÛc X∏-Ba ß◊nh-Hµ NÈi, Tr≠Îng phflng ph∏t hµnh D≠¨ng Tr‰ng Hµ: 098 246 2966  C∏c ƨn vfi qu©n ÆÈi trong c∂ n≠Ìc muËn Æ∆t V®n h„a qu©n s˘ c„ th” li™n lπc vÌi c∏c b≠u cÙc tπi Æfia ph≠¨ng Æ„ng qu©n ho∆c qua c∏c chi nh∏nh cÒa C´ng ty B≠u ch›nh Viettel.

M‰i thæc mæc bπn c„ th” g‰i v“ tfla soπn V®n h„a qu©n s˘, 23, L˝ Nam ß’, Hoµn Ki’m, HN. ßT: 043 734 5947, g∆p chfi H∂i.

Chÿ vÌi ch≠a Æ«y 27.000 ÆÂng cho mÁi qu˝, bπn sœ c„ trong tay 3 sË V®n h„a qu©n s˘ vÌi nh˜ng th´ng tin, h◊nh ∂nh h†p d…n.

V®n h„a qu©n s˘ ph∏t hµnh tr™n Toµn quËc vµo Æ«u mÁi th∏ng.

V®n h„a qu©n s˘ lu´n ÆÂng hµnh vÌi bπn Ɖc.

NHÄ XUƒT BÅN QU¢N ßóI NH¢N D¢N

BÈ s∏ch

k˚ ni÷m 1.000 n®m Th®ng Long - Hµ NÈi t™n s∏ch

T∏c gi∂

H·i Æ∏p v“ c∏c lµng ngh“ truy“n thËng Hµ NÈi

Nhi“u t∏c gi∂

Hµ NÈi cÚ

Do∑n K’ Thi÷n

Th®ng Long Hµ NÈi vŒ Æãp x≠a vµ nay

Ng´ V®n PhÛ

H·i Æ∏p v“ »m th˘c, trang phÙc Hµ NÈi x≠a vµ nay

Tr«n Thfi Hµ

C»m nang du lfich Hµ NÈi

Qu∂ng V®n

Hµ NÈi nh˜ng t◊nh y™u kh´ng k˚ ni÷m

Nhi“u t∏c gi∂

PhË ph≠Íng Hµ NÈi x≠a

Hoµng ßπo ThÛy

CÊ t›ch vµ thæng c∂nh Hµ NÈi

Do∑n K’ Thi÷n

H·i Æ∏p v“ nh˜ng Æ≠Íng phË Hµ NÈi

ßµo Thfi Luy’n

H·i Æ∏p v“ s´ng, hÂ, Æ“n, chÔa Hµ NÈi

Nhi“u t∏c gi∂

Danh nh©n Hµ NÈi

Tr«n QuËc V≠Óng

H·i Æ∏p v“ 5 cˆa ´ Hµ NÈi

ßµo Thfi Luy’n, Hoµng Anh

H·i Æ∏p v“ danh thæng Î Hµ NÈi

Nhi“u t∏c gi∂

Th®ng Long ß´ng ß´ Hµ NÈi

Hoµng ßπo ThÛy

H·i Æ∏p v“ 36 phË cÊ Hµ NÈi

Hoµng H∂i, Hoµng Anh

H·i Æ∏p v“ nh˜ng trÀn Æ∏nh lÌn Î Th®ng Long Hµ NÈi

ß∆ng Vi÷t ThÒy, ß∆ng Thµnh Trung

K˝ s˘ Æfia ch› Hµ NÈi

Giang Qu©n

Hµo kh› Th®ng Long - Hµ NÈi thÍi Æπi HÂ Ch› Minh

Nhi“u t∏c gi∂

H·i Æ∏p v“ 82 bia ti’n s‹ V®n Mi’u QuËc Tˆ Gi∏m Hµ NÈi

L™ Th∏i DÚng

Nät v®n h„a thanh lfich cÒa ng≠Íi Hµ NÈi

Hoµng ßπo ThÛy

9 danh nh©n thµnh Th®ng Long (1010-1789)

Nhi“u t∏c gi∂

L‘ hÈi h◊nh th∏i v®n h„a d©n gian Hµ NÈi

Nguy‘n Vinh PhÛc (chÒ bi™n), Trfinh Minh Tu†n

Nh˜ng c´ng chÛa kinh thµnh Th®ng Long

Nhi“u t∏c gi∂

Th®ng Long tı th’ k˚ 17 Æ’n th’ k˚ 19 qua t≠ li÷u ng≠Íi n≠Ìc ngoµi

Nhi“u t∏c gi∂

V®n h„a Hµ NÈi t◊m tfli vµ suy ng…m

Tr«n QuËc V≠Óng

Hµ NÈi ca dao ngπn ng˜

Giang Qu©n (s≠u t«m vµ bi™n soπn)

Th®ng Long Hµ NÈi nh˜ng ∏ng thi™n cÊ hÔng v®n

Nhi“u t∏c gi∂

H÷ gi∏ trfi v®n h„a Th®ng Long Hµ NÈi trong lfich sˆ gi˜ n≠Ìc cÒa d©n tÈc

PGS.TS Nguy‘n V®n Tµi, PGS.TS V®n ߯c Thanh

V®n h„a gia Æ◊nh ng≠Íi Hµ NÈi

Giang Qu©n

H·i Æ∏p v“ di t›ch lfich sˆ Hµ NÈi

Nhi“u t∏c gi∂ SË 55  03.2010  47

QUˇC T⁄

HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN

DIŸN ßÄN X¢Y D#NG

lflng tin trong khu v˘c

T

r≠Ìc y™u c«u t®ng c≠Íng hÈi nhÀp s©u rÈng cÒa Hi÷p hÈi c∏c quËc gia ß´ng Nam É (ASEAN) nhªm ÆËi ph„ vÌi nh˜ng th∏ch th¯c trong khu v˘c vµ tr™n toµn th’ giÌi, HÈi nghfi Th≠Óng Æÿnh ASEAN l«n th¯ 9 di‘n ra vµo th∏ng 10-2003 Æ∑ th´ng qua {Tuy™n bË Hoµ hÓp ASEAN II} (g‰i tæt lµ {Tuy™n bË Bali II}), Æ≠a ra mÙc ti™u Æ’n n®m 2020 x©y d˘ng CÈng ÆÂng ASEAN d˘a tr™n 3 trÙ cÈt ch›nh, trong Æ„ c„ trÙ cÈt CÈng ÆÂng Ch›nh trfi - An ninh ASEAN (ASC), mµ cËt l‚i cÒa n„ lµ hÓp t∏c v“ quËc phflng.

Do Æ„, vi÷c tÊ ch¯c vµ thi’t lÀp c¨ ch’ HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN Æ≠Óc Æ∆t ra nh≠ mÈt y™u c«u b¯c thi’t vµ Æ≠Óc t†t c∂ c∏c quËc gia thµnh vi™n ASEAN quan t©m. H«u h’t c∏c n≠Ìc ASEAN Æ“u cho rªng, khi th∂o luÀn nÈi dung kinh t’ vµ ch›nh trfi mµ kh´ng Æ“ cÀp Æ’n v†n Æ“ quËc phflng an ninh th◊ ch≠a th” n„i Æ’n thÛc Æ»y hÈi nhÀp s©u rÈng trong ASEAN. Sau g«n mÈt n®m chu»n bfi, HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng ASEAN l«n th¯ nh†t (ADMM-1) Æ∑ Æ≠Óc tÊ ch¯c tπi Kuala L®m-p¨ (Ma-lai-xi-a) trong c∏c ngµy 8, 9-5-2006. Tπi HÈi nghfi, c∏c BÈ tr≠Îng QuËc phflng Æ∑ trao ÆÊi quan Æi”m v“ mÈt sË v†n Æ“ an ninh quËc t’ vµ khu v˘c; th∂o luÀn vµ th´ng qua tµi li÷u kh∏i ni÷m v“ {TÊ ch¯c HÈi nghfi BÈ tr≠Îng

48  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

Nguy‘n ß®ng Song QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN}. Theo Æ„, mÙc ti™u cÒa ADMM lµ: HÈi nghfi Æ∑ k› Tuy™n bË chung ADMM-1, thËng nh†t t†t c∂ c∏c n≠Ìc thµnh vi™n ASEAN sœ lu©n phi™n lµm ChÒ tfich vµ Æ®ng cai tÊ ch¯c hÈi nghfi ADMM th≠Íng ni™n.

HÈi nghfi ADMM-2 tÊ ch¯c tπi Xinhga-po th∏ng 11-2007, Æ∑ th´ng qua Nghfi Æfinh th≠ v“ HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng ASEAN; Ch≠¨ng tr◊nh hoπt ÆÈng 3 n®m cÒa ADMM; Æ∆c bi÷t, tµi li÷u kh∏i ni÷m v“ {Thµnh lÀp HÈi nghfi ADMM cÈng (ADMM+)}, nÈi dung chÒ y’u lµ vi÷c mÍi c∏c n≠Ìc ngoµi ASEAN tham gia ADMM. Ti’p, HÈi nghfi ADMM-3 (th∏ng 2-2009, Th∏i Lan) th´ng qua c∏c Tµi li÷u kh∏i ni÷m v“: {Sˆ dÙng nguÂn l˘c qu©n s˘ ASEAN vµo vi÷c c¯u trÓ th∂m h‰a thi™n tai}; {HÓp t∏c gi˜a c∏c c¨ sÎ quËc phflng ASEAN vÌi c∏c tÊ ch¯c d©n s˘ trong gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ an ninh phi truy“n thËng}; vµ {Nguy™n tæc gia nhÀp ADMM CÈng}.

Tπi HÈi nghfi ADMM-3, Vi÷t Nam Æ∑ ch›nh th¯c nhÀn Æ®ng cai vµ tÊ ch¯c ADMM-4 khi Vi÷t Nam Æ∂m nhÀn vai trfl ChÒ tfich ASEAN vµo n®m 2010.

Tr™n c≠¨ng vfi nµy, n®m 2010 BÈ QuËc phflng Vi÷t Nam sœ ph∂i chÒ tr◊ vµ phËi hÓp tÊ ch¯c c∏c hÈi nghfi ch›nh: HÈi nghfi ADMM-4; HÈi nghfi kh´ng ch›nh th¯c T≠ l÷nh L˘c l≠Óng QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN l«n th¯ 7 (ACDFIM-7); ßËi thoπi cÒa c∏c quan ch¯c quËc phflng ARF (cfln g‰i lµ DoD), bao gÂm: 2 cuÈc h‰p

Nh„m hÁ trÓ gi˜a k◊ ARF v“ x©y d˘ng lflng tin vµ ngoπi giao phflng ngıa (ISGCBMs/PD), 2 cuÈc h‰p Quan ch¯c cao c†p ARF (ARF-SOM) vµ HÈi nghfi Ch›nh s∏ch an ninh khu v˘c ARF (ASPC) c†p Th¯ tr≠Îng QuËc phflng. ß∆c bi÷t, n’u HÈi nghfi ADMM-4 (d˘ ki’n tÊ ch¯c vµo th∏ng 5-2010) x∏c Æfinh Æ≠Óc c¨ c†u (sË l≠Óng n≠Ìc) vµ thµnh ph«n c∏c quËc gia ngoµi ASEAN tham gia ADMM th◊ HÈi nghfi ADMM+ Æ«u ti™n cÚng sœ Æ≠Óc tÊ ch¯c tπi Vi÷t Nam, vµo th∏ng 10-2010.

HÈi nghfi BÈ tr≠Îng QuËc phflng c∏c n≠Ìc ASEAN lµ di‘n Ƶn c†p cao nh†t dµnh cho c∏c nhµ l∑nh Æπo quËc phflng c∏c n≠Ìc thµnh vi™n ASEAN trao ÆÊi vµ hÓp t∏c trong l‹nh v˘c quËc phflng an ninh cÒa khu v˘c vµ cÒa tıng n≠Ìc thµnh vi™n; lµ c¨ ch’ tham v†n vµ hÓp t∏c v“ quËc phflng - an ninh cao nh†t Î c†p BÈ tr≠Îng ASEAN. ß’n nay, ADMM Æ∑ khºng Æfinh Æ≠Óc vai trfl trong c¨ c†u chung cÒa ASEAN. ß©y lµ b≠Ìc ph∏t tri”n s©u rÈng cÒa ASEAN trong bËi c∂nh ASEAN Æang ti’n tÌi x©y d˘ng mÈt CÈng ÆÂng ASEAN trong Æ„ CÈng ÆÂng Ch›nh trfi - An ninh lµ trÙ cÈt c¨ b∂n. ß∂m nhi÷m thµnh c´ng vai trfl ChÒ tfich lu©n phi™n ASEAN vµ n≠Ìc chÒ nhµ HÈi nghfi ADMM-4, Vi÷t Nam c„ c¨ hÈi n©ng cao vfi th’ quËc t’, g„p ph«n quan tr‰ng cÒng cË, thÛc Æ»y hoµ b◊nh, Ên Æfinh, hÓp t∏c vµ ph∏t tri”n trong khu v˘c. 

NGA V√N LÄ c≠Íng quËc hµng kh´ng qu©n s˘ HÄNG ß¡U TH⁄ GIõI

H≠¨ng Ly

M

Ôa xu©n n®m 2010 mÈt tin tËt lµnh Æ’n vÌi n≠Ìc Nga: ngµy 29-1-2010, m∏y bay chi’n Ɔu th’ h÷ th¯ 5 cÒa Nga mang m∑ sË T-50 l«n Æ«u ti™n c†t c∏nh tr™n b«u trÍi s©n bay tÊ hÓp c´ng nghi÷p hµng kh´ng C´m-x´-m´n-xc¨-na-a-mua Î vÔng Vi‘n ß´ng vµ hoµn thµnh xu†t sæc chuy’n bay thˆ nghi÷m trong vflng g«n mÈt giÍ. Theo ng≠Íi ph∏t ng´n TÀp Æoµn c´ng nghi÷p hµng kh´ng Xu-kh´i cÒa Nga, chi’c m∏y bay thˆ nghi÷m Æ∑ th˘c hi÷n thµnh c´ng mÈt mµn tr◊nh di‘n kh∏ hoµn h∂o, Æ∏p ¯ng k˙ v‰ng cÒa c∏c c´ng tr◊nh s≠ Nga trong l«n c†t c∏nh Æ«u ti™n. ß©y lµ th’ h÷ m∏y bay hoµn toµn mÌi Æ≠Óc c∏c c´ng tr◊nh s≠ Nga thi’t k’ ch’ tπo thµnh c´ng k” tı khi Li™n X´ tan r∑, Æ∆c bi÷t h¨n, n„ Æ≠Óc ch’ tπo theo c´ng ngh÷ {tµng h◊nh}, kh∏c xa vÌi c´ng ngh÷ {tµng h◊nh} mµ M¸ sˆ dÙng Æ” ch’ tπo c∏c m∏y bay chi’n Ɔu F-117 ho∆c B-1 vµ B-2.

SË 55  03.2010  49

QUˇC T⁄

D˘ ∏n m∏y bay chi’n Ɔu th’ h÷ th¯ 5 cÒa Nga mang t™n T-50 Æ≠Óc giao cho TÀp Æoµn c´ng nghi÷p hµng kh´ng Xukh´i th˘c hi÷n, nhªm cho ra ÆÍi mÈt th’ h÷ m∏y bay chi’n Ɔu c„ th” cπnh tranh ngang ngˆa vÌi m∏y bay cÔng loπi thuÈc th’ h÷ th¯ 5 cÒa M¸ nh≠ F-22 Raptor. Trong khi m∏y bay F-22 cÒa M¸ vıa Æ≠a vµo trang bfi Æ∑ bÈc lÈ r†t nhi“u khi’m khuy’t vµ Æ∑ bfi tÊng thËng M¸ Ba-ræc §-ba-ma Æ“ nghfi QuËc hÈi M¸ quy’t Æfinh tπm dıng s∂n xu†t th◊ cuÈc thˆ nghi÷m thµnh c´ng m∏y bay th’ h÷ th¯ 5 T-50 cÒa Nga giËng nh≠ mÈt {cÛ sät Æ∏nh gi˜a trÍi quang m©y tπnh} ÆËi vÌi giÌi qu©n s˘ M¸ vµ ch¯ng t· Nga v…n lµ c≠Íng quËc hµng Æ«u th’ giÌi v“ c´ng ngh÷ qu©n s˘, thÀm ch› c„ th” {v≠Ót m∆t} M¸.

Th¯ tr≠Îng BÈ QuËc phflng Nga VlaÆi-mia P´-p´p-kin ti’t lÈ, m∏y bay T-50 cÒa Nga sœ Æ≠Óc trang bfi cho Kh´ng qu©n Nga vµo n®m 2015 Æ” thay th’ c∏c m∏y bay chi’n Ɔu MiG-29 {Fulcrum} vµ Su-27 {Flanker}, mÈt thÍi g©y sˆng sËt ÆËi vÌi kh∏ch th®m quan vµ c∏c chuy™n gia qu©n s˘ th’ giÌi tπi c∏c hÈi chÓ tri”n l∑m hµng kh´ng quËc t’ bÎi kh∂ n®ng c¨ ÆÈng vµ nhµo lÈn tr™n kh´ng. Theo giÌi qu©n s˘, m∏y bay T-50 cÒa Nga Æ≠Óc 50  tπp ch› V®n H„a Qu©n S˘

giÌi qu©n s˘ Æ∏nh gi∏ lµ ÆËi thÒ Æ∏ng gÍm cÒa hai loπi m∏y bay th’ h÷ th¯ 5 duy nh†t hi÷n c„ tr™n th’ giÌi lµ F-22 vµ F-35 {Lightning} Æ“u do M¸ ch’ tπo. ß∆c Æi”m nÊi trÈi v“ c´ng ngh÷ m∏y bay th’ h÷ th¯ 5 cÒa Nga lµ, ngoµi c´ng ngh÷ {tµng h◊nh} ÆÈc Æ∏o n„ cfln Æ≠Óc Æi“u khi”n bªng {bÈ n∑o nh©n tπo} vµ Æ≠Óc læp c∏c loπi vÚ kh› th´ng minh nh≠ t™n lˆa kh´ng ÆËi kh´ng, t™n lˆa kh´ng ÆËi Ɔt, t™n lˆa kh´ng ÆËi hπm vµ ph∏o bæn c˘c nhanh cÏ nflng 30mm.

Tr™n th˘c t’, cuÈc chπy Æua ph∏t tri”n m∏y bay chi’n Ɔu th’ h÷ th¯ 5 Æ≠Óc bæt Æ«u tı thÀp ni™n 90 cÒa th’ k˚ XX vÌi m…u m∏y bay chi’n Ɔu Æ«u ti™n F-22 cÒa M¸ Æ≠Óc Æ≠a ra thˆ nghi÷m. Chÿ sau Æ„ ›t l©u, Nga cÚng cho c†t c∏nh chi’c m∏y bay hi÷n Æπi Su-47. Tı Æ„, c∏c ch≠¨ng tr◊nh ch’ tπo mÌi hay c∂i ti’n, n©ng c†p m∏y bay theo ti™u chu»n c´ng ngh÷ cÒa m∏y bay th’ h÷ th¯ 5 li™n tÙc Æ≠Óc tri”n khai, g©y Æ≠Óc s˘ chÛ ˝ Æ∆c bi÷t cÒa kh´ng qu©n c∏c n≠Ìc. G«n Æ©y, c∏c n≠Ìc Nga, M¸ vµ mÈt sË n≠Ìc ch©u ¢u Æ∑ c´ng bË nh˜ng ch≠¨ng tr◊nh nghi™n c¯u ph∏t tri”n m∏y bay hi÷n Æπi, mang Æ«y ÆÒ t›nh n®ng cÒa m∏y bay chi’n Ɔu th’ h÷ th¯ 5. ßi”n h◊nh lµ ch≠¨ng tr◊nh ph∏t tri”n h÷ thËng m∏y bay chi’n Ɔu ti™n

ti’n (JSF) vÌi c∏c m…u F-35, F-35A vµ Æ∆c bi÷t lµ F-22 cÒa M¸. Nga Æ≠a ra ch≠¨ng tr◊nh m∏y bay chi’n Ɔu ti™n ti’n MFI vÌi m∏y bay MiG-35, Su-37, Su-39, Su-41 vµ phi™n b∂n mÌi Su-47 Berkut; cfln c∏c c∏c n≠Ìc ch©u ¢u Æ≠a ra c∏c m…u m∏y bay Rafale-M, Mirage-2000-5 (Ph∏p); Eurofighter (Li™n doanh ch©u ¢u). MÁi loπi m∏y bay chi’n Ɔu th’ h÷ th¯ 5 Æ“u c„ nh˜ng ≠u Æi”m v“ t›nh n®ng k¸ thuÀt, chi’n thuÀt vµ hi÷u su†t chi’n Ɔu so vÌi th’ h÷ tr≠Ìc. Nh≠ng t†t th∂y, kh´ng quËc gia nµo v≠Ót qua Æ≠Óc Nga, n¨i tıng khai sinh c∏c loπi m∏y bay chi’n Ɔu huy“n thoπi Æ≠Óc thˆ nghi÷m trong th˘c t’ chi’n Ɔu, trong Æ„ Æ∏ng ghi nhÀn nh†t lµ m∏y bay MiG-21 tıng Æ≠Óc Æ≠a vµo trang bfi trong Kh´ng qu©n Vi÷t Nam vµ bæn tan x∏c ph∏o Ƶi bay B-52 cÒa M¸ trong chi’n dfich {ßi÷n Bi™n PhÒ tr™n kh´ng} Î Hµ NÈi n®m 1972. ß≠Óc bi’t, ƒn ßÈ, Trung QuËc vµ mÈt sË n≠Ìc kh∏c Æ∑ c„ k’ hoπch phËi hÓp vÌi Nga cÔng ch’ tπo m∏y bay chi’n Ɔu th’ h÷ th¯ 5 Æ” Æ≠a vµo trang bfi cho qu©n ÆÈi cÒa h‰. 

{BOM ߤNG TêNH}

vÚ kh› qu∏i dfi cÒa qu©n ÆÈi M¸

T

r≠Ìc Æ©y, qu©n ÆÈi M¸ Æ∑ tıng näm bom nguy™n tˆ xuËng Hi-r´-si-ma, Na-ga-sa-ki (NhÀt B∂n) vµ r∂i ch†t ÆÈc da cam Æi-´-xin Î Vi÷t Nam, Æ” lπi nh˜ng hÀu h‰a kh´n l≠Íng.

C∏c nguÂn tin cho bi’t hi÷n nay h‰ v…n ti’p tÙc vi÷c ch’ tπo ra nh˜ng loπi vÚ kh› mÌi.

Theo {The Sunshine Project}, mÈt tÊ ch¯c ÆÈc lÀp sˆ dÙng quy“n t˘ do ng´n luÀn Æ∑ tıng ti’p cÀn Æ≠Óc vÌi c∏c nguÂn t≠ li÷u l≠u tr˜ b› mÀt cÒa L«u N®m G„c th◊ l©u nay, L«u N®m G„c Æ∑ Æ«u t≠ kh´ng ›t ti“n cÒa Æ” ch’ tπo mÈt th¯ vÚ kh› ho∏ h‰c mµ khi sˆ dÙng tr™n chi’n tr≠Íng sœ khi’n binh s‹ cÒa ÆËi ph≠¨ng nhi‘m mÈt c®n b÷nh Æ∆c bi÷t, g‰i lµ {cuËn hÛt t◊nh dÙc ÆÂng t›nh}, kh´ng kh∏c g◊ nh˜ng ng≠Íi ÆÂng t›nh luy’n ∏i. C´ng vi÷c ch’ tπo {bom ÆÂng t›nh} Æ∑ ngËn h’t kho∂n chi ph› 7,5 tri÷u USD. Theo tin cÒa h∑ng truy“n h◊nh M¸ {Fox News}, Æπi di÷n cÒa L«u N®m G„c Æ∑ thıa nhÀn rªng, Æ“ ∏n nghi™n c¯u ch’ tπo {bom ÆÂng t›nh} Æ≠Óc Æ“ xu†t c∏ch Æ©y 13 n®m nh≠ng Æ∑ bfi bÈ chÿ huy kh´ng qu©n M¸ tı chËi. Theo c∏c v®n ki÷n vıa Æ≠Óc ti’t lÈ, phflng th› nghi÷m cÒa kh´ng qu©n M¸ Î ß©y-t¨n, bang §-hai-´, Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ ch’ tπo mÈt loπi vÚ kh› ho∏ h‰c {kh´ng g©y nguy hi”m ÆËi vÌi con ng≠Íi}. Hi÷u ¯ng duy nh†t cÒa loπi bom nµy lµ k›ch th›ch nhu c«u ham muËn t◊nh dÙc mÈt c∏ch th∏i qu∏, khi’n cho c∏c binh s‹ cÒa ÆËi ph≠¨ng kh´ng muËn lµm b†t k˙ c´ng vi÷c g◊, ngoµi chuy÷n lµm c∏ch nµo Æ”

Minh HoÄng tho∂ m∑n nhu c«u nhÙc dÙc cÒa c¨ th”.

C∏i g‰i lµ {ho„cm´n ham muËn kho∏i c∂m} vËn c„ trong c¨ th” ng≠Íi Æ≠Óc tinh ch’ vµ Æ≠Óc nhÀn dπng trong phflng th› nghi÷m {The US Air Force Wright Laboratory} cÒa kh´ng qu©n M¸. D˘a tr™n c¨ sÎ ch†t nµy, c∏c chuy™n gia qu©n s˘ M¸ ch’ tπo ra ch†t ho∏ h‰c mµ khi h›t thÎ vµo phÊi ho∆c th†m vµo da ng≠Íi sœ g©y n™n ham muËn t◊nh dÙc th∏i qu∏. L«u N®m G„c mÈt m˘c kh®ng kh®ng cho rªng, Æ“ ∏n {bom ÆÂng t›nh} lµ chuy÷n Æ∑ rÂi cÒa qu∏ kh¯ xa x®m, nh≠ng ´ng –t-uËt Ha-m´n, chuy™n gia cÒa tÊ ch¯c {The Sunshine Project}, th◊ cho rªng BÈ QuËc phflng M¸ Æ∑ quan t©m tÌi loπi {bom t◊nh dÙc} nµy nhi“u h¨n m¯c ÆÈ mµ h‰ ti’t lÈ tr≠Ìc d≠ luÀn.

C∏c phflng th› nghi÷m cÒa kh´ng qu©n M¸ Î ß©y-t¨n cfln Æ≠Óc {qu∂ng c∏o} lµ Æ∑ tπo ra loπi vÚ kh› ho∏ h‰c mang t™n {Sting Me/Attack Me} (h∑y cæn xä vµ t†n c´ng) nhªm lµm cho c∏c loπi c´n trÔng, ÆÈng vÀt g∆m nh†m r¨i vµo trπng th∏i Æi™n loπn, chÿ muËn lao vµo cæn xä c∏c binh s‹ cÒa ÆËi ph≠¨ng; thÀm ch› cfln ch’ tπo loπi vÚ kh› ho∏ h‰c c„ t∏c dÙng buÈc c¨ th” ng≠Íi tπo ra mÔi h´i thËi kh„ chfiu trong mÈt thÍi gian dµi lµm binh s‹ ÆËi ph≠¨ng kh„ c„ th” c∂i trang thµnh d©n th≠Íng Æ” l»n trËn. Cho dÔ nh˜ng tin t¯c v“ c∏c loπi vÚ kh› qu∏i dfi kia cÒa qu©n ÆÈi M¸ lµ thÀt hay chÿ Æ” {hÔ d‰a}, nh≠ng n„ cÚng lµm cho loµi ng≠Íi c∂nh gi∏c h¨n vµ lµm cho h◊nh ∂nh qu©n ÆÈi M¸ th™m mäo m„. 

SË 55  03.2010  51

Nhµ XU†t B∂n QU©n ßói Nh©n D©n 23 L˝ Nam ß’ - Q.Hoµn Ki’m - Hµ NÈi. Tel (04) 38455766 Fax (04) 37471106 Email nxbqdnd@nxbqdnd.com.vn Website nxbqdnd.com.vn

BÈs∏chk±ni÷m1.000n®m

Th®ng Long - Hµ NÈi

Nhµ S∏ch Th®ng Long - C´ng ty Minh Thµnh ph∏t hµnh tr™n toµn quËc tı th∏ng 3 n®m 2010 2 Bis Nguy‘n Thfi Minh Khai - Q.1 - TP.HCM Tel (84-8) 39102062/63 Fax (84-8) 39102063 Email nsthanglong@hcm.fpt.vn Website www.thanglong.com.vn