Weidevogels LNV en provincie moeten helpend sturen! Jaap Graveland Ze zijn nog niet eens terug en zijn alweer volop in het nieuws: de weidevogels. Aanleiding is deze keer een kritisch rapport van de Algemene Rekenkamer (Zie onder Bronnen: (1). Op de voorkant: ‘Waar is de grutto? Aanpak bescherming werkt niet’. LNV en een aantal collectieven zijn boos. De reactie van de collectieven is begrijpelijk, maar de reactie van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) en van onze provincie die in soortgelijke bewoordingen reageerde, deugt niet. Wat is er aan de hand? D
H
oe het ook alweer zit De weidevogels gaan al decennia achteruit, een aantal soorten is vrijwel verdwenen, zoals de kemphaan. De leeuwerikenstand nam af met 95%. In 2015 kwam nieuw beleid: het stelsel voor Agrarisch Natuuren Landschapsbeheer (ANLb). Uitvoering werd in de handen gelegd van de boeren zelf, in agrarische collectieven, subsidies werden meer doelgericht ingezet (natuurbeschermers zijn daar meer dan tien jaar over bezig geweest, het werd een keer tijd) en meer geconcentreerd in kansrijke gebieden. Een goede ontwikkeling! Het Agrarisch Collectief Krimpenerwaard werkt er hard aan. Steeds meer boeren en dus hectares doen mee.
E
valuatie door de Rekenkamer (RK) De RK constateert vier dingen: 1) er gaat sinds 2015 veel meer geld naar de weidevogels, maar de aantallen blijven dalen dus het beleid is niet effectief, 2) het beheer vindt slechts plaats in 15% van de kansrijke gebieden, 3) de meest effectieve maatregelen worden relatief weinig uitgevoerd, 4) de minister weet niet waar het geld naar toe gaat. Feitelijk zegt de RK: het beleid is (nog steeds) niet goed, en LNV doet daar veel te weinig aan. Overigens constateerde Wageningen University Research (WUR) een jaar eerder ook al dat het ANLb in huidige vorm te kort schiet: op basis van onderzoek dat notabene door LNV zelf was opgedragen, zie bron (2). Quote:“Het ANLb kan de afname niet stoppen”. Kortom, LNV wist al een jaar dat er een forse verbetering nodig is. De vier conclusies van de RK werden fel betwist door Mark Kuiper, coördinator van zeer succesvol agrarisch natuurbeheer in NoordHolland zuid. Het NRC plaatste zijn boze ingezonden brief, bron (3). Een week later schreef de RK dáár weer een reactie op, bron (4).
de uitvoering zegt te willen bereiken, en of dat lukt. De afname van de weidevogels gaat de laatste jaren wat minder snel, maar het is onduidelijk in hoeverre dat aan het ANLb is toe te schrijven. Er zijn her en der zeker successen, maar het betreft een kleine minderheid van de gebieden. Daar komt bij: in veel gebieden zíjn vrijwel geen weidevogels meer dus de aantallen kúnnen daar niet meer dalen. Dat op zichzelf leidt al tot een minder snelle afname. Het zou veel nuttiger zijn als Boerennatuur de evaluatie juist aangrijpt om LNV en provincies aan te sporen om Boerennatuur en de collectieven beter te helpen. Want het is al jaren duidelijk dat het ANLb in zijn huidige uitvoering tekort schiet: belemmerende regels, vaak te lage vergoedingen en te weinig zwaar beheer, met name peilverhoging en ontwikkelen van kruidenrijk grasland. (2) Agrarisch natuurbeheer (AN) in slechts 15% van de kansrijke gebieden Kansrijk betekent hier: gebieden met schijnbaar goede omstandigheden voor weidevogels. De RK lijkt hier te redeneren: als het ANLb in veel meer kansrijke gebieden zou worden ingezet, dan zou het meer succesvol zijn. Maar dat klopt niet, het geld zou te veel worden verdund, waardoor het ANLb nóg minder succesvol zou zijn. Het geld wordt nu ingezet in 15% van de kansrijke gebieden waar nog redelijk wat weidevogels zitten. Dus BN heeft gewoon gelijk in haar kritiek.
L
aten we de kritiekpunten van de Rekenkamer langslopen. (1) Beleid niet effectief genoeg De RK evalueert landelijk beleid. Het staat niet als zodanig in het rapport maar Nederland is verplicht op basis van de Vogelrichtlijn (1979) de weidevogelstand te herstellen. Helaas is niet afgesproken wanneer dat moet zijn gerealiseerd (dat merkt ook de RK droogjes op; papier is geduldig). Maar het beleid is al decennia lang duidelijk niet effectief. Vogelbescherming had daarom een ingebrekestellingsprocedure bij de Europese commissie gestart. Ze schortte die op met de komst van het nieuwe ANLb in 2015, omdat LNV beterschap beloofde. Maar na publicatie van het WUR-rapport heeft Vogelbescherming de procedure weer in gang gezet. Mark Kuiper en met hem Boerennatuur Nederland (BN, de koepelorganisatie van de agrarische collectieven, die veel goed werk doet) zijn hier verontwaardigd over: de RK gaat helemaal niet in op de inzet en resultaten van de collectieven, de RK noemt niet dat afname nu minder snel gaat en het leidt tot boosheid en verlies aan vertrouwen bij de deelnemende boeren. Die reactie begrijp ik wel maar de RK kijkt heel simpel naar wat LNV (en provincies, die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering) met
38
WAARDVOGEL | FEBRUARI 2022
Wakende tureluur. Dit beeld mag geen zeldzaamheid worden! Foto: Peter Stam
