Νέος Εξάντας - Ιούνιος 2018

Σέβου Ἅλα

ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΑΡΧΙΠΛΟΙΑΡΧΩΝ | ΤΕΥΧΟΣ 60 | ιουνιοσ 2018

ΜΕ

Ο

ΡΙ

ΟΣ • ΥΛ

ΤΕ

Ν ΩΝ Λ ΟΓ

Ο

ΛΗ

ΤΑ Λ ΛΙΟ

Γ • ΓΡΗ

• ΕΝ ΩΣ Η Ε Λ

ΙΣΤΕΙ Ο Ν ΧΝΩ Ν •

ΑΡ

ΟΣ

ΞΕΝΟ

ΠΟ

Oil Marketing Trading International M A R I N E

F U E L S

ATHENS OFFICE

DUBAI OFFICE

SINGAPORE OFFICE

12 Kithiron str. 174 55 Alimos Athens Greece T: +30 210 96 09 860 F: +30 210 96 09 861 E-mail: bunkers@oil-marketing.com

Office 2001, Saba Tower 1, Jumeirah Lakes Towers, Dubai, United Arab Emirates T: +971 44350500 F: +971 44350505 E-mail: bunkers@oil-marketing.com

Oil Marketing & Trading International Pte. Ltd. 8 Eu Tong Sen Street, #18-83 The Central, Singapore 059818 T: +65 6222 4028 F: +65 6222 4027 Email: singapore@oil-marketing.com

www.oil-marketing.com

70 Χρόνια Προσφοράς στην Υπηρεσία της Ελληνικής Ναυτιλίας

Ευχαριστούμε τους Έλληνες εφοπλιστές για την προτίμηση στη σημαία της Λιβερίας που αποδεικνύει ότι το Νηολόγιο που δημιουργήθηκε και υιοθετήθηκε από τους Έλληνες εφοπλιστές το 1948 εξακολουθεί τους ισχυρούς δεσμούς του και την προσφορά των υπηρεσιών του στην Ελληνική ναυτιλία 70 χρόνια από την ίδρυση του. Η σχέση αυτή έχει γίνει δυναμικότερη και στενότερη με το πέρασμα του χρόνου ακόμη και στη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης των τελευταίων χρόνων, θεμελιωμένη σε σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης, στήριξης και αλληλεγγύης. Σήμερα, το Νηολόγιο της Λιβερίας αποτελεί μιά παγκόσμια δύναμη στη ναυτιλία αντιπροσωπεύοντας 12% της ολικής χωρητικότητας του παγκόσμιου στόλου (gtons) με 4,200 πλοία όλων των τύπων. Οι Έλληνες εφοπλιστές μας έχουν τιμήσει με 1090 από τα πλοία τους, καθιστώντας μας πρώτη σημαία στις επιλογές τους. Τα γραφεία μας στον Πειραιά, στο κέντρο του λιμανιού, Ευπλοίας 2, παρέχουν όλες τις υπηρεσίες που απαιτούνται στην σημερινή απαιτητική ναυτιλιακή αγορά υπηρετώντας με αφοσίωση, υπευθυνότητα, συνέπεια, και επαγγελματισμό τις ανάγκες της Ελληνικής ναυτιλίας. «Η προσπάθεια μου είχε στόχο τότε

το 2004 να προσφέρει όλες τις υπηρεσίες μας στους Έλληνες εφοπλιστές από τον Πειραιά υπεύθυνα και αξιόπιστα ώστε να τύχουμε της εμπιστοσύνης τους. Σήμερα τους ευχαριστούμε για την προτίμηση τους στη σημαία της Λιβερίας που αποδεικνύει ότι το Νηολόγιο που δημιουργήθηκε και υιοθετήθηκε από τους Έλληνες εφοπλιστές το 1948 εξακολουθεί τους ισχυρούς δεσμούς του και την προσφορά των υπηρεσιών του στην Ελληνική ναυτιλία. Η συνταγή της προσφοράς μας στην Ελληνική ναυτιλία είναι απλή και χαρακτηριστικά της είναι η συνέπεια, υπευθυνότητα, άμεση ανταπόκριση και ταχεία εξυπηρέτηση, οποιαδήποτε ημέρα και ώρα μιάς και η ναυτιλία δεν έχει ωράριο και εργάζεται σε εικοσιτετράωρη βάση. Δουλειά μας είναι να βρίσκουμε λύσεις, να στηρίζουμε το πλοίο και τον εφοπλιστή. Η πίστη μας στις δυνατότητες των Ελλήνων εφοπλιστών που ανεξαρτήτως συνθηκών ναυλαγοράς, όπως στη παρούσα δύσκολη φάση για πλοία υγρού φορτίου αλλά και στο παρελθόν για πλοία ξηρού φορτίου και εμπορευματοκιβωτίων, συνεχίζουν να επενδύουν και να συμβάλλουν στην Ελληνική οικονομία μας δημιουργεί πρόσθετη υποχρέωση στήριξης και αλληλεγγύης στους Έλληνες εφοπλιστές. Στο άκρως ανταγωνιστικό και απαιτητικό σημερινό ναυτιλιακό περιβάλλον, το να είσαι ένα μεγάλο νηολόγιο εξ απόψεως αριθμού πλοίων ή

O Μιχάλης Πανταζόπουλος, είναι Αντιπρόεδρος του Liberian International Ship & Corporate Registry (Νηολόγιο Λιβερίας) και Γενικός Διευθυντής του ελληνικού γραφείου του Νηολογίου.

υπηρεσιών είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Ένα άλλο εξ’ ίσου επιθυμητό είναι ο ηγετικός ρόλος που απαιτείται σε όλα τα μέτωπα που ενδέχεται να επηρεάσουν τις επιδόσεις, την ασφάλεια, τη φήμη σου, αλλά και την προστιθέμενη αξία που εισάγεις στο διεθνή ναυτιλιακό στίβο.» Γιορτάζοντας τα 70 χρόνια παρουσίας μας στη παγκοσμίως ανταγωνιστική ναυτιλία, όπου η επιβίωση είναι ένα σήμα τιμής που απονέμεται μόνο σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αυτήν για μακρύ χρονικό διάστημα λόγω των ποιοτικών υπηρεσιών που προσφέρουν, αισθανόμαστε υποχρέωση και ευθύνη αυτής της εμπιστοσύνης των Ελλήνων εφοπλιστών. Γι’ αυτό όχι μόνο η ειλικρινής ευγνωμοσύνη μας αλλά και η δέσμευσή μας στην ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα αποτελούν τα θεμέλια της αγαστής συνεργασίας μας.

1, Charilaou Trikoupi-185 36, Piraeus-Greece Tel.: +30 210 42 80 444, Fax: +30 210 42 80 443 E-mail: info@aegeancoatings.gr

Μην κοιτάς το µέλλον σου

Ταξίδεψε και κατάκτησέ το!

Σταδιοδρόµησε ταξιδεύοντας µε τους πρωτοπόρους της Ελληνικής Ναυτιλίας ως Αξιωµατικός του Εµπορικού Ναυτικού

51σύγχρονα φορτηγάπλοία Capes ταξιδεύουν την Ελληνική Σηµαία στις θάλασσες του κόσµου

AN A NG EL

MARITIME SERVICES INC.

Λεωφ. Συγγρού 354, Καλλιθέα, Αθήνα 176 74 τηλ. 210 94.67.200 E-mail mail@anangelmar.com

Νέος εξάντας Τεύχος 60 | Ιούνιος 2018 ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΣΧΗ ΜΑΣ Καρφίτσα πέτου, ολομέταξες γραβάτες και γυναικεία φουλάρια. Διατίθενται σε πολύ χαμηλή τιμή στα Μέλη και τους φίλους μας, για ιδία χρήση ή για να τα προσφέρουν σε τρίτους ως ένα εντυπωσιακό δώρο.

Ποσειδώνια 2018

Μεγαλύτερη Συμμετοχή από κάθε προηγούμενη χρονιά στα Ποσειδώνια 2018

ΤΕΤΡΑΜΗΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚΔΟΣΗ ΛΕΣΧΗΣ ΑΡΧΙΠΛΟΙΑΡΧΩΝ PORT CAPTAINS CLUB Φίλωνος 86, 3ος όροφος, 185 36 Πειραιάς Τηλ.: 210 42 94 236 / 237 Fax: 210 42 94 238 E-mail: portcaptainsclub@otenet.gr www.portcaptainsclub.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13

Οι δραστηριότητές μας ενημερώνει ο Πρόεδρος καπτα-Μαρίνος Τσάμης

14

Εκδηλώσεις της Λέσχης

25

Βραβεύσεις & Ανακηρύξεις στην Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά του Φρίξου Δήμου - Χαιρετισμός κας Ειρήνης Νταϊφά - Χαιρετισμός του Δρ. Δημητρίου Σφήκα

28

Άρθρα & Σχόλια του Φρίξου Δήμου

31

Ποσειδώνια 2018

38

Ανάβαση στο Κιλιμάντζαρο του Πλοιάρχου Βασίλη Γιαννουλάκη

42

ΥΠΑΤΙΑ. Η Αλεξανδρινή 370-415 μ.Χ. του Μάρκου Δ. Συνοδινού

44

Συναισθήματα Σκύλων του Τάσου Ρήγα

48

Ιστορικό του Μακεδονικού Αγώνα του Υποναυάρχου Λ.Σ. (ε.α) Βασ. Παπαγιάννη

45

Ιστορίες της Βαρδιόλας. Μαρντί Γκρα του Φρίξου Δήμου

53

Γενηθήτω φῶς! του Χαράλαμπου Π. Βαρυμπόπη

60

ΝΑΞΟΣ. Tο ιερό νησί του Απόλλωνα του Μαρίνου Τσάμη

57

Γενηθήτω φῶς! του Χαράλαμπου Π. Βαρυμπόπη

64

Περιμένοντας την Θύελλα της Ρίας Στρίγκου

66

Όρτσα

68

Το Γαλλικό Ναυτικό αντιδρά στη σημαία της Επαναστάσεως του Ηλία Μεταξά

74

ΠΛΑΤΩΝ. Ο θεϊκός. Μέρος Γ , της Άννας Βογιατζή

83

Το Grecanico ιδίωμα της Καλαβρίας ξεψύχησε της Βούλας Λαμπροπούλου

84

Η τύχη ή εσύ καθορίζεις τη ζωή σου; του Κώστα Τσάμη

Ραλλία Π. Δρακουλάκου Κάρπου 60, Αθήνα Τηλ. 210 9021907-Κιν. 694 5778709

90

A voyage in a hopper by Malcolm MacKenzie

93

Παιδιά της Φυλακής της Μάρως Δήμου

Παραγωγή εντύπου

94

Ιστορίες της Βαρδιόλας. Ναυτιλιακά Δικαστήρια του Φρίξου Δήμου

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ Μον. ΙΚΕ Βουλιαγμένης 52, 166 73 Βούλα Τηλ.: 210 89 48 640 E-mail: mx_ster@otenet.gr

96

Λυρικά ταξίδια της Χ. Ρίζου, του Σ. Ραδίτσα, της Μ. Δήμου, της Ζ. Γερονυμάκη, του Μ. Χαλκιά, του Χ. Χρήστου και Ειρήνης-Φάνιας Παπιδά

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟYΛΙΟ Μαρίνος Τσάμης Πρόεδρος Άγγελος Γαβιώτης Αντιπρόεδρος Διονύσιος Βουτσινάς Β΄ Αντιπρόεδρος Παναγιώτης Μηνόγιαννης Γεν. Γραμματέας Δημοσθένης Παπαδόπουλος Ταμίας Χρήστος Γερασίμου Κοσμήτωρ Σπύρος Ραδίτσας Μέλος Εκδότης-Διευθυντής κ. Λίνα Ποταμιάνου Κιν.: 693 7372665 Νομικοί Σύμβουλοι Μαρία Σωτηροπούλου Κολοκοτρώνη 153, Πειραιάς Τηλ.: 210 41 81 048 / 210 45 26 916 Ρέα Μητροπούλου Ακτή Μιαούλη 51, Πειραιάς Τηλ. 210 42 92 917 Κιν. 694 4915232

Οι απόψεις που εκφράζονται στα άρθρα του ΝΕΟΥ ΕΞΑΝΤΑ είναι προσωπικές των συγγραφέων και δεν ερμηνεύουν ούτε δεσμεύουν τη Λέσχη Αρχιπλοιάρχων

Share our Passion for Shipping

Capital Ship Management Corp. Ιάσωνος 3, Πειραιάς, 18537, Tηλ.: +30 210 4584900, Fax: +30 210 4285679 E-mail: capital@capitalship.gr, www.capitalship.gr

ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙ ΤΗΤΕΣ ΜΑΣ Ενημερώνει ο Πρόεδρος Κάπτα Μαρίνος Τσάμης

Σ

την περίοδο του πρώτου εξαμήνου του έτους η Λέσχη ευτύχησε να πραγματοποιήσει δύο αξιόλογες εκδηλώσεις, που και οι δύο στέφηκαν από επιτυχία. Η πρώτη ήταν η ετήσια χοροεσπερίδα στο Ναυτικό Όμιλο Ελλάδος. Η αθρόα προσέλευση μελών και φίλων, η άριστη εξυπηρέτηση των ανθρώπων του Ομίλου, ο πλούσιος μπουφές, το άφθονο κρασί και η πολύ καλή ορχήστρα του Γιώργου Μεταλλινού συνέβαλαν στην επιτυχία της βραδιάς. Θα πρέπει εδώ να αναφέρω και να ευχαριστήσω την Πειραϊκή σχολή χορού «Αμάλγαμα», γιατί για μια ακόμη χρονιά η πολύ ωραίες χορογραφίες της ομόρφυναν και έδωσαν ξεχωριστό τόνο στη βραδιά. Η δεύτερη εκδήλωση είναι η βράβευση και η απονομή τίτλων Επιτίμων Μελών της Λέσχης σε αξιόλογες προσωπικότητες της Ναυτιλίας και της Κοινωνίας. Για το μεγάλο κοινωνικό τους έργο βραβεύτηκαν η κ. Ειρήνη Νταϊφά και ο κ. Δημήτριος Σφήκας. Τίτλους Επιτίμων Μελών αποδόθηκαν στους: κ. Ειρήνη Νταϊφά, κ. Δημήτριο Σφήκα, κ. Βέρα Σφήκα, Αντιναύαρχο Π.Ν. (εα) Σταύρο Κούβαρη και στο Χειρουργό-Οδοντίατρο του Οίκου του Ναύτου κ. Χαράλαμπο Κοντό. Λεπτομέρειες της θαυμάσιας αυτής τελετής αναφέρει στο σχετικό άρθρο του ο Καπετάν Φρίξος Δήμου. Η σπουδαιότερη παγκοσμίως ναυτιλιακή έκθεση «Ποσειδώνια 2018» θα ανοίξει τις πύλες της την 4η Ιουνίου και όπως πάντα αναμένεται να σημειώσει μεγάλη επιτυχία τόσο ως προς τον αριθμό των εκθετών και των επισκεπτών, όσο και ως προς τις σημαντικές εμπορικές συμφωνίες που θα συναφθούν. Ακολουθώντας την πρακτική των τελευταίων ετών, τα Ποσειδώνια γίνονται στο μεγάλο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo, κοντά στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Ο χώρος άνετος και η οργάνωση πάντα άψογη, υστερεί όμως ως προς τη σύνδεση του εκθέματος, που είναι η ναυτιλία, με το πραγματικό του περιβάλλον. Ο μοναδικός τόπος που τα Ποσειδώνια θα προβάλλονται σε πλήρη αρμονία

με τον περιβάλλοντα χώρο, είναι ο Πειραιάς. Εάν αυτό επιτευχθεί, τα οφέλη θα είναι τεράστια, όχι μόνο για το πρώτο λιμάνι της χώρας, αλλά και για την ίδια την Ελληνική Ναυτιλία, η οποία ευρισκόμενη σε οικείο περιβάλλον, άμεσα συνδεδεμένο με την ναυτοσύνη των Ελλήνων, θα έχει τη δυνατότητα να ενεργεί

και να συναλλάσσεται ως οικοδεσπότης. Ο Πειραιάς είναι το κέντρο της Ελληνικής Ναυτιλίας και η διεξαγωγή των Ποσειδονίων σε άλλο χώρο δίνει την εντύπωση ότι αδικείται το πρώτο λιμάνι της χώρας. Επιβάλλεται λοιπόν να βρεθεί ή να δημιουργηθεί ο κατάλληλος χώρος στον Πειραιά, που στο εξής θα στεγάζει τη σπουδαία αυτή ναυτιλιακή έκθεση. Το εγχείρημα είναι δύσκολο, όχι όμως ενέφικτο. Αρκεί να ευαισθητοποιηθούν όλοι και να κατανοήσουν ότι η μεγαλύτερη Ναυτιλία του κόσμου χρειάζεται μια σωστή προβολή, που μόνο ο Πειραιάς μπορεί να της προσφέρει. Η Λέσχη μας έχει θέσει το θέμα από το 2016 και συνεχίζει τη προσπάθεια ενημερώνοντας τις αρχές της Χώρας, αλλά και τα πάμπολλα διακεκριμένα στελέχη της Ελληνικής Ναυτιλίας. Αν το πρόβλημα γίνει κατανοητό και όλοι βοηθήσουν στην υλοποίησή του, η επιτυχία θα είναι βέβαιη και το αποτέλεσμα εκπληκτικό.

Τα νέα Επίτιμα Μέλη της Λέσχης μας. Από αριστερά: ο κ. Χαράλαμπος Κοντός, η κ. Βέρα Σφήκα, η κ. Ειρήνη Νταϊφά, ο κ. Δημήτριος Σφήκας και ο κ. Σταύρος Κούβαρης.

13

11

2

3

4

5

Τελετή κοπής Πρωτοχρονιάτικης Πίτας. 1. Στιγμιότυπο από την κοπή της πίτας.

2. Από αριστερά ο Πρόεδρος του Ελλ. Ερυθρού Σταυρού κ. Αντώνης Αυγερινός, ο κ. Ηλίας Μεταξάς, ο Υπολιμενάρχης Πειραιώς Πλοίαρχος Νικόλοας Πολίτης, ο Διευθυντής Κλάδου Αστυνόμευσης Λιμενικού Σώματος Υποναύαρχος Ιωάννης Αργυρίου και ο Αρχηγός Λιμενικού Σώματος Αντιναύαρχος Σταμάτης Ράπτης. 3. Ο Πρόεδρος της Λέσχης Αποφοίτων Ναυτικής Σχολής ΄Υδρας Πλοίαρχος Θανάσης Ζεύκης, Ο Πρόεδρος του Χατζηκυριακείου Ιδρύματος κ. Νικόλαος Γκίκας, ο Διευθυντής Ιδρυμάτων Ιωάννου Διαμαντή Πατέρα κ. Δημήτριος Ντζόϊδος. 4. Η Πρόεδρος του Σωματείου «ΑΡΓΩ» κ. Δέσποινα Παπαστελιανού.

5. Στιγμιότυπο από την κοπή της πίτας. 6. Η πίτα της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων.

6

14

1

2

Ετήσια χοροεσπερίδα. 1. Το τραπέζι της Cosmos Marine. Στο κέντρο ο πρώτος πρόεδρος της Λέσχης μας Πλοίαρχος Πρίαμος Τζίμητρας.

2. Το τραπέζι του Αντιπροέδρου της Λέσχης Πλοίάρχου Άγγελου Γαβιώτη 3. Το τραπέζι της Maran Tankers Management. Δεξιά ο Πλοίαρχος Κώστας Λαζανδρέας. 4. Το τραπέζι της Cosmos Nautical Training. Αριστερά ο Πλοίαρχος Παναγής Τζωρτζάτος, δίπλα του όρθιος ο Πλοίαρχος Νικόλαος Καραντινός και απέναντι ο Πλοίαρχος Γεώργιος Βλάχος.

3

4

15

Ετήσια χοροεσπερίδα. 1.Το τραπέζι του Πλοιάρχου Παναγιώτη Τσάκου. Από Δεξιά, o Πρέσβης της Ν. Κορέας, ο τ. Γενικός Γραμματέας

του ΙΜΟ κ. Ευθύμιος Μητρόπουλος, η σύζυγος του πρέσβη, ο Πλοίαρχος Παναγιώτης Τσάκος, η κόρη του πρέσβη και η κ. Βενετία Καλλιπολίτου,στέλεχος της Tsakos Group of Companies. 2. Η κόρη του Πρέσβη της Ν. Κορέας έχει τα γενέθλιά της και ο Πλοίαρχος Παναγιώτης Τσάκος της προσφέρει μια τούρτα γενεθλίων.

1

2

16

1

2

3

4

Ετήσια χοροεσπερίδα. 1. Δίπλα στον Πρόεδρο ο Αρχηγός του Λιμενικού Σώματος Αντιναύαρχος Σταμάτης Ράπτης και ο Διευθυντής

Κλάδου Αστυνόμευσης Λιμενικού Σώματος Υποναύαρχος Ιωάννης Αργυρίου 2. Αριστερά, ο Πρόεδρος του Χατζηκυριακείου Ιδρύματος κ. Νικόλαος Γκίκας και δίπλα του η κ. Αναστασία Κατσιλιέρη, υψηλόβαθμο στέλεχος του Ιδρύματος.3. Το τραπέζι του Πλοιάρχου Φρίξου Δήμου. 4. Το τραπέζι του Πλοιάρχου Αντώνη Φιλιππίδη. 5. Το τραπέζι των Νικολάου και Λαζάρου Γιαννόπουλου. 6. Ο κ. Θωμάς Χαζήρογλου.

5

6

17

Ετήσια χοροεσπερίδα. 1. 2. Χορευτικά από την Πειραιώτικη Σχολή χορού «Αμάλγαμα».

1

2

18

1

2

3

4

Τελετή βραβεύσεων. 31. Ο Γενικός Γραμματέας Πλοίαρχος Πάνος Μηνόγιαννης υποδέχεται στη Λέσχη τον Αρχηγό του Λιμενικού Σώματος Αντιναύαρχο Σταμάτη Ράπτη και τον Διευθυντή του Κλάδου Αστυνόμευσης Λιμενικού Σώματος, Υποναύαρχο Ιωάννη Αργυρίου.

32. Η κ. Ειρήνη Βταϊφά, ο Αντιναύαρχος Λ.Σ. Σταμάτης Ράπτης, ο κ. Νικόλαος Κατράδης και ο Αντιπρόεδρος της Λέσχης, Πλοίαρχος Άγγελος Γαβιώτης. 31. Από δεξιά: ο κ. Δημήτριος Σφήκας, η κ. Βέρα Σφήκα, ο Αντιναύαρχος Π.Ν. (εα)Σταύρος Κούβαρης και ο χειρουργόςοδοντίατρος του Οίκου του Ναύτου κ.Χαράλαμπος Κοντός. 35. Ο Γενικός Γραμματέας Πλοίαρχος Πάνος Μηνόγιαννης αναπτύσσει την ιστορία και το σπουδαίο κοινωνικό έργο της κ. Ειρήνης Νταϊφά. 36. Βράβευση και συγχρόνως απονομή του Τίτλου του Επιτίμου Μέλους της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων στην κ. Ειρήνη Νταϊφά.

5

6

19

1

2

3

4

Τελετή βραβεύσεων. 1. Βράβευση κας Ειρήνης Νταϊφά. 2. Ο λόγος της κας Ειρήνης Νταϊφά μετά τη βράβευση. 3. Ο Πλοίαρχος Φρίξος Δήμου αναφέρεται στο πολύ σπουδαίο κοινωνικό έργο του κ. Δημητρίου Σφήκα. 4. Βράβευση και συγχρόνως απονομή του Τίτλου του Επιτίμου Μέλους της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων στον κ. Δημήτριο Σφήκα.

20

1

2

3

4

Τελετή βραβεύσεων. 1. Ο Πλοίαρχος Σπύρος Ραδίτσας αναπτύσσει τη σπουδαία κοινωνική προσφορά της κας Βέρας Σφήκα. 2. Απονομή του Τίτλου Επιτίμου Μέλους της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων στην κα Βέρα Σφήκα. 3.Ο λόγος του κ. Σφήκα μετά τη βράβευση. 4.Ο Πλοίαρχος Διονύσης Βουτσινάς αναφέρεται στην ιστορία και τις δραστηριότητες του Αντιναυάρχου Π.Ν. (εα) Σταύρου Κούβαρη.5. Απονομή του Τίτλου Επιτίμου Μέλους της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων στον κ. Σταύρο Κούβαρη. 6.Ο Γενικός Γραμματέας Πλοίαρχος Πάνος Μηνόγιαννης αναπτύσσει την ιστορία και τις δραστηριότητες του Χειρουργού-Οδοντιάτρου Χαράλαμπου Κοντού.

5

6

21

1

2

Τελετή βραβεύσεων. 1. Απονομή του Τίτλου Επιτίμου Μέλους της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων στον κ. Χαράλαμπο Κοντό. 2. Η κ. Ειρήνη Νταϊφά με τον κ. Νικόλαο Γκίκα, πρόεδρο του Χατζηκυριακείου Ιδρύματος και την κ. Αναστασία Κατσιλιέρη. 3. Ο κ. Δημήτρης και η κ. Βέρα Σφήκα με φίλες. 4. Η κ. Ειρήνη Νταϊφά με τον κ. Χαράλαμπο Κοντό και τη σύζυγό του. 5. Η κ. Ειρήνη Νταϊφά με φίλη και ο Πλοίαρχος Σπύρος Ραδίτσας.

3

4

22

Βραβεύσεις & Ανακηρύξεις στην Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά

Π

ιστή, η Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά, στο «ναυτοκοινωνικό» της έργο το βράδυ της 22ας Μαρτίου ε.έ. και στην αίθουσα «Καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος» του εντευκτηρίου της βράβευσε την κα Ειρήνη Νταϊφά καθώς και το ζεύγος δρα Δημητρίου και Βέρας Σφήκα και ανακήρυξε επίσης συνολικά πέντε πρόσωπα ως επίτιμα μέλη της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων Πειραιά. Η λιτή αυτή τελετή άρχισε με το χαιρετισμό και την παρουσίαση της ιστορίας της Λέσχης από τον πρόεδρο αυτής καπετάν Μαρίνο Τσάμη. Αμέσως μετά πήρε το λόγο ο Γενικός Γραμματέας της Λέσχης καπετάν Πάνος Μηνόγιαννης και παρουσίασε τις δραστηριότητες της κοινωνικής λειτουργού, αλλά και διευθύνουσας συμβούλου της STAVROS DAIFAS MARITIME CORPORATION, κυρίας Ειρήνης Νταϊφάς η οποία συμμετέχει σε 40 περίπου κοινωφελή σωματεία και ιδρύματα και χρηματοδοτεί επίσης και υποτροφίες για μεταπτυχιακές σπουδές. Το βραβείο της επιδόθηκε από τον γενικό γραμματέα, ενώ ο τίτλος του επιτίμου μέλους από τον καπετάν Άγγελο Γαβιώτη. Το μέλος της εξελεγκτικής επιτροπής καπετάν Φρίξος Δήμου παρουσίασε, με τη σειρά του, την ιστορία και το μεγάλο κοινωνικά έργο του δρα Δημητρίου Σφήκα μηχανολόγου-ναυπηγού, διευθύνοντος συμβούλου της DALNAVE NAV INC. ο οποίος μαζί με τη σύζυγό του Βέρα χρηματοδότησανε δημιουργία της Κλινικής Αποκατάστασης Ασθενών με Κακώσεις Νοτιαίου Μυελού (με δυνατότητα νοσηλείας 20 ασθενών και ταυτόχρονη εξυπηρέτηση άλλων 30 ασθενών στα εξωτερικό ιατρεία ημερησίως) του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών εξακολουθώντας να έχει ενεργό ρόλο στη λειτουργία και τη συντήρηση αυτής της μοναδικής Κλινικής στην Ελλάδα. Το βραβείο επέδοσε ο καπετάν Φρίξος Δήμου, ενώ τον τίτλο του επίτιμου μέλους ο καπετάν Άγγελος Γαβιώτης. Σημειώνεται ότι και η πρυτανική αρχή του Πανεπιστημίου της Πάτρας τον είχε αναγνωρίσει από τον Ιούνιο του 2017 επίτιμο διδάκτορα της Σχολής Επιστημών Υγείας. Το κοινωνικό έργο της κας Βέρας Σφήκα ανέπτυξε το μέλος του Δ.Σ. Σπύρος Ραδίτσας. Η γεννηθείσα στο Ανόβερο της Γερμανίας κα Βέρα Σφήκα ασχολήθηκε εθελοντικά σε πολλές ελληνογερμανικές οργανώσεις και διατέλεσε επίσης αντιπρόεδρος και

Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Για αυτή τη συμβολή της στην καλλιέργεια των Ελληνογερμανικών σχέσεων, το 1998 της απονεμήθηκε από τον πρόεδρο της Γερμανίας ο «Σταυρός της Αξίας». Ο καπετάν Σπύρος Ραδίτσας της επέδωσε τον τίτλο του επίτιμου μελους. Ο β’ αντιπρόεδρος καπετάν Διονύσης Βουτσινάς παρουσίασε το βιογραφικό του αντιναυάρχου Π.Ν. ε.α. Σταύρου Κούβαρη που μετά την αποφοίτηση του από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1973 και μετά από μια επιτυχή σταδιοδρομία,αφού εξάντλησε όλη τη ναυτική ιεραρχία αποστρατεύτηκε το 2008. Ο τίτλος του επίτιμου μέλους της Λεσχης μας του επιδόθηκε από τον β’ αντιπρόεδρο. Και τέλος, ο γενικός γραμματέας καπετάν Πανος Μηνόγιαννης παρουσίασε το βιογραφικό του κ. Χαράλαμπου Κοντού οδοντίατρου χειρουργού, αναπληρωτού διευθυντού της Μονάδας Υγείας Πειραιά-Οίκου Ναύτου και του επέδωσε τον τίτλο του επίτιμου μέλους. Μετά το πέρας των βραβεύσεων και των ανακηρύξεων επακολούθησε μικρή δεξίωση όπου τα μέλη και οι φίλοι των Αρχιπλοιάρχων γευτήκανε τους νόστιμους μεζέδες και ιδιαίτερα το περίφημο κρασί από το κτήμα του επίτιμου μέλους μας καπετάν Παναγιώτη Τσάκου. Την ωραία αυτή τελετή τιμήσανε με την παρουσία τους οι: Αντιναύαρχος ΛΣ-ΕΛΑΚ Σταμάτης Ράπτης αρχηγός, υποναύαρχος ΛΣ-ΕΔΑΚ Γιάννης Αντωνίου, καπετάν Θανάσης Ζεύκης πρόεδρος Λέσχης Αποφοίτων Ναυτικής Σχολής Ύδρας, Νικόλαος Γκίκας πρόεδρος Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος, Δημήτριος Ντζόϊδος διευθυντής Ιδρυμάτων Διαμαντή Πατέρα,Νίκος Κατράδης πρόεδρος KATRADIS GROUP OF COMPANIES, Γιάννης Κανατσέλης αρχισυντάκτης εφημερίδας «Η Φωνή των Πειραιωτών» και κα Κλαίρη Παπαγεροθέου δημοσιογράφος. Θερμές ευχαριστίες και συγχαρητήρια στους τρεις βραβευθέντες για την σπουδαία κοινωνική προσφορά τους και καλωσόρισμα στα νέα επίτιμα μέλη μας. Ευχαριστίες επίσης στον πρόεδρο καπετάν Μαρίνο Τσάμη και στα μέλη του Δ.Σ. της Λέσχης Αρχιπλοίαρχων Πειραιά για την πολύ επιτυχημένη οργάνωση αυτής της γιορτής. Φρίξος Δήμου, Πλοίαρχος Ε.Ν.

25

Βραβεύσεις & Ανακηρύξεις στην Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά

Χαιρετισμός κας Ειρήνης Νταϊφά

Α

ξιότιμε Κύριε Πρόεδρε, αγαπητέ Κύριε Τσάμη, Αξιότιμα Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, Αγαπητές Φίλες και Φίλοι, Κυρίες και Κύριοι! Είναι μεγάλη χαρά να βρίσκομαι απόψε ανάμεσά σας, και θεωρώ μεγάλη μου τιμή την απονομή του τίτλου του Επίτιμου Μέλους της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων! Από πολύ νεαρή ηλικία, «έμαθα» από τον πατέρα μου να σέβομαι, να εκτιμώ και να τιμώ το έργο και την προσφορά των Ελλήνων Ναυτικών! Ο αείμνηστος Σταύρος Νταΐφάς, καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του και της έντονης δραστηριοποίησής του ως Πλοιοκτήτης, εργάσθηκε σκληρά για να ισχυροποιηθούν οι δεσμοί μεταξύ των Εφοπλιστών και των Ναυτικών! Είναι σε Ο Γενικός Γραμματέας Πλοίαρχος Πάνος Μηνόγιαννης όλους γνωστές οι προσπάθειές του προς αυτή την κατεύθυναποδίδει το Βραβειο στην κα Νταϊφά. ση, που έγιναν μάλιστα εμφανέστερες τα δεκαεπτά (17) χρόνια που ήταν Αντιπρόεδρος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, αλλά και την μακρά περίοδο που ήταν ληλέγγυες δράσεις με ευρεία κοινωνική ωφέλεια! Γιατί η ΕλΜέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ναυτικού Απομαχικού ληνική Ναυτιλία δεν σταμάτησε ποτέ να πρωταγωνιστεί στην Ταμείου. Ο ανθρώπινος παράγοντας άλλωστε, αποτέλεσε και «κοινωνική ανταπόδοση και προσφορά», σε τοπικό και εθνικό συνεχίζει να αποτελεί, την κινητήρια δύναμη και την ραχοκοκαεπίπεδο, μέσα από την στήριξη Σχολείων, Νοσοκομείων, Ιδρυλιά της Ελληνικής Ναυτιλίας. Έχοντας αναλάβει εδώ και κάποια μάτων, Γηροκομείων, Εκκλησιών, αλλά και Μουσείων, Υποχρόνια, το τιμόνι της Οικογενειακής Ναυτιλιακής Επιχείρησης, τροφιών και Θεσμών Βραβείων! είμαι βέβαιη ότι η τεχνογνωσία και η εξειδίκευση που απαιτεί ο Πράξεις και δράσεις που είναι εντυπωσιακές στην έκτασή σύγχρονος ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με την ναυτοσύνη και τους, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό του Ναυτιλιακού Συναλτο φιλότιμο της φυλής μας, είναι τα στοιχεία που κρατούν τους λάγματος που εισάγεται στην χώρα μας, δαπανάται σε δράσεις Έλληνες στην πρωτοκαθεδρία της Παγκόσμιας Ναυτιλίας! κοινωνικής αλληλεγγύης αλλά και Παιδείας και Πολιτισμού, με Οι Έλληνες της θάλασσας, είναι συνεχιστές μιας μακραίωνης μια διασπορά δράσεων που είναι εντυπωσιακή και εκτείνεται παράδοσης, που τους επιτρέπει και τους επιτάσσει να τολμούν σε πολλούς και ποικίλους τομείς, και από τις οποίες ένα πολύ να υπερπηδούν κάθε εμπόδιο και να διευρύνουν τους ορίζομικρό μέρος γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό, αλλά όμως βρίντες, διασχίζοντας τις θάλασσες με τα καράβια τους, με μια δύσκονται στην καρδιά της συλλογικής κοινωνικής ευθύνης της ναμη και μια θέληση περισσή! Άνθρωποι που δεν περιορίζονται Ναυτιλιακής Κοινότητας! ποτέ από τα κλειστά όρια μιας «στεριανής λογικής», πράγμα Ο παραγωγικός δυναμισμός των ανθρώπων, των πρωταγωνιπου τους οδηγεί σε αυτό που όλοι ονομάζουν: «αξιοζήλευτο στών της Ελληνικής Ναυτιλίας, έχει εξελιχθεί, έχει μετατραπεί επίτευγμα της Ελληνικής Ναυτιλίας»! σε γόνιμο πλούτο για τους συνανθρώπους μας και την ΕλλάΟι Έλληνες Πλοιοκτήτες, οι Έλληνες Ναυτικοί, γαλουχημένοι δα, μέσω της Ανθρωπιστικής, Κοινωνικής, Εκπαιδευτικής και στ’ αλμυρά θαλασσινά νερά, έμαθαν να θέτουν στόχους και να Πολιτιστικής Προσφοράς, γιατί όλοι εμείς, οι Άνθρωποι της αγωνίζονται ακατάπαυστα μέχρι να τους επιτύχουν. Ένας τέΘάλασσας γνωρίζουμε ότι η κοινωνική προσφορά και αλλητοιος αγώνας, απαιτεί όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίλεγγύη, είναι κάτι παραπάνω από ένα κίνημα όπως προβάλζουν τη Ναυτοσύνη! Γνώση, εμπειρία, δύναμη, σκληρή δουλειά, λεται στις μέρες μας! Δεν υπόκειται σε χρονικά όρια, ούτε σε μα και ευστροφία, φαντασία και γενναιοδωπεπερασμένους τόπους και τρόπους ρία, γιατί είναι μια συνεχής αναμέτρηση με τον εφαρμογής! Η κοινωνική προσφορά και χώρο και τον χρόνο! αλληλεγγύη ξεκινά από την καρδιά κάθε Μια αναμέτρηση που η πλειονότητα έχει συνευαισθητοποιημένου ανθρώπου και διδέσει με το ταξίδι στο άγνωστο, στην περιπέαχέεται γύρω του χωρίς όρια και περιτεια, στην επιχειρηματικότητα, αλλά για τους ορισμούς! Οι Άνθρωποι της Θάλασσας ανθρώπους της θάλασσας είναι και ένα ταξίδι γνωρίζουμε την αξία των ανθρώπων στον συναισθηματικό τους κόσμο, σε αυτόν που στέκονται πλάι μας, που μας στηρίπου τους ενώνει με την πατρίδα και τους ανζουν, που μας αισθάνονται και μας αγαθρώπους που τους περιμένουν! πούν! Και τους το ανταποδίδουμε! Γιατί η Από αυτές τις δύο συνιστώσες της καθημεαλληλεγγύη και η κοινωνική προσφορά ρινότητας για τους Έλληνες Πλοιοκτήτες και δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα Ναυτικούς, από τον συνδυασμό δηλαδή: του λιγότερο από αγάπη, αγάπη για τον συαγώνα για εργασιακή επιτυχία και καταξίωση, νάνθρωπό μας, αγάπη για τον τόπο μας!!! και της αίσθησης του ηθικού χρέους και του Θέλω να σας ευχαριστήσω ολόψυχα καθήκοντος που αισθάνονται απέναντι στην όλους σας, για την τιμή και την χαρά της Πατρίδα, το Κοινό Καλό και τους ανθρώπους, αποψινής μου βράβευσης! πηγάζει η παραγωγική δυναμικότητά τους, Εύχομαι Καλή Συνέχεια στο Έργο και τις Με τον πατέρα της Σταύρο Νταϊφά. που τους καθιστά τόσο συχνά, ευεργέτες και Δραστηριότητές σας!!! χορηγούς σε κοινωνικές προσφορές και αλΝα έχετε ένα ευχάριστο βράδυ!!!

26

Βραβεύσεις & Ανακηρύξεις στην Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά

Χαιρετισμός του Δρ. Δημητρίου Σφήκα

Α

ξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Αξιότιμα μέλη της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων, Κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί συνάδελφοι εν θαλάσσει, Επιτρέψτε μου να σας παρουσιαστώ σύντομα. Γεννήθηκα στην Πάτρα και μεγάλωσα δίπλα και μέσα στη θάλασσα την οποία λάτρεψα. Το χαρτζιλίκι και τα δώρα που μου έκαναν τα μάζευα μέχρι τα 15 μου οπότε και με κάποια επιπλέον βοήθεια, αγόρασα μια μεταχειρισμένη βάρκα τριών μέτρων η οποία με έκανε ευτυχισμένο. Ήμουν καλός μαθητής. Από το Πολυτεχνείο του Αννοβέρου της Γερμανίας πήρα το δίπλωμα του Μηχανολόγου Ναυπηγού. Επέστρεψα στην πατρίδα με το δίπλωμα και τη σύζυγό μου Βέρα. Ακολούθησε το στρατιωτικό στο τεχνικό τμήμα. Μετά το στρατιωτικό εργάστηκα για 13 χρόνια ως Μηχανικός-Αρχιμηχανικός και Τεχνικός Διευθυντής σε μια θαυμάΟ κ. Δημήτριος Σφήκας, η σύζυγός του κ. Βέρα σια Ελληνική Ναυτιλιακή εταιρία. Το 1975, με την απίστευτα και ο γιός τους κ. Αλκιβιάδης. γενναιόδωρη υποστηρίξη ενός Γερμανού τραπεζίτη και με τρεις φίλους αγοράσαμε το πρώτο μας πλοίο. Στα μέχρι σήμερα, 43 χρόνια πλοιοκτησίας περάσαμε πολλές Αλλά όλα αυτά τα γνωρίζετε από το εκλεκτό περιοδικό σας μπουνάτσες και φουρτούνες. Τα τελευταία 30 χρόνια η Ναυ“ΕΞΑΝΤΑΣ”, το οποίο διαβάζω φανατικά. Δικαίως σας θεωτιλιακή μας είναι οικογενειακή με τη συμμετοχή της κόρης ρώ τη βάση του οικοδομήματος της Ελληνικής Ναυτιλίας. μας Ναταλίας και του γιου μας Αλκιβιάδη. Είμαστε απαλλαγΟι επισκέπτες μας από το εξωτερικό αυθόρμητα με απομένοι από μεγαλομανία και μας κάνει ευτυχείς το γεγονός καλούν “Captain”. Τους είναι αδιανόητο πώς είναι δυνατόν ότι οι συνεργάτες μας απολαμβάνουν σιγουριά. Έλληνας Διευθυντής Ναυτιλιακής να μην είναι καπετάνιος; Στην ιδιαίτερη πατρίδα μου ασχολούμαι εντατικά με τη γεΕπιτρέψτε όμως να εκφράσω την άποψη ότι η Ναυτιλία μας ωργία στο πατρογονικό μας κτήμα. Η σύζυγός μου Βέρα δεν είναι πια δεδομένη. Οι δυνάμεις εκτοπισμού μας από τη γεννήθηκε στο Αννόβερο και μεγάλωσε εκεί. Σπούδασε θέση μας είναι μεγάλες. Όταν άρχισα να εργάζομαι, οι Έλληοικονομικά και εργάστηκε στην τράπεζα του κρατιδίου της νες ναυτικοί αριθμούσαν περίπου 160.000 και τώρα αριθΚάτω Σαξονίας. Στην Ελλάδα διετέλεσε μέλος του ΔΣ της μούν περίπου 30.000. Με Αρχιπλοιάρχους, Αρχιμηχανικούς Γερμανικής Σχολής επί 12 χρόνια από αυτά τα 5 χρόνια ως και πληρώματα άλλων εθνικοτήτων δε θα κρατηθούμε και η Πρόεδρος. Ασχολήθηκε: πατρίδα χρειάζεται να κρατηθούμε.

• Με την ίδρυση της Ελληνογερμανικής Σχολής για τα παιδιά Εσείς πρέπει να κάνετε τη μεγάλη προσπάθεια επαναφοράς. των Ελλήνων που επέστρεψαν από τη Γερμανία. Κίνητρα υπάρχουν. Σε ένα πρόσφατο τεύχος του “ΕΞΑΝΤΑ” • Με την μετασκευή της δωρεάς Αδελφών Κορωναίος σε ο καλός μου φίλος Καπετάν Φρίξος Δήμου χαρακτήρισε το Οίκο Ευγηρίας. επάγγελμα του Ναυτικού “Περήφανο και Προσοδοφόρο”. Η • Είναι Πρόεδρος του Συμβουλίου της Γερμανόφωνης Ευσύζυγός του Μάρω μας έφερε μέσω του “ΕΞΑΝΤΑ” πίσω αγγελικής Εκκλησίας της Ελστο ΑΙΟΙ της Ιαπωνίας λάδας. όπου ζήσαμε περίπου 3 Για την προσφορά της στην αλχρόνια στο εκεί Ναυπηληλοκατανόηση των λαών Ελγείο και όπου γεννήθηκε λάδας-Γερμανίας τιμήθηκε με ο γιος μας Αλκιβιάδης. τον Μεγαλόσταυρο Αξίας από Η σύζυγός μου και εγώ τον Πρόεδρο της Γερμανικής σας ευχαριστούμε θερμά Ομοσπονδίας Roman Herzog. για την απονομή του τίτΑποκτήσαμε δύο παιδιά. Αρλου του Επίτιμου μέλους κετά για εμάς! της Λέσχης σας τον οποίο Λίγα λόγια για την βαθύρριζη θα φέρουμε με μεγάλη σχέση των Ελλήνων με τη θάυπερηφάνεια. Σας ευχαλασσα και τα καράβια. Ο Ηρόριστώ και εύχομαι στη δοτος είπε: “Έχουμε γη και παΛέσχη σας και στα μέλη τρίδα όταν έχουμε πλοία και θάτης καλή υγεία και επιτυλασσα”. Οι Θεοί των Ελλήνων χία στους σκοπούς της. με το χρησμό τους μέσω του Ευχαριστούμε όλους μαντείου των Δελφών έσωσαν τους παρόντες που μας την Ελλάδα και την Ευρώπη τίμησαν με την παρουσία Από αριστερά ο καπετάν Φρίξος Δήμου, ο Δρ. Δημήτριος Σφήκας από τους Πέρσες με το “Ξύλινο και ο καπετάν Μαρίνος Τσάμης, Πρόεδρος της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων. τους. Τείχος” του Θεμιστοκλή.

27

Αρθρα & Σχολια Του Φρίξου Δήμου | Πλοιάρχου Ε.Ν. Πρώην Καθηγητή και Διευθυντή Σπουδών Δημοσίας Σχολής Πλοιάρχων Σύρου

Η οδός της Μεγαλόχαρης

Δ

Αττική Κωμωδία

εν είναι ανθρώπινο και για τον πιο αδιάφορο και άθεο ακόμη επισκέπτη του ιερού νησιού της Τήνου, να μην στρέψει, με σεβασμό, συμπόνια και αγάπη το βλέμμα του και δακρυσμένο πολλές φορές, σ’ αυτούς τους σκληρά δοκιμαζόμενους πιστούς που «βαδίζουν» δίπλα τους με τα γόνατα στην ανηφόρα του δρόμου της Μεγαλόχαρης! Πολλοί απ’ αυτούς τους καλούς χριστιανούς, βαθειά απογοητευμένοι και πληγωμένοι από τα «γήινα» προστρέχουν γονυπετείς στη μόνη ελπίδα που τους απομένει την Παναγιά «τους». Άλλοι πάλι ακολουθούν αυτή από ευγνωμοσύνη για τη θεϊκη αρωγή που τους προσέφερε η Γοργοεπήκοος Θεοτόκος.

Μ

ετά τη «Γνωριμία της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας κυκλοφόρησε και το δεύτερο βιβλίο της Πειραιώτισσας συγγραφέως κας Άννας Τρίκουλη-Βογιατζή, με τίτλο «Γνωριμία με την Αρχαία Αττική Κωμωδία». Ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο για να κατανοήσει ο αναγνώστης την Αττική Κωμωδία και τα μυστικά της. Η συγγραφέας γεννήθηκε στον Πειραιά και μετά τις εγκύκλιες σπουδές της στη «Ράλλειο» σπούδασε στη Σχολή «Ελληνική Αγωγή» αρχαία ελληνική γραμματεία και ειδικοτερα ιστορία και φιλοσοφία. Παντρεύτηκε με τον καλό συνάδελφο κ. Αχιλλέα Βογιατζή και μαζί σαν καπετάννισα πια γύρισε τον κόσμο όλο. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών και του Λυκείου Ελληνίδων και έχει βραβευθεί από τη Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά, που είναι μέλος ο σύζυγός της, για τη καλή συνεργασία της με το περιοδικό της Λέσχης «Ν. Εξάντας».

28

Διάλεξη και... «Ευκλείδιος Γεωμετρία»

Η

Πνευματική Εστία Γλυφάδας συνεχίζοντας το πνευματικό της έργο οργάνωσε, το βράδυ της 21/3/18 στο φιλόξενο ξενοδοχείο ΟΑSΙS, μία πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη με ομιλητή το γνωστό καθηγητή και συγγραφέα κ. Χρήστο Παπανικολάου. Το θέμα της ομιλίας ήταν «Ιστορική αναδρομή στα μαθηματικά και εξέλιξη αυτών» και στη συνέχεια την παρουσίαση του βιβλίου του «Ευκλείδειος Γεωμετρία». Αν και πολλοί από το πολυπληθές ακροατήριο δεν συμπαθούσαν και τόσο πολύ τα μαθητικά τους χρόνια, παρακολουθήσανε με πολλή προσοχή την ομιλία του διαλέκτη-καθηγητή! Ο κ. Χρήστος Παπανικολάου είναι πτυχιούχος του ΕΚΠΑ, δίδαξε στην αρχή σε φροντιστήρια προετοιμασίας υποφηφίων εις Α.Ε.Ι. και στη συνέχεια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο

Αθηνών ως ειδικός επιστήμονας και αργότερα ως καθηγητής στη μέση εκπαίδευση και κυρίως στις τρεις τάξεις των Λυκείων της Γλυφάδας. Η συγγραφική του δραστηριότητα

Βιβλίο με «Χαϊκού» ποιήματα...

«Κ

ατέπλευσε» στο πρώτο λιμάνι της Χώρας, το ένατο βιβλίο, με τίτλο «Στις Μπόρες με Στιλ» του γνωστού Πειραιώτη συγγραφέα καπετάν Σπύρου Ραδίτσα. Πρόκειται για μια καλαίσθητη έκδοση της «Χάρη Τζο Πάτση» που το εξώφυλλο της στολίζεται μάλιστα με το ωραίο σχεδίασμα του αναδυόμενου και ταλαντούχου νεαρού ζωγράφου Ορέστη Λαδένη. Το μικρού σχήματος αυτό βιβλίο στις μόλις 60 σελίδες «σφικτοαγκαλιάζει» 55 περίτεχνα τρίστιχα ποιήματα της παραδοσιακής ιαπωνικής ποίησης «χαϊκού» που αποτελούνται από τρείς ομάδες 5, 7 και 5 συλλαβών που τοποθετούνται σε τρεις στίχους όπως: ΕΡΩΤΗΣΗ Θα σε ρωτήσω όχι πως ξεκίνησες μα πως πας. Σημειώνεται πως με αυτή την παραδοσιακή ποίηση είχαν ασχοληθεί κάποτε

και οι δυο νομπελίστες ποιητές μας. Μπράβο στον καλό φίλο και αγαπητό συνάδελφο καπετάν-Ποιητή που ακολουθώντας τη ρήση “οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ, ἀλλ᾿ ἐν τῷ εὖ τὸ πολύ” «τόλμησε» να γράψει χαϊκού ποιήματα! Ο Σπύρος Π. Ραδίτσας «γέννημα και

ξεκίνησε το 1971 με το βιβλίο «Στοιχεία Γεωμετρίας» και συνεχίζεται με το «Ευκλείδειος Γεωμετρία». Σημειώνεται πως είναι σύζυγος του δραστήριου μέλους της Εστίας κυρίας Μαίρης Παπανικολάου. Συγχαρητήρια και θερμές ευχαριστίες στον κύριο καθηγητή και συγγραφέα για την ωραία και κατανοητή διάλεξη αλλά και για την παρουσίαση του βιβλίου του της γεωμετρίας. Ευχαριστίες επίσης στον επιτυχημένο δημαρχο της Γλυφάδας κ. Γιώργο Παπανικολάου και αντιδήμαρχο κ. Αιμίλιο Βουγιουκλάκη που με την παρουσία τους τιμήσανε και τον ομιλητή, άλλα και την Πνευματική Εστία. Ευχαριστίες ακόμη στις κυρίες Αγάθη Χαλκιά πρόεδρο και στις Δέσποινα Πουμελιώτη, Κούλα Λύρα και Έλμα Δόγκα, μέλη του Δ.Σ. της Πνευματικής Εστίας Γλυφάδας για την ωραία οργάνωση.

θρέμμα» του Πειραιά ακολούθησε, όπως ήταν φυσικό, το επάγγελμα του πλοιάρχου. Πλοιάρχευσε (σε κρουαζιερόπλοια κυρίως και αργότερα συνέχισε εργαζόμενος ως αρχιπλοίαρχος! Τιμήθηκε, για το ναυτικό του έργο, από την Ακαδημία Αθηνών (δύο φορές), τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και διάφορες ξενες αρχές και ακόμη είναι βραβευμένο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Λέσχης Αρχιπλοιάρχων Πειραιά. Είναι βραβευμένο επίσης μέλος και της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών με το πρώτο βραβείο ποίησης, το χρυσό μετάλλιο πνευματικής αξίας Α’ τάξης και το πρώτο βραβειο ολοκληρωμένου ποιητικού έργου! Έργα του ιδίου: «Διαβάτης» (ποιήματα), «Άλφα-Ωμέγα» (ποιήματα), «Περίπατος με την Ε» (διήγημα-ποιήματα), «Επειγόντως» (ποίηση), «Παλιές φωτογραφίες» (αφηγήματα), «Εξ αφορμής» (σημειώσεις), «Με την πρώτη ματιά» (επιγραμματικά), «Κάπου αλλού» (αναφορές) και «Στις μπόρες με στιλ» (χαϊκού).

29

Ποσειδώνια 2018

Π

οσειδώνια, η διεθνής ναυτιλιακή έκθεση, έχει καθιερωθεί ως ένα από τα μείζονα ημερολόγιο γεγονότα της ναυτιλιακής βιομηχανίας, και έκθεση Ποσειδώνια 2016 προσέλκυσε τις πιο ισχυρές προσωπικότητες από την ελληνική και διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα και μεγάλες εταιρείες και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Διεθνή έκθεση Ποσειδώνια πρώτη πραγματοποιήθηκε το 1969 και έχει λαμβάνουν χώρα κάθε δύο χρόνια από τότε. Ποσειδώνια 2016 ήταν η μεγαλύτερη από πλευράς εκθεσιακό χώρο και πιο διαφημισμένη εκδήλωση στην εκθέσεων σχεδόν 50 ετών ιστορία και έχει γίνει η μεγαλύτερη εμπορική έκθεση στην Ελλάδα. Ποσειδώνια 2016 είχε 1.825 παρουσιάζοντας εταιρίες από 90 χώρες και συμμετείχαν με 22,366 επισκέπτες από 101 χώρες. Συνολικά την έκθεση παρακολούθησαν 33,512 συμμετέ-

χοντες, περιλαμβανομένων εκπροσώπων εκθέτες, επισκέπτες και μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η έκθεση είχε 19 εθνικά περίπτερα από τις ακόλουθες χώρες και εδάφη: Μπαχάμες, Βραζιλία, Νησιά Καϊμάν, Κίνα, Κύπρος, Δανία, γεωργία, Χονγκ Κονγκ, Ιαπωνία, Δημοκρατία της Κορέας, Λιβερία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Παναμάς, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Τα Ποσειδώνια δεν χρησιμεύουν μόνο ως μια γέφυρα που συνδέει της διεθνούς ναυτιλίας με Έλληνες πλοιοκτήτες, που λειτουργεί με το μεγαλύτερο στόλο παγκοσμίως πάνω από 4.000 πλοία, τα μεγαλύτερα υπό τον έλεγχο του κάθε εθνική ομάδα, αλλά και χρησιμεύει ως πλατφόρμα που φέρνει διεθνών εφοπλιστών σε επαφή με τις τελευταίες εξελίξεις στη ναυτιλιακή βιομηχανία και τους προσφέρει άμεση πρόσβαση σε όλο το φάσμα των ναυτιλιακών προϊόντα και υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες στη διεθνή ναυτιλιακή αγορά.

Εκθέσεις Ποσειδώνια ΑΕ Ευπλοίας 4-6, Πειραιάς 185 37 Posidonia Exhibitions SA 4-6 Efplias Street, 185 37 Piraeus, Greece Tel. +30 210 4283608, Fax +30 210 4283610, E-mail: posidonia@posidonia-events.com, Web-site: www.posidonia-events.com

32

Μεγαλύτερη Συμμετοχή από κάθε προηγούμενη χρονιά στα Ποσειδώνια 2018

Μ

όλις 5 μήνες πριν από την έναρξη στις 4 Ιουνίου, τα Ποσειδώνια 2018 οδεύουν ολοταχώς για ρεκόρ συμμετοχών, με τις κρατήσεις για εκθεσιακό χώρο να είναι αυξημένες ήδη κατά 10% σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση και ποσοστό άνω του 90% του εκθεσιακού χώρου να έχει ήδη δεσμευτεί. Οι διοργανωτές προβλέπουν ότι περισσότερες από 1.850 εταιρείες θα εκθέσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους στη φετινή διοργάνωση και οι επισκέπτες θα ξεπεράσουν τους 22.000. Η αυξημένη ζήτηση για συμμετοχή στην σημαντικότερη ναυτιλιακή έκθεση στον κόσμο, είχε ως αποτέλεσμα την επέκταση του εκθεσιακού χώρου κατά 1.000 τ.μ. Αυτό προέκυψε λόγω των αυξημένων ελληνικών παραγγελιών για νέες ναυπηγήσεις και της ανάγκης εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων πλοίων με νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας, αλλά και προσαρμογής τους στους νέους αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς. «Η δυναμική των Ποσειδωνίων απορρέει από την ποιότητα και το κύρος των εκθετών και των επισκεπτών της, οι οποίοι κάθε δύο χρόνια αφιερώνουν σημαντικούς πόρους,

πολύτιμο χρόνο και ανθρώπινο δυναμικό προκειμένου να συμμετέχουν σε αυτή την έκθεση-ορόσημο που συγκεντρώνει το σύνολο της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας», δήλωσε ο κ. Θεόδωρος Βώκος, Εκτελεστικός Διευθυντής των Εκθέσεων Ποσειδώνια Α.Ε, διοργανωτή της διετούς έκθεσης. «Κύριος πόλος έλξης σε κάθε έκθεση των Ποσειδωνίων παραμένει η ισχυρή παρουσία της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας, η οποία ηγείται της παγκόσμιας ναυπηγικής δραστηριότητας, με 61 ελληνικές εταιρείες να έχουν παραγγείλει πλοία συνολικής αξίας περίπου 16 δισ. δολαρίων», συμπλήρωσε ο κ. Βώκος. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ξεκίνημα του 2018 υπάρχουν περισσότερες από 260 παραγγελίες για ναυπήγηση πλοίων ελληνικών συμφερόντων με υψηλότατες προδιαγραφές, με τις 105 παραγγελίες να έχουν δοθεί εντός του 2017. Τα πλοία αυτά θα συμμορφώνονται με τους νέους κανονισμούς Tier ΙΙ και Tier ΙΙΙ, που εξασφαλίζουν ότι ο ελληνικός στόλος θα είναι ο πλέον σύγχρονος παγκοσμίως και θα συμμορφώνεται με τους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, που αποτελεί προτεραιότητα για τους Έλληνες

Για περισσότερες πληροφορίες: Άρτεμις Βαμβακοπούλου, Posidonia Press Officer, EXTROVERT | Business Communications, Τηλ.: +30 210 6724265, Email: posidoniapress@extrovert.gr | Μαρία Φώτου, Marketing & Events Coordinator, Posidonia Exhibitions Α.Ε., Τηλ.: +30 210 4283608, Email: mphotou@posidonia-events.com

33

πλοιοκτήτες. Αυτή η κινητικότητα αποδίδεται στην ανάγκη συμμόρφωσης με νέους κανονισμούς, όπως την πρόσφατη κύρωση της σύμβασης για τη διαχείριση έρματος και τις νέες προδιαγραφές που θέτει η Αμερικανική Ακτοφυλακή, όσο και στους νέους κανονισμούς σχετικά με τις εκπομπές SOx και NOx και τις απαιτήσεις MRV (Monitoring, Reporting and Verification), που επιτάχυναν τις επενδύσεις σε πλοία που θα έχουν τη δυνατότητα να κινούνται με Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG), καθώς και στην ψηφιοποίηση των λειτουργιών των πλοίων. Χαρακτηριστικά, ναυτιλιακές εταιρείες, όπως η Capital Maritime & Trading, προβλέπουν ότι οι νέοι περιβαλλοντικοί κανονισμοί θα θέσουν σε αχρηστία το ένα τρίτο του σημερινού παγκόσμιου στόλου, εξέλιξη που ωθεί την επένδυση εκ μέρους τους 1,1 δισ. δολαρίων στην αναβάθμιση 71 πλοίων και την παραγγελία νέων. Αυτό το κύμα παραγγελιών για ναυπηγήσεις πλοίων και αναβάθμιση του στόλου προσελκύει την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία στα Ποσειδώνια 2018, με την συμμετοχή παλαιών και νέων εκθετών να ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Για άλλη μια φορά, τον εκθεσιακό χώρο των Ποσειδωνίων θα καταλάβουν περίπου 20 εθνικά περίπτερα και ιδίως αυτά των κορυφαίων ναυπηγικών κρατών, με κυρίαρχους τους παραδοσιακούς οίκους της Άπω Ανατολής Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Κίνα. Ναυτιλιακά κέντρα όπως το Χονγκ Κονγκ, η Σιγκαπούρη, το Ντουμπάι και πολλά άλλα θα παρουσιάσουν για άλλη μια φορά την ευρεία γκάμα υπηρεσιών τους στην παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία, ενώ παραδοσιακοί εκθέτες όπως οι Η.Π.Α., το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία και η Ολλανδία θα έχουν εντονότερη παρουσία από προηγούμενες χρονιές. Ωστόσο, οι εθνικές συμμετοχές δεν περιο-

ρίζονται μόνο στα παραδοσιακά ναυτιλιακά κράτη, καθώς τα Ποσειδώνια καλωσορίζουν και νέους παίκτες, όπως το Λουξεμβούργο και τη Γεωργία, ενώ και η Πολωνία θα συμμετάσχει στην έκθεση για πρώτη φορά με εθνικό περίπτερο. Επίσης, τα περισσότερα κράτη σημαίας θα δώσουν το παρόν στα Ποσειδώνια, με τον Παναμά, τη Λιβερία, τις Νήσους Μάρσαλ, τη Μάλτα, την Κύπρο, τις Μπαχάμες, τις Νήσους Κέιμαν και το Παλάου, μεταξύ άλλων, να επιστρέφουν για άλλη μια φορά στη μεγάλη συνάντηση της παγκόσμιας ναυτιλίας. Μεταξύ των συμμετοχών που θα ξεχωρίσουν στα φετινά Ποσειδώνια είναι το περίπτερο των Ελλήνων Κατασκευαστών Ναυτιλιακού Εξοπλισμού (HEMEXPO), το οποίο θα καταλάβει περισσότερα από 400 τ.μ. εκθεσιακού χώρου με στόχο την προώθηση της ελληνικής τεχνογνωσίας και εξειδικευμένων λύσεων για την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία και την προσθήκη περισσότερων ελληνικών προϊόντων στις λίστες κατασκευαστών (makers list) των μεγαλύτερων ναυπηγείων παγκοσμίως. Η ελληνική παρουσία συμπληρώνεται από ένα δεύτερο περίπτερο, της Διεθνούς Ναυτικής & Βιομηχανικής Ένωσης (WIMA), η οποία εκπροσωπεί τις ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους τομείς ναυπήγησης πλοίων, ανταλλακτικών και εφοδίων, στις τεχνικές και γενικές ναυτιλιακές υπηρεσίες και στην παραγωγή ναυτιλιακού υλικού. Μία ακόμη αξιόλογη συμμετοχή είναι αυτή της ελληνικής εταιρείας υπηρεσιών κοινής ωφελείας Gastrade, με την υποστήριξη της Gaslog Ltd, η οποία θα αναλάβει το έργο του Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου Αλεξανδρούπολης, ένα σύγχρονο, πρωτοποριακό και υψηλής τεχνολογίας έργο που αποτελείται από μία υπεράκτια πλωτή μονάδα παραλαβής, αποθήκευσης και αεριοποίησης υγροποιημένου

Εκθέσεις Ποσειδώνια ΑΕ Ευπλοίας 4-6, Πειραιάς 185 37 Posidonia Exhibitions SA 4-6 Efplias Street, 185 37 Piraeus, Greece Tel. +30 210 4283608, Fax +30 210 4283610, E-mail: posidonia@posidonia-events.com, Web-site: www.posidonia-events.com

34

φυσικού αερίου και από ένα σύστημα υποθαλάσσιου και χερσαίου αγωγού μέσω του οποίου το φυσικό αέριο προωθείται στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου της Ελλάδας (ΕΣΦΑ) και από εκεί προς τους τελικούς καταναλωτές. Επίσης, η κρατική εταιρεία πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, Saudi Aramco, σε συνεργασία με τις εταιρείες Lamprell, National Shipping Company of Saudi Arabia (Bahri) και Hyundai Heavy Industries, επέλεξε τα Ποσειδώνια 2018 για να παρουσιάσει στην παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα την κοινοπραξία της, International Maritime Industries (IMI), που δημιουργήθηκε για να αναπτύξει μία από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εγκαταστάσεις ολοκληρωμένων υπηρεσιών που περιλαμβάνουν ένα νέο ναυπηγείο που απευθύνεται στον υπεράκτιο τομέα. Η νέα κοινοπραξία έχει ήδη δεχτεί παραγγελίες για περισσότερες από 20 υπεράκτιες εξέδρες και 52 πλοία με ορίζοντα αποπεράτωσης την επόμενη δεκαετία. Και ενώ το πετρέλαιο συνεχίζει να αποτελεί το κύριο καύσιμο για τις παγκόσμιες μετακινήσεις της ανθρωπότητας, τα ψηφιακά δεδομένα γίνονται το «νέο πετρέλαιο», καθώς αναφύεται ένας θαυμαστός καινούργιος κόσμος όπου θα κυριαρχούν η τεχνητή νοημοσύνη και η «έξυπνη» ναυτιλία. Η ροπή προς την ψηφιοποίηση, οι ανάγκες για λύσεις «έξυπνης» ναυτιλίας και η αυξημένη ζήτηση για διαρκή συνδεσιμότητα του στόλου έχουν οδηγήσει σε ένα εντυπωσιακό άνοιγμα των Ποσειδωνίων προς τον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας, με περισσότερες από 30 εταιρείες να έχουν δηλώσει συμμετοχή, διεκδικώντας ένα μεγαλύτερο κομμάτι από την «πίτα» των ολοένα αυξανόμενων τεχνολογικών αναγκών του πιο σύγχρονου στόλου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Σε ό,τι αφορά στο συνεδριακό πρόγραμμα, ήδη έχει διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό και καλύπτει όλα τα θέματα

που απασχολούν τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Για άλλη μια φορά, θα λάβουν χώρα περισσότερα από 30 συνέδρια, παρουσιάσεις προϊόντων, τεχνικά σεμινάρια και συνεντεύξεις Τύπου – όλα στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo. Το συνεδριακό πρόγραμμα θα εγκαινιάσει το καταξιωμένο Tradewinds Shipowners Forum, στο πλαίσιο του οποίου θα συζητηθούν όλα τα επίκαιρα θέματα της παγκόσμιας ναυτιλίας. Μία νέα σημαντική εκδήλωση θα είναι το «SUPPORT THE LOCAL MARITIME INDUSTRY SUMMIT» με την υποστήριξη της HEMEXPO και την οργάνωση της Newsfront/Ναυτιλιακή, που θα λάβει χώρα υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ένωσης Τεχνικών Διευθυντών Ελληνικών Ναυτιλιακών Εταιρειών (MARTECMA) και θα δώσει την ευκαιρία στις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες να γνωρίσουν καλύτερα τα υψηλής ποιότητας προϊόντα και τις υπηρεσίες της HEMEXPO. Με αφορμή αυτό το συνέδριο, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα αποφασίσουν για μελλοντικές επενδύσεις και θα προωθήσουν περαιτέρω το ελληνικό ναυτιλιακό cluster, το οποίο αναμένεται να συμβάλει όλο και περισσότερο στο εγχώριο ΑΕΠ. Τέλος, μία νέα προσθήκη στο πρόγραμμα συνεδρίων και σεμιναρίων των Ποσειδωνίων είναι το 4ο Σεμινάριο Ενέργειας και Ναυτιλίας, που διοργανώνεται από το Ινστιτούτο Ενέργειας Ν.Α. Ευρώπης (IENE), στο πλαίσιο του οποίου θα αναλυθούν σε βάθος οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και οι παράγοντες που καθορίζουν το συσχετισμό φορτίων ενέργειας και ναυτιλίας. Η Έκθεση Ποσειδώνια τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας με την υποστήριξη του Δήμου Πειραιά και της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου.

Για περισσότερες πληροφορίες: Άρτεμις Βαμβακοπούλου, Posidonia Press Officer, EXTROVERT | Business Communications, Τηλ.: +30 210 6724265, Email: posidoniapress@extrovert.gr | Μαρία Φώτου, Marketing & Events Coordinator, Posidonia Exhibitions Α.Ε., Τηλ.: +30 210 4283608, Email: mphotou@posidonia-events.com

35

Οι Ποσειδωνιακοί Αγώνες αναβαθμίζουν την Ελλάδα ως προορισμό εταιρικών εκδηλώσεων και τονώνουν την τοπική οικονομία Χιλιάδες οι συμμετοχές εκπροσώπων της παγκόσμιας ναυτιλίας στους αγώνες ιστιοπλοΐας, γκολφ, δρόμου και ποδοσφαίρου

Τ

ουλάχιστον 2.500 στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών αναμένεται να λάβουν μέρος στα φετινά Posidonia Games, μια σειρά τεσσάρων δημοφιλών αθλητικών αγώνων που θα διεξαχθούν σε διάφορες τοποθεσίες της Αττικής, λίγες ημέρες πριν από την επίσημη έναρξη των Ποσειδωνίων 2018, της σημαντικότερης ναυτιλιακής έκθεσης στον κόσμο.Την Παρασκευή 1η Ιουνίου, περίπου 600 ιστιοπλόοι θα ανοίξουν τα πανιά τους στα γαλάζια νερά του Φαλήρου για τον αγώνα ιστιοπλοΐας Posidonia Cup. Την Κυριακή 3 Ιουνίου, συνολικά 1.500 δρομείς θα συγκεντρωθούν στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σημείο εκκίνησης του αγώνα δρόμου 5 χλμ. Posidonia Running Event που διεξάγεται στους πολυσύχναστους δρόμους του Πειραιά. Την ίδια ημέρα, 100 στελέχη θα λάβουν μέρος στον αγώνα Shotgun 18 οπών στο καταπράσινο γήπεδο γκολφ της Γλυφάδας, στο

36

πλαίσιο του Posidonia Golf Tournament. Τέλος, 280 φίλοι του αγωνίσματος θα αναμετρηθούν στο τουρνουά ποδοσφαίρου 5x5 Posidonia Shipsoccer Tournament. Οι συμμετέχοντες θα εκπροσωπήσουν συνολικά περισσότερες από 150 εταιρείες από τον κλάδο της ναυτιλίας, οι οποίοι θα συμμετάσχουν είτε για να διεκδικήσουν τα περιζήτητα ποσειδωνιακά έπαθλα και μετάλλια ή απλώς για τη χαρά της συμμετοχής σε ένα διεθνές αθλητικό γεγονός. Οι αγώνες θα διεξαχθούν πριν από την εβδομάδα των Ποσειδωνίων, τα οποία θα πραγματοποιηθούν στις 4-8 Ιουνίου στο Athens Metropolitan Expo. «Κάθε δύο χρόνια, οι Ποσειδωνιακοί αγώνες φέρνουν κοντά επαγγελματίες του ναυτιλιακού κλάδου από όλες τις γωνιές της γης, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να δοκιμάσουν τις αντοχές τους, να βελτιώσουν τις ικανότητές τους και να

ενισχύσουν το πνεύμα συνεργασίας μέσα από το αγαπημένο τους άθλημα», δήλωσε ο κ. Θεόδωρος Βώκος, Εκτελεστικός Διευθυντής των Εκθέσεων Ποσειδώνια Α.Ε., διοργανώτριας εταιρείας των αγώνων και της έκθεσης Ποσειδώνια. «Οι συμμετέχοντες στα Posidonia Games θα έχουν επίσης την ευκαιρία να δικτυωθούν με δυνητικούς πελάτες τόσο κατά τη διεκδίκηση των επάθλων όσο και στη διάρκεια των τελετών απονομής που θα διεξαχθούν για κάθε αγώνισμα. Ιδιαίτερα σημαντική πτυχή των εκδηλώσεων αυτών είναι ότι επιμηκύνουν τη διάρκεια των Ποσειδωνίων, δημιουργώντας αυξημένα έσοδα για τους κλάδους της φιλοξενίας, της εστίασης, της διοργάνωσης εκδηλώσεων και των μεταφορών στην Αθήνα», συμπλήρωσε ο κ. Βώκος. Τα έσοδα από τις αθλητικές εκδηλώσεις διατίθενται για καλό σκοπό, υποστηρίζοντας τις εκπαιδευτικές και ανθρωπιστικές προσπάθειες συνεργαζόμενων εταιρειών και ΜΚΟ. Τα έσοδα από τις εισφορές των συμμετεχόντων στον αγώνα δρόμου Posidonia Running Event θα δοθούν για την υποστήριξη του έργου της Κοινωφελούς Δημοτικής Επιχείρησης Πειραιά (ΚΟΔΕΠ), ενώ τα έσοδα από τον αγώνα ιστιοπλοΐας Posidonia Cup θα διατεθούν για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Πανελλήνιου Ομίλου Ιστιοπλοΐας Ανοιχτής Θαλάσσης (ΠΟΙΑΘ) και για την προώθηση της ιστιοπλοΐας στην Ελλάδα. Εκατοντάδες φίλοι, συγγενείς, συνάδελφοι ή απλώς λάτρεις του αθλητισμού αναμένεται να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις, για να υποστηρίξουν τις αγαπημένες τους ομάδες και τους αθλητές στην προσπάθειά τους να διακριθούν στα Posidonia Games. Η υποβολή δηλώσεων συμμετοχής συνεχίζεται ακόμα στον

ιστότοπο των Ποσειδωνίων, ο οποίος περιλαμβάνει αναλυτικές πληροφορίες για καθένα από τα τέσσερα αγωνίσματα. Μέχρι τώρα χορηγοί των Posidonia Games είναι οι παρακάτω εταιρείες και οργανισμοί: χορηγοί του ένατου αγώνα ιστιοπλοΐας Posidonia Cup είναι οι εταιρείες Lalizas, Jotun, Aria Fine Catering και υποστηρικτές οι εταιρείες ABS, D. Koronakis SA, ShipMedical Ltd και G4S Telematix. Χρυσός χορηγός του αγώνα δρόμου Posidonia Running Event, που συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα των Ποσειδωνίων για πρώτη φορά το 2016, είναι o DNV GL, και χορηγός είναι η Empire Navigation. Οι εταιρίες Thenamaris και Costamare είναι για άλλη μια χρονιά χορηγοί του Posidonia Golf Tournament, που διοργανώνεται για τέταρτη συνεχόμενη φορά με την υποστήριξη του Costa Navarino. Χορηγός του τουρνουά ποδοσφαίρου Posidonia Shipsoccer Tournament, που ξεκίνησε το 2008, είναι και φέτος η Swift Marine.

Sales & Service agents

· NOVA ELECTRONICS S.A , as a commercial and technical company, provides sales and services for Deep Sea Navigation and communication equipment. · Provides quality of services offered and what reflects this is the number of manufacturer representations, as well as all the classification societies, which recognize NOVA ELECTRONICS’ services for GMDSS Safety Radio Survey and VDR surveys. · Our company’s skilled staff provides installation, commissioning, repair, Shore-based maintenance and survey work 24 hours per day, 365 days per year both in Greece and abroad. · NOVA has invested in maintaining a significant number of various equipment, consumable and spare parts in our warehouse in Piraeus ready for instant delivery. · NOVA ELECTRONICS’ ISO 9001:2008 approved Quality System is the guarantee that we offer a high quality of services.

www.novaelectronics.gr 5, Aitolikou str. & Kastoros, 185 45 Piraeus, Greece Phone: +30 2104121578, +30 210 4131058, Fax: +30 210 4136667, E-mail: info@novaelectronics.gr

Νοέμβριος 2011

Ανάβαση στο Κιλιμάντζαρο Μικρός είχα εντυπωσιαστεί από το ψηλότερο βουνό της Αφρικής, επηρεασμένος από την κινηματογραφική ταινία «Τα χιόνια (παγετώνες) του Κιλιμάντζαρο». Το θεωρούσα κάτι το απρόσιτο, γεμάτο με άγρια θηρία, και όποιος αποφάσιζε να το ανέβει θα έπρεπε να έχει υπερφυσικές ικανότητες και βαρύ οπλισμό ώστε να αμυνθεί από τα θηρία.

Τ

σία φυσικής κατάστασης μηνών ή α χρόνια πέρασαν, η θάλασΤου Πλοιάρχου Βασίλη Γιαννουλάκη σα μας απορρόφησε ψυχικά ήταν το αγαπημένο τους χόμπυ, την και σωματικά. Το Κιλιμάντζαρο ξεχάστηκε μέχρι τα οποία εγώ θεωρούσα πολυτέλεια, λόγω έλλειψης χρόνου τελευταία χρόνια που η εργασία μου ως αρχιπλοίαρχος της αφού η απασχόληση μου στα καράβια ήταν απαγορευτική Liberty Maritime με έφερνε πολύ τακτικά στην Ανατολική για άλλες δραστηριότητες. Παρ’ όλα αυτά το αποφάσισα Αφρική, και περισσότερο στην Κένυα και Τανζανία. Εκεί, από υπολογίζοντας στην σχετικά καλή μου φυσική κατάσταση το αεροπλάνο, γνωρίζοντας από πιά πλευρά θα είναι ορατό και με ένα φίλο Κενυάτη οργανώσαμε το ταξίδι της ανάτο βουνό, το θαύμαζα και με στεναχωρούσε το γεγονός ότι βασης το φθηνόπωρο του 2011, όταν ήδη είχε περάσει η οι πάγοι της κορυφής συνεχώς ελλατώνονταν. Η υπερθέρ- περίοδος των βροχών στα χαμηλά, και χιονοπτώσεων στα μανση του πλανήτη έβαλε έντονα το χέρι της στο βουνό με ψηλότερα από 3500 μ. Πληροφοριακά αναφέρω ότι όσοι αποφασίζουν την ανάαποτέλεσμα ενώ παλαιότερα να είναι όλη η κορυφή του καλυμμένη με παγετώνες,τώρα οι πάγοι να έχουν περιοριστεί βαση, απευθύνονται στο αρμόδιο γραφείο δίνοντας όλα σε ένα τόξο 60 μοιρών στην νοτιοδυτική πλευρά του. Έβλε- τα στοιχεία τους, περισσότερο για λόγους στατιστικής και πα αρκετούς, ερχόμενοι από την Β. Ευρώπη, συνήθως από ασφάλειας, και πληρώνοντας τα τέλη, ανάλογα με το πόσες Αγγλία, Γερμανία, Δανία, Νορβηγία που πήγαιναν να κάνουν ημέρες κάποιος θα παραμείνει μέσα στο ελεγχόμενο πάρκο του βουνού. Δεν υπάρχει περιορισμός αριθμού ατόμων την προσπάθεια ανάβασης στο βουνό. Στην επιστροφή μου από Αφρική, εύρισκα την ευκαιρία να που συγκροτούν μία ομάδα. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να πάει συναντώ αυτούς που είχαν κάνει την προσπάθεια, άλλοι επι- μόνος του και να αποτελέσει ομάδα. Το ίδιο δύο, τρεις ή και τυχώς, άλλοι με εγκατάλειψη και μια μέρα μου πέρασε από περισσότεροι. Εκεί, στην είσοδο του πάρκου, παραχωρούν το μυαλό γιατί αυτοί και όχι και εγώ. Βέβαια το όχι και εγώ ένα οδηγό και έναν μάγειρα για όλη την ομάδα και δύο βαείναι εύκολο να λέγεται γιατί όλοι αυτοί έκαναν προετοιμα- στάζους για κάθε ένα από τους ορειβάτες.

Η όλη απόσταση από το σημείο εκκίνησης, στα 1.200 μ., έως την κορυφή 5.920 μ., είναι περίπου 75 χιλ. Αυτό κάνει την ανάβαση βατή για τους περισσότερους των ορειβατών εκτός από τα τελευταία 10 χιλ.της τελικής ανάβασης, όπου βρίσκεται ο κώνος του βουνού-υφαιστείου, η οποία είναι πολύ ζόρικη γιατί γίνεται πάντα τα μεσάνυκτα με χαμηλές θερμοκρασίες από -10 έως -15 βαθμούς, ώστε γύρω στις 6 το πρωί οι ορειβάτες να βρίσκονται στην κορυφή. Εκεί, το μονοπάτι είναι πολύ ανηφορικό με αποτέλεσμα να βλέπεις τους φακούς των προπορευόμενων σχεδόν πάνω από το κεφάλη σου και να αναρρωτιέσαι αν εσύ θα καταφέρεις να ανέβεις έτσι σχεδόν κάθετα. Ξεκινώντας λοιπόν την ανάβαση από περίπου τα 1.200 μ., και μετά από τρεις ώρες πεζοπορία μέσα σε πυκνό τροπικό δάσος, φθάσαμε στην είσοδο του πάρκου MARANGU Pt. Υπάρχουν πέντε ή έξη διαφορετικές είσοδοι και διαλέξαμε αυτήν που μας πρότειναν ως την πιο εύκολη. Επειδή είναι η πιο πολυσύχναστη, έχει ονομαστεί και coca cola route επειδη όλο και κάποιο κουτί κοκακόλας βρισκόταν πεταμένο στις άκρες του μονοπατιού. Εκεί πήραμε τις τελευταίες οδηγίες από τους υπευθύνους, και το σπουδαιότερο, δώσαμε στους βαστάζους όλα τα πράγματά μας κρατώντας τα απαραίτητα για την υπόλοιπη πεζοπορία της ημέρας έως το επόμενο σημείο MANTARA Pt, στα 2.700 μ. Ο πίνακας με τις αναφερόμενες ώρες πεζοπορίας είναι πλασματικός.Μάλλον θα απευθύνεται σε πρωταθλητές του είδους. Πέντε ώρες μέσα στο δάσος, αρχικά με αρκετή ζέστη όμως σταδιακά με μικρότερη θερμοκρασία, ιδανική για περπάτημα. Δεν συναντήσαμε άγρια θηρία παρά ίχνη μερικών που κινούνται κατά την διάρκεια της νύκτας. Στο MANTARA Pt, υπάρχει, όπως και σε όλους τους σταθμούς, καταυλισμός με ξύλινα σπιτάκια όπου διανυκτερεύσαμε με αισθητή πτώση της θερμοκρασίας την νύκτα. Βέβαια, θέρμανση δεν υπήρχε πουθενά, ούτε και στους υψηλότερους σταθμούς με μείον βαθμούς. Εκεί συγκεντρώθηκαν όλοι οι πεζοπόροι της ημέρας. Η κοινή προσπάθεια ήταν ο καταλύτης για να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας και να ανταλλάξουμε γνώμες και προβληματισμούς. Το επόμενο πρωί, γύρω στις 8.00, ξεκινήσαμε για τον επόμενο σταθμό HOROMBO Pt, στα 3.700 μ. Αφήσαμε πίσω το τροπικό δάσος και σταδιακά περάσαμε στο αλπικό τοπίο με τροπικούς παράξενους θάμνους και αρκετές εκτάσεις με

αγριολούλουδα και πολλά, μα πάρα πολλά ποντίκια. Ευδοκιμούν επειδή σε αυτό το υψόμετρο δεν υπάρχουν φίδια ή μεγάλα πτηνά. Αυτή η μέρα ήταν πιο δύσκολη γιατί ήδη είχε φορτώσει και η καταπόνηση της πρώτης ημέρας. Οι βαστάζοι μας γλύτωσαν από μεγάλο κόπο, πέρνοντας όλον σχεδόν τον εξοπλισμό και προσωπικά μας είδη. Ξεκινούσαν φορτωμένοι με τα δικά τους και τα δικά μας σακκίδια και έφευγαν σχεδόν τρέχοντας αφήνοντάς μας πίσω ώσπου χανόνταν από τα μάτια μας. Όταν τελείωσε το νερό που είχαμε φέρει μαζί μας, πίναμε το τρεχούμενο από τα ρυάκια που το έβραζαν προληπτικά για τυχόν μικρόβια. Στο HORΟMBO Pt, με την άφιξή μας εκεί το απόγευμα, ήδη είχε αρχίσει το τσουχτερό κρύο που έκανε την διανυκτέρευση δύσκολη επειδή μετά τα μεσάνυκτα η θερμοκρασία έπεφτε κάτω από το μηδέν και τα σπιτάκια δεν ήταν αεροστεγή. Μας συνέστησαν να παραμείνουμε εκεί μία επιπλέον ημέρα ώστε να εκλιματιστούμε στα 3.700 μ., για να αποφύγουμε προβλήματα σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Το οξυγόνο στον αέρα είναι περίπου το ίδιο μέχρι τα 3.000 μ., στο οποίο έχει προσαρμοστεί ο οργανισμός μας. Πάνω από τα 3.000 μ. αρχίζει σταδιακά να αραιώνει, πέφτωντας στο 50% στα 6.000 μ. Αυτό επιφέρει παρενέργειες που είναι πάνω από τις δυνατότητες αρκετών πεζοπόρων και ένας στους τρείς αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την προσπάθεια και με την βοήθεια του οδηγού και των βαστάζων γυρίζουν πίσω. Η πιο συνηθισμένη παρενέργεια είναι η ναυτία με ισχυρό πονοκέφαλο και εμετούς που εξουθενώνουν τον οργανισμό. Οι ναυτικοί έχοντας περάσει αυτό το στάδιο στα πρώτα τους ταξίδια, δεν τους πιάνει η ναυτία και έτσι έχουν πλεονέκτημα έναντι των άλλων. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και εφόσον ο πεζοπόρος επιμείνει πάνω από τις δυνάμεις του, μπορεί να του δημιουργηθει πνευμονικό οίδημα με καταστρεπτικές συνέπειες. Αφού εκλιματιστήκαμε όσο ήταν δυνατόν, την επιπλέον ημέρα στο HOROMBO Pt, ξεκινήσαμε

39

Ανάβαση στο Κιλιμάντζαρο

για τον επόμενο σταθμό ΚΙΒΟ Pt, στα 4.700 μ. Η διαδρομή αυτή ήταν η μεγαλύτερη ημερήσια από όλες τις άλλες και ως εκ τούτου πιο κουραστική αλλά και αυτή αρκετά βατή παρά τον δυνατό αέρα και την κατά διαστήματα ομίχλη. Φθάσαμε στο ΚΙΒΟ το απόγευμα με θερμοκρασία κάτω από το μηδέν και με σκοπό να ξεκουραστούμε ως τα μεσάνυκτα οπότε θα ξεκινούσαμε για το τελικό στάδιο της ανάβασης που ήταν ο τεράστιος κώνος που δημιουργεί την κορυφή του βουνού. (Το Κιλιμάντζαρο είναι ένα σβηστό υφαίστειο). Που να ξεκουραστείς με τόσο κρύο που τα μεσάνυκτα ξεκινώντας είχε ήδη -15 βαθμούς. Εκεί είναι το σημείο που οι περισσότεροι εγκαταλείπουν την προσπάθεια γιατί η ανάβαση είναι τόσο απότομη που σχεδόν δεν περπατάς αλλά σκαρφαλώνεις. Τελικά ή ανακούφιση και η ικανοποίηση της επιτυχίας ήρθε στις 6.00 η ώρα όταν επιτέλους φθάσαμε στο GILMANS Pt, στα 5.700 μ., μια από τις κορυφές του κώνου, όμως η ψηλότερη ήταν 220μ. πιο ψηλά, στο UHURU Peak (κορυφή ΕΙΡΗΝΗΣ), στα 5.920 μ. πού δεν είχε δύσκολη διαδρομή, περπατώντας πλάι στους εναπομείναντες παγετώνες. Από εκεί ψηλά αισθανθήκαμε ότι βρισκόμαστε έξω από τα πραγματικά όρια που έχουμε συνηθήσει. Τότε ήρθε και το ξημέρωμα, με την ανατολή του ηλίου και βλέπαμε τον ήλιο να ανατέλλει στον ορίζοντα πολύ κάτω από την ευθεία που βρισκόμαστε. Αυτές οι εικόνες μένουν δια βίου στην μνήμη μας καθώς δεν είναι καθόλου συνηθισμένες. Ο λόγος που η τελική ανάβαση γίνεται την νύκτα είναι να δουν οι ορειβάτες αυτήν την ανατολή και το γύρω τοπίο που απλώνεται όσο το μάτι μπορεί να δεί, γιατί μετά τις 8-9 το πρωί γεμίζουν στην κορυφή πυκνά σύννεφα που κρατούν μέχρι το απόγευμα. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα ψηλά βουνά

40

στις τροπικές περιοχές. Βέβαια, εκεί στην κορυφή κρεμάστηκε και η ελληνική σημαία δίπλα σε τόσες άλλες από όλους που κατάφερναν να δουν την κορυφή από κοντά. Ηταν τόση η ικανοποίηση που έλεγες ότι είναι τόσο ωραία εκεί ψηλά για να μείνει κάποιος για πολύ. Ομως, όσο σκέπτεσαι την κάθοδο που είναι εξ ίσου δύσκολη, τουλάχιστον στην διαδρομή του κώνου, δεν σου περισεύει χρόνος για περισσότερη ξεκούραση. Εβλεπες στα πρόσωπα των άλλων ορειβατών την κούραση από την προσπάθεια αλλά συγχρόνως και την χαρά και ικανοποίηση που τα είχαν καταφέρει. Κατεβήκαμε προσεκτικά από το ίδιο μονοπάτι μέχρι στο KIBO Pt, το απόγευμα, όπου και διανυκτερεύσαμε πάντα σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν την νύκτα. Η υπόλοιπη διαδρομή της επιστροφής ήταν διαδικαστικής σημασίας. Είχαμε και ερωτήσεις από αυτούς που συναντούσαμε, οι οποίοι ήταν στο δρόμο της ανάβασης, αν ήταν εύκολα μέχρι την κορυφή. Ολους τους ενθαρύναμε ότι θα την δουν την κορυφή άσχετα αν αρκετοί φαινόντουσαν...ετοιμόρροποι. Μετά από δύο μέρες βρεθήκαμε στην έξοδο του πάρκου με την έντυπη βεβαίωση της ανόδου μας στην κοφυφή στα χέρια αλλά με πολύ κούραση και με σχέδια για ανάβαση στο επόμενο δεύτερο ψηλότερο βουνό της Αφρικής το ΚΕΝΥΑ ΜΤ. των 5.500 μ. Αυτό έγινε τον επόμενο χρόνο 2012 και ήταν μιά ακόμη δυνατή εμπειρία που ίσως την πούμε μιά άλλη φορά. Μία γενική διαπίστωση ήταν ότι η ανάβαση στο Κιλιμάντζαρο σε πολλούς φαντάζει... βουνό, σε άλλους, με σχέση την θάλασσα, μια γερή τρικυμία και σε αρκετούς μια απλή φουσκοθαλασσιά. Εγώ πάντως ήμουν με τους τελευταίους.

Κatradis Group of Companies High Performance Ropes

Performance to the maximum!

For Your Safer-Stronger & Simpler Mooring Operation

You are welcome to visit us at our booth in Hall 3, Stand No 3.110 at the Posidonia Exhibition. 4-8 June 2018.

UHMWPE, Aramid & Îœixed Ropes for LNG / LPG Carriers and Tankers Steel Wire Ropes - Sacrificial Anodes - Anchors & Anchor Chains Port Development Equipment - Vessel Deck Equipment 11, Psaron str., 186 48 Piraeus, Greece, T: +30 2104060300 F: +30 2104626268 & +302104619631 E: info@katradis.com - www.katradis.com

Υ

Π

Α

Τ

Ι

Α

Η Αλεξανδρινή 370-415 μ.Χ.

Μαθηματικός και φιλόσοφος, κόρη του μαθηματικού Θέωνος από την Αλεξάνδρεια την πρωτεύουσα της οικουμένης τον φάρο του Ελληνισμού για 1.000 χρόνια, πυρήνα των ελληνικών γραμμάτων και επιστημών της Ελληνιστικής εποχής.

Γ

εννήθηκε στην Αλεξάνδρεια σε ση και η ομορφιά της υπέροχης αυτής μια εποχή γεμάτη σύγχυση που γυναίκας που ενσάρκωνε ότι καλλίτερο η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και ειείχε να επιδείξει ο ελληνισμός. δωλολατρία έπνεαν τα λοίσθια, ενώ ο Πληροφορίες για την μόρφωση, το χριστιανισμός ξαπλωνόταν με γρήγορο επιστημονικό έργο την σεμνότητα και ρυθμό και αποτελεί ένα μοναδικό πατην ομορφιά της Υπατίας έχουμε κι από ράδειγμα φιλοσόφου που πολλοί συγτις επιστολές του μαθητού και ενθέργραφείς ασχολήθηκαν με το έργο της μου οπαδού της Συνεσίου της Κυρήκαι το τραγικό της τέλος. Το 392 μ.Χ νης, επισκόπου Πτολεμαΐδας που την συνέχισε τις σπουδές της στην Αθήνα αποκαλεί όχι φιλόσοφο Υπατία, αλλά και Ρώμη επί αυτοκράτορα Αρκαδίου, μόνο «φιλόσοφο». εντυπωσιάζοντας όσους συναναστρεΟ Ρωμαίος έπαρχος της Αιγύπτου φόταν με το πνεύμα την σεμνότητα Ορέστης που ήταν και χριστιανός στο την ομορφιά της και την ευγλωττία θρήσκευμα φλογερός υποστηρικτής της. Φοίτησε στην νεοπλατωνική της συχνά ζητούσε την γνώμη της για σχολή του Πρόκλου και του Ιεροκλή. πολιτικά θέματα της πόλης καθώς Του Μάρκου Δ. Συνοδινού Δεν είναι γνωστό το πόσο έμεινε στην και οι δικαστές την συμβουλευόταν Συγγραφέα, Τακτικό μέλος της Αθήνα, αναφέρεται όμως ότι όταν επέγια μια δύσκολη δικαστική απόφαση. Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών στρεψε στην πατρίδα της το 398μΧ, παΌλοι στην Αλεξάνδρεια, χριστιανοί και ρουσιάσθηκε ως δάσκαλος της σχολής εβραίοι καθώς και ειδωλολάτρες την μαθηματικών και φιλοσοφικών σπουθαύμαζαν για την μοναδική της σκέψη δών. Ήταν η αξιοσημείωτη εποχή που η αναγέννηση παρου. Όμως ως πολιτικό πρόσωπο βρέθηκε μετά το 412 μ. Χ. σε σιάσθηκε στην Αλεξάνδρεια ως κεντρικό πρόσωπο και πιο επικίνδυνη θέση σε μια πόλη όλο και περισσότερο χριστιανιδιάσημη από τις γυναίκες επιστήμονες. κή, και με επιμονή να μην ασπαστεί τον Χριστιανισμό, και δίΒασικά δίδασκε Νεοπλατωνική διδασκαλία όμως ασχοδασκε «εθνικές αρχές». Αυτό συνετέλεσε ώστε να επισύρει λήθηκε και με άλλους συγγραφείς όπως ο Αριστοτέλης, την έχθρα της χριστιανικής ηγεσίας της πόλης. μαθηματικά και αστρονομία. Μαθητής της υπήρξε ανάμεσα Αντιπάθεια και αντιπαλότητα αναπτύχθηκε στον Φωτιστους σοφιστές και ο Τρωίλος ο έπαρχος Αλεξανδρείας, ο σμένο Χριστιανό Κύριλλο που ανέβηκε στον πατριαρχικό Συνέσιος Πτολεμαΐδας και άλλοι. Αναφέρεται ότι η Υπατία θρόνο και τον Ορέστη. Όπως αναφέρεται η δολοφονία της δεν παντρεύτηκε ποτέ, κατ’ άλλους ήταν σύζυγος του φιλοΥπατίας ήταν αποτέλεσμα αυτής της αντιπαλότητας, της αδύσόφου Ισιδώρου. Η θαυμαστή επίδοση της στην Γεωμετρία ναμης Ρωμαϊκής διοίκησης και της παντοδύναμης χριστιαεξηγεί το εξηγεί την προσωνυμία Υπατία η Γεωμετρική. νικής ηγεσίας. Κατά τον Φιλοστόργιο εμφανίζεται ως αντάξια μαθήτρια Μία ημέρα της σαρακοστής του 415 μ. Χ. προφύλαξαν του πατέρα της Θέωνος. (Πολλώ δε κρείττω γενέσθαι του την Υπατία καθώς γύριζε σπίτι της, την τράβηξαν έξω από διδασκάλου, και μάλιστα γε περί την αστροθεάμονα τέχνη). την άμαξα, της την γύμνωσαν και την σκότωσαν με φρικτό Το 400 μ. Χ. πήρε την έδρα της φιλοσοφίας στο μουσείο που τρόπο. Διαμελίσαντες το σώμα της με όστρακα έγδαραν το αν και είχε χάσει ένα μέρος της παλιάς του δόξας εξακολουκρέας από τα κόκκαλα της και στην συνέχεια την έκαψαν. θούσε να είναι ο πνευματικός φάρος της Αλεξάνδρειας. ΔίδαΤο λεξικόν Σούδα, αναφέρει ότι « επανιούσαν επί την οικίαν σκε τους ανθρώπους ανεξαρτήτως θρησκείας, μαθηματικά, ποθέν, και εκ του δίφρου εκβαλόντες, αποδύσαντες τε την αστρονομία, αρχές του Πλάτωνος και Αριστοτέλη. Συγκέεσθήτα οστράκοις ανείλον και μεληδόν διασπάσαντες, πυρί ντρωνε πλήθη ακροατών τους οποίους προσέλκυε η έκφρακατηνάλωσαν. Πολλοί αθρόοι θηριώδεις άνδρες ως αληθώς

42

σχέτλιοι ούτε θεώ όψιν ειδότες», χαρακτηρίζει δε το έγκλημα «Άγος μέγιστον». Ο Σωκράτης ο σχολαστικός χαρακτηρίζει τον θάνατο της Υπατίας ως πράξη απάνθρωπη και τεράστιο όνειδος για την εκκλησία της Αλεξανδρείας. Για τη δολοφονία της φιλοσόφου, ο ιστορικός Σωκράτης Σχολαστικός παρουσιάζει ως κύριο υπεύθυνο τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Κύριλλο: «Συνέβη μια μέρα που ο Κύριλλος, επίσκοπος περνούσε έξω από το σπίτι της Υπατίας και είδε συγκεντρωμένο ένα μεγάλο πλήθος από ανθρώπους και άλογα... Όταν ρώτησε γιατί ήταν τόσος κόσμος μαζεμένος και για ποιόν λόγο γινόταν τόση φασαρία, οι οπαδοί της του απάντησαν ότι ήταν η οικία της φιλοσόφου Υπατίας και ότι ήταν έτοιμη να τους μιλήσει. Όταν ο Κύριλλος τα άκουσε αυτά καταλήφθηκε τόσο πολύ από φθόνο, που αμέσως ξεκίνησε να σχεδιάζει τη δολοφονία της, με τον πιο απεχθή τρόπο. Έτσι, όταν η Υπατία βγήκε από το σπίτι της όπως συνήθιζε, μια ομάδα σκληρών και πωρωμένων ανθρώπων, που δεν φοβόταν ούτε τη θεία οργή ούτε την ανθρώπινη εκδίκηση, της επιτέθηκε και την έσφαξε, διαπράττοντας ένα απεχθές όσο και ντροπιαστικό έγκλημα απέναντι στην πατρίδα τους». Ο Σωκράτης ο Σχολαστικός, στην «Εκκλησιαστική Ιστορία» του, παρόλο που ήταν χριστιανός, προσπάθησε να κρατήσει ουδέτερη στάση, δείχνοντας φανερά το θαυμασμό του για τη νεαρή φιλόσοφο, κατηγορώντας τη μισαλλόδοξη Εκκλησία της Αλεξάνδρειας για τη δολοφονία της. Η μαρτυρία του κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντική, γιατί εκτός από χριστιανός ήταν και σύγχρονος της Υπατίας, καθώς έζησε από το 380 μέχρι το 440 μ. Χ. Το απόσπασμα που περιγράφει τη ζωή της ξεκινά ως εξής: «Υπήρχε μια γυναίκα στην Αλεξάνδρεια με το όνομα Υπατία, κόρη του φιλοσόφου Θέωνος, με τέτοια επιτεύγματα στην επιστήμη και τη λογοτεχνία, που ξεπερνούσε κατά πολύ όλους τους φιλοσόφους της εποχής της. Έχοντας σπουδάσει με επιτυχία στις σχολές του Πλάτωνος και του Πλωτίνου, εξηγούσε τις αρχές της φιλοσοφίας στους μαθητές της, πολλοί από τους οποίους ταξίδευαν από

μακρινά μέρη για να ακούσουν τις διδασκαλίες της... Παρ’ όλα αυτά έπεσε θύμα των πολιτικών αντιζηλιών που επικρατούσαν κατά την εποχή της. Καθώς είχε συχνές συναντήσεις με τον Ορέστη (έπαρχος της περιοχής), είχε ευρέως διαδοθεί ανάμεσα στους χριστιανούς ότι ήταν αυτή που εμπόδιζε τον Ορέστη να έρθει στο πλευρό του επισκόπου». Ο Σωκράτης ο Σχολαστικός μας δίνει επιπλέον την πληροφορία ότι η Υπατία ήταν στενή φίλη του έπαρχου, ο οποίος απ’ ότι φαίνεται δεν συμφωνούσε απόλυτα με τις πρακτικές του Κυρίλλου. Στη συνέχεια, μας περιγράφει αναλυτικά τη φρικτή δολοφονία της: «Κάποιοι από αυτούς (τους χριστιανούς), κινούμενοι από έναν φλεγόμενο και μισαλλόδοξο ζήλο, με αρχηγό τους έναν αναγνώστη ονόματι Πέτρο, έστησαν ενέδρα και την έπιασαν κατά την επιστροφή της στο σπίτι, την έσυραν από το άρμα της μέχρι το ναό με το όνομα Καισάρειον, όπου την έγδυσαν εντελώς και την δολοφόνησαν με κεραμίδια. Αφού ακρωτηρίασαν το σώμα της, μετέφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος με το όνομα Σίναρον, όπου τα έκαψαν. Αυτό το συμβάν έφερε ουκ ολίγη καταισχύνη όχι μόνο στον Κύριλλο, αλλά και σε ολόκληρη την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας. Και σίγουρα τίποτε δεν μπορεί να είναι πιο απόμακρο από το πνεύμα του Χριστιανισμού απ’ ότι η υποκίνηση σφαγών, μαχών και συναλλαγών αυτού του είδους». Η βάναυση δολοφονία της Υπατίας σηματοδότησε το τέλος της Φιλοσοφικής διδασκαλίας για την Αλεξάνδρεια αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο διότι μετά από λίγα χρόνια ακολούθησε ο Μεσαίωνας. Το συγγραφικό έργο της Υπατίας κατά που αναφέρουν οι βιογράφοι, ήταν πολύ αξιόλογο και αφορούσε 4 τομείς, μαθηματικά, αστρονομία, μηχανική και φιλοσοφία.Της αποδίδονται αρκετές αστρονομικές πραγματείες αγνώστων τίτλων και αγνώστου περιεχομένου. Η συγγραφική παραγωγή της χάθηκε και από τους τίτλους των βιβλίων της αναφέρονται ο «Υπερπόντιος», «Υπέρπυκνος» ύλη αστροφυσικά, «Υπέρπυρος» (χρυσό νόμισμα, «Υπερπυρεξία» παθολογικά, Υπερρεαλισμός (Σουρεαλισμός», κ.τ.λ.

43

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΑ Του Τάσου Ρήγα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΚΥΛΩΝ

Ζ

ω σ’ έναν οικισμό πλησίον της Ραφήνας και παρατηρώ μερικά αδέσποτα σκυλιά να ζητιανεύουν στους δρόμους του οικισμού. Με μεγάλη μου λύπη διαπιστώνω ότι δεν υπάρχει χαμερπέστερο πλάσμα από το σκυλί που έμεινε χωρίς προστασία. Σκέπτομαι τον άλλοτε άγριο και πιστό φρουρό του σπιτιού που θα ξέσκιζε τον άγνωστο επισκέπτη, πώς καταντά άμα ευρεθεί έρημος και εγκαταλελειμμένος. Βάζει την ουρά υπό τα σκέλη και γίνεται υπόδειγμα δειλίας. Ίσως αυτή να είναι και η αιτία της αφοσίωσης του σκύλου προς τον κύριό του. Είναι το μόνο κατοικίδιο ζώο που δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αφέντη. Θα έλεγα ακόμα ότι είναι η επιτομή της αφοσίωσης και της άδολης αγάπης σ’ ένα κόσμο που χάνεται κάθε ημέρα. Ήταν εμφανής η εικόνα του άλλοτε περήφανου ζώου με την απόγνωση ζωγραφισμένη στη μορφή του. Δεν γνωρίζω αν θα τα καταφέρει να ζήσει από την μεγάλη του θλίψη. Σκεπτόμουν ακόμη ότι ο άνθρωπος έχει προικισθεί με το χάρισμα να εκφράζει την ψυχική του κατάσταση με διάφορες αόριστες διασπάσεις των μυών και μέσω της μορφής του να μεταδίδει την χαρά, την λύπη, το μίσος, την αγάπη, την τρυφερότητα, την σκληρότητα, την αδιαφορία, την στοργή κ.λπ. Μ’ ένα του μορφασμό −που και ο ίδιος πολλές φορές δεν ξέρει πως γίνεται− να ειρωνευθεί να σχολιάσει (εκφράσεις αγανάκτησης/παράπονο), να δείξει την γαλήνη του ή/και την ταραχή του. Όμως τα βασικά αισθήματα της ζωής όπως π.χ. η χαρά, η λύπη, η επιθυμία, η οργή εκφράζονται αρκετά έντονα από ένα σκύλο. Κανένα άλλο ζώο μήτε κι αυτός ο πίθηκος που θεωρείται από μερικούς ότι είναι πιο κοντά στον άνθρωπο δεν εκφράζει τόσα αισθήματα όσα ένα σκυλί. Συζητούσα τις παρατηρήσεις μου με τον γείτονά μου που τυχαίνει να είναι κτηνίατρος και ο οποίος μου εξήγησε ότι πέραν των ψυχολογικών επισημάνσεών μου, η αδέσποτη περιφορά τους είναι αιτία να λυσσούν ευκολότερα ιδιαί-

44

τερα το καλοκαίρι, διότι κατά τους θερινούς μήνες περιφέρονται περισσότερο στους δρόμους με συνέπεια να έρχονται σε μεγαλύτερο συγχρωτισμό μεταξύ των. Συνεπώς ένα μολυσμένο σκυλί είναι δυνατόν να μεταδώσει την φοβερή αυτή πάθηση σ’ ένα άλλο. Συνεχίζοντας μου επέστησε την προσοχή ότι το μολυσμένο σκυλί μπορεί να μεταδώσει το μόλυσμα κατά τις τελευταίες δώδεκα ημέρες της νόσου χωρίς να παρουσιάζει καμιά φανερή εκδήλωση λύσσας. Γι’ αυτό όσο και αν φαίνεται καλή η κατάσταση, πρέπει απαραιτήτως να παρακολουθείται με προσοχή το σκυλί που δάγκωσε κάποιον επί δώδεκα ημέρες. Και εάν δεν εμφανίσει όλο αυτό το διάστημα τίποτε το ασυνήθιστο −έστω και απλή μελαγχολία ή νευρικότητα− μόνο τότε μπορεί να είναι ήσυχος. Μετά τις 12 ημέρες και αν πάθει το σκυλί από λύσσα, εκείνος τον οποίο δάγκωσε προ 12 ημερών δεν έχει φόβο. Όμως η εμφανής εικόνα θλίψης του εγκαταλελειμμένου ζώου μου είχε παρασύρει τον νουν από τις ιατρικές επισημάνσεις του φίλου μου και θυμήθηκα πάμπολλες περιπτώσεις ζώων που απέθαναν από θλίψη, ύστερα από

τον θάνατο του κυρίου τους. Μεταξύ δε αυτών −νομίζω− είναι και ο σκύλος του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Πρωτοφανής περίπτωση όμως είναι να αποθάνει άνθρωπος από θλίψη λόγω του θανάτου ζώου λατρευτού γεγονός που συνέβη στην Κωνσταντινούπολη και το θέμα έλαβε μεγάλη δημοσιότητα. Ο υπερευαίσθητος αυτός ζωόφιλος ήταν ένας ζάπλουτος ιδιοκτήτης ενός ξενοδοχείου και ελάτρευε κυριολεκτικά την γατούλα του με την οποία εκοιμάτο μαζί της και ο θάνατός της υπήρξε πλήγμα δι’ αυτόν τόσο μεγάλο ώστε ύστερα από λίγο καιρό η θλίψη τον έστειλε στον τάφο. Παρά τα πλούτη του, ήταν ένας πολύ μοναχικός και πολύ απογοητευμένος από τους ομοίους του άνθρωπος για να προσκολληθεί τόσο πολύ σ΄ ένα ζώο. Περίεργο μάλιστα φαίνεται ότι την παράφορο αυτή αγάπη του την ενέπνευσε γάτα, ζώο που δεν φημίζεται για την πίστη και την αφοσίωσή του. Ήτο όμως ζώο. Και ασφαλώς ο παθολογικός τούρκος ζωόφιλος θα πίστευε όπως και ένας Έλληνας ζωόφιλος ο Ροΐδης ότι πολλοί μετανόησαν διότι αγάπησαν ανθρώπους αλλά κανείς διότι αγάπησε ζώον…

“Seaven” is the new company name of “Evia Petrol Group”, which was established in 2003. Seaven features the width of the company’s scope and calls to its ships’ potential of travelling across the Seven Seas, all over the globe.

Even, steady and reliable, Seaven’s fleet comprises six (6) medium sized Greek flag modern oil/chemical tankers (M/T “EVIAPETROL I, II, III, IV, V & SEAVEN JOY”), double-hulled and being equipped with the most technologically advanced equipment.

The tankers are trading mainly between Mediterranean, Black Sea and North Europe ports, chartered by demanding and well respected companies in the market, with oil majors and known oil traders being among them.

Additionally Seaven has under its management two (2) pneumatic cement carrier vsls (M/V “EVIACEMENT III” & “SEAVEN LUCK””) which are mainly trading within Mediterranean ports and chartered by first class cement major companies and cement traders.

43, Iroon Polytechniou Ave.,185 35 Piraeus, Greece Tel: +30 210 422 8085 / Fax: +30 210 422 8076 Ε-mail: tankerops@seaven.gr / dryops@seaven.gr www.seaven.gr

Seaven is ISO 14001 rated. The company’s goal is clear and definite, following the notions of its name: “sea” and “even”. Seaven aims to continue its expansion and growth in the years to come, trying to offer the best quality service possible to deal quickly and efficiently in our demanding trade. The sea is our route, and corporate reliability has always been our even choice. This is what makes Seaven unique and globally appreciated.

Mylaki Shipping Agency Ltd Ship Agency • Ship-to-Ship Transfers • Protecting Agency • Canal and Straits Transits Electronic Customs Clearances • Ship Supply • Husbandry Services • Ship Lay-Up Change of Management / Ownership • Technical Support • Ship Repairs

43, Iroon Polytechniou Ave. 185 35 Piraeus, Greece T: +30 210 422 3355 F: +30 210 422 3356 ops@mylakiltd.gr www.mylakiltd.gr

Greece Ag. Theodoroi: 1, Spirou Meleti St., 200 03 Ag. Theodoroi T: +30 27410 62301 / F: +30 210 422 3356 Alexandroupolis: 6, M. Botsari St., 681 00 Alexandroupolis T: +30 21670 05952 / F: +30 23102 23932 Aliveri (Mylaki Port): 18, A. Nika St., 345 00 Aliveri T: +30 22230 23692 / F: +30 22230 23789 Chalkis: 10-12, Voudouri Ave., 341 00 Chalkis T: +30 22210 74810 / F: +30 22210 76760 Eleusis: 19, Kanellopoulou St., 192 00 Eleusis T: +30 210 556 1654 / F: +30 210 556 1655 Kavala: 1, Er. Stavrou St., 654 03 Kavala T: +30 2310 230577 / F: +30 2310 240391

Lavrion: Lavriou Sq., 195 00 Lavrion T: +30 21670 05953 / F: +30 210 422 8096 Patras: 124, Ag. Andrea St., 262 21 Patras T: +30 2610 422102 / F: +30 2610 434297 Thessaloniki: 8, El. Venizelou St., 546 24 Thessaloniki T: +30 2310 283375 / F: +30 2310 223932 Volos: 32, Argonafton St., 382 21 Volos T: +30 24210 23496, / F: +30 24210 39361 Yali (Island): Yali-Nissiros, 853 03 Dodecanese T: +30 22420 92086 / F: +30 22420 92086 Cyprus 7, Klimentos & Kleomenous St., CY 1061, Nicosia T: +357 22452080 / F: +357 22754801

Besides the ports/locations that we cover via our offices appearing on the relevant list, Mylaki Shipping Agency covers all Greek ports through our local correspondence.

Ιστορικό του Μακεδονικού Αγώνα του Υποναυάρχου Λ.Σ. (ε.α) Βασ. Παπαγιάννη Επιτελή Εθνικής Άμυνας

Λόγω της επικαιρότητας του όλου θέματος θεώρησα σκόπιμο να αναφερθώ σε ένα σύντομο ιστορικό του Μακεδονικού Αγώνα. Τα στοιχεία είναι καθαρά χρονολογικά-ιστορικά τα οποία έχω σταχυολογήσει από ιστορικά συγγράμματα, διάφορα κατά καιρούς δημοσιεύματα αλλά και αξιόλογα sites.

O

Μακεδονικός Αγώνας θεωρείται ότι άρχισε το 1903 και τελείωσε το 1908 οπότε θεσπίστηκε το τουρκικό σύνταγμα με το κίνημα των Νεότουρκων. Οι κυριότεροι εχθροί τότε, του ελληνικού στοιχείου ήταν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες και οι Τούρκοι σοβινιστές. Επιδίωξη της εξόρμησης των Σλάβων ήταν η ψυχική και γλωσσική αφομοίωση του ελληνικού πληθυσμού για να μπορούν να επικαλούνται ενισχυτικά στοιχεία των επιδιώξεών τους. Μετά την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία στράφηκαν με κάθε τρόπο στην απόσπαση του μακεδονικού χώρου. Έριξαν το σύνθημα «Η Μακεδονία για τους Μακεδόνες» ζητώντας και τη συνδρομή των Ελλήνων για τον «κοινό αγώνα». Από τις αρχές του 20ού αιώνα και νωρίτερα, πράκτορες, ντυμένοι καλόγεροι, σταλμένοι από την Ρωσία, είχαν αρχίσει να κηρύττουν την σλάβικη ιδεολογία και να βαφτίζουν τους

48

χωρικούς με σλάβικα ονόματα. Ταυτόχρονα τους ξεσήκωναν εναντίων των Τούρκων κατακτητών. Και οι Τούρκοι όμως εφαρμόζοντας το «διαίρει και βασίλευε» έβλεπαν με καλό μάτι τον εμφύλιο σπαραγμό των χριστιανών κατοίκων της Βαλκανικής Χερσονήσου. Την εποχή εκείνη ήταν στενά δεμένη η θρησκεία με τον εθνικισμό. Αυτό χρησιμοποιήθηκε έντεχνα από τους Βούλγαρους, πριν ξεκινήσουν τον ένοπλο αγώνα εναντίον του ελληνικού στοιχείου. Άρχισαν οι επιθέσεις τους με την λεηλασία εκκλησιών και μοναστηριών και την σφαγή ιερωμένων. Ο γνωστός άτυχος πόλεμος του 1897, αποθάρρυνε τον ελληνισμό της Μακεδονίας και αποθράσυνε τους κομιτατζήδες. Την ίδια περίοδο οι Βούλγαροι ανέλαβαν έντονη και συστηματική προπαγάνδα στην Ευρώπη. Οργάνωσαν μικρά ευέλικτα σώματα που είχαν αποστολή να εισπράττουν χρήματα με αναγκαστικές εισφορές και να εξοντώνουν όποιον αντιστεκόταν στο βουλγαρικό κομιτάτο.

Από τις αρχές του 1902 μεγάλος αριθμός από συμμορίες κομιτατζήδων δρούσαν στην Μακεδονία από τον Αλιάκμονα μέχρι τις Αρχές του Αιγαίου. Οι τουρκικές αρχές, βλέποντας τις σφαγές και τους εμπρησμούς, άλλοτε επενέβαιναν και άλλοτε αδιαφορούσαν για την δράση τους, αφήνοντας στο έλεος τον πληθυσμό που δεν ήταν τουρκικός. Συνηθισμένα περιστατικά ήταν ανατινάξεις σιδηροδρομικών γραμμών, τραπεζών, επιθέσεις εναντίον τουρκικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων ακόμα και φόνους Τούρκων στρατιωτικών και χωροφυλάκων. Τον Απρίλιο του 1903 έντονα περιστατικά σημειώθηκαν στη Θεσσαλονίκη. Έσκασαν βόμβες σε κεντρικούς δρόμους, κάηκε η Οθωμανική Τράπεζα, προκλήθηκαν καταστροφές στις εγκαταστάσεις αεριόφωτος και ανατινάχθηκε ένα μεγάλο γαλλικό εμπορικό πλοίο. Τα γεγονότα αυτά υπήρξαν αφορμή για επέμβαση των τότε μεγάλων δυνάμεων Ρωσίας και Αυστρίας που είχαν σαν αποτέλεσμα την επίτευξη κάποιων μεταρρυθμίσεων στο καθεστώς της Μακεδονίας. Τους πρώτους μήνες του 1904 στους νομούς Θεσσαλονίκης, Μοναστηρίου και Σκοπίων σχηματίστηκε σώμα χωροφυλάκων με διοικητή Ιταλό στρατηγό και πέντε ανώτερους Ευρωπαίους αξιωματικούς υπό τις διαταγές τους. Κάθε μία όμως από τις δυνάμειςαυτές είχε τις δικές της βλέψεις, γι’ αυτό και τίποτα δεν άλλαξε ουσιαστικά. Το Βουλγαρικό κομιτάτο συνέχισε με περισσότερη ένταση τη δράση του, εξαφανίζοντας Έλληνες προκρίτους και σφάζοντας απλούς χωρικούς στις πλατείες των χωριών, μπροστά στα μάτια των συγχωριανών τους.

Την άνοιξη του 1903, σχηματίζεται η Μακεδονική Φιλική Εταιρεία από τους Αργύριο Ζάχο, Θεόδωρο Μόδη και Θεόδωρο Καπετανόπουλο. Σκοπός της ήταν να πειστεί η ελληνική κυβέρνηση να ενισχύσει την ένοπλη άμυνα των ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας. Την άνοιξη του 1904, πηγαίνουν στην Μακεδονία για να μελετήσουν την κατάσταση και να υποδείξουν πρακτικά μέτρα, οι Λοχαγοί Αναστάσιος Παπούλας και Αλέξανδρος Κοντούλης και οι Ανθυπολοχαγοί Γεώργιος Κολοκοτρώνης και Παύλος Μελάς. Την ίδια εποχή ιδρύεται στην Αθήνα ένα μυστικό μακεδονικό κομιτάτο με πρώτα μέλη τους Δ. Καλαποθάκη, ιδιοκτήτη του «ΕΜΠΡΟΣ», Ν. Πολίτη καθηγητή Πανεπιστημίου, Ιωάννη Ράλλη, Πέτρο Σαρόγλου και άλλους. Αποφασίζουν να δράσουν άμεσα, στέλνοντας ένοπλα σώματα και οπλισμό στους ελληνικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας. Συγκέντρωσαν μόνοι τους χρήματα και άρχισαν την πραγματοποίηση της μεγάλης αποστολής τους. Στις 27 Αυγούστου 1904 πέρασε τα σύνορα ο Παύλος Μελάς με σώμα από Μακεδόνες, Κρητικούς, Λάκωνες και άλλους. Ακολούθησαν και άλλα σώματα των οποίων η δράση εμψύχωσε τους Έλληνες Μακεδόνες. Σε όλα τα ελληνικά προξενεία αποσπάστηκαν αξιωματικοί του στρατού και δημιούργησαν ένα αποτελεσματικό δίκτυο συνεργατών και αγωνιστών. Αποστολή τους ήταν η εξουδετέρωση της βουλγάρικης και ρουμάνικης προπαγάνδας, η εμπιστευτική αλληλογραφία, η συλλογή πληροφοριών, η μεταφορά τραυματιών, η τροφοδοσία των ελλήνων ανταρτών και γενικά η υποστήριξη του ελληνικού στοιχείου. Έλληνες αρχηγοί και οπλαρχηγοί, στο μακροχρόνιο και σκληρό εκείνο αγώνα, ξεκίνησαν από όλα τα μέρη της ελεύθερης Ελλάδας και είναι πάρα πολλές οι πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας τους. Ο αγώνας αυτός παρατάθηκε ως το καλοκαίρι του 1908 οπότε θεσπίστηκε το νέο τουρκικό σύνταγμα. Ο Μακεδονικός αγώνας έδωσε τότε στην ελεύθερη Ελλάδα την δυνατότητα να επικαλείται την ελληνικότητα της Μακεδονίας στα διεθνή συνέδρια, και να πραγματοποιήσει το μεγάλο μας όνειρο με τους νικηφόρους βαλκανικούς πολέμους. Η ΠΓΔΜ η ονομασία της οποίας αποτελεί ένα από τα μείζονα εθνικά μας θέματα έχει έκταση 25.333 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι χώρα περίκλειστη. Συνορεύει με το Κόσοβο στα βόρεια δυτικά, τη Σερβία στα βόρεια, τη Βουλγαρία στα ανατολικά, την Ελλάδα στα νότια και την Αλβανία στα δυτικά. Στην πρωτεύουσα, τα Σκόπια, ζει περίπου το ένα τέταρτο των 2.060.000 των κατοίκων της. Οι Αλβανοί αποτελούν το 25% περίπου του πληθυσμού και ακολουθούν οι Τούρκοι, οι Σέρβοι και οι Ρομά.

49

Office: 51 Nikis str., Neo Ikonio, Perama 18863, Greece Tel. (24h): +30 210 4411955, +30 210 4415860, +30 210 4414244 Fax: +30 210 4410813, +30 210 4421311, +30 210 4414245 e-mail: info@karapiperis-tugs.gr, karaptug@otenet.gr • web: http://karapiperis-tugs.gr

ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς· καὶ ἐγένετο φῶς. Καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς τὸ φῶς, ὅτι καλόν· Γεν. 1,3-4 Χαράλαμπος Π. Βαρυμπόπης | Φυσικός-Αστροφυσικός Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι οι πρώτες επιστημονικές σκέψεις που πέρασαν από το μυαλό του πρωτόγονου ανθρώπου είναι αστρονομικές και το σπουδαιότερο εργαλείο που η φύση έβαλε στην διάθεσή του είναι τα μάτια. Με τα μάτια ανιχνεύει το ΦΩΣ (ηλεκτρομαγνητικά κύματα) και με την βοήθεια του εγκεφάλου του κυριολεκτικά «κατασκευάζει» τον κόσμο. Με το ΦΩΣ ταξίδεψε στις εσχατιές του Σύμπαντος και στις απαρχές του χρόνου. Όμως έκανε ένα σοβαρό λάθος. Έδωσε υπερβολική εμπιστοσύνη στις εικόνες με αποτέλεσμα να τις ταυτίσει με τον ίδιο κόσμο. Μέγα σφάλμα. Μόνο με την ΝΟΗΣΗ μπορεί να ανιχνεύσει την πραγματικότητα που ξεδιπλώνει μπροστά του το Σύμπαν.

53

του Χαράλαμπου Π. Βαρυμπόπη

Γενηθήτω φῶς! «Εἶπες ἐδῶ καὶ χρόνια: «Κατὰ βάθος εἶμαι ζήτημα φωτός». Γ. Σεφέρης/Ποιήματα

Σ

την Παλαιά Διαθήκη η δημιουργία αρχίζει με το φως. «Δεῦτε λάβετε φῶς» καλεί τους Χριστιανούς ο ιερέας το Μ. Σάββατο. «Φως μου» ψιθυρίζουν ο ένας στο αυτί του άλλου οι ερωτευμένοι, «φως μου» λέει η μάνα και σφίγγει τρυφερά στην αγκαλιά της το παιδί της. Με το φως ο Ήλιος μας στέλνει τη ζωοποιό ενέργειά του. Με το φως ταξιδεύουμε στις εσχατιές του Σύμπαντος και διαβάζουμε τα μυστικά του. Το φως, το αντικείμενο του πόθου των φωτογράφων, είναι παντού. Από τη μεγά-

54

λη κλίμακα του σύμπαντος μέχρι τον δικό μας κόσμο. Και όμως η αληθινή φύση του φωτός μας διαφεύγει για αιώνες. Η επιστήμη προσπαθώντας να φωτίσει αυτό το τόσο κοινό αλλά ταυτόχρονα και τόσο «σκοτεινό» φαινόμενο, έχει επιστρατεύσει πάρα πολλές και σημαντικές επιστημονικές ιδέες: κλασική μηχανική, θεωρίες κύματος, κβαντικά σωματίδια, σχετικότητα, ενώ μερικοί από τους σπουδαιότερους φυσικούς σπατάλησαν χρόνια μελετών προσπαθώντας να εξιχνιάσουν τη φύση του φωτός.

Γενηθήτω φῶς! Οι πρώτες εικασίες σχετικά με το φως χαρακτηρίζονται από την έλλειψη γνώσεων σχετικά με τον μηχανισμό της όρασης. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, με εξαίρεση τον Πυθαγόρα και τον Αριστοτέλη, πίστευαν ότι η όραση προερχόταν από κάτι το οποίο πήγαζε από το μάτι. Ο Πυθαγόρας (5ος αι. π.Χ.) αντίθετα θεωρούσε ότι το φως οφειλόταν στην εκπομπή μικρών σωματιδίων από τα διάφορα σώματα, ενώ ο Αριστοτέλης δεχόταν απλά ότι το φως ήταν ενέργεια ή ιδιότητα που διαδιδόταν μέσα σ’ ένα ειδικό μέσο, τη φύση του οποίου δεν προσδιόρισε. Ο Πλάτωνας (3ος αι. π.Χ.) πίστευε ότι βλέπουμε επειδή ένα ρεύμα φωτός (Θείον Πυρ), που πηγάζει από το μάτι, αναμιγνύεται με το ηλιακό φως και με κάτι άλλο που εκπέμπεται από τα σώματα. Ο μαθηματικός και αστρονόμος Πτολεμαίος (2ος αι. μ.Χ.) ήταν ο πρώτος που συγκέντρωσε πειραματικά δεδομένα σχετικά με την οπτική, αλλά και αυτός πίστευε ότι η όραση οφείλεται σε κάτι που εκπορεύεται από το μάτι. Το έργο του συνέχισε τον 11ο αιώνα μ.Χ. ο Αιγύπτιος Ibn Al Haythen, ο οποίος εργάστηκε στο Ιράκ και την Αίγυπτο και ήταν γνωστός στους Ευρωπαίους ως Alhazen. Ήταν ο πιο γνωστός από μια ομάδα ισλαμιστών λογίων που συντήρησαν και έχτισαν πάνω στην κλασική ελληνική παράδοση. Μέσα από μια σειρά πειραμάτων και με λογικούς συλλογισμούς ο Alhazen απέδειξε ότι το μάτι ήταν απλά ο αποδέκτης και ότι το αίσθημα της οράσεως προκαλείται από κάτι το οποίο εισχωρεί στο μάτι. Το έργο του επηρέασε όλες τις νεότερες έρευνες για το φως. Έτσι ο Νεύτωνας (1643-1727) πίστευε ότι τα φωτεινά σώματα εκπέμπουν σωματίδια που κινούνται με την ταχύτητα του φωτός και εισέρχονται στο μάτι άμεσα ή έμμεσα. Παρόλο που κατόρθωσε να εξηγήσει με την θεωρία του αυτή πολλά φαινόμενα της οπτικής (ανάκλαση, διάθλαση κ.ά.), δεν κατάφερε να ερμηνεύσει φαινόμενα όπως η περίθλαση και η συμβολή. Το 1678 ο Christiaan Huygens (1629-1695) δημοσιεύει το έργο του Traité de la Lumiere, στο οποίο υποστηρίζει ότι το φως είναι ένα είδος σφαιρικού κύματος, όπως ο ήχος, που εκπέμπεται από τα φωτεινά σώματα και διαδίδεται μέσα σε ένα υλικό που δεν έχει βάρος και γεμίζει όλο το χώρο τόσο μεταξύ των ουρανίων σωμάτων

όσο και μεταξύ των γήινων. Το υλικό αυτό το ονόμασαν «αιθέρα». Την χαριστική βολή στην σωματιδιακή θεωρία του Νεύτωνα την έδωσαν ο Thomas Young (1773-1829) και ο AugustinJean Fresnel (1788-1827), που κατάφεραν να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα της συμβολής και της περίθλασης με την κυματική θεωρία του Huygens. Μεγάλη ώθηση στη κυματική θεωρία για το φως έδωσε τον 19ο αιώνα ο James Clerk Maxwell (1831-1879) με την ηλεκτρομαγνητική του θεωρία.

νολο σωματιδίων ή «πακέτων» ενέργειας, που ονομάσθηκαν, σύμφωνα με τον εμπνευστή τους Max Plank, κβάντα ή φωτόνια. Η ενέργεια κάθε φωτονίου (σωματιδιακό χαρακτηριστικό) εξαρτάται από τη συχνότητα (κυματικό χαρακτηριστικό) του ηλεκτρομαγνητικού κύματος που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο φως. Με τον τρόπο αυτό το φωτόνιο εμφανίζεται ως μια μεγαλοφυής σύνθεση, που ενσωματώνοντας χαρακτηριστικά τόσο της σωματιδιακής θεωρίας του Νεύτωνα, όσο και

Ηλεκτρομαγνητικό κύμα.

Κατά τον Maxwell, ο οποίος θεωρούσε αναγκαία την ύπαρξη του αιθέρα, το ορατό φως δεν είναι παρά μια μορφή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα παράγονται είτε από επιταχυνόμενα ηλεκτρικά φορτία είτε από την αλληλεπίδραση της ακτινοβολίας με την ύλη (διεγέρσεις-αποδιεγέρσεις ατόμων ή πυρήνων) είτε κατά τις πυρηνικές διασπάσεις. Είναι εγκάρσια κύματα και αποτελούνται από δύο πεδία, ένα ηλεκτρικό και ένα μαγνητικό, κάθετα τόσο μεταξύ τους όσο και στη διεύθυνση διάδοσής τους, που διαδίδονται στο χώρο με την ταχύτητα του φωτός. Το ανθρώπινο μάτι έχει την ικανότητα να ανιχνεύει ηλεκτρομαγνητικά κύματα με μήκη κύματος από 380 nm έως 760 nm (το 1 nm ισούται με το 1 δισεκατομμυριοστό του μέτρου). Η θεωρία αυτή του Maxwell για τη φύση του φωτός εδραιώθηκε τελικά όταν ο Heinrich Hertz (1857-1894) με μια σειρά πειραμάτων, που εκτέλεσε στο διάστημα 1886-1889, απέδειξε την ύπαρξη των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Και ενώ φαινόταν ότι όλα εξηγούνται με ικανοποιητικό τρόπο με την παραδοχή της διάδοσης της φωτεινής ενέργειας κατά συνεχή τρόπο υπό μορφή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, στις αρχές του 20ου αιώνα νέα φαινόμενα, όπως το φωτοηλεκτρικό, έδειξαν ότι το φως μερικές φορές δεν δρα ως ένα συνεχές κύμα αλλά μάλλον ως ένα σύ-

της κυματικής θεωρίας των Huygens, Young και Maxwell, εξηγεί όλα τα φωτεινά φαινόμενα και όχι μόνο. Μετά την ερμηνεία του φωτοηλεκτρικού φαινομένου, το 1905, και την ανάπτυξη της έννοιας του φωτονίου, η ιδιοφυΐα του Einstein τον οδήγησε να αντιληφθεί ότι, ίσως, και οι δύο θεωρίες για το φως είναι σωστές. Και οι δύο είναι διαφορετικές εκδηλώσεις του ίδιου πράγματος. Οι δύο εικόνες, το φως ως κύμα και το φως ως σωματίδιο αλληλοσυμπληρώνονται. Αυτή η συμπληρωματικότητα έγινε γνωστή ως «κυματοσωματιδιακός δυϊσμός». Έτσι το φως υπό μορφή φωτονίων φτάνει σε εμάς από τον Ήλιο και τους άλλους αστέρες, αλλά εμφανίζει κυματικό χαρακτήρα κατά τη διάδοσή του μέσα από την ύλη, ενώ όταν αλληλεπιδρά με αυτήν συμπεριφέρεται πάλι ως σωματίδιο (φωτόνιο), αποδεικνύοντας έτσι ότι το φως είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο περίπλοκο από οποιαδήποτε άλλο και το οποίο οι καθημερινές έννοιες μας αδυνατούν να περιγράψουν. Γενικά όταν η ενέργεια των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων είναι μεγάλη επικρατούν τα σωματιδιακά τους χαρακτηριστικά, ενώ όταν είναι μικρή τα κυματικά. Τα προβλήματα όμως σχετικά με το φως δεν σταματούν εδώ. Το φως διαδίδεται ακαριαία ή όχι; Και αν όχι με ποια ταχύτητα;

55

του Χαράλαμπου Π. Βαρυμπόπη Το πρώτο γνωστό κείμενο σχετικά με την ταχύτητα του φωτός προέρχεται από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Αριστοτέλη, ο οποίος έγραψε τη διαφωνία του με έναν άλλο Έλληνα επιστήμονα, τον Εμπεδοκλή. Ο Εμπεδοκλής υποστήριζε ότι επειδή το φως κινείται, χρειάζεται χρόνο για να διανύσει κάποια απόσταση. Ο Αριστοτέλης, πιστεύοντας ότι το φως κινείται ακαριαία, διαφώνησε. Το 1667, ο Γαλιλαίος τοποθέτησε δύο βοηθούς του στις κορυφές δύο λόφων που απείχαν λιγότερο από ένα μίλι μεταξύ τους και έδωσε στον καθένα μια

Σχήμα από το άρθρο Démonstration touchant le mouvement de la lumière trouvé par M. Roemer de l'Académie des sciences, που δημοσιεύθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 1676 στο Journal des sçavans, από κάποιον ανώνυμο ρεπόρτερ.

σκεπασμένη λάμπα. Ο ένας από τους δύο αποκάλυψε τη λάμπα του. Όταν ο δεύτερος είδε το φως, αποκάλυψε και τη δική του, επίσης. Μετρώντας, ο Γαλιλαίος, το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μέχρι ο πρώτος να δει το φως από τη λάμπα του δεύτερου (και αφαιρώντας τους χρόνους αντίδρασης), σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να υπολογίσει την ταχύτητα του φωτός. Δυστυχώς, δεν μπόρεσε να διαπιστώσει με βεβαιότητα αν η εμφάνιση του δεύτερου φωτός ήταν ακαριαία ή όχι.

56

Η πειραματική απόσταση του Γαλιλαίου, λιγότερο από ένα μίλι, ήταν πάρα πολύ μικρή για να παρατηρήσει κάποια διαφορά με τα ρολόγια που διέθετε. Έτσι κατέληξε μόνο στο συμπέρασμα ότι το φως, αν δεν διαδίδεται ακαριαία, πρέπει να κινείται τουλάχιστον 10 φορές ταχύτερα από τον ήχο. Στα 1670, ο Δανός αστρονόμος Ole Rømer έκανε την πρώτη πραγματική μέτρηση της ταχύτητας του φωτός χρησιμοποιώντας τις εκλείψεις της Ιούς, ενός από τους δορυφόρους του Δία, ως χρονόμετρο. Συγκεκριμένα, ενώ μελετούσε τις εκλείψεις της Ιούς από τον Δία, ο Rømer παρατήρησε ότι ο χρόνος μεταξύ των εκλείψεων ήταν διαφορετικός κατά τις διάφορες εποχές του έτους (ανάλογα με το αν η Γη κινείται προς τον Δία ή απομακρύνεται από αυτόν). Αυτό κίνησε την περιέργειά του και ο Rømer άρχισε να σημειώνει προσεκτικά τους χρόνους επανεμφάνισης της Ιούς κατά την έξοδό της από τη σκιά του Δία και να τις συσχετίζει με τους αναμενόμενους. Ο Rømer παρατήρησε ότι, καθώς η Γη προχωρούσε στην τροχιά της γύρω από τον Ήλιο και απομακρύνονταν από τον Δία, οι χρόνοι επανεμφάνισης της Ιούς καθυστερούσαν σε σχέση με τους αναμενόμενους. Ο Rømer (σωστά) θεώρησε ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το φως που προέρχονταν από την Ιώ δεν διαδίδονταν ακαριαία. Δυστυχώς, οι ακριβείς υπολογισμοί που χρησιμοποίησε χάθηκαν στην πυρκαγιά της Κοπεγχάγης του 1728, αλλά έχουμε μια αρκετά καλή εικόνα από τις ειδήσεις που καλύπτουν την ανακάλυψή του και από άλλους επιστήμονες που εκείνη την εποχή χρησιμοποίησαν τα αποτελέσματά του. Ο Rømer κατάφερε να υπολογίσει ότι το φως χρειαζόταν 22 λεπτά για να διανύσει τη διάμετρο της Γης. Με βάση αυτή την παρατήρηση και την τιμή της διαμέτρου της τροχιάς της Γης ο Christiaan Huygens υπολόγισε ότι η ταχύτητα του φωτός ήταν 220.000 km/s. Η τιμή αυτή είναι περίπου 27% μικρότερη από αυτή που δεχόμαστε σήμερα, αλλά αποτελούσε ένα γιγαντιαίο βήμα διότι έβαζε οριστικό τέλος στη θεωρία περί ακαριαίας διάδοσης του φωτός και επιπλέον έδινε μια τιμή για την ταχύτητα του φωτός που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αφετηρία. Αστρονομική ήταν και η μέθοδος που

το 1728 ο James Bradley εφάρμοσε για την μέτρηση της ταχύτητας του φωτός. Το φαινόμενο που χρησιμοποίησε ήταν η αποπλάνηση του φωτός, που είναι είναι η φαινομενική μετατόπιση των άστρων λόγω της κίνησης της γης γύρω από τον ήλιο. Όλες οι θέσεις των άστρων επηρεάζονται κατά τον ίδιο τρόπο, γεγονός που διακρίνει την αποπλάνηση από την παράλλαξη, η οποία είναι μεγαλύτερη για τους κοντινούς αστέρες από ότι για τους μακρινούς. Ο Bradley παρατηρώντας ένα αστέρι στον αστερισμό του Δράκοντα διαπίστωσε ότι η φαινομενική θέση του άλλαζε κατά τη διάρκεια του έτους. Μετρώντας τη γωνιακή διαφορά στις θέσεις του αστέρα αυτού, και γνωρίζοντας την ταχύτητα της γης γύρω από τον ήλιο, βρήκε μια τιμή για την ταχύτητα του φωτός των 301.000 km/s. Η πρώτη μη αστρονομική μέτρηση της ταχύτητας του φωτός έγινε από τον Hippolyte Fizeau το 1849. Χρησιμοποίησε μια ακτίνα φωτός που αντανακλάται ανάμεσα σε δύο καθρέφτες που απείχαν 8 χλμ. Στην πορεία της ακτίνας παρεμβλήθηκε ένας περιστρεφόμενος οδοντωτός τροχός με 720 εγκοπές, η ταχύτητα του οποίου ρυθμίστηκε έτσι ώστε το φως που διέρχεται από μια εγκοπή του οδοντωτού τροχού κατά την μετάβασή του να επισκιάζεται από το επόμενο δόντι κατά την επιστροφή του. Η μέθοδος αυτή έδωσε μια τιμή για την ταχύτητα του φωτός ίση με 315.000 km/s. Ένα χρόνο αργότερα ο Leon Foucault βελτίωσε αυτό το αποτέλεσμα του Fizeau, χρησιμοποιώντας μια πειραματική συσκευή με περιστρεφόμενους καθρέφτες, η οποία έδωσε την πολύ πιο ακριβή τιμή των 298.000 km/s. Το σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου του Foucault ήταν ότι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για τη μέτρηση της ταχύτητας του φωτός σε διάφορα διαφανή μέσα. Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώθηκε ότι το φως κινείται στο νερό πιο αργά από τον αέρα. Μετά τη δημοσίευση της ηλεκτρομαγνητικής θεωρίας του Maxwell, η ταχύτητα των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, άρα και του φωτός, ήταν δυνατόν να υπολογισθεί έμμεσα από την μαγνητική διαπερατότητα και την διηλεκτρική σταθερά του κενού, πράγμα που πέτυχαν για πρώτη φορά το 1857 οι Wilhelm Weber και Gustav Kohlrausch.

Γενηθήτω φῶς!

Το Ηλεκτρομαγνητικό Φάσμα.

Το 1879 ο Albert Michelson, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του Foucault, σε μια κατά πολύ βελτιωμένη εκδοχή της κατέληξε στην τιμή 299.910 km/s. To 1907 οι Rosa και Dorsey με τη μέθοδο των Weber και Kohlrausch, κατέληξαν στην τιμή 299.788 km/s. Ήταν η ακριβέστερη για την εποχή της. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν πολλές άλλες μέθοδοι και βοηθούσης και της προόδου της τεχνολογίας οι μετρήσεις έγιναν τόσο ακριβείς ώστε σύντομα προέκυψε η ανάγκη να διαχωρισθεί η τιμή της ταχύτητας του φωτός στο κενό από την ταχύτητα του φωτός στον αέρα. Από την δεκαετία του ’70 και μετά, λόγω κυρίως των λέιζερ εξαιρετικής φασματικής σταθερότητας και των ατομικών ρολογιών καισίου μεγάλης ακρίβειας, η ταχύτητα του φωτός υπολογίσθηκε με απόκλιση ±1 m/s. Τότε θεωρήθηκε πιο πρακτικό και πιο σωστό να καθοριστεί η ταχύτητα του φωτός στο κενό1 και με βάση αυτή να ορισθεί η μονάδα μήκους, το μέτρο. Έτσι το 1983 στη 17η διεθνή συνέλευση του Διεθνούς Γραφείου Μέτρων και Σταθμών για το Διεθνές Σύστημα Μονάδων (SI), η μονάδα μήκους, το μέτρο, ορίσθηκε ως η απόσταση του διανύει το φως σε 1/299.792.458 του 1 Η ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι μια παγκόσμια σταθερά, που έχει την ίδια τιμή για όλους τους παρατηρητές, ενώ η μονάδα μήκους δεν είναι παρά μια ανθρώπινη κατασκευή. Εξ άλλου με τη βοήθεια λέιζερ ήταν πια δυνατή η μέτρηση των αποστάσεων με πολύ μεγάλη ακρίβεια.

δευτερολέπτου και επομένως η ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι ακριβώς 299.792.458 m/s. Η ταχύτητα του φωτός στα διάφορα διαφανή υλικά είναι μικρότερη και εξαρτάται από την πυκνότητα του μέσου και το μήκος κύματος του φωτός. Η τιμή αυτή της ταχύτητας του φωτός στο κενό ορίσθηκε με την παραδοχή ότι η ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν είναι σωστή. Η βασική παραδοχή της είναι ότι η ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι η ίδια σε όλα τα αδρανειακά συστήματα αναφοράς. Αυτό σημαίνει ότι η ταχύτητα του φωτός στο κενό: α) είναι ανεξάρτητη από την κίνηση του παρατηρητή και β) παραμένει σταθερή τόσο στο χρόνο όσο και στο χώρο. Με άλλα λόγια η τιμή της ταχύτητας του φωτός είναι μια σταθερά της φύσεως. Η πρώτη παραδοχή είναι τόσο αντίθετη με την εμπειρία, που υπάρχουν ακόμα μερικοί που την θεωρούν παραλογισμό, αν και ήδη από το 1905 ο Αϊνστάιν έχει αποδείξει ότι είναι απόλυτα λογική, αρκεί να είμαστε έτοιμοι να παραιτηθούμε από τις υποθέσεις του απόλυτου χρόνου και χώρου. Το 1879 θεωρούσαν ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα (το φως) πρέπει να διαδίδεται μέσα σε κάποιο υλικό μέσο, όπως όλα τα κύματα. Το μέσο αυτό το ονόμασαν «αιθέρα». Στην προσπάθειά τους να ανιχνεύσουν τον αιθέρα, οι Michelson και Morley, έκαναν ένα πείραμα στο οποίο προσπάθησαν να μετρήσουν σχετικές μεταβολές της ταχύ-

τητας του φωτός καθώς η Γη κινείται κατά μήκος της τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο. Προς μεγάλη τους έκπληξη δεν κατάφεραν να παρατηρήσουν κάποια μεταβολή. Ο Fitzgerald τότε πρότεινε ότι η πειραματική συσκευή πιθανόν να συστέλλεται κατά τη διεύθυνση της κίνησης της Γης έτσι ώστε να μην γίνεται αντιληπτή η μεταβολή της ταχύτητας του φωτός. Ο Lorentz επέκτεινε την ιδέα αυτή προτείνοντας ότι και τα ρολόγια ίσως να καθυστερούν έτσι ώστε οποιαδήποτε μεταβολή στην ταχύτητα του φωτός να είναι αδύνατον να παρατηρηθεί. Ο Αϊνστάιν όμως θεώρησε αυτές τις μεταβολές ως μεταβολές του ίδιου του χώρου και του χρόνου και όχι ως μεταβολές των σωμάτων, απορρίπτοντας έτσι τον απόλυτο χρόνο και χώρο που είχε εισάγει ο Newton. Αμέσως μετά ο μαθηματικός Minkowski απέδειξε ότι η ειδική θεωρία της σχετικότητας, όπως ονομάσθηκε η θεωρία αυτή του Αϊνστάιν, απαιτεί την αντικατάσταση του απόλυτου χρόνου και χώρου από ένα συνεχές, που ονομάσθηκε χωρόχρονος, και το οποίο διέπεται από μια τετραδιάστατη μη-Ευκλείδεια γεωμετρία. Βασικά αυτό που έκανε ο Minkowski ήταν να γεωμετρικοποιήσει το χρόνο. Χρησιμοποίησε ένα γεωμετρικό χώρο, κάθε σημείο του οποίου αντιπροσωπεύει ένα γεγονός. Αυτός ο χώρος γεγονότων ονομάζεται χωρόχρονος του Minkowski. Τα χαρακτηριστικά του, διαγραμματικά, φαίνονται στο παρακάτω σχήμα. Αν κάποιο γεγονός συμβεί

57

του Χαράλαμπου Π. Βαρυμπόπη μέσα στην πράσινη περιοχή, τότε λέγεται χρονοειδές. Στην περιοχή αυτή, στην οποία ανήκει και ο κόσμος που ζούμε, τα σώματα κινούνται με ταχύτητες μικρότερες από την ταχύτητα του φωτός. Αν το γεγονός συμβεί στην μπλε περιοχή λέγεται χωροειδές. Εδώ οι ταχύτητες των σωμάτων είναι μεγαλύτερες από την ταχύτητα του φωτός. Αν πάλι το γεγονός συμβεί πάνω σε οποιαδήποτε απ’ τις δύο κίτρινες ευθείες, λέγεται φωτοειδές. Σ’ αυτές τις γραμμές κινούνται τα φωτόνια. Η πράσινη με τη μπλε περιοχή δεν είναι δυνατόν να επικοινωνήσουν με οποιοδήποτε τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό η ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι το ανώτατο όριο ταχύτητας με την οποία μπορούν να κινηθούν τα σώματα στην περιοχή του χωρόχρονου που βρισκόμαστε και η οποία διατηρεί την αιτιοκρατία, όσο και αν αυτό στενοχωρεί μερικούς συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, αλλά και ορισμένους πολύ σοβαρούς επιστήμονες, που δεν σταματούν να διατυπώνουν ευφάνταστες εναλλακτικές θεωρίες που επιτρέπουν ταξίδια στο σύμπαν με ταχύτητες μεγαλύτερες από την ταχύτητα του φωτός. Μόνο τα φωτόνια μπορούν να κινηθούν με την ταχύτητα του φωτός. Το συμπέρασμα του πειράματος των Michelson και Morley ήταν ότι ο περίφημος αιθέρας ήταν αδύνατο να ανιχνευθεί με πειράματα που περιλαμβάνουν μήκη φυσικών αντικειμένων και ρολόγια, υποβιβάζοντας έτσι τον αιθέρα σε μια μεταφυσική κατασκευή. Ο Αϊνστάιν δικαιολογημένα επομένως θεώρησε ότι ο αιθέρας είναι μια άχρηστη κατασκευή, που περιπλέκει τη θεωρία. Για το λόγο αυτό αρνήθηκε την ύπαρξή του και υποστήριξε ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, άρα και το φως, μπορούν να διαδίδονται και στο κενό. Η ειδική θεωρία της σχετικότητας, όχι

58

μόνο είναι μαθηματικά συνεπής, αλλά έχει επαληθευθεί με πάρα πολλά πειράματα εξαιρετικής ακρίβειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσες φορές φάνηκε ότι κάποιο πείραμα την διέψευδε στο τέλος πάντα αποδεικνυόταν ότι υπήρχε κάποιο λάθος στον σχεδιασμό του πειράματος ή στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων του. Τα σύγχρονα εργαστήρια όπως το CERN στη Γενεύη ή το Fermilab στο Σικάγο διαθέτουν όργανα τόσο ευαίσθητα, που οποιαδήποτε εξάρτηση της ταχύτητας του φωτός από το αδρανειακό σύστημα θα είχε ήδη καταγραφεί πολύ εύκολα εδώ και πολύ καιρό. Το φως λοιπόν, μια τόσο οικεία και φαινομενικά απλή έννοια, αποδείχθηκε ότι είναι ένα φαινόμενο τόσο πολύπλοκο

που είναι αδύνατο να περιγραφεί με όρους καθημερινής εμπειρίας. Αιώνες επιστημονικής προσπάθειας μερικών από τις μεγαλύτερες διάνοιες, που ανάδειξε η ανθρωπότητα, απέδειξαν ότι κατανοώντας το φως κατανοούμε τα βαθύτερα μυστικά της ίδιας της φύσης. Δεν είναι περίεργο ότι κοντά στο τέλος της ζωής του ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έγραψε: «Όλα αυτά τα 50 χρόνια συνειδητής μελέτης δεν με έφεραν πιο κοντά στην απάντηση του ερωτήματος: τι είναι το φως; Φυσικά, τώρα ο καθένας νομίζει ότι ξέρει την απάντηση, αλλά απλά ξεγελάει τον εαυτό του». Δυστυχώς και σήμερα, όσον αφορά στο φως, είμαστε ακόμα στην ίδια κατάσταση «πολυμαθούς άγνοιας».

του Δημήτρη Λαβδιώτη

Μέσα από την Επιστημονική Έρευνα οι στίχοι μου αποτελούν «Δοκίμια και όχι Ποιήματα». Είναι μια «Ιδιόρρυθμη Έκφραση» στο δέος απέναντι στη Φύση και στην Ανθρώπινη Υπόσταση μέσα στο Χάος. ΜΕΓΑΣΧΕΤΙΚΙΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΜεγαΣχετικιστικές Πιθανότητες Χάους Ενότητες ΑπειροΔυναμικές Οντότητες Κενού Οργασμός ΔιαΓαλαξιακός Παλμός Ενέργειας ΑυτοΠροσδιορισμός ΑπειροΚυματική Πολυπλοκότητα ΚοσμοΔιατονική Συχνότητα ΠανΔιαισθητική Πληρότητα Μέσα Στο Αχανές ΑπειροΣχετικιστικές ΦωτοΡοές ΑστροΕνέργειας Ακτινοπροβολές ΔιαΧαοτική ΚοσμοΓεωμετρία Αλγορίθμων Ακολουθία Χάους ΠανΣυμφωνία ΚυματοΣυνάρτησης Τονικότητα Απανταχού Ενότητα Ενέργειας Πληρότητα Κβαντική Δυναμική Κενού και Χάους Ροή Ενέργειας υφή Διαισθητική Ανάπαλση Απείρου Διάπλαση Ενέργειας Αέναη Ανάβαση Κι’ Εγώ Τόσο Μοναχός Στου Υποβάθρου Το Φως Θεατής Εκτός … Φλόγα Εντός!!! *Αέναες Υπερθέσεις 59

ΑΡΧΑΙΟΙ ΝΑΟΙ ΚΑΙ ΙΕΡΑ

ΝΑΞΟΣ

Tο ιερό νησί του Απόλλωνα Του Μαρίνου Τσάμη

Η Νάξος είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων και συγχρόνως βρίσκεται στο κέντρο του Αιγαίου, θέση που κατά την αρχαιότητα συνέβαλε στην ευημερία των κατοίκων της. Η ευφορία και ο πλούτος του ήταν για τους αρχαίους παροιμιώδεις. Ο Πίνδαρος αποκαλεί τη Νάξο «λιπαράν» και Ηρόδοτος αναφέρει ότι «Ναξος ευδαίμονη των νήσων πεσέφερεν». Τα φρούτα, το λάδι και κυρίως το κρασί ήταν όπως και σήμερα ονομαστά. Ο ποιητής του 7ου π.Χ. αιώνα Aρχίλοχος από την Πάρο, παρομοίαζε τον οίνο της Νάξου με το νέκταρ των θεών.

Η

μυθολογία θεωρούσε τους Θράκες ως τους πρώτους κατοίκους της Νάξου. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι οι Κάρες κατοίκηταν στη Νάξο μετά τουε Θράκες. Οι Κάρες ήταν αρχαιότατος λαός στη Μικρά Ασία, που κατοικούσε στην Καρία νοτιοδυτικά της Ιωνίας. Ο Όμηρος τους αποκαλούσε βαρβαρόφωνους (δηλαδή, ξενόγλωσσους) και μας πληροφορεί ότι μετείχαν στο Τρωικό πόλεμο υπό τους «χρυσοστόλιστους» αρχηγούς τους Νάστη και Αμφίμαχο στο πλευρό των Τρώων. Ο Ηρόδοτος τους ταυτίζει με τους Λέλεγες θεωρώντας ότι αυτό ήταν το προηγούμενο όνομά τους πριν μετοικήσουν από το Αιγαίο στην Καρία. Οι Κάρες ήρθαν στη Νάξο με επικεφαλής τον Νάξο, στον οποίο το νησί ωφείλει το όνομά του. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι πριν από τους ελληνικούς αποικισμούς, οι Κάρες κατοικούσαν στα νησιά και συνδίαζαν την εκεί παρουσία τους με τους πανάρχαιους τάφους που συναντούσαν. Κατά την αρχαϊκή περίοδο η Νάξος κυριαρχεί στο Αιγαίο. Όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, η κυριαρχία και η οικονομική εκμετάλευση του ιωνικού ιερού της Δήλου αποδίδουν στους Ναξίους μεγάλα οφέλη. Η ανάπτυξη της ναξιακής κοινωνίας ήταν το επιστέγασμα της πολύ πρώιμης άνθισης των τεχνών. Σ΄αυτό το νησί οι τεχνίτες έκαναν μερικά πολύ σημαντική βήματα προς την εξέλιξή τους από τη διακοσμητική στη μνημειωδη

60

Χάρτης της Νάξου.

καλλιτεχνία. Το μάρμαρο ήταν άφθονο και πολύ οικείο υλικό στη Νάξο. Τώρα εξάγεται για τα μεγάλα έργα στη Δήλο, αλλά και σε άλλα μεγάλα ελληνικά ιερά. Ακόμα και το σμυρίγλι που χρησιμεύει στην τελική λείανση των

μαρμάρων παράγεται αποκλειστικά στη Νάξο. Οι τεχνίτες του νησιού είναι περιζήτητοι και φαίνονται πολύ πλούσιοι, αφού πολλές φορές προσφέρουν οι ίδιοι στους θεούς μεγάλα και πολυδάπανα έργα τους. Οι Νάξιοι τεχνίτες

ΝΑΞΟΣ. Tο ιερό νησί του Απόλλωνα

Τισιανός: «Βάκχος και Αριάδνη» Ελαιογραφία σε μουσαμά, 176x191 εκ. Ο μεγάλος ζωγράφος της Αναγέννησης αποδίδει τέλεια τον έρωτα με τη πρώτη ματιά του θεού και της θνητής. Κάτω ξεχωρίζει το χρυσό κύπελο και δεξιά μαινάδες χορεύουν. Η μορφή με τα φίδια κάνει σαφή αναφορά στο μαρμάρινο σύμπλεγμα «Λαοκόων» των τριών Ροδίων γλυπτών, που τότε είχε βρεθεί και που έκτοτε κοσμεί τα Μουσεία του Βατικανού. Ψιλά στον ουρανό δεσπόζει ο αστερισμός της Αριάδνης.

είνει οι πρώτοι που προχώρησαν σε οικοδόμηση κτιρίων εξ ολοκλήρου από μάρμαρο. Κατά την παράδοση οι γλύπτες Βύζης και ο γιός του Εύεργος, είναι οι πρώτοι που κατασκεύασαν μαρμάρινα κεραμίδια. Παρά όμως την ευημερία των κατοίκων, δεν έλειπαν οι κλυδωνισμοί. Εκμεταλευόμενος τις συγκυρίες της εποχής, ο Λύγδαμις, μετά από μακροχρόνια προετοιμασία και με τη βοήθεια του Πεισίστρατου, επέβαλε τυραννίδα στη Νάξο περί το 540 π.Χ. Τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Λύγδαμις με καλή διπλωματία και έξυπνη οικονομική πολιτική, βοήθησε στην παράταση της ευημερίας της Νάξου. Περί το 530 πΧ. χτίζεται το σπουδιότερο μνημείο του νησιού, ο μαρμάρινος ναός του Απόλλωνα, στο νησάκι που σήμερα ονομάζεται «Παλάτια» (στην αρχαιότητα «Στρογγύλη»). Το νησάκι αυτό, κατά τη 2η χιλιετία υπήρξε χώρος κυκλαδικού οικισμού και αργότερα ενώθηκε με το μεγάλο νησί με ισθμό. Βρίσκεται στη δυτική πλευρά της νήσου και πολύ κοντά στον σημερινό λιμένα και πρωτεύουσα του νησιού, Νάξο.

Κατά τη μυθολογία, στο νησάκι αυτό σταμάτησε για να ξεκουραστεί ο Θησέας, ο γιος του βασιλιά των Αθηνών Αιγαία, κατά την επιστροφή του από την Κρήτη, όπου είχε σκοτώσει τον Μινώταυρο. Μαζί του είχε την κόρη του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, Αριάδνη, η οποία τον είχε βοηθήσει να εξοντώσει το θηρίο. Κουρασμένη η Αριάδνη ξάπλωσε στην αμουδιά να κοιμηθεί και ο Θησέας έφυγε με το καράβι του, εγκαταλείποντάς την στο νησάκι. Τότε ο Διόνυσος είδε την

όμορφη πριγκίπισσα και την ερωτεύτηκε παράφορα. Μόλις η πριγκίπισσα ξύπνησε ο Διόνυσος άρχισε να της μιλάει τρυφερά, της έδωσε να πιεί κρασί από το χρυσό κύπελο, της πρόσφερε ένα βαρύτιμο χρυσό στεφάνι, με πολύτιμα ινδικά πετράδια σε σχήμα 8 αστέρων, έργο του Ηφαίστου και την πήρε μαζί του στον Όλυμπο. Εκεί ο Δίας της χάρισε την αθανασία, βάζοντας στον ουρανό το υπέρλαμπρο δώρο του Διονύσου, για να λάμπει πλάι στ’ άλλα αστέρια και το ονόμασε αστερισμό της Αριάδνης. Είναι ο αστερισμός Corona Borealis (Βόρειο στέμμα). Τον μύθο αυτό που είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Νάξο, αναφέρει ο ιστορικός και ποιητής Διόδωρος ο Σικελιώτης (80-20 π.Χ.) και τον έχει απαθανατίσει περίτεχνα ο Τισιανός στο έργο του «Βάκχος και Αριάδνη», το οποίο σήμερα κοσμεί την National Gallery του Λονδίνου. Ο μαρμάρινος ναός του Απόλλωνα στη νησίδα Παλάτια ήταν: • Ιωνικού ρυθμού, • Περίπτερος: ο σηκός περιβάλλεται από κιονοστοιχία, με ανα 6 ιωνικούς κίονες στις στενές πλευρές και ανά 13 στις μακρυές, • Αμφιπρόστυλος: έχει ανά 4 ιωνικούς κίονες στον πρόδομο και τον οπισθόδομο • Διπλός εν παραστάσει: είχε ανά δύο ιωνικούς κίονες μεταξύ των παραστάδων του προδόμου και του οπισθοδόμου. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του αρχαϊκού αυτού ναού είναι ότι ο σηκός χωρίζεται σε τρία οριζόντια μέρη από τέσσερα ζεύγη ιωνικών κιόνων. Σήμερα, ανάμεσα στα ερείπια του

Πορτάρα, η πελώρια πύλη του ναού του Απόλλωνα.

61

Αρχαίοι Ναοι & Ιερά

Αριστερά: Ο ημιτελής πελώριος κούρος σήμερα στα λατομεία κοντά στην περιοχή Απόλλωνας. © Φωτογραφία: Χαράλαμπος Γκούβας, 2012. Πάνω: Η παραλία της Νάξου και στο βάθος η Πορτάρα. © Templar52.

σπουδαίου αυτού μνημείου, προβάλλει περίφανα στο Αιγαίο, ακέραιη στη θέση της και όρθια, μόνο η τεράστια μαρμάρινη, βάρους 80 τόνων, θύρα του σηκού, που οι Ναξιώτες την οναμάζουν «Πορτάρα». Είναι το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο ερχόμενος στη Νάξο ακτοπλοϊκώς, που όμως τον προετοιμάζει για την είσοδό του σε έναν μαγευτικό κόσμο μύθων, πολιτισμού και φύσης. Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΗ ΓΥΡΟΥΛΑ ΣΑΓΚΡΙΟΥ Την ίδια εποχή, στον Γύρουλα, κοντά στο Σαγκρί, νοτιοδυτικά του ναού του Απόλλωνα, χτίστηκε ένα άλλο σημαντικότατο μνημείο. Πρόκειται για μαρμάρινο ναό, μυστηριακού προορισμού, αφιερωμένο στη Δήμητρα και την Κόρη (Περσεφόνη). Ήταν ένα τετράγωνο μαρμάρινο οικοδόμημα με αράβδωτους κίονες μόνο στη πρόσοψη. Άλλη σειρά επίσης αράβδωτων κιόνων στήριζε την οροφή της μεγάλης, ευρύχωρης και κλειστής αίθουσας, που προοριζόταν για τελετές ανάλογες με τα Ελευσίνια μυστηρίων. Το μνημείο έχει κτισθεί όλο από μάρμαρο και τα μέλη του σώθηκαν ικανοποιητικά. Έτσι παρέχει μοναδικά στοιχεία για τη γνώση των πρωίμων σταδίων της νησιωτικής ιωνικής και γενικότερα της κλασικής αρχιτεκτονικής. Ερευνήθηκε από την Αρχαιολογηκή Εταιρεία και μελετήθηκε

62

από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πολυτεχνείο του Μονάχου. Ο ναός αναστηλώθηκε με πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και χρηματοδότηση του Υπουργείου Αιγαίου Η διαμόρφωση του χώρου και το μουσείο έγιναν με το ίδιο πρόγραμμα και με τη συμβολή του Υπουργείου Πολιτισμού. Ένα άξιο αναφοράς έργο γλυπτικής είναι ο ημιτελής κούρος ύψους 10,5 μέτρων (!), που χρονολογείται περί το τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα. Οι επισκέπτες μπορούν να το απολαύσουν στα αρχαία λατομεία της Νάξου, κοντά στην περιοχή Απόλλωνας, στα βόρεια του νησιού. Ιερό των Υρίων Υρία (ή Υρίη) είναι ένα από τα πολλά αρχαία ονόματα της Πάρου, όπως Ζάκυνθος και Υλήεσσα, δηλαδή δασώδης (από το ύλη). Και τα τρία αυτά ονόματα ανήκαν στη Ζάκυνθο και φαίνεται ότι οι Ζακινθυνοί τα μετέφεραν στην Πάρο, όταν περί τα μέσα της Γεωμερικής περιόδου (9ος π.Χ. Αιώνας) αποίκησαν το ωραίο νησί των Κυκλάδων. Για να κατανοήσουμε την αρχαία ονομασία της Πάρου ως Υρία ανατρέχουμε στην Ελληνική γώσσα, όπου διαπιστώνουμε ότι η λέξη σαφώς συνδέεται με την μελισσοκομία, διότι Ύρον σήμαινε σμήνος μελισσών, Ύρια την κηρύθρα και Υριατόμος ήταν ο τέμνων την κηρύθρα. Πράγματι, από

τα προϊστορικά χρόνια οι Παριανοί καλλιεργουσαν την μελισσοκομία και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Την τέχνη αυτή μετέδωσαν και στη γειτονική Νάξο. Οι κυψέλες που οι μελισσοκόμοι χρησιμοποιούσαν ήταν μεγάλα πήλινα μελοπίθαρα, γνωστά ως υψέλια, τα οποία άλειφαν εσωτερικά με λιωμένο κερί ώστε να προστατεύει το μέλι από την επαφή του με τον πηλό. Το ύψος των υψελίων της Πάρου ήταν περί τα 50 εκ., ενώ αυτά που η αρχαιολογική σκαπάνη ανακάλυψε στο ορεινό χωριό της Νάξου Κεραμωτή, είναι τεράστια φτάνουν στο ύψος το 1 μέτρο. Τοποθετούσαν τα υψέλια οριζόντια σε οπές βράχων και σφράγιζαν περιμετρικά το άνοιγμα τους με τη μελισσόπλακα, δηλαδή μια στρογγυλή, πελεκητή σχιστόπλακα, στην οποία σμίλευαν στο κάτω μέρος της ένα μικρό τοξωτό άνοιγμα, που έπέτρεπε την είσοδο των μελισσών. Στη θέση Λειβάδια, 3 χλμ. Ανατολικά του λιμένος της Νάξου, συναντάμε το Ιερό των Υρίων ή Υρία, αφιερωμένο στο θεό της αφθονίας και του κεφιού Διόνυσο. Τα εξαιρετικής σημασίας ευρήματα, πιστοποιούν τη σπουδαιότητα του ιστορικού αυτού χώρου. Η περιοχή που χτίστηκε ο ναός οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ονομασία της ως Υρία συνδέεται περισσότερο με την αποίκηση της περιοχής από Παριανούς, παρά με την μελισσοκομία. Τα ερείπια του ναού του Διονύσου

ΝΑΞΟΣ. Tο ιερό νησί του Απόλλωνα ανακαλύφθηκαν το 1982. Ακολούθησε αρχαιολογική έρευνα επί μια δεκαετία και ο χώρος παραδόθηκε στο κοινό το 1996. Ο ναός είναι έργο του 6ου π.Χ. αιώνα και αποτελεί λίκνο του ιωνικού ρυθμού με τεράστια σημασία, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τη μεγάλη συζήτηση που έγινε, μετά την ανακάλυψή του, στη διεθνή βιβλιογραφία. Κάτω από το ναό βρέθηκαν σε αλλεπάλληλα υπερκείμενα στρώματα, οι βάσεις τριών ακόμα ναών, όλοι αφιερωμένοι στον Διόνυσο. Επίσης, μια σειρά από αναθηματικές προσφορές στο Θεό Διόνυσο, πιστοποιούν τη σημασία που έδιναν οι Νάξιοι από τα πανάρχαια χρόνια, τόσο στη θεότητα όσο και στην αφθονία και καρποφορία που τους προσέφερε η φύση και η Ναξιώτικη γη. Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα είναι και το ακέφαλο άγαλμα του Διονύσου. Η έλειψη κεφαλιού εξηγείται από το γεγονός ότι κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο πολλοί αυτοκράτορες ανάγκαζαν τους κατοίκους να τους λατρέψουν σαν Διόνυσο και έτσι αντικαθιστούσαν το κεφάλι του αγάλματος με εκείνο του νέου κατακτητή. Άξιο θαυμασμού είναι επίσης ένα κτιστό πηγάδι, που βρέθηκε στο δυτικό τμήμα του ναού, βάθους 5 μέτρων, με μαρμάρινη στρώση, ίσως το μοναδικό σε όλη την Ελλάδα. Όλα αυτά τα θαυμάσια ευρήματα πιστοποιούν ότι η λατρεία του Διονύσου στη Νάξο ξεκίνησε από από τα Μυκηναϊκά χρόνια (14ο π.Χ. αιώνα) και συνεχίστηκε μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή. Θεωρούνται δε τόσο σημαντικά, διότι πιστοποιούν το ρόλο της Νάξου στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ιστορία και ταυτόχρονα προσφέρεται μια εικόνα αδιάκοπης πολιτισμικής συνέχειας στην καρδιά του Αιγαίου. Γι’ αυτό και έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης της παγκόσμιας αρχαιολογίας και αρχιτεκτονικής.

1. Τα ερείπια του ναού του Απόλλωνα στο νησάκι Παλάτια (αρχαία «Στρογγύλη»). 2. Ερείπια του ναού της Δήμητρας.

3. Ερείπια του ναού του Διονύσου. Οι αρχαιολόγοι δίνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τους μαρμάρινους ναούς της Δήμητρας και του Διονύσου, τους οποίους θεωρούν πρόδρομους του Παρθενώνα. 4. Τα υψέλια που την εποχή εκείνη χρησιμοποιούσαν στην μελισσοκομία.

1

2

3

4

63

Της Ρίας Στρίγκου

Περιμένοντας

την Θύελλα

Η νύχτα έπεφτε γεμάτη βροχή, ένοιωθες τα μάτια βαριά και ζεστά. Ό τόπος ήταν στενός, τα βουνά τον έζωναν ολόγυρα και τον χτύπαγε νύχτα μέρα το κύμα. Το χειμώνα συμμαζεύονταν κει-δα χάμου σωρό τα καράβια και κούρνιαζαν ανάμεσα στα σκέλια της γης. Τότες τα τριγύρω μαγαζάκια, δύο-τρία ήτουνε όλα και όλα, ξύπναγαν και γέμιζαν σκούφους και νιτσεράδες. Βρωμούσαν οι ασετυλίνες, τα λόγια πέφτανε χοντρά και πηχτά μέσα στην καταχνιά της κοσμοσύναξης. Το χνώτο της ζέστης ήταν βαρύ.

Τ

α μάτια όλων φορτωμένα νύστα. Έξω η πλάση κοντανάσαινε παιδεμένη μέσα στο πηχτό συννεφόκαμα. Παρ’ όλα αυτά, κανείς μας δεν έλεγε να φύγει από κει-δα για το κονάκι του. Στήναμε αυτί και περιμέναμε το ξέσπασμα της φύσης. Καθείς από εμάς σκέφτουνταν τα δικά του. Και εδώ που τα λέμε, ούλοι πάνου-κάτου το ίδιο πράγμα σκέφτουνταν, πόσο θα κρατήσει το κούρνιασμα στα ντόκια. Άλλοι σαν καραβοκύρηδες και άλλοι στην δούλεψή τους. Είχε νυχτώσει για τα καλά και δεν μπορούσαμε να δούμε το συννεφόκαμα, όλοι όμως οσμιζόμασταν τον αγέρα και περιμέναμε το ξέσπασμα, το νοιώθαμε πιο πολύ στο πετσί μας και στο ένστικτο παρά στο μυαλό. Καραβοκύρηδες και τσούρμο, λίγα η τίποτα τα γράμματα, πολλή γνώση όμως από καιρούς και

64

θάλασσες. Μικρός ο τόπος και το μόνο του έμπα για να ζήσει ήτουνε από την θάλασσα σφουγγάρια και ψάρια. Λίγη η γης για παίδεμα και αυτό το αφήναμε στις γυναίκες και στα μεγαλύτερα παιδιά. Όλοι μαζί, αφεντικά και τσούρμο, φίλοι και οχτροί, τη μια έτσι την άλλη αλλοιώς, όπως ταιριάζει στους ανθρώπους. Τώρα, αυτά που ακούς σου φαίνονται μύθος, όμως έτσι ήτουνε τότες πριν φτάσει μέχρις εδώ ο πολιτισμός, πριν φτάσει το ηλεκτρικό, το τηλέφωνο και αυτός ο σατανάς το αυτοκίνητο, που κουβάλησε όλους αυτούς τους άσχετους εδώ κάτου, και μας πήρε τα παιδιά μας μακριά στις πόλεις. Τώρα μας έρχονται και αυτά με τα δικά τους αυτοκίνητα, μας φέρνουν τα δικά τους παιδιά, τ’ αγγόνια μας, σαν καλή ώρα εσένα. Τι να σου πω… άγνωστοι άνθρωποι, γιατί ξένους δεν

Περιμένοντας την Θύελλα | Της Ρίας Στρίγκου μπορώ να τους πω, παιδιά μας είναι μα δεν τους ξέρουμε δα με, δέκα, δεκαπέντε μέρες που ’ρχονται κατά δώθε τα καλοκαίρια άντε και κανένα Πάσχα. Άλλοι άνθρωποι σου λέω. Εμείς οι γέροι που έχομε απομείνει, προσπαθούμε να κρατηθούμε εδώ ριζωμένοι. Σωστά, σωστά στο λέγω, ριζωμένοι. Και οι ρίζες μας είναι βαθιές, τόσο που φθάνουν να συναντήσουν την αρμύρα από το νερό της θάλασσας και από αυτό ποτίζονται. Και είναι τόσο βαθιές οι ρίζες που όσο γέρικα δένδρα και αν είμαστε στεκόμαστε. Μόνο που λυγίζομαι καμιά φορά από το φύσημα του αγέρα. Και εδώθε σε αυτά τα μέρη οι αγέρηδες δίνουν συναπάντημα χειμώνα, καλοκαίρι. Κάτι σκέλια που κάνουν οι ακτές από παλιά, τα κάναμε ντόκια. Σήμερα τα απανεμέψανε καλά-καλά με τα διάφορα έργα και τα λένε μαρίνες!!! Και έτσι μας έρχονται και από την θάλασσα αρκετοί με πλεούμενα, όταν ο καιρός τους αφήνει και αράζουν εδώ-πα που βλέπεις. Μα σου τα είπα τόσο γρήγορα, που σε έφερα τρέχοντας πάλι στο σήμερα, και εσύ διψάς ν’ ακούσεις και να μάθεις για την γενησημιά του πατέρα σου, θες λες να μάθεις για τον τόπο του και να ξέρεις το γενεολογικό του δέντρο. Τώρα εγώ αυτό το ξηγώ πως θες να μάθεις τις ρίζες σου. Ναι παππού έτσι είναι, πες μου τώρα, συνέχισε μου για την νύχτα που περιμένατε την μεγάλη θύελλα. Που λες, κείνο το βράδυ που περιμέναμε την θύελλα, το συννεφόκαμα πύκνωνε και πύκνωνε και ο ουρανός πήχτρα μαύρος κατέβαινε κατά-πάνου μας και όλοι εκεί στους καφενέδες, μας πλάκωνε μια θλίψη που κανένας μας δεν μπορούσε να την ξαλαφρώσει, γιατί κανένας δεν ήξερε ότι την κουβαλούσε μέσα του. Μια αστραπή φώτισε γερά το σκοτάδι και μέσα από τα βρώμικα τζάμια του καφενέ, έτσι δα όσο κράτησε η αστραπή, φάνηκε το κάστρο πάνου στην κορφή του βράχου. Ξέρεις, λένε πως το κάστρο αυτό το έχτισε ένας κουρσάρος και κουβάλησε και βιός από κάθε κούρσεμα. Ο θρύλος λέει ότι από αυτούς έχουμε καταγωγή και ρίζες. Ξέρω και εγώ; Έτσι λένε πως από κουρσάρους πρωτοκατοικήθηκε ο τόπος. Τότες, εκείνα τα τόσο παλιά χρόνια, τέτοια μέρη απόμακρα έψαχναν οι κουρσάροι και έβρισκαν, για να μην τους βρίσκουν αυτοί που κούρσευαν, βιός, πολύ βιός λένε πως έφερναν και έκρυβαν σε τέτοια μέρη. Είχαν κουβαλήσει ακόμα και γυναίκες από μακρινές πολιτείες, και η κάθε μια τους έφερνε μαζί της τα δικά της ήθη και έθιμα κατά πως έλεγαν. Έτσι έγινε ένα ανακάτωμα και βγήκε ο τόπος τούτος, και είναι λένε τόπος Ελληνικός. Έλληνες λοιπόν κι’ εμείς και την γλώσσα αυτήν μιλούμε καλά. Λένε πως κάποιες γυναίκες από την Ελλάδα, αρχόντισσες αρπαγμένες τότες από τους κουρσάρους διαφεντέψανε το μέρος και σιγά-σιγά μαθεύτηκε η γλώσσα. Έτσι λέει ο θρύλος, αυτά σου λέω και εγώ. Οι ρίζες μας χάνονται από τον δικό μου παππού και ακόμα πιο πίσω, ότι ξέρω σου λέω, θες σωστό, θες λάθος. Πάλι ξεστράτησα από εκείνο το βράδυ το γεμάτο βροχή, που περιμέναμε την θύελλα. Το βλέμμα του ακούμπησε πάνω στον εγγονό του, έμοιαζε όμως άλλο να βλέπει... Που λες, συνέχισε, ίσως να βρεθήκαμε εδώ από πολύ παλιά, από τα αρχαία χρόνια, γιατί στο λέω τώρα αυτό; Μα γι’ αυτό που συνέβη. Σαν πήγαινα σχολείο, θες Τρίτη, θες Τετάρτη δημοτικού, έτυχε ο δάσκαλος να μας βγάλει βόλτα εκεί πάνω, στο μεγάλο το κάστρο. Πάνω στην περπατησιά που λες, πέφτει ο δάσκαλος μέσα σε ένα λάκκο βαθύ, σιμά στο κάστρο είμαστε, γέλια να δεις και χαρές εμείς, σκεφθήκαμε πάει τελείωσε γλυτώσαμε, μπήκε

από μόνος του στον λάκκο! Σκύψαμε να δούμε, να χαρούμε τα κακορίζικα, σάμπως και καταλαβαίναμε τίποτις; Και τι να δούμε; Τον δάσκαλο γονατιστό με μια μυτερή πέτρα να σκάβει πιο βαθειά τον λάκκο. Απορήσαμε και κοιτούσαμε άφωνοι. Σε λίγο είδαμε να προβάλει μέσα από το σκάψιμο ένα κεφάλι αγαλμάτινο στολισμένο με ένα χρυσό αμπελόφυλλο και μετά ένα σώμα με μισά χέρια και μισά πόδια. Ο δάσκαλος βγήκε με δυσκολία από τον λάκκο κρατώντας στην αγκαλιά του το άγαλμα και το ακούμπησε με μεγάλη προσοχή πάνω στην χλόη. Μας φώναξε σιμά του και μας είπε: Ένας Θεός αναστήθηκε σήμερα, ένας αρχαίος Έλληνας Θεός, ένας δικός μα Θεός! Ξέρετε ποιος είναι; Μας ρώτησε. Δεν ξέραμε. Ο Διόνυσος είναι, μας είπε, ο Θεός του κρασιού, ο μεθυσμένος Θεός. Κοιτάξτε τα μάτια του είναι γεμάτα από το όνειρο της γης. Γι’ αυτό σου λέω πως είμαστε σίγουρα Έλληνες. Κοίταζα τον παππού και χαμογελούσα, περίμενα να μάθω τι έγινε επιτέλους την νύχτα που περίμεναν την θύελλα. Όλο μου ξεστράτιζε. Μα αυτό το έκανε δίχως να το θέλει; Η επίτηδες για να μου πει την ιστορία του τόπου μας; Μου έριξε μια ματιά και συνέχισε. Εκείνη την νύχτα που λες την γεμάτη βροχή, που περιμέναμε την θύελλα έγινε κάτι που… Μα ναι, δεν σου είπα και το άλλο που πρέπει να ξέρεις, πριν μάθεις τι έγινε την νύχτα που περιμέναμε την θύελλα. Μαζεμένοι ούλοι στους καφενέδες κουβεντιάζαμε για παράξενα πράγματα, ιστορίες παλιές και ταξίδια, και ήτουνε σαν να ζούσαμε ούλοι σε κόσμους άλλους και έμοιαζε σαν να είχε χαμένο κάποιον παράδεισο ο καθένας μας. Και τότε σμίγανε οι αντάρες, η μια έξω της νύχτας που περίμενε την θύελλα, κι’ άλλη αντάρα της ψυχής του καθενός μας. Και τότε αρχίζαμε το μακρόσυρτο ραγισμένο τραγούδι. Ραγισμένο το λέγαμε, γιατί ήταν τραγούδι της στεριάς και της θάλασσας μισό-μισό. Έτσι που λες εκείνο το βράδυ που περιμέναμε την θύελλα χάθηκε από τον τόπο η Μηλίτσα. Κανείς δεν είχε είδηση για το πράγμα πριν την άλλη μέρα το μεσημέρι, που κόπασαν όλα και φάνηκε η απουσία της. Η Μηλίτσα,19 χρονών μόνη, ορφανή, και ανύπαντρη, δίχως κανέναν συγγενή, χάθηκε έτσι ξαφνικά.Χαλάσαμε τον τόπο να την βρούμε, μέρες ολάκερες ψάχναμε, είδαμε κι΄απόδαμε και τότε καλέσαμε τις αρχές. Μαθές και από κει τίποτις. Βγήκε λοιπόν ο λόγος ότι η Μηλίτσα, θες μόνη, θες τυχαία έπεσε στην θάλασσα. Μυστήριο αλλά τίποτες άλλο δε γινότανε. Γνώμη όλων ήταν ότι την πήρε η θάλασσα. Μα να σου πω, και λάθος δεν είχαν.. Κάτι μουρμούρισε ο παππούς όμως δεν άκουσα. Εκεί σταμάτησε την ιστορία. Τον κοίταζα απορημένος. Τα όσα μου είπε δεν μου φάνηκαν και τόσο ενδιαφέροντα. Ο παππού με κοίταξε λοξά και με μια δόση γελαστής πονηριάς μου είπε. Αδιάφορο γιε μου ε, Εμ, έτσι νομίζεις, μαθές δεν είναι έτσι το πράγμα. Πάλι μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Λοιπόν, λοιπόν παππού; Εκείνος χαμογέλασε και συνέχισε. Την νύχτα που λες που περιμέναμε την θύελλα και δεν μας έκανε καρδιά να ξεκολλήσουμε από τους καφενέδες, καραβοκύρηδες και τσούρμο ένα, δίχως να ξέρουμε τίποτα ακόμη για την εξαφάνιση της Μηλίτσας,πιάσαμε στο στόμα μας το πώς ξέμεινε η Μηλίτσα στον τόπο μας. Ήτουνε και τότε μια μέρα γεμάτη βροχή και αντάρα, τα σκαριά καλά δεμένα στα ντόκια τους και εμείς μαζεμένοι στους καφενέδες. Μαθές και που αλλού θα μπορούσαμε να είμαστε; Σαν και την θύελλα που περιμέναμε, όρμηξε μέσα στους καφενέδες η είδηση ότι κάποιο

65

Περιμένοντας την Θύελλα | Της Ρίας Στρίγκου

σκαρί άγνωστο πάλευε να πλησιάσει στα ντόκια μας. Όλοι με μιας τρέξαμε κατά την μεριά της θάλασσας το είδαμε. Ένα σκαρί άγνωστο, όμορφο, λεβέντικο, πάλευε να γειτονέψει με τα δικά μας να ξαποστάσει. Τα κατάφερε βοηθήσαμε και εμείς και το δέσαμε γερά σίγουρα. Ο αφέντης που είχε το σκαρί ζήτησε κάποιο κονάκι, και πλήρωνε όσα-όσα να βάλει μέσα την γυναίκα του, κατά πως είπε, που ήταν ετοιμόγεννη. Μη στα λέω πολλά, βρέθηκε το κονάκι, γέννησε η κυρά. Τότε ξέσπασε και η θύελλα που περιμέναμε και έφυγε, αλλά φεύγοντας πήρε μαζί και την μάνα και άφησε πίσω το παιδί, κορίτσι μαθές. Τότε μας παρακάλεσε ο αφέντης που είχε το σκαρί, να κρατήσει κάποιος το παιδί και πλήρωνε πολλά. Είπε πως θα ξαναρχόταν να το πάρει. Το παιδί το κρατήσαμε, αλλά τα πολλά που έδινε δεν τα θέλαμε. Εκείνος, με τον πόνο στα μάτια, πήρε το σκαρί και το τσούρμο του και έφυγε. Δεν ματαφάνηκε. Κάποτε βαρεθήκαμε να περιμένουμε και βαφτίσαμε μόνοι μας το κορίτσι, και του δώσαμε το όνομα της μάνας της, Φιλομήλα την είπαμε. Παππού…. Σώπα γιε μου και άκου. Το κορίτσι είχε μανάδες όλες τις μάνες του τόπου και πατεράδες όλους μας, και ήταν αδελφή όλων μας. Ήμουν τότε κοντά στα είκοση και δούλευα για πρώτη φορά στο σκαρί του καπετάν-Απόστολου. Που λες το κορίτσι το μεγάλωσε όλος ο τόπος, ούλοι μαζί, και έγινε ένα όμορφο πλάσμα. Ποιος όμως γνώριζε τι ψυχή καταφέραμε να χτίσουμε; Είχε τέτοια δύναμη, τέτοιαν αντάρα που έβραζε μέσα της και δεν ήξερε που να την ξοδέψει. Χάθηκε που λες η Μηλίτσα, έτσι φωνάζαμε την Φιλομήλα. Τον πήραμε λοιπόν απόφαση όλοι τον χαμό της Μηλίτσας και βάλαμε πάλι καθείς την ζωή του στην ρότα της. Όταν ήλθε που λες και πέρασε η θύελλα, τα καράβια έφυγαν, άφησαν την απανεμιά των ντόκων, ώρα για δουλειά. Ξεκίνησα κι’ εγώ με το σκαρί του καπεταν-Απόστολου. Στην επιστροφή μας λοιπόν, ύστερις από μερικούς μήνες γύρισα μαζί με την Μηλίτσα και με τον κύρη σου στα σπλάχνα της… Που λες γιε μου,εγώ και κάποιοι άλλοι, την νύχτα που περιμέναμε την θύελλα, κρύψαμε την Μηλίτσα στο καράβι που θα μπαρκάριζα και όλοι μαζί συνένοχοι την φροντίζαμε όλες αυτές τις μέρες με σπουδή και κανείς δεν πήρε είδηση. Έρωτας βλέπεις, και η Μηλιά για εμένα και εγώ για εκείνη. Την πήρα λοιπόν μαζί μου και την φανέρωσα στο πέλαγος στον καπετάνιο. Τι να έκαμε και αυτός μας πάντρεψε. Και όταν γυρίσαμε, μαζί με τις χαρές που βρέθηκε η Μηλίτσα, έπεσε και το χέρι του πατέρα πάνω μου. Μου είπε, η Φιλομήλα, από σήμερα είναι κόρη μου, και θα γίνει και ο γάμος κατά πως πρέπει. Και έγινε και γάμος και μια βραδιά που περιμέναμε πάλι την μεγάλη θύελλα γεννήθηκε ο κύρης σου Τα μάτια μου είχαν θολώσει από τα δάκρυα. Είχα μάθει την ιστορία της γιαγιάς μου. Το μυαλό μου πήγε πίσω τότε, στους κουρσάρους. Λες και ο προπάππους μου να ήτανε κουρσάρος;... Εκεί σταμάτησα,από εκεί ξεκινούσαν οι ρίζες μου. Είχαμε αρχίσει την κουβέντα με τον παππού λίγο μετά το απομεσήμερο. Σήκωσα τα μάτια μου και κοίταξα τον ουρανό. Ένα ρόδινο φως σκλήραινε και σκοτείνιαζε, πάχνη φώλιαζε στο χώμα και το χορτάρι κεντούσε τον αέρα με ασημιές λόγχες.

66

Πυθαγόρας: «Τι παρέβην, τι δ’ έρεξα, τι μοι δέον ουκ ετελέσθη». Τι έκανα που δεν έπρεπε, τι έκανα που έπρεπε (που ρίζωσε και απέδωσε καρπούς), τι έπρεπε να κάνω και δεν το έκανα. Τρεις ερωτήσεις για μια σωστή αυτοκριτική. Μαρίνος Τσάμης

................................................................................................... Όλα τα σοβαρά περιστατικά παραμένουν στον σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μας και όταν τα «φωνάζεις» σου ζητούν και τόκους υπερημερίας. Πάνος Μηνόγιαννης

Τα φερμένα Τα φερμένα της στιγμής αν δεν τα χαρείς αμέσως δεν τα χαίρεσαι ποτέ. Ίσως κι αυτά να χρειάζονται μια προετοιμασία ή καλύτερα την εκπαίδευση της ψυχής. Σπύρος Ραδίτσας

................................................................................................... π = 3,14159 26535 89793 23846 26 Μνημονικός κανόνας, που αποδίδεται στον Νικόλαο Χατζιδάκη καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1920), για την υπενθύμιση των 23 πρώτων ψηφίων του απιθμού π: «Αεί ο Θεός ο μέγας Γεωμετρεί, διαμέτρω το κύκλου μήκος ίνα ορίσει παρήγαγεν αριθμόν απέραντον και ον, φευ, εύρωσι». Όπου τα ψηφία του π, αντικαθιστούν στο πλήθος των γραμμάτων των λέξεων του κανόνα. (Βιβλίο: Χρήστου Παπανικολάου «Ευκλείδειος Γεωμετρία» έκδοση 2018). Φρίξος Δήμου

.................................................................................................. Έρημη είναι η ακρογιαλιά και ο ήλιος κρύφτηκε πίσω από σύννεφα πυκνά. Μάρω Φρ. Δήμου

................................................................................................... Στην αρχαία Αθήνα ένας πατέρας ρωτάει ένα δάσκαλο πόσο θα τον χρεώσει για να αναλάβει τη μόρφωση του γιού του: - 100 δραχμές (= μία μνα), απαντά ο δάσκαλος - Πολύ ακριβά, λέει ο πατέρας. Με αυτά τα χρήματα μπορώ να αγοράσω ένα βόδι.

- Πολύ καλά θα κάνεις. Έτσι θα έχεις δύο βόδια στο σπίτι σου. Βασίλης Παπαγιάννης

...................................................................................................

ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ αντιδρά στην σημαία της Επαναστάσεως Του Ηλία Μεταξά Οικονομικού Αξιωματικού e.n.

Όταν ένα Πολεμικό πλοίο ηττάτο στην ναυμαχία δεν ύψωνε Λευκή σημαία, απλώς υπέστελε την δική του αποδίδοντας τιμές στην ανωτερότητα του νικητού. Την εποχή εκείνη διάφορα Κράτη είχαν Σημαίες ή Λάβαρα στα οποία επεκράτει το Λευκό χρώμα. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η ολόλευκη Γαλλική σημαία. Επομένως υπήρχε κίνδυνος η Λευκή σημαία την οποίαν θα σήκωνε κάποιο ηττημένο πλοίο, διά να δείξει ότι παραδίδεται, να εκλειφθεί λανθασμένα ως η σημαία κάποιας άλλης Χώρας ή και αντιστρόφως. Εν προκειμένω χρειάζονται ορισμένες επεξηγήσεις.

Σ

την Γαλλική γλώσσα η λέξη Σημαία αποδίδεται γενικώς με την λέξη “Drapeau”. Όμως, όταν αναφέρονται στην Ναυτική Σημαία τους, αυτήν που υψώνουν στο στηλίδιο της πρύμνης του πλοίου, χρησιμοποιούν τον όρο “Pavillon”. Στην Αγγλική γλώσσα η λέξη Σημαία αποδίδεται γενικώς με την λέξη “Flag”. Όμως, όταν αναφέρονται στην Ναυτική Σημαία τους, αυτήν που υψώνουν στο στηλίδιο της πρύμνης τον πλοίου, χρησιμοποιούν τον όρο “Ensign”. Εκείνους τους παλαιούς καιρούς, τα “Ensigns” και τα “Pavillons” δεν τα ύψωναν στο στηλίδιο της πρύμνης. Τότε τα ύψωναν στις κορυφές των καταρτιών. Όταν νικούσαν κάποιο εχθρικό πλοίο, είχαν έναν αξιοσημείωτο τρόπο να πανηγυρίσουν. Κατέβαζαν τις Σημαίες του ηττημένου, τις έδεναν με ένα σχοινάκι και τις έσυραν από την πρύμνη τους εξευτελιστικά επάνω στα κύματα. Αυτά απεικονίζονται και σε ζωγραφικούς πίνακες, όπως εκείνος της “GΙοrious 1st of Jυne 1794”. Αργότερα έδεναν την σημαία του ηττημένου κάτω από αυτήν του νικητού. Εάν αυτό εγένετο εν καιρώ ειρήνης εθεωρείτο προσβολή. Εάν όμως ήταν από λάθος, ώφειλαν να απολογηθούν. Εάν το Ensίgn ή το Ρανillon υψώνετο ανάποδα εσήμαινε κίνδυνο. Όμως στην περίπτωση κατά την οποίαν εδένετο κόμπος στην μέση του στηλιδίου, φανέρωνε μεγάλο κίνδυνο, αλλά με ιδιαιτέραν έμφαση. Όταν το Ensίgn ή το Ρανillon υψώνετο στην κορυφή του πρυμναίου ιστού και έριχναν μία κανονιά, εσήμαινε σύγκληση Ναυτοδικείου. Εάν ήταν δεμένο στο πρυμιό άλμπουρο, αλλά λίγο πιο κάτω από την κορυφή έδειχνε ότι ήταν «Πλοίον Σκοπούν». Οι θαλασσινοί σε όλο τον κόσμον ανέκαθεν διέθεταν ανήσυχο και ανεξάρτητο πνεύμα: Ένα κλασσικό παράδειγμα θάρρους και αδιαφορίας προς τον θάνατο, προκειμένου να υποστηρίξουν τις ιδέες τους και τις παραδόσεις τους, μας κληροδότησαν οι Γάλλοι Αξιωματικοί του “L’ Armée Navale de Roi” = Ο Ναυτικός Στρατός του Βασιλέως. Έτσι έλεγαν πολύ παλαιά το Ναυτικό τους, όμως χρησιμοποιούσαν και τον όρο “Marine Royale”. Ακόμη και μέχρι σήμερα από κεκτημένη ταχύτητα, το λένε εν συντομία “La Royale”. Αυτό μας φαίνεται απολύτως φυσιολογικό διότι ο γράφων και οι «Κληρούχες» του, όποτε συζητούν με υπερηφάνεια περί της Στρατιωτικής τους θητείας, αναφέρουν

69

ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ αντιδρά στην σημαία της Επαναστάσεως

1

2

3

1. “France Ancien” (1180-1380). 2. “France Moderne” (1380-1789 και 1815-1830). 3. “Βασιλικές Γαλέρες Μεσογείου” (1695-1737).

απλώς τα δύο γράμματα «Β.Ν.». Αυτό φυσικά ουδεμίαν πολιτικήν ή πολιτειακή προτίμησην αποδεικνύει. Μετά την Επανάσταση της 14-07-1789 εδημιουργήθη μείζον θέμα σχετικώς με την νέα Γαλλική Σημαία. Οι Αξιωματικοί ηγωνίσθησαν σκληρά διά να διατηρήσουν την παραδοσιακή τους Σημαία, η οποία έχει μία προϊστορία που αξίζει να περιγράψούμε κατωτέρω. Περί τα τέλη του 14ου αιώνος ο Γαλλικός Seme = Θυρεός, είχε κυανό πεδίον που έφερε πολλούς μικρούς χρυσούς “Fleurs-de-Lis”=Κρίνους. Αυτόν τον Θυρεόν η Εραλδική επιστήμη τον ωνόμαζε “France Ancien”= Αρχαία Γαλλία (εικόνα 1). Όμως περί το 1407 ο Βασιλεύς CHARLES 5ος (1338-80) της Δυναστείας των VALOIS, ο επωνομαζόμενος Σοφός, περιόρισε τους Κρίνους μόνον σε 3, αλλά μεγαλυτέρου μεγέθους. Αυτόν τον νέο Θυρεόν η Εραλδική τον χαρακτήριζε ως “France Moderne” (εικόνα 2). Οι Βασιλικές Γαλέρες της Μεσογείου ύψωναν πολυτελή και πανάκριβα Ensigns και Pendants ερυθρού χρώματος τα οποία έφεραν πολλούς μικρούς χρυσούς Κρίνους. Στο κέντρον του ευρίσκετο ο Βασιλικός Θυρεός περιβαλλόμενος από το Περιδέραιο (που ήταν η ανωτάτη Τάξις) του παρασήμου του Αγίου Μιχαήλ (εικόνα 3). Κατά τον 16ον αιώνα υπήρχαν δύο βασικά Εθνικά Σύμβολα. Το ένα ήταν ο Βασιλικός Θυρεός, δηλαδή το μπλε τετραγωνισμένο ασπίδιο που περιείχε τα 3 χρυσά Fleurs-de-Lis. Το άλλο σύμβολο ήταν ο Λευκός Σταυρός επί κυανού πεδίου του Αγίου Γεωργίου τον οποίον οι Γάλλοι εσέβοντο περισσότερο ως Εθνικό Σύμβολο παρά ως Βασιλικά τοιούτο. Αυτό μας θυμίζει την Ελληνική Σημαία Ξηράς (εικόνα 4). Ως γνωστόν και οι Άγγλοι έχουν τον Σταυρό του Αγίου Γεωργίου ως Εθνικό τους Σύμβολο, αλλά αυτός είναι Κόκκινος επί λευκού πεδίου. Κατά μίαν άλλη πηγή τα σύμβολα της Γαλλίας ήσαν δύο, διά μεν τον Βασιλέα οι χρυσοί Κρίνοι, διά δε την ιδίαν την Χώραν ο Λευκός Σταυρός του Αγίου Μιχαήλ. Αμφότερα επί κυανού πεδίου. Τον 17ον αιώνα η Γαλλία άρχισε να αναπτύσσεται ως ναυτική δύναμη και από το 1638 το Γαλλικό Βασιλικό Ναυτικό ύψωνε την “Pavillon Blanc” = λευκή (ναυτική) σημαία. Αυτή ήταν σκέτη διότι το λευκό ήταν το χρώμα του Βασιλικού Οίκου των BOURBONS (εικόνα 5). Πάντως ζωγραφικοί πίνακες της εποχής απεικονίζουν πλοία και με την “Pavillon Royale”. Δηλαδή την Λευκή σημαία όχι σκέτη, αλλά με τους χρυσούς Βασιλικούς Κρίνους (ει-

70

κόνα 6). Όμως οι διάφορες Μοίρες είχαν και σημαίες με τα χρώματα των δικών τους Επαρχιών, βεβαίως το Λευκό υπήρξε πάντοτε το κυρίαρχο χρώμα. Το 1661 μία Διαταγή απηγόρευσε στα Εμπορικά πλοία να χρησιμοποιούν την «Λευκή Σημαία» και υπεχρεώθησαν να υψώνουν μόνον την “L’ Ancien Pavillon de la Nation Francoise”, δηλαδή την μπλέ σημαία με τον λευκό Σταυρό του Αγίου Γεωργίου στην μέση, κατ’ άλλους τον Σταυρό του Αγίου Μιχαήλ (εικόνα 7). Εις δε το κέντρο του Σταυρού θα έπρεπε να προσθέσουν τον Βασιλικό Θυρεό με τους 3 Κρίνους που προαναφέραμε. Όμως αυτή η σημαία δεν έγινε ποτέ δημοφιλής. Το 1670 μία νέα Διαταγή επέβαλε οι Σημαίες και οι επισείοντες των Πολεμικών να είναι μόνον Λευκές. Τοιουτοτρόπως δεν υπήρχε πλέον ανάγκη να αναγνωρίζονται από τα διακριτικά σύμβολα εκάστης Επαρχίας όπως αναφέραμε. Με την ίδίαν Διαταγή κατηργήθη η «Ερυθρά Σημαία Μάχης». Πάντως το Εμπορικό Ναυτικό δεν ήταν ικανοποιημένο, έτσι από τα τέλη του 17ου αιώνος και κατά τον 18ο ύψωναν σημαίες με διαφόρους συνδυασμούς του Λευκού και του Κυανού μέχρις ότου εγενικεύθη η χρήση των σκέτων Λευκών. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι σημαίες δεν είναι μόνον διακοσμητικές, είναι και εξαιρετικώς χρήσιμες. Έλκουν την προέλευσή τους από τα Λάβαρα που ύψωναν στις μάχες οι Βασιλείς και οι Πολέμαρχοι κατά την Αρχαιότητα. Η παλαιοτέρα από τις σύγχρονες Εθνικές Σημαίες είναι εκείνη της Δανίας, η “Daneborg” που χρονολογείται από το 1219. Ενδεχομένως οι αμέσως μεταγενέστερες είναι της Σουηδίας και της Ολλανδίας. Τα Γαλλικά πλοία είχαν το ίδιο πρόβλημα αναγνωρίσεως της εθνικότητος τους συγχεόμενα με τα Ολλανδικά, το έλυσαν με το να το αγνοήσουν. Μερικές φορές οι Μοίρες της “εμπροσθοφυλακής” ύψωναν σημαίες με την Λευκή λωρίδα υπεράνω της Κυανής, ενώ της οπισθοφυλακής ύψωναν Κυανές σημαίες. Στις 04-10-1789 η Επαναστατική Εθνοσυνέλευση είχε υιοθετήσει ως Εθνική Σημαία του Βασιλείου της Γαλλίας τα χρώματα Κυανό, Λευκό και Ερυθρό. Όμως δεν είχαν ξεκαθαρίσει ποιαν διάταξη θα είχαν τα χρώματα, αναποφεύκτως εχρησιμοποιήθησαν διάφοροι τύποι (εικόνα 8). Τελικώς επεκράτησε εκείνη που είχε τρείς χρωματιστές οριζόντιες λωρίδες και στην δεξιά πλευρά της ήταν ψαλιδισμένη και εσχημάτιζε δύο «γλώσσες».

Του Ηλία Μεταξά

4

5

6

4. Σημαία Πρύμης Βασιλικού Πολεμικού (από το 1661). 5. Σημαία Πρύμης Βασιλικού Πολεμικού (1638-20/5/1794). 6. Ο άλλος τύπος της Σημαίας Πρύμης του Βασιλικού Πολεμικού (1638-20/5-1794).

Στις 27-05-1790 η παντοδύναμη Επαναστατική Εθνοσυνέλευσις επέλεξε ως αντιπροσωπευτικά χρώματα της το Κυανό, το Λευκό και το Ερυθρό. Παρά το γεγονός ότι ήσαν τα παμπάλαια Βασιλικά χρώματα, οι Βουλευταί εψήφισαν ομοφώνως τον Νόμο ο οποίος καθιέρωνε την “Tricolore” ως την νέαν ενιαία Σημαία, κοινή διά την Επανάσταση, διά το Κράτος και διά τις Ένοπλες Δυνάμεις (εικόνα 9). Ο Στρατός υιοθέτησε τα 3 χρώματα διά τις Σημαίες του αμέσως με τόσον ενθουσιασμό που δεν είχε επιδείξει ποτέ έως τότε διά τις Σημαίες των δικών του Συνταγμάτων. Ειδικώτερα το Λευκό χρώμα συμβόλιζε το Standard=Λάβαρον, εκάστου Συνταγματάρχου και κατ’ επέκταση και το Βασιλικό Λάβαρο, διότι ως προαναφέραμε το Λευκόν ήταν το χρώμα της Μοναρχίας. Το Ερυθρό και το Κυανόν ήσαν επίσης τα αντιπροσωπευτικά χρώματα της πόλεως των Παρισίων. Το Ερυθρό και το Λευκόν ήσαν ανέκαθεν τα Χρώματα του Ναυτικού. Η Επανάστασις ήθελε να αντικαταστήσει όλα τα προϋπάρχοντα σύμβολα με ένα ενιαίο Λάβαρο το οποίον θα αντιπροσώπευε την ίδια την Πατρίδα και θα έδειχνε το ελεύθερο και ενωτικό πνεύμα του Έθνους. Εξ άλλου αυτό ήταν το σύνθημα της επαναστάσεως: “LIBERTE, ΕGΑLΙΤΕ, FRATERNITE” και βεβαίως παραμένει μέχρι σήμερα. Σε μίαν άλλη σύγχρονη πηγή ανευρέθη ένα σημαντικό στοιχείο. Ο διάσημος Καναδός ιστορικός συγγραφεύς Rene CHARTRAND στο βιβλίο του “Napoleon’s Sea Soldiers”, London 1990, γράφει ότι οι Βασιλικοί Κρίνοι αντικατεστάθησαν από τον περίφημο «Φρυγικό Σκούφο της Μαριάνας», ο οποίος έγινε το σύμβολο της Επαναστάσεως. Αυτόν τον «Σκούφο» τον έχουμε δεί αναρίθμητες φορές στα παλαιά χαρτονομίσματα των Γαλλικών Φράγκων, στα γραμματόσημα, ζωγραφικούς πίνακες, αγάλματα, έγγραφα του Γαλλικού δημοσίου κ.ο.κ. Τον Φρυγικό Σκούφο φορούσαν οι Αρχαίοι Έλλήνες και οι Ρωμαίοι. Υπονοεί τον Οδυσσέα, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ο Σκούφος ήταν μεγάλος, κατέβαινε και σκέπαζε μέχρι και τα αυτιά. Επίσης τον έλεγαν και «Πιλεύς» που προέρχεται από την λέξη Πίλος, αυτός ήταν ένα σκέτο σκουφί. Και οι δύο τύποι συμβόλιζαν την απελευθέρωση των δούλων. Δι’ αυτό ακριβώς τον υιοθέτησαν στην Γαλλικήν Επανάστασιν. Αργότερα κατά την δεκαετία του 1810 τον υιοθέτησαν και αρκετές Χώρες της Νοτίου

Αμερικής που είχαν επαναστατήσει διά να αποτινάξουν τον Αποικιακό ζυγό της Ισπανίας. Ο CΗΑRΤRΑΝD συνεχίζει και γράφει ότι ο Σκούφος επεκάθητο μιάς Αγκύρας. Όμως δεν αναφέρει σε ποιαν από τις σημαίες που περιγράψαμε πιο πάνω μπήκε, ούτε την συγκεκριμένην ημερομηνία. Ο CHARTRAND εν συνεχεία αναφέρει ότι όταν το 1804 ο Napoleon BONAPARTE (1769-1821) αυτοανεκηρύχθη Αυτοκράτωρ, ο Σκούφος απαλείφθη και με την σειρά του αντικατεστάθη από το Ναπολεόντειον Αυτοκρατορικό Στέμμα. Δεν έχουμε άλλες λεπτομέρειες, ούτε κατέστη δυνατόν να το διασταυρώσουμε, βρήκαμε όμως το Imperial Standard το οποίον ήταν παρόμοιο με την γνωστή μας Tricolore με τις εξής διαφορές, στο μέσον της λευκής καθέτου λωρίδος είχε τον Αυτοκρατορικό Θυρεό και η επιφάνεια όλου του πεδίου ήταν γεμάτη με χρυσές μέλισσες, τις λεγόμενες Αυτοκρατορικές (εικόνα 10). Αυτό καθιέρωσε ως προσωπικό του Λάβαρο ο Ναπολέων 1ος, ο επωνομαζόμενος Μέγας, όταν αυτοανεκηρύχθη Αυτοκράτωρ στις 18-05-1804 και το χρησιμοποίησε κατά την χρονική περίοδο 1806-15. Το ίδιο Λάβαρον εχρησιμοποίησε και ο ανηψιός του Ναπολέων 3ος, ο επωνομαζόμενος Μικρός, διά την χρονική περίοδο 1852-71. Ο Λαός απεδέχθη με θέρμη την νέα “Tricolore” εκτός από τους Βασιλόφρονες που ήσαν αγανακτησμένοι και αποφασισμένοι να δώσουν το προβάδισμα στον Βασιλέα και όχι στο Έθνος. Ιδιαίτερη διαφωνία και αντίδραση επέδειξε το “Grand Corps”. Έτσι αποκαλούσαν τότε το Σώμα των Αξιωματικών του Ναυτικού. Προσεπάθησαν παντί σθένει να διατηρήσουν στα καράβια τους την “Pavillon Blanc”= Λευκή Ναυτική Σημαία, όπως την περιγράψαμε πιο πάνω (εικόνα 5). Οι Αξιωματικοί του Ναυτικού, ψυχωμένα παληκάρια, δεν έκρυβαν την αντιπάθεια τους προς τον Νόμο και χωρίς προσχήματα κατεφέροντο εναντίον της Τρίχρωμης Σημαίας. Είχαν και αδιάσειστα επιχειρήματα ως εξής: «Κάτω από την Pavillon Blanc είχαν πολεμήσει οι Εθνικοί Ήρωες μας Ναύαρχοι DUQUESNE, TOURVILLE, SUFFREN κ.ά. και χάρισαν στο Γαλλικόν Έθνος περίλαμπρες νίκες. Επομένως διά ποίον λόγο να αλλάξουμε την Σημαία μας;» «Μήπως παρουσιάζει κάτι συγκεκριμένο εναντίον της Επαναστάσεως; Βεβαίως όχι».

71

ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ αντιδρά στην σημαία της Επαναστάσεως

7

8

9

7. Σημαία Πρύμης Εμπορικού Πλοίου. 8. Η πρώτη Εθνική Σημαία της Επαναστάσεως (4/10/1789-15/2/1794). 9. Κοινή Σημαία της Επαναστάσεως του Κράτους και των Ενόπλων Δυνάμεων. Το κόκκινο τότε το είχαν εμπρός από το μετέπειτα καθιερωμένο μπλε.

«Τα τρία χρώματα που εψήφισαν τώρα, τι μας έχουν προσφέρει; Απολύτως τίποτε». Τα πλήρη ονόματα των ως άνω ηρώων είναι: 1) Μαρκήσιος Abraham DUQUESNE (1610-88).

2) Anne-Hilarion de CONTENTIN, Κόμης του Tourville (1642-1701).

3) Pίerre-Andre de SUFFREN (1729-88) Κόμης του Saint-Tropez. Το Ναυτικό είχε και άλλους δικούς του λόγους να τα αποστρέφεται, διότι και η Ολλανδία είχε τα ίδια χρώματα, καθώς και το Κρατίδιο του Αμβούργου. Τους Στόλους αυτών των δύο Κρατών είχαν καταναυμαχήσει οι Γάλλοι στο παρελθόν. Η άρνηση και η αντίδραση του Ναυτικού προκάλεσε την δυσφορία και την καχυποψία των υπολοίπων στρωμάτων του Λαού. Αναντιρρήτως η μεγάλη πλειοψηφία των Αξιωματικών ήσαν Αριστοκρατικής καταγωγής και Βασιλόφρονες, πάντως την πλήρωσαν διά τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Όμως πάνω απ’ όλα ήσαν εγωισταί και υπερόπται. Αψηφώντας τον υψηλό κίνδυνο να οδηγηθούν στην Λαιμητόμο ηγωνίζοντο να διατηρήσουν εκείνα τα οποία επίστευαν ως προνόμια τους. Δηλαδή το ιδιαίτερο πνεύμα τους ως ένα Σώμα Ελίτ. Την αυταρέσκεια τους να διακρίνονται οι ίδιοι προσωπικώς αλλά και το αγαπημένο τους Ναυτικό. Το δικαίωμα τους να διατηρήσουν την παλαιά τους σημαία του “Marine Royale”. Τον Οκτώβριο 1790 διεξήχθη μεγάλη συζήτηση εντός της Εθνοσυνελεύσεως διά το μείζον θέμα της Pavillon. Ο επιφανής πολιτικός, δυναμικός ρήτωρ και θεωρητικός της Επαναστάσεως Honore Gabriel RIQUETI (174991), Κόμης του Mirabeau, ήταν σφόδρα αντίθετος με την ήδη καταργηθείσα Λευκή Σημαία, διότι εθύμιζε το τυρρανικό καθεστώς της Απολύτου Μοναρχίας. Ένας άλλος αγορητής της Δεξιάς, προφανώς διά να υποβαθμίσει τα νέα «Επαναστατικά» χρώματα είχε πει σκωπτικώς: «Αφήστε στα παιδιά τα κρόταλά τους να παίζουν». Όμως ενώπιον της δημοσίας και εντόνου αντιπαραθέσεως των πολυαρίθμων (έως τότε) Αξιωματικών καριέρας, ο MIRABEAU ηναγκάσθη να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία. Συνεβιβάσθη κάνοντας έναν ελιγμό τακτικής υποχωρήσεως. Στις 24-10-1790 η Λευκή Σημαία του (μέχρι τότε) “Marine Royale” απέκτησε στο άνω αριστερό τεταρτημό-

72

ριο της προς τον ιστό, το λεγόμενο Canton, μία σημαιούλα με τα «Επαναστατικά» χρώματα, αλλά σε κάθετη διάταξη. Τα τρία μέρη είχαν ίσο πλάτος πρώτο προς τα αριστερά και προς τον ιστό ήταν το Ερυθρό, στην μέση το Λευκό και τελευταίο προς τα δεξιά το Βαθυκύανο. Ήταν ο πρόδρομος της σημερινής “Tricolore”. Όλο το σχέδιο περιεβάλλετο από μία στενή λευκή λωρίδα, εν είδει περιγράμματος. Υπήρχε ακόμη μία στενή λωρίδα ως εξωτερικό πλαίσιο. Η μισή ήταν Μπλέ και περιέβαλλε το Κόκκινο κάθετο και το μισό Λευκό τμήμα της «Σημαιούλας». Η άλλη μισή λωρίδα ήταν Κόκκινη και περιέβαλε αντιστρόφως το μπλέ και το υπόλοιπο Λευκόν ήμισυ τμήμα της «Σημαιούλας». Όλος ο σχεδιασμός κατά κάποιον τρόπον εθύμιζε το “Whίte Ensign” του Βρετανικού Ναυτικού (εικόνες 11&12). Αλλά η κατάστασις επί των Πολεμικών πλοίων είχε αρχίσει να διαφοροποιείται. Η “Pavillon Blanc” δεν αντιπροσώπευε πλέον τον Ναύαρχο τους ή τον Βασιλέα, άλλωστε αυτοί διέθεταν τα δικά τους ιδιαίτερα διακριτικά γνωρίσματα. Αυτή η Σημαία συμβόλιζε διά τους Ναυτικούς την ιδίαν την Γαλλία διά τούτο της έδειχναν σχεδόν θρησκευτικό σεβασμό. Κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας πάρα πολλοί Αξιωματικοί κατέληξαν στην Γκιλοτίνα, άλλοι κατόρθωσαν να διαφύγουν στην Αλλοδαπήν ως Emίgres = μετανάσται. Σήμερα θα τους λέγαμε Πολιτικούς Πρόσφυγες. Το 1791, ως γνωστόν, η Γαλλική Εθνοσυνεύλεση κατήργησε το Σώμα Αξιωματικών και καθιέρωσε κάποιο άλλο νέο με χαμηλοβάθμους. Δυστυχώς το Ναυτικό απεδυναμώθη δραματικά, «έχριζαν» Αξιωματικούς ωρισμένους Υπαξιωματικούς, ακόμη και Ναύτες με μοναδικό κριτήριο την αφοσίωση τους στην αδελφοκτόνον Επανάσταση. Επίσης κάποιους «παράξενους» Αξιωματικούς από κάποια «αδιευκρίνιστα» Εμπορικά πλοία. Ήταν ηλίου φαεινώτερον ότι λόγω της απειθαρχίας η διάλυσις ευρίσκετο επί θύραις και ότι οι Γάλλοι θα ήταν αδύνατο να επικρατήσουν στην θάλασσα κατά των Βρετανών. Στις 21-09-1792 η Εθνοσυνέλευση κατήργησε την Βασιλεία και εγκαθίδρυσε την Πρώτη Δημοκρατία. Ο Βασιλεύς απεκεφαλίσθη στις 21-01-1793. Ως σημαία της Δημοκρατίας παρέμεινε η προηγουμένως περιγραφείσα με τα «Οριζόντια Επαναστατικά» χρώματα της 04-10-1789, αλλά και αυτή κατηργήθη στις 15-02-1794. Στις 20-05-1794 με νέο Διάταγμα της η Εθνοσυνέλευση κατήργησε τον συνδυασμό της Λευκής (πρώην Βασιλικής)

Του Ηλία Μεταξά

10

11

12

10. Σημαία Ναπολέοντος (1806-1815). 11. Σημαία Πρύμης Πολεμικού. (24/10/1790-20/5/1794). 12. Επίσημον Πλώρης Πολεμικού (24/10/1790-20/5/1794). 13. Σημαία Πρύμης και Επίσημον Πλώρης Πολεμικού (20/5/1974 έως σήμερα).

Σημαίας, με το Tricolore «σημαιάκι» στο Canton και καθιέρωσε την γνωστή μας ολόκληρη Τρίχρωμη αλλά με τα χρώματα της σε κάθετη διάταξη. Μετά από λίγες ημέρες απέπλευσε ο Γαλλικός Στόλος υπό την Αρχηγία τον Υπαναυάρχον Louis Thomas VILLARET de JOYEUSE (1750-1812) 13 διά να συνοδεύσει εν ασφαλεία σε Γαλλικούς λιμένες μία μεγάλη νηοπομπή αποτελουμένη από 130 Φορτηγά πλοία με πολύτιμα σιτηρά από τις Η.Π.Α. Οι Έφιπποι Αγγελιαφόροι από το Παρίσι δεν είχαν προλάβει να παραδώσουν στα καράβια τα αντίγραφα του Διατάγματος περί καθιερώσεως της μεγάλης Τrίcolore. Επομένως όλα τα Πολεμικά αγνοώντας την μεταβολήν απέπλευσαν εξακολουθώντας να έχουν υψωμένο το κατ’ ευφημισμόν “French White Ensign”. Τοιουτοτρόπως η πρώτη και τελευταία φορά που επολέμησαν με την “ιδιόμορφη” Pavillon ήταν κατά την περίφημη Ναυμαχία της «Eνδόξου 11 Ιουνίου 1794». Συμφώνως με το νέον Ημερολόγιο το οποίον είχε επιβάλλει η Επανάστασις ήταν η 13η Ημέρα, του μηνός Prairial, του 4ου έτους της Επαναστάσεως. Ως προαναφέραμε, οι Γάλλοι έχασαν 7 από τα Πολεμικά τους και υπέστησαν Τακτικήν ήτταν, αλλά επέτυχαν τον Στρατηγικό τους σκοπό διότι τα φορτηγά τους πέρασαν τον αποκλεισμό και το σιτάρι έφθασε στον πεινασμένο Λαό τους. Στις 30 Μαρτίου 1814 μπήκαν τα Συμμαχικά Στρατεύματα στο Παρίσι. Στις 11 Απριλίου 1814, παρητήθη διά πρώτη φορά ο ΝΑΡΟLΕΟΝ και εστάλη εξόριστος στην Νήσον Elba. Με την Παλινόρθωση της Μοναρχίας ανήλθε στον θρόνο ο LOUIS 18ος de BOURBON (1814-24) και επανέφερε την “Pavillon Blanc”. Στις 20-03-1815 ο Βοναπάρτης ξαναμπήκε στο Παρίσι και ύψωσε την “Tricolore”. Στις 22-06-1815 ο Αυτοκράτωρ, μετά την ήττα στο Waterlοο, παρητήθη ξανά και εξωρίσθη διά παντός στην Νήσο της Αγίας Ελένης, οπότε οι BOURBOΝS επανέφεραν διά μίαν ακόμη φορά την Λευκή Βασιλική Σημαία. Παρά την Πολιτειακή Μεταβολή, στην πόλη Lyon οι Βοναπαρτισταί επί ένα μήνα ηρνούντο να την υψώσουν. Τον Ιούλιο 1830 μία νέα Επανάστασίs «έριξε» τον CHARLES 10° (1824-30) και εγκατέστησε στον θρόνο τον LOUIS PHILLIP 1° (1830-48) της Δυναστείας των ORLEAΝS. Αυτός έκανε την έκπληξιν. Ήθελε να δείξει

ότι έχει δημοκρατικές ιδέες και ότι διακόπτει με το ιστορικό παρελθόν του παλαιού Μοναρχικού Καθεστώτος. Κατήργησε επί τούτου την Λευκή Βασιλική Σημαία και επανέφερε την Δημοκρατική Trίcolore ως Εθνική Σημαία Ξηράς και Θαλάσσης. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό διά να διατηρήσει τον θρόνο του, μία άλλη Επανάσταση, η λεγομένη του Ιουλίου, τον «έριξε» στις 25-02-1848. Ως γνωστόν, οι τρεις κάθετες λωρίδες της Γαλλικής σημαίας έχουν το ίδιο πλάτος. Όμως, πάλι το Ναυτικό έδειξε την ιδιαιτερότητά του. Επέτυχε να θεσπισθεί επισήμως ότι η κάθε μία από τις κάθετες λωρίδες στην Ναυτική Σημαία (Pavillon) θα είχε διαφορετικό φάρδος. Αυτό προφανώς διαλανθάνει της προσοχής του ευρυτέρου κοινού. Συγκεκριμένα το Βαθυκύανο κατέχει το 30% του ολικού μήκους της σημαίας.Το Λευκό κατέχει το 33°/ο και το Ερυθρό, σαφώς πολύ πιο φαρδύ, κατέχει το 37% (εικόνα 13). Το «Λάβαρο της Γαλλίας», δηλαδή η Κυανή σημαία με τους χρυσούς (τέως Βασιλικούς) Κρίνους, επανήλθε στην παλαιά χρήση που είχε από τις αρχές της Μοναρχίας, συμβολίζει την “Provence de France”= Επαρχία της Γαλλίας ή την “Region Ile-de-France” = Περιοχή Νήσου της Γαλλίας. Φυσικά η λέξη νήσος έχει μεταφορική και συμβολικήν έννοια, διότι η Γαλλία δεν είναι αληθινό νησί. Όσον αφορά την ονομασία “Επαρχία της Γαλλίας” δημιουργεί σκέψεις πως και γιατί χαρακτηρίζεται με αυτόν τον τίτλο μία τεραστία Χώρα με τέτοιαν ιστορία και δη από τους ιδίους τους Γάλλους συγγραφείς. H μόνη λογικοφανής εξήγησις είναι ότι κατά την Αρχαιότητα απετέλει επαρχία της ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αλλά και κατά τους ύστερους χρόνους ήταν και πάλι Επαρχία της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους. Αυτήν την είχε ιδρύσει ο CHARLEMAGNE (747-814 μ.Χ.). Έτσι τηρούσαν την ιστορική παράδοση να την αποκαλούν ακόμη και μετά από πολλούς αιώνες ως «Επαρχία». Όσον αφορά την «Περιοχή Νήσου της Γαλλίας», ήταν η αρχαία ονομασία της ευρυτέρας περιοχής μέσα στην οποίαν ευρίσκετο το Παρίσι, και έν τινι μέτρω ομοιάζει στον χάρτη με νησί, ανάμεσα στο πλήθος των άλλων περιοχών και επαρχιών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι κάτι ανάλογο με τον παλαιότερο δικό μας όρο «Τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης».

73

Της Άννας Βογιατζή

Π Λ ΑΤΩ Ν Ο ΘΕΪΚΟΣ (427-347 π.Χ.) Γ Μέρος

Στα δύο προηγούμενα τεύχη του «Εξάντα» (Ιουνίου 2017 και Φεβρουαρίου 2018,) αναφερθήκαμε στον κορυφαίο Αθηναίο φιλόσοφο ΠΛΑΤΩΝΑ, στην αρχοντική του καταγωγή, στην άρτια μόρφωση που έλαβε και στα συνταρακτικά πολιτικά γεγονότα που έζησε η πόλη του κατά τη νεανική του ηλικία. Είπαμε επίσης ότι το συγκλονιστικότερο γεγονός που συνέβη στον εικοσάχρονο ΠΛ ήταν η γνωριμία του με τον εξηντάχρονο ΣΩΚΡΑΤΗ, του οποίου το «δαιμόνιο», δηλαδή η εσωτερική του δύναμη, καθώς και οι περίφημοι διάλογοί του από τους οποίους εκπηγάζει η Πλατωνική φιλοσοφία, επηρέασαν τόσο πολύ το νεαρό ΠΛ ώστε να αναμορφώσουν εκ βάθρων την όλη προσωπικότητά του. Στη συναναστροφή του με το ΣΩ ο νεαρός ΠΛ: «μπορεί επιτέλους να ξεπεράσει την αβέβαιη βάση σύμφωνα με την αδιάκοπη μεταβολή των πάντων του ηρακλειτισμού, του αισθητού κόσμου, κι ακόμα το προβληματικό οποιασδήποτε γνώσης. Οι έννοιες του «ηθικού» και του «αγαθού» γίνονται αντικείμενο έρευνας σαν αμετακίνητες αξίες. Η προσοχή του μετατοπίζεται από το αισθητό στο υπεραισθητό. Τώρα φανερώνονται ξεκάθαρα στα μάτια του τα ελαττώματα και οι αδυναμίες της σύγχρονης αθηναϊκής δημοκρατίας. (Βιβλιοθ. Αρχ. Ελλήνων συγγραφέων σελ.45)».

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Κατά τον Albin LESKY: Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας σελ 706-707) μαθαίνουμε ότι: «….αποφασιστική σημασία για την εικόνα που έχουμε για τη ζωή του Πλάτωνα έχει η έβδομη από τις δεκατρείς επιστολές που μας σώθηκαν με τ’ όνομά του…. Ένα μεγάλο μέρος από τις επιστολές που αποδίδονται στον Πλάτωνα είναι χωρίς αμφιβολία ψευδεπίγραφες. Ωστόσο από τη μακροχρόνια διαμάχη για τη γνησιότητα αυτών των μαρτυριών προέκυψε η πεποίθηση, που σήμερα συμμερίζονται πολλοί, ότι τρείς απ’ αυτές τις επιστολές ανήκουν σίγουρα στον Πλάτωνα. Η έκτη επιστολή είναι ένα μήνυμα που θέλει να δημιουργήσει φιλικούς δεσμούς ανάμεσα σε δύο παλιούς ακαδημεικούς, τον Έραστο και τον Κορίσκο που ευρίσκονταν τότε στη Σκήψη της Τρωάδος, και τον (τύραννο) Ερμεία, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή του Αριστοτέλη και του έδωσε γυναίκα του την ανεψιά του Πυθιάδα… …. Η έβδομη επιστολή περιέχει την απάντηση στους Σικελιώτες οπαδούς του Δίωνα που ζητούσαν συμβουλή ύστερα από τον θάνατο του, κι απλώνεται σ’ έναν απολογισμό που κάμνει ο Πλάτωνας γέρος για τα τρία του σικελικά ταξίδια και για τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις του που συνδέονταν μ΄ αυτά. Ακόμη κι αν ήταν νόθη αυτή η επιστολή θα είχε μεγάλη αξία σαν πηγή, γιατί οπωσδήποτε γράφτηκε με ακριβή γνώση των συνθηκών. Η όγδοη επιστολή περιέχει συμβουλές στους οπαδούς του Δίωνα….» Πάλι από τη:«Βιβλιοθήκη των Αρχ. Ελλ. Συγγραφέων, σελ.719» μεταφέ-

74

ΠΛΑΤΩΝ Ο ΘΕΪΚΟΣ

ρουμε ότι: Ο ΑLB. LESKY το 1950 έκανε την ακόλουθη κατάταξη των έργων του ΠΛ.:α) Ανάμεσα στο θάνατο του Σωκράτη και το πρώτο σικελικό ταξίδι, δηλ. μεταξύ 399 και 390 κατατάσσεται: 1) Ο ΛΑΧΗΣ, κατά τον Γκ. Μάρραιη: (Ιστορ. Αρχ.Ελλ.Λογ. Μεταφρ. Σ. Μενάρδου. Εκδ. Παπαδήμα 1974.σ.301) είναι ο παλαιότερος διάλογος του ΠΛ. Ο ΣΩ παρουσιάζεται νεότατος αλλά ικανότατος συζητητής. Στο διάλογο με θέμα «τι είναι ανδρεία»: Δύο πατέρες προσλαμβάνουν τους στρατηγούς Νικία και Λάχητα για να εκφράσουν τη γνώμη τους η οποία όμως είναι διαφορετική ως προς την αξία των στρατιωτικών ασκήσεων με βαρύ οπλισμό. Τελικά ο ΣΩ τους αποδεικνύει ότι δε γνωρίζουν τι είναι ανδρεία και άρα δεν ξέρουν τι θα πρέπει να είναι ο στρατιώτης. Ο ΣΩ τέλος ελέγχοντας ζευγάρι με ζευγάρι την ταυτότητα των επιμέρους αρετών καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αρετή μπορεί να διδαχθεί. 2) Στον ΙΠΠΙΑ ΜΕΙΖΟΝΑ, «Τι είναι καλό» (= ωραίο),ο ΣΩ παρακαλεί το σοφιστή να του μάθει τι είναι το ωραίο, γιατί τάχα έχει ένα φίλο που τον ρωτά συνεχώς γι αυτό και δεν τον αφήνει σε ησυχία. Ο διάλογος θέλει να δείξει πως ο Ιππίας ήταν μορφωμένος αλλά δεν ήταν σε θέση να συλλάβει μια αφηρημένη έννοια. Στο διάλογο αυτό υπάρχουν αρκετά στοιχεία γύρω από αυτό που θα λέγαμε αισθητικές απόψεις του Πλάτωνα όπως και στον Ίωνα στο Συμπόσιο και στον Φίληβο. 3) Στο ΧΑΡΜΙΔΗ, «Τι είναι σωφροσύνη», ο Μάρραιη σημειώνει (σελ.302) ότι ο ΠΛ φαντάστηκε έναν τρόπο για να υπερασπισθεί τη μνήμη του, που μαζί με τον άλλο θείο του Κριτία, ανήκαν στους τριάκοντα τυράννους, κατέλυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα και σκοτώθηκαν μέσα στους δρόμους της Αθήνας πολεμώντας εναντίων των δημοκρατικών. Με την παλινόρθωση της δημοκρατίας οι τριάκοντα στηλιτεύτηκαν (δηλ. καταγράφτηκαν τα ονόματά τους πάνω σε στήλες) για τα εγκλήματά τους, ιδιαίτερα δε οι συγγενείς του ΠΛ Κριτίας και Χαρμίδης. Αφού λοιπόν οι τριάκοντα ήταν «υβρισταί», τότε σαν μόνη δικαιολογία που απομένει είναι να φανεί ότι αυτοί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον δεν ήξεραν τι είναι σωφροσύνη. Έτσι ο ΠΛ παρουσιάζει το Χαρμίδη νεαρό γύρω στα 420, τότε που λάμπει από ομορφιά. Ο ΣΩ προσποιείται πως θα του δώσει φάρμακο για τον πονοκέφαλό του, αλλά του λέει ότι κανείς δεν μπορεί να θεραπεύσει το κεφάλι χωρίς το σώμα και το σώμα δίχως την ψυχή, θα μπορούσαμε να πούμε πως από μια άποψη από εδώ εισάγεται η έννοια της ψυχοφυσικής ενότητας του ανθρώπου και η αλληλεπίδραση του ψυχικού και σωματικού στην ισορροπία του ατόμου. Ο Χαρμίδης όπως και οι φίλοι του πιστεύουν φαίνεται πως είναι πάρα πολύ σώφρων. Όμως αφού αγνοεί τι είναι σωφροσύνη, τελικά δεν μπορεί να είναι κάτοχός της. 4) Στον ΛΥΣΗ «τι είναι ΦΙΛΙΑ» Ο ΣΩ συζητά με δύο νέους για το πρόβλημα του ερωτικού δεσμού των ανθρώπων στις πιο διαφορετικές σχέσεις, ιδιαίτερα όμως στη σχέση της φιλίας. Σαν διάλογος δεν είναι σπουδαίος, το δε θέμα του έρωτα θα το διαπραγματευθεί αργότερα και με τελειότητα σε άλλους δύο διαλόγους, στο Συμπόσιο και στον Φαίδρο. 5) Ο ΕΥΘΥΦΡΩΝ, «Τι είναι Ευσέβεια», παρουσιάζει το ΣΩ την ώρα που πηγαίνει στο δικαστήριο για να πληροφορηθεί την κατηγο-

ρία του Μέλητου που τον οδήγησε στο θάνατο και συναντά το μάντη Ευθύφρονα. Ο ΕΥΘ έχει άκαμπτες και φανατικές ιδέες σχετικά με το δίκαιο και είναι έτοιμος να μηνύσει τον πατέρα του γιατί από αμέλεια σκότωσε ένα δούλο. Με το διάλογο αυτό ο ΠΛ κατά το γνωστό πια σχέδιο των διαλόγων αυτής της περιόδου, δείχνει ότι πολλοί είναι έτοιμοι να θανατώσουν τον ΣΩ σαν ασεβή, ενώ κανείς δεν γνώριζε τελικά τι είναι ευσέβεια. Στον Ευθύφρονα (5d kai 6dc) συναντούμε για πρώτη φορά τις λέξεις «Είδος και Ιδέα», χωρίς όμως να σημαίνουν κάτι το υπερβατικό έξω από τις αισθήσεις, αν και στο βάθος διακρίνουμε τέτοια ίχνη. 6) ΣΤΟΝ ΙΩΝΑ, «Τι είναι ποίηση», ο ομώνυμος ραψωδός από την Έφεσο, όπως και ο Σοφιστής Ιππίας, ισχυρίζεται πως κατέχει τα πάντα, ιδιαίτερα τον Όμηρο. Ο ΣΩ με αρκετή ειρωνεία και χιούμορ αποδεικνύει τη ματαιοδοξία του και εκθέτει την περίφημη θεωρία του για την ποιητική έκφραση που είναι ένα είδος μανίας και κατοχής ένθεης. Καταλήγει ότι οι μεγάλοι ποιητές συνθέτουν τα ωραία ποιήματα όχι με τεχνικές γνώσεις, αλλά γιατί έχουν μέσα τους το θείο και κυριαρχούνται απ’ αυτό, όπως οι μουσικοσυνθέτες (Ίων 533c).Έτσι βλέπουμε ότι ξεχωρίζει τον θεόσταλτο ενθουσιασμό του ποιητή από τη γνώση και την επιστήμη. Όλοι αυτοί οι διάλογοι, δείχνουν από την μια μεριά την άμεση εξάρτηση από τον ΣΩ και από την άλλη ότι ανήκουν στους απορητικούς διαλόγους που ψάχνουν να βρουν ορισμούς. Βέβαια η αναζήτηση αυτού του ορισμού περνά από διάφορα στάδια δοκιμής και απόρριψης και ορισμένες φορές δεν φθάνει στο σκοπό. Όμως το κέρδος υπάρχει ακόμη και σ’ αυτήν την περίπτωση του αδιεξόδου, γιατί το αίτημα της γνώσης, ακόμη και με την αρνητική του όψη όταν δεν καταλήγει κάπου, δεν παύει να φωτίζει την αλήθεια, γιατί δεν παύει να την αναζητεί. Και αυτό από μιαν άποψη έχει και πρακτική σημασία, ιδιαίτερα μέσα στη ζωή. 7) ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ έχουμε μια μονομαχία του ΣΩ με το μεγάλο σοφιστή στο σπίτι του Πλούσιου Καλία, ενός Αθηναίου «Μαικίνα που συχνά φιλοξενουσε τα μεγάλα ονόματα των σοφιστών. Το κέντρο του διαλόγου είναι το ερώτημα «ει διδακτέον η αρετή», αν μπορεί δηλ. να διδαχθεί η αρετή. Ο Λέσκυ (σ. 721) πολύ σωστά σημειώνει πως «η αρετή δεν μπορεί να μεταφραστεί» γιατί πρέπει να εννοούμε τουλάχιστον και τη δεξιότητα, τόσο την τεχνική όσο και την ηθική που συσχετίζεται με τη δραστηριότητα μέσα στην πόλη». Ο ΠΡΩΤ για ν’ αποδείξει τη διδαξιμότητά της, διηγείται ένα μύθο. Μ’ αυτόν ουσιαστικά δίνει τις απόψεις του, καθώς και τις ιδέες των σοφιστών σχετικά με την ανθρώπινη κοινωνία. Ο άνθρωπος είναι εξοπλισμένος χειρότερα από όλα τα άλλα ζώα στον αγώνα για τη ζωή Παρόλο που είναι κάτοχος της φωτιάς που του έδωσε ο Προμηθέας. Οι απόπειρες για την ένωση αποτυχαίνουν γιατί δεν υπάρχουν μια σειρά προυποθέσεις και έτσι καταλήγουν σε ένα πόλεμο όλων εναντίον όλων. Τότε ο Δίας στέλνει τον Ερμή να τους δώσει την «αιδώ» (δηλ. την ηθικότητα) και τη «δίκη» (δηλ. τη δικαιοσύνη, τους νόμους, την κοινή συμφωνία) κι έτσι κάνει δυνατή την κρατική ζωή και την ανάπτυξη του πολιτισμού. Ο ΣΩ φέρνει το θέμα της ενότητας όλων των επί μέρους αρετών που ήδη υπάρχει πίσω από τους πρώιμους

75

ΠΛΑΤΩΝ Ο ΘΕΪΚΟΣ απορητικούς διαλόγους. Στη συνέχεια παρεμβάλλεται ένα εντελώς άσχετο εμβόλιμο για να συζητήσουν ένα σκόλιο του Σιμωνίδη για το πόσο δύσκολη είναι η αρετή. Ο ΣΩ τέλος ελέγχοντας ζευγάρι με ζευγάρι την ταυτότητα των επί μέρους αρετών καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αρετή μπορεί να διδαχθεί. Όταν στο τέλος αναγνωρίζουν πως το πρόβλημα αναποδογυρίστηκε και θα ’πρεπε να το συζητήσουν ξανά από την αρχή, τότε ο Πλάτωνας λέει πως ο διάλογος αυτός δε θέλει να δώσει σταθερά αποτελέσματα αλλά διαλεκτική κίνηση. 8) Ο ΙΠΠΙΑΣ ΕΛΑΣΣΩΝ είναι ένα παιγνίδι και σάτιρα μαζί. Ο ΣΩ ειρωνεύεται και πάλι τον παντογνώστη. Υπάρχει μια σύγχυση γύρω από τις έννοιες στην τεχνική και την ηθική της σημασία. Μπαίνει το πρόβλημα: «Αμείνων» Ποιος είναι ανώτερος, ο Οδυσσέας ή ο Αχιλλέας, ο καλόπιστος ή ο πονηρός. 9) Η ΑΠΟΛΟΓΙΑ είναι το μόνο πλατωνικό έργο που δεν είναι διάλογος. Ενώ υποτίθεται ότι είναι ένας λόγος σε δικαστήριο, ούτε αυτό πραγματικά είναι καθώς σημειώνει εύστοχα ο Μάρραιη (σ.303) ούτε και απάντηση στη νόμιμη κατηγορία, αλλά εξύμνηση του χαρακτήρα του ΣΩ εναντίον των διαφόρων διαδόσεων που ακούστηκαν μετά.

10) Ο ΚΡΙΤΩΝ έχει τον ίδιο σκοπό και μας εξιστορεί πως ένας πλούσιος φίλος του ΣΩ έχει ετοιμάσει την απόδρασή του αλλά, Ο ΣΩ δε δέχεται. Μάλιστα προσωποποιεί τους νόμους και τους βάζει να συναντούν το ΣΩ και να τον ρωτούν αν είναι αυτός που δίδασκε πως θα πρέπει κανείς να υπακούει στους νόμους της πατρίδας. 11) Ο ΓΟΡΓΙΑΣ(=ο σοφιστής) που γράφτηκε λίγο μετά από το θάνατο του ΣΩ εξετάζει τι είναι ρητορική και καταλήγει στην καταδίκη όλων των ρητόρων και των πολιτικών και όλης της πολιτικής ζωής της Αθήνας. Η ρητορική έχει την ίδια σχέση με την αληθινή πολιτική όση έχει και η ιατρική με τη μαγειρική και είναι μια από τις 4 φάσεις της κολακευτικής. Υπάρχουν δύο ειδών πολιτικοί. Εκείνος που είναι πραγματικός σύμβουλος και δε διστάζει να έλθει σε αντίθεση με το δεσπότη εφ’ όσον αυτός αδικεί και ο άλλος που είναι κόλακας και πηγαίνει πάντοτε με τα νερά του. Στο Γοργία πρωτοφανερώνεται ο καθαυτό πλατωνικός μύθος, καθώς γράφει ο Θεοδωρακόπουλος (σ.329), όπου ο σοφιστής παρουσιάζει την ψυχή στο δικαστήριο των νεκρών. Εδώ ο ΠΛ ακολουθεί πιστά θα λέγαμε το θρησκευτικό σχήμα του ορφισμού και χωρίζει τους ανθρώπους σε δυο κατηγορίες, τους δίκαιους και τους άδι-

κους. Στους μεν αντιστοιχεί η νήσος των μακάρων, στους άλλους ο τάρταρος. Οι ψυχές των νεκρών παρουσιάζονται γυμνές μπροστά στους τρεις κριτές του Άδη κι ανάλογα βραβεύονται ή τιμωρούνται. (Γοργίας 523e) Ο εσχατολογικός αυτός μύθος μπορούμε να πούμε πως έχει μια πυκνή παρουσίαση στον Μένωνα (81 α-ε) αλλά εκτεταμένη έκθεση και διαφοροποιημένη βρίσκει από την μια στον Φαίδωνα (108c-115a) όπου τα είδη των ανθρώπων και τα τοπία διπλασιάζονται, και στο μύθο της Πολιτείας (614-62ID) στο διάλογο με το Γλαύκωνα όπου ο ΣΩ εκθέτει το μύθο του Ηρός, γιου του Αρενίου, από την Παμφιλία. Οι εσχατολογικοί αυτοί μύθοι για την άλλη ζωή, την αθανασία της ψυχής και κυρίως για τα βασανιστήρια των αμαρτωλών και την ευδαιμονία των αγαθών αναντίρρητα επέδρασαν σοβαρά μαζί με την ορφική διδασκαλία και των Πυθαγορείων καθώς και τις περσικές δοξασίες στο Χριστιανισμό. Οι Πλατωνικοί αυτοί μύθοι επέδρασαν και στη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Στον Γοργία ο ΣΩ αρχικά συζητάει με το Σοφιστή, και στη Συνέχεια με το μαθητή του Πώλο. Ο Σωκράτης επιχειρεί να δείξει πως η σοφιστική μόλις και μετά βίας είναι τέχνη, γιατί είναι κάτι εμπειρικό. Ο Πώλος υποστηρίζει πως ο άδικος άνθρωπος μπορεί να είναι ευτυχισμένος και σαν παράδειγμα αναφέρει το βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαο που είχε καλέσει στην αυλή του τον Ευριπίδη. Ο ΣΩ αντικρούει και αποδεικνύει πως το να διαπράξεις αδικία είναι χειρότερο από το να υποστείς αδικία, όπως και το να μην τιμωρηθείς για κάτι κακό που έκανες είναι χειρότερο από το να τιμωρηθείς. ‘Ενας ακροατής, ο Καλλικλής, αγανακτεί με αυτά που ακούει και επεμβαίνει κατά τρόπο δραματικό και βίαιο στο διάλογο. Υποστηρίζει ότι το δίκαιο του ισχυρότερου είναι τελικά το δίκαιο. Τελικά επισημαίνει στο ΣΩ πως με την επιχειρηματολογία του μας δείχνει τελικά πως όλη η ζωή είναι γυρισμένη ανάποδα και ότι κάνουμε τα αντίθετα από αυτά που πρέπει. Και ακριβώς αυτός είναι ο στόχος του Πλάτωνα. Θέλει να δείξει ότι πρέπει να προβούμε σε μια τέλεια αναθεώρηση, για την ακρίβεια σε μια ανατροπή των αξιών που έχουν γίνει αποδεκτές. Ο διάλογος καταλήγει στη θέση 4 αρχών: α) προτιμότερο να αδικείσαι παρά να αδικείς, β) προτιμότερο να τιμωρηθείς αν αδικήσεις, γ) να αποφεύγουμε κάθε είδους κολακεία και δ)το πραγματικό δίκαιο και όχι το φαινομενικό είναι ο καλύτερος τρόπος ζωής.

ANNA TΡΙΚΟΥΛΗ - ΒΟΓΙΑΤΖΗ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ

Μ

ία εμπεριστατωμένη μελέτη σε απλή, κατανοητή και πιστή απόδοση των ένδεκα σωσμένων κωμωδιών του κυριότερου εκπροσώπου της Αρχαίας Αττικής Κωμωδίας, του ανεπανάληπτου Αριστοφάνη. Το μεγαλειώδες αυτό έργο του, που λάμπει ανά τους αιώνες παγκοσμίως, έτερψε και δίδαξε τους καταταλαιπωρημένους Αθηναίους μέσα στη δίνη του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.). Για τον πόλεμο αυτό γίνονται στο βιβλίο εκτενείς αναφορές. Την εργασία αυτή προλογίζει ο συγγραφέας, ποιητής και φιλόλογος κ. Σ. Ι. Καργάκος. Εκδόσεις: ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ.

76

design + τεχνολογία + τεχνογνωσία + αισθητική

Αναλαµβάνουµε το σύνολο της εταιρικής σας επικοινωνίας στο διαδίκτυο παρέχοντας υψηλές υπηρεσίες σχεδιασµού, κατασκευής και τεχνικής υποστήριξης λειτουργικών ιστοσελίδων και online καταστηµάτων. Ο σχεδιασµός ή ανασχεδιασµός της εταιρικής σας ταυτότητας, οι υπηρεσίες cloud computing, η φιλοξενία ιστότοπων σε αξιόπιστους servers, η after sales τεχνική υποστήριξη, η σωστή προβολή στα social media και η συµβουλευτική διαδικτύου είναι οι υπηρεσίες που παρέχουµε µε επαγγελµατισµό και συνέπεια. Συνδυάζουµε την άµεση επικοινωνία και τεχνογνωσία µας, µε τη φιλική εξυπηρέτηση χτίζοντας µακροχρόνιες σχέσεις εµπιστοσύνης µε τους πελάτες µας. Μαζί θα ανεβάσουµε την εταιρεία ή το project σας στο επόµενο επίπεδο. Just dclick.gr

www.dclick.gr | info@dclick.gr | m.: +30 6976 430 246 | t.: +30 213227 492

ΤΟ GRECANICO ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΚΑΛΑΒΡΙΑΣ ΞΕΨΥΧΗΣΕ Βούλα Λαμπροπούλου | Ομότιμος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών

Έφυγε για την Χώρα των Αγγέλων την 11η Νοεμβρίου 2017, ο τελευταίος γίγαντας των Ελληνοφώνων της Καλαβρίας Salvatore Seviglia.

Ο

Salvatore γεννήθηκε πριν από 82 χρόνια στο Χωρίο του Ροχουδίου, χωριό καθαρώς Ελληνόφωνο, από γονείς που μιλούσαν μόνον Ελληνικά. Στο ίδιο χωριό ζήτησε να ταφεί ο άρχοντας αυτός του Νέου Ροχουδίου. Όποιος επισκέφθηκε τα μέρη εκείνα είτε να μελετήσει είτε για τουρισμό ή περιέργεια, θα είχε την ευκαιρία να τον γνωρίσει και να μιλήσει μαζί του. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω από το 1984. Έκτοτε έμενα στο σπίτι του και μοιραζόμουνα το ψωμί του κατά την διάρκεια των πολυετών μελετών μου για την γλώσσα, την κοινωνία, την ποίηση και την ιστορία των ανθρώπων αυτών, που διατήρησαν την Ελληνική γλώσσα για χιλιετηρίδες. Η φιλοξενία του συγκινητική, η αγωνία του να μην χαθεί η γλώσσα συνεχής. Το ήξερε ότι πεθαίνοντας αυτός και ορισμένοι άλλοι εναπομείναντες γνώστες του Ελληνικού ιδιώματος θα πέθαινε και η γλώσσα αυτή. Το εκδήλωναν με τα τραγούδια και τα ποιήματά τους: «Και εσού γλώσσα μου πεθαίνεις και μαζί σου πεθαίνει και η πσυχή μου», λέει ο ποιητής από το Γκαλιτσανό.

Έτσι αυτό το θαύμα της διατήρησης της Ελληνικής γλώσσας στα μέρη εκείνα από την εποχή του Β’ αποικισμού των Ελλήνων κατά τον 4ον και 3ον αιώνα π.Χ, έσβησε οριστικά, δυστυχώς έτσι νομίζω. Όσοι ομιλούν σήμερα τα Ελληνικά, είναι Νέα Ελληνικά και δεν είναι του παλαιού, γνήσιου ιδιώματος, γνωστού ως Grecanico. Ο γνήσιος, σπουδαίος Salvatore με τον οποίον και την γυναίκα του Antonia μιλούσαμε μέρες και νύχτες για τη ζωή των ανθρώπων αυτών, της οssia (=του δάσους) που απομονωμένοι χωρίς δρόμους, τηλεόραση και επικοινωνία ευλαβικά διατήρησαν την γλώσσα των προγόνων τους, χωρίς να έχουν συναίσθηση της Ελληνικότητάς τους.

O Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι, γράφει παραστατικά ο Carlo Levi και πράγματι οι άνθρωποι αυτοί του Νότου ξεχασμένοι από το Ιταλικό και το Ελληνικό Κράτος, φτωχοί και απομονωμένοι για αιώνες ζούσαν διατηρώντες τις αναμνήσεις και τις παραδόσεις τους. Έγιναν βιαίως Καθολικοί από το 1540, όταν ο τελευταίος Έλληνας Επίσκοπος, ο Κύπριος Ιούλιος Σταυριανός, τους πρόδωσε και άκουσαν την λειτουργία των Θεοφανίων στα Λατινικά αντί της Ελληνικής. Έκτοτε έκλεισαν το Ναό της Θεοτόκου στη Bova και έγραψαν απ’ έξω Ο CRISTO MAS ASFIKE. Eίναι ατελείωτη αλλα γοητευτική η μελέτη και η ιστορία των ανθρώπων αυτών. Τα δύο αδέλφια, ο Agostino και ο Salvatore Seviglia, έξυπνοι, πρόθυμοι, φιλόξενοι, φύλασσαν Θερμοπύλες, ήτοι εν μέσω τόσων Βαρβαρικών γλωσσών και γειτόνων διατήρησαν την Ελληνική γλώσσα, για την οποίαν ήταν τόσο υπερήφανοι. Τους ευχαριστούμε από καρδιάς. Είναι πολύ λίγο ένα ευχαριστώ. Η πατρίδα έπρεπε να τους τιμήσει δεόντως. Καλό σου ταξίδι αγαπητέ Κύριε Salvatore, σπουδαίε φίλε με την μεγάλη καρδιά και την απέραντη γενναιοδωρία και αρχοντιά.

83

Του Κώστα Γ. Τσάμη

Η τύχη ή εσύ καθορίζεις τη ζωή σου;

Η

βαριά πόρτα της τράπεζας έκλεισε με θόρυβο και αμέσως ακούστηκε ο ήχος της ηλεκτρονικής κλειδαριάς που ασφάλιζε τη σιδερένια κατασκευή. Ο Νίκος έκανε τις πρέπουσες κινήσεις ελέγχου πριν εγκαταλείψει το πόστο του και κατευθυνθεί στο πίσω μέρος του κτιρίου που βρισκόταν το μικρό δωμάτιο που χρησιμοποιούσαν οι φύλακες για να αλλάζουν τα ‘’πολιτικά’’ με τη στολή της υπηρεσίας. Η ώρα ήταν τρεις και μόλις είχε συμπληρώσει το οχτάωρό του. Χαιρέτησε τον αντικαταστάτη του και βγήκε στο δρόμο που τον περίμενε το ‘’παπάκι’’ του παρκαρισμένο, στο πεζοδρόμιο, πλάϊ σε μία μηχανή που στεκόταν εκεί περήφανη για το μέγεθος και τα κυβικά της, λες και ειρωνευόταν το φτωχό ‘’παπάκι’’ δίπλα της. Ο Νίκος καβάλησε το μηχανάκι του αδιαφορώντας για την τεράστια μηχανή και ξεκίνησε για το σπίτι. Είχε τρεις περίπου ώρες να φάει και να ξεκουραστεί, πριν πάει στη δεύτερη δουλειά στις έξι το απόγευμα. Η πιτσαρία που δούλευε στο Παλαιό Φάληρο, είχε αρκετή δουλειά για να απασχολεί τέσσερις ντελιβεράδες ένας εκ των οποίων ήταν και ο ίδιος. Μέχρι

84

τις οκτώ απασχολούνταν με την προετοιμασία του μαγαζιού. Μετά τις οκτώ έπεφτε όλη η δουλειά μαζεμένη που κρατούσε μέχρι τις έντεκα και μισή. Μετά οι παραγγελίες λιγόστευαν μέχρι που στις δώδεκα και μισή σταματούσαν τελείως. Δύο σερβιτόροι ασχολούνταν με το σερβίρισμα. Αυτοί έφευγαν τελευταίοι γιατί καθάριζαν και έστρωναν ξανά το μαγαζί για την επόμενη μέρα. Η δουλειά ήταν εξουθενωτική για το Νίκο αλλά δεν γινόταν αλλιώς. Έπρεπε να μαζέψει λίγα λεφτά, να έχει μια καβάντζα για να μπορέσει να παντρευτεί την αγαπημένη του, την Ελένη του, που και εκείνη δούλευε στο ταμείο της πιτσαρίας. Ήταν οκτώ μήνες μαζί, αγαπιόνταν, αλλά τα οικονομικά τους, λόγω κρίσης, ήταν χάλια. Οι γονείς και των δύο είχαν τα ίδια οικονομικά προβλήματα όπως είχαν σχεδόν όλοι οι Έλληνες αυτή την καταραμένη εποχή. Περίπτωση να βοηθηθούν τα παιδιά από τους γονείς τους αποκλειόταν και έτσι η σχέση τους παρέμενε στο ‘’περίμενε’’, όπως λέει και ο λαός μας. Όμως αγαπιόνταν πολύ και ζούσαν τον έρωτά τους κάνοντας όνειρα για το αύριο, ένα αύριο τόσο αβέβαιο που χρωμάτιζε σκούρα ακόμα και τα

όνειρά τους. Δεν είχαν επισημοποιήσει τη σχέση τους. Ο Νίκος δεν τολμούσε να της ζητήσει να παντρευτούν αφού καμία από τις δουλειές του δεν ήταν σταθερή. Στην τράπεζα τον ‘’νοίκιαζε’’, για να χρησιμοποιήσουμε τη σωστή έκφραση, μια ιδιωτική επιχείρηση που έκανε αυτή τη δουλειά, νοίκιαζε δηλαδή ανθρώπους για εργασία σε διάφορους τομείς της οικονομίας. [Θεέ μου! Τι άλλο θα δούμε ακόμα;] Ο μισθός του εκεί ήταν πεντακόσια πενήντα ευρώ και τον έπαιρνε πολλές φορές με αρκετή καθυστέρηση. Στην πιτσαρία πληρωνόταν κάθε μέρα και μαζί με μερικά μικρά πουρμπουάρ μάζευε είκοσι και πολλές φορές είκοσι πέντε ευρώ. Αυτά τον κρατούσαν στην επιφάνεια και του επέτρεπαν να μαζεύει λίγα λεφτάκια για το αύριο που αναφέραμε προηγουμένως. Η Ελένη με το μισθό της, [πεντακόσια ευρώ] βοηθούσε τους γονείς της που είχαν πολύ περισσότερη ανάγκη από τους γονείς του Νίκου. Η πρόταση του θείου του Νίκου να πάει στην Αμερική να δουλέψει στην οικογενειακή επιχείρησή τους, τον άφηνε αδιάφορο μιας και ήταν μοναχογιός και αν έφευγε θα άφηνε τους γονείς του μόνους. Εκτός αυτού όμως, το

H τύχη ή εσύ καθορίζεις τη ζωή σου; | Tου Κώστα Γ. Τσάμη

περασμένο καλοκαίρι που είχαν έρθει στην Αθήνα ο θείος με τη γυναίκα του και του έκαναν την πρόταση να τους ακολουθήσει, από τα λεγόμενά τους, κατάλαβε ότι είχαν ένα μικρό εστιατόριο στο Λος Άντζελες με ελάχιστες προοπτικές για εξέλιξη. Δεν περνούσε από το μυαλό του ότι μπορεί να μην του έλεγαν την αλήθεια, ή ότι τον δοκίμαζαν ή τελικά ότι ήταν δύο άνθρωποι που από τη φύση τους ήταν πολύ χαμηλών τόνων και λιγόλογοι. Ο θείος ήταν ο μοναδικός αδελφός της μητέρας του και πέντε χρόνια μεγαλύτερος. Στο αεροδρόμιο, λίγο πριν μπουν στο αεροπλάνο για την επιστροφή, του μίλησε με πολλή αγάπη. «Νίκο μου, όπως ξέρεις παιδιά δεν έχω γι αυτό, σκέψου καλά πριν πάρεις οποιαδήποτε απόφαση. Έχεις τελειώσει την Πάντειο στα οικονομικά και τα Αγγλικά σου είναι πολύ καλά. Είσαι ακριβώς ό,τι μου χρειάζεται! Αν δεν έχεις σκοπό να μείνεις φύλακας στην τράπεζα και το βράδυ να κάνεις ντελίβερι, έλα κοντά μας και ό,τι έχω και δεν έχω θα γίνουν δικά σου». Αυτά ήταν τα τελευταία του λόγια πριν επιβιβαστεί. Υπήρχε βέβαια και η Ελένη του, ένας ακόμα ανασταλτικός παράγων σε οποιαδήποτε απόφασή του να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Η αλήθεια ήταν ότι δεν του άρεσε και του ίδιου η ιδέα να πάει στην Αμερική. Η εντύπωση που σχημάτισε, από τα λεγόμενα του θείου, ήταν σκέτη μιζέρια. Σ’ αυτό είχε δίκιο! Δεν ήξερε!… Σήμερα το μαγαζί είχε φούριες. Η τηλεόραση στις εννέα το βράδυ θα έδειχνε ποδόσφαιρο. Η εθνική Ελλάδος έπαιζε με την εθνική Ελβετίας. Ο αγώνας είχε τεράστιο αθλητικό ενδιαφέρον, αφού όποια ομάδα κέρδιζε θα είχε εξασφαλίσει μία θέση στα τελικά του παγκοσμίου κυπέλλου. Οι παραγγελίες διαδέχονταν η μία την άλλη ενώ τα μηχανάκια έτρεχαν δεξιά και αριστερά να μοιράσουν τις παραγγελίες στους ανυπόμονους αλλά και πεινασμένους πελάτες. Η αγωνία της αναμονής για το παιχνίδι, έκανε τους παραλήπτες των παραγγελιών λίγο πιο ανοιχτοχέρηδες με αποτέλεσμα ο Νίκος, το βράδυ που σχόλασαν, να έχει μαζέψει σαράντα πέντε ευρώ. Τα ίδια περίπου μάζεψαν και οι άλλοι. Ευλογημένο ποδόσφαιρο! Μακάρι να σε είχαμε κάθε μέρα! Σκέψεις των ντελιβεράδων αλλά και των σερβιτόρων που και αυτοί τα πήγαν πολύ καλά, μιας και η τηλεόραση του μαγαζιού ήταν συντονισμένη στη

μπάλα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κάθισμα να καθίσει κάποιος. Η Ελένη έκλεισε το ταμείο, παρέδωσε στο ‘’αφεντικό’’ την είσπραξη της ημέρας και βγαίνοντας από το μαγαζί ανέβηκε στο μηχανάκι του Νίκου που την περίμενε. «Σε βλέπω κάπως, ή είναι ιδέα μου;» Την ρώτησε ενώ είχε καθίσει ήδη πίσω του. «Όχι Νίκο μου. Μια χαρά είμαι». Του είπε ενώ ήταν ψέμα. Η μητέρα της την ‘’έτρωγε’’ από το πρωί. «Τι θα γίνει με το φίλο σου Ελένη; Θα πάει μακριά η βαλίτσα; Δεν νομίζεις ότι είναι καιρός να απαιτήσεις ορισμένα πράγματα;» «Μαμά τον αγαπώ και το ξέρεις. Είμαστε μικροί ακόμα, έχουμε καιρό! Εκείνος είκοσι έξι, εγώ στα είκοσι δύο δεν μας πήραν και τα χρόνια». «Δεν σας πήραν τα χρόνια, κόρη μου, όμως κάτσε και σκέψου λιγάκι πως θα ζήσετε. Οι δουλειές σας είναι της πλάκας. Δεν έχουν καμία σιγουριά, κανένα μέλλον ενώ εμείς, από την άλλη, αδυνατούμε να σας προσφέρουμε οτιδήποτε. Να ήταν τουλάχιστον κανένας λεφτάς να κάναμε τα στραβά μάτια, αλλά αυτός είναι χειρότερος μπατίρης από σένα». Αυτό τον εξάψαλμο άκουγε η Ελένη κάθε μέρα από τη μητέρα της και αυτό την έκανε νευρική και πολλές φορές απόμακρη. Ο Νίκος τα έβλεπε αυτά και στεναχωριόταν γιατί, πρώτον καταλάβαινε τι ήταν αυτό που έκανε την αγαπημένη του σκεφτική και απόμακρη, και δεύτερον έβλεπε το αδιέξοδο που οδηγούταν η σχέση τους και τρόμαζε στην ιδέα ότι στο τέλος θα την έχανε. Εκείνη καταλάβαινε ότι η μητέρα της είχε δίκιο και, μέσα της, είχε αρχίσει να φυτρώνει το δέντρο της αμφιβολίας, το δέντρο που όταν μεγαλώσει σκοτώνει ακόμα και την αγάπη στο βωμό της λογικής. Εκεί βρισκόταν η σχέση τους, μία σχέση που και οι δύο τα έδιναν όλα, με την Ελένη τελευταία να απομακρύνεται από κοντά του, αργά αλλά σταθερά. Προσπαθούσε να μην το δείχνει, όμως εκείνος το καταλάβαινε ακόμα και όταν κάνανε έρωτα και πονούσε, πονούσε αφάνταστα. Είχε επενδύσει πολλά σ’ αυτή τη σχέση. Είχε επενδύσει το ίδιο του το μέλλον, την οικογένεια που ονειρευόταν να φτιάξει, τα παιδιά που θα έπαιρναν την ομορφιά της και θα στόλιζαν το σπιτικό τους. Όσο έβλεπε το όνειρό του να ξεθωριάζει, τόσο πείσμωνε και εργαζόταν περισσότερο σε μια προσπάθεια να την πείσει ότι θα δούλευε έτσι, σε όλη του τη ζωή, για να

μη της λείψει τίποτα. Άδικος κόπος! Το νερό είχε μπει πια στο αυλάκι και δεν γύριζε πίσω. Την πρώτη φορά προφασίστηκε πονοκέφαλο και ακύρωσε το ραντεβού τους, τη δεύτερη ότι είχε να πάει κάπου με τους γονείς της, την τρίτη δεν χρειάστηκε δικαιολογία γιατί την διέκοψε ο ίδιος πριν αρχίσει τα ψέματα. Της ζήτησε να βρεθούν για να ξεδιαλύνουν τα πράγματα σχετικά με τη σχέση τους. Εκείνη δέχτηκε και συναντήθηκαν ένα Κυριακάτικο πρωινό στην παραλία του Παλαιού Φαλήρου, εκεί που συναντιόνταν στα πρώτα τους ραντεβού. Ήταν τόσο ψυχρή που, παρά τον καλό καιρό, ο Νίκος ανατρίχιασε όταν ήρθε κοντά του. Δεν τον άφησε να μιλήσει. «Άκου Νίκο! Η σχέση μας δεν βγάζει πουθενά. Σ’ αγαπούσα και σ’ αγαπώ ακόμα, όμως πρέπει να φτιάξω τη ζωή μου και, λυπάμαι ειλικρινά, μαζί σου αυτό είναι αδύνατον. Δεν υπάρχουν προοπτικές, δεν υπάρχει μέλλον. Ελπίζω να καταλαβαίνεις και να κοιτάξεις να φτιάξεις και εσύ τη ζωή σου». Έτσι ψυχρά και αδιάφορα. Με το ζόρι κράτησε τα δάκρυα που ήταν έτοιμα να κατρακυλήσουν στο πρόσωπό του. «Ποια ζωή να φτιάξω ρε Ελένη που εσύ είσαι η ζωή μου; Πήγαινε στο καλό και εύχομαι να μην μετανιώσεις γι αυτή σου την απόφαση». Της γύρισε την πλάτη και απομακρύνθηκε. Προς στιγμή σκέφτηκε να τον ξαναφωνάξει. Δεν τόλμησε! Αργότερα, όταν θα έφερνε στο μυαλό της αυτή τη σκηνή, θα μετάνιωνε που δεν το έκανε... Η καρδιά της χτυπούσε άτακτα στο στήθος της. Μέσα της έκλαιγε για τον άνθρωπο που "θυσίασε" για να ικανοποιήσει τα θέλω των δικών της που της είχαν βρει και γαμπρό ήδη, ένα μεγαλοεργολάβο με δουλειές στη Σαουδική Αραβία, πάμπλουτο, που την είχε δει και την ερωτεύτηκε αμέσως, όπως ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε στη μητέρα της. Ήταν είκοσι χρόνια μεγαλύτερός της αλλά για τη μητέρα της αυτό δεν είχε καμία σημασία. Τώρα έβλεπε το Νίκο να απομακρύνεται και άφησε δύο δάκρυα να κυλήσουν, δυο δάκρυα σπονδή στην αγάπη που έδιωξε παρασυρμένη από τη μητέρα της στην αρχή, αλλά στη συνέχεια από τον πλούτο που βρέθηκε ξαφνικά να "κολυμπάει". Την άλλη μέρα ο Νίκος, μετά από έναν απαίσιο ύπνο, αισθανόταν χάλια. Κάθισε στο πόστο του και όλη μέρα έψαχνε τις λέξεις που θα της έλεγε το βράδυ που θα την συναντούσε στη δουλειά.

85

Πονούσε αφάνταστα. Ήταν ξεκάθαρο ότι τον πούλησε, ότι πούλησε την αγάπη τους, όμως αν το βράδυ την έβλεπε μετανιωμένη ήταν έτοιμος να την συγχωρέσει. Τόσο πολύ την αγαπούσε!

Oποία απογοήτευση όμως όταν πήγε στο μαγαζί και τον πληροφόρησαν ότι η Ελένη "του" είχε σταματήσει από τη δουλειά. Αυτό ήταν ό,τι χειρότερο! Αποφάσισε να πάει στο σπίτι της και να της ζητήσει εξηγήσεις. Αυτό που τον συγκράτησε ήταν το φιλότιμο που του απαγόρευε ρητά να πάει να χτυπήσει μια πόρτα που δεν επρόκειτο να ανοίξει και το πήρε απόφαση. Η Ελένη τελείωσε! Έδεσε κόμπο την καρδιά του και άρχισε να καλοσκέφτεται τη λύση του θείου του στην Αμερική. Οι δικοί του, ανήσυχοι που υπέφερε το παιδί τους, δέχτηκαν αμέσως την απόφασή του. Η μοναδική τους σκέψη ήταν ο Νίκος. Φεύγοντας από την Ελλάδα, θα απομακρυνόταν από την αιτία που τον τυραννούσε και, με τη βοήθεια του θείου του που τον υπεραγαπούσε, ίσως έφτιαχνε τη ζωή του ξανά, μακριά από αυτή τη γυναίκα που του προκάλεσε τόσο πόνο. Όταν ο Νίκος τηλεφώνησε στο θείο του για να του αναγγείλει την απόφασή του και τον άκουσε να ξεφωνίζει από χαρά, τότε κατάλαβε ότι, μακριά από το σπίτι του, τον περίμενε μια ζεστή αγκαλιά, μια αγκαλιά που θα οδηγούσε τα πρώτα του βήματα στην ξενιτιά, σε σωστό δρόμο, δύσκολο μεν, αλλά σωστό! Τα τελευταία λόγια του θείου δε, τον συγκίνησαν. «Νίκο μου, ειδοποίησέ με για την ημερομηνία αναχώρησής σου να σου στείλω τα εισιτήρια». Το επόμενό του βήμα ήταν να παραιτηθεί και από τις δύο δουλειές

86

του. Λόγω του θαυμάσιου χαρακτήρα του, η αντίδραση των προϊσταμένων του ήταν συγκινητική. Ο πρωινός, αυτός που τον έστελνε στην τράπεζα, όταν κατάλαβε ότι κάθε προσπάθεια να τον κρατήσει ήταν μάταιη, του κατέβαλε όλα τα χρωστούμενα, πράγμα που τον ανέβασε πολύ στα μάτια του Νίκου, ενώ ο ιδιοκτήτης της πίτσας δάκρυσε όταν τον αποχαιρέτησε οριστικά. Οπλισμένος με την αγάπη των δικών του και την αναγνώριση της δουλειάς του από όλους, ανέβηκε στο αεροπλάνο που θα τον πήγαινε μακριά από τους γονείς του, μακριά από την πατρίδα του, μακριά από την άπιστη…. Το Λος Άντζελες, μία πόλη εκθαμβωτική, η μεγαλύτερη σε πληθυσμό στην Αμερική, μετά τη Νέα Υόρκη, είναι το πνευματικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο της δυτικής Καλιφόρνιας. Με μεσογειακό κλίμα, δεν διέφερε καθόλου από το κλίμα της Ελλάδας και έτσι ο Νίκος έφυγε από την ηλιόλουστη Αθήνα και βρέθηκε στο ηλιόλουστο Λος Άντζελες. Έφυγε από την αγκαλιά της μάνας του και βρέθηκε στην αγκαλιά του θείου του. «Καλώς όρισες αγόρι μου». «Ευχαριστώ θείε μου». Βόλεψαν τα πράγματά του στο πίσω μέρος της τεράστιας Mercedes του θείου και ξεκίνησαν για το σπίτι. «Θα πρέπει να βρούμε ένα διαμερισματάκι θείε, για να μη σας ενοχλώ». Εκείνος γέλασε και συνέχισε να οδηγεί χωρίς κανένα σχόλιο. Ο Νίκος χάζευε την πόλη που έμελε να ζήσει τα επόμενα, ποιος ξέρει πόσα, χρόνια ενώ, μέσα του, σκεφτόταν ότι το αυτοκίνητο του θείου του δεν συμβάδιζε με την ιδέα περί μιζέριας που σχημάτισε στο

μυαλό του στην τελευταία τους συνάντηση στην Αθήνα. Κάποια στιγμή βγήκαν από το κέντρο και κατευθύνθηκαν σε μία λεωφόρο, δίπλα στη θάλασσα. Το τοπίο θύμιζε πολύ την παραλιακή του Σουνίου, μόνο που εδώ υπήρχαν βίλλες και εγκαταστάσεις τέτοιες που παρέπεμπαν σε πλούτο, πολύ πλούτο! «Άντε να δούμε τι με περιμένει» σκεφτόταν ο Νίκος μέχρι που έφτασαν μπροστά στην είσοδο μιας από αυτές τις βίλλες. Η πόρτα άνοιξε αυτόματα και έκπληκτος είδε να τους υποδέχεται η θεία του, ενώ πίσω της ακριβώς, μία θεόρατη πισίνα περίμενε να δροσίσει οποιονδήποτε κάτοικο του σπιτιού ζεσταινόταν. Η θεία τον αγκάλιασε σαν παιδί της. Έτσι τον αισθανόταν από τη στιγμή που τον πρωτογνώρισε στα μικράτα του. Τον είχε δει άλλες δύο φορές εκτός από την τελευταία, το καλοκαίρι που επισκέφτηκαν την Αθήνα. Είχαν συνεννοηθεί με τον άντρα της να μην φανερώσουν, στο Νίκο, την οικονομική τους επιφάνεια, αλλά να τον αφήσουν να αποφασίσει μόνος να πάει κοντά τους. Τα υπόλοιπα θα του τα φανέρωναν σιγά-σιγά, αφού πρώτα έβλεπαν ότι ήταν άξιος να διαχειριστεί την τεράστια περιουσία που θα του άφηναν. Έτσι κι αλλιώς ήταν μοναδικός τους κληρονόμος όμως, μία δοκιμή ήταν πάντοτε χρήσιμη. Εκείνος είχε πλήρη άγνοια για όλα αυτά. Εδώ ήρθε για να δουλέψει, να κάνει λεφτά, αν γινόταν, και να επιστρέψει στην Ελλάδα. Άκουσε το θείο του να του λέει. «Νίκο μου, στο αυτοκίνητο, όταν ερχόμαστε, μου είπες να σου βρώ ένα διαμέρισμα για να μη μας ενοχλείς, γι αυτό γέλασα. Το σπίτι έχει πέντε κρεβατοκάμαρες με τα λουτρά τους. Διάλεξε όποια θέλεις γιατί θα μείνεις μαζί μας και δεν θέλω αντίρρηση. Εντάξει αγόρι μου;» Βούρκωσαν τα μάτια του. Ενώ εκείνος μιλούσε για μιζέρια, εδώ οι άνθρωποι ζούσαν σαν βασιλιάδες και τον δέχτηκαν σαν γιο τους. Το σπίτι πραγματικά έμοιαζε με παλάτι. Η κρεβατοκάμαρα που διάλεξε ήταν στο τέλος ενός τεράστιου διαδρόμου, αρκετά μακριά από τη δική τους, ώστε να μην τους ενοχλεί. Στο μεσημεριανό φαγητό συζήτησαν διάφορα πράγματα, για την κατάσταση στην Ελλάδα που συνέχεια χειροτέρευε, για τους γονείς του που άφησε μόνους [εδώ συγκινήθηκε] και μετά από δική τους ερώτηση, αν υπήρχε κανένα αίσθημα, απάντησε ότι υπήρχε κάτι που "τελείωσε". «Νίκο αύριο που

H τύχη ή εσύ καθορίζεις τη ζωή σου; | Tου Κώστα Γ. Τσάμη

θα είσαι ξεκούραστος, θα σου κάνω ένα τουρ στην πόλη να σου δείξω τα αξιοθέατα». Έμεινε για λίγο σκεφτικός. «Δεν θέλω να σε στεναχωρήσω θείε, αλλά εδώ ήρθα για να δουλέψω. Έχουμε καιρό για τα υπόλοιπα. Πολύ θα με ευχαριστούσες αν με πήγαινες εκεί που θα δουλέψω, να μου δείξεις πέντε πράγματα για να πάρω μια ιδέα από την όλη κατάσταση». Το χαμόγελο του θείου του ήταν η απόδειξη του πόσο τον ευχαρίστησε η απάντηση του Νίκου. «Εντάξει αγόρι μου! Αύριο το πρωί θα ξεκινήσουμε μαζί για τη δουλειά. Πίστευα σε σένα παιδί μου. Τώρα πιστεύω ακόμα περισσότερο». Η αλήθεια ήταν ότι ο Νίκος βιαζόταν γιατί, βαθιά μέσα του, υπήρχε αμφιβολία αν θα τα κατάφερνε. Όρεξη πάντως για δουλειά είχε μεγάλη και, όπως κατάλαβε αργότερα, αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία στην Αμερική. Φανταζόταν επίσης ότι, με τη συνεχή απασχόληση θα κατάφερνε να ξεπεράσει την κύρια αιτία που τον έκανε να φύγει τόσο βιαστικά από την πατρίδα του. Την Ελένη που τον "ανάγκασε" να κάνει όνειρα για να του τα γκρεμίσει χωρίς καμία ντροπή. Κάποιες στιγμές που σκεπτόταν λογικά αναρωτιόταν τι επεδίωκε με τη βιασύνη, τι ήθελε να αποδείξει και σε ποιον, αφού εκείνη είχε φύγει από τη ζωή του; Αναπάντητα ερωτήματα στο μυαλό ενός ερωτευμένου που προδόθηκε. Ο τρόπος πάντως που τον υποδέχθηκαν έριξε βάλσαμο στον ψυχικό του κόσμο που τόσο πολύ είχε ταλαιπωρηθεί τελευταία. Το σπίτι που θα τον φιλοξενούσε ήταν από αυτά που βλέπει κανείς στα περιοδικά. Ο θείος του, μόνο που δεν έκλαιγε που τον είχε κοντά του, το ίδιο και η γυναίκα του. Έπρεπε να είναι ευτυχισμένος. Το γιατί δεν ήταν, το χρωστούσε στην καρδιά του που ακόμα πονούσε… Η ζωή στην Αμερική δεν είχε καμία σχέση με τη ζωή στην Ελλάδα του σήμερα, την Ελλάδα της φτώχειας, της μιζέριας και των αυτοκτονιών, την Ελλάδα που για δεύτερη φορά ισοπεδωνόταν, μέσα σε εβδομήντα χρόνια, από τους Γερμανούς! Εδώ υπήρχε δουλειά, πραγματική δουλειά με ανθρώπινους όρους και αμοιβές, εδώ υπήρχαν νόμοι για εργοδότες και εργαζόμενους που γίνονταν σεβαστοί από όλους. Η σύγκριση με την Ελληνική πραγματικότητα ήταν θλιβερή. Αυτές οι σκέψεις συνέχιζαν να τυραννούν το μυαλό του Νίκου ακόμα και σήμερα, δύο χρόνια

μετά την ημέρα που ήρθε στην Αμερική. Θυμόταν την πρώτη φορά που ο θείος του, τον πήγε στο μαγαζί που πρωτοξεκίνησε πριν από σαράντα περίπου, χρόνια. Αυτό το μικρό εστιατόριο, στο κέντρο της πόλης, ήταν μια Ελληνική πινελιά στην πολυπολιτισμική κοινωνία του Λος Άντζελες. Αμέσως έγινε αγαπητό γιατί ο θείος φρόντισε να αναδείξει την Ελληνική κουζίνα με ό,τι καλύτερο Ελληνικό προϊόν εύρισκε. Έγινε χαμός! Αυτά του τα έλεγε η θεία του, όταν δεν άκουγε ο άντρας της γιατί δεν του άρεσε να τον εκθειάζουν. Αυτό το μικρό μαγαζάκι ήταν το θεμέλιο της αυτοκρατορίας των δώδεκα Ελληνικών εστιατορίων σε όλη την Αμερική. Ο χώρος δεν χωρούσε περισσότερα από δέκα τραπέζια που,

κάνω και τις παραγγελίες, με δύο λόγια όταν θα είμαι ικανός να ανοίξω, να λειτουργήσω και να κλείσω το μαγαζί». Η απάντηση του θείου, που ήταν έτοιμος να κλάψει. «Κάνε ό,τι θέλεις αγόρι μου!» Οι πρώτοι δύο μήνες τον κούρασαν πολύ, όμως και μόνο η ικανοποίηση που αισθανόταν, ότι δημιουργούσε, ότι έγινε αμέσως αποδεκτός από τους εργαζόμενους, ισοφάριζε την κούραση και τον έκανε να βλέπει το μέλλον με τελείως διαφορετικό μάτι, από ότι το έβλεπε στην Ελλάδα. Όταν μετά από ένα περίπου μήνα βγήκε στη σάλα ήταν ήδη έτοιμος. Οι πελάτες, πολλοί από τους οποίους ήταν Έλληνες, τον συμπάθησαν αμέσως γιατί, λόγω χαρακτήρα, έδειξε αμέσως ότι αγαπούσε πολύ αυτό

με τα καρό τραπεζομάντιλά τους, θύμιζαν ταβερνάκι της γειτονιάς του 1950. Η καθαριότητα κυριαρχούσε παντού πράγμα που το έβλεπε κανείς αμέσως μόλις έμπαινε στο μαγαζί. Ο Νίκος συγκινήθηκε στην πρώτη επαφή του με το χώρο. Ο θείος δίπλα, παρακολουθούσε τις αντιδράσεις του και ενθουσιάστηκε. «Νίκο μου, χαίρομαι που σου αρέσει ο χώρος γιατί σκέφτηκα να αρχίσεις από το ταμείο εδώ μέχρι να μάθεις τη δουλειά και μετά βλέπουμε». Ο Νίκος χαμογέλασε με νόημα. «Θείε μου, εγώ σκέφτομαι λίγο διαφορετικά. Δεν θα αρχίσω από το ταμείο, θα αρχίσω από τη λάντζα και σε παρακαλώ να μη φέρεις αντιρρήσεις γιατί πρέπει να αρχίσω από την αρχή, από χαμηλά για να αντιληφθώ όλο τον κύκλο της εργασίας. Μόνος μου θα σου ζητήσω να αλλάξω, όταν θα είμαι έτοιμος να βγω στη σάλα να σερβίρω για λίγο καιρό, και μετά στο ταμείο όταν θα μπορώ να

που έκανε. Στο σερβίρισμα κάθισε άλλους τρεις μήνες και μετά ανέλαβε όλο το μαγαζί. Ο θείος ερχόταν μόνο για να πιει τον καφέ του. Χαιρόταν το λεβέντη που έφερε νεανικό αέρα στο πρώτο του μαγαζί. Όταν ο Νίκος, συμπλήρωσε χρόνο στην Αμερική, είχε μια πολύ σοβαρή συζήτηση με το θείο του. «Πες μου Νίκο μου, ποιος νομίζεις ότι μπορεί να σε αντικαταστήσει τώρα που θα φύγεις από το μαγαζί;» Βρέθηκε προ απροόπτου! Χαμογέλασε αμήχανα. «Θείε μου, έχεις παράπονο από τη δουλειά μου, γι αυτό με αλλάζεις;» Ο θείος έκανε το σταυρό του παραξενεμένος. «Είσαι με τα καλά σου Νίκο μου; Μακάρι να είχα και άλλους σαν και σένα στα μαγαζιά. Άλλη δουλειά σε περιμένει αγόρι μου! Από αύριο θα μετακομίσεις στην κεντρική διεύθυνση. Θα αναλάβεις όλα τα εστιατόρια σαν περιφερειακός διευθυντής, κάτι σαν συντονιστής. Αυτή είναι μόνο η αρχή

87

H τύχη ή εσύ καθορίζεις τη ζωή σου; | Tου Κώστα Γ. Τσάμη

γιατί σε λίγο καιρό θα αναλάβεις τη γενική διεύθυνση. Καιρός δεν είναι Νίκο μου να ξεκουραστώ και εγώ λιγάκι;» Οι ευθύνες που θα αναλάμβανε ήταν τεράστιες, όμως ο Νίκος ήταν σίγουρος πια για τον εαυτό του και δεν φοβόταν. Για πρώτη φορά στη ζωή του αισθανόταν την άνεση του χρήματος. Μπορούσε να έχει όσα ήθελε. Μπορούσε να χαλάσει όσα ήθελε. Δεν είχε χρόνο να ξοδέψει και έτσι του έμεναν αρκετά για να στέλνει μερικά και στους γονείς του που, πήραν ανάσα και αυτοί. Η δουλειά τον βοήθησε πολύ να ξεχνάει τον πόνο που του προκάλεσε η Ελένη, η μεγάλη του αγάπη. Δεν την είχε ξεχάσει. Η καρδιά του πονούσε από την προδοσία της, όμως έλα που η άτιμη στάση της τον έκανε να φύγει, με αποτέλεσμα να λύσει το δικό του οικονομικό πρόβλημα, αλλά και των δικών του. Αυτά βέβαια δεν σταθμίζονταν, ούτε μπορούσε να συγκρίνει την προδοσία της με το "άνοιγμα" της τύχης του. Αν δεν τον είχε προδώσει, τώρα θα ήταν γυναίκα του. Θα το προτιμούσε; Δεν ήταν σίγουρος για την απάντηση. Δεν ήταν σίγουρος αν θα προτιμούσε τη σημερινή Ελληνική πραγματικότητα, με τη φτώχεια που την συνόδευε, από την άνεση που του προσέφερε η Αμερική. Αυτή η αμφιβολία του έδωσε να καταλάβει ότι η πληγή που του προκάλεσε η πρώην αγαπημένη του, είχε αρχίσει να επουλώνεται… Το γραφείο του Νίκου ήταν δίπλα στο γραφείο του θείου του, στον πεντηκοστό όροφο ενός ουρανοξύστη στο κέντρο της πόλης. Όλος ο όροφος είχε αγοραστεί πριν από δέκα χρόνια και εξυπηρετούσε την κεντρική διοίκηση της αυτοκρατορίας του θείου του. Σαν πρώτο βήμα, έκρινε, ότι έπρεπε να επισκεφθεί όλη την αλυσίδα των εστιατορίων της εταιρείας, να γνωρίσει τους εργαζόμενους και αν κάτι χρειαζόταν διόρθωση, να το έκανε επί τόπου. Το εγχείρημα κράτησε τέσσερις μήνες και είχε θαυμάσια αποτελέσματα. Μόλις ο Νίκος επέστρεψε στη βάση του, παρουσίασε μία αναλυτική έκθεση για το κάθε μαγαζί ξεχωριστά, μαζί με τις παρατηρήσεις του για το τι έκανε ο ίδιος και τι δεν έκανε, αλλά χρειαζόταν διόρθωση. Ο θείος του ενθουσιάστηκε τόσο πολύ που τον έβαλε να τα φτιάξει όλα μόνος του, σαν να ήταν η κεφαλή της εταιρείας, ο άνθρωπος δηλαδή που κινούσε τα νήματα και έπαιρνε τις τελικές αποφάσεις. Το αποτέλεσμα

88

ήταν εκπληκτικό. Τα μαγαζιά δούλευαν ρολόϊ υπακούοντας στις υποδείξεις του καινούργιου διευθυντή που είχε καταφέρει, με μία του επίσκεψη, να κερδίσει το σεβασμό τους. Η ερωτική του ζωή κυλούσε απόλυτα φυσιολογικά, όπως για κάθε νέο της ηλικίας του. Είχε επιτυχία με τις γυναίκες και λόγω παρουσιαστικού, αλλά και λόγω οικονομικής επιφάνειας που ήταν πλέον εμφανέστατη. Τελευταία του γνωριμία, μία νεαρή δικηγόρος που δούλευε στη δικηγορική φίρμα που συνεργαζόταν η εταιρεία τους. Πανέμορφη ξανθιά, με τέλειες αναλογίες ήταν το όνειρο όποιου νεαρού ερχόταν σε επαγγελματική επαφή μαζί της. Ο Νίκος δεν αποτελούσε εξαίρεση και πραγματικά εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από αυτή την υπέροχη κοπέλα που, στην πρώτη τους επαφή, έχασε τα λόγια του με αποτέλεσμα να κοκκινίσει σαν μαθητούδι μπροστά στη δασκάλα του. Αυτή η αμηχανία του, κέρδισε μια θέση στην καρδιά της, γιατί και εκείνη, εντυπωσιασμένη από το λεβέντη που είχε μπροστά της, είχε αρχίσει να χάνει τα λόγια της. Το αποτέλεσμα ήταν λυτρωτικό και για τους δύο. Έβαλαν τα γέλια, σφραγίζοντας έτσι τη γνωριμία τους, μία γνωριμία που μόνο καλά μπορούσε να φέρει. Η Κάρολ, αυτό ήταν το όνομά της, μπήκε στην καρδιά του, όχι σαν την Ελένη που η αγάπη της τον είχε συγκλονίσει, αλλά σαν κάτι περισσότερο από φίλη, σαν κάτι που θα άνοιγε την καρδιά του, την ερμητικά κλεισμένη μετά την απογοήτευση που πήρε πριν τρία περίπου χρόνια. Δύο μήνες μετά την πρώτη τους γνωριμία η Κάρολ ήταν φουλ ερωτευμένη με ένα Νίκο που δίσταζε να εκδηλωθεί, να αφήσει τον αυθορμητισμό του να "μιλήσει" για τον ίδιο και να την αγκαλιάσει όπως της άξιζε. Στα μάτια της έβλεπε την ειλικρίνεια που, έκρυβαν επιμελώς τα δικά του μάτια. Κάποια στιγμή, μετά από ένα ξέφρενο έρωτα, του είπε μια κουβέντα που τον προβλημάτισε. «Νίκο μου, ξέρεις πόσο σ’ αγαπώ και πόσο ευτυχισμένη αισθάνομαι δίπλα σου, όμως η ευτυχία μου θα ήταν απόλυτη, εάν κατόρθωνα να βγάλω από τα μάτια σου τον πόνο που κρύβουν, τον πόνο που είναι τόσο φανερός που έρχονται στιγμές που φοβάμαι ότι αυτός ο πόνος θα σε πάρει μακριά μου!» Την φίλησε απαλά και την καθησύχασε. «Μη φοβάσαι μωράκι μου. Σ’ αγαπώ και εγώ

τόσο πολύ που θα μου ήταν αδύνατο να ζήσω χωρίς εσένα!» Κούρνιασε στην αγκαλιά του σίγουρη για την αγάπη του, ησυχασμένη από τα λόγια του, αλλά και από τον τρόπο που της έκανε έρωτα. Η δουλειά του εν τω μεταξύ, είχε τόσες ευθύνες που δεν εύρισκε ώρα όλη την εβδομάδα, δούλευε ακόμα και τα Σάββατα για να προλάβει όλον αυτό τον όγκο εργασίας που φορτώθηκε. Δεν παραπονιόταν. Η ζωή, του φέρθηκε με τον καλύτερο τρόπο, είχε ξεπεράσει και την άλλη στην Ελλάδα και πορευόταν με τους ευνοϊκότερους οιωνούς για το αύριο. Όλα αυτά τα ωραία, μέχρι που πήρε αυτό το τηλεφώνημα από τη μητέρα του, ότι ο πατέρας του νοσηλευόταν, με έμφραγμα, στο νοσοκομείο και τον ζητούσε. Ο θείος τον προέτρεψε να φύγει αμέσως και εκείνος κανόνισε να πετάξει την άλλη μέρα. Ακύρωσε όλα του τα ραντεβού και τηλεφώνησε στην Κάρολ. Της εξήγησε τι συνέβη στον πατέρα του και ότι έπρεπε να πάει στην Ελλάδα επειγόντως για να φροντίσει και τη μητέρα του που ήταν μόνη, αντιμέτωπη με τόσο δύσκολη κατάσταση. «Πήγαινε Νίκο μου! Εγώ θα σε σκέπτομαι συνέχεια και θα προσεύχομαι να γίνει καλά ο πατέρας σου!» Θα του έλειπε όσες μέρες θα ήταν στην Αθήνα. Του είχε γίνει συνήθεια να έρχεται σε επαφή μαζί της, έστω και τηλεφωνικά, τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Με πολύ άσχημες σκέψεις μπήκε στο αεροπλάνο για την επιστροφή στην πατρίδα. Έλειπε κοντά τρία χρόνια. Πως θα του φαινόταν τώρα η Ελλάδα; Τα μάθαινε βέβαια, τα μαντάτα από την τηλεόραση και τις εφημερίδες όμως, η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο ρεαλιστική από τις οποιεσδήποτε αφηγήσεις του κάθε δημοσιογράφου... Το πρώτο πράγμα που έκανε ο Νίκος ήταν να πάρει τον πατέρα του από το δημόσιο νοσοκομείο και να τον πάει σε ένα τεράστιο ιδιωτικό, λίγο έξω από την Αθήνα. Ο λόγος που το έκανε ήταν ότι τον είχαν βάλει σε αναμονή για να βρεθεί θέση σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Δεν έφταιγαν οι γιατροί του δημόσιου νοσοκομείου γι αυτή την κατάντια. Φαινόταν καθαρά ότι οι δανειστές της Ελλάδας, ισοπέδωναν τα πάντα στην εξαθλίωση, ακόμα και την υγεία του λαού! Αυτή η κίνησή του, έσωσε τον πατέρα του ! Σε τρεις μέρες, η υγεία του, έκανε θεαματική πρόοδο. Αν δεν τον είχε πάρει από εκεί, σίγου-

ρα θα είχε χάσει τη ζωή του. Η τελευταία ενημέρωση των γιατρών ήταν πολύ ενθαρρυντική και του έδωσε την ευκαιρία να πάρει λίγο ανάσα, να βγει λίγο έξω, να συναντήσει φίλους. Έμεινε ακόμα μία εβδομάδα μετά την έξοδο του πατέρα του από το νοσοκομείο. Δύο μέρες πριν φύγει χτύπησε το τηλέφωνό του. Το άνοιξε με την ελπίδα ότι θα άκουγε την Κάρολ, που τον έπαιρνε κάθε μέρα. Έκανε λάθος! Ήταν η Ελένη. «Νίκο μου καλημέρα. Έμαθα για τον πατέρα σου και πήρα να μάθω πως είναι. Είναι καλά;» Η αλήθεια είναι ότι του ήρθε τελείως ξαφνικά το τηλεφώνημά της. Η φωνή της του ξύπνησε αναμνήσεις που βρίσκονταν μέσα του κοιμισμένες, όχι πεθαμένες. Άθελά του λαχτάρισε να την ξαναδεί. «Είναι πολύ καλά Ελένη. Τον φέραμε στο σπίτι πριν τρεις μέρες και τώρα πρέπει να προσέχει αν θέλει να ζήσει πολλά-πολλά χρόνια». «Χαίρομαι που το ακούω Νίκο. Πες του περαστικά εκ μέρους μου και… [μικρός δισταγμός] εσύ πως είσαι; Πως τα περνάς στην Αμερική;» Η διάθεσή της για κουβέντα ήταν εμφανέστατη. Δοκιμάζονταν οι αντοχές του. Του δινόταν η ευκαιρία να την ξαναδεί. Αν αρνιόταν θα κουβαλούσε σε όλη του τη ζωή, την αμφιβολία αν έκανε καλά ή όχι. Τα "νερά" ήταν βαθιά, το ήξερε και βούτηξε! «Περνάω πολύ καλά Ελένη. Εσύ πως τα περνάς; Παντρεύτηκες; Έφτιαξες τη ζωή σου;» Της τόνισε τα λόγια που χρησιμοποίησε εκείνη για να χωρίσουν. Λίγη κακία δεν κάνει κακό! «Δεν παντρεύτηκα Νίκο. Ο αρραβώνας μου κατέληξε σε φιάσκο αλλά… τι θα έλεγες αν συναντιόμασταν να ανταλλάξουμε εντυπώσεις;» Καθαρή πρόκληση. Ένα μείον στα αισθήματά του γι αυτήν. «Δεν έχω αντίρρηση Ελένη. Μόνο κανόνισέ το, σήμερα ή αύριο γιατί μεθαύριο φεύγω». «Τι θα έλεγες για σήμερα το απόγευμα, στο ίδιο μέρος που συναντηθήκαμε για πρώτη φορά;» Κανονικά, αν ήθελε να εκδικηθεί, έπρεπε να της ζητήσει να του θυμίσει που βρισκόταν αυτό το μέρος, αλλά δεν το έκανε. «Εντάξει Ελένη! Στις επτά η ώρα θα είμαι εκεί». Έκλεισαν και ενώ εκείνη έτριβε τα χέρια της με ικανοποίηση, εκείνος είχε τύψεις για την Κάρολ που τον αγαπούσε, την Κάρολ που τον περίμενε χωρίς απαιτήσεις και υστεροβουλίες. Όλα αυτά, μέχρι που την είδε και έπιασε τον εαυτό του να θέλει να την αγκαλιάσει, αδιαφορώντας για όλα.

Κάθισαν σε μία καφετέρια και εκεί του είπε ότι δούλευε πάλι στην πιτσαρία. «Τα χάλασα με τον αρραβωνιαστικό μου ένα μήνα αφού έφυγες Νίκο! Έψαξα να σε βρω, να σου ζητήσω συγνώμη για το κακό που σου έκανα, αλλά είχες φύγει ήδη και όσο και αν παρακάλεσα τη μητέρα σου, δεν μου έδωσε το τηλέφωνό σου. Δεν είχε άδικο η καημένη! Είχα πληγώσει το γιο της και έπρεπε να πληρώσω! Και πλήρωσα Νίκο μου! Πλήρωσα και πληρώνω ακόμα τη βλακεία μου». Δύο δάκρυα κύλησαν στο πρόσωπό της. Συγκρατήθηκε με κόπο και άλλαξε κουβέντα. «Εσύ τι έκανες Νίκο μου; Έμαθα ότι τα πήγες πολύ καλά με το θείο σου. Είναι αλήθεια;» Δεν ήταν ενδιαφέρον, ήταν υπολογισμός όλο αυτό το θέατρο που παιζόταν μπροστά στα μάτια του. «Τα πήγα καλά Ελένη! Μεγάλη κούραση βέβαια αλλά το αποτέλεσμα είναι καλό!» Δεν έλεγε όλη την αλήθεια, δεν χρειαζόταν άλλωστε γιατί είχε πάρει ήδη τις αποφάσεις του. «Εγώ όμως έμαθα ότι φτιάχτηκες για τα καλά εκεί στην Αμερική. Ψέματα μου είπαν;» Τον πήραν τα γέλια μπροστά σ’ αυτή την αποκάλυψη. Αυτή τη γυναίκα είχε αγαπήσει; Αυτή τη γυναίκα που επεδίωξε να ξανασυνδεθεί μαζί του μετρώντας τα λεφτά που είχε βγάλει στην Αμερική; Φαινόταν καθαρά ο υπολογισμός ,στο πρόσωπό της, στα μάτια της. Αισθάνθηκε βρώμικος και μόνο που βγήκε μαζί της. Εκείνη τη στιγμή άλλαξε γνώμη και αποφάσισε να φύγει αύριο αντί για μεθαύριο. Έτσι κι αλλιώς ταξίδευε

πρώτη θέση και δεν θα είχε πρόβλημα με την αλλαγή της ημερομηνίας επιστροφής. Το κινητό του, που χτύπησε, τον έβγαλε από τη δύσκολη θέση να της απαντήσει. Ήταν η Κάρολ! Δεν θα εύρισκε καλύτερη στιγμή να του τηλεφωνήσει. Δεν έφυγε από το τραπέζι. Ήθελε να ακούσει η άλλη, αυτά που θα έλεγε, γιατί ήξερε Αγγλικά. «Γεια σου αγάπη μου. Καλά που πήρες γιατί άλλαξα γνώμη και θα φύγω αύριο αντί για μεθαύριο, όπως είχα σχεδιάσει. Θα σου τηλεφωνήσω μόλις φτάσω στο αεροδρόμιο». Άκουσε κάτι που του έλεγε η Κάρολ, χαμογέλασε και απάντησε ένα «Και εγώ» πριν κλείσει τη συνομιλία. Έβαλε το τηλέφωνο στην τσέπη και σηκώθηκε από το κάθισμά του φανερά ανακουφισμένος. Η άλλη είχε μείνει "στήλη άλατος" από την έκπληξη. Πριν φύγει της έδωσε το χέρι του σε ένα τελευταίο χαιρετισμό. «Σε αφήνω τώρα Ελένη μου γιατί όπως είδες με περιμένει η γυναίκα της ζωής μου. Όσο για σένα , εύχομαι πραγματικά μέσα από την καρδιά μου, να φτιάξεις τη ζωή σου όπως ονειρεύτηκες! Γεια σου.» Της γύρισε την πλάτη τόσο ξαλαφρωμένος που παραλίγο να κάνει χορευτική φιγούρα, εκεί στη μέση του δρόμου. Βιαζόταν να πάει στο σπίτι, να ετοιμάσει τη βαλίτσα του για να φύγει αύριο. Εκείνη έμεινε μόνη να ψάχνει τι τον έδιωξε από κοντά της. Όταν το κατάλαβε έσκυψε το κεφάλι. Η ίδια έφταιγε για όλα! Σηκώθηκε με βαριά καρδιά και πήρε το δρόμο για το σπίτι της, νικημένη…

89

By Captain Malcolm MacKenzie

A v o y a ge i n a ho p p er I

made the deep sea voyage from Southampton to Gothenburg aboard the self-propelled hopper barge “JAMES No 95” in April 1964.

Such ships must be at the very bottom of the social scale but, as with most merchant ships, their work is of importance – as they collect the seabed mud dredged up by harbour dredgers and carry it out to sea in their single cargo hold where they drop it to the seabed through their bottom dumping doors. In tidal ports, the need for dredging is endless; each dredger has to be served by a number of hoppers to carry the seabed spoil away as she incessantly dredges.

I was introduced to this opportunity of making this voyage whilst in a mathematics lecture for Extra Master (Part B), We were studying the integral calculus at the Warsash School of Navigation in Southampton. It was whilst I was grappling with these intricacies that the head of the school’s senior department burst into our lecture to inquire if any of us wanted a relief from our studies by sailing during the following week as mate of the local hopper barge “James No. 95” for a “deep sea” delivery voyage from Southampton to Gothenburg.

Her managers, Westminster’s James Dredging, being short of a “deep sea” mate, had approached the school for any student who might be interested in sailing for a lump sum of forty pounds for four day’s work as, without a qualified mate, the ship could not sail on any deep sea voyage. Immediately, I expressed my firm interest.

My studies of advanced mathematics seemed to be bogged down in confusion. I had passed for Master the previous June and had spent my time since on the 15 month long course at Warsash for Extra Master. However, it was self-evident that, as my progress was so slow, it would take me very much longer. In fact, I only finally passed for Extra Master in December 1966 –three and half years of intense and unpaid study. That afternoon, I went to the James Dredging Co.’s wharf and saw the company’s manager– a Dutchman known through his fleet as ‘Baron Von Stoop’. Apparently he really was a hereditary baron and certainly the James business was owned in Rotterdam. Having obtained the Baron’s acceptance and approval, I returned to my studies. Two days later, as instructed, I returned only to find there was to be a delay in sailing

of several days. Four days later, I had a summons and was aboard in the morning of Wednesday 18th March to sign on and stand by for sailing.

It gave me a chance to look over our hopper in more detail. She’d been built at Elsfleth on a tributary of River Weser in Germany during 1939 as a self-propelled cargo barge for work on the River Elbe under the name ‘Wit Kliff’. She was only a small ship of some 50 metres in length, GRT 426, NRT 273 and BHP 300. Flying the Red Ensign, she had a crew of seven – master and mate, engineer and assistant, a cook and two seamen. I shared my room with the assistant engineer. Whilst serving the dredger, the hopper would work for 24 hours a day with her crew working in two shifts of three each with the cook as the only day man.

At noon on Wednesday, we sailed down Southampton’s River Itchen to anchor off Netley to await better weather as the fine calm weather, which we had enjoyed for several days, was over. On coming to anchor I was on the forecastle when, on the master’s order to “let go”, I eased and slackened the windlass band brake but nothing happened – it had seized through a lack of use, as hoppers rare-

Hopper “FOREMOST 102” leaving Southampton outward bound to Gothernburg – passing Netley.

A Voyage in a Hopper

All three hoppers berthed alongside each other on their safe arrival in Gothenburg.

ly, if ever, anchor. I put the windlass in gear and walked the cable out. Once we had two shackles on the bottom, I took the windlass out of gear and asked the master to run the engine astern and so we broke the seizure of the band break. Whilst the windlass was smartly painted and well greased, it had suffered from a lack of use.

We spent a day off Netley, awaiting a better weather forecast, with James’ two other hoppers, “Foremost 101” and “Foremost 102” anchored nearby.

The company’s Gothenburg dredger would need all three hoppers to serve her so she could remain in continuous operation. The Foremost hoppers were twice our size but, as our master was the senior, their masters came aboard our hopper to discuss the forecasts. So it was that we all sailed at 1400 on Thursday 19th March 1964.

As we steamed down the Spithead, the huge US flag oil tanker “Manhattan” (115,000 dwt) passed us inward bound. She was to achieve fame in 1969 as she had by then, following extensive reconstruction, been rebuilt to make her the biggest ever ice breaker, She was converted to demonstrate that the oil from the North Slope of Alaska oil field could be delivered by oil tanker around the north of Canada to US Atlantic ports. Although she safely delivered the required cargo, of just one barrel of Alaskan oil to New

York, her experience demonstrated that the idea of a tanker route through the “North West Passage” of the Arctic would be uneconomical and impractical. Thereupon the Trans Alaska pipeline was built and the major oil port of Valdez constructed.

The visibility in the English Channel was poor and our two Foremost consorts quickly disappeared from our sight as they were so much faster and so much better equipped. Our hopper had a radio telephone and a portable “BeMe” yacht direction finder which was of no use at all. Otherwise, our ship was devoid of electronic aids to navigation – apart from electric light.

We were approaching Dungeness by midnight and passed close by the Sandettie Light Ship at 0430 on the following morning. Then we set the course for the Skaw. Despite dense fog patches, we were well on our way. Once, hearing a nearby whistle close at hand forward of the beam, I stopped the engine and put it full astern using the remote control on the bridge. Sadly, I lacked experience and set the engine astern too quickly when it stalled. It took time to get the second engineer below to re-start the engine but the other ship went clear and eventually our engine was restarted, so – on we went.

We went at our best speed throughout Friday and Saturday despite the fog and a rising sea. All the crew slept

right forward under the forecastle and, as the ship slammed in the rising seaway, it was noisy and uncomfortable.

Then the brick work in the forecastle boiler collapsed, owing to the vibrations caused by the slamming, meaning it had to be shut down leaving us without domestic hot water or heat in the accommodation.

As we were nearing Denmark, without having had a position for almost two days, we stopped late on Saturday to take a sounding with the hand lead – 24 fathoms (say 44 metres).

It seemed safe to go on despite the fog. After 0600 on Sunday, I stopped the ship hourly on my watch to take a hand lead sounding.

As the water shallowed, I kept a careful lookout through the fog; at 1100 I saw one of those broom sticks on a pole the Scandinavians like to use as a channel marker. Then I swung the ship to head north around the Danish coast when the fog cleared to reveal the sand dunes of the coast line. At midday we saw a village and by comparing the local church with the drawings of churches on the chart we identified the village as being Borbeig. Later that afternoon we sighted and identified Hanstholm Church, again from the drawings of the churches on our chart.

Early on Monday morning we rounded the Skaw and set our course for Gothenburg. The fog came back

91

A Voyage in a Hopper and we didn’t actually see the lights of Gothenburg until we had steamed passed. Then we reversed course and took the pilot off the Vigia Light.

He was obviously most experienced and we were curious that so senior a man could be allocated to piloting so small a ship. He seemed quite happy to do so although he said little but smiled cheerfully. Possibly the pilots were allocated by turn.

As officer of the watch, I checked our courses and remarked to our master that the pilot was not taking us up the main buoyed channel into the port but was heading us on a course between two small islands that was not a recognised route even though it was a short cut. The master asked the pilot for an explanation. He explained – the Gothenburg pilots had a certain kudos once they had piloted a ship between these two particular islands – it was a local distinction. And, despite being the senior Gothenburg pilot and on the verge of retirement – this was probably to be his last act of pilotage in a long career in the port, he had never passed between these two islands.

But this morning he had a chance to make good this omission.

The master asked me to comment and I gave the view that, for so small a ship as ours, the passage between the two islands was deep and wide enough so there was no reason to deny our pilot this opportunity. We passed through happily and our pilot smiled.

Shortly after we berthed in Gothenburg, alongside our Foremost consorts. We had all come on a dredging contract to build the port’s first dedicated container pier. It was to be known as the Skandia Container Terminal.

Today it handles a half of all Scandinavia’s international container trade.

No sooner had we tied up than the James dredging master was aboard.

He gave me an airline ticket back to London, pointed to a waiting taxi and asked to go at once lest I miss the plane. It was a startlingly sudden departure. I was flown on an SAS Metropolitan aircraft to Copenhagen where I caught a BEA Comet into London’s Heathrow. I was back in Southampton by bedtime.

My voyage had really been a venture in “harbour construction” and not “sea transport” at all. I suppose that, despite having been continuously employed in shipping for well over 60

92

Hopper “JAMES 95” at sea with a view ahead from her wheelhouse – showing a cargo barge carried in her cargo hold to support the company’s Gothenburg construction site operation.

years, these five days were in a manner my most constructive for the hopper played a key role in the building of the container pier.

On the following Thursday I returned to James Dredging’s Southampton Belvedere Wharf office where their Dutch accountant paid my wages plus ten pounds as the voyage had taken a day longer than anticipated. That afternoon I went to the local post office and invested all fifty pounds in the British government’s national lottery ERNIE (the National Savings Premium Bonds).

All fifty pounds are still there. In November 1994 I won a lottery prize of a hundred pounds. So I’ve increased my earnings but, whereas in 1964, fifty pounds would have been enough to have bought a second hand motor car, I don’t suppose the hundred fifty pounds I now hold would buy two new tyres. Still, the great benefit of the Premium Bond is that I can continue

to dream on about the possibility of winning a top prize – for a new draw is held monthly. I am still dreaming.

As for the ship – on completion of this dredging contract in Gothenburg, she was converted from a hopper barge to a sand suction dredger by being fitted with a suction pump, driven by the main engine, and an overside suction pipe. As such, she was engaged on a government charter going around various British coastal locations and creeks to dredge for seabed gravel to verify its suitability for use as a construction aggregate – for making concrete, surfacing roads or ballasting railway lines. On the completion of this contract, she was engaged for similar work in Scandinavian ports – rather distinguished employment for so lowly a ship, as it was work of such fundamental economic importance especially for what had once been no more than a river barge.

Παιδιά της Φυλακής Από το βιβλίο της Μάρως Δήμου, «Εικόνες Μνήμης».

Ό

ταν φυσά ο άγριος βοριάς κανείς δεν προσέχει τα φύλλα των δέντρων που πέφτουν εδώ κι εκεί πάνω στο χώμα, είναι όλα... δακρυσμένα. Δεν ξέρω αν ποτέ βρεθήκατε στη φυλακή... σαν επισκέπτες βέβαια, έχεις την εντύπωση πως εκεί τελειώνει ο δρόμος της ζωής. Αν κάποια κακιά μοίρα σε παγιδεύσει να βρεθείς εκεί μέσα, εύχομαι να μην έχεις παιδί που πρέπει να το πάρεις μαζί σου στη.... φυλακή. Υπάρχει και χειρότερο, να πρέπει να το γεννήσεις μέσα στη φυλακή. Ήταν μια ομάδα πέντε εθελοντριών αδελφών, μόλις είχαν τελειώσει την εκπαίδευσή τους, είχαν κάνει και την πρακτική τους εξάσκηση στους θαλάμους του νοσοκομείου του Ερυθρού Σταυρού, είχαν συμπληρώσει εξήντα παρουσίες δίπλα στους ασθενείς. Έτσι τις ειδοποίησαν απ’ τα κεντρικά γραφεία του Ερυθρού Σταυρού να πάνε να πάρουν τα διπλώματά τους. Πέντε κορίτσια δεκαοκτώ χρονών,

ήταν πέντε υπερήφανες Ερυθροσταυρίτισσες. Και οι πέντε εθελόντριες ένοιωσαν μεγάλη έκπληξη όταν στα κεντρικά γραφεία τους πρότειναν να πάνε στις φυλακές «ΑΒΕΡΩΦ’. Έμειναν με το στόμα ανοιχτό όταν τους εξήγησαν ότι εκεί ζούσαν μαζί με τις βαρυποινίτισσες φυλακισμένες μητέρες τους, επτά μικρά παιδάκια τριών μέχρι έξι χρονών. Οι εθελόντριες για τέσσερις μήνες θα έπαιρναν τα παιδάκια και θα τα πήγαιναν στο «ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ» περίπατο δυο φορές την εβδομάδα, έτσι για να γνωρίσουν σιγά-σιγά και τον... άλλο κόσμο. Το επόμενο πρωί ξημέρωσε ένα πρωινό πολύ όμορφο, γιομάτο άνοιξη. Οι πέντε Ερυθροσταυρίτισσες, φορώντας τις καινούργιες τους στολές, ξεκίνησαν για τις φυλακές «ΑΒΕΡΩΦ». Ήταν όλα κανονισμένα απ’ τον Ερυθρό Σταυρό, οι άδειες εισόδου κ.λπ. Οι εθελόντριες έπρεπε να είναι εκεί στις δέκα η ώρα το πρωί. Ήταν η ώρα που οι φυλακισμένες έβγαιναν έξω απ’ τους θαλάμους και πήγαιναν στον προαύ-

λιο χώρο για να ξεμουδιάσουν. Εκεί υπήρχε ένα μικρό εκκλησάκι, ήταν το μόνο στολίδι της θλιβερής αυλής, οι φυλακισμένες έκαναν την βόλτα τους γύρω-γύρω απ’ το εκκλησάκι. Τα επτά παιδάκια μόλις είδαν τις Ερυθροσταυρίτισσες έτρεξαν κοντά τους τιτίβιζαν σαν τα σπουργιτάκια από διαφορετικές διευθύνσεις. Τα παιδάκια αυτά είχαν γεννηθεί μέσα στη φυλακή και δεν είχαν βγει ποτέ έξω απ’ αυτήν. Οι εθελόντριες μάζεψαν τα παιδάκια σε μια γωνιά της αυλής για να τους κάνουν το ... μάθημα. Τους είπαν ότι έξω απ’ τη μεγάλη πόρτα όλα είναι επικίνδυνα γι’ αυτό το λόγο πρέπει να είναι πάντα κοντά τους και να μην απομακρύνονται. Φυσικά τα καημένα τα παιδάκια δεν κατάλαβαν τίποτα απ’ ότι τους έλεγαν οι αδελφές γιατί δεν ήξεραν τι είναι εκεί έξω... μάλιστα το εξάχρονο αγόρι τις ρώτησε: «Τί θα πει επικίνδύνα;». Οι ΕρΥθροσταΥρίτισσες κοιτάχτηκαν στα μάτια και αποφάσισαν. Τα παιδάκια ήταν επτά, οι εθελόντριες πέντε, οι τρεις θα είχαν στην ευθύνη τους από ένα παιδάκι, τα μεγαλύτερα, και οι άλλες δυο από δύο παιδάκια, τα μικρότερα. Επιτέλους ξεκίνησαν για την μεγάλη έξοδο. Περνώντας την κεντρική είσοδο της φυλακής, στα σκαλοπάτια, τα μικρά παιδιά σταμάτησαν απότομα όλα μαζί και κοιτούσαν γύρω τους μ’ ανοιχτό στόμα και ξαφνικά και πάλι όλα μαζί άρχισαν τις ερωτήσεις. «Τί είναι αυτό; Τί είναι εκείνο; Τί είναι τ’ άλλο;» δεν προλάβαιναν οι εθελόντριες να τους απαντούν. Πρώτη φορά έβλεπαν δρόμους, αυτοκίνητα να τρέχουν, πολυκατοικίες, κόσμο να περπατά στα πεζοδρόμια, λουλούδια, δέντρα. Στο Πεδίο τον Αρεως είδαν κι άλλα παιδάκια, πολλά παιδάκια να παίζουν. Δεν τα πλησίασαν, μας είπαν ότι φοβόνταν. Σταμάτησαν να κάνουν και ερωτήσεις, μόνο κοιτούσαν γύρω-γύρω με μεγάλη περιέργεια. Έμειναν κολλημένα πάνω μας και δεν απομακρύνθηκαν από κοντά μας. Στο γυρισμό μόνο, κάποια στιγμή που περνούσαμε κοντά σε μια στάση λεωφορείων, το μεγαλύτερο, ένα αγοράκι έξι ετών, είδε τον κόσμο που περίμενε το λεωφορείο και ρώτησε «Τι είναι εκεί;» Οι εθελόντριες απλά απάντησαν «Είναι άνθρωποι που περιμένουν το λεωφορείο για να πάνε σπίτι τους». Το μικρό αγοράκι αμέσως ξαναρώτησε «Είμαι κι εγώ άνθρωπος; Έχω κι εγώ σπίτι;» Η εθελόντρια που το κρατούσε απ’ το χεράκι τον έσκυψε και το φίλησε... ήταν δακρυσμένη.

93

Του Φρίξου Δήμου Πλοιάρχου Ε.Ν. | Πρώην Καθηγητή & Διευθυντή Σπουδών Δημοσίας Σχολής Πλοιάρχων Σύρου

Ιστορίες της Βαρδιόλας

Ναυτιλιακά Δικαστήρια

Τ

ο όνειρο των ασχολούμενων Ελλήνων με τη ναυτιλiα και ιδιαίτερα των Πειραιωτών είναι η δημιουργία ενός ναυτιλιακού κέντρoυ, με την ευκαιρία μάλιστα και του ΒRΕΧΙΤ, στο πρώτο λιμάνι της Ελλάδας με ελάχιστη πελατεία τουλάχιστον τα 5.000 εθνικά και ελληνόκτητα βαπόρια. Η πραγματοποίηση αυτού του οράματος ή καλύτερα του «δεύτερου ελληνικού ναυτιλιακού θαύματος» θα φέρει πλούτο στη Χώρα, θα δημιουργήσει πολλές νεες θέσεις εργασίας και θα αποτελέσει μια... «αντισεισμική» θωράκιση για τη ναυτιλία μας! Για την υλοποίηση όμως αυτού του μεγαλειώδους εθνικού έργου, εκτός από την ισχυρή πολιτική βούληση και ολοκληρουμένη γνώση του δύσκολου αυτού αντικείμενου, από τον υπεύθυνο πολιτικό απαιτούνται αρίστη οργάνωση, ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας που μαστίζει την Πατρίδα μας και στοιχειώδη ναυτιλιακή επιμόρφωση των εμπλεκόμενων δημόσιων υπάλληλων. Έτσι, εκτός των άλλων, θα αποφεύγονται δικαστικές γκάφες σαν αυτές στην εκτιθέμενη υπόθεση και θα διατρανωθεί η εμπιστοσύνη στη ναυτιλιακή δικαιοσύνη! Το Μάιο του 1975 λοιπόν φορτηγό πλοίο 14.000, υπό ξένη σημαία ,διαχειριζόμενο όμως από πεπειραμένο Έλληνα πλοίαρχο-πλοιοκτήτη ναυλώθηκε και φόρτωσε παρτίδα 1.500 τόνων μαρμαροψηφίδας στο λιμάνι της Καβάλας για εκφόρτωση στο DAMMAM της Σαουδικής Αραβίας με ρήτρες “FREE LINER OUT” και “FREIGHT ΡΑΥΑΒΙΕ PRIOR PASSING SUEZ CANAL”. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της φόρτωσης ο πλοίαρχος υπέγραψε τις φορτωτικές και τις προώθησε στους πλοιοκτήτες που με τη σειρά τους ειδοποιήσανε τους φορτωτές να πληρώσουν, σύμφωνα με το ναυλοσύμφωνο, το ναύλο. Η απροσδόκητη όμως απάντηση των φορτωτών ήταν πως ο ναυλομεσίτης τους τις είχε παραδόσει υπογεγραμμένες και είχε εισπράξει το ναύλο!! Η «δικαιολογία» τώρα του ναυλομεσίτη ήταν πως αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να πάρει τα χρήματα που του χρωστούσε ο φορτωτής από προηγούμενες μεσιτικές πράξεις!! Την επομένη που ο πλοιοκτήτης με το δικηγόρο του επισκεφτήκανε το γραφείο του φορτωτή στην Αθήνα, όπου τους επέδειχθήκανε οι φορτωτικές χωρίς να φέρουν βέβαια την υπογραφή του πλοιάρχου, ούτε τη σφραγίδα του κα ραβιού αλλά ούτε τους παρουσιάσανε κάποια εξουσιοδότηση που να δικαιολογεί την υπογραφή αυτών από τρίτους! Η συζήτηση που επακολούθησε μεταβλήθηκε σιyα σιγά σε λογομαχία και σε καποια στιγμή μάλιστα που ο πλοιοκτήτης έσπρωξε, πάνω στα νεύρα του, το γραφείο με αποτέλεσμα να χάσει την ισορροπία του ο φορτωτής,να βρεθεί στο πάτωμα και να κληθεί η αστυνομία... Ακολούθησε καταγγελία του φορτωτή για εκβιασμό και απαίτηση πληρωμής δεύτερου ναύλου και η υπόθεση πήρε τη δικαστική οδό! Στο μεταξύ το πλοίο προσέγγισε

94

στο DAMMAM όπου και ξεφόρτωσε το φορτίο σε τελωνειακό χώρο με εντολή όμως να παραδοθεί στους παραλήπτες μόνο με την πληρωμή του οφειλόμενου ναύλου. Ο φορτωτής τότε μετέτρεψε την κατηγορία σε εκβιασμό και υπεξαίρεση δεύτερου ναύλου. Η δίκη διεξήχθηκε πρωτόδικα στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πειραιά με μηνυτή το φορτωτή και κατηγορούμενους τον πλοιοκτήτη και το ναυλομεσίτη. Από την έναρξη όμως της διαδικασίας εμφανίστηκε η άγνοια της έδρας στα ναυτιλιακά και υπογραμμίζονται δυο κύρια σημεία αυτής: 1. O εισαyγελέας: «Σήμερα το σεβαστό δικαστήριο έμαθε ότι όπως στα οπωροκηπευτικά προϊόντα έτσι και στη ναυτιλία υπάρχουν μεσάζοντες». Ομολόγησε δηλαδή, άγνοια για το θεσμό του ναυλομεσίτη και δίκαζε υπόθεση ναύλωσης!!! Ο πλοιοκτήτης απευθυνόμενος στον πρόεδρο διαμαρτυρήθηκε πως αφού το Δικαστήριο μολις τώρα έμαθε ότι και στη ναυτιλία υπάρχουν «μεσάζοντες», ναυλομεσίτες δηλαδή το θεωρεί αναρμόδιο να εκδικάσει αυτή την υπόθεση (και η απάντηση του προέδρου «Κάτσε κάτω κατηγορούμενε» και 2. Ο πάρεδρος επιδεικνύοντας τη φορτωτική είπε: «Κατηγορούμενε η φορτωτική είναι έγκυρη γιατί φέρει υπογραφή». Και ο κατηγορούμενος απευθυνόμενος πάλι στον πρόεδρο απάντησε: «Μαλιστα κ. πρόεδρε φέρει υπογραφή αλλα όχι αυτήν του πλοιάρχου ή άλλου εξουσιοδοτημένου από τον πλοίαρχο προσώπου, ούτε προβλέπεται από το ναυλοσύμφωνο υπογραφή από τρίτους, άρα η φορτωτική δεν είναι έγκυρη!! Ο πάρεδρος τότε κατακόκκινος «ξαναχτυπησε»: «Κατηγορούμενε δεν ξέρεις μόνο εσύ αγγλικά, ξέρουμε κι έμεις;» και κραδαίνοντας ένα λεξικό τσέπης, Divry’s μάλλον συνέχισε: «Η λέξη MASTER δεν σημαίνει πλοίαρχος (!!!) αλλά κύριος, άρχων, αυθέντης, διδάσκαλος!» Ο κατηγορούμενος που ομολογουμένως είχε ενεργήσει σύμφωνα με την ελληνική και διεθνή νομολογία και πρακτική απορούσε πως θα δικαιωνότανε όταν ο εισαγγελέας δε γνώριζε το ρόλο του ναυλομεσίτη σε μια ναύλωση και τον παρομοίαζε με μεσάζοντα της λαχαναγοράς, ενώ δίκαζε υπόθεση ναύλωσης και ο πάρεδρος θεωρούσε τη φορτωτική έγκυρη χωρίς να εξετάσει ποιός την είχε υπογράφει αλλά και ως «αγγλομαθής» διαβεβαίωνε ότι MASTER δε σημαίνει πλοίαρχος!!! Και οι φόβοι του κατηγορούμενου για δικαίωση επαληθευθήκανε από την ετυμηγορία του δικαστηρίου, που έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία, «μοιράζοντας» τρία χρόνια φυλακής στον καθένα, αλλά για καλή τους τύχη, εφέσιμα!!! Ευτυχώς όμως, το Εφετείο της Αθήνας με περισσή γνώση και εμπειρία από το Πλημμελειοδικείο απένειμε επιτέλους δικαιοσύνη αθωόνοντας τον κατηγορούμενο. Φαντασθείτε να καθυστερούσε η εκδίκαση στο Εφετείο και να κλείνανε στη φυλακή για τρία χρόνια έναν αθώο!!!

Ιστορίες της Βαρδιόλας

Υπόδειγμα φορτωτικής διεθνών Θαλάσσιων μεταφορών.

95

ΚΑΒΟ ΓΚΡΟΣΣΟ Του Χρήστου Χρήστου Το πελαγίσιο σ’ έλουζε το κύμα το βαρύ Κι’ απέ σε στόλιζε μ’ άσπρον αφρό καί φύκια χρόνια αντιμαχόσουνα το δύσκολο καιρό κι’ ήταν σάν να καρτέραγες του γυρισμού σχαρίκια Μέ πείσμα αναμετρόντανε θάλασσα κι’ ουρανός Ποιανού το χρώμα θα νικήσει την αφάνεια Βαρύς του πέλαου ο υγρός ανασαμός Γλυκό γαλάζιο φως απ’ τα ουράνια Θεριό στεκόσουνα ανήμερο τραχή Κι’ αφογκραζόσουνα των γλάρων τα κρωξίματα τα φάλτσα επαιζες με του πέλαου τη μανιασμένη οργή ημέρωνες με τα φιλιά που σ’ούστελνε η μπονάτσα Μαράζωσες στό παγωμένο το ξημέρωμα σαν στα ριζά σου αντίκρισες σπασμένο ενα καράβι αιώνες εκαμάρωνες που έστεκες εκεί τώρα ψυχές θαλασσινές απόστειλες στόν άδη Ο φάρος οπου πάνωθέ σου ρίζωσε kαι φωτερά στέλνει μακρυά στό πέλαγο μαντάτα μίλια αλάργα τα καράβια να διαβαίνουνε κρατόντας ρότα σήγουρη στήν παλαγίσια στράτα.

Βιογραφικό Της Χαράς Ρίζου Στην άκρη του μερημεριού η κλωθώ χάραξε το νήμα Το πρώτο κλάμα κλείδωσε την ομίχλη βύζαξα εμπειρίες αγγελικές Η εφηβεία φλέρταρε τις σειρήνες του ήλιου κύκλωπες ακολούθησαν χάθηκα στο χωνευτήρι της αλήθειας Στον καθρέφτη η φωτιά του ουρανού μου Στη λεπίδα ακροβατώ.

ΘΑΛΑΣΣΙΝΗ ΖΩΗ Της Μάρως Δήμου Ώρα αναχώρησης μόλα τους κάβους βίρα τις άγκυρες πήραν φωτιά οι μηχανές σαλπάραμε για τους αγέρηδες τους αλμυρούς από του καραβιού την γέφυρα ακούστηκε του καπετάνιου η φωνή «άντε ναύτες μου καλές θάλασσες, καλά ταξίδια». Οι ναυτικοί τον χρόνο μετρούν με ότι στον ωκεανό ζουν ερημιά, παγωνιά στη καρδιά πότε εδώ, πότε εκεί στο πέλαγος το βαθύ του καραβιού η πλώρη σχίζει όλο και πιο βαθιά τη σιωπή σε μια θάλασσα μαγική Η θάλασσα χρώματα πολλά αλλάζει ήρεμες θάλασσες φιλικοί γλάροι. Ώρα επιστροφής φούντο τις άγκυρες φουντάραμε αγκυροβόλιο της χαρας επιστροφή στη γλυκιά πατρίδα Καπετάνιε, Καλώς ήρθες.

96

Τα όρια

Η Άγκυρα

Του Σπύρου Ραδίτσα

Της Ζιζής Γερονυμάκη

Όταν ταξιδεύεις πιο πέρα από τα όρια όταν πλωρίζεις σε άγνωστα νερά όταν γλιστράς με απαλάμιστα σκαριά σε όρμους άγνωστους χωρίς φάρους, μαζί με το θάρρος χρειάζεσαι κι’ εκείνη την παραίνεση της εσωτερικής φωνής.

Παράτησαν μιαν άγκυρα κάτω στην παραλία κι ούτε που νοιάστηκαν γι’ αυτήν τί τύχη θέλει να χει. Ρούχο φθαρμένο έμοιαζε και χιλιομπαλωμένο γεμάτη όλη από σκουριά εκεί ν’ αργοπεθαίνει. Παρέα της κάνουν τα πουλιά και τηνε κοτσιλάνε κι ο αγέρας την ταλαιπωρεί κάνει σεκόντο η βροχή και κλαίει κι αυτή μαζί της. Πως θα ’θελε να ήταν νια ταξείδια για να κάνει να γεύεται την θάλασσα τον πάτο της να ξεσκίζει. Έχουν ψυχή τα σίδερα της άγκυρας οι πόνοι; Χρόνια ζητά την λύτρωση. Να την βυθίσουν στο νερό, ανάπαυση για να βρει!

Οιάκιζέ με Του Μιχάλη Χαλκιά Θαλασσινέ ταξίδευε με πάθος και θυμίσου ότι στο πέλαγος τα κύματα σ’ ακολουθούν αφού στο διάκι το Χριστό θα έχεις μαζί σου και μπόρες κ’ οι καιροί θα φοβηθούν Στα στήθη σου ο πόθος θα φουντώνει δροσοσταλίδες της βροχής θ’ ακλουθούν φουρτούνες, αστραπές αλλά και χιόνι στη ρότα σου γλυκά θ’ ανακλιθούν Αφού οιακοστρόφο στο τιμόνι και στην καρδιά σου θάχεις τον πιστό το λόγο που την πίστη δυναμώνει το «οιακιζέ με» σου προς το Χριστό

Ο ΑΕΤΟΣ Της Ειρήνης-Φάνιας Παπιδά Συμβολο εσύ αιθεροβάμον, όραμα της παιδικότητός μας και της απογείωσής μας, ουράνιο τόξο, πτήση αέναος και διηνεκής σ’ ανέφελο κι αθώο ουρανό, Χαρταετέ ανέβαινε ψηλά, σε περιμένουν κι άλλοι αετοί, έτοιμοι να σε εμπλέξουν σ’ ένα ανήλεο, σκληρό ανταγωνισμό, ανήψωσης και κλέους. Με χτενισμένη, πλούσια ουρά, φθόνο και έρωτα σε άλλους προκαλείς. Σήμερα στη γιορτή σου έχεις την ευκαιρία ν’ αγίξεις τον ήλιο και πάνω στην κορφή σου, έτσι καθώς τεντώνει και τραβά στα ύψη το σκοινί, πληγώνοντας πολλές φορές τα χέρια μας, ορθώνουμε τις φτέρνες μας και φτερουγίζουμε μαζί σου. Διάστικτος ο θόλος απ’ τις πολύχρωμες στολές σας, ζυγιάζετε τη λεία σας κι ορμάτε στον αιθέρα. Κι όταν τελειώσει η γιορτή, γιατί φευ γρήγορα τελειώνει, αφού τόσο λίγο διαρκεί το πέταγμα του ονείρου, η μοίρα σας είν’ άδοξη κι εφήμερη, τα κάλη θυσιάζονται, στο χώμα καταλήγουν. Κι εμείς γινόμαστε παιδιά και κλαίμε στα συντρίμμια σας επάνω, με ματωμένα δάχτυλα που μαρτυρούν πως λίγο πριν.

97

98

Shipping Solutions Ship Management • Shipping Projects

Navigating to the Future

53-55 Akti Miaouli str. - Piraeus - Greece - P.O. 185 36 6 Skouze str. - Piraeus - Greece - P.O. 185 36 tel.: (+30) 210 4295500 - fax: (+30) 210 4295511 tel.: (+30) 210 42 95 500 - fax: (+30) 210 42 95 511 email: econav@econav.co - www.econav.co email: econav@econav.co - www.econav.com