b. Kĩ năng xác định tên đề tài nghiên cứu

được những mặt yếu, mặt hạn chế của “vấn đề” tranh cải và từ đó người nghiên cứu nhận định, phân tích lại và chọn lọc rút ra “vấn đề” cần nghiên cứu.

Trong mối quan hệ giữa con người với con người, con người với tự nhiên, qua hoạt động thực tế lao động sản xuất, yêu cầu kĩ thuật, mối quan hệ trong xã hội, cư xử,… làm cho con người không ngừng tìm tòi, sáng tạo ra những sản phẩm tốt hơn nhằm phục vụ cho nhu cầu đời sống con người trong xã hội. Những hoạt động thực tế này đã đặt ra cho người nghiên cứu các câu hỏi hay người nghiên cứu phát hiện ra các “vấn đề” cần nghiên cứu. Tính tò mò của chúng ta về điều gì đó cũng đặt ra các câu hỏi hay “vấn đề” nghiên cứu. Khi đã xác định được “vấn đề” nghiên cứu, thì trong đầu óc của người nghiên cứu sẽ xuất hiện hàng loạt các ý tưởng nghiên cứu. Như vậy, vấn đề nghiên cứu đóng vai trò là cơ sở, là tiền đề để hình thành ý tưởng nghiên cứu.

Đối với HS THPT, chúng tôi xin đề xuất quy trình hình thành và phát triển kĩ năng này gồm các bước sau đây:

Bước 1: Hướng dẫn HS quan sát, phân tích, tổng hợp thực tiễn, phát hiện các vấn đề cần quan tâm giải quyết là tiền đề hình thành ý tưởng nghiên cứu.

Đây có thể nói là bước khó khăn nhất, dựa vào sở thích và nhu cầu muốn tìm hiểu của HS về những điều đang xảy ra trong cuộc sống hay muốn thực hiện một ý tưởng đã nhen nhóm từ lâu nhưng chưa được định hình rõ ràng.

Bước 2: Hướng dẫn HS chọn lựa được vấn đề cấp thiết cần giải quyết, hình thành ý tưởng nghiên cứu.

Sau khi đã phát hiện ra vấn đề cần quan tâm giải quyết vốn có phạm vi nghiên cứu rất rộng, căn cứ vào tình hình thực tiễn và tính cấp thiết để thu hẹpvấn đề sao cho vừa sức với HS và có thể giải đáp, sáng tỏ được thông qua hoạt động NCKH phù hợp trình độ HS THPT.

Bước 3: Hướng dẫn HS biến vấn đề cần giải quyết thành ý tưởng nghiên

cứu.

Đây là bước hết sức quan trọng để hình thành đề tài nghiên cứu ở bước tiếp theo. Tuy nhiên, lựa chọn được ý tưởng đúng đắn nhất trong vô số các ý tưởng là một vấn đề khó khăn đối với HSPT. Vì vậy, GV cần tư vấn cho các em để lựa chọn được ý tưởng đúng. b. Kĩ năng xác định tên đề tài nghiên cứu

Cần phân biệt tên đề tài nghiên cứu với vấn đề nghiên cứu: Vấn đề nghiên cứu là sự khác biệt giữa hiện tại và điều mong đợi trong khi tên đề tài nghiên cứu lại tập trung vào phương pháp giải quyết vấn đề. Do vậy, tên đề tài nghiên