1.3.2. Các biểu hiện về năng lực tính toán của học sinh THCS

Qua những phân tích nói trên, trong luận văn này, chúng tôi quan niệm rằng: Năng lực tính toán là một trong số các năng lực cơ bản của con người thể hiện ở chỗ họ có kiến thức, kĩ năng toán học phổ thông, cơ bản, nền tảng; đồng thời có khả năng vận dụng những tri thức toán học đó để xử lý, giải quyết những vấn đề nảy sinh trong thực tế, đời sống kinh tế, văn hóa xã hội; thông qua đó phát triển tư duy toán học và khả năng giải quyết vấn đề, phát triển khả năng suy luận, giao tiếp toán học, làm việc độc lập và hợp tác, có thái độ tích cực với toán học.

1.3.2. Các biểu hiện về năng lực tính toán của học sinh THCS

Từ việc nghiên cứu kết quả của các luận án của các tác giả đi trước và dựa trên định hướng chương trình giáo dục phổ thông môn toán, kết hợp với việc quan sát trong quá trình giảng dạy, kiểm tra vở ghi, thông qua dự giờ, thông qua bài kiểm tra của học sinh… Tôi nhận thấy năng lực tính toán của học sinh có thể chia thành các cấp độ sau: Cấp độ 1: Học sinh bị thụ động, lúng túng trong tính toán, hay nhầm lẫn, thiếu tính chính xác, hay mắc phải các tính toán (cộng, trừ, nhân, chia) thông thường. Học sinh chưa có khả năng vận dụng các quy luật số học bổ trợ cho việc tính toán. Cấp độ 2: Bước đầu học sinh có thể tính toán các phép tính đơn giản bằng cách sử dụng các quy luật số học. Cấp độ 3: Học sinh hiểu bản chất và sử dụng các quy luật số học để tính nhẩm, tính nhanh, tính hợp lí. Cấp độ 4: Học sinh có khả năng làm các bài toán về số học trên các số liệu phức tạp; Cấp độ 5. Biết trình bày mạch lạc, rõ ràng, lập luận chặt chẽ sử dụng chính xác việc tính toán vào các bài toán thực tiễn một cách thuyết phục; Biết sử dụng ngôn ngữ toán học và ngôn ngữ thông thường để tiếp nhận và biểu đạt các ý tưởng toán học.

Năm cấp độ của năng lực tính toán góp phần làm rõ hơn năng lực tính toán trong bối cảnh đổi mới nội dung và phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận năng lực. Là cơ sở để định hướng tổ chức các hoạt động dạy học, kiểm tra đánh giá năng lực tính toán của học sinh. Đồng thời nâng cao nhận thức của giáo viên và học sinh về vai trò của năng lực tính toán trong quá trình dạy học bộ môn Toán. Từ đó, trong dạy học môn Toán, tổ chức các hoạt động về năng lực tính toán của học sinh, cần chú ý đến khả năng hiểu, tiếp cận và lĩnh hội các nội dung, ý tưởng của mình; Khả năng hiểu ý tưởng của người khác. Theo chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể (tháng 7 năm 2017)/Phụ lục, để phát triển năng lực tính toán cho học sinh cần dựa trên các biểu hiện của năng lực tính toán [2] như sau: [N1]. Hiểu biết kiến thức toán học phổ thông, cơ bản. Đó là: - Có những kiến thức cơ bản về số và hệ thống số; - Biết thực hiện các phép tính (cộng, trừ, nhân, chia, luỹ thừa, khai căn) trong học tập và trong cuộc sống. - Có hiểu biết về đo lường, ước lượng trong tính toán với các tình huống quen thuộc. [N2]. Biết cách vận dụng các thao tác tư duy, suy luận; tính toán, ước lượng, sử dụng các công cụ tính toán và dụng cụ đo,...; đọc hiểu, diễn giải, phân tích, đánh giá tình huống có ý nghĩa toán học. Đó là: - Biết thực hiện thành thạo các thao tác tư duy. - Biết lập luận, suy luận hợp lý khi giải quyết các vấn đề; biết rút ra kết luận logic từ giả thiết đã cho. - Biết sử dụng ngôn ngữ toán học và ngôn ngữ thông thường để tiếp nhận (nghe, đọc) và biểu đạt (nói, viết) các ý tưởng toán học cũng như thể hiện chứng cứ, cách thức và kết quả lập luận. - Biết sử dụng máy tính cầm tay trong học tập cũng như trong cuộc sống hằng ngày; bước đầu biết sử dụng phương tiện công nghệ thông tin hỗ trợ học tập.