Curacao magazine nr 5

CURAÇAO

| 2e JAARGANG | NUMMER 1 | FEBRUARI 2019

AGENDA-TIP: ROAD TO GES2019 CARIBBEAN 14-15 MAART

KONINKRIJK VAN DE TOEKOMST

ONDERNEMERS ZIEN POTENTIE

CHICU CAPRILES:

_____________

WE ZIJN KLEINE DORPSBANKIERS _____________

KOPLOPER IN TECHNOLOGIE

CURAÇAO LEGT DE LAT HOOG

KANSEN VOOR HET GRIJPEN NEDERLANDS IDEE BLOEIT OP CURAÇAO | CORAL CLIFF IN ERE HERSTELD | DE SPULLEN ROEPEN MIJ | DE AVONTUREN VAN HENCO | DOL OP VIES WATER EN CO2

Inhoud

5

8

COLOFON

INHOUD Voorwoord....................................................................................................................................................................... 3 Het Koninkrijk van de toekomst.......................................................................................................................... 5 Kansen voor het grijpen............................................................................................................................................ 6 Ondernemers zien potentie................................................................................................................................... 8 Curaçao legt de lat hoog........................................................................................................................................ 10 Niets van de crisis gemerkt.................................................................................................................................... 12 Nederlands idee bloeit op Curaçao.................................................................................................................. 15 Coral Cliff in ere hersteld........................................................................................................................................ 18 Koploper in technologie......................................................................................................................................... 20 De spullen roepen mij............................................................................................................................................ 22 De avonturen van Henco Cecilia........................................................................................................................ 24 Dol op vies water en CO2.................................................................................................................................... 26

CURAÇAO is een uitgave van het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao.

Aan deze uitgave werkten mee: Thessa Fleming, adviseur voorlichting KGMC Paco Nuñez, fotograaf Casimir Roosje, fotograaf Jeroen vd Meyde, fotograaf Dik Nicolai, fotograaf Lambert de Jong, fotograaf Elodie Kint, verslag Summit René Zwart, interviews Coördinatie: ADCaribbean BV Opmaak: B.made in Rotterdam bv Druk: Printbookers

15

18

Informatie: Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao Prinsegracht 63-65 2512 EX Den Haag T: 070 - 306 61 11 E: info@kgmc.nl www.kgmc.nl Auteursrecht: Het is niet toegestaan artikelen of delen daarvan en foto’s over te nemen zonder schriftelijke toestemming van de auteur/fotograaf.

24

02 |

26

Inhoud

Voorwoord

LEREN EN WAARDEREN De banden tussen Curaçao en Nederland gaan bijna 400 jaar terug. Van koloniaal ‘bezit’ in handen van de West-Indische Compagnie tot een autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Een rijke geschiedenis; ‘un historia riku’, zong Izaline Calister in het lied ‘Mi Pais’ eind vorig jaar bij de viering van Koninkrijksdag op de Raad van State.

Als nieuw aangetreden vice-president was ik vorige maand kort op Curaçao. Formeel was het een kennismakingsbezoek in mijn nieuwe functie, maar het voelde ook als een soort thuiskomen.

In eerdere functies, als minister voor Koninkrijksrelaties en als Mr. Thom de Graaf is sinds 1 november 2018 vice-president Eerste Kamerlid, kwam ik regelmatig op het eiland. Ik vond en van de Raad van State vind het belangrijk om als bestuurder of politicus precies te weten wat er lokaal gebeurt. Het is goed om via gesprekken met uiteenlopende mensen de praktijk beter te leren kennen; de echte wereld die vaak schuilgaat achter het papier waarop het Statuut, wetten en beleidsnota’s zijn geschreven.

Dit eiland van geniale anarchie, waar Boeli van Leeuwen zo pakkend over schrijft, is een bijzonder mozaïek in de Caribische zee. Geen allemansvriend, maar een plek om geleidelijk te ontdekken en te gaan waarderen.

Ook als burgemeester van Nijmegen - een stad met bovengemiddeld veel Curaçaose Nederlanders - en als voorzitter van de Vereniging Hogescholen - het HBO kent vele studenten afkomstig uit Curaçao - vond ik het belangrijk om zelf rechtstreeks te horen wat er speelt. Ik heb die vele en zeer uiteenlopende gesprekken altijd als inspirerend en leerzaam ervaren: eenheid door verscheidenheid. Diversiteit niet als manco, maar als kenmerk van een veelzijdige en veelkleurige gemeenschap, zowel op het eiland als in Nederland.

Samen met Europees Nederland en vijf andere Caribische eilanden vormt Curaçao sinds de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 één staatkundig bestel: het Koninkrijk der Nederlanden. Dat bestel, gebaseerd op gelijkwaardigheid en vrijwilligheid, is uniek in de wereld. Binnen dat Koninkrijk is veel dat ons bindt, naast onze geschiedenis bijvoorbeeld ook de gedeelde nationaliteit, het Nederlanderschap. Vanzelfsprekend is dat staatkundige bestel niet perfect en valt er nog heel veel te verbeteren, maar dat geldt voor elk staatsbestel, ook binnen Nederland of Europa.

Als onafhankelijk adviseur - of zoals de Britten zeggen als ‘honest broker’- van en voor alle koninkrijkspartners probeert de Raad van State bij te dragen aan verdere verbetering. Soms zijn daarvoor nieuwe wetten en regels nodig, maar vaak gaat het in de eerste plaats om betere uitvoering en samenwerking, om meer contact en begrip over en weer. Mijn voorgangers hebben ervoor gezorgd dat anno 2019 velen de Raad van State weten te vinden als het over de koninkrijksrelaties gaat en ik vind het een eervolle verantwoordelijkheid die traditie de komende jaren te mogen voortzetten.

Van elkaar leren en elkaar waarderen. Daar gaat het vaak om in het leven. En in het Koninkrijk. Ik leer graag over de ingewikkeldheid van het besturen van een eiland met al zijn diversiteit. En ik waardeer de rijke cultuur en de hartstocht van de Curaçaoënaars. Daarom zie ik uit naar de contacten in Den Haag en Willemstad!

Thom de Graaf Vice-president van de Raad van State

Voorwoord

03 | CURAÇAO

ONTDEK MEER OP CURACAO.COM

BELEEF HET ZELF

Koninkrijksrelaties

HET KONINKRIJK VAN DE TOEKOMST Curaçao en Nederland zijn met het samenwerkingsconvenant ‘Groeistrategie Curaçao’ het Koninkrijk-van-de-toekomst binnengestapt. De ministers-presidenten Eugene Rhuggenaath en Mark Rutte zetten in de marge van de investeringsconferentie Bon Bini for Business die in januari in Willemstad werd gehouden hun handtekening onder het document dat een krachtige impuls zal geven aan de samenwerking.

Het convenant kan worden gezien als een modernisering van de meer traditionele relatie van de afgelopen decennia, of zoals de onlinekrant Koninkrijksrelaties.Nu het duidde: een misschien wel historische opstap naar een Koninkrijk 3.0.

De regering van Curaçao heeft het voortouw genomen met het opstellen van een integraal, samenhangend plan (‘Groeistrategie Curaçao Integraal en Samen’) ter bevordering van economische groei, versterking van het financieel beheer en professionalisering van de overheidsorganisatie.

Groeiende interesse

Het is het antwoord op de tegenwind die Curaçao de afgelopen jaren ondervindt. Het in mei 2017 aangetreden Kabinet Rhuggenaath moet het hoofd bieden aan de gevolgen van de crisis in Venezuela. De door het Venezolaanse staatsolieconcern PdVSA geëxploiteerde raffinaderij draait op een laag pitje en rijke kooptoeristen vanuit het buurland hebben plaatsgemaakt voor vluchtelingen. De effecten ervan vertalen zich in drie jaar economische krimp en tegenvallende overheidsinkomsten.

Met het visiedocument onder de arm klopte Rhuggenaath vorig najaar tijdens een werkbezoek aan Den Haag aan bij het Torentje met de vraag of Nederland bereid is tot samenwerking bij de uitvoering van het plan. De timing had niet beter gekund: er is een groeiende interesse van Nederlandse bedrijven om met, op of via Curaçao zaken te doen. Die zien het eiland als springplank naar nieuwe afzetgebieden in Latijns-Amerika, dus was het antwoord van Rutte positief.

Koninkrijksrelaties

Met de ondertekening van het samenwerkingsconvenant hebben de premiers Rutte en Rhuggenaath de basis gelegd voor het Koninkrijk Nieuwe Stijl.

Gunstige vooruitzichten

Voor Curaçao betekent de ondertekening van het convenant een welkome steun om de complexe uitdagingen waarmee het wordt geconfronteerd tegemoet te treden. ,,Het biedt meer mogelijkheden om op een duurzame manier verbeteringen door te voeren voor de economie, het financieel beheer en de overheidsorganisatie en niet alleen geleid te worden door korte termijn-problemen”, aldus een regeringsverklaring.

De expertise die Nederland op grond van het convenant beschikbaar stelt kan het inmiddels ingetreden herstelproces versnellen, zo is de verwachting. Dat Curaçao het dieptepunt achter zich heeft gelaten bevestigen ook de Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds. Een team van het IMF heeft het land grondig doorgelicht en publiceerde eind januari de verwachting dat de economie dit jaar zal groeien. De Centrale Bank voorspelt een groei van 0,4% die nog verder kan toenemen dankzij de gunstige ontwikkeling van het toerisme, de expansie van de haven en de afronding van de gesprekken met een nieuwe exploitant voor de raffinaderij.

05 | CURAÇAO

Bon Bini for Business

KANSEN VOOR HET GRIJPEN De Nederlandse bedrijven die nu al actief zijn op Curaçao zijn nog maar de eerste groene grassprietjes van een vruchtbare samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk der Nederlanden. En na de Bon Bini for Business Summit die op 21 en 22 januari plaatsvond in Willemstad zal dat uitgroeien tot een groot groen grasveld.

Dat waren de metaforische woorden van minister-president Mark Rutte tijdens de opening van de investeringsconferentie in het Renaissance Curaçao Resort. Optimistisch, gaf hij meteen toe. Maar dat had hij naar eigen zeggen geleerd van ‘de meest optimistische Nederlander die er is’, de van Curaçao afkomstige atleet Churandy Martina. ,,Hij heeft mij geleerd hoe belangrijk optimisme is. Want als je optimistisch naar de dingen kijkt krijg

je veel meer gedaan”, sprak Rutte de aanwezigen toe.

Toegangspoort

In de zaal zaten vertegenwoordigers van zo’n 45 bedrijven en 60 ondernemers uit Nederland, samen met meer dan 70 potentiële counterpartners uit Curaçao. Allemaal met een gezamenlijk doel: de mogelijkheden ontdekken die het Koninkrijk biedt op zakelijk vlak en de juiste mensen vinden die kunnen helpen om die kansen met beide handen te grijpen. De Nederlandse premier probeerde de deelnemers met zijn positieve houding te inspireren om daar tijdens de summit actief mee aan de slag te gaan. ,,Hoe kun je ervoor zorgen dat je de unieke geschiedenis waarbij een middelgrote economie in Europa een staatkundige band heeft met zes prachtige eilanden in het Caribisch gebied -

‘Als je ondernemers bij elkaar brengt gebeuren er altijd mooie dingen’

,,Churandy Martina heeft mij geleerd hoe belangrijk optimisme is”, aldus premier Rutte.

06 |

Bon Bini for Business

ook voor de toekomst relevant maakt?”, was de vraag die Rutte opwierp. ,,Dat je ervoor zorgt dat Nederland een toegangspoort naar Europa is voor de Caribische Nederlanden. En omgekeerd, dat Nederlandse bedrijven zaken kunnen doen op de eilanden, en - heel belangrijk - vanuit de eilanden een springplank hebben naar Latijns- en Centraal-Amerika.”

Voorbeelden

Een aantal gerenommeerde bedrijven en kennisinstituten ging de aanwezige ondernemers en investeerders al voor. De premier noemde bijvoorbeeld de Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO), reisorganisatie Corendon en Damen Shipyards. ,,En dat zijn eigenlijk nog maar de eerste groene grassprietjes. Na deze twee dagen is dat één groot groen grasveld en ziet het er fantastisch uit”, zei een vastberaden Rutte.

‘Curaçao is herkenbaar Europees, maar met een onmiskenbare Latijns-Caribische twist’ Waarom hij daar zo sterk in gelooft? vroeg hij zichzelf hardop af. ,,Omdat ik een ding heb geleerd in de afgelopen 8,5 jaar in deze baan: als je ondernemers bij elkaar brengt gebeuren er altijd mooie dingen. Simpelweg omdat ondernemers meteen willen weten: ‘Hé, wat doe jij? Wat kan ik van jou leren? Wat kan ik bijdragen aan jouw succes en wat zou je voor mij kunnen doen?’

Ze proberen altijd te bouwen aan een lange-termijnrelatie.”

Meesterwerk

Zo’n samenwerking kan volgens gastheer/premier Eugene Rhuggenaath uitmonden in een waar ‘meesterwerk’. Om dat te onderbouwen nam hij behalve de Hollandse architectuur in Willemstad die wordt opgevrolijkt met de Caribische kleuren, de taal en de achternamen waarin Nederlandse sporen te herkennen zijn, ook het lokale gerecht ‘keshi yená’ ter illustratie. ,,Daarin zal u Hollandse kaas herkennen, maar verrast worden door de inhoud die – net als Curaçao – een perfect mengsel is van kruiden, kleuren en aroma’s. Zo hebben wij als Curaçaoënaars kleur toegevoegd aan een Nederlands meesterwerk. En daar zijn wij trots op”, zei Rhuggenaath met een

grote lach op zijn gezicht.

Volgens de premier laten al deze vergelijkingen zien dat Curaçao ‘herkenbaar Europees is, maar met een onmiskenbare LatijnsCaribische twist’. En die symbiose zorgt er volgens hem - wellicht in combinatie met het zonnige weer - voor dat bedrijven en investeerders zaken willen doen, komen innoveren en zich bovenal thuis voelen op het eiland.

Avontuur

Dat dit niet van de ene op de andere dag gebeurt, begrijpt Rhuggenaath. ,,Zakendoen buiten Nederland is avontuurlijk en vraagt tijd om te wennen en te ontdekken. Maar zoals een ‘goeie stobá’ (stoofpot; red) tijd nodig heeft om op smaak te komen, zo zijn avonturen de smaakmaker van het ondernemerschap”, schotelde hij zijn gehoor voor. De premier voegde er aan toe dat de andere sprekers op nog meer overeenkomsten zouden wijzen, ‘want het zijn er legio’. ,,Ik nodig u uit om de overeenkomsten en de verschillen te ontdekken die in u de avonturier en ondernemer wakker maken.”

Collega-premiers Rhuggenaath en Rutte zijn het er roerend over eens dat samenwerking in het Koninkrijk tot mooie dingen leidt.

En wanneer dat gebeurt wordt er volgens Rutte voortgebouwd op een ontwikkeling die in 2013 in gang is gezet. ,,Toen was er een kleine handelsmissie naar de zes eilanden in het Caribisch gebied. Samen met Hans Biesheuvel (destijds voorzitter van MKB-Nederland; red) als leider van de delegatie”, aldus de minister-president, die daar met trots op terugkijkt. ,,Als je ziet dat het groeit van zeven, acht bedrijven naar nu maar liefst 45 bedrijven, dat het zo’n enorme omvang begint te krijgen, dan is het heerlijk voor politici zoals Eugene en ik dat soms dingen wel lukken. Dat iets wat je je had voorgenomen werkt: een verdere versterking van de unieke band tussen Nederland en Curaçao.”

07 | CURAÇAO

Bon Bini for Business

ONDERNEMERS ZIEN POTENTIE Bedrijven en kennisinstellingen uit Nederland en Curaçao samenbrengen om te praten over innovatieve projecten en potentiële samenwerkingsverbanden. Dat was het doel van de Bon Bini for Businness Summit. En die potentie en kansen zagen de aanwezige ondernemers in overvloed.

Een gat in de markt, export naar de regio en inhaalslagen die op het eiland nog gemaakt kunnen worden met kennis en ervaring vanuit Nederland. Dat zijn door investeerders veruit de meest genoemde redenen waarom zij gouden bergen zien op Curaçao.

Daarnaast wil een groot deel van hen inspelen op ontwikkelingen als de komst van het nieuwe ziekenhuis Hospital Nobo Otrobanda (HNO), een derde megapier voor cruiseschepen en de uitbreiding van Curaçao International Airport.

de winst die op Curaçao nog te behalen is op het gebied van elektronische patiëntendossiers (EPD’s). ,,In Nederland is er een ratjetoe aan aanbieders, daardoor zijn de kosten voor het koppelen groot en is de mogelijkheid tot gegevens uitwisselen moeilijk. Maar juist omdat er op Curaçao niet veel concurrenten zijn en de ontwikkelingen nog in de kinderschoenen staan zouden we het hier beter kunnen aanpakken”, zegt Collombon. ,,HNO heeft al gekozen voor het bedrijf Chipsoft, maar de rest van de zorg op Curaçao staat nog open. Omdat wij van Asterisque dezelfde taal spreken als Chipsoft kunnen we er – in het voordeel van de patiënt – voor zorgen dat medische gegevens makkelijk uitwisselbaar zijn tussen de verschillende zorginstellingen. We gaan al samenwerken met de Capriles kliniek voor geestelijke gezondheidszorg, zijn in gesprek met de zorgfederatie en doen onderzoek naar de huisartsen”, vertelt hij.

Weinig concurrentie

Contact leggen

Marcel Collombon ziet voor zijn bedrijf Asterisque vooral kansen in de opening later dit jaar van het nieuwe ziekenhuis en

Niet eerder telde een Nederlandse bedrijvenmissie naar Curaçao zo veel deelnemers.

08 |

Bon Bini for Business

De reden dat Collombon aanwezig is op de summit is omdat ‘mensen uit allerlei lagen’ daar samenkomen. ,,In een paar dagen

kunnen we met iedereen contact leggen die we nodig hebben.

Van medische partijen tot aan de minister van Gezondheid”, zegt de ondernemer. ,,Dat face to face contact is bovendien belangrijk om het vertrouwen te winnen van de mensen met wie je wil samenwerken.”

Hetzelfde geldt voor Robert van Hees en Erseline Mauricio van 4wieler.nl en het Curaçaose zusje Saturnus BMW (Baiskel Mas Wiel). Zij willen tijdens de summit nagaan of het mogelijk is een fabriek op Curaçao te beginnen waar de vierwielers geassembleerd worden. ,,De bedoeling is de onderdelen naar Curaçao te brengen, de fietsen hier in elkaar te zetten en ze vanaf het eiland te exporteren naar de regio”, legt Van Hees uit.

Volgens Mauricio is de vierwieler ook voor Curaçao zelf interessant omdat overgewicht een nationaal probleem is en meer beweging kan helpen bij het bestrijden daarvan. Maar ook omdat het centrum van Willemstad autoluw moet worden en er wereldwijd wordt gewerkt aan het terugdringen van de uitstoot van CO2. Tijdens de summit willen Van Hees en Mauricio peilen

‘Door ons te vestigen op

Curaçao creëren we banen en hopen wij een bijdrage

te leveren aan de economie’ of er interesse is voor hun product. Ze proberen onder andere contact te leggen met de minister van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning Zita Jesus-Leito en de minister van Gezondheid, Milieu en Natuur Suzy Camelia-Römer.

De regio in

Curaçao gebruiken als springplank naar Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, zoals Van Hees en Mauricio dat willen doen met hun fietsen is voor veel ondernemers een reden om naar de summit te komen; zelfs voor de bedrijven die er al langer actief zijn zoals de internationale winkelketen SPAR. CEO John van der Ent en directeur van de exportdivisie DIFS, Peter van Ruitenburg, tekenden tijdens de summit een intentieverklaring om het merk SPAR verder uit te bouwen op Curaçao. Dat willen zij doen samen met hun lokale partner Vreugdenhil Supermarkt. ,,Met de intentieverklaring krijgt Vreugdenhil het SPAR-huismerk exclusief. We willen samen met hen kijken hoe we die samenwerking kunnen versterken. Daarbij ligt de focus in eerste

Na de officiële presentaties was het aangenaam netwerken.

instantie op de producten, maar later behoort een echte SPAR-winkel misschien tot de mogelijkheden. Onze winkels zitten al in heel veel landen, maar gek genoeg nog niet op Curaçao”, merkt Van Ruitenburg op. ,,Bovendien is er in de hele regio behoefte aan producten uit Europa en kunnen wij – vanuit Curaçao - in die behoefte voorzien.”

Gat in de markt

Ook Kris Bleyenberg van Airline Technical Support bv weet al dat er vraag is naar de diensten die zijn bedrijf aanbiedt. ,,Ik ben hier om de plannen te formaliseren die we hebben om een luchtvaart-MRO (maintenance, repair and overhaul; red) te starten op het eiland. We zitten al dertien jaar in de luchtvaartonderhoud in Europa en zien dat er in deze regio heel weinig bedrijven zijn die dat doen”, aldus de ambitieuze directeur. ,,We hebben al intentieverklaringen van luchtvaartmaatschappijen uit Zuid-Amerika en het Caribisch gebied die naar ons zullen komen voor het onderhoud wanneer wij ons op Curaçao vestigen.”

Bleyenberg hoopt zo een steentje bij te dragen aan de lokale economie. ,,Bijna alle mensen die naar Curaçao komen reizen met het vliegtuig. En wij willen die vliegtuigen onderhouden, dus er zijn voor ons kansen genoeg. Bovendien zouden we door ons te vestigen op het eiland banen creëren.”

En dat is precies wat de premiers en initiatiefnemers van de Bon Bini for Business Summit Rutte en Rhuggenaath voor ogen hadden met het congres. ,,Samen de kracht van het Koninkrijk verder vormgeven, kansen en mogelijkheden ontdekken en benutten en uiteindelijk heel veel geld verdienen”, zo parafraseerde de gastheer een uitspraak uit 2013 van zijn Nederlandse ambtgenoot.

09 | CURAÇAO

Bon Bini for Business

CURAÇAO LEGT DE LAT HOOG Over vijf à tien jaar is Curaçao niet alleen de ‘number one destination’ voor toeristen uit Europa, maar staat het ook bekend als een van de beste landen in het Caribisch gebied om zaken te doen en te wonen.

internationale markt”, stelde Jesus-Leito. ,,Zodat de veiligheid is gewaarborgd en we economische activiteiten op allerlei gebied kunnen stimuleren.”

Die droom sprak premier Eugene Rhuggenaath hardop uit tijdens het Koninkrijkspanel van de Bon Bini for Business Summit op Curaçao waarin naar voren werd gebracht dat zijn kabinet alles op alles zet om die positionering te bereiken. Zo werd bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat er hard wordt gewerkt aan zaken als infrastructuur, huisvesting en telecommunicatie.

Allemaal om de economische kansen op het eiland in de toekomst optimaal te kunnen benutten.

Minister Martina noemde verder dat het belangrijk is in te spelen op internationale ontwikkelingen. De digitalisering kan volgens hem bijvoorbeeld een enorme invloed hebben op een klein eiland als Curaçao. Zelf ziet hij in dat verband vooral kansen in de lokale financiële sector die met grote internationale bedrijven al decennia lang een hub vormt naar het Caribisch gebied en Latijns-Amerika. ,,Daar is groei in gekomen en dat gaat nu naar een versie 2.0 in de vorm van FinTech”, kondigde de minister aan.

Hub

Een belangrijk onderdeel in dat traject is het versterken van de hubfunctie van Curaçao. ,,We zijn altijd een hub geweest vanuit Europa via Curaçao naar Zuid-Amerika. En vanuit NoordAmerika via Curaçao naar Zuid-Amerika. Die positie in de regio willen we versterken en mogelijk ook uitbreiden met andere landen”, zo zei minister van Economische Ontwikkeling Steven Martina. ,,Daarvoor hebben we goede handelsverdragen nodig. We werken aan verdragen met Colombia, Dominicaanse Republiek, Suriname en een aantal andere landen.” Met als doel een aantrekkelijk klimaat te creëren voor ondernemers die zaken willen doen op en vanuit Curaçao. ,,Door die verdragen kunnen wij zorgen voor interessante handelsvoordelen. En zo kunnen we ons onderscheiden van andere landen in het Caribisch gebied en Latijns-Amerika”, aldus Martina.

Ook zijn collega van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning Zita Jesus-Leito draagt een belangrijk steentje bij. Haar ministerie heeft zich ten doel gesteld zo snel mogelijk te voldoen aan de hoogste eisen van de internationale burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) en de internationale maritieme organisatie (IMO). ,,Zowel de scheepvaart als de luchtvaart moeten op een niveau komen waarbij we kunnen meedoen in de nieuwe,

10 |

Bon Bini for Business

Digitalisering

‘We zijn altijd al een hub geweest vanuit Europa’ Daarnaast is de opkomst van digital nomads in zijn ogen een interessante trend. ,,Het maakt niet meer uit waar je bent, want je kunt vanuit elke plek services verrichten naar de hele wereld toe. De wereld is in die zin een stuk kleiner geworden.

Ondernemers die niet afhankelijk zijn van hun locatie kiezen er steeds vaker voor om te werken op een plek waar het goed toeven is. Een plek zoals Curaçao”, betoogde Martina, waarna hij kon rekenen op een instemmend applaus.

Huishoudboekje

Maar om al die mooie doelen te behalen is het eerst en vooral belangrijk dat het Land Curaçao het huishoudboekje op orde krijgt. Die kanttekening plaatste staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Raymond Knops.

‘We kunnen ons onderscheiden van andere landen’

Het Koninkrijkspanel met (vlnr) de premiers Rhuggenaath en Rutte, minister Steven Martina van Economische Ontwikkeling, staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties, minister Zita Jesus-Leito van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning en discussieleider Jason Nisbet.

,,Degenen die nadenken over grote investeringen willen er ongetwijfeld zeker van zijn dat er op politiek niveau bereidheid is te zorgen voor goed financieel beheer. Dat is een voorwaarde voor veel ondernemers om zich hier te mengen.”

Het is daarom volgens Knops van belang een goed ondernemersklimaat te creëren. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de belastingheffing eerlijk gebeurt, dat er door de overheid voldoende wordt gefaciliteerd in zaken als digitalisering en vastgoed en dat de procedures voor het aanvragen van vergunningen transparant zijn. ,,Dat soort zaken zorgen voor inkomsten voor de overheid en dat zorgt voor de nodige ‘sustainability’ die het eiland aantrekkelijk maakt.”

Minister-president Mark Rutte ziet naar eigen zeggen dat hier stap voor stap vooruitgang in komt. ,,Het is moeilijk. Maar ik zie de wil bij iedereen, aan de Caribische kant van het Koninkrijk en aan de Nederlandse kant.”

Modern Koninkrijk

Het is aan hem en de Curaçaose premier om daar de leidersrol in te nemen, stelde Rutte vervolgens, door ervoor te zorgen dat de

problemen op korte termijn opgelost worden. ,,Maar ook dat we dat doen op een manier dat er een systeem ontstaat dat nog generaties meegaat. Dan gaat het in de kern hoofdzakelijk om te zorgen voor solide overheidsfinanciën en good governance.”

Rhuggenaath sloot zich daar bij aan. ,,We willen ook verbetering brengen op andere vlakken zoals onderwijs en zorg. Maar om dat te bereiken moeten we eerst zelfredzaam zijn als land. We moeten genoeg produceren, we moeten genoeg inkomsten genereren om te zorgen dat wij onze eigen verantwoordelijkheid kunnen dragen. Daarom zoeken wij elkaar op om nieuwe, duurzame samenwerkingsrelaties op te bouwen.”

Dat zal volgens de premier ook zorgen voor een modernisering van het Koninkrijk waarbij de relatie tussen Curaçao en Nederland een nieuwe invulling krijgt en de landen meer gelijkwaardig zijn aan elkaar. ,,We zijn af van de ontwikkelingssamenwerking en hebben economische groei. Er zijn potentiële samenwerkingen op allerlei gebieden. We gaan voor het verbeteren van kwaliteit van leven”, zei de premier.

Voorzichtig, maar vastberaden.

11 | CURAÇAO

Financiële sector

NIETS GEMERKT VAN DE CRISIS Bankier Lionel ‘Chicu’ Capriles

Er was een tijd dat bankiers in hoog aanzien stonden. Dat was voor de bankencrisis van 2008. Sindsdien bevinden ze zich qua status tussen journalisten en tweedehands autoverkopers. Maar er zijn uitzonderingen, zoals Lionel ‘Chicu’ Capriles, president en CEO van de grootste financiële dienstverlener van het Caribisch deel van het Koninkrijk, Maduro & Curiel’s Bank. Die kwam net als de andere banken op Curaçao zonder een cent overheidssteun de bancaire malaise ongeschonden door. ,,Van de crisis zelf hebben wij niets gemerkt. Voor de banksector in de Nederlandse Cariben was het een non-event dat zich ver van ons bed afspeelde. Hoe luidt het spreekwoord ook al weer? Schoenmaker blijft bij je leest. Wij zijn kleine dorpsbankiers, die beginnen niet aan ingewikkelde producten waar niemand iets van snapt. We worden overigens wel geconfronteerd met de gevolgen van de crisis. Wereldwijd zijn de regels aangescherpt, ook door De Nederlandsche Bank, de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten en de Centrale Bank van Aruba en de Autoriteit Financiële Markten. De eisen die aan solvabiliteit worden gesteld zijn flink opgeschroefd. En ook wij moeten ons onderwerpen aan stresstesten.”

Cultuur

Met een balanstotaal van NAF 7.955.894.000 en 1.300 medewerkers doet Capriles zichzelf tekort met de kwalificatie ‘dorpsbankier’. Maar feit is wel dat de bank in de 103 jaar van het bestaan heel gewoon is gebleven. ,,We hebben rekening te houden met de cultuur van de eilanden. Aan de ene kant zijn we een bank met het complete pakket aan eigentijdse financiële diensten, maar tegelijkertijd willen wij er ook zijn voor Machi uit Bandabou die elke maand met haar spaarboekje komt. Vanuit mijn werkkamer kijk ik in ons filiaal in Punda en zie ik wat oudere mannen. Kennelijk zijn de pensioenen uitbetaald. Ze drinken met elkaar een kopje koffie

12 |

Financiële sector

en kletsen wat. Dat hoort heel erg bij de MCB. Maar we zijn evenzeer de bank voor de millennials die al hun bankzaken via internet en een mobieltje willen afhandelen. En dan hebben we uiteraard ook nog onze zakelijke klanten van wie er veel internationaal georiënteerd zijn. Juist die grote verschillen in klantgroepen maken mijn werk zo leuk.”

Paplepel

Het bankiersvak is Capriles met de paplepel ingegoten. ,,De bank is een familiebedrijf, in 1916 opgericht door mijn overgrootopa van moeders kant. Mijn beide opa’s en mijn vader hebben bij de bank gewerkt. Mijn grootmoeder en een tante zijn president-commissaris geweest. In 2004 ging mijn vader (de legendarische ‘Paps’ Capriles; red) met pensioen en heb ik het stokje overgenomen. Sinds 1970 hebben we een grootaandeelhouder: The Bank of Nova Scotia uit Toronto die 49% van de aandelen heeft. De andere 51% blijft bij de familie.

De combinatie van een zeer zakelijke partner met een familiebedrijf werkt fantastisch.”

‘Wij zijn kleine dorpsbankiers, die beginnen niet aan ingewikkelde producten’ Chicu Capriles heeft - met tussendoor een jaartje Nederland - tien jaar in de Verenigde Staten gestudeerd (onder meer politicologie en finance) en gewerkt. ,,De keuze was niet zo zeer of ik bij de bank zou gaan werken of niet. Het was kiezen tussen de VS en terugkeren naar mijn geboorte-eiland. Een

moeilijke keuze, want ik had het fijn in Amerika en een carrière in het buitenland sprak me ook wel aan. Maar toen we - ik was inmiddels verloofd - eenmaal hadden besloten terug te gaan naar Curaçao stond het vast dat ik bij de bank zou gaan werken. Ik realiseer me dat ik zeer bevoorrecht was in een gespreid bedje te komen, maar het was er wel een met haken en ogen. Het brengt ook een grote verantwoordelijkheid met zich mee en je moet je telkens weer bewijzen. Ik had overigens wel de optie om wat anders te gaan doen als het niet zou bevallen.”

Leermeester

,,Ik had aan mijn vader een goede leermeester. Zowel qua persoonlijkheid als managementstijl verschilden we. Hij moedigde mij aan mijn eigen koers te varen. In zijn voetsporen treden zou me nooit gelukt zijn, ik kreeg van hem alle ruimte in mijn eigen schoenen te groeien. De eerste drie jaar heb ik bij de verzekeringspoot gezeten. Dat was een nieuw terrein voor me, maar het was een leuke toko. Daarna heb ik een tijdje op het kantoor op Bonaire gezeten waar wat brandjes te blussen waren. Vervolgens heb ik mij vanuit het hoofdkantoor in

Willemstad beziggehouden met de vestigingen op de andere eilanden. Pas na een jaar of acht, negen ben ik me gaan bemoeien met bankzaken in de breedste zin.”

Capriles doet er niet geheimzinnig over dat de bank tegenwind heeft gehad. ,,2017 en 2018 waren niet makkelijk.

Het is in het verleden altijd zo geweest dat als het met de economie op Aruba wat minder ging Curaçao juist in de lift zat en vice versa. De eilanden hielden elkaar mooi in balans.

Maar de laatste jaren is het voor het eerst in ons bestaan dat vijf eilanden tegelijk met economische tegenvallers kampen.

Wij hebben deze periode gebruikt om kritisch naar onze interne organisatie te kijken en de efficiency te verbeteren. Als de omstandigheden veranderen moet je je simpelweg aanpassen.”

Optimistisch

Voor 2019 en komende jaren is de bankdirecteur optimistisch. ,,Er zijn positieve signalen. Het toerisme groeit stevig, er is veel geïnvesteerd in een doordacht concept voor de luchthaven, ,,Mijn beide opa’s en mijn vader hebben bij de bank gewerkt.”

13 | CURAÇAO

Financiële sector

Damen heeft Dok overgenomen, Corendon gaat fors investeren in het voormalige Veneto-hotel, de opening van het nieuwe ziekenhuis en de komst van een nieuwe partner voor de raffinaderij. Natuurlijk, er kan veel misgaan. Als de wereldeconomie instort zullen wij dat ook merken. Maar ik hou geen mooi verhaal, het zijn concrete projecten die met elkaar voor een boost kunnen zorgen.”

Capriles staat achter de ambitie van de regering Curaçao uit te bouwen tot een hub voor de regio. ,,Daar heb ik altijd in geloofd. Wij hebben alles mee om die rol te vervullen. Als concept ziet het er veelbelovend uit, maar we moeten het nu wel realiseren. Ik hoop dat er uit de summit Bon Bini for Business die in januari is gehouden concrete initiatieven voortkomen. Als bank hebben wij vanzelfsprekend ook een verantwoordelijkheid te helpen de economie aan te jagen.

Als het met de economie goed gaat, dan gaat het met ons goed dus we zouden stom zijn als wij niet onze rol zouden opeisen.”

Opvolging

Capriles begrijpt waarom het Kabinet Rhuggenaath naar partners voor de eigen overheidsnv’s zoekt om deze te versterken. ,,Het is wel zaak het kaf van het koren te scheiden.

Er zijn veel partijen in de markt die er alleen maar op uit zijn om, gebruikmakend van het moment, even snel veel geld te verdienen. Partners moeten daarom goed gescreend worden zodat je organisaties binnenhaalt van het kaliber Damen dat een dijk van een reputatie heeft.”

Pensioen is nog ver weg voor Capriles dus zijn opvolging is geen gespreksonderwerp. ,,Ik heb vier kinderen van wie er drie in Amerika studeren. De grote vraag is of ze überhaupt terugkeren. Dat moeten ze zelf beslissen, maar ik schat de kans

Bank met historie

De geschiedenis van de MCB-bank gaat terug naar 16 december 1916 toen Maduro’s Bank als eerste commerciële bank in de Nederlandse Antillen in Willemstad de deuren opende. De komst van de Shellraffinaderij en de opening van het Panamakanaal zorgden voor veel nieuwe bedrijvigheid in en rond de haven. Het afhandelen van financiële transacties door handelaren en wisselkantoren volstond niet langer.

Joseph Alvarez Correa besloot in samenwerking met de bekende handelsmaatschappij S.E.L. Maduro & Sons NV professionele bankdiensten aan te bieden. Het startkapitaal bedroeg 1 miljoen Antilliaanse guldens. In

14 |

Financiële sector

,,Juist de grote verschillen in klantgroepen maken mijn werk zo leuk.”

dat zij een carrière bij de bank ambiëren niet al te hoog in.

De jongste die nog op de middelbare school zit toont wel interesse dus wie weet. Voorlopig heb ik het geweldig naar mijn zin. De bankwereld is voortdurend in ontwikkeling, geen dag is hetzelfde. Ik ga met veel plezier naar kantoor.”

1932 fuseerde Maduro’s Bank met Curiel’s Bank tot Maduro & Curiel’s Bank. In 1970 werd The Bank of Nova Scotia uit Toronto voor 49% aandeelhouder. Als grootste handelsbank in het Caribisch deel van het Koninkrijk heeft de MCB vestigingen op Curaçao, Aruba, Bonaire, Sint Maarten en Sint Eustatius. Op het kleine Saba wordt volstaan met een geldautomaat.

In 1998 is een kantoor in Amsterdam geopend, vooral om bestaande klanten die zich in Nederland hebben gevestigd van dienst te zijn. Ook wie plannen heeft zaken te doen op Curaçao kan er aankloppen. ,,Het is een klein voordeurtje”, aldus Chicu Capriles.

Mens en Maatschappij

NEDERLANDS IDEE BLOEIT OP CURAÇAO Ramiro Balentina en Raily Legito

Niet elk succesvol Nederlands idee dat naar de Cariben overwaait slaat aan, maar de Curaçaose variant van het project ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’ steekt zelfs zijn voorbeeld naar de kroon.

‘Ami, Mi mes i Mi logronan’ heeft tot doel kwetsbare jongeren die onder moeilijke omstandigheden hun weg in de maatschappij moeten zien te vinden door middel van sport weerbaarder te maken.

Motor achter het succes van het programma is oudprofhonkballer Ramiro Balentina. Na een mooie carrière als catcher bij onder meer het roemruchte Sparta-Feyenoord raakte hij betrokken bij ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’. ,,In 2014 werd ik benaderd door Hanneke Sint van het ministerie van Justitie in Nederland met de vraag of ik een afdeling op Curaçao kon starten. Zij is naar Curaçao gekomen en een paar maanden later zijn we begonnen. Sindsdien is het elk jaar gegroeid. Dit jaar hebben we zo’n 180 deelnemers.”

Zelfvertrouwen

Balentina heeft er als coördinator dagelijks de handen vol aan, maar heeft ook nog een ‘echte’ baan. ,,Met mijn vrouw en schoonvader heb ik een bouwbedrijf. Dat er veel tijd in het project gaat zitten vind ik niet erg. Ik zie het een beetje als mijn kind waar ik goed voor moet zorgen. Ik onderhoud de contacten met de scholen, bestel het eten en regel de bussen die de kinderen van school halen. Ik hou ook in de gaten of iedereen er is. Als we iemand missen ga ik er meteen achteraan. Ik sta er overigens niet alleen voor. Er zijn 15 coaches, 11 voor het honkbal en 4 voor het voetbal. Die krijgen daarvoor een halve dag per week vrij van hun werkgever.”

De deelnemers, jongens en meisjes in de leeftijd van 12 tot 18 jaar, komen veelal uit armere gezinnen die geen budget hebben om de contributie van een sportclub en de sportuitrusting te betalen. ,,Na schooltijd zoeken deze kinderen hun vertier op straat. Daar lopen ze het risico verkeerde vrienden te ontmoeten Mens en Maatschappij

Ramiro Balentina: ,,Bij ons gaat het niet om wie de beste is, maar om het meedoen.”

15 | CURAÇAO

Mens en Maatschappij

en op het slechte pad te raken. Ze verkeren al in een achterstandssituatie en hebben doorgaans een negatief zelfbeeld. Ze voelen zich buitengesloten, soms in het gezin, vaak ook op school. Het is bewezen dat teamsport helpt het zelfvertrouwen te versterken.”

Vertrouwensband

,,Bij ons gaat het niet om wie de beste is, maar om het meedoen.

We beginnen met gezamenlijk eten en praten over wat ze bezighoudt. Als we merken dat iemand ergens mee zit praten we daar een op een verder over door. We bouwen een band op. Zijn er problemen thuis of op school? De coaches en ik zijn een soort vertrouwenspersoon met wie de kinderen hun gevoelens durven te bespreken. Soms gaan we met de ouders praten of naar de school, bijvoorbeeld als een kind mikpunt is van pesterijen. Dan halen we de pestkoppen erbij. We hebben hier een jongen rondlopen die heel erg gepest werd. Na onze interventie gaat hij weer met plezier naar school.”

De deelnemende scholen brengen elk jaar verslag uit. ,,Daaruit blijkt dat 90 procent van de deelnemers betere schoolresultaten behaalt dan ervoor. Ook het gedrag is in positieve zin veranderd.

Bij ons leren de kinderen spelenderwijs discipline aan, naar anderen te luisteren, samen te werken en respect voor elkaar te hebben. Streng zijn we niet, tenzij iemand zich niet gedraagt.

Maar dat komt niet vaak voor. De deelnemers zijn juist heel gemotiveerd. Je merkt aan alles dat ze het naar hun zin hebben.

We geven ze het gevoel dat je geen uitblinker hoeft te zijn om er bij te horen. In een jaar tijd zijn het heel andere mensen geworden die veel steviger in hun schoenen staan.”

Subsidie

Deelname aan het programma is gratis. Ook voor de sportuitrusting zoals handschoenen, knuppels en schoenen

De ambassadeurs van ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’ Ramiro Balentina en Raily Legito.

hoeft niet te worden betaald. ,,Wij worden gefinancierd door het Nederlandse ministerie van Justitie en enkele sponsors: Seatrade, de Dammers Group, Nirint Shipping Logistics en de stichting Bon Intenshon. Daar zijn we uiteraard heel blij mee, want we kunnen niet zonder. Steeds meer scholen melden zich om mee te doen, maar we willen niet te snel groeien. Niet iedereen is geschikt om coach te zijn. Voor de kinderen ben je een rolmodel, dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. We mogen ze niet teleurstellen”, aldus Balentina.

,,Sport kan het verschil maken voor jongeren om juiste keuzes te maken in het leven. Sport en de voorbeeldrol die de ambassadeurs Raily Legito en Ramiro Balentina vervullen, zijn de grote kracht van ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’, niet alleen in Nederland, ook op Curaçao.”

Prins Pieter-Christiaan van Oranje-Nassau, Van Vollenhoven

16 |

Mens en Maatschappij

Raily Legito: ,,Iedereen heeft wel ergens talent voor.”

PREVENTIEVE WERKING IS BEWEZEN In Nederland is het project ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’ in 2012 gestart. Ambassadeur en projectleider van het eerste uur is Raily Legito, eveneens ex-profhonkballer. En niet zo maar een: hij kwam uit op 3 Olympische Spelen en 5 WK’s en is van alle sporters in het gehele Koninkrijk recordhouder wat betreft het aantal gespeelde interlands: 249.

Scholen

,,In 2012 vroeg Hanneke Sint van het ministerie van Justitie me of ik wilde helpen bij het opzetten van een programma om te voorkomen dat risicojongeren na school over straat zwerven.

Officieel doen we aan gedragsinterventie.” Legito begon met in Rotterdam langs te gaan bij scholen en zijn eigen verhaal te vertellen. ,,Ik ben vroeger ook een boefje geweest; geen grote hoor. Ik was bijna altijd op het honkbalveld te vinden, van twee uur ‘s middags tot zeven uur ‘s avonds. Als ik thuiskwam moest ik van mijn moeder mijn huiswerk maken. Ik ben ver weg gebleven van verkeerde vrienden. Op de scholen vertel ik wat ik er voor heb moeten doen om topsporter te worden. Dat iedereen het ver kan schoppen, als je maar de wil en doorzettingsvermogen hebt. Iedereen heeft wel ergens talent voor.”

Sponsors

Sinds 2016 is de uitvoering van het project uitbesteed aan

de stichting Laureus Sport for Good Foundation, onder voorzitterschap van prins Pieter-Christiaan. Inmiddels is het ministerie niet meer de enige financier. ,,We krijgen er steeds meer sponsors bij. Bedrijven kunnen een team adopteren. Dan kan het logo op het tenue. Zo steunt ABN AMRO het programma al jaren. En er melden zich ook steeds meer gemeenten die willen meedoen en daar een bijdrage voor betalen. Daarnaast organiseren wij jaarlijks het Charity Dinner om geld in te zamelen voor het project.”

In de loop der jaren is het aantal deelnemers gestaag gegroeid. ,,Dit jaar zijn het er zo’n 750. In Nederland hebben we drie sporten; naast honkbal en voetbal ook basketbal. We koppelen de deelnemers zo veel mogelijk aan een vereniging.” Het is de bedoeling dat zij na hun jaar bij ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’ lid van die vereniging blijven. Vanuit het Jeugdsportfonds en de stichting Leergeld wordt de contributie betaald.

Onderzoek

,,Na dat eerste jaar blijven we ze volgen, tot hun 18e.

De resultaten worden elk jaar door de Universiteit van Amsterdam onderzocht. Daaruit blijkt dat de kans in aanraking te komen met Justitie door deelname aan het programma vermindert. De preventieve werking is bewezen”, aldus Legito.

17 | CURAÇAO

Toerisme

CORAL CLIFF IN ERE HERSTELD Hotelier Robbin Vogels

,,Wij durven de investering aan omdat wij alle vertrouwen hebben in de toekomst van Curaçao”, aldus hotelier Robbin Vogels.

Een van de mooiste plekjes van Curaçao ligt er al jaren haveloos bij, maar dat gaat veranderen. De hoteliers Will Vogels (Lions Dive) en zijn zoon Robbin (Avila) en de projectontwikkelaars Maarten en Phillip van Alstede (IDHG) hebben het 150.000 vierkante meter grote, aan zee grenzende terrein van Coral Cliff in erfpacht genomen. Waar nu nog de ruïnes staan van het vroegere Sunset Waters-hotel verrijst een waar vakantieparadijs.

Het begon met een ontmoeting van twee oud-studiegenoten. ,,Bij Phillip op kantoor viel mijn oog op een project dat zij wilden ontwikkelen en waarvoor ze een partner zochten. Ik heb het met mijn vader besproken en die was ook meteen enthousiast”, aldus Vogels junior die 5 was toen hij op Curaçao belandde. ,,Mijn vader kreeg er een baan dus verhuisde ons gezin naar Curaçao.

Vier jaar later zijn mijn ouders gescheiden en ben ik met mijn moeder en broer teruggegaan naar Nederland. In de jaren daarna ging ik in de vakanties vaak naar mijn vader die manager was geworden bij Lions Dive.”

Online

,,Op mijn 18e heb ik een jaar meegewerkt in het hotel en bij de duikschool. Daarna ben ik in Nederland gaan studeren en aan het werk gegaan. Een paar jaar geleden belde mijn vader. Hij had gehoord dat het Avila hotel te koop zou komen. Hij had interesse en vroeg of ik wilde meedoen. Ik heb meteen mijn baan

18 |

Toerisme

opgezegd en ben naar Curaçao vertrokken. De deal was toen nog niet eens rond.”

Op 8 december 2015 is de overname beklonken. ,,Ik ben begonnen als commercieel directeur, een paar maanden later werd ik general manager. Ik heb meteen de organisatiestructuur aangepakt. Die heb ik veel platter gemaakt zodat er sneller besluiten kunnen worden genomen. Ik heb 80% van de vergadertijd geschrapt. Verder heb ik besloten meer online te doen om zo rechtstreekse boekingen te genereren waardoor we minder afhankelijk zijn van touroperators.”

Flexibeler

,,Die zorgden voor het grootste deel van de boekingen. Nu is er sprake van een gezonde mix. Door meer de onlinekant op te gaan heb ik hogere prijzen gekregen en een beter inzicht in boekingspatronen. We kunnen online flexibel reageren op de marktbewegingen. Blijft een maand, een week of een dag qua boekingen wat achter, dan kun je de prijs makkelijk en snel iets verlagen. Daarnaast hebben we de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in het vernieuwen van de kamers en de openbare ruimten. Bij het Avila heb ik nu een heel sterk team waardoor ik er wel weer iets bij kan hebben.”

Dat is Coral Cliff, gelegen in een groen deel van het eiland dat Santa Martha heet en te bereiken is over een landelijk weggetje dat zich tot hoog boven de gelijknamige binnenbaai kronkelt. ,,Ik was altijd al weg van die locatie. Het terrein dat we in erfpacht hebben genomen heeft een kustlijn van een kilometer.

Wij hebben berekend dat er genoeg ruimte is voor 800 kamers, zonder dat je dicht op elkaar hoeft te bouwen. Het hele project willen we fase voor fase in 10 jaar realiseren. We beginnen met 200 kamers.”

Adventure

Eerst zal wat er nu staat moeten worden gesloopt. ,,Eind dit jaar willen we met de bouw beginnen. Alle kamers hebben zeezicht.

Over 2,5 jaar kunnen we de eerste gasten verwelkomen. Het wordt een viersterren all inclusive resort met veel voorzieningen.

Qua sfeer zal het meer de kant opgaan van Lions Dive dan Avila.

Het wordt een beetje adventure-achtig, voor actieve vakantiegangers. We zitten vlakbij het Christoffelpark, ideaal voor paardrijden en mountainbiken. De restaurants zullen hun vis betrekken van de lokale vissers en de groente komt van landbouwers in de directe omgeving.” Het gehele project vergt een investering van zo’n 250 miljoen gulden en zal 1.000 tot 1.500 banen opleveren. Met de eerste fase is 60 tot 80 miljoen gemoeid en levert werk voor 250 op. ,,Wij durven de investering aan omdat wij alle vertrouwen hebben in de toekomst van Curaçao. Het toerisme dat nu al bepalend is voor de economie zal alleen maar verder groeien. We leven in een wereld waarin mensen meer te spenderen hebben en steeds vaker voor een ander soort vakantie kiezen. Er groeit een generatie op die de wereld op een actieve manier wil ontdekken.”

Transparant

Vogels is goed te spreken over de medewerking van de

Will Vogels kwam in 1989 - hij was toen hoofd juridische zaken bij een bouwbedrijf in Nederland - in aanraking met Curaçao. Hij hielp een vriend bij het opzetten van een linnenverhuurbedrijf en werd ‘voor de lol’ medeaandeelhouder in Wasserij Korsow om daar in 1994 directeur te worden. In 2001 lokte een reorganisatieopdracht hem terug naar Nederland.

Twee jaar later werd hij benaderd door het Lions Dive-hotel dat op zoek was naar een managementkoppel. ,,Ik had nog nooit in de hotelsector gewerkt, maar had wel ervaring als turn around manager.

Met gezond verstand kom je ver.” In 2011 is hij medeaandeelhouder geworden. In 2015 volgde de aankoop van Avila en nu dus de plannen voor Coral Cliff. ,,Ik ga hier nooit meer weg. Curaçao is een heerlijk eiland. En het hotelwezen floreert.”

Curaçaose overheid bij de totstandkoming van de erfpachtovereenkomst. ,,Je hoort wel eens klagen over de red tape, maar daar hebben wij niets van gemerkt. Alle procedures verliepen vlot en transparant. De contacten waren en zijn plezierig.” Het Coral Cliff-project betekent dat hij voorlopig vastzit aan Curaçao. ,,Dat vind ik helemaal niet erg. Ik voel me hier meer thuis dan in Nederland.”

Een feestelijk moment: de ondertekening van de erfpachtovereenkomst met vlnr minister Steven Martin, Will en Robbin Vogels, minister Zita Jesus-Leito, premier Eugene Rhuggenaath en Phillip van Alstede.

19 | CURAÇAO

Innovatie

KOPLOPER IN TECHNOLOGIE CITI-directeur Monique Raphaëla

,,Op het gebied van innovatie en technologie is Curaçao veel verder dan we ons realiseren. Omdat wij het zelf niet weten dragen wij het ook niet uit.” Directeur Monique Raphaëla van het Curaçao Innovation & Technology Institute (CITI) hoorde andere landen opscheppen over hoeveel groene energie ze produceren en is daarom eens nagegaan hoe dat op Curaçao zit. ,,Het aandeel hernieuwbare energie blijkt tegen de 30 procent te liggen. Daarmee behoren we tot de koplopers in de regio. Dat is geen marketingpraatje, wij hebben er zelf onderzoek naar gedaan. Dit jaar zal de totale capaciteit renewable energy met ruim 25% worden uitgebreid.”

Ook op het gebied van andere technologische vernieuwingen scoort Curaçao goed. Daar mag, als het aan Raphaëla ligt, best wat minder bescheiden over worden gedaan. ,,Als je naar de feiten kijkt zijn wij de Capital of Technology van de Cariben.

Tegelijkertijd moeten we er voor uitkijken dat we niet worden ingehaald.” Dat te helpen voorkomen is een van de taken van ,,We maken de vertaalslag tussen ondernemers en experts.”

CITI, een nieuwe naam voor twee al langer bestaande organisaties, de Stichting Secretariaat Informatica Stimuleringsplan (Stimuli) en de Stichting InnovatieCentrum Curaçao.

Fusie

,,In 2014 zijn beide stichtingen gefuseerd. De toenmalige minister van Economische Ontwikkeling vond het efficiënter als onze kleine organisaties met elk een eigen kantoor en eigen directie zouden samengaan. Bovendien is de verwevenheid tussen innovatie en technologie zo groot dat je geen harde grens kunt trekken. Het een kan eigenlijk niet zonder het ander”, aldus Raphaëla die 27 jaar geleden voor een project van enkele maanden naar Curaçao kwam en nooit meer is weggegaan.

De fusie is goed uitgepakt, al heeft het even geduurd voordat de nieuwe naam ingeburgerd is geraakt. ,,Stimul-IT en ICC waren begrippen. We zijn een overheidsstichting en hebben geen groot marketingbudget, maar het gaat met onze naamsbekendheid steeds beter. Zeker de stakeholders kennen ons.” Dat is uiteraard mede te danken aan het grote aantal initiatieven dat CITI neemt om heel Curaçao er van te doordringen dat innovatie en technologie kunnen helpen de economie te versterken.

E-commerce

,,We zetten allerlei programma’s op om ondernemers op weg te helpen, bijvoorbeeld op het gebied van e-commerce. Grote ondernemingen redden zich wel, maar voor de kleinere bedrijven is het een stuk lastiger. Men denkt al gauw: het is te duur en te ingewikkeld. Het eerste wat men meestal doet is googelen, maar het aanbod van software is gigantisch. Probeer dan maar eens de juiste keuze te maken. Wij helpen bij het opzetten van een plan, kijken waar eventuele knelpunten zitten en hoe die kunnen worden opgelost. Wij hebben een roadmap to e-commerce ontwikkeld en een do-it-yourself track.

Daarnaast bieden we een-op-een support.”

In de afgelopen jaren heeft CITI rond verschillende thema’s hackatons georganiseerd, al werden die toen nog niet zo

20 |

Innovatie

In het techlab van CITI staan 3D-printers waar ondernemers prototypes kunnen printen.

‘Wij hebben een roadmap to e-commerce ontwikkeld’ genoemd. Een groot succes was het Startup Launchpad for smart solutions. ,,Dat is mede gefinancierd via het OCTAprogramma van de Europese Unie. We zijn begonnen met vijftien ondernemers die een maand lang intensief zijn voorbereid op een pitch. Een jury heeft er vijf gekozen die elk maximaal 20.000 gulden kregen om hun idee verder uit te werken. Twee gingen door naar de volgende ronde en kregen nog eens 20.000 gulden. Uiteindelijk werd HQ Rental Software gekozen als winnaar.”

Kickstart

In oktober is Kickstart Curaçao Innovathon van start gegaan. ,,De follow-up vindt de komende maanden plaats. We zijn met achttien groepen begonnen die met ideeën moeten komen om de economie met behulp van innovatie een kick start te geven.

Dit jaar zetten we nog enkele hackatons op. Op deze manier proberen wij een breed publiek te bereiken en zo veel mogelijk mensen in beweging te krijgen.” Dat de aandacht op Curaçao voor innovatie niet iets is van de laatste tijd blijkt uit de Innovation Award. Die zal dit jaar voor de 21ste keer worden uitgereikt.

Raphaëla en haar team zouden ook graag de vernieuwing van het onderwijs willen aanjagen. ,,Als je foto’s van klaslokalen van vroeger en nu ziet is er nauwelijks iets veranderd. Het onderwijs

sluit niet meer aan bij de belevingswereld van kinderen. Die leren vanaf heel jonge leeftijd al spelenderwijs omgaan met technologie. Dat op school nog altijd uit boeken moet worden geleerd klopt gewoon niet. Maar wij hebben er niet de middelen voor om hierin een rol te spelen.”

CITI organiseert wel projecten voor studenten en voortijdig schoolverlaters. ,,De uitval in het onderwijs is hoog en ook het percentage jeugdwerkloosheid is fors. Wij proberen deze groep te bereiken en technische vaardigheden bij te brengen. We kunnen ze niet langs de kant laten staan, want voor de ontwikkeling van het land is iedereen nodig.”

Vraagbaak

CITI is een vraagbaak voor het bedrijfsleven, maar pretendeert niet de wijsheid in pacht te hebben. ,,Wij weten lang niet alles.

Als wij een vraag krijgen waar wij niet zelf het antwoord op weten gaan we op zoek. We benaderen mensen in de markt om mee te denken. Omdat wij non-profit zijn worden wij niet gezien als concurrerend. Daardoor is het makkelijker experts bij elkaar te halen en te zeggen: dit is de vraag, hoe zouden jullie het aanpakken? Eigenlijk is dat de essentie van onze rol: het maken van de vertaalslag tussen ondernemers en experts.”

Maar het blijft niet bij kennisoverdracht alleen. ,,Wij zijn in 2012 met een techlab begonnen waar een aantal 3D-printers staan.

Dat was toen nog behoorlijk nieuw. Ondernemers kunnen er bijvoorbeeld hun prototypes printen. We houden ook wekelijks een techhour waar men terecht kan met vragen.” CITI is er niet uitsluitend voor lokale ondernemers. ,,Voor iemand van buiten Curaçao die hier zakelijk actief wil worden kunnen wij ook veel betekenen, bijvoorbeeld bij het verkennen van de markt of het leggen van contacten met stakeholders.”

I: www.citi.cw

21 | CURAÇAO

Kunst & Cultuur

DE SPULLEN ROEPEN MIJ Kunstenaar/filosoof Omar Sling

Omar Sling is beeldend kunstenaar, maar vooral filosoof. Wie hem in zijn studio opzoekt hoort de ene na de andere (levens)wijsheid uit zijn mond rollen, zonder dat hij het zichzelf bewust lijkt te zijn. Het is kenmerkend voor zijn bescheidenheid.

Sling woont en werkt waar hij geboren (in 1976) en getogen is, in Seru Fortuna aan de noordkant van Curaçao. ,,De leefomstandigheden hebben mij creatief gemaakt; om van niets iets te maken.

Van mijn ouders moest ik elke zaterdag helpen in het huishouden,maar schoonmaken - zo zat dat toen in mijn hoofd was iets voor meisjes. Ik speelde voor binnenhuisarchitect door decoraties te maken, bijvoorbeeld door een kalebas te betekenen en op tafel te zetten. Mijn tante die kunstenares is gaf mij als kleine jongen mijn eerste stuk klei. Het beeld dat ik daarvan maakte ging samen met haar werk de oven in. Mensen vonden mij toen al artistiek aangelegd.” Ook in muzikaal opzicht. ,,Als tiener had ik mijn eigen band SutaKueru. Mijn ooms en tantes deden veel aan muziek en elke zaterdag ging ik naar Mr. Doest om te leren over muziek, instrumenten te maken en over onze cultuur te horen.”

Elektricien

Omar begon aan een opleiding tot elektricien, maar besloot al gauw naar Nederland te gaan voor een studie design en multimedia aan het Grafisch Lyceum in Amsterdam. In 2007 keerde hij terug en ging aan de slag bij een ontwerpbureau dat echter in 2010 het loodje legde. Daar stond Sling met zijn Nederlandse diploma. ,,Ik ben schilderijen gaan maken. Daarvoor gebruikte ik restmateriaal. Zelf zag ik mij helemaal niet als een artiest. Ik was werkloos en had geen idee wat het leven mij zou brengen. In die periode kwam er iemand langs die al die schilderijen in huis zag hangen. Ze zei: ‘Omar, je bent kunstenaar, je moet je werk niet verbergen, maar aan de mensen laten zien’. Zij heeft geregeld dat ik aan een groepsexpositie van Kas di Kultura mocht meedoen.

Dat heeft voor mij deuren geopend. Ik ging van expositie naar

22 |

Kunst & Cultuur

Omar Sling met een van zijn sculpturen.

expositie. Ik ontdekte wat mijn kunst met mensen doet en begon mijzelf als kunstenaar te zien.”

Sculpturen

Hoewel inmiddels een gevestigde naam in kunstkringen blijft Sling onverminderd bescheiden. ,,Als kunstenaar en als mens ben ik nog aan het wakker worden. Niet ik maak de kunst, de kunst maakt mij. Door de kunst leer ik mezelf beetje bij beetje kennen.”

Zijn bescheidenheid staat in schril contrast met het extraverte van zijn sculpturen die symbool staan voor de les die hij van thuis meekreeg: van niets iets maken. Iedereen die de afgelopen jaren in Willemstad is geweest heeft met tenminste een schepping van Sling kennisgemaakt: de drie muzikale vogels op Plasa Jojo Correa in Punda.

Sculpturen van forse omvang hebben zijn voorkeur. Dat hij daar

Viva Kids Recycle Band

Elke zaterdag ontvangt Sling in zijn achtertuin een groepje jongeren om over zijn kijk op het leven te vertellen en ze aan te moedigen iets goeds met hun talent te doen. ,,Zij leren van mij, ik leer van hun, bijvoorbeeld geduld hebben. We maken muziek, met emmers en blikken. De laatste tijd treden we veel op.

Dan zijn de jongens supertrots. Als je hun muziek alleen maar hoort heb je niet door dat de instrumenten zijn gemaakt van afgedankte spullen.”

pas later mee is begonnen heeft een praktische reden: ,,Ik kon niet lassen.” Zoals al zijn werk zijn ze samengesteld van wat hij langs de kant van de weg of in de mondi aantreft. ,,Ik vind die spullen niet, ze roepen mij. We leven in een tijd dat er veel wordt weggegooid. Afgedankt, maar nog wel van waarde. Door ze te transformeren naar kunst geef ik ze een nieuw leven. Ik breng ze in harmonie tot elkaar. Een auto bestaat uit staal, rubber, plastic en glas, maar die materialen vormen pas een auto als ze op de goede plek zitten. Je kunt niet zomaar materialen bij elkaar brengen. Hout drijft in water, maar ijzer roest. Ik heb een

kunstwerk gemaakt dat op een hoogte van zeven meter moest komen te staan, bij Totolika. Dan moet je, voordat je begint, eerst naar de wind luisteren.”

Koko Yoko

,,Ik neem geen genoegen met een zesje of zeventje. Ik wil het beste uit mezelf halen. Het leven is leren door fouten te maken.

Wij mensen zijn als een app: we moeten voortdurend geupdate worden. Ik kan mij herinneren dat ik op de MTS zat toen er een zonsverduistering was. Ik dacht slim te zijn, want ik leerde veel op school, maar ik begreep er helemaal niks van. De vogels en de mieren die nooit naar school zijn geweest begrepen het wel. We leren veel, maar het gaat om het begrijpen. En kunnen betekent niks zonder het te doen.”

Een populaire schepping van Sling is Koko Yoko, een kleurrijk beschilderd haantje dat menig Curaçaose huiskamer siert, maar ook als souvenir in trek is bij toeristen. ,,Ik heb geen kantoorbaan waarbij ik aan het einde van de maand een vast salaris krijg. Ik heb een gezin te onderhouden. Koko Yoko helpt daarbij. Het is niet zo maar een souvenir. Koko Yoko vertelt je ‘s morgens dat het licht begint te worden en je wakker moet worden, want licht hebben we allemaal nodig om te groeien.”

De drie muzikale vogels op Plasa Jojo Correa in hartje Willemstad.

23 | CURAÇAO

Achter de schermen

DE AVONTUREN VAN HENCO Het ene moment voert hij hoog ambtelijk overleg over een ingewikkeld internationaal verdrag, enkele uren later verruilt hij zijn notitiemap, toetsenbord en pc scherm voor een Engelse sleutel, autokrik en motorolie. Henco Cecilia voldoet in niets aan het clichébeeld van de ambtenaar. Want dat is hij als ‘senior medewerker algemeen juridische zaken’ van het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Curaçao.

,,Veel van de dossiers die het Curaçaohuis passeren hebben een juridisch aspect en komen daarom bij mij op tafel. Bijvoorbeeld de stukken die ter sprake komen in de Rijksministerraad. Denk aan een luchtvaartverdrag, de paspoortwet of de geschillenregeling voor het Koninkrijk. Die worden besproken in de Ambtelijke Commissie Koninkrijksrelaties, het voorportaal van de RMR. Daar zijn naast Nederlandse ambtenaren ook mijn collega’s van Aruba en Sint Maarten bij aanwezig. Ik heb uiteraard niet van alles verstand dus ik stem veel af met de vakdepartementen in Willemstad.”

,,Op het Curaçaohuis kan ik het professionalisme van Nederland combineren met het dienen van mijn land.”

24 |

Achter de schermen

Buffelen

komen, maar moest daarvoor eerst de inspecCecilia werkt sinds april vorig jaar op het teursopleiding doen. Na de Belastingdienst ben Curaçaohuis. Hij werd 52 jaar geleden geboren in ik naar het ministerie van Economische Zaken Buena Vista, een arbeiderswijk onder de rook gegaan. Vervolgens ben ik secretaris geweest van van de raffinaderij. ,,Die was toen nog van Shell. verschillende bewindslieden, hoofd van de Ons dagritme werd door de raffinaderij bepaald. afdeling juridische zaken bij Onderwijs en hoofd Zes keer per dag loeide de sirene. Dan wist ik: secretariaat van de Eilandsraad. Mijn moeder over een kwartier moet ik op school zijn. Na vond het maar niks dat ik zo vaak van baan school zaten we op een tuinmuurtje en telden wisselde.” In 2006 zwaaide hij af als ambtenaar we de Shell-werkers die op hun fiets naar huis om op Aruba in de private sector aan de slag te gingen. Ik had 2 broers en 4 zussen. Mijn vader gaan. ,,In 2009 werd ik gebeld vanuit Curaçao. Of was kelner in het Hilton en mijn moeder deed ik bij het team wilde komen dat de staatkundige naaiwerk om wat bij te verdienen. Wij hadden vernieuwing ondersteunde. Er moest heel veel het niet breed, maar mijn ouders hadden een nieuwe wetgeving komen. Dat was voor een simpele filosofie: wij zorgen ervoor dat de jurist een gouden tijd. In die periode heb ik ook De avonturen van Henco zijn o.a. bij Bol.com te bestellen. kinderen een dak boven hun hoofd en genoeg te als kwartiermaker een ontwerp gemaakt voor de eten hebben, schone kleren dragen en naar Raad voor de Rechtshandhaving. Een paar school gaan. Van ons eisten ze dat we ons best maanden na 10-10-10 ben ik benaderd om te deden op school.” Dat deed de kleine Henco, hoewel hij regelmahelpen de organisatie op te zetten. Ik moest een gebouw zoeken, inrichten en personeel werven. Ik ben tot april vorig jaar bij de tig lessen moest overslaan. ,,Ik had astma en was vaak ziek thuis.

Raad gebleven. Toen vond ik het wel weer tijd voor iets anders.

Mijn vrouw en ik besloten met onze 2 kinderen van 14 en 12 jaar naar Nederland te verhuizen. Dat het Curaçaohuis op zoek was naar een jurist kwam mooi uit, want daardoor kan ik het professionalisme van Nederland combineren met het dienen van de belangen van mijn land.”

‘Geleerd dat de Rijn bij Lobith ons land binnenkomt, maar niet wat een Amsterdammertje is’

Mijn broers en zussen namen huiswerk voor me mee van school.

Ik heb in die tijd heel veel gelezen, want lezen is kennis, redeneerde ik.” Hij was dan ook de eerste in het gezin die (in 1985) vertrok om in Nederland te studeren. ,,Dat was een grote cultuurschok.

Op Curaçao leer je op school een Nederlands zoals het in Nederland niet wordt gesproken. Ik heb de eerste maanden heel hard moeten buffelen om woorden die voor mij onbekend waren te leren. Maar ook dat je bij de supermarkt een gulden in het boodschappenkarretje moest doen was een openbaring. En ik had geleerd dat de Rijn bij Lobith ons land binnenkomt, maar niet wat een Amsterdammertje is.”

Gouden tijd

Niettemin doorliep hij soepeltjes zijn rechtenstudie in Leiden. ,,Ik had niet de intentie in Nederland te blijven, ik wilde weer naar de zon en ben bij Mees Pierson gaan werken.” Toch keerde hij al snel terug naar Nederland. ,,Ik kon op Curaçao bij de douane

Rolmodel

In Buena Vista zien ze hem als een rolmodel. ,,Voor de wijk was het heel wat dat een van de jongens in Nederland ging studeren.

Toen ik afstudeerde stond er een foto in de krant. Die foto is op groot formaat opgehangen op de Prinses Margrietschool. De wijk staat slecht bekend, maar de meeste van mijn klasgenoten zijn goed terechtgekomen. Je hoeft niet per se gestudeerd te hebben om in het leven te slagen. Veel heeft te maken met opvoeding. In mijn jeugd was de sociale cohesie groot. Als ik straten verder wat uithaalde was er altijd wel iemand die het aan mijn moeder vertelde en dan zwaaide er wat.”

De verhalen waarmee Cecilia op de lagere school kwam inspireerden zijn uit Nederland afkomstige onderwijzer Roel Jungslager. ,,Ik vertelde in de klas altijd uitgebreid wat ik allemaal had uitgespookt. Die onderwijzer bleek het allemaal te hebben opgeschreven en daar is een serie van vijf kinderboeken onder de titel ‘De avonturen van Henco’ uit voortgekomen.” Rest er nog een raadsel en dat is dat van de Engelse sleutel, autokrik en motorolie. ,,Ik ben opgegroeid tussen de auto’s en motoren. Mijn broer en twee ooms waren automonteur. Ik vind het heerlijk om in mijn vrije tijd te prutsen aan auto’s.”

25 | CURAÇAO

Jong talent

DOL OP VIES WATER EN CO2 Avila Lindgren

,,Ik dacht: wow, wat een kansen, maar waarom wordt er niet meer mee gedaan?”

Avila Lindgren is als ‘Meest Duurzame Engineer’ dol op CO2-uitstoot en afvalwater. Die kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verduurzamen van de wereld, was de kern van het betoog waarmee zij in november door een jury onder voorzitterschap van Diederik Samsom werd uitgeroepen tot winnaar van de Challenge Engineering 2018. En nu gaat ze op Curaçao haar gelijk bewijzen.

26 |

Jong talent

Hoewel in Leiden geboren (1991) voelt Curaçao als haar thuis. ,,Toen ik nog geen 2 was zijn mijn ouders, mijn broertje en ik naar Curaçao verhuisd. Mijn vader had er een bedrijf. Mijn moeder heeft hem daar tijdens een zakenreis ontmoet. Dat was bij het Avila Beach-hotel. Vandaar mijn naam. Ik ben opgegroeid in Jan Sofat en ging naar de International School. Mijn moeder is in 2002 samen met Dutch Schrier van het Seaquarium de Dolphin Academy begonnen. Als meisje van 9 kun je je geen leukere speelplek bedenken.”

Cultuurschok

Op haar 12e kwam er een einde aan dat zonnige bestaan. ,,Mijn moeder vond het beter als mijn broertje en ik het Nederlandse stadsleven leerden kennen. Dat was wel even een cultuurschok.

Ik keek mijn ogen uit.” Op haar 16e verhuisde Avila in haar eentje naar Zweden, het vaderland van haar vader, om daar via het International Baccalaureate-onderwijs een diploma op vwo-niveau te halen. ,,Vanwege mijn passie voor de zee, de natuur en Curaçao heb ik gekozen voor een studie Biologie aan de Universiteit van Utrecht. Daarna heb ik mijn master in marinebiologie gedaan aan de UvA, want die is sterk gefocust op koraalrif. En ze zijn gericht op learning bij doing door middel van onderzoeksprojecten en stages. Dat sprak mij erg aan. Ik heb mijn afstudeerscriptie geschreven over het genetisch manipuleren van algen ten behoeve van de industrie. Zo ben ik er van overtuigd geraakt dat algen de toekomst hebben. Ik dacht: wow, wat een kansen, maar waarom wordt er niet meer mee gedaan? In Nederland kan ik dat nog begrijpen; je hebt veel zonlicht en ruimte nodig.”

Milieuproblemen

De algenkwekerijen die er in de wereld zijn richten zich volledig op de farmacie, cosmetica en diervoedsel. ,,Daar is veel geld mee te verdienen, maar algen gebruiken voor het produceren van biobrandstof kan qua kosten niet concurreren met fossiele brandstoffen, wordt gezegd. Ik vind dat geen reden het niet te doen. Ik geloof er heel erg in dat het met de juiste aanpak wel kan. Ik ben daarom gaan nadenken hoe ik dat kan aantonen.” En dat gaat ze doen op Curaçao, maar niet alleen vanwege het hoge aantal zonne-uren: ze ziet vooral kansen in twee actuele, grote milieuproblemen waarmee het eiland kampt.

‘Algen hebben de toekomst’ ,,Het eerste is de uitstoot door de Isla-raffinaderij. Het tweede is dat er te weinig capaciteit is om afvalwater te zuiveren.

Cruiseschepen mogen niet lozen op zee en laten hun afvalwater daarom aan land achter. Dat zal met de groei van het cruisetoerisme alleen maar toenemen. Er zijn ingewikkelde en dure oplossingen nodig. Je kunt het ook anders benaderen door de uitstoot en het afvalwater als grondstof te gebruiken voor algenkweek. Je hoeft ze niet langer te zien als een probleem, maar als een toegevoegde waarde.”

Proefopstelling

Met die gedachte in het achterhoofd studeerde Avila vorig jaar zomer af en ging zij bij Shell aan de slag als researcher Ecotoxicology. ,,Mijn werk bij Shell heeft weinig te maken met algen, maar het idee er meer mee te doen liet me niet los. Mijn moeder, een echte businessvrouw, gaf me de tip mij aan te melden voor sustainable events. Bij twee heb ik de halve finale gehaald, de derde won ik. Daaruit trok ik de conclusie dat mijn idee zo gek nog niet is.”

Dat was in november. Daarna is het snel gegaan. ,,Ik heb een stichting opgericht, CaribAlgae, en heb partners gevonden die net zo in dit project geloven als ik. Zo ben ik in contact gekomen met een jongen in Texas die net gepromoveerd was in de productie van olie uit algen en rondliep met een soortgelijk idee.

Hij heeft een geschikt alg en ik heb een geschikte locatie. In maart beginnen we met een proefopstelling.”

Extra banen

De afgelopen maanden heeft zij de start voorbereid. ,,Ik heb veel contacten gelegd. Ook met de overheid. Niet om subsidie te vragen, maar ik heb natuurlijk wel medewerking nodig, bijvoorbeeld een vergunning. Verder moet ik afspraken maken met de raffinaderij en Aqualectra. Bang dat het ten koste van werkgelegenheid gaat hoeft men niet te zijn. Dit levert banen op, bijvoorbeeld bij de raffinaderij, want de olie die uit algen wordt gewonnen moet gerefined worden. De kennis en ervaring die daarvoor nodig is heeft de Isla.”

Avila gaat de eerste twee jaar hard aan de slag om op kleine schaal het bewijs te leveren dat er met gebruik van uitstootgassen en afvalwater algen zijn te kweken waaruit kosteneffectief biobrandstof kan worden geproduceerd. De volgende stap is het op te schalen en daadwerkelijk brandstof te gaan produceren als een waardevol en duurzaam product dat Curaçao kan exporteren.

Serieuze zaken

,,Dat ik er voor naar Curaçao moet terugverhuizen vind ik helemaal niet erg. Curaçao is mijn thuis. Al die tijd ben ik er meerdere keren per jaar geweest, soms zelfs voor enkele maanden. Mijn vrienden gingen naar allerlei plekken in de wereld op vakantie, maar ik kon niet van Curaçao wegblijven. De cultuur, de vibe, het weer... en je kunt er ook heel goed professioneel met serieuze zaken bezig zijn.”

I: www.caribalgae.com

27 | CURAÇAO