De moderne consument neemt steeds meer de regie over de eigen gezondheid. Vergrijzing, digitalisering en een groeiende focus op een actieve levensstijl zorgen voor een fundamentele verschuiving in de gezondheidszorg. Mensen willen niet langer passief wachten op medische hulp, maar zoeken actief naar manieren om hun welzijn te optimaliseren.
Annemieke Poot, General manager Health Care Europa en Noord Amerika, Beiersdorf
Deze trend heeft grote gevolgen voor bedrijven die actief zijn in de healthcare-sector. Annemieke Poot, general manager van de healthcare divisie Europa en Noord-Amerika bij Beiersdorf, ziet deze ontwikkelingen van dichtbij. “Sinds Covid zien we dat mensen meer tijd nemen om actief te leven, waardoor het aantal actieve mensen jaarlijks met ongeveer 10% toeneemt.”
De cijfers spreken boekdelen: wereldwijd doet 35% van de mensen regelmatig aan sport, in Nederland ligt dit percentage op 60%. Deze trend gaat verder dan alleen
beweging, want mensen zijn bewuster bezig met voeding en zien gezondheid als een statussymbool. “Health is the new wealth”, legt Poot uit. “Mensen tonen op sociale media hoe gezond ze bezig zijn.”
Kortere ziekenhuisopnames vragen om meer zelfzorg
Tegelijkertijd zorgt de vergrijzing voor nieuwe uitdagingen. Het aantal chirurgische ingrepen neemt in Europa jaarlijks met ongeveer 5% toe. Om stijgende zorgkosten te beheersen, worden patiënten steeds sneller uit het ziekenhuis ontslagen – gemiddeld drie dagen eerder dan voorheen.
vroeger de eerste dagen in het ziekenhuis werd gedaan, moet nu thuis gebeuren.”
Deze ontwikkeling zorgt voor groeiende vraag naar geavanceerde pleisters en verbandmiddelen. Bij Beiersdorf zien ze dit terug in een sterk groeiend segment van extra grote pleisters onder hun bekende merk Hansaplast.
Van huisarts naar TikTok
De digitalisering speelt een cruciale rol.
Vooral millennials nemen het voortouw: 40% van hen probeert doktersbezoeken te vermijden en wil zelf controle houden over hun gezondheid. In plaats van naar de huisarts te gaan, zoeken zij medisch advies via Google of TikTok.
“TikTok heeft ook een zoekfunctie die mensen gebruiken om tutorials en educatieve content te vinden over wat ze normaal bij een dokter zouden halen”, legt Poot uit. Healthcare-bedrijven investeren daarom in digitale content en werken samen met influencers, omdat consumenten hun advies soms meer vertrouwen dan gevestigde merknamen.
Second Skin Protection:
- Beschermt als een tweede huid
- Sterke fixatie voor 72+ uur**
Voor de komende jaren voorziet Poot verdere digitalisering met gepersonaliseerd advies en AI-gestuurde agents voor medische vragen. Ook smart tools, zoals apps die kunnen beoordelen of een wond ontstoken is, worden verder ontwikkeld.
De uitdaging ligt in het bereiken van alle doelgroepen. Terwijl jongeren digitaal vooroplopen, moet ook de oudere generatie worden meegenomen. “We moeten niet onderschatten hoe digitaal de oudere generatie al is, maar content moet wel gebruiksvriendelijk zijn”, benadrukt Poot. “Een uitdaging waar we niet alleen voor staan. We werken enerzijds samen met medische specialisten en anderzijds met de retail.”
De verschuiving van ziekenzorg naar zelfzorg is onomkeerbaar. Bedrijven die succesvol willen zijn, zullen moeten inzetten op drie pijlers: educatie, digitalisering en productinnovatie die aansluit bij meer autonomie in gezondheid.
Wat vroeger de eerste dagen in het ziekenhuis werd gedaan, moet nu thuis gebeuren
“Dit betekent dat mensen eerder voor zichzelf moeten zorgen en moeten bedenken hoe ze een postoperatieve wond verzorgen”, aldus Poot. “Wat
- 2x flexibeler*
- Snellere wondgenezing
- Met geavanceerde hydrocolloïde technologie
- Vermindert het risico op littekenvorming
(*Vergeleken met Hansaplast Aqua Protect XL
Snelle Wondgenezing)
(**Consumententest, 1916 vrijwilligers)
De gekoelde logistiek achter de zorg van morgen
De life science en healthcare sector is aan het veranderen. Waar behandelingen en klinische studies traditioneel plaatsvonden op centrale locaties, verschuift de focus steeds meer naar gedecentraliseerde studies en thuisbehandeling. Deze ontwikkeling vereist een logistieke infrastructuur die niet alleen sneller en kouder moet zijn, maar ook meer gepersonaliseerd en complexer.
Michiel Greeven, Executive vice president Global Commercial, DHL Express
Deze uitdaging vormt tegelijkertijd een enorme kans voor logistieke dienstverleners die zich willen positioneren in de snelgroeiende markt van geavanceerde geneesmiddelenontwikkeling, van biofarmaceutica tot cel- en gentherapie. DHL Express speelt sinds 2001 een belangrijke rol in de medische logistiek met haar Medical Express dienst, speciaal ontwikkeld voor de life science en healthcare sector. Dit product maakt gebruik van het wereldwijde netwerk, aangevuld met essentiële features zoals gekoeld transport. Het was de COVID-19 pandemie die het bedrijf definitief op de kaart zette en de deur opende naar een andere tak van sport.
“Wij hebben 3 miljard doses COVIDvaccins over 177 landen gedistribueerd”, vertelt Michiel Greeven, lid van de global
management board van DHL Express en verantwoordelijk voor commercie. “Dat was echt fantastisch dat we zo’n rol konden spelen. Ons motto is ‘Connecting people, improving lives’ en dat kwam daar wel echt aan de orde.”
Die ervaring opende deuren naar de meer geavanceerde tak van de sector.
“Waar het misschien niet altijd voor iedereen glashelder was dat DHL een marktleider is op het gebied van life science en healthcare, hebben wij onszelf daar enorm bewezen”, aldus Greeven.
Kleiner, kouder en complexer
De trends in de sector zijn duidelijk. “Als je het heel simpel zou willen omschrijven: wat wij doen moet kouder, in kleinere hoeveelheden, directer naar de patiënt en gepersonaliseerder”, legt Greeven uit. Deze ontwikkeling is gekoppeld aan de explosieve groei van cel- en gentherapie en biofarmaceutica.
Voor logistieke dienstverleners maakt dit de branche zowel interessanter als complexer. “Dan moet je de capaciteiten hebben. En daar waar je die capaciteiten niet hebt, moet je ze zelf ontwikkelen”, stelt Greeven. Het opbouwen van vertrouwen in de farmaceutische sector kost jaren. “Het is niet zo dat zij denken: oh, die heeft nu een nieuw product, dan gaan we maar eens met die logistieke dienstverlener werken. Dat kost echt jaren voordat je die reputatie en het vertrouwen hebt opgebouwd.”
White glove service door strategische acquisitie
Dit bracht DHL ertoe ook via overnames te groeien voor snellere marktpenetratie. Recent tekende DHL de overname van CryoPDP, een marktleider in gespecialiseerde medische logistiek. Dit bedrijf biedt “white glove service” – de ultieme persoonlijke benadering. “Dan komt er een koerier bij een ziekenhuis, maar die gaat niet naar het algemene afhaalpunt, maar naar een specifieke kamer. Hier overhandigt een arts een pakketje dat voorzichtig en vakkundig moet worden vervoerd naar een andere bestemming”, illustreert Greeven.
Bij elke actie hoort een gedetailleerde checklist, specifieke verpakkingen op exacte temperaturen en uitgebreide documentatie. “Die zendingen die we dan ophalen zijn uiterst delicaat. Dat is één sample die uniek is en niet verloren kan gaan. Het niveau van de dienstverlening moet 100% zijn.”
en gaat met ons netwerk naar Bangalore in India, waar weer iemand klaarstaat voor de specifieke laatste levering.”
Duurzaamheid als concurrentievoordeel
Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol, vooral bij ziekenhuizen die voornamelijk zaken willen doen met milieubewuste partners. DHL investeert zwaar in sustainable aviation fuel (SAF) en koopt ongeveer 15% van de wereldvoorraad. “Wij bieden klanten een GoGreen Plus product aan waarmee ze hun scope 3-emissies kunnen reduceren”, aldus Greeven.
Opvallend is dat vooral kleinere klanten enthousiast zijn. “De kleine klanten doen het gewoon omdat ze het mooi vinden, omdat ze een bijdrage willen leveren aan de planeet.” Grote corporates zijn soms nog afwachtend vanwege wetgeving en strategische overwegingen, verduidelijkt Greeven.
Strategische ambities
Wat wij doen moet kouder, in kleinere hoeveelheden, directer naar de patiënt en gepersonaliseerder
De combinatie van CryoPDP’s expertise en DHL’s wereldwijde netwerk creëert een end-to-end service. “Je haalt iets op met CryoPDP in een ziekenhuis in Amsterdam, dat wordt overgebracht naar DHL Express
Met een investering van € 2 miljard tot 2030 in de life science en healthcare sector wil DHL de onbetwiste marktleider worden. “We willen de go-to partij zijn. Het doel is een end-to-end service die alle aspecten van life science en healthcare logistiek omvat.” DHL wil binnen de verschillende divisies een betere samenwerking realiseren en als één bedrijf naar klanten toe opereren. “We kunnen het nog beter bij elkaar voegen en een end-to-end service leveren die alle aspecten omvatten en dat met de nodige ‘care’, want uiteindelijk staat de patiënt centraal in alles wat we doen.”
Zorgprofessionals houden het systeem overeind
VOORWOORD
Wanneer mensen wordt gevraagd wat ze het belangrijkst in hun leven vinden, komt gezondheid altijd in de top drie. Van de politiek wordt dan ook verwacht dat er voldoende aandacht wordt besteed aan de zorg en dat deze voor iedereen betaalbaar blijft. De vraag is echter of dit ook het geval is.
Prof. dr. Patrick Jeurissen, Hoogleraar betaalbare en toegankelijke zorg aan het Radboud UMC
Prof. dr. Patrick Jeurissen, hoogleraar betaalbare en toegankelijke zorg aan het Radboud UMC, legt uit. “We bevinden ons op een kruispunt, omdat we de afgelopen twintig jaar vooral geprobeerd hebben het systeem van gereguleerde marktwerking efficiënter te maken. Betere kwaliteit, lagere kostenstijging en dat soort zaken. Dat is voor een groot gedeelte gelukt, maar tegelijkertijd zie je dat de zorg zich ook weer doorontwikkelt en dat passende zorg steeds belangrijker wordt. De
wens van de patiënt en doelmatigheid, zo gezegd.”
Een wens die volgens Jeurissen steeds complexer wordt, omdat mensen vaker medische en sociale problemen naast elkaar hebben. “En dan komen ze in verschillende silo’s terecht, om het zo maar eens te verwoorden. Dat gaat gepaard met veel afstemmingsproblemen en een toename van fragmentatie. De uitdaging zit hem in de vraag hoe je dat een beetje beheersbaar krijgt. Zeker omdat er ook heel veel extra kosten aan verbonden zitten voor administratieve lasten en bureaucratie.”
Koesteren
De uitdaging zit niet alleen in de financiën, maar ook in de krapte op de arbeidsmarkt. Volgens Jeurissen is het van het allergrootste belang dat we de zorgprofessionals vasthouden. “Er zijn namelijk al veel problemen met burn-out en ziekteverzuim, maar als we de motivatie van de professionals kwijtraken, dan helpt geen enkel systeem. Wanneer we concluderen dat de helft van de zorgkosten
indirecte kosten zijn - dus administratieve lasten of bureaucratie - dan denk ik dat we moeten constateren dat dit te veel is. Meer dan in veel andere landen. En dat geld moet deels naar de professional toe, want dat zijn uiteindelijk degenen die het systeem overeind houden. Welk systeem dat dan ook mag zijn. Dus zuinig zijn op de professionals en zorgen dat zij hun werk goed kunnen doen en de administratieve druk wat verminderen, is een doel dat we zeker moeten nastreven. En daar kan en moet de overheid ook echt een belangrijke rol in spelen – iets wat nu het demissionaire kabinet ook wil. Althans, dat roepen ze.”
Transformatie
“Om dit alles voor elkaar te krijgen heb
Een gezonde jeugd is de basis voor een toekomstbestendig Nederland
Nederland balanceert op de rand van een obesitascrisis. De cijfers zijn ontnuchterend: als we niets doen, heeft over vijftien jaar 62 procent van de Nederlanders overgewicht. Nederland staat voor een berg aan uitdagingen: vergrijzing, stijgende zorgkosten, groeiende kansenongelijkheid, mentale druk, onderwijskwaliteit, pandemische paraatheid en een arbeidsmarkt onder spanning. Als we willen dat de samenleving toekomstbestendig blijft, moeten we beginnen met de basis: een generatie die gezond, weerbaar en vol energie bijdraagt.
We leven in een samenleving vol verleidingen”, zegt Marjon Bachra, directeur van JOGG. Sinds 2012 werkt zij met JOGG aan een gezonde omgeving voor kinderen, maar de tegenstroom wordt steeds groter. “Fastfoodrestaurants nestelen zich op vijf minuten loopafstand van scholen, fatbikes maken beweging overbodig, smartphones houden kinderen binnen.” De gevolgen zijn ernstig: meer kinderen en jongeren met overgewicht, obesitas, diabetes type 2 en mentale klachten. “Dit vraagt om actie én beleid waarin gezondheid niet langer een bijzaak is, maar de basis van elke beslissing”, aldus Bachra.
Iedereen is nodig
“Die gezonde toekomst hangt niet alleen af van politiek beleid. Een suikertaks of
beperking van kindermarketing zijn een middel, daarmee hebben we nog geen gezonde samenleving. Het begint en eindigt dus niet in Den Haag. We hebben écht iedereen nodig”, benadrukt Bachra.
Bedrijven moeten verantwoordelijkheid nemen
Daarom werkt JOGG ook samen met het bedrijfsleven, dat concrete stappen zet door suiker uit producten te halen, porties te verkleinen en gezonde keuzes te stimuleren. In het Akkoord Gezonde Voeding op Scholen werken bijvoorbeeld vijftig cateraars, leveranciers en producenten stapsgewijs toe naar een gezonder aanbod, met een verhouding van 60/40 (gezond/ongezond) als basisvoorwaarde om te mogen deelnemen. Tegelijkertijd worden jongeren overspoeld
Marjon Bachra, Directeur, JOGG
met ongezonde verleidingen. Influencers promoten fastfood bij hun jonge volgers, vaak zonder zich bewust te zijn van hun verantwoordelijkheid. “Deze influencers zijn vaak ook jonge mensen die niet altijd beseffen dat ze een rolmodel zijn voor jongeren.” Juist daarom gaat JOGG met
je een regisseur met daadkracht nodig. Anders blijft iedereen doen wat ze al deden, plus een paar nieuwe dingen. Dat kunnen we met z’n allen niet betalen en dan weten de zorgmedewerkers niet meer waar ze aan toe zijn. De huidige richting is over het geheel wel goed, alleen die heeft wat meer directieve power nodig. Iemand die de overstijgende problemen –die iedereen aangaat – richting geeft. Het kan in dit geval al heel erg helpen als de overheid duidelijk aangeeft wat ze willen en de mensen overal weten waar ze aan toe zijn.”
Tekst: Jan Koning
hen om tafel over een gezondere online omgeving. “Hun invloed is groot. Laten we die kracht dan ook positief inzetten.”
Gezonde jeugd, gezonde toekomst “Preventie vergt een lange adem, het bedrijfsleven moet dat ook inzien,” zegt Bachra. “Gezonde kinderen zijn de werknemers, ondernemers en denkers van morgen. Wie nu bijdraagt aan een gezonde jeugd, legt het fundament voor productieve medewerkers, lagere verzuimcijfers en een vitale economie. Het vraagt iets van ondernemers die hun kantines gezonder maken, van werkgevers die bewegen stimuleren, supermarktmanagers die gezonde keuzes aantrekkelijk maken, van leraren en ouders die het goede voorbeeld geven. En ook van jou.”
JOGG – Partner Content
Klaar voor de ziekten van morgen dankzij innovatie en flexibiliteit
Het aantal patiënten met de ziekte van Parkinson stijgt snel. Hogere leeftijden en blootstelling aan schadelijke stoffen, zoals bestrijdingsmiddelen en luchtverontreiniging, verhogen het risico. Er zijn aanwijzingen dat juist een gezonde levensstijl met geregeld sport en beweging het risico op het ontstaan van de invaliderende ziekte kan verlagen en het verloop van de ziekte kan vertragen. Omdat Parkinson een onomkeerbare hersenziekte is en de symptomen per patiënt verschillen, is er grote behoefte aan betere, gepersonaliseerde behandelingen. Hoe kunnen ontwikkelingen in wetenschappelijk onderzoek en wet- en regelgeving helpen bij het hoofd bieden aan zo’n toename van het aantal patiënten met de ziekte van Parkinson?
Een nieuwe, effectieve therapie, zoals een innovatief geneesmiddel, is er niet van de ene op de andere dag. Eerst moeten onderzoekers vaststellen dat een idee en het bijbehorende molecuul veelbelovend en geschikt zijn om verder te ontwikkelen. Daarna volgen jaren van streng gereguleerde klinische onderzoeken. Pas als deze onderzoeken succesvol worden afgerond, kan een aanvraag voor toelating tot de Europese markt, inclusief Nederland, worden ingediend. Na goedkeuring starten in Nederland onderhandelingen over de prijs en vergoeding van het middel vanuit het basispakket. Deze onderhandelingen vinden plaats tussen het farmaceutisch bedrijf en instanties die verantwoordelijk zijn voor het betaalbaar houden van de zorg, zoals het Ministerie van Volksgezondheid, Zorginstituut Nederland en Zorgverzekeraars Nederland.
wordt bereikt over de prijs of vergoeding. Dit is wrang gezien de vaak jarenlange investering van tijd, geld en kennis die nodig is om het lange en onzekere ontwikkeltraject van een geneesmiddel te doorlopen. Tegelijkertijd vragen actuele ontwikkelingen in de zorg, zowel nationaal als internationaal, om steeds meer innovatieve kracht. Iedereen die betrokken is bij onderzoek en ontwikkeling – artsen, wetenschappers, financiers, octrooigemachtigden en experts in klinisch onderzoek en regelgeving – moet creatief en flexibel werken. Dit alles binnen de knellende kaders van een eindig zorgbudget.
Nieuwe regelgeving
Nieuwe regels moeten innovatie versnellen én zorg betaalbaar houden
Het zorgbudget
De zorgkosten stijgen al jaren en geavanceerde nieuwe behandelingen, zoals immunotherapie, gentherapie en celtherapie, brengen vaak hoge kosten met zich mee. Om binnen het beschikbare zorgbudget de beste keuzes te maken, wordt beoordeeld of een nieuw geneesmiddel noodzakelijk is en of de werking de kosten rechtvaardigt. Omdat het zorgbudget beperkt is, is zorgvuldige selectie essentieel om vergoeding mogelijk te maken.
Het komt dus voor dat een therapie uiteindelijk te duur of onvoldoende effectief blijkt, waardoor geen akkoord
Om geneesmiddelen sneller en betaalbaarder beschikbaar te maken, ontwikkelt of vernieuwt de Europese Unie op drie terreinen regelgeving die richting geeft en ondersteuning biedt. Deze regels hebben als doel om zorg en preventie middels nieuwe, effectieve en veilige geneesmiddelen voor de EU burgers zo snel en efficiënt mogelijk beschikbaar te maken – tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Een belangrijk onderdeel van de nieuwe Farmaceutische Strategie voor Europa is het aanpakken van hiaten in de geneesmiddelzorg. Dit betekent dat er speciale aandacht is voor de ontwikkeling van nieuwe middelen of het hergebruik van bestaande, al veilig bevonden medicijnen, voor ziekten waarvoor nu nog geen therapie beschikbaar is.
Daarnaast is sinds begin 2022 de EU-verordening voor geneesmiddelenonderzoek (of Clinical Trial Regulation, CTR) van kracht. Deze verordening moet de procedures voor het indienen, beoordelen en volgen van klinische onderzoeken in Europa harmoniseren. Door meer duidelijkheid, snellere procedures, kostenbesparingen en centrale toetsing in de 27 landen van
de EU ontstaat ruimte voor gezamenlijke innovatie door universiteiten, academische ziekenhuizen en farmaceutische bedrijven. Per januari 2025 is ook de EU-verordening betreffende de evaluatie van gezondheidstechnologie (HTA) van kracht. Deze verordening helpt nationale autoriteiten sneller en beter onderbouwde beslissingen te nemen over prijs en vergoeding van geneesmiddelen, binnen een gestroomlijnder proces.
De kracht van samenwerking
Binnen de nieuwe Europese kaders wordt de kracht van samenwerking nog duidelijker. Kennis van wet- en regelgeving rondom geneesmiddelontwikkeling is een groot voordeel voor iedereen die betrokken is bij het lange, kostbare traject van idee tot nieuwe therapie in apotheek of ziekenhuis. Ook is steeds duidelijker dat het al vanaf de vroege ontwikkelfase essentieel is om ex-
pertise in huis te hebben over bescherming van intellectueel eigendom en het opzetten en uitvoeren van efficiënt klinisch onderzoek. Door kennis en krachten te bundelen, kunnen onderzoekers en bedrijven sneller werken aan nieuwe, effectieve, veilige en betaalbare behandelopties voor ziekten waarvoor nu nog geen oplossing bestaat. Zoals in het geval van Parkinson blijft er een groeiende behoefte aan nieuwe en effectieve geneesmiddelen.
Parkinson illustreert de dringende behoefte aan snelle ontwikkeling van effectieve therapieën
R&D
Kennisoverdracht
Klinisch onderzoek
NLO is een prominente Europese aanbieder van IP-diensten. Voor meer informatie of vragen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Barend Bouma, partner en octrooigemachtigde binnen de NLO farma sector, via bouma@nlo.eu of bel naar 06-13269542. www.nlo.eu
Alleen mensgerichte AI brengt de zorg echt vooruit
De inzet van AI-toepassingen kan innovatie in de zorg radicaal versnellen. Veel organisaties worstelen echter met de onzekerheden rondom de technologie. De praktijk laat zien dat positieve impact pas ontstaat als je échte problemen voor mensen oplost. Met design thinking, co-creatie en een focus op implementatie ontstaan oplossingen die goed landen en die bijdragen aan meer werkplezier en de toegankelijkheid van zorg.
Marlies de Gooijer, Strategy director, Norday
Innovatie in de zorg is in feite geen kwestie van nóg meer technologie toevoegen om processen te optimaliseren. AI kan veel taken ondersteunen, maar het is geen doel op zich. “We starten altijd met de vraag welk probleem we écht willen oplossen, niet vanuit techniek of efficiency, maar
vanuit behoefte,” zegt Marlies de Gooijer, strategy director bij Norday, een strategisch innovatiebureau dat organisaties helpt om mensgerichte oplossingen te ontwerpen en te implementeren.
De kern van een succesvolle aanpak is het combineren van strategie en snel, tastbaar resultaat. De data- en AI-strategie moeten bijdragen aan de koers van een organisatie, maar je zet tegelijkertijd mensen in beweging door concrete, kleine successen. Wanneer mensen het voordeel van een oplossing ervaren, raken zij gemotiveerd om hun routines te doorbreken en anders te werken. “Alleen als zorgprofessionals, cliënten, mantelzorgers en anderen uit de zorgketen actief meedenken en concepten aanscherpen, krijgen oplossingen waarde in de praktijk. Als mensen bovendien weten dat hun perspectief is vertegenwoordigd in de
Meer weten over deze aanpak? Kijk op norday.nl/ai-for-good
ontwikkeling en het testen, vergroot dat de acceptatie aanzienlijk.”
Hulpmiddelenassistent Een concreet voorbeeld is de ontwikkeling van een digitale hulpmiddelenassistent in samenwerking met zorgorganisatie Thebe. Deze AI-gestuurde assistent ondersteunt zorgprofessionals bij het inzetten van zorghulpmiddelen zoals de Wolk heupairbag, een kledingstuk dat breuken bij vallen voorkomt. “Veel van deze technologie is er al, maar implementatie stokt vaak omdat er relatief veel kennis
nodig is om zo’n hulpmiddel effectief bij cliënten in te zetten. De assistent ondersteunt zorgverleners precies op het juiste moment met heldere informatie, zodat hulpmiddelen echt worden gebruikt en niet blijven hangen in een pilotfase. Het draait om het vinden van die zogeheten ‘win-win-win’: het verbeteren van leefgeluk, werkgeluk én het reduceren van zorgkosten.”
Designsprints van twee weken, waarin van probleemverkenning tot getest prototype wordt gewerkt, blijken een beproefde aanpak. En in iedere fase staat co-creatie centraal. “Door snel te prototypen en te testen met zorgverleners en cliënten, en door samen te werken met verschillende disciplines, ontwikkel je
“De hulpmiddelenassistent helpt de zorgprofessionals bij het gebruiken en goed inzetten van nieuwe zorgtechnologie ter ondersteuning van cliënten. Hiervoor was het cruciaal om te zien hoe de app werkt in de context van de werkvloer én hoe we met AI-agents de juiste content ontsluiten.”
Karin Vink, programmamanager De Toekomst van Thebe
Zorgtechnologie werkt pas als de werkvloer deze omarmt
De personeelstekorten in de zorg zijn nijpender dan ooit. Technologie kan verlichting bieden, maar alleen als deze aansluit op de praktijk. In een sector waar mensenwerk centraal staat, vraagt succesvolle digitalisering om vertrouwen, gebruiksgemak en betrokkenheid. Kort gezegd: zonder draagvlak op de werkvloer blijft elk systeem een goedbedoeld experiment.
De druk neemt toe, technologie is onmisbaar
De vergrijzing en toenemende zorgvraag zetten de sector steeds verder onder druk. “We hebben het punt bereikt waarop we simpelweg niet meer zonder technologie kunnen. Maar dan moet je het wel goed doen. Een systeem zonder gebruiksgemak of vertrouwen op de werkvloer blijft links liggen”, stelt Eric Voogt, managing director van Mextal, dat meer dan 30 jaar leverancier van zorgtechnologie is.
De crux: adoptie
De crux bij succesvolle innovaties schuilt in adoptie. Volgens Voogt stranden veel innovaties namelijk omdat ze van bovenaf worden opgelegd. De zorgprofessional moet niet het idee krijgen dat die iets krijgt opge-
drongen, maar hij moet vooral het gevoel hebben: dit helpt míj, dit werkt voor míjn cliënt. Diezelfde gedachte lag aan de basis van NursR, het bewezen zorgtechnologieplatform van Mextal voor monitoring, communicatie en alarmering in de intramurale zorg. Mextal maakt gebruik van slimme combinaties tussen akoestische bewaking, camera’s, sensoren en communicatie in één gebruiksvriendelijk systeem.
Tastbare resultaten
Het platform wordt inmiddels gebruikt in verschillende zorgorganisaties en er worden tastbare resultaten geboekt. “Een belangrijk voordeel is dat er alleen meldingen komen die ertoe doen. Als medewerkers weten dat een cliënt goed gemonitord wordt, daalt de onrust op de afdeling. Ze hoeven pas te
Eric Voogt, Managing director, Mextal
handelen als het écht nodig is. Dat geeft ruimte en rust”, vertelt Voogt, die daarbij aangeeft dat ook cliënten met NursR meer vrijheid ervaren. Blijft het systeem stil, dan is ingrijpen niet nodig en hoeft de cliënt dus niet onnodig te worden gestoord. “Wat ook belangrijk is: een geïntegreerde aanpak. Veel instellingen hebben te maken met versnipperde ICT en dubbele registraties, terwijl Mextal juist een totaaloplossing aanbiedt met één aanspreekpunt. We nemen zorgorganisaties stap voor stap mee – van
Proof of Concept tot volledige migratie én adoptie op de werkvloer.”
Technologische acceptatie en versnelling
Volgens Voogt staan we eigenlijk pas aan het begin van technologische acceptatie en versnelling. “Waar technologie eerder als bedreiging werd gezien, groeit nu het besef van de meerwaarde ervan. En daarmee groeit ook het vertrouwen. De techniek ontwikkelt zich razendsnel. Er komen steeds meer nuttige toepassingen bij, denk bijvoorbeeld aan AI en radar, waarbij het belang van goede integratie en adoptie alleen maar toeneemt. De vraag is niet óf je instapt, maar hóe”, besluit Voogt.
Download de whitepaper
Wie meer wil weten over de manier waarop zorg kan profiteren van technologie: de whitepaper ‘Vier strategische perspectieven om zorgtechnologie met vertrouwen te kiezen én te implementeren’ is te downloaden via de QR-code.
Mextal – Partner Content
Avertim
Zorgvernieuwing vereist samenwerking
De combinatie van oplopende kosten, vergrijzing en een tekort aan personeel zorgt voor een steeds grotere druk op de zorg. Digitalisering moet vaak het antwoord zijn op alle problemen. Tegelijkertijd blijven innovaties vaak steken en leveren ze niet de resultaten op die verwacht worden.
Om deze reden doen ze het bij adviesbureau Avertim anders: de consultants betrekken alle partijen in het zorgstelsel en worden afgerekend op hun resultaat. De doelen zijn voor iedere betrokkene in het zorgsysteem hetzelfde: goede en betaalbare zorg. Maar ondanks deze gedeelde ambitie kijken partijen vaak argwanend naar elkaar. Volgens Karst-Jan de Jong, managing director bij Avertim Nederland, belemmert dit de vooruitgang. “Je ziet nog heel erg wij-zij-denken, maar zonder samenwerking kom je er niet.”
Een andere aanpak
Daarom stimuleert het adviesbureau, gespecialiseerd in digitale transformatie en procesverbetering in life sciences en zorg, een andere aanpak. Bij het verbeteren van processen en realiseren van innovatie brengt Avertim de betrokken partijen samen: ziekenhuizen, zorgverleners,
De doelen zijn voor iedere betrokkene hetzelfde: goede en betaalbare zorg
patiënten, farmaceutische bedrijven en de Avertim-consultant. Binnen de samenwerking zet iedere partij zijn sterke kant in. De Jong: “Ziekenhuizen kennen hun processen en de wensen van patiënten. Farmaceutische bedrijven weten hoe medicijnen optimaal in te zetten om mensen langer fit te houden of vanuit huis te behandelen. En wij hebben de iteratieve aanpak om snel ideeën op te halen, uit te werken en resultaten te implementeren.”
Samenwerken loont
Avertim werkt vanaf het begin van het
proces samen met zorgprofessionals. Een voorbeeld: voor een nieuwe therapie moet binnen een ziekenhuis op een andere manier gewerkt worden. Het bedrijf werkte hier samen met ziekenhuizen en de farmaceut. De Jong: “Voor de introductie van deze therapie hebben we met experts een nieuw zorgpad opgesteld. We organiseerden kennisdelingssessies voor artsen uit verschillende ziekenhuizen. Deze sessies vormden de basis van een gedragen ‘implementatiekit’ met aanpassingen aan het zorgpad.”
Pas als we de belangrijkste doelen hebben gehaald, sturen we een factuur
Resultaat voorop
Om ervoor te zorgen dat de neuzen van alle partijen in de samenwerking, inclusief
die van Avertim, dezelfde kant op staan, werkt het adviesbureau op een unieke wijze. “Ik vind dat het scheve belangen creëert om externe adviseurs op basis van uren af te rekenen. Dan is het eigenlijk in het belang van die adviseur om zo lang mogelijk te blijven zitten. Daarom rekenen onze klanten ons af op het resultaat. We bepalen samen de belangrijkste doelen: als die gehaald zijn, volgt pas de factuur. Daarmee zorgen we dat iedereen werkt aan het realiseren van die doelen.” aldus de Jong.
www.avertim.com
Advertorial
Ademruimte in de handbagage
Voor mensen met astma of COPD kan plotselinge benauwdheid zich op de meest onverwachte momenten voordoen – onderweg, op het werk of tijdens een bezoek. In zulke situaties is het prettig als de inhalatiemedicatie goed en eenvoudig toegediend kan worden. Toch is het meenemen van een voorzetkamer, een hulpmiddel dat vaak thuis bij de inhalator wordt gebruikt, niet altijd praktisch.
Een voorzetkamer is een buisvormige hulp bij het gebruik van inhalatiemedicatie. Dit hulpmiddel kan het gebruik vergemakkelijken doordat het medicijn kort in de voorzetkamer blijft hangen, waardoor er rustig en dieper kan worden ingeademd. Veel gebruikers geven aan dit thuis prettig te vinden, maar laten het apparaat vanwege het formaat vaak achter wanneer ze de deur uitgaan. Dat is begrijpelijk – traditionele voorzetkamers zijn doorgaans niet ontworpen voor onderweg.
Een compacte optie voor onderweg, voor wie afhankelijk is van inhalatiemedicatie
Daarom is er nu een compacte optie ontwikkeld die het meenemen eenvoudiger maakt. De AeroChamber2go is ontworpen als een combinatie van een beschermhoes en een voorzetkamer in één. Door het opvouwbare ontwerp past het in vrijwel elke tas en is het snel en eenvoudig te gebruiken. De AeroChamber2go is geschikt voor veel gangbare inhalatoren, waardoor het een praktische keuze kan zijn voor gebruik buiten de deur.
Doordat het medicijn kort in de voorzetkamer blijft hangen, kan er rustig en dieper worden ingeademd
Met het oog op vakanties of langere reizen kan zo’n compact hulpmiddel een handige toevoeging zijn aan de handbagage, terwijl de reguliere voorzetkamer in de koffer blijft. Wie meer wil weten over de AeroChamber2go of wil nagaan of het geschikt is voor persoonlijk gebruik, kan contact opnemen met de zorgverlener of kijken op aerochamber.nl.
Voor meer informatie kun je terecht bij je zorgverlener of op aerochamber.nl. Focus Care Pharmaceuticals B.V. is distributeur van AeroChamber®.
Karst-Jan de Jong, Managing director, Avertim
De schoonheid van de zorg
PROFIEL INTERVIEW
Sander de Hosson werkt als longarts in het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen. Hij geniet iedere dag van het werken in de zorg. Werk dat, naar eigen zeggen, echt het verschil maakt. En waarvan de waarde wat hem betreft wat vaker benadrukt mag worden.
Het percentage ziekteverzuim in de zorg is ruim 9%. Dat is bijna het dubbele van het verzuim dat we kennen uit andere branches. Het is veelzeggend voor het probleem waar de sector mee te kampen heeft. “Een van de belangrijkste oorzaken is het personeelstekort – structureel en substantieel. Hierdoor wordt de werkdruk nog hoger. Het helpt niet dat overal wordt benadrukt hoe hoog de werkdruk is en hoe laag de lonen zijn. Dit zorgt ervoor dat er geen studenten in de rij staan om in de zorg te gaan werken. Sterker nog, in een HBO-V opleiding waar normaal gesproken een instroom van 400 studenten per jaar is, zitten ze nu op 120 per jaar. En dat is echt zorgelijk. Zeker als je bedenkt dat het helemaal niet klopt wat ze zeggen. Het is zo ontzettend mooi om zorg te verlenen. Het is geen billen wassen. Van dat beeld moeten we af. De schoonheid van ons vak moet veel meer benadrukt worden. Het is een prachtig vak waarin je echt iets kunt betekenen voor een ander. Daarbij is de cao verhoogd en zijn de verdiensten dus gewoon goed.”
Tikken
Aangezien op statistische gronden blijkt dat de zorgvraag steeds groter wordt en de zorglast toeneemt, luidt De Hosson wel de noodklok. “Het aantal ouderen neemt toe. Mensen worden steeds ouder – mede dankzij goede zorg – en daardoor stijgt ook de complexiteit van die zorg. Terwijl wij als artsen het liefst patiënten
zien, zijn we op de afdeling continu aan het ‘tikken’. Jonge dokters, zo blijkt uit meerdere studies, zitten soms wel 80% van hun tijd achter hun beeldscherm. Dat kan nooit de bedoeling zijn –daar moet echt een oplossing voor komen.”
ook in mijn ziekenhuis, maar deze enorme innovatiegolf, die veelbelovend is en waar we veel aan kunnen hebben, is gewoon nog niet voldoende beschikbaar.”
ICT-leveranciers doorbreken sector-grenzen in de zorg
De Nederlandse zorg staat voor een fundamentele transformatie. Jarenlang sectoraal denken heeft geleid tot versnippering, maar de NVS (Nationale Visie en Strategie) moet daar verandering in brengen. ICT-leveranciers spelen een cruciale rol, maar worstelen met oude beeldvorming en financiële onduidelijkheden.
De OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) constateerde in 2022 dat het Nederlandse zorgstelsel ‘fragmented by design’ is – het resultaat van jarenlang sectoraal beleid. VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) heeft de regie gepakt en grote bedragen vrijgemaakt voor een landelijke infrastructuur. Tegelijkertijd investeren zorgverzekeraars via het Integraal Zorgakkoord in regionale doorbraakinitiatieven. “Goede zorg vraagt om juiste informatie op het juiste moment”, stelt Robert van Wijk van Silizo, de organisatie die ICT-leveranciers vertegenwoordigt in het digitale transitieorgaan van VWS. “Maar de NVS geeft heel duidelijk aan dat er een strategie nodig is om dat te doorbreken.”
Jonge dokters zitten soms wel 80% van hun tijd achter een beeldscherm
AI en speech to text
In een tijd waarin AI steeds belangrijker en ook steeds beter wordt, zou dit uitkomst kunnen en moeten bieden. De Hosson beaamt dit, maar benadrukt ook dat hij deze technologie nog niet tot zijn beschikking heeft. “Die AI heeft zich namelijk nog geen weg gebaand richting mijn werk. Ik hoor wel dat er pilots zijn,
De ‘speech to text’ technologie zou voor De Hosson wellicht het meest uitkomst bieden. “Het zal niet lang meer duren voordat mijn gesprek met de patiënt gewoon wordt opgenomen en dat het verslag direct beschikbaar is. Dat zou ik graag gebruiken, want het zou ontzettend veel tijd schelen. Maar het moet eerst worden ingevoerd. Wie hier groen licht voor zal moeten geven? Ik denk dat de lokale raad van bestuur hier uiteindelijk de regie moet nemen en een groot bedrijf als Chipsoft dit soepel in hun dossiers moet opnemen. Zij moeten namelijk de vertaalslag maken. Dat kost geld, maar het biedt ook oplossingen. Sterker nog, onderaan de streep ben je goedkoper uit. Want een longarts die 80% van zijn tijd besteedt aan verslagen tikken, kost meer geld dan wanneer AI het doet. Je ziet echter dat de zorg toch wel een log schip is, want veelbelovende oplossingen zijn er al, maar de stap van beschikbaarheid naar implementatie blijft ingewikkeld.”
Tekst: Jan Koning
Foto: Tom Cornelissen
Voor doorbraak in de zorg moeten ICT-leveranciers, zorgprofessionals en financiers hun oude patronen loslaten en samen verantwoordelijkheid nemen
De transformatie gaat om veel meer dan alleen techniek. Het betreft een organisatorische én digitale transformatie met cross-sectorale gegevensuitwisseling. “We vergrijzen en krijgen steeds meer disciplines rond ons bed”, aldus Van Wijk. “Als je gegevens wilt laten stromen en één keer invoeren voor iedere zorgprofessional, is dat een doorbraak.”
Iedereen moet uit zijn comfortzone
De transformatie vraagt van alle partijen dat ze uit hun comfortzone stappen. Van Wijk ziet dat als een onderschat onderdeel. “Iedereen is gewend aan hoe het in de sector gaat. Nu moeten belangen losgelaten worden en moet je alles opnieuw inrichten.” Ook oude beeldvorming speelt een rol, waarbij commerciële bedrijven in de zorg soms met wantrouwen worden bekeken.
Silizo verenigt de brancheverenigingen OIZ en NedXis, die samen nagenoeg alle patiëntdossierleveranciers vertegenwoordigen – van huisartsinformatiesystemen tot ziekenhuissoftware. Hierdoor kunnen leveranciers met één stem spreken in het transitieorgaan. Het verschil is dat leveranciers nu proactief hun visie bepalen. “We willen niet pas op het eind gevraagd worden, maar meehelpen dit proces te begeleiden”, aldus Van Wijk.
Financiering vraagt systemische aanpak Een belangrijk knelpunt is de financiering. Terwijl er via VWS en het Integraal Zorgakkoord veel geld beschikbaar is, ontbreekt helderheid over de langetermijnfinanciering en beheer. “De een investeert in gegevensuitwisseling, de ander profiteert”, legt Van Wijk uit. “Daarop moet het vergoedingsstelsel worden aangepast.” Van Wijk pleit voor wederzijds vertrouwen en eenduidige vraagarticulatie. “We zijn niet alleen met eigen belangen bezig, we zijn ook burgers.”
INNOVATIE
Tekst: Fred Pals
Doorbreek de zorgverzuiling met technologie die werkt voor de
De Nederlandse zorg zit al jaren in zwaar weer, er is te veel bezuinigd en versnipperd. Kwetsbare ouderen met een groeiende zorgvraag verdwalen in een doolhof van regels, loketten en potjes. Het beleid zet juist in om langer (veilig) thuis te blijven wonen, omdat er te weinig plekken en personeelstekorten zijn. De behoefte van veel ouderen begint echter vaak simpel: eenvoudig en regelmatig contact met mantelzorgers en familie, en hulp bij het innemen van medicijnen.
Waarom moet een oudere met geheugenproblemen zelf uitzoeken of zijn huisarts, wijkverpleging of gemeente hem kan helpen? De technologie is er al om dit te faciliteren. Het Nederlandse Genus Care laat in de praktijk zien dat het echt anders kan – met technologie die de cliënt centraal stelt én effectief werkt binnen bestaande zorgstructuren. Denk bijvoorbeeld aan medicatie-inname via beeldcontact. Dit bespaart veel tijd, want de zorgmedewerker hoeft de deur niet uit en kan vanuit huis of werk de controle uitvoeren.
Genus Care heeft een slim apparaat dat oplossingsgericht beeldzorg, medicatieherinnering, monitoring, persoonsalarmering en sociale verbinding combineert. Door eerst mantelzorgers of familie te activeren, schakelt de technologie zorgprofessionals pas in wanneer het echt nodig is. Het resultaat is dat er
minder telefoontjes naar de zorg hoeven, problemen sneller gesignaleerd kunnen worden en er zodoende meer rust in het zorgproces komt.
Van eenzaamheid naar verbinding
Dit levert concrete voordelen op: minder werkdruk voor zorgprofessionals, meer regie voor cliënten, en een oplossing die plug-and-play, schaalbaar, direct inzetbaar en bewezen in de praktijk is. Zo ontstaat ruimte voor wat echt telt: persoonlijke aandacht. Veel ouderen slijten hun dagen in eenzaamheid: ze hebben geen of weinig contact. Via de app kunnen familie en vrienden echter makkelijk contact maken.
De ervaring leert dat de implementatie van technologie binnen de zorg soms moeizaam verloopt. Jill Mulder, CEO Genus Care: “We zien grote verschillen in de perceptie rond digitale zorg. Dat varieert van weerstand tot juist daadkracht
www.genuscare.nl
cliënt
en een grote motivatie om het breed te implementeren. Gelukkig zijn alle partijen het erover eens: de talrijke innovaties kunnen de zorg een enorme impuls geven om te veranderen, anders werken te faciliteren en de uitdagingen van de toenemende vergrijzing het hoofd te bieden.”
Kostenbesparing en cliënttevredenheid gaan hand in hand Wat ook belangrijk is voor een zorgorganisatie: een gedegen voorbereiding en ontwikkeling van een strategie. Voor bestuurders van zorgorganisaties maakt de inzet van deze innovatieve zorgtechnologie
PharmaPartners – Partner Content
PharmaPartners – Partner Content
een tastbaar verschil: minder telefoontjes naar de wijkverpleging, snellere signalering van problemen en een hogere tevredenheid bij familie. De implementatie is relatief eenvoudig te realiseren en een snelle opschaling is ook mogelijk.
Marie-Christine Vierhout van Tico Care, distributeur van Genus Care: “We begeleiden steeds meer zorgorganisaties in het effectief implementeren van onze technologie. We zien dat het de zelfredzaamheid van cliënten verhoogt en dat zorgmedewerkers dagelijks de voordelen ervan ondervinden, zonder in te leveren op de kwaliteit van de zorg.”
Toegankelijke zorg begint met samenwerking
Toegankelijke zorg begint met samenwerking
De druk op de Nederlandse eerstelijnszorg neemt toe. Vergrijzing, personeelstekorten en een stijgende zorgvraag zorgen ervoor dat huisartsen, apotheken en andere zorgverleners voor steeds grotere uitdagingen staan. Hoe zorgen we ervoor dat zorg toegankelijk en betaalbaar blijft?
De druk op de Nederlandse eerstelijnszorg neemt toe. Vergrijzing, personeelstekorten en een stijgende zorgvraag zorgen ervoor dat huisartsen, apotheken en andere zorgverleners voor steeds grotere uitdagingen staan. Hoe zorgen we ervoor dat zorg toegankelijk en betaalbaar blijft?
DDe prognoses zijn duidelijk: wereldwijd zullen er in 2030 tien miljoen minder zorgprofessionals zijn dan nodig. In Nederland groeit het tekort van vijftigduizend nu naar meer dan honderdvijftigduizend in 2030. “De zorgvraag stijgt en het zorgaanbod daalt. De kloof tussen vraag en aanbod wordt steeds groter”, vertelt Sander de Jong, directeur Strategievorming bij PharmaPartners en tevens voorzitter van brancheverenigingen NedXis en SILIZO.
e prognoses zijn duidelijk: wereldwijd zullen er in 2030 tien miljoen minder zorgprofessionals zijn dan nodig. In Nederland groeit het tekort van vijftigduizend nu naar meer dan honderdvijftigduizend in 2030. “De zorgvraag stijgt en het zorgaanbod daalt. De kloof tussen vraag en aanbod wordt steeds groter”, vertelt Sander de Jong, directeur Strategievorming bij PharmaPartners en tevens voorzitter van brancheverenigingen NedXis en SILIZO.
Interoperabiliteit als randvoorwaarde, niet als doel
De oplossing ligt niet alleen in meer personeel werven, maar vooral in slimmer organiseren. Regionale samenwerking en digitale ondersteuning zijn daarbij onmisbaar. “ICT kan hierin een belangrijke helpende factor zijn, maar de transformatie van de zorg – het anders inrichten van zorg – is misschien nog wel het belangrijkste. PharmaPartners zoekt
Interoperabiliteit als randvoorwaarde, niet als doel De oplossing ligt niet alleen in meer personeel werven, maar vooral in slimmer organiseren. Regionale samenwerking en digitale ondersteuning zijn daarbij onmisbaar. “ICT kan hierin een belangrijke helpende factor zijn, maar de transformatie van de zorg – het anders inrichten van zorg – is misschien nog wel het belangrijkste. PharmaPartners zoekt
hiervoor de samenwerking met klanten en regio-organisaties om betrouwbare en toekomstgerichte oplossingen voor de lange termijn te ontwikkelen.”
hiervoor de samenwerking met klanten en regio-organisaties om betrouwbare en toekomstgerichte oplossingen voor de lange termijn te ontwikkelen.”
Sander de Jong, Directeur Strategievorming, PharmaPartners
Sander de Jong, Directeur Strategievorming, PharmaPartners
Fysiek waar het moet, digitaal waar het kan – dat is hybride zorg in de praktijk
Fysiek waar het moet, digitaal waar het kan – dat is hybride zorg in de praktijk
Zoals beschreven in de Nationale Visie en Strategie (NVS) van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), ligt de basis voor betere samenwerking in het uitwisselen van informatie.
Zoals beschreven in de Nationale Visie en Strategie (NVS) van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), ligt de basis voor betere samenwerking in het uitwisselen van informatie.
“Interoperabiliteit is geen doel, maar een randvoorwaarde”, benadrukt De Jong.
“Interoperabiliteit is geen doel, maar een randvoorwaarde”, benadrukt De Jong.
“Om data uit verschillende systemen met elkaar te delen, moeten ze dezelfde taal
“Om data uit verschillende systemen met elkaar te delen, moeten ze dezelfde taal
spreken.” Die ‘eenheid van taal’ gaat over inhoudelijke standaarden, terwijl ‘eenheid van techniek’ verwijst naar technische standaarden zoals FHIR. Voorbeelden van projecten waar PharmaPartners bij betrokken is, zijn Medicatieproces 9 (MP9) en Met Spoed Beschikbaar.
spreken.” Die ‘eenheid van taal’ gaat over inhoudelijke standaarden, terwijl ‘eenheid van techniek’ verwijst naar technische standaarden zoals FHIR. Voorbeelden van projecten waar PharmaPartners bij betrokken is, zijn Medicatieproces 9 (MP9) en Met Spoed Beschikbaar.
Technologie die ontlast, niet belast Slimme technologie zoals AItoepassingen begint in de praktijk al volwassen te worden. Spraak-naar-tekst technologie in huisartsinformatiesysteem Medicom is inmiddels al veel in gebruik.
“Terwijl de huisarts met je spreekt, neemt een microfoon het gesprek op, zet het
Technologie die ontlast, niet belast Slimme technologie zoals AItoepassingen begint in de praktijk al volwassen te worden. Spraak-naar-tekst technologie in huisartsinformatiesysteem Medicom is inmiddels al veel in gebruik. “Terwijl de huisarts met je spreekt, neemt een microfoon het gesprek op, zet het
automatisch om in tekst én codering, en wordt het direct in het dossier gezet”, legt De Jong uit. Een ander concreet voorbeeld is het hybride zorgmodel in de regio Oosterhout. Via ons patiëntenportaal MijnGezondheid.net kunnen patiënten vragen stellen aan de huisarts, maar een derde van die vragen hoeft niet per se door de eigen huisarts beantwoord te worden. “Digitale triage en routering zorgen ervoor dat vragen over medicatie bij de apotheek uitkomen, terwijl vragen over sociale kwesties naar het sociaal domein gaan. Daarnaast kunnen veel patiëntvragen met behulp van kunstmatige intelligentie automatisch beantwoord worden. Fysiek waar het moet, digitaal waar het kan – dat is hybride zorg in de praktijk.”
automatisch om in tekst én codering, en wordt het direct in het dossier gezet”, legt De Jong uit. Een ander concreet voorbeeld is het hybride zorgmodel in de regio Oosterhout. Via ons patiëntenportaal MijnGezondheid.net kunnen patiënten vragen stellen aan de huisarts, maar een derde van die vragen hoeft niet per se door de eigen huisarts beantwoord te worden. “Digitale triage en routering zorgen ervoor dat vragen over medicatie bij de apotheek uitkomen, terwijl vragen over sociale kwesties naar het sociaal domein gaan. Daarnaast kunnen veel patiëntvragen met behulp van kunstmatige intelligentie automatisch beantwoord worden. Fysiek waar het moet, digitaal waar het kan – dat is hybride zorg in de praktijk.”
Maar technologie is slechts een facilitator. “Van de zorgtransformatie gaat slechts twintig procent over ICT, tachtig procent gaat over samenwerking, financiering en structuur”, benadrukt De Jong. “De boodschap aan bestuurders is: organiseer je regionaal en maak afspraken met andere zorgaanbieders en zorgverzekeraars over lange termijn financiering. Alleen dan is de zorgtransformatie echt haalbaar.
Maar technologie is slechts een facilitator. “Van de zorgtransformatie gaat slechts twintig procent over ICT, tachtig procent gaat over samenwerking, financiering en structuur”, benadrukt De Jong. “De boodschap aan bestuurders is: organiseer je regionaal en maak afspraken met andere zorgaanbieders en zorgverzekeraars over lange termijn financiering. Alleen dan is de zorgtransformatie echt haalbaar.
Digitalisering van de zorg is meer dan een IT-project
VERDIEPING
De digitalisering van de zorgsector is in volle gang. Vertrouwen en samenwerking zijn cruciaal voor het slagen van de digitale zorgtransformatie. Ontbreekt het daaraan, dan komt deze transformatie niet van de grond. Gegevensuitwisseling moet veiliger, sneller en toegankelijker worden, zodat zorgverleners efficiënt kunnen werken en patiënten de beste zorg krijgen.
De zorgsector staat voor een enorme uitdaging. Met een toenemende zorgvraag en een tekort aan zorgpersoneel is digitalisering onvermijdelijk. Volgens Bianca Rouwenhorst, directeur informatiebeleid en CIO bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, is het evident dat gegevensuitwisseling en data-beschikbaarheid kunnen bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen in de zorg. Voorwaarde is wel dat de zorgsector kan vertrouwen op een betrouwbare infrastructuur. “Als je flauwvalt op straat, wil je dat een hulpverlener snel de juiste informatie kan inzien zonder bureaucratische drempels. Het is van het grootste belang dat er een gestandaardiseerd digitaal netwerk komt voor zorgdata. We moeten ervoor zorgen dat de systemen onderling compatibel zijn”, benadrukt Rouwenhorst.
Het zorgveld is complex, maar er worden toch concrete stappen gezet. Een mooi voorbeeld is de Mitztoestemmingsvoorziening, waarmee patiënten centraal kunnen vastleggen of hun medische gegevens gedeeld mogen worden. Het Spaarne Gasthuis in Haarlem is het eerste ziekenhuis dat zich heeft aangesloten. Deze Mitzvoorziening bespaart tijd, vermindert administratieve lasten en geeft patiënten regie over hun gegevens. Een ander voorbeeld is Amsterdam UMC, dat werkt met Twiin, een afspraakstelsel voor gegevensuitwisseling. Ook dat is een belangrijke stap in het creëren van een eenduidige infrastructuur.
De voorbeelden die Rouwenhorst geeft, zijn bouwstenen voor een nationaal gezondheidsinformatie-stelsel, waarin datauitwisseling naadloos verloopt en e-health
Bianca Rouwenhorst, Directeur informatiebeleid en CIO bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
breed wordt ingezet. De overheid speelt hierbij een actieve rol door standaarden te ontwikkelen met een landelijke en zelfs Europese dekking. “Drie jaar geleden vroeg de zorgsector ons om een stevigere rol te nemen. Nu zetten we concrete stappen om een duurzaam en toekomstbestendig digitaal zorgsysteem te realiseren.”
Kansen voor patiënten
Digitalisering biedt niet alleen kansen voor zorgverleners, maar ook voor patiënten. Door betrouwbare
gegevensuitwisseling hoeven patiënten niet telkens opnieuw hun medische geschiedenis te vertellen of onnodige onderzoeken te ondergaan. Ook kan technologie bijdragen aan efficiëntere zorgverlening, zoals AItoepassingen die specialisten ondersteunen bij diagnoses en behandelplannen. “Een oncoloog van het Antoni van Leeuwenhoek vertelde onlangs hoe AI wordt ingezet om verwijzingen sneller te verwerken, waardoor artsen meer tijd hebben voor hun patiënten. Dit soort innovaties tonen aan dat technologie echt het verschil kan maken.”
We staan op een keerpunt: de komende jaren zijn bepalend voor de digitale toekomst van de zorg. De implementatie van nieuwe standaarden en infrastructuren vergt tijd, maar de eerste stappen zijn gezet. “Het gezondheidsinformatie-stelsel moet duurzaam en toekomstgericht zijn. Door samenwerking en vertrouwen kunnen we een zorgsysteem bouwen dat klaar is voor de toekomst.”
Tekst: Hugo Schrameyer
Impact voor verborgen patiënten
Grote farmabedrijven jagen op blockbusters: medicijnen die miljarden opleveren door miljoenen patiënten te behandelen. Maar er bestaat ook een andere filosofie: zoeken naar oplossingen voor zeer kleine patiëntengroepen, mensen met zeldzame ziekten, die vaak jarenlang van arts naar arts gaan voordat ze eindelijk weten wat hen mankeert.
Het Japanse Kyowa Kirin kiest bewust voor die tweede strategie. Via het Benelux-filiaal onder leiding van country manager Arnoud den Ouden neemt het bedrijf een bijzondere positie in als specialty pharma company. “We hebben letterlijk met individuele patiënten te maken”, vertelt Den Ouden, die in oktober vorig jaar de overstap maakte van een groot farmabedrijf. “Het is een hele mooie overstap van een bedrijf
www.kyowakirin.com
waar je met grote volumes werkt naar een plek waar je als bedrijf een wezenlijk verschil in patiëntgerichtheid kunt maken.”
Vijf tot tien jaar tot de juiste diagnose Het bedrijf richt zich in Nederland op twee specifieke aandoeningen: X-gebonden hypofosfatemie (XLH), een botziekte, en cutaan T-cellymfoom (CTCL), een vorm van bloedkanker. Beide ziekten delen een pijnlijk kenmerk: het duurt gemiddeld vijf tot tien jaar voordat patiënten de juiste diagnose krijgen.
“Bij CTCL gaat een patiënt naar de dermatoloog met huidproblemen”, legt Den Ouden uit. “Die gaat met allerlei middelen proberen de huid beter te maken, stapje voor stapje. Pas wanneer de ziekte zich verder ontwikkelt en er bepaalde testen worden gedaan, komt men erachter dat het eigenlijk een bloedkanker is.”
Het farmabedrijf probeert deze diagnostische reis te verkorten door samen
te werken met patiëntenverenigingen en het organiseren van symposia tijdens medische congressen. “Op een congres voor endocrinologen laten we experts uitleggen wat de symptomen van XLH zijn, wat de rode vlaggen zijn waar je aan moet denken. Zo probeer je de ‘disease awareness’ te vergroten.”
We zijn iedere keer heel blij als we één nieuwe patiënt kunnen helpen
Ambitieuze groeistrategie
Met een 70-tal XLH patienten en een fractie daarvan voor CTCL – waarvan de helft volwassen en de andere helft kind is – lijken de aantallen in Nederland
bescheiden, maar Den Ouden benadrukt dat elke ontdekte patiënt een overwinning is. “We zijn iedere keer heel blij als we één nieuwe patiënt kunnen helpen. Bij CTCL heb je te maken met mensen met een enorme jeuk – je kunt je niet voorstellen hoe erg dat is. Op het moment dat je mensen daarvan kunt verlossen, is dat een onwaarschijnlijke verbetering. Bij XLH zijn vaak hele families betrokken, en kunnen zware orthopedische operaties in sommige gevallen voorkomen worden.”
Het bedrijf investeert fors in uitbreiding van zijn portfolio. Begin 2024 werd gentherapiebedrijf Orchard Therapeutics overgenomen, eind vorig jaar volgde een samenwerking met Kura Oncology voor de ontwikkeling van behandelingen tegen acute myeloïde leukemie. “Men zegt alleen ja tegen middelen met echte toegevoegde waarde”, stelt Den Ouden. “Als studies uitwijzen dat iets onvoldoende toevoegt, neemt men het niet mee naar de markt.”
Kyowa Kirin – Partner Content
Arnoud den Ouden, Country manager Benelux, Kyowa Kirin
Zo worden innovaties wél een succes in de radiotherapie
De Nederlandse gezondheidszorg investeert jaarlijks miljoenen in nieuwe technologieën en behandelmethoden. Hoewel de radiotherapie in Nederland wereldwijd vooroploopt in innovatie en implementatie, loopt nog altijd de helft van alle innovatieprojecten vertraging op of mislukt volledig. Dit is breed in de zorg het geval. Toch toont onderzoek aan dat het ook anders kan: met een gestructureerde aanpak kunnen ziekenhuizen de slaagkans drastisch verhogen.
Het geheim zit niet in betere techniek, maar in het vooraf grondig onderzoeken van mogelijke barrières en het vroeg betrekken van medewerkers bij innovaties. Het Maastrichtse radiotherapiecentrum Maastro heeft deze aanpak doorontwikkeld en behoort inmiddels tot de top als het gaat om succesvolle implementaties van innovaties.
Lessen uit mislukte AIimplementatie
“De belangrijkste belemmering is dat vooraf niet goed is geïnventariseerd welke barrières kunnen optreden”, legt hoogleraar Maria Jacobs van Maastro uit. Zij heeft een bijzondere leerstoel aan Tilburg University op het gebied van implementatiewetenschap en leidt inmiddels een grote onderzoeksgroep die zich richt op het evidence-based verbeteren van implementaties in de zorg. “Men komt daar vaak pas gaandeweg
het project achter, terwijl je met een goede analyse vooraf – samen met de betrokken stakeholders – een veel betere implementatiestrategie kunt opstellen.”
Maastro is een gespecialiseerd radiotherapiecentrum dat kankerpatiënten uit heel Zuidoost-Nederland behandelt. Met negen hoogleraren is dit het enige centrum in Nederland met ministeriële erkenning voor hoogwaardig onderzoek, implementatie van resultaten in de kliniek en kennisdeling met andere ziekenhuizen. De MAASTRO Rectal Applicator is een goed voorbeeld van hoe onderzoek, implementatie en internationale kennisdeling samenkomen.
Dit zelfontwikkelde instrument voor inwendige bestraling bij endeldarmkanker is inmiddels in licentie gegeven aan een industriële partner en CE gemarkeerd waardoor het breed beschikbaar komt voor andere radiotherapiecentra. Hiermee
komt een belangrijke innovatie het hele vakgebied ten goede.
Een eerdere mislukte implementatie van een AI-tool voor bestralingsplannen leerde het centrum belangrijke lessen. Medewerkers voelden zich bedreigd in hun vakmanschap en gingen concurreren met de computer. “Dan kwam er een door AI berekend optimaal plan en gingen zij soms een halve dag herplannen voor een iets betere uitkomst – die klinisch nauwelijks verschil maakte voor de patiënt. Die tijd kun je beter aan andere zorgtaken besteden”, aldus Jacobs.
Co-creatie creëert eigenaarschap
Maastro heeft nu een andere aanpak, en organiseert bij grotere innovaties cocreatiesessies waarbij medewerkers actief meedenken over hun nieuwe rol en de mogelijke barrières. “We gaan dan met hen in gesprek over hoe ze denken dat hun (nieuwe) rol eruit zou moeten zien. We vragen naar de uitdagingen en of ze
Curavista – Partner Content
bijvoorbeeld regisseur van hun proces worden. Door deze aanpak ontstaat eigenaarschap in plaats van weerstand.”
Investering die zichzelf terugbetaalt De gestructureerde aanpak vraagt wel capaciteit aan de voorkant. Organisaties moeten literatuuronderzoek doen, stakeholders interviewen en workshops organiseren. “Heel veel ziekenhuizen zeggen: daar hebben we helemaal geen capaciteit voor”, erkent Jacobs. “Maar ik zeg: je hebt wél de capaciteit die je daarna verliest. Want als je het project implementeert en het mislukt, of het duurt veel langer – reken maar eens door wat dat kost.”
De digitale revolutie die patiënten de regie teruggeeft
Nederland staat op de drempel van een fundamentele omwenteling in de gezondheidszorg. Terwijl artsen en ziekenhuizen nu nog de regie voeren, krijgen burgers meer controle over hun eigen medische gegevens. Een nieuwe generatie digitale platforms maakt het mogelijk om zelf de zorgvraag te sturen - van het ophalen van uitslagen tot het zelfstandig doorlopen van medische trainingen.
Deze verschuiving naar patiëntgecentreerde zorg is niet langer toekomstmuziek, maar dagelijkse realiteit voor honderdduizenden Nederlanders. Esther van Noort, oprichter van Curavista en drijvende kracht achter de Gezondheidsmeter, ziet de doorbraak van 24 jaar pionieren eindelijk vorm krijgen. “Wij denken heel erg dat jij als burger al je gegevens op zak moet hebben. En dat jij zelf die zorgvraag gaat regelen.”
Van French Freedom naar Nederlandse innovatie
Het Nederlandse zorgsysteem verschilt fundamenteel van andere Europese landen. Waar Fransen hun eigen medische dossier thuis bewaren en zelf bepalen welke informatie ze meenemen naar een specialist, worden Nederlandse patiënten nog altijd door vaste lijnen geleid. “Als ik in Geertruidenberg woon, word ik gewoon doorverwezen naar Amphia Ziekenhuis.
Waarom? Tilburg is bij mij ook om de hoek”, illustreert Van Noort de beperkte keuzevrijheid.
Deze situatie verandert door de opkomst van Persoonlijke Gezondheidsomgevingen (PGO’s). Via het MedMij-afsprakenstelsel kunnen burgers hun medische gegevens ophalen bij ziekenhuizen, huisartsen en andere zorgverleners, en deze hergebruiken voor vervolgzorg. Het concept lijkt simpel, maar de impact is revolutionair voor de traditionele zorgketen.
Platform onafhankelijkheid als gamechanger
Niet alle PGO’s zijn echter gelijk geschapen. Veel platforms zijn gekoppeld aan webportalen van zorgverleners, waardoor patiënten indirect weer afhankelijk blijven van hun behandelend arts. “In tegenstelling tot veel andere aanbieders zijn wij niet gebonden aan
webportalen”, benadrukt Van Noort deze cruciale onderscheiding. Deze onafhankelijkheid betekent dat burgers werkelijk de regie kunnen voeren over hun zorgkeuzes, zonder tussenkomst van traditionele gatekeepers.
Gezondheidsmeter bedient inmiddels 300.000 actieve gebruikers in 13 Europese landen, met 76 verschillende, gecertificeerde, medische toepassingen. Van diabetes tot COPD, van duizeligheid tot hartrevalidatie - alles draait op hetzelfde onderliggende platform. “Het doorloopt allemaal hetzelfde menu met dezelfde typen voortgangsgrafieken. Het is echt allemaal standaardwerk.”
Zelfredzaamheid als medicijn tegen zorgdruk
De werkelijke kracht zit in het stimuleren van zelfredzaamheid. Patiënten kunnen eerst zelf een digitale training volgen voor hun specifieke klachten - bijvoorbeeld bij urine-incontinentie of duizeligheid - voordat ze überhaupt naar een dokter gaan. Deze medische apps worden zelfs volledig vergoed door Nederlandse zorgverzekeraars. “Alles wat jij zelf kan doen, ontlast de zorg”, aldus Van Noort.
Het concept werkt in de praktijk als een slimme loodgieter-analogie: in plaats van zoeken naar een lek, krijgt de specialist direct te zien waar het probleem zit. Patiënten komen beter voorbereid, consulten worden efficiënter, en zowel arts als patiënt weet precies waar de focus moet liggen. De cijfers laten het ook zien: digitale trajecten zorgen ervoor dat zorgvragen in de helft van de tijd afgehandeld kunnen worden, vergeleken met traditionele consulten. De keuze voor één onderliggend platform houdt de kosten laag en maakt het direct rendabel. Met deze digitale zelfredzaamheid als fundament, groeit een nieuw zorgmodel waarin de patiënt écht centraal staat.
Esther van Noort, Oprichter, Curavista
Maria Jacobs, Hoogleraar, Tilburg University
Bruikbare AI als motor voor snellere medicijnontwikkeling
De farmaceutische industrie staat op een kruispunt. Terwijl AI-modellen steeds geavanceerder worden en miljarden euro’s worden geïnvesteerd in deze technologie, blijft de implementatie in de dagelijkse praktijk achter. Door datafragmentatie en gebrek aan bruikbare en schaalbare tooling worstelen grote farmabedrijven met de adoptie van AI. Hierdoor blijft de beloofde versnelling van medicijnontwikkeling vooralsnog uit.
Management in de farmaceutische industrie heeft vaak al miljoenen besteed aan het ontwikkelen van AI, maar nog niet voldoende rendement. Dit is precies het probleem dat Nicola Bonzanni, CEO en oprichter van ENPICOM, dagelijks tegenkomt. Zijn bedrijf, tien jaar geleden opgericht in Nederland, ontwikkelt een platform dat farmaceutische en biotech bedrijven helpt AI praktisch toe te passen in de ontwikkeling van antilichamen en T-cellen. “Er is veel discussie over AI en wat het kan, maar er is minder discussie over hoe je het bruikbaar maakt voor de mensen die het daadwerkelijk moeten gebruiken”, stelt Bonzanni. “Je kunt een prachtig algoritme hebben dat prachtige dingen voorspelt, maar zolang het in een la ligt, zal het nooit impact hebben.”
Van data naar daadwerkelijke impact ENPICOM helpt grote farmaceutische bedrijven bij het ontwikkelen van biologics
Bonzanni, CEO en oprichter, ENPICOM
– zoals antilichamen en T-cellen – door middel van software en datascience. Het bedrijf onderscheidt zich door zijn focus op big data-analyse en de complete infrastructuur voor AI-adoptie. “We focussen niet alleen op AI/MLwetenschappers, maar verbinden deze met laboratoriumwetenschappers en de implementatie en het gebruik van deze modellen. Dit is een kritiek onderdeel om
alle toekomstige verwachtingen waar te maken”, legt Bonzanni uit.
Het ENPICOM-platform brengt verschillende stakeholders binnen farmabedrijven samen: laboratoriumwetenschappers, AI/MLwetenschappers en business stakeholders. Het onderliggende datafundament zorgt ervoor dat data homogeen en gestandaardiseerd worden verwerkt, wat essentieel is voor betrouwbare AI-modellen.
Het ENPICOM-platform maakt het mogelijk om AI-modellen efficiënt te beheren, testen en verbeteren, én toegankelijk te maken voor laboratoriumwetenschappers in hun dagelijkse data-analyses. Het platform creëert geautomatiseerde workflows die gebruikersinterventie beperken, fouten voorkomen en besluitvorming versnellen door grote hoeveelheden data betrouwbaar te verwerken. “We missen in de sector
vaak nog de verbinding met AI/MLwetenschappers – ook daar speelt dit platform een brugfunctie.”
Het resultaat mag er zijn: “In projecten waarbij het platform volledig geïntegreerd is, kan dit de ontwikkelingstijd van nieuwe medicijnen met naar schatting tweeënhalf jaar verkorten. Als je denkt aan Ozempic, bijvoorbeeld, en je had het alternatief tweeënhalf jaar eerder kunnen ontwikkelen, dan praten we over significante impact”, aldus Bonzanni.
Groei naar de top van de farmamarkt ENPICOM richt zich op de top 10 van mondiale farmabedrijven, waar het bedrijf de meeste tractie en inkomsten ziet. De ambitieuze doelstelling is om binnen twee tot drie jaar 80% van deze markt te bedienen. “We zijn goed op weg naar ons doel”, stelt Bonzanni zelfverzekerd. Door zijn oorsprong in immuunrepertoireanalyse heeft ENPICOM diepgaande expertise opgebouwd in het interpreteren van complexe biologische data – een fundament onder het huidige platform.
www.enpicom.com
P5COM – Partner Content
Waarom dure zorgtechnologie vaak ongebruikt blijft liggen
Petra de Leede, managing partner van adviesbureau P5COM, stelt: “Het grote probleem in de zorg is menskracht”. “En technologie is een belangrijke manier om dit probleem kleiner te maken.” Samen met project director Martin Mauritz helpt zij zorgorganisaties om deze technologieën duurzaam te implementeren. En hun ervaring hierbij is dat de techniek zélf vaak niet het knelpunt is. “Die is meestal gemakkelijk en gebruiksvriendelijk beschikbaar. Maar het implementeren daarvan is gewoon zo moeilijk”, aldus De Leede.
Begin bij de verpleegkundige, niet bij de bestuurder
Mauritz: “We zien vaak dat een aanpak in de bestuurskamer wordt bedacht, terwijl het begint bij de vraag welk probleem je wilt oplossen en wat dat betekent voor de
dagelijkse processen. Die vragen kunnen alleen de professionals beantwoorden.” De Leede: “Als wij willen weten hoe het beter moet in de wijkverpleging, dan stappen we op de fiets om met die wijkverpleegkundige de wijk in te gaan. Anders krijg je oplossingen die náást de praktijk staan, in plaats van er onderdeel van zijn.”
De techniek is niet het probleem, dat is de implementatie
Mauritz: “Het succes van implementaties hangt direct samen met de meerwaarde die medewerkers ervan zien, én met hoe gemakkelijk het gebruik is. Zo lukte het
thuiszorgaanbieder Thebe om innovaties in de praktijk te brengen door samen met medewerkers processen te bedenken, en bijvoorbeeld allerlei verplichte administratieve handelingen uit het aanvraagproces voor hulpmiddelen te halen.”
Technologie verandert het beroep fundamenteel
AI-toepassingen, zorgrobotica en slimme monitorsystemen: in de zorg zijn veel nieuwe technologieën voorhanden die het personeelstekort zouden moeten oplossen. Toch blijven veel innovaties steken in de pilotfase. Organisaties investeren tonnen in geavanceerde systemen die na enkele maanden ongebruikt in de kast verdwijnen. De hoofdoorzaak ligt niet bij gebrekkige technologie, maar bij falende implementatie. www.p5com.eu/zorgtechnologie
Een cruciaal aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien bij implementaties, is dat technologie het vak van zorgverleners fundamenteel verandert. Zo kunnen slimme bedden detecteren of iemand uit bed is gevallen, waardoor er minder nachtverpleegkundigen nodig zijn. De Leede: “Dat roept bij veel verpleegkundigen dubbele gevoelens op. Aan de ene kant is het fijn dat je minder nachtdiensten hoeft te draaien, aan de
andere kant kun je onzeker worden, als jouw werk kennelijk overgenomen kan worden door technologie. Die transitie moet je samen met professionals maken. Het echte gesprek voeren over hoe je op een andere manier, misschien wel méér van betekenis bent voor patiënten.”
De centrale boodschap voor bestuurders is daarom helder: voer de dialoog met je mensen. De Leede: “En equipeer je managers hiervoor. Zij moeten koers houden, het waarom kunnen uitleggen én goed luisteren naar medewerkers. Mensen zijn niet in de zorg gaan werken voor geld, maar om iets moois te doen voor andere mensen. Snap dat er een transitie gaande is die voor hen heel betekenisvol is.”
Petra de Leede & Martin Mauritz, Managing partner & project director, P5COM
Nicola
Blaaskankerdiagnose zonder operatie steeds dichterbij
Veel blaaskanker patiënten ondergaan onnodige operaties. Voor accurate diagnose van blaaskanker moet vastgesteld worden hoe diep een tumor in de slechts 2 millimeter dikke blaaswand is gegroeid. De huidige scope beelden geven deze diepte informatie niet en beeldvormingstechnieken zoals MR & CT hebben niet de benodigde resolutie. De ingroei wordt nu operatief vastgesteld.
Dit tekort adresseert het Nederlandse medtech-bedrijf Scinvivo met een oplossing gebaseerd op optische coherentie tomografie (OCT).
“De fundamentele uitdaging is dat je drie lagen wilt onderscheiden in een circa 2 millimeter dikke blaaswand. Met de circa 1 mm resolutie van MR of CT gaat dat niet passen”, legt CEO en oprichter Marijn van Os uit. Samen met commercial officer Liesbeth Geerts ontwikkelde het bedrijf een katheter die met een resolutie van circa 10 micron - honderd keer nauwkeuriger dan bestaande technieken - in de blaaswand kan kijken.
Van buiten het lichaam naar miniatuur voor in het lichaam
De technologie bouwt voort op OCT, dat vergelijkbaar is met echografie maar gebruik maakt van lichtgolven in plaats van geluidsgolven. “OCT wordt al breed
www.scinvivo.com
gebruikt in de oogheelkunde, maar wij hebben diezelfde technologie sterk geminiaturiseerd”, aldus Geerts. Het hart van de innovatie is een minuscuul MEMSspiegeltje dat de laserbundel naar voren stuurt, waardoor artsen tijdens een normaal blaasonderzoek zowel het oppervlaktebeeld als het dieptebeeld kunnen zien.
De productie vereist geavanceerde nanotechnologie: op één 6-inch wafer worden circa 900 spiegeltjes tegelijk gemaakt. Ook de assemblage van de slechts 2 millimeter dikke katheter gebeurt volledig handmatig.
Doorbraak in Amerika, uitdaging in Europa
De impact is aanzienlijk: ongeveer de helft van de huidige operaties bij terugkerende blaaskanker blijkt achteraf onnodig. “Bij deze patiënten wordt tijdens
de routine follow-up een verdacht plekje gezien, dat operatief verwijderd wordt, omdat op geen andere manier vast te stellen is of het tumor is of niet - en in de helft van de gevallen is het dat dus niet”, licht Geerts toe. Met de OCT-technologie kunnen veel van deze ingrepen vervangen worden door poliklinische behandelingen, wat zowel de patiëntbelasting als de kosten drastisch vermindert.
In Amerika heeft Scinvivo al een ‘breakthrough device designation’ van de FDA ontvangen, die de weg naar de markt versnelt. In Europa ligt het complexer vanwege financieringsstructuren. “Wij willen behandelingen van de operatiekamer naar de polikliniek brengen, maar de DBC polikliniek is niet ruim genoeg om ons device te kunnen gebruiken”, verklaart Geerts.
De technische bewijsvoering is geleverd, maar nu wacht de financiële uitdaging. “Heel veel financiers denken dat een medical device alleen maar kosten verhoogt”, stelt van Os. “Terwijl wij juist kostenbesparingen realiseren door operaties te vervangen door poliklinische
behandelingen.” Het bedrijf overweegt verschillende financieringsroutes, waaronder crowdfunding. “Je ziet steeds meer welgestelde mensen die impact willen maken en denken: ik heb iemand in mijn omgeving met blaaskanker, hoe kan ik daar een bijdrage aan leveren?”
Over vijf jaar hoopt Scinvivo een groter marktaandeel in Europa en de VS te hebben, waarbij OCT-scanning een belangrijke rol kan spelen bij blaaskanker monitoring.
Lokale medicijnafgifte bij kanker vermindert bijwerkingen drastisch
Traditionele chemotherapie heeft een fundamenteel probleem: om een klein tumorgebied te bereiken, moet het hele lichaam worden blootgesteld aan krachtige medicijnen. Dit leidt tot ernstige bijwerkingen die het immuunsysteem, de hormonale balans en de energiehuishouding verstoren.
Voor patiënten met moeilijk behandelbare tumoren zoals alvleesklierkanker betekent dit vaak een keuze tussen levensverlenging en kwaliteit van leven. De huidige moderne en dure immuno-behandelingen bereiken gemiddeld slechts 20-25% van de patiënten effectief. Dit terwijl de overige 75% wel de volledige last van bijwerkingen draagt, en de maatschappij de zeer hoge kosten van die nieuwe medicijnen moet dragen. Deze uitdaging heeft geleid tot een baanbrekende benadering in de oncologie. Mike de Leeuw, CEO van het Nederlandse OncoLize, legt uit hoe hun ChemoGell™ technologie dit probleem aanpakt: “In plaats van 80 kilo lichaam te vullen met medicijnen in de hoop dat er een klein beetje bij de tumor komt, injecteren wij één milliliter product direct in die tumor.”
Innovatieve benadering
De technologie werkt met polymeren die bij kamertemperatuur vloeibaar blijven, maar zodra ze de lichaamstemperatuur bereiken, vormen ze binnen enkele seconden een zachtrubber depot. Het bedrijf maakt daarbij gebruik van zeer effectieve chemo-medicijnen. Deze gepatenteerde innovatieve benadering zorgt voor concentraties middenin de tumor die 100 tot 150 keer hoger zijn dan wat met een pil of infuus verdraaglijk zou zijn, terwijl de totale dosis tot 100 keer lager is. “Het depot geeft gedurende 7 tot 14 dagen gecontroleerd medicijn af binnenin de tumormassa, waardoor een constante druk op de tumorgroei wordt gehouden terwijl het immuunsysteem wordt gestimuleerd”, aldus De Leeuw. Het bedrijf richt zich in eerste instantie op pancreaskanker, een
van de dodelijkste kankervormen met een gemiddelde overlevingsduur van minder dan een jaar. “We hebben via preklinische muisstudies met patiënt-biopten aan kunnen tonen dat ChemoGell™ resulteert in 100% overleving, zonder bijwerkingen. Dat is een veelbelovend resultaat dat vorig jaar door het Leids Universitair Medisch Centrum werd bevestigd.”
Van onderzoek naar patiënt OncoLize neemt nu de aanloop om de eerste klinische studies te starten, met steun van vooraanstaande Nederlandse ziekenhuizen. De behandeling gebruikt bestaande, betaalbare medicijnen en bekende injectieprocedures –endoscopische injecties via de slokdarm en maag of injecties door de huid. Deze pragmatische aanpak verlaagt het risicoprofiel aanzienlijk vergeleken met volledig nieuwe geneesmiddelen. Daar komt nog bij dat Nederland wereldwijd leidend is in pancreaskankeronderzoek, dankzij samenwerking tussen de academische ziekenhuizen.
“We moeten nu in totaal € 3,5 miljoen ophalen om de laatste stappen te doen voordat we de patiënt in mogen. De eerste € 1,5 miljoen hebben we nu ongeveer rond.” De Leeuw benadrukt dat de impact van deze technologie verder reikt dan alleen pancreaskanker. “Hetzelfde platform kan worden toegepast op andere solide tumoren, van maag- tot longkanker. Hierbij gelden steeds dezelfde voordelen: hogere effectiviteit, minder bijwerkingen, betere kwaliteit van leven voor patiënten en betaalbaarheid”, besluit de Leeuw.
OncoLize – Partner Content
Virtuele chirurgie doorbreekt barrières van afstand en expertise
Een chirurg staat er in de operatiezaal vaak mentaal alleen voor. Je kunt niet even een boek openslaan of overleggen met een collega. Je handen zijn gebonden, je bewegingsruimte is beperkt, en het aanwezige personeel weet meestal minder over de procedure. Toch moet alles perfect verlopen, want één verkeerde snede of gemiste stap kan levensbedreigende gevolgen hebben.
Bruno Dheedene, CEO, Rods&Cones
Deze eenzaamheid in de operatiekamer vormt een fundamenteel probleem in de moderne geneeskunde. Terwijl kennis en expertise ongelijk verdeeld zijn over de wereld, blijven chirurgen vaak verstoken van de begeleiding die een verschil kan maken tussen leven en dood.
Bruno Dheedene, CEO van Rods&Cones, heeft van deze problemen zijn missie gemaakt. Het Nederlandse medtech-bedrijf ontwikkelt geavanceerde software die chirurgische kennis in real time verbindt, ondersteund door smart glasses en videotechnologie. “Chirurgie is in essentie geen hogere wiskunde”, legt Dheedene uit. “Het draait in de kern om snijden en hechten. Een basisarts leert al snel hoe je moet naaien of anesthesie moet toedienen. De echte uitdaging zit niet in de handeling zelf, maar in het inzicht: weten wat je doet, waarom je het doet, en hoe je er veilig geraakt.”
75.000 operaties en een wereldwijde impact
De technologie van Rods&Cones biedt een interactieve live videoverbinding voor chirurgie, met extreem lage vertraging. Hierdoor kunnen specialisten op afstand in hoge kwaliteit meekijken, communiceren en ondersteuning bieden – alsof ze fysiek aanwezig zijn in de operatiekamer.
Met smart glasses kan een externe expert letterlijk meekijken door de ogen van de opererende chirurg, waarbij het systeem alles visualiseert wat deze ziet – essentieel voor minimaal invasieve operaties, die meer dan 80 procent van alle ingrepen omvatten.
Het resultaat mag er zijn: het bedrijf is actief in 109 landen en meer dan 2.000 ziekenhuizen. Tot nu toe zijn er 75.000 operaties uitgevoerd met ondersteuning van hun technologie. “De feedback die we krijgen is dat het zeer goed werkt”, aldus Dheedene. “Mensen zeggen ons dat ze beter zicht hebben over de chirurgie dan wanneer ze ter plaatse zijn.”
Deze paradox komt volgens Dheedene door de beperkte ruimte rond de operatietafel. “Bij kleine operaties probeer je het litteken zo klein mogelijk te houden, precies in het gezichtsveld van de chirurg. Maar wie ernaast staat, ziet vaak niet precies wat er gebeurt.”
Opleidingen revolutioneren door virtuele begeleiding
Een cruciale toepassing ligt in de
medische opleidingen. Naast de meer dan 30.000 uur training voor een chirurg vereist ook het werk van een OK-assistent jarenlange intensieve opleiding en praktijkervaring. Deze opleiding gebeurt voornamelijk on-the-job, door naast ervaren collega’s te staan. Maar dit systeem is arbeidsintensief en kostbaar.
“Met onze technologie kun je perfect virtueel meelopen met iemand”, verklaart Dheedene. “Een expert kan meerdere mensen tegelijk begeleiden, omdat je niet voortdurend hoeft mee te kijken. Meestal weet een chirurg precies wat hij moet doen, maar op cruciale momenten kan hij snel hulp vragen.”
kunnen gebeuren als de persoon die naast de patiënt stond instructies kreeg.”
Het bedrijf werkt ook aan militaire toepassingen, waarbij in de zogenaamde ‘golden hour’ – het cruciale uur na een verwonding – expertise snel naar de frontlijn gebracht kan worden. “Met onze technologie kan een chirurg op afstand een medic begeleiden, of een algemene arts in een veldhospitaal ondersteunen met specialistisch advies van bijvoorbeeld een neurochirurg.”
Deze militaire toepassingen worden steeds relevanter, omdat evacuatie moeilijker wordt door drones en andere moderne oorlogsvoering. “Evacuatie heeft een enorme impact op vuurkracht”, legt Dheedene uit. “Er zijn heel veel mensen bij betrokken die op dat moment geen soldaat meer zijn.”
Met onze technologie kun je perfect virtueel meelopen met iemand
Deze aanpak past perfect in het Nederlandse zorgsysteem, waar Rods&Cones betrokken is bij een project van het Nationaal Groeifonds. Dit project richt zich op het optimaliseren van zorgopleidingen – een urgente noodzaak gezien de vergrijzing van zorgpersoneel en de hoge uitval tijdens opleidingen.
Van Afrika tot de frontlijn
De impact reikt veel verder dan Europa. In Afrika worden jaarlijks 17 miljoen operaties niet uitgevoerd door gebrek aan medische kennis. “Dat wil niet zeggen dat we die allemaal kunnen oplossen”, erkent Dheedene, “maar daar kunnen we nog veel betekenen. Want vaak had er wel iets
De toekomst
Dheedene ziet vooral groeipotentieel in opkomende markten zoals India en Nigeria, waar afstand de inzet van hun technologie des te relevanter maakt. “Daar zijn er heel veel mensen die de chirurgie kunnen betalen, maar de chirurgische capaciteit is daar nog niet aanwezig. Met onze technologie kan men dat veel meer in de landen zelf houden.”
Dheedene ziet een toekomst waarin de wereld op chirurgisch gebied veel kleiner wordt, waarbij artsen hun expertise eenvoudig via een platform kunnen delen. “We willen niet alleen de technologie aanbieden, maar ook de specialisten zelf zichtbaar maken op een Airbnb-achtig platform. Zo hoef je niet persoonlijk iemand te kennen, maar kun je eenvoudig aangeven dat je hulp nodig hebt bij een complexe operatie.”
Slimmere ziekenhuizen dankzij AI
Nederlandse ziekenhuizen staan onder druk. De administratieve lasten nemen toe, personeel is schaars en de eisen rond compliance en traceerbaarheid worden steeds strenger. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan efficiënte, veilige en toekomstbestendige zorglogistiek. Automatisering kan dan een krachtig middel zijn om compliance te verbeteren en de patiëntveiligheid te verhogen.
Compliance en traceerbaarheid in de zorg
De roep om volledige traceerbaarheid in de zorgketen is luider dan ooit. Van leverancier tot patiënt moet elk hulpmiddel en implantaat te volgen zijn. AI-systemen kunnen hier uitkomst bieden door automatisch serienummers te koppelen aan voorraadlocaties, patiëntendossiers en logistieke processen. Dit verhoogt niet alleen de compliance, maar ook de patiëntveiligheid. “De mate van compliance is niet te realiseren met alleen de implementatie van een elektronisch patiëntendossier. Het vraagt ook om herinrichting van de logistieke keten door middel van een modern ERP systeem”, stelt Berny Harink, healthcare solution expert bij delaware, een wereldwijde IT-partner in digitale transformatie.
www.delaware.pro
Meer efficiency met logistieke automatisering
Veel ziekenhuizen werken nog met handmatige picklijsten en papieren processen. Dat is inefficiënt en foutgevoelig. AI-gestuurde systemen kunnen deze processen automatiseren, van goederenontvangst tot distributie naar de afdeling.
Denk aan real-time dashboards die voorraadniveaus monitoren, of algoritmes die automatisch herbevoorrading triggeren op basis van gebruikspatronen. Een goede integratie tussen de OK-planning en het ERP-proces is hierbij essentieel. Harink geeft aan dat in een aantal ziekenhuizen al stappen worden gezet richting deze vorm van automatisering, vaak in combinatie met ERP-systemen zoals SAP Cloud ERP.
AI als digitale collega De zorg kampt met een structureel tekort aan personeel. AI kan hier verlichting bieden door repeterende administratieve taken over te nemen, en daarmee de administratieve druk merkbaar verminderen. “AI kan bijvoorbeeld voorspellingen doen binnen de logistieke keten of automatisch verklaringen genereren voor verschillen tussen budget en realisatie”, stelt Barbara Wolters, lead expert healthcare bij delaware Nederland. “Zo neem je mensen repeterende en tijdrovende taken uit handen.”
Inmiddels gebruikt een groot deel van de ziekenhuizen generatieve AI. Toch blijkt dat slechts een beperkt deel van de ziekenhuizen hun AI-readiness op orde heeft.
Intrakoop – Partner Content
Er is dus nog veel werk aan de winkel.
Technologie alleen is niet genoeg AI biedt enorme kansen, maar de implementatie vraagt meer dan technologie. Het vereist veranderbereidheid, training en een duidelijke strategie. Zoals Wolters stelt: “De stap naar vergaande automatisering is wennen voor personeel. Het levert veel op, maar vraagt ook om begeleiding en vertrouwen.” Ziekenhuizen die nu investeren in AI-gedreven logistiek en bedrijfsvoering, bouwen aan een fundament voor toekomstbestendige zorg. Niet alleen efficiënter, maar ook veiliger, transparanter en menselijker.
Berny Harink, Healthcare solution expert, delaware Nederland
Inkoop in de zorg moet minder vrijblijvend: “Samenwerken wordt de norm”
De Nederlandse zorg staat onder enorme druk. Personeelstekort, vergrijzing en stijgende kosten maken slimme oplossingen noodzakelijk. Toch laten zorgorganisaties, die met deze uitdagingen worstelen, een cruciale kans liggen: de kracht van collectieve inkoop. Veel instellingen blijven vasthouden aan individuele inkoop, terwijl samenwerking juist de sleutel is tot meer efficiëntie en kostenbesparing.
Het probleem is zorgwekkend: zorgorganisaties kopen vaak identieke producten afzonderlijk in, waardoor ze schaalvoordelen en onderhandelingskracht verspelen. Deze versnippering leidt tot hogere kosten en gemiste kansen voor innovatie, terwijl de sector juist meer dan ooit behoefte heeft aan slimme samenwerking.
Ruud Plu, directeur-bestuurder van Intrakoop, constateert deze inefficiëntie dagelijks. De zorgcoöperatie, die inmiddels 66 jaar bestaat en samenwerkt met ruim 500 zorgorganisaties, heeft daarom een nieuwe strategische koers uitgestippeld: “Samen verder” (2025-2029). Plu pleit voor minder vrijblijvendheid in de
samenwerking. “Een pen in NoordoostGroningen is dezelfde als in Zeeland. Incontinentiemateriaal in Den Helder verschilt niet van dat in Maastricht. Ook de bestuurders van zorgorganisaties – onze leden – zien dat zo. Zo’n 75 tot 80 procent van wat we inkopen is in de kern hetzelfde. Toch maken we talloze verschillende keuzes. Het is tijd om die gedeelde overtuiging om te zetten in gezamenlijke actie.”
Technologie die echt ontlast De focus ligt op arbeidsbesparende innovaties die direct impact hebben op de zorgpraktijk. Intrakoop werkt nauw samen met Anders Werken in de Zorg aan praktische oplossingen, zoals slimme
Plu, Directeur-bestuurder, Intrakoop
incontinentieproducten met sensoren en bedsensoren die nachtrondjes overbodig maken. “Stel je voor: een verpleeghuis waar iedereen slaapt en een zorgmedewerker die elk uur deuren opent om te controleren”, legt Plu uit. “Met een bedsensor hoeft dat niet meer; je grijpt pas in als de sensor afgaat.” Voor kleinere zorgorganisaties vormt de infrastructuur vaak de grootste uitdaging bij technologische innovaties. “Technologie gaat vaak samen met infrastructuur. Veel kleine zorgorganisaties lopen daarbij tegen flinke praktische en
organisatorische barrières aan”, aldus Plu. Door collectieve inkoop wordt geavanceerde zorgtechnologie toegankelijk voor alle organisaties, ook voor de kleinere. Duurzaamheid als collectieve verantwoordelijkheid Ook duurzaamheid staat hoog op de agenda. Intrakoop heeft al meer dan 75 zorgorganisaties geholpen via de Roadmap Duurzame Zorg en werkt samen met Green Pulse om medische apparatuur een tweede leven te geven. “Circulariteit als onderdeel van duurzaamheid betekent ook dat je niet alles weggooit”, benadrukt Plu. De coöperatie maakt duurzaamheid onderdeel van alle contractonderhandelingen. Leveranciers reageren positief: “Een leverancier die er niets van moet hebben, die past gewoon niet bij de zorg.” Plu’s visie voor 2029 is helder: “Over een paar jaar is samenwerken de norm. Wie dan nog alles alleen doet, zal zich moeten ‘verantwoorden’. Want in je eentje opereren, dat is straks echt niet meer te verantwoorden.”
Ruud
Barbara Wolters, Lead expert digital transformation & AI, delaware Nederland
Blijf bevlogen en vitaal aan het werk, ook in onzekere tijden
De verzuimcijfers blijven maar stijgen. In de zorg, het onderwijs, de advocatuur en de zakelijke dienstverlening loopt het verzuim om psychische redenen op Dat kost organisaties honderden euro's per dag
Wat je dan vaak hoort: "De werkdruk is hoog " "Mensen kunnen minder hebben." "Er is niemand om uitval op te vangen "
Wat je minder vaak hoort: Wat doen we om die uitval vóór te zijn?
Preventie is geen luxe Het is de meest menselijke én effectieve vorm van verzuimbeleid.
Het vraagt om keuzes die verder kijken dan de korte termijn. Duurzaam en structureel investeren in de mentale gezondheid van je mensen, juist voor diegenen die (nog) niet zijn uitgevallen
MentaVitalis is er voor organisaties die willen investeren in hun medewerkers. Die inzien dat preventie loont en dat mentaal vitale medewerkers betrokken en bevlogen medewerkers zijn. 92% van de mensen die wij begeleiden, blijft aan het werk. Benieuwd wat we voor uw organisatie kunnen doen?
