Revista das Festas de San Xoán 2018

capa libro san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 9:35 Página 1

PARECE EL MEJO R ATÚN CLARO CALV O , Y L O ES.

· SAN XOÁN 2018 ·

U na ensalada de atún ún claro qu e parece atún tún claro.

Elaborad o con las mejoores materias primas, manteniendo todos sus nutriente s y conservando el mejor jjor sabor,, para que la foto de l anuncio no supere la realidad.

capa libro san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 9:35 Página 2

jĤ¨ þíÿõ

jĤ¨ ¨ííÃƅ7õ¶í©õ

jĤ¨ ĤČÚĝÃď

Ɣ þÚ¼¨õ¼þ ¨ďµ¨ííþ Ɣ ¼ÃĔ¼Ã Ö¨Ú ŝŖ ¨õþĔ

jĤ¨ gþõĝÃ

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 1

Saúdo do alcalde SAN XOÁN 2018

O tempo pasa axiña e chegou outra volta a festa, e co San Xoán chegan a ledicia, as luces, a troula...

Nestas datas, para ben do noso comercio, sempre se estrea algo, e iso xa o temos aprendido desde pequenos. Temos xa que saudar, e así o fai o estudantado, a chegada do verán, e cada quen de xeito persoal vai procurando os seus mellores abelorios e vestimentas para vivir días especiais que lle permitirán desfrutar da rúa cos seus e con toda a xente.

De xeito colectivo estamos desta vez tamén de estrea. Seguimos gañando espazo para que as nosas rúas sexan máis ca nunca un lugar de convivencia, de comercio dinámico, de feiras e mercado que nos unen ao pasado, de xogos e de festas que manteñen a ilusión, de proxectos futuros que nos fagan máis felices.

O arrecendo do fiúncho, dos bilitroques, das espadanas e das flores ao relento protexerán as nosas vivendas na noite de San Xoán, unha bendición da natureza para entrar noutro novo tempo. Son as plantas ceibes, con fondas raiceiras na terra, as que rexeneran a paisaxe, as que cobren co seu manto verde de esperanza calquera intento de arrogancia, a pesar de todos os pesares e sabendo que a tradición non traizoa. Celebremos, pois, o milagre da vida.

A eira das meigas, ben seguro, volverá a escoitar feitos máxicos e feiticeiros. A auga de rosas traerá a frescura do novo día. A música, os foguetes..., a algarada será para todos. Á beira do río vemos que a auga pasa e o tempo tamén.

Os meus parabéns e o meu agradecemento á Comisión de Festas e a todas as persoas que achegan o esforzo do seu traballo comprometéndose cun proxecto de todos e de todas. Que así sexa! Vivan as festas do San Xoán! Que empece a festa.

Evencio Ferrero Alcalde de Carballo

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 2

Desde 1986 prestamos servicios funerarios tanto a particulares como a Compañías de Seguros. Y por ello, contamos con un gran grupo de profesionales y los mejores medios materiales. Creemos firmemente en lo que hacemos y en que cada vez lo podemos mejorar aún más.

2 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 3

Saúdo da comisión

“Quen pode esquencer de vello os seus tempos de rapás quen pode esquencer a noite a noitiña de San Xuan C’o seu sequito de bruxas fogueiras, baños de mar, augas de rosas, parrandas, troulas, bailes e ainda máis?

Si hasta vellos como somos ós fogos ímos brincar!”

Alfredo Brañas (1886)

A organización do San Xoán é un traballo colectivo no que todo o mundo ten cabida, e non nos cansaremos de repetir que as portas da comisión están e estarán sempre abertas ás persoas e ás propostas que contribúen a enriquecer a nosa festa. Porque Carballo, os carballeses e as carballesas merecemos o mellor San Xoán.

Ao grande reto que significa a programación do evento máis importante do ano en Carballo, temos que engadirlle unha vez máis o hándicap temporal que supón a coincidencia dos días grandes en domingo e luns. Despois de probala o ano pasado _con moito éxito, por certo_ decidimos repetir a mesma fórmula, agrupando as actividades nas fins de semana ao longo de todo un mes, para que poidan gozar do noso San Xoán o maior número de persoas e para reforzar o papel de Carballo como centro de atracción da contorna e de Galicia.

Iso é o que pretendemos co programa que vos presentamos este ano, no que teñen cabida todos os estilos musicais.

Grupos de música tradicional, bandas de rock, orquestras, bandas, charangas, corais... Non hai festa cunha oferta musical tan ampla e variada. E, como colofón, contaremos cun grupo de referencia no panorama musical español coma Café Quijano e coa mellor banda tributo a U2. Non pode haber festa sen música, e desde a Asociación Cultural San Xoán e o Concello de Carballo quixemos compoñer unha banda sonora de

· SAN XOÁN 2018 · 3

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 4

calidade que se estenda ao longo de todo o mes de xuño.

nós dese amplo actividades.

Pero nesa banda sonora non só hai música.

Tamén hai cachelas, actividades infantís, concursos, arte, gastronomía, deporte, teatro... que encherán a nosa vila de diferentes sons. Porque no traballo colectivo que supón a organización das festas contamos tamén coas achegas de moitísimas entidades que están orgullosas de que as súas iniciativas formen parte do programa do San Xoán. O noso agradecemento a todas e cada unha delas, e tamén a todas e cada unha das persoas que durante o mes de xuño, e moi especialmente na nosa semana grande, desfrutarán con

Queremos que o San Xoán sexa a casa común de todos e todas, a festa que nos una desde a Pedra Moura ata o Monte Neme, desde A Cheda ata o Muíño do Quinto, e que sexa a escusa para reunirnos un ano máis arredor das cachelas, nas verbenas, nas atraccións do San Martiño, no Rockin’ ou na Festa do Bosque. Dende a comisión convidámosvos a prender o lume da ilusión, da alegría e do orgullo de celebrar o San Xoán, porque é un dos símbolos da nosa identidade como pobo.

Que empece a festa!

a comisión María José Souto Cristóbal Gustavo Lorenzo Pena Sergio Varela Fuentes Inés Rodríguez Muíño Mar Eirís Villar Daniel Pérez López Maica Ures García Carmen Castro Pombo

4 · SAN XOÁN 2018 ·

programa

de

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 5

· SAN XOÁN 2018 · 5

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 6

6 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 7

pregón San Xoán 2017 Ángel Carracedo Álvarez Estes meses tocoume dar conferencias

esperen que eu como pregoeiro diga

por todo o mundo; mesmo onte tiven

algunha cousa divertida, cagueina di-

que dar unha en Madrid e non había

rectamente».

tanta xente como hoxe –non contaba con tanta, estou abraiado–, pero era

O culpable de que estea aquí hoxe, e

unha conferencia para os mellores cien-

así llo teño que agradecer, é o alcalde

tíficos e as mellores científicas do país e

Evencio que insistiu moito; os segundos

mentres a daba pensaba: «Isto si que é

–á parte da comisión de festas–, e máis

fácil, pero que lle vou contar eu á xente

culpables aínda, son os meus fans do

de Carballo, iso si que é moito máis

IES Alfredo Brañas, que non sei como,

complicado». E tamén pensaba: «Como

pero sabían que o ano pasado non pui-

· SAN XOÁN 2018 · 7

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:24 Página 8

dera vir, así que me escribiron todos e

peiro total (falades moito mellor os de

todas dicíndome que este ano non

aquí) e do noso seseo. Sempre falaba

podía faltar; e eu, con esa presión, non

da súa terra, e non sei como tardei tanto

podía dicir que non, aínda que os pre-

en recuperar as miñas raíces berganti-

góns me dan moito traballo.

ñáns e dar de novo coa miña familia de aquí: os meus queridos tías, tíos e cur-

Este é o terceiro pregón de festas que

máns de Entrecruces e San Paio: un bico

dou na miña vida e vai ser o último. Non

para vós, quérovos moitísimo, sodes

porque pense en morrer; o que pasa é

unha familia marabillosa.

que un unicamente dá pregóns nos sitios aos que un quere. Xa din o de Santa

Herdanza dos avós

Comba, a miña terra natal; o das festas

Non sei se dos meus avós herdei a pai-

do Apóstolo do ano pasado en San-

xón pola ciencia, pero si a importancia

tiago, a miña terra adoptiva, e este tiña

do traballo e da solidariedade: Na casa

que ser aquí en Carballo, que é a miña

dos meus avós sempre había sitio para

terra bergantiñá querida, que non sei

todo o que chegara e non había pobre

que me pasa con ela, pero canto máis

de Carballo ou de Santa Comba ao que

estou aquí máis me gusta estar. Tal vez

non se lle dera unha cunca de caldo, ou

é cousa de familia porque como moitos

xente que tivera unha necesidade á que

sabedes os Carracedo de Santa Comba

non se lle intentara axudar co que se ti-

somos orixinarios de Rus: meu avó e pa-

vera. Na nosa casa de Santa Comba, na

driño, Celestino, casou cunha rapaza de

casa do meu padriño de Rus, non había

Santa Comba, a miña madriña Dolores,

pobre, non había necesitado, non había

e así aparecemos os Carracedo xallei-

xente que non comera con nós; sempre

ros, pero somos de aquí. El presumía

tiñamos xente no xantar e isto foi o que

moitísimo de ser bergantiñá; ríase moito

me transmitiron e o que trato de facer

de como falabamos os de Santa

todos os días co meu esforzo e cariño

Comba, do noso galego, que é castra-

cos que sofren.

8 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 9

MAQUINARIA FORESTAL E XARDINERÍA

DESBROZADORAS - CORTASETOS GASOLINA - ATOMIZADORES - MOTOSIERRAS MOTOAZADAS - ROBOTS CORTACÉSPED - MULTICORTACÉSPEDES CEE telf. 981 745 171

www.rumacru.es rumacru_sl@yahoo.es

· SAN XOÁN 2018 · 9

CARBALLO telf. 881 108 114

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 10

Ás veces non son quen de axudarlles

clase e non xubilarse nunca. E a moitos

cos seus problemas médicos, pero sei

rapaces e rapazas, como os meus fans

que investigando a reo poderemos un

do Brañas que me conquistaron desde o

día chegar a facelo. E neste contacto

primeiro momento. Un bico para eles e

cos pacientes tamén descubrín aquí en

tamén para os meus tíos de Santa

Carballo a pais e nais que son un exem-

Comba, que acabo de descubrir que

plo polo que fan con fillos con proble-

están aquí, e aos que tamén quero tanto.

mas, e vexo algúns deles aquí: os pais de Clara, das xemelas... Son un exem-

De vez en cando escollo un rapaz para

plo e teñen toda a miña admiración e

apadriñalo e mirade que vou por toda

todo o meu agarimo.

Galicia, pero os últimos son todos de Bergantiños: si que está aquí Ana López

Nos últimos anos tamén vin moito ás te-

Penedo, e a verdade é que supón unha

rras de Bergantiños por temas educati-

alegría para min ver como triunfa en

vos, para tratar de axudar aos mestres e

medicina e como está a ser unha das

mestras e motivar aos rapaces, como

mellores estudantes deste ano: estou

hoxe pola tarde, que estiven con rapa-

moi orgulloso dela: un bico.

ces de toda a comarca de Bergantiños para axudarlles a tomar decisións en

Precisamente aos rapaces do Brañas

momentos difíciles da súa vida e refle-

pregunteilles: «Que vos gusta máis das

xionar con todos sobre como ten que

festas do San Xoán, que teño que dicir

cambiar e mellorar a educación. Aquí

algo no pregón?». E o que descubrín foi

descubrín experiencias educativas das

o esperado: aos rapaces de Carballo o

que podedes estar moi orgullosos,

que máis lles gusta son as rapazas de

como a Feira das Ciencias, e a mestres

Carballo, e ás rapazas de Carballo o que

admirables como Josefa, Liso e José

máis lles gusta son os rapaces de Car-

Antonio Viña, que tiña que seguir dando

ballo. Eu non sei moito destas festas de

10 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 11

San Xoán porque a vida levoume, como ben saben os meus fillos, polos San Pedros. Ademais en Santa Comba o San Xoán tamén era moi importante. Para min o máis importante eran as cachelas: os de Santa Comba do sur competiamos cos de Santa Comba do norte e cos de Santa Catalina a ver quen a facía máis grande e tiñamos que traballar desde un mes antes ou máis para apañar todo canto había.

O Descenso e o Bosque Os rapaces tamén me contaron que das

tempos de apertas, de concordia, de

festas o que máis lles gustaba, logo do

solidariedade e de benestar. Abride os

sexo oposto, eran as cachelas e as chu-

brazos e entregádevos aos abrazos, non

rrascadas e sardiñadas, e preguntá-

hai nada máis humano que apertarse.

ronme moito se eu era de churrascada ou sardiñada. Non sabía que había

Bergantiñáns, forasteiros, gozade das

competencia. E tamén explicaron que

festas e do meigallo de Carballo, go-

lles gustaba moito o descenso do An-

zade da foliada e das actividades, go-

llóns. Agora estou lesionado, pero un

zade da musica, empezando por mañá:

ano destes anímome a participar. E o

que sorte que ides ter a Bustamante,

que máis me alucinou despois de falar

que sei que moitas rapazas e non tan ra-

con eles foi a Festa do Bosque; prometo

pazas están desexando velo. Que honra

vir este ano porque non me digades

ser o seu teloneiro. E mozas e mozos,

que non é o máximo ter a 111 edición

para os novos: coidado cos amores des-

do campionato de baixada de augas

tes días que o feitizo de Carballo tamén

doces de barcos de papel.

é traizoeiro como me contabades moitos de vós, e logo veñen os desenga-

Vou rematando meus queridos veciños,

nos. Pero antes de nada, rapaces,

meus amigos de preto e de lonxe. É

gozade, que estades na idade, que xa

tempo de festa e de ledicia e pídovos

remataron todos os exames posibles e

que manteñamos o ánimo positivo que

que a vida son dous días, as noites cur-

agora temos; as cousas boas atraen

tas, e desfrutade destes días e da vida.

cousas boas e como dicía a miña avoa xalleira e querida madriña Dolores, os

A todos vós, apertas a bicos, e longa

que abren os brazos reciben abrazos, así

vida a Carballo e á súa xente.

que espero que sexan estas festas un revulsivo do noso espírito, que veñan

Benvidos e benvidas ás festas!

· SAN XOÁN 2018 · 11

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 12

12 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 13

Galería de Carballo 981 701 902

de lunes a viernes 10:00-14:00h / 17:30-20:30h sábados 10:30-14:00h domingos de feria 10:30-14:00h

C/ T Tarragona, arragona, 5 CARBALLO Teléfono: 981 700 300

cortinas alfombras borda ados

am mCrebal l i n a reead rea eaaddor doore orres rees de Sue ueeñños ueñ ñoos

· SAN XOÁN 2018 · 13

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 14

14 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 15

iversario · an

7 · 201 7 200

10 10º

os polos pel

30 Anos de Experiencia

· SAN XOÁN 2018 · 15

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 16

Alberto Varela Ferreiro

16 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 17

CAFÉ QUIJANO dúas décadas de éxitos

Yolanda Antelo Son parte da historia viva do pop-rock latino e un dos máximos expoñentes do panorama musical español. As súas letras e os seus ritmos pegadizos acompañaron a xeracións enteiras durante máis dunha década mentres que os seus discos ocupaban, semana tras semana, os primeiros postos das listas de éxitos das principais emisoras do país.

Xuntos, Manuel, Óscar e Raúl, pasearon os seus grandes éxitos por todo o mundo enchendo estadios, prazas e

auditorios. Tras un parón na súa carreira para emprender novos retos en solitario, este trío leonés volve con máis forza que nunca aos escenarios cunha xira que recalará na Praza do Concello o día 24 de xuño para celebrar os 20 anos do seu debut discográfico e presentarnos os novos temas do que será o seu sexto disco. Son Café Quijano.

Quen non coñece temas tan coñecidos como La Lola, Nada de nada ou Tequila?

· SAN XOÁN 2018 · 17

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:25 Página 18

Cantas veces nos acompañaron algúns dos seus boleros máis aclamados como Me enamoras con todo ou Robarle tiempo al tiempo. O certo é que todo o que interpretan o converten en éxito e agora tócalle a quenda aos seus últimos “hits”, Perdonarme e Mina, dous sinxelos dun álbum que moi pronto verá a luz.

Aínda que o seu estaba cantado que ía ser a música (porque lles ven de familia) os seus inicios foron modestos e lonxe dos flashes e das cámaras. Todo comezou no café-concerto que posúen no centro da cidade de León, de onde son naturais, e cuxo nome dá título a unha das súas cancións máis famosas: La Lola. Aí comezan a dar os primeiros pasos tocando en directo para amigos, familiares e clientes. En 1996 gravan a súa primeira maqueta e debutan ante o gran público no Teatro Emperador de León acaparando a atención da discográfica Warner, coa que firman o seu primeiro contrato. Dous anos despois chega o seu primeiro álbum Café Quijano e o seu primeiro gran éxito, Loco de amor. Inician así unha xira de máis de 50 concertos por España e de seguido alcanzan os primeiros postos nas listas de vendas.

La extraordinaria paradoja del Sonido Quijano chega no ano 99 cun éxito sen precedentes. Co tema de La Lola alcanzan o número 1 nas emisoras de radio de máis de 30 países, dobre disco de platino en España, dúas nominacións ao mellor novo grupo nos Latin Grammy Awards e mellor álbum de rock alternativo nos Grammy Academy Awards, o que lles valeu para converterse no primeiro grupo español nomeado aos Grammy estadounidense na súa 43 edición.

Co seu terceiro disco, La taberna del Buda (2001), venden preto dun millón de copias e conságranse como unha das bandas con maior proxección internacional e que máis directos ofrece nunha soa xira: máis de douscentos concertos e un millón de espectadores, o que lle vale o Premio Ondas e o galardón da Academia da Música á Mellor Xira. No seu seguinte traballo, ¡Qué grande es esto del amor! incorporan a estrelas consagradas como Céline Dion (Nadie lo entiende) e Joaquín Sabina (No tienes corazón). Ademais, compoñen o célebre tema da Eurocopa 2004 Sírvame una copita para a Selección Española de Fútbol.

18 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 19

· SAN XOÁN 2018 · 19

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 20

Tras anos de moito traballo e un carreira repleta de triunfos, os irmáns Quijano deciden facer un alto no camiño e emprender as súas carreiras en solitario (2004-2009). Durante ese tempo, publícase un recompilado de grandes éxitos, que alcanza altos índices de ventas sen necesidade de promoción de ningún tipo. Xa en 2010, anuncian o seu regreso para representar a súa cidade en México, nun dos eventos culturais de fala hispana de maior calado internacional.

Dous anos despois sae ao mercado o seu quinto álbum, a triloxía Orígenes: El bolero, que en cuestión de horas convértese no número un dos discos máis vendidos en iTunes España. Como ben indica o seu título, trátase dunha volta as súas raíces, á música da súa infancia, aos seus pais e a súa terra. Por iso, a gravación realízase na súa cidade –León-, nun estudo que Manuel, Óscar e Raúl preparan na súa propia casa

rodeados de grandes amigos e con fichaxes de excepción como Kenny O’Brien (produtor e gañador de varios Grammy) ou o músico Armando Manzanero, que participa no tema cume do disco, Quiero que mi boca se desnude. Os sons cubanos e boleros clásicos de Los Panchos impregnan o seu último álbum sen perder o inconfundible selo de Café Quijano. Tal é así, que nun mes logran o seu Disco de Oro e pouco despois o Disco de Platino e o Top 10 dos álbums máis vendidos en España.

O regreso Agora regresan aos escenarios pola porta grande coa xira de presentación dos dous primeiros sinxelos dun novo disco que moi pronto verá a luz. O primeiro, Perdonarme, interpretado xunto ao cantante de Taburete, foi dos máis vistos en internet o pasado verán

20 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 21

cun vídeo-clip que xa acumula máis de tres millóns de visitas en Youtube. O segundo, Mina, lanzárono este mesmo ano e xa leva camiño de converterse nun dos novos éxitos da temporada, “unha utopía convertida en realidade” como eles mesmos aseguraron na súa posta de largo.

O día 24 de xuño teremos a oportunidade de comprobalo nun espectáculo que promete non defraudar aos seus incondicionais e gañar adeptos entre as novas xeracións con sons moi actuais pero sen perder o bo gusto pola música e o selo de identidade. Son Café Quijano! E que comece o espectáculo!

· SAN XOÁN 2018 · 21

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 22

22 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 23

· SAN XOÁN 2018 · 23

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 24

24 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:26 Página 25

· SAN XOÁN 2018 · 25

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:46 Página 26

Bergantiños FC, camiño do centenario Xan Fraga

Para Panuchas, memoria viva daquel Bergantiños F.C. O Bergantiños, pai do Casino carballés, celebrou as vodas de ouro en 1973, as de platino en 1998, e tamén os noventa anos no 2013. Ese último aniversario contou coa presenza de moita xente ligada á historia senlleira do club carba-

En Carballo había diversos equipos que

llés. Recordo con especial emoción a

xogaban no campo da feira de Berdillo

presenza de Arsenio Iglesias ao carón

ou detrás do concello na chamada Agra

de Pascual, na mesa chamada Chacho,

de Caldas: Galicia, Amistade Obreira,

outro bergantiñán (adestrador) egrexio.

Hércules e Fortuna. O Bergantiños, fun-

Eran os anos corenta, co bo de Vázquez

dado en 1923, da fusión do Hércules e

Mouzo na presidencia. E como non a

do Fortuna, inaugura o seu campo de

Jesús Carreira, socio número un, e Len-

Pedras Brancas en 1925 contra o Corcu-

doiro en conversa de quilates.

bión (6-0).

26 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:46 Página 27

A primeira aliñación do Bergantiños foi: Cándido; Germán, Eduardo; Risco, Durán; Valentín, Caamaño (“Yurrita”), Monteagudo, Fraga e Miguel.

Na fotografía, 24 de xuño 1925, pode observarse entre outros o presidente Luciano Regueiro, a madriña Emilia Mariño Aguirre, e o párroco Carballeira. Sirvan estas breves liñas e fotografías como homenaxe a toda a parroquia bergantiñán e moitos ánimos á xunta directiva na preparación do Centenario.

· SAN XOÁN 2018 · 27

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:46 Página 28

28 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:46 Página 29

Cuadros / Cortin nas Iluminación / Decorración Interiorismo www.xtile.es

Avvda. Ponte da Pedraa 20 A Carballo (A A Coruñaa) 981 702 710 info@xtile.es @XtileRiel

Polígono Industrial de Bértoa - Parcela A1 Carballo 686 743 161

· SAN XOÁN 2018 · 29

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 30

Luthier Asunsión Rosalía Fernández Rial A Asunción Antelo, polas veces que reconstruíu en Segufe a miña ilusión infantil.

A mudez da raíz desterrada ancora silencios sen voz ao naufragar na superficie.

Cala tamén o meu ollar infantil cando arriba a expectativa a porto alleo.

Agochámonos...

Ata que Asunción abraza madeira e pel entre a baía do seu sorrir.

Refuxiada escoito o estaleiro das súas mans: Percute a escultora con tal ritmo a cepa que se converte en luthier.

Afina os pés da árbore na tesitura onde treme o violín.

Toco a talla e navégame a música dentro; falo por primeira vez en forma de poesía.

30 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 31

Milagros Cotelo

· SAN XOÁN 2018 · 31

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 32

non se esqueza s

de coidar c da a aug auga a

Fe elic ices Festa tas de e SAN N XOA OAN AN A súa compañía de auga CONCELLO DE CAR C ARBALLO Pr aza do Conc P nceello, llo, l , s/n, / , 151 5100 CARBALLO O -A A CORUÑA Ñ Te l.: 981 9 1 704 100 Fa x: 98 1 702 858 info@ @ca a rballo.org www w.c c arba llo.org

G TAGUA GESTAGUA

· SAN XOÁN 2018 · 32

GESTAGUA RUA RÍO ULLA, 2, BAJO 15100 - CARBALLO A CORUÑA Tel.: 900 907 363 carballo@gestagua.es www.gestagua.es

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 33

· SAN XOÁN 2018 · 33

interior san xoan 2018.qxp_Maquetaciรณn 1 23/5/18 0:47 Pรกgina 34

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 35

Xogo de tronos, viquingos e Baños Vellos Alberto Varela Ferreiro A principios do ano 2017 o arqueólogo danés B j a r n e Henning Nielsen, do museo Vesthimmerlands, en Xutlandia setentrional, fixo público o descubrimento da tumba do caudillo viquingo Ulv Galiciefarer (Ulf* o conquistador de Galicia) o derradeiro viquingo que atacou e saqueou a Gallaecia do século XI, entre os anos 1028 e 1048, durante os reinados de Bermudo III de León e Fernando I de Castela.

Unha das principais fontes de información da vida de Ulf é a Saga Knytlinga (ou Canútida), escrita polo monxe, teólogo e historiador danés Saxo Grammaticus (1150-1220), secretario do arcebispo de Lund; que escribiu a primeira historia completa de Dinamarca, desde os tempos anteriores a Cristo ata o século XIII, titulada Gesta Danorum, unha historia heroica baseada en contos, tradición oral, inscricións e lendas.

Ulf era fillo dun conde oriúndo de Suecia, casou con Bothild, filla de Hakon Eiriksson, Jarl de Lade en Noruega, e vasalo do rei danés Canuto o grande. Tivo un fillo chamado Thrugot, alcumado o pálido, porque era moi moreno (humor viquingo), que foi conde palatino de Dinamarca. Unha neta de Ualf chegou a raíña ao casar con Eric I, (a parella foi famosa polo seu tráxico final ao morrer en peregrinación a Terra Santa). O seu bisneto foi o rei Valdemar o Grande de Dinamarca... En fin que o tal

Na saga dise que Ulf “Partiu con valentía cara ao oeste á conquista de Jakobsland”, ou terra de Santiago, como era coñecida Galicia na Escandinavia da Idade Media. A peregrinación ata Compostela fíxose moi popular naquelas terras (non sabemos se por mala conciencia) desde a súa conversión ao cristianismo que practicamente remata no século XI. A partir do século XII comeza a chegada de peregrinos nórdicos a Santiago, pola chamada Vestvegr ou vía do oeste, unha anterga ruta marítima, algúns viñan de paso para Xerusalén. O máis famoso foi o rei Sigurd de Noruega, que chegou a Compostela no 1108.

Ulf non era calquera.

· SAN XOÁN 2018 · 35

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 36

Ulf o viquingo foi un dos primeiros milenials da historia, xa que segundo os estudosos nace aló polo ano 1000, máis ou menos, poucos anos despois de que o emir Abu Amir Muhamad “Al Mansur” ou Almanzor “o vitorioso” chegara a Compostela no 997 para arrasalo todo como peste fin de milenio, levando campás e portas ata Córdoba a lombos dos prisioneiros. Así que o lobo galego tería 14 ou 15 aniños cando, segundo algúns acompañou en 1014 ou 15 a Harald II, que despois sería o primeiro rei cristián de Noruega, canonizado como San Olaf, pero que daquela non era moi santo, pois atacou e destruíu Tui, entrando polo Miño.

O caso é que o mozo Ulf debeu ver posibilidades nestas terras porque volveu no ano 1028 ao mando da súa propia flota para dar unha volta e quedou ata o 1047 ou 48. A situación política favoreceu o seu asentamento porque chega xusto no ano da morte do rei Afonso V de León, por unha frecha inimiga nunha ofensiva contra os musulmáns en Coimbra, que deixa no trono ao seu fillo Bermudo III, neno orfo de nai, unha filla do conde galego Menendo González (ao que os viquingos chamaron Geirfinn, apresado por Harald I en Tui, pedindo rescate de 12.000 pezas de ouro) e que agora estaba baixo tutela de dona Urraca, a súa madrasta, segunda esposa de Afonso V, e irmá do rei de Navarra...

Unha liada dinástica que fixo que algúns nobres galegos se rebelaran contra a rexente “estranxeira”, reivindicando dereitos que lles outorgara o finado Afonso V. Tal foi o caso do conde lugués Rodrigo de Romariz, que contrata o servizo de soldados “vascóns” para ir

contra os da rexente. Cando rematou a revolta, aqueles mercenarios vascos fanse fortes nun castelo ou torre preto de Lugo, chamado Labio, desde onde rouban e campan polas aldeas da comarca, aterrorizando os veciños. Don Rodrigo de Romariz debeu pensar que non hai peor cuña ca da mesma madeira, e solicitou os servizos doutro mercenario, Ulf o viquingo, que debía parar pola costa da mariña lucense.

Nos case 20 anos que estivo por aquí, o jarl danés, non só se dedicou ao saqueo como autónomom senón que tamén fixo traballos por conta allea. Aquel asalto á torre de Labio foi dos máis soados, polo moi profesionais que resultaron as tropas nórdicas. Pero xa no 1028, a ex-raíña consorte de Galicia Dona Velasquita, viúva de Bermudo II (o gotoso), que estaba retirada no mosteiro de San Pelayo en Oviedo, tamén contratou os servizos dos guerreiros lordemani, para rescatar ao nobre Felix de Agelazi da persecución dos homes do rei.

Cando o conde de Castela, Fernando I, derrota ao xa mozo Bermudo III na batalla de Tamarón no 1037 comezan os malos tempos para os viquingos de Ulf. Fernando I reina agora e dedica os primeiros anos do seu mandato a reorganizar o reino; en Galicia conta co Bispo Cresconio II, home de confianza que será o educador do seu terceiro fillo, futuro rei de Galicia, García II. O bispo lidera a nobreza galega contra os invasores normandos, forma un exército, reforza o Castellum Honesti de Catoira e persigue aos de Ulf ata a súa derrota en memorable batalla na ría de Arousa, polo que foi coñecido co

36 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 37

alcume de Cresconio Báculo e Ballesta.

Segundo os historiadores, os viquingos, ou lordemani, como se coñecían na hispania medieval, empezaron a “traballar” por esta zona desde o ano 844, en tempos do mítico Ragnar Lodbrok, cando unha flota de máis de 100 barcos que viñan de saquear a costa francesa decidiron coñecer o Faro Bigantium. Daquela o rei asturiano Ramiro I mandaba en Galicia, Asturias e León. Eran tempos difíciles de guerra continua. A maior parte da península ibérica estaba en mans do emirato Omeia de Córdoba. Así que cando avisaron a Ramiro que uns novos invasores norteños viñan por mar, xuntou un exército e foinos esperar á Coruña.

Namentres a flota estaba de parada na mariña de Lugo, onde San Gonzalo, o bispo de Bretoña (onde estaba o bispado que despois mudaría cara a Mondoñedo), botounos de aló creando unha gran tormenta no mar a base de pregarias, polo que os drakar fuxiron ata augas máis tranquilas.

Pero cando chegaron á península coruñesa os de Ramiro déronlles unha man aos pagáns ou magús, como lles chamaban os musulmáns, que tiveron que saír a todo remo e logo vento en popa a toda vela. Aínda que antes destruíron o espello romano que aínda funcionaba no faro, como cita Afonso X na súa General Estoria. Segundo algúns, aquela primeira flota seguiu ata o Ulla por onde penetrou ao interior de

Galicia ata que de novo as mesnadas do rei os botaron cara ao mar.

Pouco máis dunha década despois, no 858 os fillos de Ragnar Lodbrok, Hasting e Björ, “Costado de Ferro”, veñen nunha segunda onda, soben polo Ulla ata Iria Flavia (daquela residencia do bispo de Santiago) e logo atacan Compostela. O conde Pedro Tehón, fillo de Bermudo I fai que fuxan de novo cara a outras terras.

Na segunda metade do século X os viquingos volven en varias ocasións, sobre todo nas costas de Lugo, polo que San Rosendo, daquela bispo de Mondoñedo, ten que reforzar as defensas. Pero o máis gordo pasou no 968, cando o duque normando Ricardo o “sen medo”, pide axuda ao seu parente o rei danés, para ir contra o rei de Francia. Cando soluciona os seus conflitos sóbranlle en Normandía

· SAN XOÁN 2018 · 37

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 38

aqueles curmáns adoradores de Odín e convence o xefe Gunrod, ou Gunderedo, para que recollan os trastes e vaian cara a Compostela, unha terra chea de oportunidades e ouro que disque levaban os peregrinos de toda Europa. Sisnando e agora o bispo de Santiago e dálles guerra en Fornelos a poucas leguas da capital, pero un dardo inimigo remata coa súa vida, cumpríndose a profecía que dixo San Rosendo cando Sisnando lle quitara o bispado pola forza: “...A ferro matas?...pois a ferro morrerás!”.

As tropas de Gunderedo van de romaría en romaría ata que San Rosendo volve ser bispo de Compostela e argalla un exército dirixido polo conde Gonzalo Sánchez que derrota e mata a Gunrod na ría de Ferrol no 970.

A vida dos piratas norteños era moi dura, non todo era gloria, valquirias, hidromel e Valhalla. Para ser viquingo había que ter un corpo mozo. As friaxes, a chuvia, e o vento eran moi frecuentes no mar, onde estaban permanentemente expostos aos elementos cos seus barcos de só unha cuberta. Cando había vento favorable usaban as velas, pero senón tiñan que tirar dos remos e dos cadrís. Nos combates tiñan que levar os pesados escudos de madeira nunha man e manexar os machados coa outra. Os desgastes nas articulacións, eran comúns (era famoso entre os menciñeiros medievais o cóbado de viquingo) pero tamén as contracturas, lumbagos, dolores musculares, reumas, etc., etc. Para solucionar estes problemas os viquingos tiñan o

seu propio remedio, os baños de vapor sagrados, ou saunas (a palabra vén do finlandés) para purificar corpo e espírito.

Por iso cando estaban lonxe da casa buscaban alternativas curativas á sauna para os seus males. Ao ser Faro Brigantium un dos seus puntos de referencia en Galicia é moi probable que coñeceran os lugares máis próximos coas mellores augas termais.

Os Baños Vellos de Carballo eran famosos desde a antigüidade polas súas calidades sandadoras (consideradas unhas das augas mellores de Europa) e unha anterga vía romana (Per Loca Marítima), antecesora da A-55 conducía a eles desde A Coruña. Por iso non é calva a hipótese de que os viquingos de Ulf acudiran con frecuencia, entre asalto e saqueo, a curar as súas doenzas ás augas caldas e sulfurosas de Carballo.

Incluso é moi posible que houbera un asentamento permanente como nos revela a toponimia: preto de Carballo está a súa parroquia máis extensa, Rus, palabra que quizais teña orixe no sueco Ros, ou Rhos, como no caso do pobo varego ou viquingo que migrou de Escandinavia a poboar a zona de Kiev en Ucrania, e que se autodenominaban Rus ou Rusy, considerados na actualidade antepasados do pobo Ruso. Non sei quen dixo que o mundo era como un pano de peto, pero tiña moita razón. @avferreiro

38 · SAN XOÁN 2018 ·

*Ulf de Jakobsland.

Os viquingos en Galicia é un libro de banda deseñada que se publicará nos próximos meses.

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:47 Página 39

· SAN XOÁN 2018 · 39

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 40

40 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 41

“O San Xoán é a festa suprema da luz vencendo ás tebras” Jorge Mira, pregoeiro do San Xoán 2018 Yolanda Antelo Se entramos en Google e poñemos o

trás do seu palmarés científico e acadé-

nome de Jorge Mira atoparemos un

mico repleto de premios e galardóns,

doutor en Física pola Universidade de

de medallas e recoñecementos depor-

Santiago, catedrático en Electromagne-

tivos, e dun currículo de vertixe, agó-

tismo, investigador, divulgador cientí-

chase un home de costumes sinxelas,

fico, colaborador de numerosos medios

claro e transparente; un comunicador

de comunicación (televisión, radio e

nato, capaz de transmitir os seus coñe-

prensa), director do programa ConCien-

cementos de maneira intelixente e inte-

ciada da USC e responsable da visita de

lixible; unha persoa accesible, próxima

29 premios Nobel a Galicia, escritor,

e solidaria, sempre disposta a colaborar

membro da Real Academia Galega, de-

en causas benéficas; un veciño da loca-

portista incansable e ata campión de

lidade de Baio (Zas) e un namorado da

natación na categoría máster. Pero de-

Costa da Morte; un cidadán do mundo

· SAN XOÁN 2018 · 41

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 42

e agora, ademais, o pregoeiro das fes-

gredos mellor gardados do botafu-

tas de San Xoán.

meiro de Santiago, trouxeches unha

Que sentiches cando che propuxeron

trintena de premios Nobel, personalidades do telle e a grandeza de Step-

ser o pregoeiro? Un enorme honor,

hen Hawking. Pero, como explicas a

porque son unha das meirandes festas

maxia que envolve a noite meiga de

de Galicia e, ademais, as dun lugar moi

San Xoán? A maxia vénlle do solsticio,

especial na miña vida, perfilada en gran

a festa suprema da luz vencendo as te-

medida na capital de Bergantiños.

bras, da fascinación que dende milenios tivo o ser humano por esa peculiar co-

Cal é a túa vinculación con Carballo?

locación da Terra con respecto ao Sol.

Fundamentalmente a debida ao meu paso polo Instituto Alfredo Brañas, catro

Ata que punto a Física está presente

anos que ocuparon a parte central da

no noso día a día? Todo o que te rodea

miña adolescencia, nunha época na que

e percibes é física: materia, enerxía, es-

ese instituto era o punto neurálxico dunha

pazo e tempo. E, por suposto, todo o

amplísima zona, que ía dende Baio ata A

noso nivel de vida está baseado, en úl-

Laracha. Un radio de acción sen preceden-

timo termo, nos seus avances.

tes porque nunca volveu a haber nestas latitudes de Galicia un punto de encontro

Entón, todo é cuestión de cifras e le-

para a mocidade tan extenso coma ese.

tras? Se non é todo, eu diría que nunha gran parte. Como dicía Galileo, o Uni-

Estiveches algunha vez nestas festas?

verso está escrito en linguaxe matemá-

Que lembranzas tesdestas datas?

tica.

Moitas veces! As lembranzas son de verán, de ledicia, de punto de encontro

Por que decidiches estudar Física? A

con amigos que en moitos casos non

min de pequeno gustábame todo pero

ves ao longo do ano.

a física e a matemática para min eran irrenunciables. A elección tivo lugar na

Con que te quedas da celebración?

miña época de Carballo, onde me ato-

Que é o que máis che gusta? Se che

pei con excelentes profesores. Neste

son sincero, o que máis me gusta é a

punto non podo evitar facer unha men-

zona das atraccións. É unha concentra-

ción especial a un carballés de pro

ción que non se atopa nin nas grandes

coma José María de la Viña Varela.

cidades. E, por suposto, tamén me quedo cos paseos ateigados de xente e

Escoitándote todo parece moi sinxelo

o remate na rúa da Estrela.

pero, que facultades debe ter un físico? Intelixencia, capacidade de abs-

Mediches a temperatura do ceo e do

tracción, de observación e detección de

inferno, desvelaches algúns dos se-

patróns. E, por suposto, fascinarse coa

42 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 43

eido te desenvolves mellor? Diante de nada son investigador, ese é o meu espazo natural e é aí onde creo que mellor me desenvolvo. O dos medios de comunicación e o deporte sérveme como mecanismo de compensación, para descansar a mente poñéndoa noutra cousa, e tamén para equilibrarme.

Cal é o segredo para falar de ciencia de maneira tan clara e intelixible? O primeiro, identificar a que espectro de poboación te queres dirixir. Feito iso, tes que poñerte na súa pel e adaptar o nivel do discurso. súa beleza e saber facerse as preguntas axeitadas.

En que proxectos estás a traballar?

Traballo en cinco liñas de investigación

Cal é o teu maior logro profesional?

totalmente distintas, que van dende a fí-

O descubrimento dunha relación entre

sica de materiais e a nanotecnoloxía ata

o magnetismo e a resistividade eléctrica

a física médica ou a análise matemática

en certos materiais e a obtención dun

da sociedade. Ata teño calculado os

modelo matemático que explica a evo-

puntos do último solpor da Europa con-

lución lingüística dun pobo bilingüe ao

tinental, así que xa ves... É algo que fago

longo do tempo.

adrede, para ter os radares abertos coa maior amplitude posible. Con ese pano-

E o recoñecemento que máis ilusión

rama, os novos retos chegan constante-

che fixo? Hai case dúas décadas fun fi-

mente: conseguir fluxos de calor en

nalista do premio ao investigador espa-

materiais aplicando presión, diagnosti-

ñol novel. Non o gañei, pero foi un dos

car problemas de artrite con técnicas de

primeiros recoñecementos da miña ca-

baixa radiación, liberar a auga de conta-

rreira e fíxome especial ilusión.

minantes case imposibles de limpar, etc.

E a nivel persoal? Ter a sorte de ro-

E de proxectos a soños, cales son o

dearme de boa xente.

teus? Soño con que a xente á que quero teña saúde. Fóra diso, o resto dos

Ademais dun físico de renome, es di-

soños son en certo modo accesorios.

vulgador científico, escritor, colabora-

Ben, a ver..., un científico sempre soña

dor

con facer un descubrimento que pase

en

varios

medios

de

comunicación, deportista, en que

aos libros de historia, ha ha!

· SAN XOÁN 2018 · 43

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 44

Es unha persoa de fortes conviccións relixiosas, logo ciencia e relixiónson

JORGE NO PUNTO DE MIRA

compatibles? Non son tan fortes, aínda

Un lugar para perderte: moitos da

que teño claro que o paradigma cristián

Costa da Morte.

(dende o punto de vista prístino do termo) é do máis positivo. Amar aos demais como a un mesmo éche unha fermosa filosofía vital, non si?

libro máis lido: El camino de Miguel Delibes e El arte de no amargarse la vida, de Rafael Santandreu.

Un olor: o da miña casa de Baio cando

E xa para rematar, podes contarnos

a perfuman as flores de azar das súas

algunha curiosidade sobre a festivi-

laranxeiras.

dade de San Xoán? Mmm... pois mira,

Un recordo da infancia: as tardes de

vou tirar polo meu... Aínda que no sols-

verán no río e o ambiente das festas.

ticio de verán a duración do día é de algo máis de 15 horas e 20 minutos, en realidade gozamos dun maior período de luz: unha vez posto o sol, seguimos recibindo a súa luz crepuscular, que vai esmorecendo en tres fases. A última delas remata en torno ás 0:35 horas, pero é que ás 4:35 xa empeza a fase

Na equipaxe sempre: cepillo de dentes e seda dental.

Unha comida: o caldo que fai miña nai.

Unha afección: o deporte (taekwondo, natación, esgrima, baile de salón, parapente, xadrez e sempre se me deu ben correr).

máis tenue do crepúsculo do amencer do día seguinte... Así que, nas festas de

Un descubrimento:

San Xoán a noite pechada só dura 4

A teoría da relatividade de Einstein.

horas!

Concertos ou verbenas? Verbenas.

Para bailar, só ou acompañado?

Tendo a bailar máis só, aínda que parte da esencia do baile consiste en facelo acompañado.

De non ser físico, que che gustaría ser...? Matemático (parte da miña investigación é en matemáticas, así que se pode dicir que procuro satisfacer os meus gustos).

Cres que hai vida máis alá do noso planeta? : Sen dúbida! Coa vasteza do Universo é moi difícil soster que a Terra sexa o único punto con vida.

44 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 45

)(/,= 6$1 ;2$1 ©®²´±°

µ·ö ½®²´ ±¦³¿¦²®ª³¹´ ³ ºª»´ µªº¬ ª´ ¹ ĵİĸ · Ĵ į ķ « ª

©®²´±° ¨´³¨ª¸®´³¦·®´ µªº¬ª´¹ ª³ ¨¦·§¦±±´

§ 0 ¨¦·§¦±±´

¹ ±« Ĺĸ ı ķİ Ĵı Ĵİ

· SAN XOÁN 2018 · 45

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 46

Rúa Desiderio Varela

Panadería

ARSILIA C/ Desiderio Varela, local 6 981 756 068 C/ Laracha, 7 981 703 447

981 756 724

Gran Vía, 26 - CARBALLO

46 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 47

Rúa Desiderrio Varela

881 983 789 - Entresuelo tresuelo 9

· SAN XOÁN 2018 · 47

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:48 Página 48

Rúa Gran Vía, 51 15100 Carballo (A Coruña) olabregocarballo@gmail.com

SERVIZO A DOMICILO

981 70 23 05

48 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:49 Página 49

· SAN XOÁN 2018 · 49

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:49 Página 50

· BERGANTIÑOS · Avda. Fisterra, 62 981 701 505

· A XUNQUEIRA · O Son, 68 981 746 030

· CREMATORIO de CARBALLO · Polg. de Bértoa 981 701 505

· CARNOTTA A· C/ Agra dos Portos, s/n 981 857 331

· LARACHA · Avda. Caión, s/n 981 605 858

· FISTERRA · C/ Ara Solis, 44 981 740 582

· MALPICA · C/ A Camuza, 3B 981 720 923

· MUXÍA · Avda. Virxe da Barca 981 742 419

· PONTECESO · C/ Aduana, s/n 981 714 639

· OUTES · Avda. Fisterra, s/n 981 850 124

· MUROS · Parque empresarial de SERRES ES 981 868 905

· CABANA · As Revoltas Revoltas, s/n 981 701 505

· PONTE DO PORTO · Lugar Gándara s/n 981 746 030 (24h.)

info@tanatoriosgrupoberganttinos.com www.tanatoriosgrupoberganttinos.com

50 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:51 Página 51

Despois de 11 longos anos regresabamos á casa Laura Tova Despois de 11 longos anos regresabamos

sorte! Lembro perfectamente cando vin o

á casa. Para min Carballo era o avó Antonio

que estaba pasando na vila, aquel pri-

e os seus animais, pipas e coquitos no bar

meiro mural de Roberta e Paula e o pri-

Geranios; Toni, Nuria, rúa, cine ao aire libre,

meiro obradoiro do Carballo Interplay

Praia de Razo, de Baldaio, festas de San

onde gravamos Toñito, ti es especial, con

Cristovo… Non había nada máis perfecto.

Javi Camino. Sentinme tan afortunada, tanto, que souben que non era certo que

Naquel último traxecto Berna-Carballo en

non había nada que facer, que non era

coche sentín que por fin ía estar onde

certo que en Carballo non había cultura.

quería. Será por todos os anos fóra que tanto aprecio lle teño á miña terra. A

Dende esa, observo a xuventude e a in-

pesar de todo iso, as cousas tamén se

fancia, e sinto que, que pena sería que

complicaron… Sempre fun persoa de in-

desaproveitasen estas oportunidades, e,

quietudes artísticas, dende pequena,

que que bonito debe ser crecer nunha vila

mais ata xa os 22 anos non tiven a seguri-

onde hai xente pola rúa con monos cheos

dade suficiente para desenvolverme

de pintura, que che esperten curiosidade

neste campo. Na miña adolescencia, non

e incluso ese impulso creativo que desco-

había Derrubando muros con pintura, non

ñecías, que que sorte ver que podes ser

había Carballo Interplay nin Rexenera

bailarina, actriz, música, creativa, deseña-

Fest, non había Primavera enDanza, “Cu-

dora e ter espazos e actividades onde

rruncho Pop, nin tanta oferta no Verán

crear lazos e propoñer proxectos con

Cultural ou nun espazo como a Biblioteca

xente das mesmas inquietudes.

de Carballo.

Por iso eu, sempre que me digas que en No 2014 remataba os estudos na escola

Carballo non hai arte nin cultura, sempre

de arte… Por fin era Ilustradora! E naquel

che direi que, daquela, ti de Carballo non

ano si había todo iso, e non vexades que

debes ser.

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 52

Telf. 981 757 339 - Fax 981 704 269 - Río Anllóns, 42-44 - 15100 CARBALLO suelnor@suelnor.com suelnor@hotmail.com

52 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 53

Centro Social de Ardaña (Carballo)

Estadio Riazor (A Coruña)

Placasa (Carballo)

Electricidad y telecomunicaciones Fontanería Calefacción Climatización Energías Renovables Ingeniería y proyectos

· SAN XOÁN 2018 · 53

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 54

· SAN XOÁN 2018 · 54

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 55

IV CLASSIC CAR Carballo Ola amigas e amigos do motor clásico,

do voso tempo e cartos dos vosos afo-

aquí estamos de novo coa cuarta edi-

rros, para que ese día saian ás rúas e

ción da agardada cita para os/as aman-

poidamos desfrutar todos delas, os/as

tes e afeccionados/as dos vehículos

propios/as donos/as orgullosos/as de

clásicos, o IV Classic Car Carballo, que

conducilas e de mostralas, e o público

nesta ocasión será o domingo 10 de

en xeral de admirar esas marabillas ro-

xuño.

dantes que tantos recordos espertan na nosa memoria.

Para os/as que fostes asiduos/as en anos anteriores pouco vos podemos

Para quen nas anteriores edicións non

dicir desta gran festa, nada máis ca po-

puidestes asistir por calquera motivo,

demos darvos as grazas por formar

queremos animarvos a que este ano o

parte desta gran xuntanza e por facer

fagades, pasaredes un día distinto en

das anteriores edicións todo un éxito

boa compañía, coñecendo xente, com-

tanto de afluencia de público como da

partindo conversas, aprendendo cousas

gran calidade de vehículos coa que con-

novas, desfrutando do paseo en ruta.

tamos ano tras ano, e todo isto grazas a vós, que coidades con mimo e agarimo

Este ano faremos o punto de encontro

as vosas máquinas, dándolles os coida-

nas instalacións da fábrica de conservas

dos que merecen, dedicándolle horas

que o Grupo Calvo ten aquí en Carballo

· SAN XOÁN 2018 · 55

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 56

e que forma parte do motor da industria

Fabuloso DJ Frank Fairlane, sorteos e

da nosa zona, onde tomaremos o café

premios para todas as persoas parti-

de benvida, e formalizaremos a inscri-

cipantes.

ción. Despois daremos un paseo polas rúas de Carballo ata o Polígono Indus-

Dende a directiva de Classic Car quere-

trial de Bértoa, para visitarmos as insta-

mos aproveitar estas liñas para darlles

lacións de La Base Motorclub, onde nos

as grazas a todas as institucións (conce-

mostrarán todos os seus proxectos nos

llos, Policía Local, Protección Civil, etc.),

que están inmersos e ensinarannos a fa-

a todos os patrocinadores e colabora-

bricación do seu novidoso Carcross RX-

dores, pero sobre todo queremos tras-

01 que tantos éxitos está tendo dende

ladarlles o noso agradecemento a todos

as súas primeiras aparicións en compe-

e a cada un dos socios e socias perten-

tición. Aproveitaremos esa parada para

centes á asociación, pois sen eles e elas

tomar un refrixerio entre todas as per-

nada disto se podería levar a cabo. Gra-

soas participantes.

zas socias e socios!

Continuaremos ruta por estradas do

Queremos recordarlles a todas as per-

Concello de Carballo e da Laracha,

soas participantes e ao público visitante

ata chegar ao Pazo de Vilar de Fran-

que esta xuntanza de coches clásicos

cos, en Artes, lugar en que desfruta-

ten uns fins benéficos dende a súa pri-

remos do xantar de confraternización.

meira edición, e colaboramos sempre

Unha vez rematado o xantar sairemos

coa Cruz Vermella de Carballo, así que

en ruta cara a Praza do Concello de

animamos a todas as persoas asistentes,

Carballo, onde soamente os vehículos

tanto participantes como público, a co-

inscritos poderán estacionar e onde

laborar traendo quilos de alimentos non

quedarán expostos para que o nume-

perecedoiros, ou artigos para bebés

roso público asistente poida gozar de

(toalliñas, cueiros, leite en po, etc.), o

todos e cada un deles, á parte de des-

dia do evento pola tarde na Praza do

frutar das rúas e terrazas da vila. Ha-

Concello. Moitas grazas a todos e a

berá música toda a tarde a cargo do

todas pola vosa colaboración.

56 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 57

IV CLASSIC CAR Carballo · 10 Xuño 2018 9:00 h Punto de encontro e inscricións nas instalacións do Grupo Calvo (Fábrica de Conservas Calvo) en Carballo (café de benvida).

10:30 h Saída en ruta polas rúas de Carballo, cara ao Polígono de Bértoa, onde se visitarán as instalacións de La Base Motorclub.

Aproveitaremos esta parada para tomar un refrixerio.

12:15 h Saída en ruta por estradas de Carballo (C-552) ata a entrada da Laracha (Gasolineira Avia), onde nos desviaremos á dereita para coller a estrada de Golmar (DP-2404) ata a Silva, onde colleremos a AC-413 (estrada de Sofán) con destino ao Pazo de Vilar de Francos (Artes), para celebrar o xantar, arredor das 14:00 h.

17:00 h Saída cara a Carballo para deixar os vehículos en exposición na Praza do Concello e nas rúas que a rodean, onde permanecerán expostos ata o remate do evento (aproximadamente as 21:00 h). Haberá sorteos entre todos os vehículos inscritos e o grande espectáculo do DJ Frank Fairlane, na Praza do Concello de Carballo.

A.C. Vehículos Clásicos CLASSIC CAR 647607037 / 679174276 Todos os vehículos participantes achegarán, de maneira voluntaria e con carácter solidario, quilos de alimentos non perecedoiros e artigos para bebés (cueiros, toalliñas, leite en po, etc.), como colaboración coa Cruz Vermella de Carballo, durante toda a tarde na praza do Concello de Carballo. Convidamos a todas as persoas asistentes a que se sumen a esta iniciativa.

· SAN XOÁN 2018 · 57

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 58

58 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 59

· SAN XOÁN 2018 · 59

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:52 Página 60

Gestoría administrativa Asesoría de empresas Seguros

Jesús M. Casal Silveira Gestor administrativo 881 984 215 - 679 58 45 44 gestoriacasal@yahoo.com Rúa do Sol, 74 baixo esq.

15100 Carballo (A Coruña)

60 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 61

· SAN XOÁN 2018 · 61

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 62

Derrubando muros Xurxo Chapela O graffiti é unha forza viva na cidade que lle di a cada cidadán: “Estou vivo, a cidade está viva”. Unha cidade sen graffiti é como un campo sen flores.

Greg Niemeyer

Contra o horror urbanístico, un museo de

descascado, hai agora luz e forma e cor;

balde sen paredes nin teito, a ceo aberto;

onde antes ameazaban, grises, degrada-

un laboratorio de expresión, un instru-

dos espazos en desuso, agora a arte con-

mento de interacción sen intermediarios

vida ao gozo pero tamén á reacción do

nunha sociedade que descobre que as

peón. A aposta de Carballo contra o

regras de comunicación cambiaron. Con-

feísmo (contra os déficits institucionais

tra a mediocridade da arquitectura que

herdados e contra os efectos devastado-

estraga o seu contorno, a rúa e a parede

res, para as áreas públicas, das políticas

como un gran lenzo rexenerador. E onde

tradicionais) chámase Derrubando muros

antes había branco balorento, ou recebo

con pintura e Rexenera Fest.

62 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 63

Necesidade de actuar para rehabilitar

de Lascaux, hai máis de 30.000 anos,

ou para (re)afirmarse como cidadán,

con procedementos aparentemente

simple busca de satisfacción persoal ou

tan sinxelos como soprar po de cor

de realización individual, posibilidade

amoreado na man (anticipo, se cadra,

de transmitir sen censura calquera men-

do spray?). Falamos dunha corrente

saxe, compromiso político (mesmo ac-

aínda nova pero que xa foi quen de

tivismo)

sempre

chegar a todos os recunchos do pla-

estético), involucrar aos cidadáns para

neta despois de reclamar a rúa como

construír espazos de participación... As

ámbito de produción e exhibición e de

motivacións dos pintores da rúa son

ampliar o seu abano: a caligrafía dos

tantas como autores deixan a súa pe-

clandestinos escritores de graffiti con-

gada nos valados. Falamos dun move-

vive agora na street art con novos xeitos

mento

historia

de expresión nos que xa hai espazo

aparentemente curta, aínda que o

para a figuración, o simbolismo ou a

home xa revelaba a súa espiritualidade,

abstracción, pois o estilo persoal do ar-

para tratar de influír de forma máxica

tista é libre para se desenvolver sen res-

nos modelos que lle ofrecía a realidade,

tricións e (sen chegar a emanciparse do

nas paredes das covas de Altamira ou

aerosol) empregando técnicas arrom-

ou

que

ético

ten

(pero

unha

badas nas tags (firmas): pintura (cando non escultura), póster, aerógrafo ou xiz, entre moitas outras.

Estas intervencións en Carballo non perseguen ao transeúnte: esperan a que o peón bata con elas. Non se trata dun monólogo, senón dun diálogo entre o artista e o seu contorno, entre o viandante e a obra. Mesmo poden ser pausas na indolencia case autómata do estresante mundo urbano que arrostran as rutinas decote para provocar emocións ou opinións: sorpresas que se agochan, axexantes, nunha esquina e que contaxian un sorriso, invitan á reflexión ou avisan de que non convén deixar que acougue a conciencia.

Co Rexenera Fest, o público ten a oportunidade de observar na distancia curta todas as etapas do proceso creativo. · SAN XOÁN 2018 · 63

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 64

desde outro lugar máis amable para o ollo do que mira e ve arte onde antes vía feísmo e ve un espazo de relación social (máis) habitable. Entón a arte contextual aparece como un complemento perfecto para as políticas de promoción das cidades, aínda que hai quen cre que este novo rumbo (ou deriva) da street art é un dispositivo para frustrar o seu activismo político.

As posibilidades son tales, que algunhas das feiras de turismo máis importantes de Europa inclúen, desde hai uns anos, a arte urbana dentro da súa oferta. E se falamos só de España, cúmprese o tópico de que poderiamos coñecela enteira grazas aos festivais de street art e ás distintas propostas culturais que impulsan esta disciplina desde as institucións, ás que habería que sumar as iniciativas non oficiais e as intervencións nos pobos menos habitados do país. Nese sentido, o Rexenera Por unha banda, está o público avisado,

Fest actúa como un reclamo para que o

interesado na obra dun artista que xa

participante ou público eventual se con-

coñece (ou quere coñecer) e por iso vai

vertan, pasado o festival, nun visitante

a Carballo velo pintar. Por outra, está o

que regresará para ter unha experiencia

peón sorprendido, que atopa o pintor

complementaria dos murais (de seu ou

en plena intervención (atrás quedaron

por medio das visitas guiadas, mapas,

os tempos nos que o graffiteiro escribía

guías e outras ferramentas dixitais que

na clandestinidade da noite) e fica iman-

ofrece o Concello), ou simplemente

tado diante da parede en transforma-

para coñecer máis da vila e das súas ou-

ción.

tras ofertas (culturais, patrimoniais, gastronómicas etcétera).

No novo escenario a cidade é escaparate da street art e a arte urbana é esca-

Desde que a arte urbana medra ao

parate da cidade, ademais de recurso

abeiro das administracións ou do patro-

turístico atractivo que posibilita coñecer

cinio privado, un pode preguntarse se

esas urbes desde outro punto de vista,

iniciativas como Derrubando muros con

64 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 65

pintura e o Rexenera Fest cuestionan

obra é o reflexo dun pensamento,

unha das características históricas da

dunha opinión, reflexión ou crítica, por-

street art, a súa data de caducidade.

que unha pintada na parede xa non está

Entramos no terreo da posibilidade de

para simplemente decorar ou difundir

reciclaxe que sempre tivo a arte das

un tag “yoísta” e o estilo do escritor.

rúas cando aínda era só graffiti, cando

Porque a arte contextual non é unha

a parede funcionaba como palimpsesto

simple manifestación estética: hai nel

para sucesivas intervencións efémeras

unha clara vontade ética; se cadra, non

(o italiano Fra Biancoshock atribúese a

sempre con pretensións de cambiar o

fundación do efemeralismo, entendido

mundo, pero si que aparece como unha

como un movemento artístico para a

forma de artivismo nestes tempos dun

creación no espazo urbano de obras

agresivo e alleante neoliberalismo glo-

que existen por un período de tempo

balizado.

breve, pero de xeito infinito no tempo).

Porque a arte urbana só ten o seu sen-

A street art da reflexión social, da crí-

tido nun momento e tempo determina-

tica política e da loita cidadá para dar-

dos; malia a actual aceptación global

lle outro significado ao espazo público

do movemento (fronte á histórica per-

fuxe das dinámicas das elites. Non fai

secución do graffiti, social e desde as

falta ser Robert Hughes, para relacio-

institucións), nunca estivo pensada para

narse coa arte urbana. De feito, ten

perdurar: sempre importou máis o pro-

moito de encaixe social. Pasaron os

ceso creativo porque o escritor ou o

tempos nos que se consideraban ván-

pintor non sabían canto ía durar un

dalos os graffiteiros. Agora o artista re-

mural rematado (e mesmo hai artistas

compensa

que renegan da autoría, que afirman

rehabilitada esteticamente unha pa-

que, unha vez rematada, a obra deixa

rede condenada ao cemento ou ao

de pertencer a ninguén para ser de

branco anódino.

o

veciño,

que

ve

todos).

Activistas, esteticistas ou comprometiEfémera ou perdurable a street art, pa-

das sen reparos coa arte e cos cidadáns,

rece indubidable que o seu crecemento

o Rexenera Fest e Derrubando muros

nos últimos anos foi ecuménico. Porque

con pintura recollen algunhas das pro-

é aberto, público e accesible para cal-

postas máis suxestivas do panorama eu-

quera espectador. Non falamos dun en-

ropeo da street art, nun reto por

redo de rapaces con media ducia de

humanizar e socializar o urbanismo de

botes de spray pintando na rúa. Xa nin-

Carballo contra as desfeitas do feísmo,

guén se move polo limbo da legalidade

ao tempo que nunha intelixente estra-

nin ningún escritor ve criminalizado o

texia de promoción turística que xa si-

seu traballo. Cada artista urbano ten

tuou a vila no mapa europeo do

unha mensaxe e un estilo propios. Cada

muralismo contextual.

· SAN XOÁN 2018 · 65

interior san xoan 2018.qxp_Maquetaciรณn 1 23/5/18 0:53 Pรกgina 66

3,(1626

18'(6$ RQRV $ERQRV DLV $E V &HUHDLV 3LHQVRV &HUH 3LHQVR LWDULRV QLWDULRV )LWRVDQ WHV )LWRVD HQWHV V 6HPHQ DV 6HP 3DWDFD 3DWDF $YGD GH 0DOSLFD &$5%$//2 $YGD GH 0DOSLFD &$5%$//2

66 ยท SAN XOร N 2018 ยท

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 67

INFORMÁTICA

VENTA Y REPARACIÓN 881 109 516 C/ GRAN VÍA, 87 BAJO - CARBALLO

· SAN XOÁN 2018 · 67

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 68

José Juan Ramos

68 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:53 Página 69

VIDA A - JUBILACIÓN - ACCIDENTES AUTOS - MOTOS - HOGAR - COMERCIO CIO

· SAN XOÁN 2018 · 69

Rúa Castelao, 14 Bajo Al lado del T Tanatorio anatorio Telf. 981 757 319 15100 CARBALLO

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:54 Página 70

Ao reencontro de María Victoria Moreno Mercedes Queixas Se eu achase a palabra eu pintaría o planeta de paz e liberdade.

Elexías de luz (2006)

O 17 de maio foi a data escollida pola

res trobadores da Ría de Vigo –Martín

Real Academia Galega para celebrar o

Códax, Xoan de Cangas e Mendiño–

Día das Letras Galegas e deste xeito re-

aos máis próximos a nós no tempo

memorar a importancia daquel 17 de

como Lois Pereiro ou Manuel María.

maio de 1863 en que viron a luz os Cantares gallegos de Rosalía de Castro, o

Poetas, dramaturgos, ensaístas, narra-

piar literario galego en que asentou a

dores, editores, tradutores, lexicólogos,

(re)construción literaria galega contem-

investigadores que transcenderon os

poránea.

tempos vitais grazas ao seu intenso traballo e dedicación á literatura e cultura

Ao longo dos últimos cincuenta e cinco anos

fomos

descubrindo

galegas.

aqueles

nomes propios que coa súa escrita

Malia ser Rosalía de Castro a aurora

foron legando páxinas para o corpo vivo

inaugural deste ronsel en 1963, apenas

literario de noso. Desde os inaugurado-

celebramos o nome e o traballo das

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:54 Página 71

mulleres en tres ocasións máis. En 1987

Un perfil rico e poliédrico que conver-

o Día das Letras Galegas foi para Fran-

terá María Victoria Moreno nunha per-

cisca Herrera Garrido, en 2007 para

sonaxe inesperada por canto decidiu

María Mariño e neste 2018 para María

ser galega, aprender e vivir en galego e

Victoria Moreno.

desenvolver a súa creación literaria en galego.

Confiemos en que non sexa preciso agardarmos o paso doutra década para

A miña relación con Galicia e a miña op-

o reencontro ou descuberta dunha outra

ción pola súa lingua é simplemente

voz de muller pensadora e escritora in-

unha historia de amor.

visibilizada nas tebras da desmemoria.

Tomar conciencia da realidade sociolinMaría Victoria Moreno naceu en 1939 en

güística galega e defender os valores da

Valencia de Alcántara (Cáceres), mais

liberdade e da xustiza social impulsouna

desde 1963, e durante máis de corenta

a introducir nas súas aulas dos venres

anos, a súa vida decorreu, e de xeito

breves sesións de achegamento á lite-

ben intenso, na cidade de Pontevedra.

ratura galega entre as súas leccións de literatura española ou a impartir desin-

A súa aproximación e implicación coa

teresadamente cursos de alfabetización

realidade social e lingüística galega foi

en galego para quen aínda non tivera

inmediata, como cidadá do seu tempo

oportunidade de o aprender, posto que

e como profesora de literatura española.

a ditadura militar fascista o impedira.

O seu acompañamento das palabras

Unha aposta arriscada naquela altura

tamén foi permanente ora ben como

que non ía ficar sen castigo: retirada

lectora ora como docente, filóloga, tra-

temporal do pasaporte e rexo control

dutora, editora, libreira e escritora.

censor.

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:54 Página 72

Mais nin a censura nin as prohibicións

cula a literatura e a vida, isto é, que fai

propias dun tempo tan retrógrado

transitar, como vasos comunicantes, nas

como fomentador da ignorancia máis

páxinas en branco os propios itinerarios

servil impediu que as conviccións de

vitais, quer vividos en primeira persoa

María Victoria se reafirmasen. E así se

quer observados nos seus cachorros,

explica a creación dun compendio lite-

no seu alumnado, de cuxa formación

rario que abrangue maiormente títulos

tanto coidaba e en que tanto se impli-

en prosa, mais tamén poesía, ensaio e

caba.

tradución, para alén de múltiples relatos curtos cos que participou en numerosas

Deste xeito, os personaxes literarios e

obras colectivas.

as temáticas propias da adolescencia semellan recobrar vida testemuñal da

Con todo, de entre todas elas, sobran-

propia María Victoria para comunicar(se)

cea o interese prioritario por escribir

co lectorado a través da palabra cóm-

para a infancia e a mocidade nun tempo

plice e mesmo sandadora.

en que esta literatura en galego aínda estaba case por se facer ou cando

A relectura da obra literaria de María Vi-

menos por afrontar e se afortalar dun

toria Moreno permite confirmar que

xeito planificado e decidido.

esta se sostén no tempo, o que só acontece con aquelas obras clásicas, que

Neste sentido, as xeracións máis mozas

nacen desde una perspectiva pioneira,

moi probabelmente se teñen achegado

ben encadradas no seu presente, mais

á escritora a partir de dous dos seus tí-

con toda a perspectiva consciente do

tulos máis recoñecidos en sucesivas edi-

horizonte mutábel.

cións: Leonardo e os fontaneiros (1986) Ocasión esta imperdíbel para recons-

e Anagnórise (1988).

truírmos a vivencia dunha escritora voE seguramente tamén a teñamos reme-

cacional, snob e insurrecta, como se

morado xa polo seu novidoso e sor-

autodefiniu, felizmente adscrita por

prendente ensaio Diario da luz e a

vontade propia ao sistema literario ga-

sombra (2004), o seu diario da enfermi-

lego, desde o compromiso e a concien-

dade devastadora, do seu cancro de

cia social como eixos vertebradores de

mama, ao que mirou de fronte e lle

todo o seu incansábel traballo desen-

puxo nome explícito nun tempo en que

volvido ao redor da dinamización socio-

aínda era unha palabra prohibida e que

cultural, da docencia, da edición, da

finalmente provocaría a súa morte en

elaboración de manuais escolares, da

2005.

tradución, da lingua galega e da literatura infantil e xuvenil que xa non pode

Da lectura da súa obra literaria pódese

ser explicada sen a súa pioneira achega

deducir un proceso de escrita que vin-

alicerzadora.

· SAN XOÁN 2018 · 72

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:54 Página 73

® distrito xermar

· SAN XOÁN 2018 · 73

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:54 Página 74

· Calle Colón, 9. Bajo - Carballo ·

PLATO DEL DÍA / RACIONES PINCHOS Y TAPAS VARIADAS HAMBURGUESAS DE PAN ARTESANAL

74 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:54 Página 75

Rúa Colón

Colón Nº 7, 1º - CARBALLO (+34) 620 902 044 (+34) 696 943 022 mamuscayco@gmail.com

· SAN XOÁN 2018 · 75

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:57 Página 76

Se non podes de fronte, entra de costado (Sobre tipos, tipiños, tipazos ou tipejos) Santiago Pazos I

nifestacións, poden ir mudando, deben ir

Ás veces parece que todo o que se nos

mudando e adaptándose ao cambio dos

presenta neses camiños polos que anda-

tempos.

mos está disposto aí para nós, para a nosa regalía, para collelo sen máis traballo que

II

aceptalo como se fose noso por propia xe-

Velaí que sen pretendelo nun principio

nética, coma unha extensión de nós mes-

saíume toda unha declaración de inten-

mos. Vemos unha fiestra e cremos que con

cións vitais e chea de parámetros existen-

entrar tan campantes, sen necesidade de

ciais. Unha armazón conceptual necesaria

cumprir ningún tipo de requisito ou exixen-

para camiñar por este mundo cheo de luz,

cia, xa está todo, dito e feito.

de trampas, de bicos ou de labazadas nos fociños. Un mundo ateigado de boas e

Mais a realidade pon a cada quen no lugar

malas cousas, xente honesta e ruín, paraí-

que lle toca, que non ten porque coincidir

sos por descubrir e abismos mortais. Por

co que por xustiza lle correspondería. Así é

iso é tan importante ter e mostrar sempre

a vida. E as cousas nunca son tan doadas

unha actitude tan crítica como positiva e

como aparentan. Por iso, tantas e tantas

unha mirada utópica ante os retos que van

veces, temos que cambiar de ritmo para

xurdindo na viaxe particular de cada quen.

seguir avanzando, alterar as primeiras intencións pasando encollidos polo aro por-

Sinceramente non estou moi seguro de que

que ergueitos non cabemos, ou modificar

este prólogo sexa o axeitado para introdu-

a postura corporal para entrarmos de cos-

cir a historia que quería contar. Neste mar

tado xa que a nosa fachenda é demasiado

de dúbidas no que sempre navego penso

voluminosa e de fronte non podemos.

que para publicar nesta revista festiva precisaría algo máis lixeiro que elucubrar sobre

Nesa andaina podemos manter ou mudar,

se é mellor poñer boa cara, ou cara de can,

se ben nos parece, os principios básicos

para conseguir encaixar e ser respectado

que conforman o noso carácter, o pensa-

no espazo social que habitamos.

mento e comportamento ético que nos identifica e nos humaniza. Agora ben, os

A cousa é que ese encabezamento “Se non

ocasionais pareceres, os diversos modos

podes de fronte, entra de costado”, (teño

de ver e de sentir a relación con todo o que

que confesar que sen un título do meu

nos arrodea, sexa vivo ou morto, vexetal ou

gusto non son quen de escribir unha soa pa-

animal, os costumes e as súas puntuais ma-

labra), dá para reflexionar profunda e profu-

76 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:57 Página 77

samente sobre a vida e as súas circunstan-

Entre eses tipiños que desfilaban garbosos

cias. Ten un fondo instrumental e utilitarista

e cheos de desexo estaba aquel, que farto

que pode resultar interesado e egoísta ao

de dar voltas sen éxito, sentaba aburrido á

tempo que apropiado, dende o meu punto

beira do pilón que había nos xardíns carba-

de vista, para non sufrir innecesariamente.

lleses, mirando con envexa cara aos grupos que charlaban e rían divertidos na terraza

Como teño oído tantas veces, cando te

do Copacabana, ou observaba a zona da

pasas de bo acabas parecendo parvo,

palmeira onde as parellas, baixo aquela

aínda que moitas veces, como podemos

tenue luz e o doce cheirume das rosas, sen-

ver a continuación, mellor ser un pouco

taban para intimar un pouco, acariciarse e

parvo que demasiado raposeiro.

bicarse se cadraba. En xeral sen moito roce por iso de “que dirán” as malas linguas.

III Do que quería falar en realidade era da-

Os tipejos, unha especie de armas tomar,

queles tipos, tipiños, tipazos ou tipejos que

pasaban trotando, pisando, asoballando.

pululaban de fronte e de costado polas

Sen admitir un non por resposta insistían

verbenas, aló polos anos sesenta e setenta,

como cabestros obrigando ás mozas a

camiñando en espiral ou formando peque-

cambiar de sitio, buscando refuxio coas

nos remuíños, delimitando por zonas o

amigas, preto dun familiar ou dalgún ve-

campo da festa para non deixar escapar a

ciño de confianza que estivese pola beira.

mínima posibilidade de encontrar unha

En grupo tiñan mellor defensa.

moza coa que bailar, ou algo máis se cuHabía tipazos que se paseaban altivos co

pido se encaprichaba.

pescozo estirado, como pavos en celo, emHoxe en día é un anacronismo, as formas

purrando cos cóbados ergueitos para

de relacionarse, por fortuna, cambiaron. Os

abrirse paso en busca dalgunha presa que

lugares para ligar diversificáronse. O papel

fose do seu gusto. Polo xeral non tiña pro-

da muller deixou de ser pasivo por imposi-

blemas para recibir respostas positivas,

ción machista pasando a ser dona de si

pero, pobre da que lle negara o baile! Pa-

mesma por dereito, aínda que por desgraza

saría de candidata a diana de chanzas e im-

esas brasas maléficas sigan fumegando en

properios nun abrir e cerrar de ollos.

moitos aspectos e a igualdade sexa menos E tamén estaban eses tipos normais, nin

real do que aparenta nos papeis.

feos nin guapos, a maioría, que cando non Pero en épocas non tan remotas, grupos

podían entrarlle de fronte á moza que lles

de mozas formando ringleiras esperaban

gustaba, entraban de costado buscándolle

pacientes e con moito recato a que o rapaz

as voltas e as reviravoltas con simpatía e

que lles gustaba reparase nelas e se dig-

triunfaban, ou non...

nase a pedirlles unha peza de baile. Mentres non chegaba ese adonis, divertíanse

Xa digo que eran outras épocas, aínda que

ou aguantaban e sufrían carros e carretas

non tan remotas.

cos tipos, tipiños, tipazos ou tipejos que se paseaban lucíndose diante delas.

Boas festas e saúde

· SAN XOÁN 2018 · 77

interior san xoan 2018.qxp_Maquetaciรณn 1 23/5/18 0:57 Pรกgina 78

interior san xoan 2018.qxp_Maquetaciรณn 1 23/5/18 0:57 Pรกgina 79

VERBENA DE SAN XOร N EN CARBALLO

Jujobaca

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:58 Página 80

HORMIGONES BERGANTIÑOS S.A.

CARBALLO - SADA - CERCEDA - T. 981 702 335 - 981 704 190 WWW.HORBESA.COM

80 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:58 Página 81

Antonio

Peixería

Mercado de Carballo / 15100 Carballo 981 703 675 / 619 306 103

CEMENTERIO VELLO 11. Telf. 981 701 802 FOMENTO 11-13. Telf. 981 757 890

· SAN XOÁN 2018 · 81

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 82

82 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 83

· SAN XOÁN 2018 · 83

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 84

Primeira visita á Nosa Señora dos Remedios de Vivente (Ardaña) Xosé Pumar Gándara Tantas veces indo e vindo por diante da

O cardeal Fernando Quiroga creou pa-

capela e endexamais tiveramos ocasión

rroquias en Santiago e na Coruña baixo

de entrar e honrar a Nosa Señora, á que

o patrocinio de San Fernando.

nos encomendamos en cada viaxe.

San Caetano, fundador dos frades teaBen restaurada, nótase a man e celo da

tinos (século XVI) entre nós é invocado

veciñanza e do nado párroco D. Euse-

pola saúde dos enfermos. Por iso, na

bio, por ter este centro de culto dis-

igrexa da V Angustia do Hospital Real

posto para acoller dignamente os

de Santiago (hoxe parroquia de San

devotos da Nosa Señora.

Froitoso) hai unha imaxe deste santo.

Un retablo de pedra (arte popular repin-

No segundo corpo do retablo un bo-

tada) semellante aos retablos do ba-

ceto coa imaxe da Nosa Señora dos Re-

rroco rural de tantas igrexas. No

medios. Ten moitos santuarios polo sur

primeiro corpo, dous nichos. Un para S.

de España. Devoción atribuída aos PP

Fernando III o Santo e outro para San

Trinitarios, que dedicaban a redimir (re-

Caetano.

mediar, pois) cativos. Entre eles, redimiron a D. Miguel de Cervantes. Por iso,

Na Catedral temos un San Fernando en

quixo ser enterrado no Templo dos Tri-

actitude semellante ao de Vivente, aínda que de canon maior. Este santo foi rei de Galicia, León e Castela. Conquistoulle moitos territorios aos árabes.

Famosa é a conquista de Sevilla, con nave que avanzou polo Guadalquivir e rompeu a cadea que atravesaba o río, impedindo o paso... Disque era nave comandada por un muradán. O Concello de Muros lembra esta fazaña e ten no seu escudo unha nave coas velas despregadas.

· SAN XOÁN 2018 · 84

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 85

nitarios de Madrid. Recentemente, bus-

devoto que peregrinou a Vilamaior, o fa-

caron alí o seu cadáver.

moso santuario en terras de Xallas.

Na igrexa de San Félix de Santiago hai

Do século XIX pensamos que é a imaxe

unha imaxe e fan a novena á Nosa Se-

da Virxe que está no outro lateral. Mo-

ñora dos Remedios. Na mesma cidade,

delo repetido, moi fermoso, nas nosas

hai o colexio de Nosa Señora dos Re-

igrexas. Un cáliz arxénteo, modelo da

medios, advocación mariana baixo a

ourivaría compostelá do s.XVIII, hai no

que puxo o arcebispo San Clemente o

enxoval litúrxico desta devota capela.

edificio para acoller nenos orfos que el Que nos bendiga a Nosa Señora dos

levantou.

Remedios.

Sra. de Vilamaior. Sempre pensamos que sería una referencia á que se venera en terras de Santa Comba. Agora, dubidamos. Pois ben, a imaxe tan fermosa deste santuario é unha Asunción que ten os brazos ergueitos, non ten o Neno Xesús, vai levada por anxos. A de Vivente é unha imaxe clásica, co neno.

Pensamos que é do século XX. Falando con xente maior, nacida en Ardaña, dinos que recorda de toda a vida esta devoción en Vivente. Quizais, coidamos que sexa unha imaxe ofrendada por un

· SAN XOÁN 2018 · 85

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 86

86 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 87

· SAN XOÁN 2018 · 87

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 88

BRISTOL

Bar Restaurante Especialidad en Codornices, se hacen para llevar 981 755 486 Avda. Ponte da Pedra, 71 15100 Carballo

CASA FUNDADA EN 1978

88 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 0:59 Página 89

croadocastroecotenda@gmail.com Croa do Castro TENDA ECOLÓXICA 620 764 275 Gran vía, 48 baixo - 15100 Carballo

· Todos los permisos · Cap inicial · Cap formación continua · Carretillas elevadoras · Grúas y excavadoras · Bienestar animal

(homologados por la Xunta)

Titulaciones náuticas: Titulín / Pnb / Per / Patrón de yate / Capitán de yate Luis Calvo 29, CARBALLO / alvespacarballo@yahoo.com / 881 983 898 / 637 845 949 / 640 238 974

· SAN XOÁN 2018 · 89

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 90

Santiago Bello Souto, mestre do ferrado Xan X. Fernández Carrera O que hoxe parece algo natural e impres-

licia (ca 1928), tan só había unha escola en

cindible como é a escolarización obriga-

cada unha das parroquias carballesas,

toria para toda a poboación infantil, ata

agás na de Carballo que había dúas, unha

hai poucos anos non existía. O ensino

de nenos e outras de nenas, e en Rebor-

obrigatorio dos 6 aos 14 anos principiou

delos, que non existía ningunha.

no ano 1970 coa entrada en vigor da Lei xeral de educación, impulsada polo minis-

A parroquia de Sofán por estas datas con-

tro Villar Palasí. A partir dese ano come-

taba cunha poboación de 1.801 habitan-

zaron a construírse os novos centros

tes, era a segunda máis poboada, despois

escolares e a transportarse ao alumnado

da de San Xoán de Carballo, que acadaba

do medio rural en autobuses ata eses co-

a cifra de 1.963 residentes. Pero hai que

lexios. Coa promulgación da LOXSE (Lei

considerar que Sofán ten unha superficie

orgánica do sistema educativo) no ano

de 23,7 km2, o que a converte nunha das

1990, prolongarase o ensino obrigatorio

freguesías máis extensas de Bergantiños,

ata os 16 anos.

tan só superada por Soandres, Seavia e Rus. Ademais, esta poboación estaba moi

A falla de escolas públicas para impartir

diseminada polo territorio e distribuída en

un ensino regrado no medio rural galego

máis de corenta núcleos de poboación.

era unha realidade xeneralizada. Se toma-

Esta situación supoñía un grande atranco

mos como exemplo o concello de Carba-

para asistir a unha escola pública situada,

llo, veremos como cara a mediados do

en moitos casos, a considerable distancia

século XIX tan só dispoñía de tres escolas

destes núcleos, e que a súa capacidade

privadas, dúas no núcleo carballés, ás que

era moi insuficiente para acoller a todo o

asistían uns 100 alumnos, e outra na pa-

alumnado da parroquia.

rroquia de Bértoa.

A escaseza de escolas públicas, agravada Nos anos vinte do pasado século mellorará

pola dispersión da poboación da zona

algo a situación no municipio, pero ese pro-

rural, determinou que aquelas familias

greso resultaba moi insuficiente para alfa-

preocupadas pola escolarización dos seus

betizar a numerosa poboación infantil que

fillos, recorresen a envialos a clase parti-

había. Por estas datas a poboación total do

cular de persoas, que aínda carecendo de

concello superaba os 13.000 habitantes.

titulación, tiñan unha formación suficiente para impartir uns coñecementos básicos

Segundo datos que nos achega Carré

para desenvolverse na vida. O pago a

Aldao na súa Geografía del Reino de Ga-

estes escolantes facíaselles en especie:

90 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 91

trigo, millo ou centeo, segundo as zonas.

foise a vivir coa súa tía paterna, Aurora Bello

Entregábaselles un ferrado de cereal por

Varela, onde se criou. Foron sete irmáns,

cada asistente e ano, de aí que foran co-

dos cales catro morreron de pequenos,

ñecidos como mestres do ferrado. Polo

quedando, José, o maior, logo el, e des-

xeral, eran homes do medio rural, moitos

pois, Aurora, a máis nova, que aínda vive.

deles labregos, que dispoñían dunha formación elemental, que adquiriran doutros

Santiago iniciou a súa aprendizaxe na es-

escolantes ou dalgún crego, ou incluso no

cola particular que lle dicían a do tío

servizo militar. Ademais da poboación in-

Pombo, que era de Paradela. Pero onde

fantil, tamén lle daban clase á xente

aprendeu máis foi co crego Antonio Ca-

adulta, fundamentalmente a mozos que

rracedo Viña, párroco de Sofán durante

desexaban emigrar.

41 anos, que creara na parroquia unha preceptoría

(especie

de

seminario

O horario de clase estaba condicionado

menor), na que preparaba aos alumnos

polo traballo do campo, maioritario na po-

no inicio da carreira eclesiástica, con quen

boación galega por estes anos. Aproveitá-

exerceu de monaguillo. Santiago botou

banse os momentos de menor actividade

tamén sete meses cos Salesianos.

agrícola e aquelas horas nas que a xente descansaba, como sucedía ao mediodía

O párroco vendo que ao seu discípulo se

durante o verán, cando se botaba a sesta.

lle daban ben as letras, deixoulle a casa da fábrica de Santo Hadrián da Piña para

Este tipo de ensino víñase practicando no

que preparara os rapaces na doutrina e

medio rural galego desde o século XVIII e

lles impartira clase. Comezou a súa activi-

mantívose ata os anos sesenta do pasado

dade como escolante aos 18 anos. Logo

século, que foi cando desapareceu, ao

marchou facer o servizo militar pola ma-

construírense as escolas unitarias públi-

riña á cidade gaditana de Porto Real,

cas, que aínda existen na actualidade nas

onde se atopou con xente que o tratou

parroquias, pero que na súa meirande parte, xa non cumpren unha función docente.

Na comarca de Bergantiños, coma noutras moitas de Galicia, existiron escolantes deste tipo. Un bo exemplo de mestre do ferrado témolo na persoa de Santiago Bello Souto, da parroquia carballesa de Sofán, falecido, o 7 de xaneiro de 2018, aos 89 anos de idade.

Naceu no lugar da Carracha, na parroquia citada anteriormente, na casa coñecida como os de Pepucho, pero aos dez meses

· SAN XOÁN 2018 · 91

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 92

ben e onde aproveitou para mellorar a

ceiro. Libros que servían de lectura e mo-

súa formación escolar. Durante ese tempo

delo para a escrita. Unha vez dominados

que estivo destinado en Cádiz, deixou

estes, aqueles alumnos que non abando-

como substituto o seu irmán José, pero

naban a escola, comezaban coa enciclo-

segundo testemuñas dalgúns alumnos,

pedia de Álvarez, que supoñía o final da

non ensinaba tan ben coma el.

escolarización.

Á volta do servizo militar continuou co

No que respecta ao cálculo, principiábase

labor docente, sempre compaxinado co

pola numeración e as contas de sumar e

traballo do campo. O horario permitíalle

restar. Logo a multiplicación, a través da

dedicarse tamén aos labores agrícolas. A

memorización da táboa, que se aprendía

xornada escolar dividíase en dúas sesións.

cantando. Por último dábase a división,

Unha pola mañá, de 8 a 10, e outra ao me-

completando así o que se denominaba as

diodía, de 1 a 3 da tarde. O curso duraba

catro regras. Impartíase tamén algo de

todo o ano, incluído o tempo de verán.

xeografía, historia, xeometría e relixión. O mestre indicaba a lección a estudar, e des-

Cada alumno pagaba un ferrado de trigo,

pois preguntaba na escola. Os sábados

que entregaba no mes de agosto, des-

rezábase o rosario.

pois da colleita. Este trigo gardábao nunha hucha para despois vender. Algun-

Para a escritura e o cálculo, utilizábase

has familias pagaban un ferrado por dous

sobre todo a pizarra, aínda que aqueles

irmáns, de maneira que se alternaban

alumnos máis avanzados escribían tamén

para asistir á clase.

con pluma no caderno. Todos os días había un ditado, como práctica da expre-

Santiago Bello casou aos 26 anos, con

sión escrita e da ortografía. O mestre tiña

Consuelo Cambón Pérez, unha veciña do

un pequeno encerado que utilizaba para

lugar das Canelas, á que lle levaba 6 anos

as explicacións. O alumnado sentaba en

e que asistira a súa clase. O matrimonio

bancos corridos sen respaldo, colocados

tivo cinco fillas: María, Lurdes, Josefina,

en filas. Diante tiñan unhas mesas longas

Carmen e Alicia.

para escribir e apoiar os materiais escolares, que cada quen levaba.

Despois de casado continuou co labor docente e o traballo agrícola. Na escola

Nos últimos anos que impartiu clase, tras-

tiña arredor duns trinta alumnos, aínda

ladouse a un local que lle deixaran os seus

que había épocas que eran bastantes

sogros no lugar da Carracha, que lle que-

máis. Maioritariamente nenos entre 6 e 14

daba máis preto da casa, ao que ía an-

anos, pero tamén había bastantes nenas,

dando, igual que o facía cando estaba na

polo tanto era unha escola mixta.

Piña. Este local xa non existe hoxe en día, pero os últimos alumnos que asistiron alí

Comezaban a aprender as primeiras letras

á escola aínda o lembran e o describen

co Catón, logo pasaban aos Manuscritos,

con detalle, como puidemos percibir a

que eran tres: primeiro, segundo e ter-

través da súa filla, María, da súa sobriña,

92 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 93

Chelo, ou de Sara, unha das alumnas apli-

caligrafía e ortografía, que foi adquirindo

cadas.

ao longo da vida; así como unha redacción fluída e ordenada, como se pode

A inicios dos anos sesenta, cando se co-

comprobar nalgunhas das cartas que lle

mezaron a construír as escolas unitarias no

enviaba ás súas fillas desde Suíza. Tiña

medio rural, moitos rapaces deixaron de

tamén unha brillante memoria. Gustáballe

asistir ás clases destes mestres do ferrado

a lectura, aínda que daquela o acceso aos

e incorporáronse a estes novos centros de

libros era moi limitado. Era amante da

ensino. Santiago ao ver que se ía que-

vida tranquila da aldea e pouco partidario

dando sen alumnado e que o traballo do

das máquinas, pois nunca lle levou idea o

campo non daba para manter unha fami-

de sacar o carné de conducir.

lia numerosa, como era a del, tratou de buscar outra saída profesional. Probou un

A través dunha entrevista que lle fixeron

tempo coa venda de fabas, xunto coa súa

no xornal La Voz de Galicia (22-4-2017),

irmá e o seu cuñado, pero descubriu que

deducimos a súa maneira de pensar e ver

non tiña habilidades para o negocio, e

o mundo de antes, con respecto ao ac-

entón decidiu emigrar para a cidade suíza

tual. “Daquela non había nada, todo era

de Basilea no ano 1963. Foi dos primeiros

necesidade, e agora o que hai é fartura de

emigrantes que se dirixían cara aos países

máis”. No que se refire aos seus anos de

de Europa Occidental. Primeiro traballou

escolante, expresou: “Cando rematei o

nun restaurante de camareiro, logo nunha panadaría, e finalmente entrou na fábrica de medicamentos Sandoz, que tiña a sede nesta cidade. Máis tarde acompañarao a súa dona, Consuelo, e permanecerá no país helvético ata 1984. Ao seu regreso continuou coa labranza e coa compra e venda de cuchos, acolléndose ao seguro agrario. Colaboraba coa parroquia, lendo na igrexa. Tamén o facía en Suíza cada domingo. Alí xuntábase cos conveciños á saída da misa, nun bar ou no Centro Galego, e axudáballes a realizar xestións relacionadas co traballo ou administrativas, pois el desenvolvíase ben en alemán ou italiano, e entendía o francés. Incluso lle escribía cartas a aqueles compañeiros que non sabían facelo.

Santiago sempre foi unha persoa preocupada por aprender e mellorar a súa formación escolar. Posuía unha excelente

· SAN XOÁN 2018 · 93

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 94

meu traballo, sabía moito máis que cando

ceso á lectura e escritura, son dignas de

empecei”.

seren recordadas.

Santiago era un dos emigrantes que ad-

Por iso a través deste recoñecemento á fi-

miraba o país no que estivo, Suíza. Para el

gura de Santiago Bello Souto, quixera

“unha marabilla de sitio”, e dicía que lle

renderlle homenaxe a todos aqueles mes-

custou traballo volver, aínda que lle tiraba

tres do ferrado que houbo na comarca de

a terra. “Cando volvín, eu quería quedar

Bergantiños e no resto de Galicia, que

aló. Creo que volver foi peor que cando

contribuíron a sacar do analfabetismo a

marchei”.

moita poboación do rural galego, realizando un labor que lle correspondía a un

Persoas coma este noso protagonista que

Estado que debería preocuparse pola for-

realizaron un traballo tan digno como foi

mación escolar dos seus cidadáns, pero

o de compartir os seus coñecementos,

que optou por manter na ignorancia a

aínda que limitados, cos demais, e ofre-

unha grande parte da súa poboación, e

cerlles unha ferramenta tan necesaria para

prolongar así os privilexios dunha clase

desenvolvérense na vida, como era o ac-

minoritaria.

94 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 95

981 755 523 Rúa Fomento, 4 15100 Carballo A Coruña

www.oasisrestaurante.com

Desexámosche unhas boas festas de San Xoán

· SAN XOÁN 2018 · 95

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 96

Rúa do Hórreo

96 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 97

Rúa do Hórreo

· SAN XOÁN 2018 · 97

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 98

O Rockin´máis ecléctico e alternativo soará o 30 de xuño Xurxo Chapela

Sete das bandas máis atractivas do panorama musical actual e unha debutante volverán a demostrar que a calidade e a intensidade do directo son as máximas do festival O de 30 xuño o Rockin’ Carballo volverá a ser unha das citas obrigadas do circuíto estival de concertos que se celebran en Galicia. Sete das bandas que pasarán polos escenarios Palmeira (Cora Sayers e Hermanos Cuberoas, desde as 13.00 horas) e Rego da Balsa (Ezetaerre, Zënzar, Kurt Baker Combo, Power Solo e The Unfinished Symphaty, desde as 19.30) son das máis atractivas do panorama musical actual. A elas súmanse uns case debutantes, os carballeses Knives, que compartirán sesión matinal no Xardín Municipal.

Desde a Asociación San Campio, de Cances, chega Knives, banda onde se mesturan diferentes especies. Parte de Bergantiños, parte da Coruña capital, nesta formación hai experiencia e frescura para crear un son ben especial. Míchel (KM0, Mac N’Rones), ao baixo; Jose (Pülsar, Luis Moro, Lady Leño), á batería; e Nacho (Peces Barba, Lowcos, Psychofonía) á guitarra, xúntanse cos noveis Cris (voz) e Alejandro (guitarra) para desfrutar facendo o que máis lles gusta.

Sons ambientais, e-bows e distorsión acompañan a cancións rock e pop de

toda a vida, dándolle así un toque moderno a composicións clásicas. A algúns soaralles a sinte-pop; a outros, a trip-hop; mesmo haberá quen dirá que a indie-rock. Ven ao Rockin’ e saca as túas conclusións.

Cora Sayers (Pontevedra, 1991) é o proxecto que forma en solitario a actriz Cora Velasco no verán de 2014, logo de cantar como corista en bandas pontevedresas como 1000 Demonios Blues Band ou Querido Extraño. Baixo ese nome grava dos traballos, Origen (2014) e I’m Home (2016), no que se

98 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:00 Página 99

pode rastrear a importante presencia de PJ Harvey na música de Cora.

Actualmente xira por toda España e Europa para presentar Sandoval, 4, o seu novo EP, en castelán, onde volve ser protagonista unha voz extraordinaria e inimitable ao carón dunhas igualmente boas cancións.

Dous irmáns de Guadalaxara deciden dedicarse á música folk e cantar xotas con espírito de bluegrass, só guitarra e mandolina a pelo, e a cousa funciona.

Con Arte y orgullo (2016) os Hermanos Cubero (Enrique e Roberto) foron para moitos o mellor que lle pasou á música de raíz en España. Chegan a Carballo co seu novo disco, Quique dibuja la tristeza, onde xa no hai versións de cantos antigos ou referencias á terra, senón o autorretrato íntimo de Enrique Cubero nun momento terrible logo do falecemento da súa muller. Máis bluegrass, pop e country que nunca, o LP gravouse en directo e sen instrumentos eléctricos nunha adega de Valladolid; para a ocasión, coa colaboración de Jaime del Blanco, ao violín e viola, e de Oriol Aguilar, ao contrabaixo.

Os coruñeses Ezetaerre son un grupo de rap combativo en galego. Formado en 2016, convertéronse en moi pouco tempo nunha das grandes revelacións da música galega. E todo comezou cun tema en clave humorística, gravado na Facultade de Ciencias da Comunicación da Universidade da Coruña. As súas cancións están cheas de referencias políticas e culturais, cuns ritmos melódicos e eclécticos moi afastados do rap máis convencional:

coa combatividade por bandeira e a clara convicción de poñer a música ao servizo da xente. Todas estas ideas materializáronse nunha maqueta e no seu primeiro disco, Aspiracións mínimas e urxentes. Toda unha declaración de intencións: “temos un pasado do que sentirnos moi orgullosas, mais agora tócanos a nós mover ficha”. Ezetaerre formouse coa vontade de empregar a música como ferramenta, sempre coa intención de mudar a realidade.

En novembro de 2017 presentan 100, un maxi single de tres temas coa colaboración, entre outros, de Banda Bassotti: un novo paso adiante e a constatación de que Ezetaerre é e será unha das referentes do hip hop máis combativo.

Os cercedenses Zënzar aterrarán en Carballo como os decanos da música rock en galego (comezaron en 1987 co nome de Mördor, antes de pasar en 1993 a chamarse como na actualidade).

Camiñando entre serpes (2015) é o décimo e ata agora último traballo dos de Meirama, que aí seguen, ben en forma e cheos de forza: Manolo García (batería), Bocixa (voz), Mario Grela (guitarra e voces) e Paco Cerceira (guitarra e voces), aos que se sumou Laura Romero (baixo) en 2016.

Camiñando entre serpes e un traballo no que caben os gaitas, o rock truculento e os ritmos ragg ou festivos con base ska, que arroupan sempre letras cargadas de sentido reivindicativo e combativo. “Simboliza”, din, “unha época escura para a sociedade, na que

· SAN XOÁN 2018 · 99

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:01 Página 100

aquelas persoas que gobernan o mundo fano só para as grandes transnacionais”.

Kurt Baker Combo é un máis dos moitos proxectos do trasgo de Portland (Maine) afincado en Madrid . Esta vez acompañarano tres músicos leoneses de longo currículo: no baixo, Juancho López (Paul Collins Beat, Peralta, The Crepitos, Bummer, Thunderbolts…); na guitarra e coros, Jorge Colldan (Holy Sheep, The Flash, The Bright…); e, na batería e coros, Sam Malakiam (Alrighters, Platillos Volantes).

No seu novo traballo Let´s go Wild!, que presentarán na carpa Rego da Balsa, móstranse moito máis maduros e abren a súa paleta de influencias sen ningún complexo : soan a glam rock, punk, garaxe, power pop... e ata deixan ver pinceladas de motown , psicodelia e moita new wave. E todo iso sen perder un chisco de frescura.

The Unfinished Sympathy sempre tivero moita arte, aínda que nunca foran de artistas. O seu é a ourivaría voltaica, a artesanía lírica, o amor ao traballo ben feito. A súa irrupción a primeiros do 2000, no bulicioso contexto musical da Barcelona post-Cobi e pre-AirBnB, supuxo unha alegría para os amantes das guitarras afiadas, as melodías perdurables e o estrago de enerxía escénica. Durante a primeira década do presente século, o cuarteto liderado polo cantante e guitarrista Eric Fuentes publicou cinco valiosos álbums e algúns EPs, acadando ese máis-difícil-aínda polo que a inmensa maioría de grupos suspira: acuñaron un son característico,

instalaron varias das súas partituras na memoria colectiva dos melómanos con inquietudes e impuxeron a súa lei en escenarios de toda condición.

Tres dos antigos membros da banda – Fuentes, o guitarrista Oriol Casanovas e o baixista Joan Colomo– seguen estando aí. Úneselles, tras os parches, Víctor García, outra figura cardinal da escena catalá. A renovada alianza empeza a dar saborosos froitos: It’s a Crush!, o sexto álbum do grupo, non só está á altura das esixentes circunstancias, senón que produce unha progresiva euforia conforme acumulamos escoitas.

Pero PowerSolo continúan con determinación cos seus característicos sons dos anos 50, 60 ou mesmo os 70, e cancións que nos remiten ás recompilacións de Las Vegas Grind e Nuggets, ao blues, ao rockabilly, ao punk, ou a rhythm & blues, aos que hai que sumarlles ese punto de loucura.

A forza da natureza que é Kim Kix e a súa feliz banda están de novo encamiñando a súa viaxe cara clubs, festivais, antros, salas de concertos, bares e calquera tipo de local de entretemento. E a Carballo veñen cun novo material pateacús como o é o álbum BO-PEEP e un EP de 4 cancións unha edición limitada para o Record Store Day. Describir o resultado final é un reto, pero vamos a intentalo: é un bo disco.

Moi bo. O que o doutor te receita. Do que o teu pai te previu. É megatóxico pero altamente aditivo.

100 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetaciรณn 1 23/5/18 1:01 Pรกgina 101

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:01 Página 102

Rúa Valle Inclán 24, CARBALLO

102 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:01 Página 103

· SAN XOÁN 2018 · 103

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:02 Página 104

104 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:02 Página 105

· SAN XOÁN 2018 · 105

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:02 Página 106

A París de Noia fai parada en Carballo Yolanda Antelo É unha das orquestras máis aclamadas da nosa comunidade e unha das poucas que logra reunir entre os seus incondicionais a xeracións de varias décadas. As súas melodías, tanto valen para un “solto” como para un “agarrao” e no seu repertorio sempre nos adiantan os que serán os grandes éxitos da temporada. Cada vez que se suben ao escenario, e hai xa máis de medio século, a maquinaria ponse en marcha e a engrenaxe comeza a funcionar á perfección sen deixar nada ao azar. O vindeiro 8 de xuño volven a Carballo para encher de ritmos pegadizos e bo ambiente unha praza que os agardará cos brazos abertos para gozar, unha vez máis, dun espectáculo de luces e cores, capaz de reunir en primeira fila aos fans dos seus

inicios cos seguidores cada vez máis novos que se “enganchan” ás verbenas.

Xa sabes de quen estamos a falar? Pois prepárate porque este ano a París de Noia vén disposta a dar moito que falar e, sobre todo, que bailar e emocionar.

Coreografía, vestiario, iluminación, montaxe, músicos, bailaríns,......Xa case nada recorda a aquela pequena orquestra fundada hai máis de medio século (1957) por Joaquín García Piñeiro (acordeonista), o mítico cantante Constantino Pego e outros 10 compoñentes máis. Aínda que os comezos foron difíciles e sen grandes pretensións, pouco a pouco, con traballo duro e moitas horas de dedicación, o seu éxito foise estendendo por toda a comunidade e tamén fóra dela. Os tempos foron cambiando e a agrupación

106 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:02 Página 107

tamén. Un repertorio máis actualizado, novos compoñentes, equipos máis sofisticados e unha constante preocupación por adaptarse ás novas tendencias converteron a afección en profesión e á París de Noia na convidada perfecta para calquera festa, baile ou romaría con garantía de éxito.

Unha banda de 28 Logo de cinco décadas, a historia da París escríbese con letras de ouro e moito nomes propios, tanto a un lado como a outro do escenario, e desde as orixes ata a actualidade. Son os nomes dos/as 16 músicos/as e os/as 12 técnicos que a integran na actualidade pero tamén dos homes e mulleres que formaron parte da súa traxectoria e do seu pasado. Entre os/as seus integrantes figuran boa parte dos/as mellores profesionais do panorama musical galego. Os irmáns García (fillos do fundador), Xosé Somoza, os irmáns Solar, Moncho Ces, Manuel Bandin, Miro Lamas, Juan Léis, Leandro Cruz, Fernando Resúa, David Barciela Oscar Rodil, Manuel Brey, Carlos Bastón... son pezas clave dunha orquestra que

contou, entre os seus cantantes, con voces tan extraordinarias como a de José Antonio Blas (actualmente na dirección artística), Pepi Rama, Pedro Conde, Quico Bea, Vanesa Fernández, David Balboa, Yesica Santín, Ruth Núñez, Cristian Maya ou Cibrán Insua, entre outros/as.

Este San Xoán fan parada en Carballo para presentar novo espectáculo en directo

e

compases promete

arrincar dunha seguir

os

primeiros

temporada sorprendendo

que e

recollendo os aplausos dun público máis entregado que nunca en pleno fervor polas verbenas. Un macroespectáculo con todos os ingredientes para ser un éxito sen perder o seu selo de identidade: últimas tendencias musicais, renovadas coreografías, unha estudada escenografía e o último en iluminación e son ademais das mellores voces e bailaríns/as do panorama actual. Pódese pedir máis? Pois non faltes á cita musical máis madrugadora do San Xoán 2018.

· SAN XOÁN 2018 · 107

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:02 Página 108

rojomar@h 40 ot m 19 1 9

s l.e ai

60 5

at a top par arasno os na n praza de AB BAS STOS

108 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:03 Página 109

CARBALLLO www.taibo.es elena@taibo.es 981 756 949 / 981 703 590 / 615 425 617

· SAN XOÁN 2018 · 109

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:03 Página 110

Trinta anos de Brañas, media vida de San Xoán Santi Garrido Hai 30 anos, con 18, deixaba atrás o instituto Alfredo Brañas, rematado COU, rematada a aprendizaxe dunha adolescencia tan distinta á de agora.

Nada novo: son os ciclos da vida.

Daquela tamén imaxinaba 30 anos atrás, no 58, e parecía que pensaba nun mundo irreal, prehistórico, inexistente case. Hoxe boto contas e os tres decenios collen nunha présa de recordos, e véxoos tan cerca que forman parte do sentir real. Tamén se vai aprendendo na madurez, aplicando as perspectivas aquelas que aprendiamos nas clases de debuxo de primeiro.

Trinta anos son bos para pousar a vista naquel tempo perdido para sempre que recupero a diario a cachos cando paso por diante do instituto. Ou derredor. Ou por dentro. No Alfredo Brañas case todos descubriamos todo. Tamén o San Xoán, que xa non deixaría de lado.

Tamén. Pero tendo a quedarme cos espazos máis sinxelos, discretos, case evanescentes. Co Chorís, que daquela non sabía que se chamaba así. A volta do instituto. Un lugar no que aínda adiviñabas que poucos anos antes eran leiras altas e grandes. Carreiras sen parar, volta e volta, nas clases de ximnasia. O sentido do reloxo ía cara a avenida de Bergantiños e remataba pola Vila de Noia. Custaba dar tantos xiros ao principio do curso, e ao remate non nos chegaba aquela pista e pediamos baixar ao centro a correr, correr, correr. Diante tiñamos unha parcela na que houbera restos megalíticos ou castrexos, non o sei. Tampouco quixen buscalo agora, para non variar este cachiño da memoria: ás veces cando paso vexo un castro, e outras un dolmen, onde agora hai un edificio cunha traseira que nunca entenderei. Os depósitos aínda me fascinan. No pequeno nacen árbores, no seu teito. Hai un xardín botánico que

110 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:03 Página 111

mira ao edificio das monxas e a outro abandonado que segue igual de aberto e diría que con mellor saúde estrutural que hai 30 anos. Daquela, naqueles días, non había árbores. Agora medran amodiño polo sitio no que corriamos coa paixón adolescente, cunha pista encarnada de atletismo que para nós chega demasiado tarde, pero hai momentos nos que botaría a moverme por ela para volver a ver aquilo no que case non ollabamos. Si me detiña na beira das obras das casas novas, hoxe edificios grandes. De algúns conservo o momento no que a escavadora botou a primeira palada o chan: é como ver nacer unha vida que acubillaría a moitas.

Podería sinalala mentres corro imaxinariamente pola nova pista serpeando entre as árbores novas. As vellas seguen na beira do instituto: botaron corpo, pero aínda se distinguen.

Hai 30 anos xustos quedaban atrás ulidos que algunha vez recuperei ao volver a entrar, por exemplo no salón de

actos: segue igual. E se non segue, a mente engana e fai que o sintas igual.

Aínda semella que aparecerá algún compañeiro que irá mercar un pitillo solto. Ou que nos citará no bar ao que se entraba por diante. Ou que falaremos con profesores que, no 88, cando xa estabamos a punto de voar, empezaban a tratarnos como iguais, entendendo os nosos medos e dúbidas.

Só queda Anca daquela xeración, e tamén marcha este ano.

Deixabamos, na marcha xa definitiva, as salas de máquinas que nos deron mañas que nunca desaparecen. No futbolín, no billar. Na de Ernesto, na de Maruja, na de abaixo. Nunca tanto volvemos a suar cos movementos de muñeca, nunca. Todos contra todos, na maior comarca que vin nunca xunta: de Corme á Silva, da Laracha a Vimianzo, de Malpica a Coristanco. Si, todo iso pasaba hai 30 anos, e antes tamén, como non sen vai pensar, cando chega o San Xoán, e tamén cando non chega, naquel territorio persoal.

· SAN XOÁN 2018 · 111

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:03 Página 112

112 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:03 Página 113

· SAN XOÁN 2018 · 113

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:04 Página 114

114 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:04 Página 115

Selfie José Manuel Pérez Un pertence a esa xeración de persoas

durante horas do divino e do humano e

(polo demais, bendita xeración) que,

ao final da noite, cando nos dispoñia-

por unha banda, somos aínda dema-

mos a abandonar o último bar, ela pro-

siado novos como para prescindir das

púxomeque fixésemos un selfie. Eu era

novas tecnoloxías, pero por outra

a primeira vez que escoitaba aquel neo-

somos demasiado maiores para seguir

loxismo e imaxinei que ben podería tra-

o ritmo e estar ao día en cuestións de

tarse dunha nova maneira de ter

innovación tecnolóxica. Circunstancia

relacións sexuais entre amigos, sen co-

esta que ocasiona grandes inconvenien-

rrer riscos, ou algo así e respondín

tes, pois quita moito tempo, xera frus-

cunha frase de libro: na túa casa ou na

tración, estrés e non poucas veces dá

miña? A miña amiga interpretou a miña

lugar a situacións máis ou menos emba-

resposta como unha ocorrencia enxe-

razosas. Vénme agora á memoria a pri-

ñosa e riu como non o fixera en toda a

meira vez que escoitei a palabra selfie,

noite. Folga dicir que nin se me pasou

en boca dunha amiga moi mona que

pola cabeza confesarlle que o meu non

acababa de romper co seu noivo. Que-

fora axilidade mental, senón simple ig-

damos para tomar uns viños, falamos

norancia.

· SAN XOÁN 2018 · 115

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:04 Página 116

A vida mesma Xurxo Borrazás Episodio 1

“dona” (non haberá outra palabra?). É

Non coñezo prestidixitador máis abe-

difícil dicir a que raza pertence, segura-

lencioso que unha froiteira da cadea Sol

mente froito de innúmeros cruzamen-

a carón da casa. Chego á báscula coa

tos. Vese máis ben pequeno, de pelo

miña cesta de plástico verde e ela

escaso, orellas bicudas e cor café con

pésao todo antes de que cada bolsa de

leite. Véñenme á mente os cans repre-

froita acabe de pousar na bandexa. O

sentados nos enterramentos exipcios.

baile de números na pantalla supera en

Iso é, un can de faraón.

velocidade ao dunha secuenciación do xenoma en cámara rápida. Ao mesmo

Están no areeiro infantil, reservado para

tempo pregunta algo sobre cada pro-

os bambáns e tobogáns. O can ramo-

duto: “A mazá é Red Winter ou Royal

nea preto do valado de cores básicas.

Gala?” “Creo que Roy...” “Collíchela de

Coas patas traseiras despexa unha

alí?” Vírome para ver onde sinala e

cuarta de terreo, ergue a pata dereita e

cando vou dicir que si ela avanza co seu:

mexa contra un poste verde-gardacivil

“Plátano ou banana? Os chourizos, de

do valado. Ao rematar medio se vira, dá

Torroña ou de Celanova?” Vou eu polo

un paso coa cabeza baixa e, ollando

Torr..., e xa ela contraataca: “a pera é

para a dona que observara toda a ma-

Gloster?” Un non distingue a Red Win-

nobra con atención, volve accionar as

ter da Red Chief ou a Royal Gala, moito

patas traseiras, suponse que para cubrir

menos a Gloster, e vírase cara aos cai-

os ouriños, por hixiene ou por non dei-

xóns para sinalar co dedo: “de alí”, dis-

xar rastro, ou por todo á vez. De isto é

tracción que ela aproveita para colar a

do que quero falar.

cebola de 0,98 coma se fose a de 1,69 e tangarme un pico. Xenial. Cando aban-

O caso é que a area do couceado pos-

dono a tenda medio mareado e agardo

treiro non tapou nada, o can estaba

a que o semáforo se poña verde repaso

máis pendente do visto e prace da dona

o tícket e comprobo que o despiste me

que do que tiña que facer, apuntou mal

saíu por 49 céntimos. 49 céntimos?

e a area despedida ás súas costas non

Pouco me parece para un espectáculo

coincidiu en absoluto co terreo que des-

de semellante altura.

pexara ao inicio. Nin el se deu conta nin a muller llo reprochou. El non se deu

Episodio 2

conta porque nin mirou atrás para com-

Desde o balcón observo un can que

probalo, e se se deu conta, deuse por

baixou de paseo ao parque para expan-

satisfeito con que a muller non llo recri-

sionarse e facer as necesidades. Vai coa

minase. El tiña que despexar un redon-

116 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:04 Página 117

del de area (1), aliviarse (2) e botar area

infantil. Ela con mirar e acompañar cum-

(3), e fíxoo, paso por paso. Con iso

priu.

abondaba.

Episodio 3 É así como funciona todo no mundo

Seica a poboación galega diminúe. A

contemporáneo, sen facer distincións

cotío lemos estatísticas do número de

entre o real e os simulacros. O real é

mozos e mozas que saen á procura de

agora un exceso, co simula-

traballo fóra, do descenso

cro abonda. Vémolo

na poboación activa,

tanto na publicidade

dos índices de

encu-

natalidade a

berta ou nos

c e r o .

perfís das

Vemos pi-

redes so-

rámides

ciais

e

de po-

nos currí-

boación

c u l o s

sen pes

c o m o

nin ca-

nas noti-

beza, ou

cias

dos

medios, na linguaxe polí-

coa

ca-

beza

nos

pés, gráficas

tica ou nas rela-

que

cións interpersoais,

deixaron

de parecer pirámi-

invadidas polo postureo,

des para ir tomando a

a impostura, a sobreactuación ou os

forma de copas de dry martini. Os

fakes. Vémolo igualmente no presen-

parques fóronse baleirando de cativos

tismo laboral, nas contas maquilladas,

e os bambáns deixaron paso ás áreas de

na burocracia, na realidade virtual, non

exercicio xeriátrico. O cume desta de-

substitutos do sexo.

riva acadouse cando, nunha das últimas voltas de ano as televisións non puide-

En cada faceta da vida o que realmente

ron facer a clásica reportaxe do primeiro

nos preocupa é sacudir as patas trasei-

bebé nacido porque este non daba che-

ras ao comezo e ao final, pendentes con

gado, non chegou ata que xa o conto

un ollo de que da nosa acción quede

perdera a graza.

constancia e ninguén teña nada con que nos raiar.

Con todo, esta é unha visión reducionista e antropocéntrica da situación.

A dona do can, por certo, tampouco

Non é que desaparezamos, sen máis.

tapou ela nin lle rifou por mexar en zona

Facemos sitio. Mirádeo desde o punto

· SAN XOÁN 2018 · 117

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:04 Página 118

de vista da avespa asiática. Cada día

coma unha traizón ou unha ruptura

aparecen mil niños novos. Na miña ci-

sentimental.

dade ocorre outro tanto coas cotorras amazónicas: os parques, abandonados

Van aló semanas e non o supero nin subs-

pola infancia, foron tomados agora

tituín esa relación estábel por outra. Fago

polos neo-atletas cincuentóns e as co-

catas esporádicas e sen patrón en outras

torras que atronarían os anciáns nos

cadeas, estudo a distribución dos andeis

seus trebellos de ximnasia, se non esti-

coma se fose o estranxeiro, pico aquí e

vesen xordos.

acolá sen ganas nin convencemento, coa sensación de que todo é peor ou máis

Mesmo os cans. Raro é a día de hoxe

caro, de que malgasto o tempo en viaxes

ver alguén pasear un can. Dous ou tres

por un ou dous produtos para saír do

si, iso é máis habitual. O censo de cans

paso. Como peor e todo ten un aire de

en Galiza medrou nos últimos cinco

provisionalidade e de falso.

anos en varios centos de milleiros, como se comproba graficamente na morea de

Pensei que a solución para a miña neura

saquetiñas negras derredor de cada pa-

era optar por Froiz, que se pronunciaba

peleira, na ginkana dos peóns para ca-

parecido a Freud, pero non resolvín

near as deposicións ou na proliferación

nada. Na miña desesperación cheguei

de perruquerías, clínicas ou boutiques

a camiñar un quilómetro para ir a un su-

caninas.

permercado da mesma cadea pero foi un paso equivocado, reabrir unha ferida

En resumo, que a poboación galega

en proceso de cicatrización ou ir visitar

está a experimentar un axuste pero a

a casa na que nacemos. As seccións es-

súa continuidade está asegurada: al-

taban organizadas de maneira dife-

guén terá que facerlle a toilette, acom-

rente,

pañar ao veterinario e pasear tanto can.

corredores e á muller da chacinaría tiven

non

me

orientaba

polos

que explicarllo todo, o grosor das lasEpisodio 4

cas, nada de polyspan, o chourizo sen

Pechou o supermercado no que facía

picante...

a compra básica. Desde que anunciaron que ía ocorrer aprovisioneime

A experiencia foi un fracaso, coma mirar

con todo o non perecedoiro nunha

o álbum de fotos das viaxes de outra

especie de operación quilo a benefi-

persoa ou saír ligar cando a calor da pa-

cio de min mesmo: azucre, fariña, sal,

rella que nos deixou aínda se sente no

produtos de limpeza e hixiene, con-

outro lado da cama. Para complicalo

servas en lata e frasco, pasta, aceite,

todo, o meu supermercado perdido es-

zumes e leite en brik... Pese a todo,

taba na rúa José Mato, o nome de meu

cando a ameaza se cumpriu e a tenda

pai. E chamábase Familia, así, con

pechou

maiúsculas.

definitivamente,

doeume

118 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:04 Página 119

® distrito xermar

· SAN XOÁN 2018 · 119

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:05 Página 120

120 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:05 Página 121

ELECTRICIDAD - FONT TANERÍA CALEFACCIÓN - AIRE ACONDICIONADO

981 064 573 Avda. Finisterre, 28 Bajo 15100 Carballo (A Coruña)

info@electrofongalicia.es www.electrofongalicia.es

· SAN XOÁN 2018 · 121

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:05 Página 122

Rúa do Cobre P. B-1 P.I. Bértoa 15105 CARBALLO - A Coruña T 981 73 28 88 F 881 10 99 91 M 629 33 00 04 @ transplaya@derazo.com

TALLER PARTIC. MÓVIL MÓVIL

981 70 32 88 981 70 33 73 667 70 09 76 667 70 09 77

Cortacésped BEAL

122 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:05 Página 123

Vello verde José Manuel Pérez Cando era un adolescente estivo pren-

atafegado polo peso da melancolía,

dado de Charo, a veciña do terceiro de-

danlle a vida as tardes de verán en que

reita. Con ela descubriu o erotismo,

Chariño sae a broncear o seu esvelto

espiándolle o escote mentres esta ten-

corpo á praia da vila. El nunca falta á

día a roupa na tendedeira do patio de

cita, aínda que sexa día de partida de

luces. De adulto, á volta do servizo mili-

dominó. Deus, como lle gusta o ADN

tar, namorouse perdidamente de Ro-

desa muller!

siña, a filla de Charo. Pero el estaba moi atrás na lista de pretendentes, nunca tivo a más mínima oportunidade. Nesa época descubriu, primeiro, os celos e a envexa (sa ou non), e máis tarde, ao casar Rosiña co número cinco ou seis da lista, a resignación. Agora xa ancián,

· SAN XOÁN 2018 · 123

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:05 Página 124

SERVICIOS INMOBILIARIOS

Inmac ulada Arán Varela Agente de la Propiedad Inmobiliaria 620 013 843 - 981 752 384 - inmaarquitec@gmail.com - c/ Sol, 48 - 15100 Carballo

124 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:05 Página 125

Puente 3 - Carballo 981 755 460 @emilianomoda

VIAJES NAVAZA VIAJES NAVAZA C/ Perú, 3 15100 CARBALLO 981 701 211 viajesnavaza@hotmail.com www.viajesnavaza.es

· SAN XOÁN 2018 · 125

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:09 Página 126

· SAN XOÁN 2018 · 126

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:09 Página 127

Cinco anos de webseries e contidos dixitais na nosa vila Melina Regueira

Que é unha webserie? Esa é unha das moitas cousas que aprendemos na vila co Carballo Interplay (CIP). Para as persoas que aínda non o saibades, unha webserie é unha serie creada para ser distribuída a través da rede e que pode visualizar calquera con acceso a Internet.

En Carballo temos o privilexio de contar co primeiro festival de webseries e contidos dixitais a nivel estatal, que non só trae unha morea de actividades e un programa de luxo á nosa vila, senón que ademais nos sitúa no mapa mundial do audiovisual. Isto debémosllo ao afán da súa directora Sonia Méndez e o seu equipo por crear un evento único e moi coidado e á aposta do noso Concello pola cultura e a innovación.

Durante a semana do CIP, Carballo medra en todos os aspectos; enche hoteis, locais, o auditorio do pazo e as rúas con creadoras/es, produtoras/es, directoras/es, actrices e actores, guionistas, youtubeiras/os, instagrameiras/os, xornalistas, influencers, estudantado do audiovisual, emprendedores/as, programadores/as, persoas creativas ou curiosas que veñen á vila dende distintas rexións ou países para facer networking, compartir e empaparse de talento. Un dos valores engadidos do festival é poder compartir unha cervexa e conversa na terraza do Pazo da Cultura con David Sáinz e Teresa Segura de Malviviendo (padriños do festival), ou os rapaces de Porco Bravú; saír de festa e atoparte a última hora na Reserva os Venga Monjas, entre outros; ou bailar a ritmo das Spice Girls con Percebes y Grelos, Belena Gaynor, AbiPower e Perra

· SAN XOÁN 2018 · 127

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:09 Página 128

de Satán no American Dreams. É un evento distinto e enriquecedor para a comarca. O Interplay dálle outra vida a Carballo.

Nestes cinco anos, o CIP foi medrando, evolucionando e traspasando fronteiras.

Pasou de ser un festival exclusivamente de webseries na primeira edición a ser unha plataforma de contido dixital, un punto de encontro para amosar e descubrir novas narrativas a través da rede. A competición de webseries recibe cada ano máis propostas tanto nacionais como internacionais. Ademais non faltan nunca na súa ampla programación mesas redondas, paneis,

obradoiros, photocall, gala de clausura, concertos e moita festa. Todo gratuíto e accesible, con actividades variadas para os distintos públicos, a quen lles muda a visión negativa que ás veces se ten da tecnoloxía, xa que amosa a súa utilidade máis creativa en distintas áreas como a divulgación ou a educación, e capta non só a atención dos millennials senón tamén a das xeracións anteriores e seguintes.

Eu, persoalmente, descubrín con este festival unha vocación. Foi no 2014, tras rematar a carreira de Historia da Arte, cando liei o meu primo para que se

128 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:09 Página 129

inscribise comigo nun obradoiro no que de entrada tiñas que discorrer que funcións, ademais de colgar a roupa, pode ter unha percha. Isto prometía.

Non o sabía, pero estaba a piques de formar parte da primeira edición deste innovador festival. Era o taller de webseries impartido por uns personaxes que admiro: Javi Camino, Dani Vilaverde e Quique Lojo. De aí saíu a miña primeira experiencia no audiovisual: a webserie Toñito, ti es especial. Ademais de pasalo en grande, aprendín con todo ese proceso: guión, preprodución, rodaxe e posprodución, e coñecín xente marabillosa coa que hoxe comparto amizade. Por iso, cando dixeron que buscaban voluntarias e voluntarios para esa primeira edición, sabía que quería

formar parte. E así foi como se me meteu o becho da produción de eventos. De voluntaria nas primeiras edicións pasei a formar parte da organización e coordinar un estupendo equipo de voluntariado nesta última edición, que tivo lugar o pasado mes de abril. Ademais, puiden compartir momentos próximos coas convidadas e convidados nas viaxes en coche das que saíron interesantes conversas, algunha primicia e incluso unha sesión DJ inesperada.

O Interplay enriqueceume persoal e laboralmente. Débolle a oportunidade de permitirme traballar en algo que emociona aos e ás asistentes, que a min me apaixona; facelo na vila da que me sinto orgullosa de pertencer e, ademais, cun equipazo, principalmente de mulleres, cunhas ideas, valores, profesionalidade e talento extraordinarios.

Só me queda recomendarche que o ano que vén non perdas a sexta edición deste festival excepcional. Como din os Poetarras, “Carballo mola mogollón”, precisamente por propostas como esta.

Desfruta do Carballo Interplay!

· SAN XOÁN 2018 · 129

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 130

130 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 131

S.L.

boas festas San Xoán 2018

aluger e venda de maquinaria andamio europeo plataformas elevadoras 981 755 505 - 981 755 720 Rúa do Cobre, Par A5/A6 - 15105 CARBALLO www.reneymar.com

· SAN XOÁN 2018 · 131

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 132

A decimonovena parroquia..., que puido ser Luis Giadás Apenas mes e medio do golpe de estado que levara á ditadura do capitán xeneral de Cataluña, Primo de Rivera, aparece o artigo “Justas Peticiones”, no xornal El Compostelano: Diario Independiente, data do 29 outubro de 1923,: «El párroco y feligreses de Angeriz han elevado al gobernador militar y civil de la provincia para que la curse al Directorio Militar la siguiente adhesión y súplica: “Los que suscribimos, todos mayores de edad, vecinos de la parroquia de Santa Marina de Angeriz, distrito municipal de Tordoya, admirados por la noble, patriótica y generosa actuación del Directorio Militar, que tan dignamente preside D. Miguel Primo de Rivera, para la regeneración de nuestra amada patria, mil veces traicionada por políticos y caciques egoístas y sin corazón, elevamos a V. E. nuestra más entusiasta y decidida adhesión a fin de que se digne transmitirla a la superioridad. A la vez creemos fundadamente haber llegado el tiempo oportuno, ya que amaneció la aurora de justicia y redención, de solicitar que esta parroquia sea cuanto antes agregada al municipio y partido de C, de Carballo, de cuya villa distamos solamente diez kilómetros y a la cual acudimos diariamente, por ser la más próxima, en busca de médicos, medicinas, ataúdes

y todos los artículos de primera necesidad, deseando, por consiguiente, ser desmembrados del Partido Judicial de Órdenes, del cual distamos veinticinco kilómetros, así como también del Municipio de Tordoya, de cuya Casa Consistorial, sita en el lugar de Santa Eulalia de Gorgullos, distamos quince kilómetros, teniendo que duplicar dichas distancias con el viaje de regreso por caminos pésimos y solitarios y no pudiendo llegar a nuestros hogares en el mismo día, principalmente durante el largo invierno, por encontrar interceptado el paso con la crecida de los múltiples ríos”.»

O párroco é Luis Liste Mourenza, irmán de Santiago, xornalista e amigo íntimo de Rey Soto e de Díaz Baliño. Luis era antigo cofrade dos Concepcionistas de San Fiz de Solovio e dinamizador do Sindicato Católico Agrario (ao que definira, no mitin de Tordoia datado o 5 de outubro de 1918 ante un millar de asistentes, como “misión transcendental para transformar o espírito do paisano galego”), predicador na Festa do Árbol, o 14 de marzo de 1920, acontecida en Cabaleiros, coa presenza das duascentas setenta e cinco rapazas e rapaces das escolas unitarias de todas as parroquias de Tordoia (por certo, aparte

132 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 133

Dolmen de San Xián de Cabaleiros, Tordoia, 1919

de froiteiras, párrocos e concelleiros plantan un viveiro de eucaliptos, daquela unha simple árbore ornamental) ademais de cocelebrante da misa, comuñón e rosario que ten lugar na súa parroquia, ás seis da mañá do 27 de maio daquel mesmo ano, para os peregrinos que partiran tres horas antes de Carballo, coa idea de arribar a Compostela ás dez. En El Ideal Gallego do 3 de novembro de 1923, Liste visita o gobernador civil da Coruña, á fronte dun grupo de fregueses, “poniendo de relieve a inmensa necesidad que llenaría para esta parroquia la ansiada carretera, librándola del aislamiento secular en que vive, apartada de toda civilización, como miserables cábilas africanas, a

cuyos habitantes, como no sea por el cura o por el maestro – y esto con cinco o seis días de retraso – no llega noticia alguna de lo que ocurre a su alrededor, razón por la que en los vecinos permanece adormilado todo hábito ciudadano y toda manifestación de civismo y cultura”.

Rematada a vía de comunicación Santiago-Carballo, o 13 de agosto de 1928, expira a reivindicación da anexión de Anxeriz… o que –de levarse a cabo– suporía para o concello carballés os substanciosos ingresos de ilmenita e rutilo da empresa MIDUSA, que levaría á creación do núcleo do Empalme, na década de 1960.

· SAN XOÁN 2018 · 133

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 134

Rúa Coruña

FIBRA / ADSL

TARIFA MÓVIL

MÓVILES

ACCESORIOS

REPARACIONES

SEGURO

C/ Coruña, nº3 Bajo - A, 15102 Carballo. A Coruña 615 896 533 | 602 247 630 | 981 014 159

134 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 135

699 230 403 - 981 606 600 www.gasoleoslaracha.com gasoleoslaracha@gasoleoslaracha.com Avda. Finisterre, 185 · 15145 A Laracha

· SAN XOÁN 2018 · 135

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 136

136 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 137

INSTALACIONES ELÉCTRICAS CARBALLO, S.L. EMPRESA INSTALADORA AUTORIZADA DE ELECTRICIDAD (Categoría especialista) EMPRESA INSCRITA EN EL REGISTRO DE INSTALADORES DE TELECOMUNICACIONES TIPO A y C DOMÓTICA - CABLEADO ESTRUCTURADO DE VOZ Y DATOS - ASPIRACIÓN CENTRALIZADA

C/ Vila de Caión, 9 -11 · 15100 Carballo (A Coruña) Teléfonos 620 885 927 · 981 703 688 · Fax 881 982 747 · inelca@inelcasl.es · www.inelcasl.es

· SAN XOÁN 2018 · 137

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 138

Zen Garden, o mellor tributo a U2 Só a maxia do San Xoán podía conseguir que a mellor banda tributo a U2 do mundo estivese en Carballo.

Será na noite do sábado 16 de xuño cando o grupo italiano Zen Garden, considerado pola crítica como o clon da lendaria banda irlandesa, suba ao escenario da Praza do Concello para ofrecer un espectáculo sen precedentes. Con pechar os ollos abondará para imaxinar ter en directo ao mesmísimo Bono e aos seus inseparables músicos interpretando With or without you ou I still haven’t found what I’m looking for. Vestiario, repertorio, maquillaxe e unha coidada posta en escena, que roza a perfección, son as claves para lograr unha réplica exacta dunha das formacións máis aclamadas da historia da música.

Tras emocionar ao público de medio mundo, con máis de 1.000 concertos e 15 anos de traxectoria profesional, os integrantes de Zen Garden chegan dispostos a emocionarnos e facernos gozar dunha noite inesquecible na que non faltarán grandes clásicos como Beautigul Day, One ou New Year’s Day, últimos éxitos como Vertigo e Magnificent e algúns temas de Songs of innocence.

Estatura, indumentaria, amabilidade e, sobre todo, sentimento e paixón sobre os escenarios converten ao cantante e líder da banda, Zeno Sala, no perfecto xemelgo de Bono, co que

o parecido físico é máis que razoable.

Unha afección que acabou converténdose nun ilusionante proxecto cuxo obxectivo non é imitar senón poñerse na pel de cada un dos compoñentes da mítica banda. Pero o estilo de U2 está presente tamén no resto de integrantes do conxunto italiano. Matt (guitarras), Luca (baixo) e Kim (batería) son capaces de reproducir con absoluta fidelidade o son dos músicos orixinais, The Edge, Adam Clayton e Larry Mullen, respectivamente. Nunha recente entrevista confesaban que o segredo do seu éxito non se debe a ningunha fórmula maxistral senón á súa capacidade para sentir e transmitir. “É necesario saber os sentimentos que agocha cada canción e as condicións nas que foron escritas”, comentaban.

Para quen comparte a paixón polo son máis xenuíno da banda irlandesa, os concertos de Zen Garden constitúen a experiencia máis próxima aos auténticos directos de U2. E este San Xoán teremos o privilexio de comprobalo e gozar dun show de dúas horas de duración, que forma parte dunha xira internacional coa que están a encher os grandes escenarios de todo o mundo. Se non queres perder a ocasión de coñecer en persoa á mellor banda tributo a U2 do mundo, agardámoste o 16 de xuño na Praza do Concello de Carballo.

138 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:10 Página 139

· SAN XOÁN 2018 · 139

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 140

GRAN VIA, 153 CARBALLO 981 700 133

GRUPO

AVENIDA FINISTERRE, 15 A CORUÑA 881 121 750

PAZOS TAU

MATERIALES DE CONSTRUCCIÓN Y SANEAMIENTO carballo@grupopazostau.es tel. 981 755 076 - fax 981 758 599 calle Perú 5 - 15100 Carballo

140 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 141

GRAN VIA 116 - CARBALLO

981 700 765

www.farmaveterinaria.es

Adrián Bartolomé Husson Nuria Mariño Callejo Laura Íñiguez Rodríguez 981 756 979 689 831 904 granviavet@gmail.com

Avda. Ponte da Pedra,, 42- Baixo 15100 Carballlo 981 757 208 8

· SAN XOÁN 2018 · 141

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 142

PROMOCIONES DE OBRA NUEVA EN: Carballo, Malpica, Ponteceso, A Laracha, etc

Convistas.com Inmobilaria

Compra venta de propiedades

www.convistas.com info@convistas.com

C/ Fomento, 21 (Galerías Incarsa, local 52) - 15100 Carballo (A Coruña)

651 974 254 - 670 727 562

142 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 143

R.G. C-15-001000

N.R.S. C-15-001639

Agora innovador tratamento con entrenador personal

Rúa do Pan, 13 baixo (fronte ao Pazo da Cultura) - 15100 CARBALLO 981 757 424 / 649 981 773 / www.carmenmosquera.es / info@carmenmosquera.es

· SAN XOÁN 2018 · 143

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 144

«A noria é como a tortilla, gústalle a todo o mundo» Yolanda Antelo Juan Luis Fernández Pérez, Juanlu Nacha, gañador do concurso do cartel de San Xoán 2018 É técnico especialista en Artes Gráficas e máster en Deseño Gráfico, pero a súa verdadeira paixón é a ilustración. Nela, este ferrolán amante das liñas e dos trazos, comezou hai cinco anos, e por casualidade, a “educar a man” –como a el lle gusta dicir– para dar renda solta á súa creatividade. E vaia se o conseguiu!

Desde entón, profesión e vocación camiñan xuntas colleitando éxitos e recollendo premios como o que gañou en Carballo por segunda vez en tres anos. No 2015 foi grazas a unha cachela multicolor e, nesta ocasión, a unha gran noria “embarullada”.

As dúas veces que concorres ao certame, gañas! Será o San Xoán de Carballo o teu talismán particular?

Pois pode ser! Tendo en conta o nivel do certame e que os membros do xurado non son os da outra edición, a alegría foi maior e síntome moi agradecido. Gañar unha vez non é fácil, pero xa dúas é un subidón tremendo.

Abríronse moitas portas desde aquel primeiro premio en 2015?

Si, claro! Sempre inflúe, pero non só polo premio en si, senón pola difusión e o alcance que ten nos medios e iso é algo que teño que agradecer á asociación cultural San Xoán porque realizan un excelente labor de divulgación, de principio a fin.

Por que decidiches despois de tres anos volver presentarte ao concurso?

Porque me chegou a publicidade do certame. Comecei a darlle voltas ao

· SAN XOÁN 2018 · 144

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 145

deseño e cando o rematei, gustoume e funo levar eu persoalmente a Carballo, como xa fixera da outra vez. A verdade é que non me presentei a ningún outro.

Síntome moi cómodo neste formato.

Esperabas gañar?

Non, porque non é nada doado. Hai carteis moi bos e preséntase xente que controla moito. É un concurso que chega a todo sector: axencias, publicistas, deseñadores/as, ilustradores e hai deseños extraordinarios.

Que foi o primeiro que pensaches ao recibir a noticia?

Primeiro, na miña familia. Despois, no mal que o paso á hora de recoller o premio (ha ha ha) porque son moi tímido e teño moito medo escénico. A min falar en público, bloquéame. Este ano foi máis fácil porque xa sabía co que me ía atopar e, teño que dicilo, a xente é encantadora. Todo saíu perfecto!

No 2015 gañaches cun proposta moi innovadora, unha cachela multicolor e agora o premio venche da man dunha noria “embarullada” con sardiñas, por que?

A noria é como a tortilla, gústalle a todo o mundo. É unha cousa bonita e moi representativa da festa e ademais vai acompañada doutro elemento moi típico destas datas, as sardiñas. Penso que quedou chulo e moi orixinal.

entrecruzadas que ao final toman unha forma. Son garabatos figurativos, porque son figuras, pero nin son realistas nin son abstractas. Son garabatos ou arte embarullada, como din os meus amigos.

Cal é o elemento ou a cor que non poden faltar nunha ilustración sobre o San Xoán?

Creo que o San Xoán sempre pide escuridade e noite. Non me imaxino un cartel con cores claras.

E moi “embarullado”(ha ha ha)

Compaxinas o teu traballo como deseñador gráfico en Cormoran Producións Gráficas co de ilustrador en Garabatos Juanlu, con presenza tamén en Facebook. En que faceta te sentes máis cómodo?

(Ha ha ha) Por suposto! Iso sempre. A arte embarullada son moitas liñas

Na ilustración, sen dúbida. Aínda que na actualidade xa está integrada dentro

· SAN XOÁN 2018 · 145

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 146

dos deseños que eu fago e Garabatos é unha parte moi importante do meu traballo.

Cres que este tipo de iniciativas axudan a poñer en valor o voso traballo?

Cando gañaches en 2015, o sector estaba en plena crise, corren mellores tempos?

Si que axudan porque, ademais do premio económico, sitúate no mapa.

Non só se di o nome do gañador, senón tamén quen é e que fai. E iso, esténdese como a pólvora.

Semella que hai un pouco máis de alegría no sector. Agora, polo menos, xa imos pagando as facturas e nótase algunha melloría pero tampouco é para dar saltos porque as Artes Gráficas estiveron moi castigadas. Durante a crise fomos dos primeiros en caer.

Comer hai que comer!

Na era das novas tecnoloxías, queda sitio para o lapis?

Sempre, sempre! O lapis é o primeiro.

Eu levo sempre un lapis e unha goma no peto e uso case máis a goma que o lapis. Para min, é tan importante a goma coma o lapis.

Ademais do cartel, que é o que máis che gusta destas festas?

A min encántame todo o que teña que ver coa terra e cos costumes populares.

O San Xoán é unha festa moi tradicional e eu sempre a celebro rodeado de amigos e familia, cunha sardiñada popular e música tradicional galega.

Con que olor te quedas do San Xoán?

Co olor a fume e a sardiñas.

146 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:11 Página 147

José Juan Ramos

· SAN XOÁN 2018 · 147

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 148

148 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 149

Less de desea ea felices fiestas

Si te gustan las gafas, te gusta Opticalia C/ Camino Nuevo, 5 · T Telf. elf. 981 702 702 · CARBALLO C/ Santa Lucía, 3 · T Telf. elf. 981 642 692 · A LARACHA

· SAN XOÁN 2018 · 149

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 150

Carta dun soldado sen guerra Ignacio Silva A guerra decídese nas batallas, dicían. Cada unha delas é importante, dicían, por pequena que poida semellar no conxunto da loita. Eu non tiña medo, pero moitos tentaron que ese fose o sentimento cando me pediron que abandonase os meus pantalóns de rapaz e puxese o traxe de campaña. Non deixei que me atravesasen coas lanzas da incerteza, pero non podía evitar, por máis que quixese, ser novo e, quizais, máis impresionable ca agora. A pesar de todo, aínda que me resistía, intuía unha néboa de fume ao redor da miña cabeza, recordándome sen eu querelo, e pola súa culpa, que o seguinte disparo podería incrustarse na miña cabeza. Recordo as súas facianas incrédulas e o ruxerruxe que daba forma á miña suposta tolemia cando dende o primeiro día no campo de batalla comecei a camiñar coas armas gardadas. Non era un Patton moderno, non. Máis ben era un home normal, que non daba visto os perigos dos que fora advertido. Camiñaba e camiñaba sen importarme moito o rumbo, e tan só aquel fume de preocupación aparecía de cando en vez tras un berro dun compañeiro tentando que non continuase, ou a advertencia dalgún Xeneral dicindo que era un inconsciente. Por momentos sentíame mal por non sentirme mal. Todos aqueles compañeiros que se desprazaban coma serpes para non seren vistos nin oídos; aqueloutros que se encargaban da intelixencia e montaban fabulosas historias que chegaban aos ouvidos do inimigo e que escurecían os verdadeiros plans da batalla; tamén estaban os que tiñan tanto odio que só pensaban en masacrar e humillar. Todos cumprían coa expectativa da guerra dalgún xeito ou doutro.

Pero eu non. Nin sequera estaba cómodo coa

Ángel Varela

interior san xoan 2018.qxp_Maquetaciรณn 1 23/5/18 1:12 Pรกgina 151

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 152

camuflaxe, que pouco a pouco fun trocando por vestimentas con máis cores. Foi pasando o tempo e, devagar, foron deixando de danzar preto de min aqueles avisos e advertencias que arrodeaban cos seus brazos, nun tango eterno, a un medo insinuante de ollos nesgados e pouca roupa. Non botei de menos a súa ausencia. Disque a algúns lle era necesario para manterse vivos.

Eu, quizais sexa alguén raro, tan só necesitaba vida para sentirme vivo. Polo camiño vin caer compañeiros, atrapados polas súas propias trampas e enterrados no esquecemento dun interrogante que se esvaecía perante os seus ollos sen vida. O lume amigo acabou con outros dun xeito fulminante. E moitos dos que sobrevivían facíano nun letargo de tristeza pola oportunidade perdida. O meirande inimigo case sempre foi a expectativa que eles mesmos crearan no combate. A medida que a guerra avanzaba, no meu camiñar diario ulía cada vez menos a pólvora e sangue, e máis a madeira crepitante. No pasar dos días, os bosques nos que tería que esperar un ataque debuxábanse perante min con trazos fortes de fogar, no canto de amosarse coma cárceres verdes e marróns. Recordando eses días

penso en como podían aqueles riscos impoñentes converterse en chairas de brisa cálida. Como podía ver a compañeiros sen aire, pedindo osíxeno de xeito desesperado, e eu abrir os pulmóns coma nunca na vida. Como era quen de escoitar un fermoso asubío cando moitos dos demais sentían tan de preto o cuspe metálico das metralletas. Como, en definitiva, podía ser feliz dentro do que me dixeron que sería o inferno. Pode que haxa unha resposta. Seguramente a haxa. Pero, preciso sabela? Éme igual. Eu vou seguir camiñando polo que chaman inferno, e seguirei coas armas gardadas porque sei que non as vou precisar.

Seguirei sendo para os mandos un soldado con sorte, e tampouco me importará. Seguirei confiando en que non me vas disparar. Seguirei confiando en ti. E seguirei dándoche as grazas por térmonos enfrontado no campo de batalla sen traxe de camuflaxe, sen coitelos nin granadas. Tan só nós. Coas miñas roupas de cores e o teu vestido branco sostido por un ombreiro, esquivando as balas que nunca quixeches recibir e amosándome a beleza sinxela dos vieiros que nunca daría descuberto por min. Vémonos no camiño. Att. Un soldado sen guerra.

152 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 153

· SAN XOÁN 2018 · 153

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 154

Rúa Concepciónn Arenal

Lo Lorenzo Lorena Salón de Peluquería

981 756 120 - 647 847 669

154 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 155

· SAN XOÁN 2018 · 155

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 156

Do Mar das Tebras, ou do ventre do Leviatán Beatriz Fraga En 1622, Filipe IV enviou unha comisión de cosmógrafos e historiadores a Guipúscoa con instrucións precisas, a elaboración dunha relación completa das costas de España, dos seus portos e cidades máis importantes e da súa historia. A relación reuniría dúas descricións complementarias; por un lado, unha composición máis literaria con información sobre a xeografía, a historia e a poboación do territorio e, por outro, elaborar un conxunto de mapas xerais e parciais das costas. Os resultados da primeira parte coñécense a través de tres manuscritos conservados na Biblioteca Nacional de Madrid, na Brithish Library e na Biblioteca de Viena.

O Atlas das costas de España foi elaborado por Pedro Teixeira, cosmógrafo portugués de Filipe IV, ao longo de nove anos. O manuscrito, realizado en vitela, está iluminado ao temple con cores vivas. Consta de 173 páxinas e 116 (19 delas son das costas de Galicia) ilustracións en cor dos mapas de España. Está considerado o documento cartográfico máis importante realizado en España durante o século XVII. No texto preliminar deste documento, no apartado referido a Galicia, podemos ler: “Cóllese na súa costa moita cantidade de ámbar que logo de

dous días de que pasa a tormenta saen a buscalo ás praias”.

O viaxeiro e escritor nado en Granada (al-Alandalus) Abu Hamid al-Garnati (1080-1169), no seu libro La Tuhfat alAlbad, traducido ao castelán como El regalo de los Espíritus (1169) di, ao referirse ao mar das costas galegas, “Tamén naquel mar sae un peixe enorme, chamado peixe-ámbar.

Chámanlle así porque se alimenta desta substancia, que, o mesmo que a brea, mana dunhas fontes que se atopan nos montes do fondo do Mar das Tebras, e son estes peixes os únicos que a comen… Ás veces, grandes anacos de ámbar, que se foron depositando nos montes mariños e que non foron inxeridos por estes enormes peixes, saen a terra, batidos polas ondas; algúns destes anacos chegan a pesar máis ou menos un quintal e atópanos aquelas persoas para os que estaban predestinados”.

O ámbar gris nada ten que ver coa resina fosilizada das coníferas prehistóricas. De orixe orgánica, este ámbar, cunha ampla gama de cores que van desde a cor do sol ou mel, ata o azul ou verde está considerado como unha pedra semipreciosa.

A palabra ámbar procede do árabe e significa “o que flota no mar”, de aí dá

156 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 157

· SAN XOÁN 2018 · 157

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:12 Página 158

nome aos dous tipos de masas. Dado que a resina ten a propiedade de flotar na auga salgada tamén adquiriu este nome.

Coñecido e moi apreciado desde a antigüidade o ámbar gris, de aspecto ceroso, tivo usos diversos: fixador de perfume, variedade de incenso, bálsamo en ritos relixiosos, esencia nos embalsamamentos, ungüento afrodisíaco, amuleto, medicamento antiespasmódico, xoia (en anacos tallados), mesmo foi empregado como especie na cociña dos reis.

Os chineses chamábanlle “perfume de baba de dragón”, xa que pensaban que eran os dragóns os que o deixaban sobre as rochas cando tomaban o sol.

En realidade o ámbar gris é unha substancia producida no intestino do cachalote que axuda ao animal a facer a dixestión. Carnívoro e malacófago, este mamífero, que se pode mergullar a gran profundidade, aliméntase de distintas especies de luras e, entre elas as luras xigantes. O choco Humboldt, coñecido tamén como diaño vermello, ten un peteiro córneo semellante ao dun loro. Para facilitar a dixestión e evitar a irritación, o cachalote segrega un líquido intestinal, unha substancia que envolve o alimento e que o transforma en masas amorfas que o animal acaba expulsando para evitar así obstrucións intestinais. Estas argamasas son excretadas ou regurxitadas.

De menor densidade que a auga do mar, o ámbar gris aboia e solidifícase en contacto coa atmosfera.

Esta substancia, de cor negra ou grisácea,

sofre unha especie de metamorfose.

Cando é expulsada polo cachalote ten unha consistencia branda da que emana un cheiro fedorento, nauseabundo e moi desagradable pero que, en contacto co aire, o sol e a auga do mar sofre unha degradación autooxidativa que produce compostos volátiles que lle achegan un recendo inconfundible. Esta transformación débese fundamentalmente á volatilización da ambarina, un tipo de alcohol, principal compoñente do ámbar gris. Xustamente é este elemento o que o fai tan prezado e polo que foi tan cotizado como fixador nos perfumes, aínda que actualmente está prohibido o seu uso.

Moitas son as referencias sobre descubertas e comercio destas singulares masas na costa galega, algunhas delas recollidas por Felipe Valdés Hansen no seu libro Los balleneros en Galicia (siglos XIII al XX).

Pero moitas son tamén as referencias na farmacopea e na literatura.

Na Farmacopea en Castellano ó colección de las fórmulas más usuales y acreditadas de la matritense y española con un breve catálogo de algunas composiciones magistales del memorial farmacéutico de Cadet de Gasicourt y otros, dise: “O ámbar gris é unha materia de diverso tamaño que se encontra nas ondas axitadas do Océano das Indias, de onde vén, aínda que non se saiba a súa verdadeira orixe: uns cren que é o betume que sae do fondo do mar, outros que é unha masa composta de cera e mel que sae das rochas ao Océano Oriental, formada dunha sal

158 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 159

mariña polo movemento e axitación das augas e convertida na mesma natureza que ten o ámbar.

O mellor é que ten moito olor, sen corpos estraños, que é de cor da cinza, ou ben que ten coma o mármore veas cincentas ou abrancuzadas e puntos negros; lixeiro, pegañento e que, posto sobre unha lámina de metal, se consome coma o aceite.

Polo que pertence aos seus usos, goza dunha virtude moi calefacente e confortante polas súas partículas volátiles e balsámicas; polo cal é un excelente remedio para reanimar o movemento lánguido dos espíritos, e polo mesmo recoméndase para conservar e defender a saúde sa e longa; así que, aproveita moi particularmente nas afeccións da cabeza, aplopexía, vertixes, epilepsia, parálise, desmaios e outras varias paixóns do corazón e do cerebro”.

O ámbar gris tamén aparece na literatura. O editor estadounidense, avogado e explorador Jeremiah N. Reynolds (1799-1858) publicou, en maio do 1839, na revista literaria mensual Knickerbocker, “Mocha Dick: ou a balea branca do Pacífico”. A historia real de Mocha Dick, un cachalote albino que viviu no Océano Pacífico, preto da illa Mocha, ao suroeste de Chile a comezos do século XIX. Segundo o texto de Reynolds, Mocha Dick foi cazado en 1838. O cetáceo tiña 24 metros de lonxitude e del se obtiveron 100 barrís de aceite e tamén ámbar gris.

A partir deste artigo, Herman Melville crearía a súa novela Moby Dick,

publicada en 1851. Melville, nun capítulo do libro, narra como o baleeiro Pequod atopa outro baleeiro cuxa tripulación descoñece o ámbar gris polo que, mediante enganos se quedan cunha das baleas das que extraen a tan prezada substancia.

Ismael, o protagonista da novela, di que os turcos introduciron esta substancia na Meca co mesmo propósito que o incenso que foi levado ata San Pedro en Roma.

Pola súa banda, no poema O paraiso recobrado, de John Milton, publicado xunto con Sansón Agonista en 1671, Satanás tenta a Cristo con grisámbar fervido.

Tamén nas Mil e unha noites, na sexta viaxe de Simbad o mariño,cítase o prezado tesouro: “Tamén había naquela illa unha fonte de ámbar bruto líquido, da cor do betume, que manaba como a cera derretida polo chan baixo a acción do sol e saían do mar grandes peixes para devoralo. E quentábano dentro e o vomitaban ao pouco tempo na superficie da auga e entón endurecíase e cambiaba de natureza e de cor. E as ondas levábano á beiramar embalsamándoa. En canto ao ámbar que non tragaban os peixes, derretíase baixo a acción dos raios do sol e esparexía por toda a illa un olor semellante ao almiscre”.

Unha curiosidade final: o pintor manerierista Giovanni Battista Naldini (1535-1591) pintou o cadro “A recollida do ámbar gris” (1570). Actualmente esta obra pódese contemplar no Palazzo Vecchio de Florencia.

· SAN XOÁN 2018 · 159

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 160

desguaceslema chatarrras as y gestión de residuos residuos

demolnor demoliciones y desguace industrial

www.grupolemaco.com com

Calidad y diseño al mejor precio Herrajes para el profesional

C/ Verdillo, 13 - Bajo - Carballo / 981 701 117 - 659 426 467 / ferreteriaaran@mundo-r.com / www.ferreteriaaran.es

160 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 161

· SAN XOÁN 2018 · 161

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 162

masaje deportivo quiromasaje pilates

C/. Río Sil, nº 50 - 1º A 15100 Carballo (A Coruña) 981 754 808 630 150 676

Jos oséé M M. Nión ó Cancela ón C la Asunci ción Fieir eir ira Busto DIVORCIOS / ACCIDENTES DE TRÁFICO O ALCOHOLEMIAS / HERENCIAS / LABORA AL Y SEGURIDAD SOCIAL / DESPIDOS DESAHUCIOS / ARRENDAMIENTOS ADMINISTRA ATIVO TIVO / MEDIACIÓN

Plaza Galicia P Gal a, nnº 9 - 5ª A 151000 C Carballo lo - A Coruña Teelf.: 981 757 006 00 / 606 319 914 Fax:: 981 9 703 03 699 abogados@nionyfieira.com nioonyfieira.co fi com www ww w.niony n nyfieiira.com m

162 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 163

Protexe aos teus co Seguro de Asistencia Familiar de Helvetia. É moito máis que unha póliza de decesos xa que, ademais de protexer aos teus, inclúe unha ampla variedade de servizos de asistencia. · Unha das pólizas máis económicas do mercado

· Contratación ata os 80 anos

· Servizos de enterramento

· Aforro de ata 280 € por asegurado ao utilizar as súas prestacións sanitarias gratuítas

· Asistencia en viaxe en todo o mundo

· Servizos gratuítos para toda a familia

· Cobertura opcional de repatriación

· Asistencia xurídica e legal

· Acceso a medicina privada

· Accidentes

· Nenos gratis ata os 6 anos de idade

· Limpeza dental gratuíta

Rúa Rosalía de Castro, 2 15100 Carballo Telf.: 600 057 912 Fax: 981 703 361 pomboseguros@yahoo.es www.helvetia.es

· SAN XOÁN 2018 · 163

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 164

Alberto Varela Ferreiro

· SAN XOÁN 2018 · 164

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 165

Foto gañadora do concurso de Instagram 2017 en @ sanxoancarballo Participa no

Cristian Rama Costa (@kuixtian_rama_25) Procesión Santísimo Sacramento

concurso 2018!

Envía as túas fotos a

sanxoancarballo@gmail.com

www.carballo o.gal

#sanxoancarballo o

Festas de Carbaallo, organizadas po ola Asociación Culttural San Xoán e o Concello dee Carballo

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 166

166 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:13 Página 167

CONFECCIÓNS

Valle Inclán 6 15100 Carballo / 981 701 107 (Outlet) Rosalía de Castro 4

· SAN XOÁN 2018 · 167

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 168

168 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 169

· SAN XOÁN 2018 · 169

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 170

Muller feliz, home tranquilo María de la Paz Díaz Lista “Mentras manden os homes, as mulleres van a estar puteadas” “Muller feliz, home tranquilo” Frases escoitadas nunhas conversas de homes nun bar Seguía a chover, había néboa, o fin de semana estábaselle a facer a aquela muller, cuxo nome non quero acordarme –así pode ser calquera de nós– espeso e esmagante, como se fose máis pesada, e lle custara poñerse en movemento...

A finde pasada houbera temporal, e disque ía entrar outro, seguido dunha gran masa de aire frío…

PEDAZO DE INVERNO Sentíase soa, ese sentimento coma un virus cultural ou social, pode que educacional..., de sentirse sos, esa ferida que está detrás de toda dor: A DOR POR SENTIRNOS “INDECIBLEMENTE SOS”, que desencadea en diversas doenzas e adiccións, asociadas ao que necesitamos case tod@s, amor e conexión coa vida, coa capacidade de desfrutala..., as vías de escape destas crises, soen estar lonxe de acadar o equilibrio emocional, e ir pola vía “rápida”, enganchando en algo próximo que nos proporcione “desfrute” inmediato (excesos de comida, bebida, de sexo...), outras máis modernas coma as redes sociais…

Meetic, edarling... Que cantidade de xente soa, meu Deus, e con dificultade para emparellar, dado que pasa o tempo e seguimos os mesmos “caretos”, necesitando amor… Cúpido non debe de ter GPS. Pero a case tod@s nos chega o momento no que ese anhelo de proximidade, e como un magnetismo que toma o poder, e provoca cambios... na dirección de sandar as nosas carestías..., de amor, de compartir e comunicar... Son momentos de cambio non exentos de crise e conflito... E nesas estaba a nosa protagonista...

Con todas esas “gaitas”, eses domingos de inverno, adoitaba rematar con ganas de que fose luns xa, e volver ao traballo.

No traballo, estaba inmersa nun horario que non permitía divagacións, e nunhas responsabilidades absorventes…

Ocupáballe case todo o tempo, e enerxía, co cal non tiña “espazo” para sentir o seu corazón en “gaitas” de vulnerabilidade adolescente...

Pero si sentía cansanzo no traballo, e chegado martes pola tarde, estaba desexando que fose venres.

Pois o que ía, ese chuvioso e gris domingo, aquela muller normal, optou por unha das solucións de “escape

170 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 171

normal” para pasar a tarde, un paseillo con chuvasqueiro, chirucas, bufanda e paraugas, con paradas en cafetarías para tomar, chocolate quente e pastiñas... Á rúa, e ao pouco, primeira parada nun bar-cafetaría normal, estilo comercial dunha gran cadea de hostalaría: -Boas tardes, que poñemos?

-Boas tardes, quería unha cunca grande de chocolate ben quente, cunhas galletiñas.

-Ben. Sinte o día gris ollando pola gran fiestra, mentres espera que lle sirvan o seu “consolo”. Apenas hai xente no bar, nin fora, pero preto dela están a falar dous homes mozos entre eles, das súas crises e dores, escóitalle a un deles: -Mentres manden os homes, as mulleres van a estar puteadas.

A nosa amiga, atragoándoselle un pouco esa “conclusión” que xa coñecía, aínda que nunca a verbalizase, e segue a desfrutar do chocolate quente con pastiñas... mentres outro home entrado en anos, está a dar “voltas” por preto da súa mesa, mirándoa fixamente, a súa expresión parece indicar: -Estás soa...daquela seguro que buscas “rollo”…

® distrito xermar

A afirmación tiña a rotundidade da emisión dunha observación científica con fracaso, o home estaba derrotado. O seu compañeiro responde con silencio, mirándoo fixamente, dándolle a complicidade e acompañándoo na derrota.

· SAN XOÁN 2018 · 171

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 172

Cando se decata a muller, síntese intimidada, e atragóase un pouco máis, aperta os puños e sinte rabia e certo asco e medo, verbalizando internamente: -Mando caraño, xa estamos co “puteo”… Meeerdaaa, estou farta destes acosos..., cando se poderá saír soa, e sentirse a salvo, segura, digna..., sen medo Levántase e segue a pasear, baixo a chuvia nese domingo gris.

O chocolate quente prestáralle, sente un calorciño doce na barriguiña que se lle estende por todo o corpo, e a cabeza pasa a darlle unhas voltas a frase do café: -Mentres manden os homes, as mulleres van a estar “puteadas”

Uns quilometriños máis adiante, polo centro da cidade, segunda parada, esta vez nunha cafetaría de almorzosmerendas, de autónomos de toda a vida, cunha decoración cálida, mesas de madeira, lámpadas con estilo..., onde van os domingos as parellas e familias tomar chocolate quente..., e o máis importante, non soen ir “moscóns”,

® distrito xermar

Víñanlle visualizacións mentais mentres andaba, máis que da extensión do termo “puteo”, do poder patriarcal desta sociedade, onde “cientificamente” e unha realidade que mandan os homes:

-Os gobernos, o exercito, o fútbol, os xefes de grandes empresas, a relixión..., e o peor diso, é que aínda hai moitas mulleres asumen o rol de ser submisas e compracentes para ter aprobación exterior (logo o baleiro desemboca en depresión e/ou rabia..., pero esa é outra historia), o que é empoderadas e con amor, consideración, aceptación de nós mesmas, tal como somos, sen “perfección”, pois está MOITÍIIISIMO por facer… En canto á estrutura patriarcal, sentiu que non lle tocaba na súa vida ver outra, cambio (si o hai), non estaba para estes anos... Así que respirou profundo, con sentir de pasar ese domingo de espesa chuvia gris, o mellor posible.

172 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 173

gustábelle esa sensación de protección e arroupamento, quentáballe o corazón e o ánimo.

ESA MULLER QUE SON Onde estou EU nesta vida Onde está o meu tempo para expresarme

-Boas tardes, que poñemos?

Para indagar no que a vida me dá

-Boas tardes, quería unha cunca grande de chocolate ben quente, cunhas galletiñas.

Para desfrutar o que me ofrece Onde está ese amor por min mesma Que me sostén

-Ben.

Que me nutre

Preto dela están a falar dous homes mozos entre eles, das súas crises e dores, escóitalle a un deles, dicir con rotundidade:

Que me dá seguridade, confianza, forza...

E dozura, e paz E humanidade Que me pon os pés na terra E mergúllame no medio dos meus

-Desengánate, muller feliz, home contento, éche así…

O ánimo da nosa compañeira, expresa un UOAUUUHHH, que boa noticia… Ha, ha, ha…

E realmente ten gana de rir, ha, ha, ha... Así que muller feliz, home tranquilo…

semellantes sentindo amor, confianza, unha máis E nada máis En paz, feliz.

Onde está o meu repouso A miña calma, a miña suavidade, o meu silencio, A miña receptividade, a miña sutilidade A miña gran dozura, a miña sensibilidade Esa muller, esa gran e pequena muller,

E de repente, aínda que seguía chovendo, o domingo de inverno rematara…

Vaia, así que o final, aínda que non estea de moda... Que necesidade de feminidade, de sentir de muller hai neste mundo patriarcal, masculinizado e competitivo!!!... E que importantes somos!!! Pois iso, a ser felices...

Felices festas veciñ@s e forasteir@s, a celebrar... Festas Felices, pobo tranquilo. Unha aperta.

O meu amor polo que son A miña aceptación, do que sinto Do que necesito, das miñas limitacións E do que merezo.

Síntoa, tópoa, No interior da súa armadura de protección dura e seria Tras o seu bulicio de protagonista De reclamar atención...

Topeime, e sigo a toparme E quero seguir aí Ao meu carón

· SAN XOÁN 2018 · 173

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 174

comercial@labersl.com m

981 701 641

www.labersl.com

Vía Nobel, 7 - Polígono del Ta Tambre, 15890 Santiago de Compostela (A Coruña)

www.fernandoarquitecto.com oa t co co info@fernandoarquitecto.com a itecto.co c co 646 727 646

174 · SAN XOÁN 2018 ·

a arquitectura t / urbanism ism mo

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:14 Página 175

Avda. Malpica, 84 - 981 755 452

R/ Compostela, 24 - 981 757 202

CARBALLO

· SAN XOÁN 2018 · 175

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 176

Juan Carlos Fraga Rodríguez Administrador de Fincas - Colegiado nº 1-1443

C/ Rio Anllons, 33 - Bajo Izq. 15.100 Carballo (A Coruña) 881.983.432 604.024.712 info@bercofin.com

WWW.BERCOFIN.COM

176 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 177

PINTURAS PINTURAS

Camiño Novo, 15 baixo

881 948 196 info@blancocasa.net

· SAN XOÁN 2018 · 177

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 178

centro de psicoloxía CITA PREVIA 981 702 467 600 223 227 Gran Vía, 52 - 1º · Carballo - A Coruña

www.orixecentro.com consulta@orixecentro.com

¿Pérdida de peso, picoteo, insomnio, estréss, kilos de más?

El Método Naturhouse Único y exclusivo

Plan dietético personalizado Seguimiento semanal gratuito por tu asesor Naturhouse aturhouse u use us e Complementos alimenticios a base de extractos toss de plantas naturales ales

VEN Y PRUEBA EL MÉTODO NATURHOUSE LA SOLUCIÓN EFICAZ Y NATURAL PARA LA PÉRDIDA DE PESO CARBALLO: Rúa Sol, 63 bajo Telf. 981 755 196 A CORUÑA: C/ Sinfónica de Galicia, 6 (Pza. San Pablo) Telf. 981 144 493

178 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 179

Regueifa Lupe Blanco Vou aproveitar daquela co que vos quero dicire aproveito este espazo se me deixan escribire Quero dar o parabén coa regueifa e con cariño para a comisión de festas e pa tódo-los veciños Moi boas festas Carballo que a festa hai que facela ide comprando as sardiñas para asalas na cachela Tedes que tar preparados xa o digo de primeiro que este ano o San Xoán vai durar o mes enteiro Así que o canto amodo perdonade que non berre o que non ven ó San Xoán ha de ser porque non quere

· SAN XOÁN 2018 · 179

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 180

180 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 181

Xestionamos a comunicación online e offline de institucións e empresas 610 553 362 info@comunicar.gal comunicar.gal

DISTRITO XERMAR asesoría gráfica deseño gráfico · fotografía 666 462 424 distritoxermar.net info@distritoxermar.net

622 516 587 · 618 540 617 C. Puente, 28 · 1º izq. · 15100 Carballo

"Felices Festas Carballo"

· SAN XOÁN 2018 · 181

www.aspaber.com

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:15 Página 182

ASESORES

fiscal laboral contable

Rúa do Muiño 75 1ºD 15100 Carballo 981 703 948 info@aleaasesores.com www.aleaasesores.com

· SAN XOÁN 2018 · 182

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 183

VOLVEN OS

SUPERPODERES

GALEGOS Podo teletransportar os gastos ao futuro.

Pero con sentidiño.

Con APPlázame financia as compras que fagas coa tarxeta de crédito ABANCA, desde o móbil e nun só clic.

Unha das APP de Banca Móbil mellor valorada.

Descárgaa gratis.

O banco dixital con máis de 700 oficinas.

Servizo para todas as tarxetas de crédito Visa ou MasterCard de ABANCA agás Visa/MasterCard Proyecta, Visa Clip e Visa Zona Abierta. Consulta as condicións en abanca.com

· SAN XOÁN 2018 · 183

abanca.com

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 184

Outra perspectiva Nacho Cancela

Chámome Nacho, teño 16 anos, son carballés e padezo unha incontrolable paixón polo surf, unha afección que entrou na miña vida hai xa ben tempo, e un pouco por casualidade.

Dende pequeno entretíñame xogar coas ondas e ver aos pingüíns que se atopaban na auga, pero nunca me atrevín a probar.

Hai uns anos miña nai convenceume e ao final decidín intentalo e achegarme a un deporte totalmente descoñecido para min.

O certo é que non me podo queixar. Só teño palabras de agradecemento para ela por axudarme a descubrir, unha vez máis, o mundo dende outra perspectiva ben diferente.

O surf, ao contrario do que pensa todo o mundo, é moito máis que un deporte, moito máis que un esforzo físico, moito máis que un capricho, unha moda ou un postureo ante a vida. É unha filosofía de vida, unha forma de orientar a túa vida lonxe de modas e tendencias. Para isto non hai

que ser un profesional enriba da táboa, é suficiente con desfrutar ao entrar en contacto coa natureza que continuamente te rodea. Cando unha persoa empeza a surfear, e con unha persoa refírome a ti, a min, ou a calquera do noso entorno, empeza a cambiar a súa vida por completo.

Baséome na miña experiencia para contarvos esta historia: Ao comezar, cando aínda non temos moita idea sobre este deporte, parécenos un pouco trastornante ter que poñer o traxe, cargar coa táboa, e empezar a mallar; pero, claro, todos os deportes teñen a súa parte menos pracenteira... ao meu pensar esta é a do surf (sobre todo cando hai que poñer o traxe mollado, hahaha!). Pero non hai discusión ao dicir que unha vez entramos na auga e nos relaxamos, todo o anterior compensa. Compensa infinitamente!

Logo duns meses surfeando, comprendes que o mundo non xira ao teu redor. Que o océano é infinito e que ti nel, es só un máis.

· SAN XOÁN 2018 · 184

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 185

Exactamente un máis! Relativizas as cousas, espremes a vida e gozas da inmensa riqueza que te rodea. Sen pedir nada a cambio, sen precisar nada a cambio, sen dar nada a cambio máis que as grazas pola experiencia vivida.

librando de lixo e plásticos os nosos mares e as nosas praias. Son consciente de que a solución pasa por pequenos xestos e milleiros de accións. A túa, a miña, a de todos e todas. Eu estou disposto a salvar o planeta, e ti?

Eu aínda son estudante e hei de confesar que antes os exames producíanme moito estrés. A medida que fun tomando contacto co mundo do surf, deixaron de facelo (aínda que sigo estudando, por suposto!). O surf axúdanos, axúdache, a desconectar dos problemas do día a día para conectarte coa realidade, coa natureza e co que de verdade importa: ti mesmo/a. Ademais, e esta é a parte que a min máis me gusta, contribúe a espertar conciencias, a respectar e valorar o patrimonio natural que nos rodea. Un planeta azul, verde, vermello, marrón, que se apaga a pasos de xigante.

Un planeta chamado Terra que se está a destruír, perdón, que estamos a destruír.

Tal vez ao pasar tantas horas sobre unha táboa aprendín a ver o mundo de outra maneira, dende outra perspectiva. Dende a inmensidade do mar. Dende a súa soidade e silencio natural. Unha perspectiva para pensar, reflexionar e actuar. Para coidar, protexer e respectar o medio ambiente,

· SAN XOÁN 2018 · 185

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 186

CACHELAS SAN XOÁN bases da XXXI edición Co obxecto de promocionar unha das manifestacións culturais máis importantes da celebración do San Xoán e recuperar unha tradición popular, a Asociación Cultural San Xoán, entidade organizadora das Festas de San Xoán 2018, organiza o XXXI Concurso de Cachelas, no que poderán participar os/as concursantes que cumpran as seguintes bases: PRIMEIRA Poderán concorrer todos os grupos que o desexen, que deberán inscribirse na Biblioteca Rego da Balsa (981 758 580) antes do día 20 de xuño de 2018.

SEGUNDA As cachelas deberán situarse na zona urbana de Carballo ou zonas limítrofes (en caso de dúbida consultar coa organización).

Situaranse onde non supoñan ningún perigo para o contorno, a unha distancia prudencial, segundo o volume da cachela, de edificios, coches, tubaxes de gas, mobiliario urbano e nunca debaixo de liñas eléctricas, nin próximas a rastroxos, árbores ou outras zonas inflamables. Nas proximidades deberá dispoñerse de extintores, mangueira, cubos de auga ou outros medios para o control do lume. Os/as integrantes do grupo son responsables do cumprimento das normas de seguridade precisas.

Non poderán estar elaboradas con materiais plásticos, botes de spray, pneumáticos, gomaespuma, artificios pirotécnicos e en xeral calquera produto inflamable, explosivo ou materiais onde interveña o plástico, nin tampouco se poderán utilizar árbores autóctonas, como carballo, acevo, loureiro, castiñeiro...

Coa inscrición cada equipo deberá entregar unha declaración na que se fará constar que coñecen e aceptan as bases deste concurso, que cumprirán coas normas de seguridade que se establezan e que eximen de responsabilidades á organización polos accidentes ou contratempos que puideran ocasionar e os que puideran sufrir os membros do equipo. Os/as menores de idade entregarán tamén unha declaración asinada polo pai, nai, titor/a, autorizándoos/as a participar.

Estes impresos facilitaránselle coa inscrición.

participen no Concurso e non resulten premiadas correspóndelle unha gratificación de entre 20€ e 50€, segundo determine o xurado en función da súa calidade.

Se o xurado considera que a súa calidade non é suficiente poderán non ter dereito a esta gratificación.

CUARTA O xurado estará composto por membros da Comisión de Festas ou persoas designadas por esta.

QUINTA A valoración das cachelas realizarase, antes da súa queima, entre as 19.30 h e as 23.00 h do día 23 de xuño.

Para realizar a valoración das cachelas o xurado terá en conta a orixinalidade do deseño e a súa elaboración (tamaño, materiais empregados, calidade da execución...).

SEXTA As cachelas gañadoras recibirán os premios que se sinalan a continuación, e poderá o xurado deixar deserto algún deles se o estima oportuno: 1º Premio: 600€ (aplicaráselle a retención fiscal correspondente) e trofeo patrocinado por Sargadelos Galería de Carballo.

2º Premio: 300€ 3º Premio: 200€ 4º Premio: 150€ Así mesmo o xurado poderá outorgar accésits por un valor de 200€ se o considerase pertinente.

SÉTIMA A entrega das gratificacións pola participación nesta convocatoria realizarase durante a visita do xurado ás cachelas e os premios entregaranse despois do percorrido.

OITAVA A participación nesta convocatoria supón a plena aceptación destas bases.

ORGANIZA: COMISIÓN DE FESTAS SAN XOÁN 2018 COLABORA: CONCELLO DE CARBALLO

TERCEIRA As 20 primeiras cachelas inscritas que

186 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 187

DESCENSO DO ANLLÓNS bases da XXI edición Co obxecto de recuperar o protagonismo que o Río An-

CUARTA É obrigatorio que, como mínimo, a metade dos

llóns ten na celebración das Festas de San Xoán e ofertar

membros de cada embarcación permanezan sobre ela

actividades que combinen o carácter lúdico co participa-

durante todo o percorrido. De ser imprescindible para

tivo, a Asociación Cultural San Xoán, entidade organiza-

salvar algún obstáculo determinado, permitirase o des-

dora destas Festas, convoca o XXI Descenso do Anllóns,

censo de todos os membros só durante trinta segundos.

no que poderán participar todos aqueles equipos que

O xurado poderá decidir se o incumprimento dá lugar ou

cumpran as seguintes bases:

non a algunha penalización ou descalificación.

PRIMEIRA Poderán concorrer os equipos compostos por

QUINTA. Haberá dúas metas. Na primeira, no inicio do

tres ou máis membros que se inscriban na Biblioteca

Parque do San Martiño, puntuarase a velocidade da em-

Rego da Balsa antes do día 20 de xuño de 2018. Coa ins-

barcación, e na segunda, no Parque do Anllóns, a súa ori-

crición cada equipo deberá entregar unha declaración na

xinalidade e a simpatía da tripulación. Para a valoración

que farán constar que coñecen o percorrido, que aceptan

da embarcación e da tripulación teranse en conta tamén,

as bases deste concurso, que cumprirán coas normas de

aínda que de forma secundaria, o seu estado ao inicio do

seguridade que se establezan e que eximen de respon-

percorrido. As embarcacións que non alcancen a segunda

sabilidades á organización polos accidentes ou danos

meta nun tempo máximo de 90 minutos, poderán ser

que puideran ocasionar ou que puideran sufrir os mem-

descalificadas, se o xurado así o considera oportuno.

bros da embarcación. Os/as menores de idade entregarán tamén unha declaración asinada polo pai, nai, titor/a,

SEXTA As 25 primeiras embarcacións inscritas que finali-

autorizándoas/os a participar. Estes impresos facilitarán-

cen o percorrido no tempo establecido, recibirán unha

selles coa inscrición. As/os menores de 6 anos non pode-

gratificación por un importe de 40 €.

rán participar no desceso. As/os menores con idades comprendidas entre 6 e 10 anos deberán ir acompañados

SÉTIMA O xurado estará composto por membros da Co-

por un adulto cada catro nenas/os.

misión de Festas ou persoas designadas por esta.

SEGUNDA As embarcacións deberán estar construídas

OITAVA As embarcacións que cheguen á meta optan aos

artesanalmente e poderán ser propulsadas por calquera

seguintes premios que se sinalan a continuación, e poderá

medio (remo, pedais, etc.), exceptuando a propulsión me-

o xurado deixar deserto algún deles se o estima oportuno:

cánica a motor. Recoméndase que as/os participantes leven os pés e o corpo cuberto co fin de evitar rozaduras

1º Premio á embarcación máis orixinal: 300 € e vale de 150 €

e dispoñan de prendas secas para cambiarse ao final do

patrocinado por DEPORTES SAN REMO

percorrido.

2º Premio á embarcación máis orixinal: 200 € premio patrocinado por CASTRO PARGA

Durante o percorrido os membros da embarcación man-

3º Premio á embarcación máis orixinal: 125 €

terán unha conduta respectuosa co río e co seu contorno

1º Premio á tripulación máis simpática: 200 €

e procurarán non causarlle ningún dano preservando o

e sorteo entre os seus tripulantes dun bono de 4 clases para

medio natural. Non poderán deixar restos da embarca-

2 persoas valorado en 110 €, patrocinado por 3D3 PÁDEL

ción no río. No caso de que algunha parte desta se des-

2º Premio á tripulación máis simpática: 100 €

prenda os participantes serán responsables da súa

Premio ás probas de habilidade: 100 €

retirada da canle do río e das súas inmediacións.

Premio á embarcación máis veloz: 100 € premio patrocinado por CASA FRANCISCO

As embarcacións deberán ser construídas expresamente

O xurado poderá outorgar accésits por un valor de 250 €

para dita proba e non poderán ser empregadas para a navegación noutras ocasións sen cumprir co Protocolo de

NOVENA A entrega das gratificacións e dos premios de

Desinfeccións de Embarcacións.

participación nesta convocatoria realizarase con posterioridade á celebración do descenso.

TERCEIRA As/os participantes deberán percorrer o tramo do Río Anllóns comprendido entre o inicio do Bosque do

DÉCIMA A participación nesta convocatoria supón a

Añón (Ponte de Bértoa) e o Parque do Anllóns. No cir-

plena aceptación destas bases.

cuíto haberá varias metas voantes e os participantes de-

ORGANIZA:

berán efectuar varias probas de habilidade.

COMISIÓN DE FESTAS SAN XOÁN 2018

O Descenso farase o día 25 de xuño a partir das 18.00 h.

COLABORA: CONCELLO DE CARBALLO

· SAN XOÁN 2018 · 187

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 188

BAIXADA DE BARCOS DE PAPEL bases da 110ª edición A comisión organizadora da Festa do Bosque 2018 acordou convocar o «110 Concurso mundial de baixada de barcos de papel por auga doce», acontecemento que se rexerá polas seguintes BASES O «110 Concurso mundial de baixada de barcos de papel por auga doce» é un convite aberto a todas aquelas persoas que queiran participar, sen que se vaia establecer ningún tipo de discriminación ou limitación por parte da organización.

Todas as persoas que se inscriban deben participar cun BARCO DE PAPEL feito de maneira artesanal.

A organización solicita dos/as participantes que sexan orixinais e destaquen no deseño e no acabado dos barcos.

Para motivar e recoñecer o esforzo dos/as participantes establécense as seguintes categorías cos seus correspondentes premios: CATEGORÍA a) Orixinalidade 1º premio: unha tablet de 10´´ (patrocinado por Tien 21-Establecimientos Lorama) 2º premio: unha tablet de 7´´ 3º premio: bono regalo válido por un xeado semanal durante un ano (patrocinado por Mmm Xeados)

Os materiais que se admiten pola organización para construír o barco son: papel (en todas as súas variantes, cores, tramas, formatos, tamaños...), cartón e cartolina.

b) Velocidade 1º premio: unha tablet de 10´´ (patrocinado por Tien 21-Establecimientos Lorama) 2º premio: unha tablet de 7´´ 3º premio: un lote de libros (patrocinado por Punto e Coma Librerías)

Non se admitirá ningún modelo de barco que estea construído con outros materiais tales como plástico, madeira, poriespán ou cartón-pedra.

c) Para todos/as os/as participantes en xeral Recordo da Festa do Bosque 2018 (patrocinado por Pastelaría San Luís)

Está totalmente prohibida a motorización dos barcos de papel. Non se admitirá ningún tipo de propulsión para os barcos participantes. Non se poderán propulsar nin con medios mecánicos, nin eléctricos, nin electromagnéticos e tampouco as persoas poderán actuar directamente sobre eles para provocar propulsión.

O xurado estará constituído por cinco persoas elixidas ao azar entre o público asistente á Festa do Bosque 2018.

O único elemento físico que poderán levar os/as participantes é unha vara longa de madeira ou plástico que se utilizará ÚNICA E EXCLUSIVAMENTE para desencaixar o barco no caso de que embarranque na beira do río ou contra as pólas ou toros que atravesen o río.

A entrega dos premios realizarase ao finalizar as probas deste concurso.

Por último, establécese a data e lugar do concurso: Lugar: BOSQUE DO AÑÓN - CARBALLO Data: DOMINGO 1 DE XULLO DE 2018 Hora: 18.30 h Inscrición: VERBALMENTE NA BEIRA DO RÍO NO MOMENTO DO CONCURSO

· SAN XOÁN 2018 · 188

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 189

SOBREMESAS DA FESTA DO BOSQUE 2018 bases do concurso O colectivo Os Larpeiros, organizador da Festa do Bosque 2018, acordou convocar o «Concurso de sobremesas da Festa do Bosque 2018», acontecemento que se rexerá polas seguintes BASES O «Concurso de sobremesas da Festa do Bosque 2018» é un convite aberto a todas aquelas persoas que queiran participar, sen que se vaia establecer ningún tipo de discriminación ou limitación por parte da organización.

Todas as persoas que se inscriban deben participar cunha SOBREMESA (doce ou salgada) feita de maneira non industrial nin comercial.

Non se admitirá a concurso ningunha sobremesa que se sospeite pola organización que foi adquirida en comercio ou tenda ou feita de maneira industrial.

Cada persoa que se inscriba só poderá presentar unha sobremesa ao concurso.

O momento de inscrición para participar neste concurso será entre as 13.00 h e as 16.00 h do domingo 1 de xullo de 2018.

A organización solicita dos/as participantes que sexan orixinais e destaquen a sobremesa que presenten a concurso polo seu sabor e pola súa presentación.

Para motivar e recoñecer o esforzo dos/as participantes establécense as seguintes categorías cos seus correspondentes premios, patrocinados pola Pastelaría San Luís.

CATEGORÍA a) Sabor b) Presentación

PREMIO Trofeo conmemorativo Trofeo conmemorativo

O xurado estará constituído por cinco persoas elixidas ao azar entre o público asistente á Festa do Bosque 2018.

A entrega dos premios realizarase ao finalizar o concurso.

Por último, establécese a data e lugar do concurso: Lugar: BOSQUE DO AÑÓN - CARBALLO Data: DOMINGO 1 DE XULLO DE 2018 Hora: 16.30 h Inscrición: NA MESMA FESTA, ENTRE AS 13.00 H E AS 16.00 H

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:16 Página 190

festas do municipio de Carballo 2018 CARBALLO Núcleo urbano

ALDEMUNDE

ARDAÑA

ARTES

BERDILLO

BÉRTOA

CANCES

San Xoán

Do 19 de xuño ao 3 de xullo

A Brea (Festa do Pan)

8 e 9 de xullo

San Cristovo

4 e 5 de agosto

Milagrosa

1, 2 e 3 de setembro

Pilarica

11 e 12 de outubro

Santo Antonio

17 de xaneiro

Santa María Magdalena

22 de xullo

O Sacramento

1 e 2 de xullo

Remedios e Vilamaior - Vivente

23 e 24 de setembro

Nosa Señora

15, 16 e 17 de agosto

San Xurxo

23 de abril

Santo Antonio de Vilar de Francos

13 de xuño

Perpetuo Socorro

4 e 5 de agosto

Os Milagres

8 de setembro

Santa Lucía

13 de decembro

O Socorro

19 e 20 de maio

San Lourenzo

10, 11 e 12 de agosto

As Dolores

16 de setembro

Santa María

15, 16 e 17 de agosto

Santa Eufemia

16 e 17 de setembro

San Pedro

1 e 2 de xullo

Festa do Pichorro

26 de agosto

San Campio

43o e agosto e 1 de setembro

ENTRECRUCES San Paio

GOIÁNS

LEMA

15 de xaneiro

San Pedro en San Paio de Entrecruces

29 de xuño

Corpus Christi

10 de xuño

Nosa Señora do Carme

16 de xullo

San Xinés (baixa)

25, 26 e 27 de agosto

San Paio

16 de xaneiro

Santo Estevo

26 e 27 de decembro

San Ramón (Xoane - Goiáns)

1, 2 e 3 de setembro

San Cristovo e Sacramento

10 e 11 de xullo

O Carme

16 de xullo

Mexillonada

12 de agosto

Santa Irene

16 e 17 de setembro

190 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 191

OZA

NOICELA

RAZO

REBORDELOS

RUS

SÍSAMO

SOFÁN

VILELA

O Carme e Santísimo Sacramento

14, 15 e 16 de xullo

Santo Antonio

10 de xuño

San Brais, San Roque e Perpetuo Socorro

8, 9 e 10 de setembro

San Breixo

1 de outubro

Santa Lucía

13 de decembro

Romaría Galega en Imende

1 xullo

Festa do Berberecho en Imende

19 de agosto

Santa María

8 de decembro

Santísimo Sacramento

18 de xuño

San Xoán

24 de xuño

Santo Hadrián

18 de xuño

Santo Antonio

5 de agosto

Santa Mariña

6 de agosto

Festa dos Bañeiros

2 de setembro

San Roque

9 de novembro

San Martiño

8 de novembro

Candeloria e San Brais

2 e 3 de febreiro

San Salvador

5 e 6 de agosto

Neno Xesús

4, 5 e 6 de agosto

Santa Lucía

13 de decembro

Santísimo Sacramento

18 de xuño

San Pedro de Ferrol

29 e 30 de xuño

Os Milagres en San Sadurniño

9 e 10 de setembro

Santa María

15, 16 e 17 de agosto

Santa Eufemia e San Mateo

16 e 17 de setembro

Santiago Apóstolo

25, 26 e 27 de xullo

O Carme

16 de xullo

Virxe da Presentación

19 de novembro

Santa Bárbara

3 de decembro

San Paio en Paradela

15 de xaneiro

San Brais

3 de febreiro

O Socorro

7 de maio

Santo Adrián da Piña

18 de xuño

San Pedro en Paradela

29 de xuño

San Bieito en Paradela

11 de xullo

Nosa Señora do Carme da Piña

16 de xullo

San Salvador

6, 7 e 8 de agosto

Festa do Tarambollo

9 de agosto

Santo Antonio en Prearada

10 de agosto

O Rosario

7 de outubro

San Miguel

29 de setembro

· SAN XOÁN 2018 · 191

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 192

23 de maio - 3 de xuño REXENERA FEST IV Festival Internacional de Arte Pública de Carballo. Pintura, conferencias e outras actividades. Organiza: Concello de Carballo 1 venres CARBALLO POR ETAPAS (Do 25 ao 27 de maio e do 1 ao 3 de xuño) Ruta gastronómica polos locais do municipio co mellor da nosa cociña.

Organiza: Concello de Carballo 19.00 h GRADUACIÓN DO ALUMNADO DO GRADO PROFESIONAL DO CMUS Organiza: Conservatorio Municipal de Música Pazo da Cultura 2 sábado 20.00 h CONCERTO DE CLAUSURA REXENERA FEST Organiza: Concello de Carballo Colabora: Deputación da Coruña Praza do Forum Carballo 20.00 h CURRUNCHO POP ARIES / SANTI CAMPOS Organiza: Concello de Carballo Biblioteca Rego da Balsa 3 domingo 10.00 h DÍA DA BICICLETA Saída e chegada na Praza do Concello Organiza: La Voz de Galicia, CC Carballo, CC Monteneme e AD Media Ducia.

Colabora: Club Ciclista Carballo e Concello de Carballo 18.00 h XXXVI DÍA DA MUIÑEIRA Organiza: AC Nemeth Colabora: Concello de Carballo Praza do Concello

8 venres 19.00 h CONCERTO FIN DE CURSO Organiza: Conservatorio Municipal de Música Pazo da Cultura 20.30 h EXPOSICIÓN: ARTE É FEMININA Inauguración da exposición colectiva de creadores vinculados a Carballo: Alejandra Martínez, Ana García, Antón Díaz, Antonio Taracido, Chiña, Cristina Castro, Dami Varela, Esther Chamoso, Eva Facal, Jacobo Veiga, Javier Rodríguez, Lola Oviedo, María Marticorena, Milagros Cotelo, Mon Lendoiro, O`Mighuelo, Oti Fernández, Pedro Tasende, Peter Kramer, Raúl Herrera, Santi Picos, Teresa Candal Ata o 15 de xullo 3º andar do Pazo da Cultura 22.00 h DJ Organiza: Concello de Carballo Praza do Concello 22.30 h Verbena coa ORQUESTRA PARÍS DE NOIA Praza do Concello 9 sábado 10.00 h XIV TORNEO F7 ALEVÍN CONCELLO DE CARBALLO Continúa ás 17.00 h Organiza: Escolas de Fútbol Luís Calvo Sanz Colabora: Concello de Carballo e Conservas Calvo Campo de Fútbol As Eiroas III CLAUSTRO DOCENTE Organiza: Federación Galega de Baloncesto e Escola de Basket Xiria Colabora: Concello de Carballo Pavillón Vila de Noia

192 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 193

10 domingo 10.00 h XIV TORNEO F7 ALEVÍN CONCELLO DE CARBALLO Organiza: Escolas de Fútbol Luís Calvo Sanz Colabora: Concello de Carballo e Conservas Calvo no Campo de Fútbol As Eiroas CLASSIC CAR: IV XUNTANZA DE COCHES CLÁSICOS CARBALLO 09.00 h Punto de encontro nas instalacións do Grupo Calvo e percorrido polas rúas de Carballo cara Caión. De 17.00-21.00 h Xuntanza na Praza do Concello, co Dj Frank Fairnale Organiza: AC Vehículos Clásicos Classic Car Carballo Colabora: Concello de Carballo 14 XOVES 21.00 h REPRESENTACIÓN TEATRAL “FRECHAS DO ANXO DO ESQUECEMENTO” Grupo de teatro Valacar dirixido por Pedro Rubín Organiza: ONCE Colabora: Concello de Carballo Auditorio do Pazo da Cultura 16 sábado V GALA DE BAILE DE SALÓN E RITMOS LATINOS (dous pases ás 17.30 h e 19.30 h) Organiza: AXC Arume de Berdillo Colabora: Concello de Carballo e Club de Baile Azúcar & Swing Auditorio do Pazo da Cultura 23.00 h CONCERTO: TRIBUTO U2 U2 ZEN GARDEN Praza do Concello 17 domingo 10.00 h - 14.00h 10K CARBALLO: VIII CARREIRA POPULAR CONCELLO DE CARBALLO Organiza: Concello de Carballo Saída e chegada da Praza do Concello 18.00 h EXHIBICIÓN TAEKWONDO ITF Organiza: ACD Narani Colabora: Concello de Carballo Praza do Concello 20.30 h MASTER CLASS ZUMBA Organiza: Playmakers Colabora: Concello de Carballo Praza do Concello

21 xoves 12.00 h DISPARO DAS BOMBAS DE PALENQUE que anuncian o comezo das Festas 20.30 h CONCERTO DA BANDA XUVENIL DO CONSERVATORIO E BIG BAND DE JAZZ DO CONSERVATORIO MUNICIPAL DE CARBALLO Praza do Concello 21.00 h PREGÓN DO SAN XOÁN A cargo de JORGE MIRA, físico, catedrático en electromagnetismo e divulgador científico.

Praza do Concello 22 venres 12.30 h PASARRÚAS Gaiteiros Arume 22.30 h Verbena coas ORQUESTRAS TRÉBOL E COMPOSTELA 23 sábado 12.30 h PASARRÚAS Gaiteiros de Cances 12.00 h AQUELARRE NA EIRA DAS MEIGAS Participación Libre Organiza: Plataforma pola Defensa do Monte Neme. Monte Neme 19.00 h CONCURSO DE CACHELAS 1.800 € en premios e subvencións Colabora Sargadelos Galería de Carballo Ata as 23.00 h, o xurado percorrerá as cachelas inscritas Barrios de Carballo 22.30 h Verbena coa ORQUESTRA NEBRASKA Praza do Concello 24 domingo 11.30 h PASARRÚAS Banda Municipal de Gaitas, Grupo de Gaiteiros Falso Escuadro e Grupo de Gaitas Nemeth 12.00 h PASARRÚAS Banda Xuvenil do Conservatorio 12.30 h MISA SOLEMNE na honra a San Xoán, cantada pola Coral de Bergantiños. A continuación, procesión acompañada pola Banda Xuvenil do Conservatorio Municipal de Carballo. Igrexa P. de San Xoán Bautista

· SAN XOÁN 2018 · 193

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 194

14.00 h CONCERTO DA BANDA XUVENIL DO CONSERVATORIO MUNICIPAL DE CARBALLO 17.00 h PASARRÚAS coa Charanga Mekánika

00.30 h Gran sesión de

FOGOS DE ARTIFICIO Agra da Lagoa 26 martes

DÍA DO NENO NAS BARRACAS

18.00 h GENTLEMEN OF THE ROAD THE CHIPOLATAS

Espectáculo de habilidades de circo, música, teatro e danza Praza do Concello 23.00 h CONCERTO CAFÉ QUIJANO Praza do Concello 01.00 h Verbena coa

ORQUESTRA OLYMPUS Praza do Concello

25 luns 11.30 h PASARRÚAS Grupo de Meigallos da Nosa Terra 12.00 h PASARRÚAS Banda Música de Negreira 12.30 h MISA SOLEMNE na honra ao Santísimo Sacramento, cantada pola Coral Polifónica de Bergantiños. A continuación, procesión acompañada pola Banda de Música de Negreira.

Igrexa P. de San Xoán Bautista 14.00 h CONCERTO DA BANDA

ESCOLA DE MÚSICA DE RIANXO

Descontos nas atraccións Parque do San Martiño

12.00 h PASARRÚAS Banda Municipal de Gaitas 12.30 h MISA SOLEMNE na honra da Virxe do Carme. A continuación, procesión acompañada pola Banda Municipal de Gaitas Igrexa P. de San Xoán Bautista 27 mércores 19.30 h FESTIVAL DE FIN DE CURSO do alumnado de música e danza da

ESCOLA DA RÚA

Organiza: Escola da Rúa Colabora: Concello de Carballo Praza do Concello 20.30 h MISA SOLEMNE na honra á Nosa Señora do Perpétuo Socorro Igrexa P. De San Xoán Bautista 30 sábado

FESTIVAL ROCKIN`

13.00 h Sesión vermú con

HERMANOS CUBERO

Escenario Palmeira

Atrio da Igrexa de San Xoán B.

17.00 h CORA SAYER, KINIVES

18.00 h XXI DESCENSO DO ANLLÓNS 2.375 € en premios e subvencións.

Co patrocinio de 3D3Pádel, Casa Francisco, Deportes San Remo, Castro Parga, e a colaboración de Mercadona Saída: Bosque do Añón (Ponte de Bértoa) Chegada: Parque do Anllóns

19.30 h EZETAERRE, KËNZAR,

18.00 h PASARRÚAS Charanga Ruada.com 22.30 h Verbena coa

ORQUESTRA ANACONDA Praza do Concello

KURT BAKER, THE UNFINISHED, SYMPATHY, POWER SOLO

Rego da Balsa (detrás da Estación Vella de Autobuses) 20.00 h XXII MOSTRA DE HABANERAS Coro Infantil-Xuvenil Voces Brancas, Coral P.Fonte do Souto (Culleredo), Coral P.M. Atalaia (Laxe) e Coral P. de Bergantiños Organiza: Coral Polifónica de Bergantiños Colabora: Asociación Cultural San Xoán, Concello de Carballo e Deputación da Coruña Pazo da Cultura

194 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 195

20.30h EXHIBICIÓN DE BAILES DE

SALÓN DEPORTIVO E RITMOS LATINOS DE CARBALLO

Organiza: AXC Arume de Berdillo Colabora: Concello de Carballo e Club de Baile Azúcar & Swing Praza do Concello 1 xullo

DOMINGO FESTA DO BOSQUE

Durante todo o día haberá un amplo programa de actividades para todas as idades Bosque do Añón 13.00 h SESIÓN VERMÚ CON TRASTES 16.30 h CONCURSO DE SOBREMESAS E DE LICORES CASEIROS Patrocina: Confitaría San Luís

17.30 h XOGOS POPULARES 18.30 h 110ª Edición do Campionato Mundial de BAIXADA DE AUGAS DOCES DE

BARCOS DE PAPEL

Inscricións a partir das 17.30 h Patrocina: MmmmXeados, Punto e Coma Librería e Tien21-Electrodomésticos Lorama

19.00 h ANIMACIÓN MUSICAL A CARGO DE DJ DAVID 21.00 h Concerto

ESTEBAN E MANUEL

195

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 196

Índice Saúdo do alcalde

1

Saúdo da comisión

3

Pregón San Xoán 2017- Ángel Carracedo Álvarez

7

As cousas do San Xoán e a súa meiga – Alberto Varela Ferreiro

16

Café Quijano, dúas décadas de éxitos – Yolanda Antelo

17

Bergantiños FC, camiño do centenario – Xan Fraga

26

Luthier Asunsión - Rosalía Fernández Rial / Ilustración Milagros Cotelo

30

Xogo de tronos, viquingos e Baños Vellos - Alberto Varela Ferreiro

34

Entrevista a Jorge Mira, pregoeiro San Xoán 2018 – Yolanda Antelo

41

Despois de 11 longos anos regresabamos á casa – Laura Tova

51

IV Classic Car Carballo – A.C. Vehículos Clásicos Classic Car

55

Derrubando Muros – Xurxo Chapela

62

Fotografía – José Juan Ramos

68

Ao reencontro de María Victoria Moreno – Mercedes Queixas

70

Fotografía – Distrito Xermar

73

Se non podes de fronte, entra de costado (Sobre tipos, tipiños, tipazos ou tipejos) Santiago Pazos / Ilustración: Jujobaca (Juan Barro)

76

Primeira visita á Nosa Señora dos Remedios de Vivente – Xosé Pumar Gándara

84

Santiago Bello Souto, mestre do ferrado - Xan X. Fernández Carrera

90

O Rockin’ máis ecléctico e alternativo soará o 30 de xuño - Daniel Pérez

98

A París de Noia fai parada en Carballo – Yolanda Antelo

106

Trinta anos de Brañas, media vida de San Xoán – Santi Garrido

110

Selfie - José Manuel Pérez

115

A vida mesma - Xurxo Borrazás

116

Vello verde - José Manuel Pérez

123

Cinco anos de webseries e contidos dixitais na nosa vila - Melina Regueira

127

A decimonovena parroquia..., que puido ser - Luis Giadás

132

Zen Garden, o mellor tributo a U2 – Yolanda Antelo

138

Entrevista a Juan Luis Fernández (JuanLu), gañador do cartel do San Xoán 2018

144

Fotografía – José Juan Ramos

147

Carta dun soldado sen guerra - Ignacio Silva / Ilustración: Ángel Varela

150

Do Mar das Tebras, ou do ventre do Leviatán - Beatriz Fraga

156

Feira de Carballo – Alberto Varela Ferreiro

164

Foto gañadora Concurso Instagram San Xoán 2017 - Cristian Rama Costa

165

Muller feliz, home tranquilo - María de la Paz Díaz Lista

170

Regueifa de San Xoán – Lupe Blanco

179

Outra perspectiva – Nacho Cancela

184

Bases do Concurso de Cachelas

186

Bases do Descenso do Anllóns

187

Bases do Concurso de Barcos de Papel da Festa do Bosque

188

Bases do Concurso Sobremesas da Festa do Bosque

189

Festas do municipio de Carballo 2018

190

Programa do San Xoán 2018

192 196 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:17 Página 197

Agradecementos 3D3Padel A’ Barbería de Maribel A Cova A Escola da Rúa A Ledicia A Taberna do Rio A Tapería Cervecería Abanca Abertal Adega O Lagar Afico Asesoría Agrobotica Agropecuaria O Labrego Agrotenda P. Blanco (Nudesa) Aguas do Paraño Aislamientos San Juan Akris/Bambalina Alea Asesores Alemca/Estanco Milagrosa Almacenes Agro Alonso Moda Alquileres Reneymar ALV Asesores Ana Arán Peluqueros Ana Muiño Fisioterapia-Osteopatía Aper Seguridad Arquitec Inmobiliaria Arquitectura Bergantiños Arquitectura Fernando Añón Aseber Agencia de Seguros Asesoría Cervantes Aspaber (centro de emprego) Atelier Boutique Atlántida Pesca Deportiva Autocares Cancela Autocares Rey Varela Autocristal Ralarsa Autoescuela Alvespa Automóviles Dimolk Autoservicio Familia Autotres Bergantiños Axiña Informática Axober Balneario de Carballo Balsacar

87 15 28 142 155 29 29 183 121 28 162 141 48 66 24 130 13 182 113 66 49 131 124 86 168 59 124 142 174 174 48 181 49 141 89 182 182 89 45 81 22 60 87 182 6

120 Bar Piscis-Frutas Celia 176 Bercofin 126 Berius Abogados 9 Bigmat Crea 177 Blanco Casa Inmobiliaria 140 Blanco Cociñas 148 Bodegas Carballo 22 Botas Bikes 74 Café Colón 74 Café-Bar A Nova Ferradora 114 Café-Bar Cento vintenove 29 Café-Bar Galicia 14 Cafés Lúa 114 Cafetería Abastos 14 Cafetería Carty 39 Cafetería Maná 161 Cafetería Pazo da Cultura 161 Cafetería Sinagoga Contraportada Calvo 174 Carballo Limpo 105 Carnicería Daniel 13 Carpintería Gómez 120 Casa Francisco 60 Casal Gestoría 176 CAX Carballo Tríptico CCA 54 CCB Gadis Hiper 67 CCN Informática 67 Ceber Centro de Enseñanza 48 Cereales Porteiro 114 Cervecería Beos 120 Cervecería La Bombonera 143 Clínica Carmen Mosquera 181 Clínica de Fisioterapia Valeria García Clínica Dental J. Alberto Barreiro Bello 178 168 Clínica Dental María Gómez 143 Clínica podolóxica Dolores Martínez 143 Clínica San Pablo 141 Clínica Veterinaria Gran Vía Interior P. Clínica Dental Miguel Ángel 176 Codiber 181 Comunicar/ Distrito Xermar 167 Confeccións Bautista 104 Confío e Agulla 12 Construcciones Dámaso Ferreiro

· SAN XOÁN 2018 · 197

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:18 Página 198

166 Construcciones López Cao 136 Construcciones Maracaná Interior Contrap.

C. Vázquez y Reino 142 Convistas 122 Cristalería Carballesa 89 Croa do Castro (Tenda Ecolóxica) 140 Decoraciones Luis 160 Desguaces Lema 167 D’Fiesta Tejidos 120 Disboa 69 Discoteca Al Lío/ Pub American 136 Diyesca 149 Don Clic 126 Dr. Porteiro 66 Eduardo Eirís Fontanería 67 Einstein Formación 33 Elecson Electrotecnia/Pub Goldie 121 Electricidad Rafael 66 Electro Sat Beyga 121 Electrofon 125 Emiliano 104 Encajes Chus 162 E-Pulse 86 Esencia 175 Espectáculos Sito Mariño 59 Estación de servicio As Labradas 174 Estación de servicio Carvolta 175 Estaciones de servicio Mingacho 140 Europa Centro Muebles 89 Evobici Carballo 141 Farmacia Veterinaria 60 Federópticos Nicolás 160 Ferretería Arán 180 Ferrovial 178 Fisioterapia Aura Carballo 109 Florería Taibo 24 Fontanería Arán 153 Gaba Formación 88 Gadis Rúa do Sol 176 Gas Bergantiños 135 Gasóleos Laracha/ Ferretería Roma 121 Gende Estudio 6 Gesbema/Iván Vilanova/Mapfre 32 Gestagua 153 Gestiber 15 Gestionamos Gestoría Domínguez/Asesoría G. Botas 142

53 163 80 80 53 137 155 124 137 136 136 168 24 102 162 49 60 114 174 169 Lancer Proyectos y Obras 28 Lar Bergantiños 67 Librería Brañas Verdes 83 Lunia Bergantiños 109 Marmolería José Rey 177 Mármoles Gumersindo 22 Martínez y Dans 22 Mecanizados Carballo 104 Mercería-Paquetería Rosa 155 Merliño Xoguetería 25 Metalúrgica BB 162 Mister Nutrición 39 MmmmXeados 167 Modas San Juan 24 MRW 177 Muebles Fuentes 89 Muebles Luis 60 Multiópticas 178 Naturhouse 161 NeañoMar Peixes e Mariscos 162 Nión&Fieira Nutrición/Fisioterapia Leticia González 168 104 O Barco dos Soños 39 O Mexillón 58 O Pataqueiro 149 Opticalia Enríquez 178 Orixe Centro Psicoloxía 40 Ortodix Grupo Atener Helvetia Herfraga Horbesa IDM Pereira Inelca Inglés para Peques Inmovenda/TForma Global Insplaber Instalaciones Tasende Jardinería Suso Javi Teijeiiro Centro de Fisioterapia Jepomar Jesús Pedrouzo José Freijeiro Centro de Masaxes Joyería y Regalos Calvelo Seoane Kicolor Fotoimaxe La Siesta Pizzería Laboratorios Laber

198 · SAN XOÁN 2018 ·

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:18 Página 199

Panadería Forno Novo 114 Panadería-Docería D’José 114 Panem 48 Pazos Tau 140 Pedra Furada Asador 58 Peixería Antonio 81 Peluquería Olga y Paula 86 Peluquería-Barbería Beni 86 Pinturas Bricocar 177 Placasa 25 Polígono Industrial de Carballo 140 Pombo Fotógrafo 5 Praza de Abastos 108 (Pescados e Mariscos RojoMar, Pescaderías Santi, Queixos Verdillo, O Recuncho Ecolóxico, Panadería Nuria, Panadería Élida Mesejo, Carnicería Carlos) Proquiber 137 Proyekta 152 Psicotécnico Alfredo Brañas 23 Pubs Zona Estrella 95 Puentega Carpinteiros 160 Purificación Lema (Centro de Belleza) 86 Quiosco O Carballo 129 Rama Moda 103 Renault-Caeiro 61 Reset Informática 48 Restaurante Bristol 88 Restaurante Cima 125 Restaurante D’Mar 29 Restaurante Rio Sil 161 Restaurante-Vinoteca A de Pako 103 Restaurante-Vinoteca Oasis 95 Revestimientos Rama 137 Rúa Colón 75 (Óptica Cristina, mamusca&co, Justo Lema) Rúa Concepción Arenal 154 (Frutas&Verduras Lima, Aloe Herboristería, Peluquería Lorena Lorenzo, Ingeniero Técnico Agrícola Francisco Rodríguez, Confitería San Luís) Rúa Coruña 134 (Hola Mobi, Calzados Mariño, Golosinas Gumi)

46-47 Rúa Desiderio Varela (Number 4 Beauty Center, Panadería Arsilia, Mónica Vecino, Ofelia Restaurante, Susa Suárez, Barca&Vila, Lotería Alexandra, Necos Moda Infantil, Zapatería Esther, D&A Complementos) 96-97 Rúa Hórreo

(Ideas de Interior, Asesoría Blanco Cotelo, Korner Carballo, General Óptica, Joyería Manuel María, Loterías Pazos, Estanco Hórreo, BigMat Rega Morales, Esprit, Box, Zocas) Rumacru Maquinaria agrícola Salus Fisioterapia Sargadelos Seguros Ocaso Seguros Toñito Son Press Style Carballo Sueiro Suelnor Supermercados Froiz Taller Mecánico Desiderio Facal Talleres Ricardo García Tanatorios Grupo Bergantiños Tanatorios San Antonio Tasca A Pedra Tatuajes Alda Tatoo Teiron Tien 21 Electrodomésticos Todo Lar – Re 100 Tourline Express Transportes Playa de Razo Valle Inclán Café Varela Celebracións VCAR Automóviles Viajes Costa Azul Viajes Navaza Viaxes Mar de Menta Vicente Pombo Seguros/Arte Floral Bergantiños Xestoría Queijo Xolda (centro de ocio) Xtile Zapatillería Isabel

· SAN XOÁN 2018 · 199

9 143 13 52 160 121 104 23 52 148 122 176 50 2 74 167 103 177 28 52 122 103 125 83 124 125 5 69 82 155 29 155

interior san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 1:18 Página 200

agradecementos Aos patrocinadores Opticalia Enríquez, cartel da festa Persoal da Concellaría de Cultura Biblioteca Municipal Rego da Balsa Brigada Municipal de Obras Consorcio Provincial de Bombeiros Servizo Municipal de Limpeza Aspaber UTE Policía Local Garda Civil Protección Civil e Agrupación de Voluntarios de Protección Civil de Carballo Cruz Vermella Carballo Servizo municipal de iluminación pública Ferrovial

edita asociación cultural San Xoán portada e cartel Juan Luís Fernández Pérez maquetación e impresión Distrito Xermar

200 · SAN XOÁN 2018 ·

capa libro san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 9:35 Página 2

jĤ¨ þíÿõ

jĤ¨ ¨ííÃƅ7õ¶í©õ

jĤ¨ ĤČÚĝÃď

Ɣ þÚ¼¨õ¼þ ¨ďµ¨ííþ Ɣ ¼ÃĔ¼Ã Ö¨Ú ŝŖ ¨õþĔ

jĤ¨ gþõĝÃ

capa libro san xoan 2018.qxp_Maquetación 1 23/5/18 9:35 Página 1

PARECE EL MEJO R ATÚN CLARO CALV O , Y L O ES.

· SAN XOÁN 2018 ·

U na ensalada de atún ún claro qu e parece atún tún claro.

Elaborad o con las mejoores materias primas, manteniendo todos sus nutriente s y conservando el mejor jjor sabor,, para que la foto de l anuncio no supere la realidad.