HOGENT - vastgoed - Staatsrecht

Deel 1 STAATSRECHT

Hoofdstuk 1 WAT IS RECHT?

➢ niet 1 definitie ➢ wel verschillende elementen samen 1. geheel van gedragsregels • geheel van gedragsregels of kader waarbinnen verder recht ontstaat vb. verkeersreglementering, grondwet

• algemene draagwijdte vb. art. 1134 BW: belofte maakt schuld van toepassing op koopcontract, huurcontract, opdracht met vastgoedmakelaar, opdracht tot opmeting door landmeter

➢ niet 1 definitie ➢ wel verschillende elementen samen 1. geheel van gedragsregels 2. opgelegd door het gezag van de gemeenschap • vooral gemaakt door parlementen: vertegenwoordigers van volk

➢ niet 1 definitie ➢ wel verschillende elementen samen 1. geheel van gedragsregels 2. opgelegd door het gezag van de gemeenschap 3. doel is ordening van de maatschappij (letterlijk: ruimtelijke ordening)

➢ niet 1 definitie ➢ wel verschillende elementen samen 1.

2.

3.

4.

geheel van gedragsregels opgelegd door het gezag van de gemeenschap doel is ordening van de maatschappij rechtsregels die worden gehandhaafd door het maatschappelijk gezag

De bronnen van het Belgisch recht Internationale verdragen • vb. Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM): fundamentele vrijheden zoals recht op leven, recht op privacy, recht op eerlijk proces • vb. dubbelbelastingverdragen: om eenzelfde materie geen 2 x te laten belasten

Europees recht • verordeningen (direct toepasbaar recht) en richtlijnen (omzetten in nationaal recht noodzakelijk) • vb. BTW-richtlijn (omgezet in Belgisch BTW-Wetboek)

puur Belgisch recht

De bronnen van het Belgisch recht Grondwet

Wetten, decreten, ordonnanties

Uitvoeringsbesluiten

Rechtspraak

Rechtsleer Gewoonten en gebruiken

De bronnen van het Belgisch recht 1. Grondwet • • • • • •

hoogste norm, nochtans slechts 198 artikelen werking en organisatie van de staat grondwettelijke rechten en plichten grote territoriale toepassing (gans België) zeer belangrijk: speciale procedure wetswijziging wijziging in BS

De bronnen van het Belgisch recht 1. Grondwet 2. Wetten, decreten en ordonnanties • zijn gelijkwaardig • worden door parlementen uitgevaardigd • elk parlement heeft duidelijk eigen bevoegdheid (materieel en territoriaal): controle door Grondwettelijk Hof • moet Grondwet respecteren: controle Grondwettelijk Hof • grote territoriale toepassing: wet - gans België / gewest /gemeenschap • nieuwe verschijnen in Belgisch Staatsblad: in principe van toepassing vanaf 10de dag na dag publicatie

De bronnen van het Belgisch recht 1. Grondwet 2. Wetten, decreten en ordonnanties 3. Uitvoeringsbesluiten • Koninklijk Besluit, Ministerieel Besluit, Besluit van Gemeenschaps- en Gewestregeringen • voeren wetten, decreten en ordonnanties uit • controle door Raad van State • grote territoriale toepassing: gans België / Gewest / Gemeenschap • nieuwe verschijnen in BS voorbeeld: in uitvoering van Woninghuurdecreet heeft Vlaamse Regering in een besluit de lijst vastgelegd van kleine herstellingen die ten laste komen van de huurder en het modelformulier dat geldt als bewijs van waarborg

De bronnen van het Belgisch recht 1.

2.

3.

4.

Grondwet Wetten, decreten en ordonnanties Uitvoeringsbesluiten Rechtspraak • • • •

= rechterlijke uitspraken in principe enkel van toepassing tussen partijen in geding bijzondere, nieuwe interpretatie = precedent: kan leiden tot nieuw recht te vinden in gespecialiseerde tijdschriften en databanken (Jura, Immospector)

De bronnen van het Belgisch recht 1.

2.

3.

4.

5.

Grondwet Wetten, decreten en ordonnanties Uitvoeringsbesluiten Rechtspraak Rechtsleer • = commentaren bij wetgeving en rechtspraak • zorgen voor argumenten om wetgeving in bepaalde zin te interpreteren • zorgen voor argumenten die rechter moeten overtuigen in bepaalde zin uitspraak te doen: onrechtstreeks beïnvloeden van rechtspraak • terug te vinden in gespecialiseerde tijdschriften of boeken

De bronnen van het Belgisch recht 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Grondwet Wetten, decreten en ordonnanties Uitvoeringsbesluiten Rechtspraak Rechtsleer Gewoonten en gebruiken • zeer uitzonderlijk bron van recht • wordt naar verwezen in wetgeving (bv. afstand bomen tot perceelsgrens art. 35 Veldwetboek)

Draagwijdte van bronnen van het Belgisch recht zijn rechtsregels afdwingbaar?

Regels van openbare orde

Gebiedende rechtsregels

Regels van goede zeden

Regels van dwingend recht

Rechtsregels Aanvullende rechtsregels

Draagwijdte van bronnen van het Belgisch recht Gebiedende rechtsregels A. Regels van openbare orde

B. Regels van goede zeden art. 6 BW: "Aan de wetten die de openbare orde en de goede zeden betreffen, kan door bijzondere overeenkomsten geen afbreuk worden gedaan"

Draagwijdte van bronnen van het Belgisch recht Gebiedende rechtsregels A. Regels van openbare orde • regels die het essentieel belang van de staat of gemeenschap raken (in het algemeen belang, beschermen hele samenleving): hierop rust de orde in onze maatschappij • vooral publiek recht (vb. staatsrecht, strafrecht, ruimtelijke ordening, milieurecht), staat en bekwaamheid van personen • sanctie = nietigheid van contract voorbeelden - schijnhuwelijk - verhuur woning die niet voldoet aan Vlaamse kwaliteitsnormen (Vlaamse Codex Wonen) - verkoop baby

Draagwijdte van bronnen van het Belgisch recht Gebiedende rechtsregels A. Regels van openbare orde

B. Regels van goede zeden • wat momenteel moreel aanvaardbaar is • afhankelijk van tijdsgeest (vb. euthanasie) • sanctie = nietigheid van contract voorbeelden - handel in verdovende middelen - organen verkopen

Draagwijdte van bronnen van het Belgisch recht Gebiedende rechtsregels A. Regels van openbare orde

B. Regels van goede zeden C. Regels van dwingend recht • ter bescherming van zwakke partijen in een contract (vb. opzegtermijnen huurder, volledig appartementenrecht) • sanctie: nietigheid

Draagwijdte van bronnen van het Belgisch recht Gebiedende rechtsregels A. Regels van openbare orde

B. Regels van goede zeden C. Regels van dwingend recht

Aanvullende rechtsregels • = suppletief recht • wordt toegepast wanneer het contract geen oplossing geeft vb. kosten van levering voor koper of verkoper? oplossing in art. 1608 BW

Hoofdstuk 2 tot en met 6 INRICHTING VAN DE BELGISCHE STAAT

Kenmerken van onze staat 1. Rechtsstaat • overheid kan maar handelen als er wettelijke basis is • burger mag alles zolang niet wettelijk verboden is

Kenmerken van onze staat 1. Rechtsstaat 2. Democratie • wetgeving wordt onrechtstreeks door burgers bepaald: verkozenen zetelen in parlementen of raden

Kenmerken van onze staat 1. Rechtsstaat 2. Democratie

3. Monarchie • staatshoofd = Koning • onschendbaar, onbekwaam (politiek) alleen te handelen, geen persoonlijke macht

Kenmerken van onze staat 1. Rechtsstaat 2. Democratie

3. Monarchie 4. Federale staat • macht is verdeeld over federaal niveau (nationaal) en deelstaten (gemeenschappen en gewesten)

Verdeling van bevoegdheden over de verschillende niveaus 2 belangrijke principes als leidraad 1. Scheiding der machten WM (wetgevende macht) = parlementen en raden UM (uitvoerende macht) = regeringen RM (rechterlijke macht) = rechtbanken

Verdeling van bevoegdheden over de verschillende niveaus 2 belangrijke principes als leidraad 1. Scheiding der machten WM (wetgevende macht) = parlementen en raden UM (uitvoerende macht) = regeringen RM (rechterlijke macht) = rechtbanken 2. Verschillende beleidsniveaus (enkel voor WM en UM ≠ RM altijd federaal) A. nevengeschikt niveau

federaal gewest gemeenschap B. ondergeschikt niveau provincie gemeente

SCHEMA

Wie oefent de wetgevende en uitvoerende macht uit op het nevengeschikt beleidsniveau?

Wetgevende en uitvoerende macht op federaal niveau Wetgevende macht = federaal parlement + Koning federaal parlement = Kamer van Volksvertegenwoordigers en Senaat

beslist via wet Uitvoerende macht = federale regering + Koning

beslist via KB en MB

Wetgevende en uitvoerende macht op niveau van gemeenschap en gewest schema gewest- en gemeenschapsniveau is gebaseerd op taalgebieden België heeft 3 officiële talen: - Nederlands - Frans - Duits → daarvan leiden we 4 taalgebieden af

Nederlands

2-talig gebied Brussel Hoofdstad

Frans

Duits

Nederlands

2-talig gebied Brussel Hoofdstad

Gewesten

Gemeenschappen

Frans

Duits

Nederlands Vlaams Gewest én Vlaamse Gemeenschap

2-talig gebied Brussel Hoofdstad Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Frans

Duits Waals Gewest

Franstalige Gemeenschap

Duitstalige Gemeenschap

Nederlands Vlaams Gewest én Vlaamse Gemeenschap

2-talig gebied Brussel Hoofdstad

Frans

Brussels Hoofdstedelijk Gewest WM: Parlement Brussels Hoofdstedelijk Gewest → ordonnantie

WM: Vlaams Parlement UM: Regering van Brussels Hoofdstedelijk Gewest → decreet → Besluit van ...

Duits Waals Gewest

WM: Waals Parlement → decreet UM: Waalse Regering → Besluit van Waalse Regering

Franstalige Gemeenschap UM: Vlaamse Regering → Besluit van de Vlaamse Regering

WM: Parlement van Franstalige Gemeenschap → decreet UM: Regering van Franstalige Gemeenschap → Besluit van ...

Duitstalige Gemeenschap WM: Parlement van Duitstalige Gemeenschap → decreet UM: Regering van Duitstalige Gemeenschap → Besluit van ...

+ RESTBEVOEGDHEDEN

• onderwijs • culturele aangelegenheden (musea, audiovisuele media) • persoonsgebonden aangelegenheden (verzorgingsinstelling, jeugdbescherming bejaardenbeleid, minder-validen) • justitiehuizen • groeipakket • taalgebruik in bestuurszaken, onderwijs, sociale betrekkingen tussen WG en WN

GEWEST

• de grondwet • justitie (uitz. justitiehuizen) • defensie • openbare orde en ordehandhaving • sociale zekerheid (uitz. groeipakket) • arbeidsrecht • prijs- en inkomensbeleid • handels- en vennootschappenrecht • monetair en financieel beleid

GEMEENSCHAP

FEDERAAL

Verdeling bevoegdheden federaal - gewest - gemeenschap • ruimtelijke ordening • huisvesting • woninghuur (vanaf 1/1/2019) • werkgelegenheid (arbeidsbemiddeling) • milieu • waterbeleid • gewestelijk energiebeleid (geen kernenergie = federaal) • regionale economie • wegennet • havens • openbare werken • wapenhandel

Hoofdstuk 7 DE RECHTERLIJKE MACHT

ALGEMENE BEGINSELEN VAN BEHOORLIJKE RECHTSPRAAK

1. Iedereen heeft recht op het oordeel van een onafhankelijke en onpartijdige rechter  art. 151 Gw. en art. 6 EVRM ➢ spagetti-arrest Cassatie 14/10/1996

2. Iedereen heeft recht op een eerlijke behandeling tijdens het proces  art. 6 EVRM ➢ men mag zichzelf verdediging, maar men kan op bijstand vragen van een advocaat (evt. pro deo-advocaat) ➢ rechten van verdediging moeten gerespecteerd worden: elke partij moet haar argumenten kunnen brengen en standpunt kunnen verdedigen = iedereen heeft recht op tegenspraak (= antwoord)

3. De rechter heeft motiveringsplicht  art. 149 Gw. ➢ de rechter moet feiten en rechtsregels geven die tot beslissing leiden ➢ de rechter antwoordt enkel op vragen die de partijen stellen

4. In principe wordt elke zaak openbaar behandeld  art. 148 Gw. en art. 6 EVRM ➢ iedereen mag de behandeling van een rechtszaak bijwonen ➢ uitzondering in het belang van goede zeden, openbare orde en openbare veiligheid

5. Principe van dubbele aanleg  art. 616 en 1050 Ger.W. "Tegen ieder vonnis kan hoger beroep worden ingesteld, tenzij de wet anders bepaalt"

➢ eerste keer dat zaak voorkomt = eerste aanleg tweede keer dat zaak voorkomt = beroep (tweede aanleg) ➢ uitzonderingen op mogelijkheid tot beroep: - uitspraak Hof van Assisen - zaken met vordering  2 000 euro voor vrederechter - zaken met vordering  2 500 euro voor rechtbank eerste aanleg en ondernemingsrechtbank

VERGELIJKING BURGERLIJK PROCES - STRAFPROCES TERMINOLOGIE

BURGERLIJK PROCES

STRAFPROCES

START VAN DE PROCEDURE

• verzoekschrift of dagvaarding

• enkel via dagvaarding

DE PARTIJEN • verzoekende  verwerende partij • eiser  verweerder • appellant  geïntimeerde (beroep)

• openbaar ministerie  verdachte • slachtoffer = evt. burgerlijke partij

BURGERLIJK PROCES

STRAFPROCES

VERTEGENWOORDIGERS VAN PARTIJEN

• evt. door advocaat, enkel verplicht in cassatie

• verdachte verschijnt in persoon • OM vertegenwoordigt maatschappij (staande magistratuur)

DE RECHTER • burgerlijke rechter (zittende magistratuur)

• strafrechter (zittende magistratuur)

BURGERLIJK PROCES

STRAFPROCES

ANDERE PERSONAGES

• griffier • gerechtsdeurwaarder

• griffier • gerechtsdeurwaarder ONDERWERP VAN DE RECHTSZAAK

• conflict tussen 2 of meer personen → over rechten en plichten → over schadevergoeding

• sanctioneren van misdrijven

BURGERLIJK PROCES

STRAFPROCES BEWIJSVOERING

• door partijen zelf geleverd

• OM voert onderzoek en levert bewijzen

UITSPRAAK VAN DE RECHTER • vaststelling van een recht

• geldboete

• verplichten tot naleven van plicht

• werkstraf • gevangenisstraf

• schadevergoeding betalen ( boete!)

SCHEMA HIëRARCHIE DER RECHTBANKEN

BEVOEGDHEDEN VAN RECHTBANKEN EN HOVEN

VREDERECHTER / VREDEGERECHT • vrijwillige verschijning of verzoeningspoging → is geen echte rechtsprocedure, leidt niet tot vonnis → is soms wettelijk verplicht (vb. pachtzaken) → is gratis → 1 partij vraagt per brief aan vrederechter om tegenpartij in verzoening op te roepen → niet in rechtszaal, wel in kabinet achter gesloten deuren → rechter aanhoort en bemiddelt, maar spreekt geen vonnis uit → indien akkoord tussen partijen: griffier maakt PV op (evt. dwanguitvoering via gerechtsdeurwaarder) → indien geen akkoord: partijen zijn vrij echte rechtszaak te starten (niet kosteloos) groot nadeel: als tegenpartij niet verschijnt, stopt deze procedure

VREDERECHTER / VREDEGERECHT • uitsluitende bevoegdheid (ongeacht bedrag van vordering) voor: o huurgeschillen o mede-eigendom (appartementsrecht, problemen syndicus) o erfdienstbaarheden en burengeschillen (recht van overgang, afstand bomen) o betwistingen inzake consumentenkredieten o invordering van schulden voor nutsvoorzieningen bij particulieren (gas, elektriciteit, water, telecom)

o aanwijzing van voorlopig bewindvoerder voor wie wegens zijn gezondheidstoestand niet bekwaam is zijn goederen te beheren o gedwongen opname en verblijf van geesteszieke in gesloten instelling

VREDERECHTER / VREDEGERECHT • uitsluitende bevoegdheid (ongeacht bedrag van vordering) voor: o huurgeschillen o mede-eigendom (appartementsrecht, problemen syndicus) o erfdienstbaarheden en burengeschillen (recht van overgang, afstand bomen) o betwistingen inzake consumentenkredieten o invordering van schulden voor nutsvoorzieningen bij particulieren o aanwijzing van voorlopig bewindvoerder voor wie wegens zijn gezondheidstoestand niet bekwaam is zijn goederen te beheren o gedwongen opname en verblijf van geesteszieke in gesloten instelling • algemene bevoegdheid voor geschillen t.e.m. 5 000 euro die niet een uitsluitende bevoegdheid zijn voor andere rechtbanken

VREDERECHTER / VREDEGERECHT • uitsluitende bevoegdheid (ongeacht bedrag van vordering) voor: o huurgeschillen o mede-eigendom (appartementsrecht, problemen syndicus) o erfdienstbaarheden en burengeschillen (recht van overgang, afstand bomen) o betwistingen inzake consumentenkredieten o invordering van schulden voor nutsvoorzieningen bij particulieren o aanwijzing van voorlopig bewindvoerder voor wie wegens zijn gezondheidstoestand niet bekwaam is zijn goederen te beheren o gedwongen opname en verblijf van geesteszieke in gesloten instelling • algemene bevoegdheid voor geschillen t.e.m. 5 000 euro die niet een uitsluitende bevoegdheid zijn voor andere rechtbanken

• zaken met vordering  2 000 euro: niet in beroep gaan; > 2 000 euro in beroep bij rechtbank van eerste aanleg, burgerlijke kamer

vordering > 2 000 euro

POLITIERECHTER • = strafrechtbank

• bevoegdheid: • verkeersinbreuken • misdrijven bestraft als overtredingen

• zaken met vordering  2 000 euro: niet in beroep gaan; vordering > 2 000 euro in beroep bij correctionele rechtbank

vordering > 2 000 euro

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • Een rechtbank van eerste aanleg kan uit verschillende kamers bestaan met elk een uitsluitende bevoegdheid

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • Een rechtbank van eerste aanleg kan uit verschillende kamers bestaan met elk een uitsluitende bevoegdheid A. Beslagrechter → betwistingen i.v.m. beslag

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • Een rechtbank van eerste aanleg kan uit verschillende kamers bestaan met elk een uitsluitende bevoegdheid A. Beslagrechter → betwistingen i.v.m. beslag B. Fiscale rechtbank → geschillen met de fiscus

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • Een rechtbank van eerste aanleg kan uit verschillende kamers bestaan met elk een uitsluitende bevoegdheid A. Beslagrechter → betwistingen i.v.m. beslag B. Fiscale rechtbank → geschillen met de fiscus C. Correctionele rechtbank → = strafrechtbank → in eerste aanleg: wanbedrijven → beroepsinstantie voor politierechtbank

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • Een rechtbank van eerste aanleg kan uit verschillende kamers bestaan met elk een uitsluitende bevoegdheid D. Strafuitvoeringsrechtbank → beslist over uitvoering vrijheidsstraffen van meer dan 3 jaar → beperkte detentie, elektronisch toezicht, voorwaardelijke invrijheidstelling → enkel cassatieberoep mogelijk

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • Een rechtbank van eerste aanleg kan uit verschillende kamers bestaan met elk een uitsluitende bevoegdheid E. Familie- en jeugdrechtbank 3 kamers: familierechtbank, jeugdrechtbank en kamer voor minnelijke schikking Bevoegd voor: → staat van personen (afstamming, adoptie) → rechten/goederen tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden → voorlopige maatregelen bij huwelijk → echtscheiding → ouderlijk gezag, verblijfsregeling van minderjarige kinderen → alimentatie → problemen met minderjarige kinderen (misdrijven)

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • De burgerlijke kamer heeft volheid van bevoegdheid

→ bevoegd voor alle zaken die niet uitsluitend aan andere rechtbanken toebehoren en waarvan de vordering meer bedraagt dan 5 000 euro

≠ exclusieve bevoegdheid bij andere rechtbanken, dan algemene bevoegdheid/volheid van bevoegdheid  vordering 5 000 euro

>

vrederechter Rb. 1e aanleg BK

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • De burgerlijke kamer → = beroepsinstantie voor vrederechter → uitspraak in eerste aanleg bij rechtbank eerste aanleg BK: men kan in beroep gaan voor vorderingen > 2 500 euro bij hof van beroep (zoniet, definitief na eerste aanleg)

vordering > 2 500 euro

RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG • voorzitter van Rb. kan zich in kort geding buigen over hoogdringende zaken vb. ontvoering van kinderen vb. publicatie in tijdschriften tegenhouden vb. documentaire op TV tegenhouden vb. selectie voor olympische spelen afdwingen

ONDERNEMINGSRECHTBANK • naam handelsrechtbank of rechtbank van koophandel sinds 1/11/2018: ondernemingsrechtbank • enkel uitsluitende bevoegdheden ongeacht bedrag van vordering → geschillen tussen ondernemingen (zelfstandigen, bedrijven, ...) → geschillen m.b.t. vennootschappen → faillissement

• enkel eerste aanleg, is geen beroepsinstantie • men kan in beroep gaan bij hof van beroep voor zaken met vordering > 2 500 euro

vordering > 2 500 euro

ONDERNEMINGSRECHTBANK • speciaal: indien particulier een onderneming voor rechtbank brengt: keuze ondernemingsrechtbank of vrederechter/rechtbank 1e aanleg 1e aanleg

beroep

onderneming  onderneming

ondernemingsrechtbank (ongeacht bedrag)

hof van beroep

onderneming  particulier (uitz. nutsvoorzieningen)

 € 5 000: vrederechter

rechtbank eerste aanleg, BK

> € 5 000: rechtbank eerste aanleg, BK

hof van beroep

 € 5 000: ofwel vrederechter ofwel ondernemingsrechtbank

rechtbank van eerste aanleg, BK hof van beroep

> € 5 000: ofwel rechtbank eerste aanleg, BK ofwel ondernemingsrechtbank

hof van beroep hof van beroep

particulier  onderneming

ARBEIDSRECHTBANK • enkel uitsluitende bevoegdheden → geschillen tussen WN en WG → geschillen i.v.m. sociale zekerheid → collectieve schuldenregeling

• enkel eerste aanleg, is geen beroepsinstantie • men kan in beroep gaan bij Arbeidshof

ARBEIDSHOF • enkel beroepsinstantie voor geschillen van arbeidsrechtbank

HOF VAN BEROEP • bestaat uit 5 kamers (burgerlijke kamer, jeugdkamer, familiekamer, correctionele en fiscale kamer)

• enkel beroepsinstantie voor zaken die in eerste aanleg zijn gewezen bij ondernemingsrechtbank en rechtbank van eerste aanleg (alleen voor zaken > 2 500 euro)

HOF VAN ASSISEN • = strafrechtbank • uitsluitende bevoegdheid → misdaden → politieke misdrijven → drukpersmisdrijven

• geen beroep mogelijk • schuldvraag wordt beoordeeld door 12-koppige jury → wordt voor elke zaak opnieuw geïnstalleerd

HOF VAN CASSATIE • hoogste rechtbank in België • oordeelt niet in feite, wel in rechte: slechts 2 gronden om cassatieberoep aan te tekenen 1) procedurefouten 2) interpretatieproblemen met wet of verkeerde toepassing van wetgeving

• kan uitspraak in beroep casseren: vernietigen → zaak wordt dan verwezen naar ander hof van beroep om opnieuw te beslissen • lange en kostelijke procedure (beperkte lijst advocaten die voor cassatie mogen pleiten)

art. 8.4. Verkeersreglement: "Behalve wanneer zijn voertuig stilstaat of geparkeerd is, mag de bestuurder geen gebruik maken van een draagbare telefoon die hij in de hand houdt."  hoe interpreteren? alleen in de hand houden zonder meer? om te bellen? om te sms'en?

Oplossing Hof van Cassatie 14/1/2020: in de hand houden is voldoende om beboet te worden

BIJZONDERE RECHTSCOLLEGES

RAAD VAN STATE • situeert zich binnen uitvoerende macht

• 2 afdelingen A. Afdeling wetgeving → niet-bindend advies over wetsontwerpen en -voorstellen B. Afdeling bestuursrechtspraak → beslist via arresten → beslissingen van UM nietig verklaren of schorsen bij bevoegdheidsoverschrijding of procedurefouten → cassatieberoep voor administratieve rechtscolleges

GRONDWETTELIJK HOF • geen rechterlijke macht want samengesteld uit juristen en politici • toetst wetten, decreten en ordonnanties aan bepaalde artikels van Grondwet (o.a. bevoegdheidsverdeling, fundamentele rechten en vrijheden, wettigheids- en gelijkheidsbeginsel fiscale zaken, ...)

• kan wetten, decreten en ordonnanties geheel of gedeeltelijk vernietigen of schorsen • rechtbanken die twijfelen of parlement bevoegdheid heeft overschreden of ongrondwettelijke beslissing heeft genomen, kan prejudiciële vraag stellen (= voor uitspraak wordt gedaan)

DE PROCEDURE VOOR DE BURGERLIJKE RECHTBANK

INLEIDING VAN DE ZAAK ▪ bevoegde rechtbank zoeken ▪ rolstelling en betaling rolrecht = op wachtlijst staan ▪ griffier opent dossier van rechtspleging ▪ dagvaarding door gerechtsdeurwaarder betekend aan tegenpartij ▪ verschijning op inleidende zitting: mogelijkheden: a) tegenpartij verschijnt niet: verstekvonnis verzet mogelijk binnen 1 maand na betekening vonnis indien er geen beroep mogelijk is

b) tegenpartij is aanwezig en zaak vergt korte debatten: uitspraak op vaste datum c) tegenpartij is aanwezig en zaak vergt lange debatten: zaak wordt uitgesteld

DE RECHTSDAG ▪ uitwisseling van stukken en conclusies tussen partijen - originelen bewaard in dossier van rechtspleging - bevatten alle bewijsstukken en argumenten van partijen - eens alles uitgewisseld is zaak 'in staat om gewezen te worden' - = vooral procedure op papier

▪ bepaling van de rechtsdag om te pleiten ▪ pleiten op de rechtsdag - korte pleidooien - evt. mondelinge aanvulling op schriftelijke conclusies

▪ rechter beveelt sluiting van de debatten

BERECHTEN VAN DE ZAAK ▪ rechter houdt zaak in beraad ▪ uitspraak van de rechter = einde van het proces ▪ kracht van gewijsde treedt in na 1 maand: geen beroep meer mogelijk  gezag van gewijsde: vonnis is definitieve beslechting van het geschil, hierover kan geen andere rechter meer uitspraak doen (tenzij in beroep)

UITVOERING OF TENUITVOERLEGGING VAN HET VONNIS ▪ eerst vrijwillige uitvoering afwachten ▪ geen reactie: vonnis door gerechtsdeurwaarder laten betekenen aan veroordeelde tegenpartij evt. met bevel tot betaling

▪ geen reactie: gerechtsdeurwaarder kan bewarend beslag leggen op goederen van tegenpartij ▪ geen reactie: gerechtsdeurwaarder kan uitvoerend beslag leggen op goederen van tegenpartij waarop bewarend beslag rust Voorbeeld overzicht kosten gerechtsprocedure: zie leerpad chamilo

STRAFRECHT

• strafrecht = wettelijk recht → enkel sancties als dit in wetgeving is voorzien →  bronnen a) Strafwetboek b) wetten en decreten ("... worden gesanctioneerd met een straf van ...") vb. art. 6.2.1. VCRO (= Vlaamse Codex Ruimtelijke ordening)

Art. 6.2.1 VCRO De hierna volgende handelingen en omissies worden stedenbouwkundige misdrijven genoemd, en worden bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en met een geldboete van 26 euro tot 400.000 euro of met een van deze straffen alleen: 1° het uitvoeren van de handelingen, vermeld in artikel 4.2.1 en artikel 4.2.15, hetzij zonder voorafgaande stedenbouwkundige vergunning, verkavelingsvergunning, omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen of omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden, hetzij in strijd met de betreffende vergunning, of het verder uitvoeren van de handelingen, vermeld in artikel 4.2.1 en artikel 4.2.15, hetzij na verval, vernietiging of het verstrijken van de termijn van de betreffende vergunning, hetzij in geval van schorsing van de betreffende vergunning;

• strafrecht = wettelijk recht → enkel sancties als dit in wetgeving is voorzien →  bronnen a) Strafwetboek b) wetten en decreten ("... worden gesanctioneerd met een straf van ...") vb. art. 6.1.1. VCRO

• strafrecht = sanctierecht → alleen als er moet gesanctioneerd worden

→ SW. (Strafwetboek) is louter opsomming van handelingen die worden gesanctioneerd → 3 soorten misdrijven: overtreding, wanbedrijf, misdaad → de straf bepaalt om welk misdrijf het gaat, en het misdrijf bepaalt welke rechtbank bevoegd is (overtreding = politierechtbank, wanbedrijf = correctionele rechtbank, misdaad = hof van assisen)