HOGENT - Bedrijfsmanagement - Milieu- en duurzaamheidsmanagement - Mondiale milieuproblematiek

Mondiale milieuproblematiek katrijn.cierkens@hogent.be 2019-2020

Overzicht thema’s • • • • •

Milieukunde en de planetaire grenzen Opwarming van de aarde Voedselproductie Plastics in het milieu Grondstoffenproblematiek

Thema 4 – plastics en microplastics

Plastics in het mariene milieu

Marine litter – marien zwerfvuil • Alle gefabriceerde of verwerkte vaste materialen die weggegooid werden of getransporteerd werden naar het mariene milieu • Vooral: glas, metalen, papier, textiel, hout, rubber en kunststoffen.

• Kunststoffen zijn onderwerp van grootste bezorgdheden/wetenschappelijk onderzoek • Plastics focus van mariene litter onderzoek (naast paar studies vissersgereedschap, schepen).

Waarom?

• Persistent – niet-biodegradeerbaar • Zeer mobiel – ver transporteerbaar • Door licht gewicht

• Bevat en absorbeert veel POP’s • Persistente Organische Polluenten

• Breekt in kleinere stukken •…

Verspreiding: oceanen • Schatting: > 80% van alle plastics in het milieu (massa%) • Globaal: • Alle continenten • ~ bevolkingsdichtheid • Oceaanvortexen : 350 miljoen stuks per km²

• Toename in de tijd: (vb. Belgische kust) • 1993–2000: 55 microplastics/kg droog sediment • 2005–2008: 156 microplastics/kg droog sediment • Trage natuurlijke afbraak bij lagere oceaantemperatuur + weinig UV licht

• Sluiting productiekringloop moeilijk: • Weinig of geen afbraak in RWZI’s • Te klein voor effectieve filtratie in huidige systeem

LAND-BASED INLAND • Bv. Microplastics op rivierbeddingen • Bij overstromingen • Microplastics spoelen mee zee in

• https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/03/14/vervuili ng-van-de-zeeen-door-microplastics-mogelijkerger-dan-ge/

Verspreiding: oceanen • Lage densiteitsplastics (PE, PP): oppervlak • Biofilmvorming → hogere densiteit → zakken

• Meso-densiteitsplastics: zweven op zelfde niveau • Hoge densiteitsplastics (PS, PVC): zakken tot op de bodem = Verspreid over alle lagen van de waterkolom

Productie van plastics • Piège de plastique • 15:00 – 26:00 • https://www.dailymotion.com/video/x28ewhv

Gevaren microplastics • Microplastics klein genoeg: opgenomen door plankton en ongewervelden • Schade aan spijsverteringsstelsel • Kunnen door darmwand en in weefsel terechtkomen - ophopen (Mossel) • Komen in voedselkringloop terecht

• Bio-accumulatie in voedselketen

• Onvoldoende bewijzen momenteel • Wetenschappelijk vermoeden

• Actief oppervlak: adsorptie van polluenten • PCB’s, pesticiden • Kunnen vrijkomen bij inname

• Vrijkomen weekmakers: vb. fenolen • Hormoonverstorend, teratogeen, …

Hoe voorkomen?

Stap 1 – Verspreiding plastics voorkomen • Zorgen dat er geen verspreiding is van afval op land – EU – ban van plastics voor eenmalig gebruik vanaf 2021 • plastic borden, bestek, rietjes, ballonnenstokjes en wattenstaafjes • Inzameling plastic flessen – 90% tegen 2029 – 25% (-> 30%) gerecycleerd materiaal tegen 2025 (->2030)

– Verbod op gratis plastic zakjes bij (detail)handelaar • EU – Lidstaten: gebruik van dergelijke zakjes beperken tot 90 pp/jaar (tegen 2025: 40)

– Statiegeld? Betere inzameling/recyclage?

Pano Hoera recyclage!

Het hoera-verhaal van recyclage doorprikt

Stap 1 – Verspreiding plastics voorkomen • Industrie – plastics – Zero plastics leakage programma’s • Zeker op vlak van gebruik en spills van pellets tegengaan al grote stappen gezet • Investeren ook buiten de bedrijven in inzameling en eventueel recyclage (bv. in derdewereldlanden)

– Vb. Borealis

• Overgang naar nog meer circulariteit

Stap 2 – Bewust gebruik van microplastics reduceren • EU verdergaande wetgeving komt eraan – Bewust gebruik van microplastics met 90% doen dalen – Cosmetica en kuisproducten zullen geen microplastics meer mogen bevatten – Uitfasering van gebruik van microplastics in industriële toepassingen: • Fossiele brandstoffenindustrie • Landbouw • Bouwsector

Stap 3 – Uit het milieu verwijderen • Niet effectief zolang er nieuw plastic in het water komt • Focus op bereikbare zones waar meeste effect zal zijn – Zoek zelf uit wat dat is op basis van de objectieve info hierboven

Stap 3 – Uit het milieu verwijderen • Verwijderen bij waterzuivering beperkt – bijvoorbeeld RWZI Destelbergen: • Gemiddelde verwijderingsefficiëntie 47% • Verwijderd via het ingedikt slib • Hoe zwaarder en hoe groter het partikel, hoe beter het bezinkt (wet van Stokes).

– voornamelijk grotere fragmenten en beads sedimenteren.

– vezels in mindere mate bezonken en dus slechter verwijderd