Katern september 2013 by Commotie

Kwaliteitsbevordering in andere sectoren Interview met Dr. Luc Seuntjens

Het Kwaliteitsregister van de Kinesitherapie Getuigenis

Een kinesitherapeut die de kwaliteitscriteria heeft gehaald

KWALITEITSBEVORDERING IN DE KINESITHERAPIE SEPTEMBER 2013

Enkele woorden vooraf Pro-Q-Kine vzw, de organisatie die het operationele luik van de kwaliteitsbevordering voor kinesitherapeuten realiseert, heeft een eerste tussentijdse rapportering voorgelegd aan het begeleidingscomité (RIZIV) op 3 september. In samenwerking met Axxon Kwaliteit en Axxon Qualité verzorgden we de dienstverlening aan de individuele kinesitherapeut en aan de locale kwaliteitsgroepen voor kinesitherapeuten. We organiseerden opleidingen voor moderatoren. In Zaventem (Vlaams-Brabant) en Luik (provincie Luik) hielden we themadagen.

GETUIGENIS

Een kinesitherapeut die de kwaliteitscriteria heeft gehaald

De Pro-Q-Kine-werkgroepen ‘Kwaliteitsindicatoren’ en ‘PE-online’ hebben gewerkt aan de kwaliteitscriteria en aan de instrumenten die hiervoor nodig zijn.

Wat vindt u van de oprichting van het Kwaliteitsregister Kinesitherapie? Voordelen? Nadelen?

Voor de kinesitherapeuten die aan bepaalde criteria niet konden voldoen, zochten we naar alternatieven (zie www. pqk.be).

De oprichting van het Kwaliteitsregister lijkt me erg nuttig om jezelf in vraag te stellen en daardoor ook frequenter deel te nemen aan de georganiseerde activiteiten.

De SPIP (Special Interest Publications) werd operationeel en geeft aan de kinesitherapeuten die een PE-online login hebben toegang tot acht wetenschappelijke tijdschriften voor kinesitherapeuten. Info om uw login te creëren vindt u op de website.

Het nadeel is voorlopig nog dat dit vrijwillig gebeurt. Het zou in de toekomst moeten kunnen evolueren naar het systeem zoals bij huisartsen, namelijk een accreditering met daaraan gekoppeld een kwaliteitsherkenning: bijvoorbeeld een lijst van geaccrediteerde therapeuten naar de artsen...

Samen met Axxon Physical Therapy in Belgium werd druk overleg gepleegd om het Kwaliteitsregister nog in 2013 op te starten. Een artikel in deze katern geeft meer duiding.

Het voordeel momenteel is wel dat je er zelf een goed gevoel aan overhoudt dat je nú al voldoet aan de kwalitatieve vereisten.

Maak er dus werk van om aan de criteria te voldoen. De tijdsdruk is er niet meer, maar het blijft een opportuniteit om in het Kwaliteitsregister te komen en op die manier patiënten en voorschrijvers te tonen dat kwaliteit voor u belangrijk is.

Hoe ervaarde u de verschillende componenten van de voorwaarden: navormingseenheden, intercollegiaal overleg in LOKK’s, checklists en enquête (voor uzelf en de patiënten)?

Veel succes!

“ De SPIP (Special Interest Publications) werd operationeel en geeft aan de kinesitherapeuten die een PE-online login hebben toegang tot acht wetenschappelijke tijdschriften voor kinesitherapeuten.”

Fons De Schutter Voorzitter Pro-Q-Kine vzw

2 PRO-Q-KINE

De navormingseenheden lijken mij goed bepaald. Op een jaar tijd is het minimum eenheden vlot haalbaar. Het intercollegiale overleg in LOKK’s is erg leerrijk en laagdrempelig. Iedereen wordt ook goed betrokken in de discussie en ieders mening wordt respectvol en als waardevol bekeken.

Was dit een zware tijdsinvestering? Of was u ook vroeger al jaarlijks met kwaliteit bezig? Ik ben inderdaad steeds met kwaliteit bezig, dus voor mij was het geen extra inspanning om de navormingseenheden te halen. Ik vond het dan ook maar logisch het werk te af te ronden door de checklists en enquêtes in te vullen. ‘Half werk is geen werk’. Ik raad de collega’s wel aan de patiënt het nut van de enquête uit te leggen en niet zomaar de enquête zonder uitleg door te sturen. Dit vergt wel wat tijd maar de respons is des te groter. Zal dit initiatief volgens u slechts enkele tientallen kinesitherapeuten bereiken of zal uiteindelijk een groot deel van de kinesitherapeuten erin meegaan? Dit initiatief zal volgens mij nú nog niet de grote massa van de therapeuten mobiliseren. Maar op termijn en zeker wanneer er financiële (hogere terugbetaling bijvoorbeeld) of erkenningsmodaliteiten aan gekoppeld worden, zal dit bij veel kinesitherapeuten vlot ingang vinden. Als het louter een administratieve extra belasting zou betekenen, zal het zijn doel echter moeilijk halen.

De checklist confronteert je met de wettelijke bepalingen omtrent de praktijk en levert ook enkele praktische ideeën op om je praktijk nog beter in te richten. De enquête over mezelf deed me toch wel even nadenken over hoe ik tot nu toe handelde in de praktijk en waar er nog verbeteringspunten mogelijk waren. De patiëntenbevraging werd positief onthaald bij hen. Minpuntje bij deze enquête is blijkbaar dat bepaalde vragen mogelijk niet van toepassing zijn bij een patiënt maar dat die toch verplicht wordt een antwoord aan te duiden. Ook meer ruimte voor opmerkingen zou welkom zijn.

“De enquête over mezelf deed me toch wel even nadenken over hoe ik tot nu toe handelde in de praktijk en waar er nog verbeteringspunten mogelijk waren.”

SEPTEMBER 2013 3

Kwaliteitsbevordering in andere sectoren Interview met Dr. Luc Seuntjens

“We zijn gestart met kleine projecten na incidentanalyse. Het aanpassen van praktijk n.a.v. een fout of bijna fout is een dankbare start om aan kwaliteitswerk te doen.” U werkt in een groepspraktijk. Kunt u kort schetsen wanneer en waarom u specifieke initiatieven nam rond kwaliteitsbevordering? Onze praktijk ontstond uit drie afzonderlijke huisartspraktijken. Van bij de eerste gesprekken rond de associatie kwam een sterke behoefte naar voren om op dezelfde golflengte te gaan werken; zeg maar een eigen missie en visie schrijven. Eigenlijk was dat onze start om kwaliteits ‘management’ een vaste plaats te geven. Iemand moet de motor zijn. Iemand moet de collegae het kader van kwaliteitszorg toelichten. Waar gaat het over? Hoe kunnen we in onze nieuwe praktijk onze zorg optimaliseren? Welke rol spelen richtlijnen? We zijn gestart met kleine projecten na incidentanalyse. Het aanpassen van de praktijk naar aanleiding van een fout of bijna fout is een dankbare start om aan kwaliteitswerk te doen. Kon u makkelijk alle betrokkenen overtuigen/motiveren om hier mee in te stappen? Niet iedereen is meteen mee en dat hoeft ook niet. Iedereen op zijn eigen tempo werkt het best. Toen we een project opstartten rond de optimalisatie van de griepvaccinatie bij risicopatienten, moest elke arts een lijst aanleveren van zijn risicopatienten. Dat was niet evident. Artsen met veel werk hadden minder tijd en moesten een grotere lijst aanleveren. Het is niet makkelijk om dit nog even buiten de (lange) werkuren te doen. Waar het om gaat is aandacht voor de weerstanden om te participeren. Als dan de meerderheid van de collegae er toch in slaagt om die lijst op te stellen, motiveert dat de anderen. Het is dus inderdaad zo dat je de Tour de France niet wint door één spurtetappe, maar door een lange volgehouden race. Hoe verliep het proces om de vooropgestelde doelen te bereiken? Er is een aanvangsfase waarbij iemand van de praktijk het mandaat krijgt om het kwaliteitsmanagement op te nemen. Daarvoor heb je opleiding nodig. Als je kwaliteitsevaluatie wil opstarten moet je weten waarmee je best start. 4 PRO-Q-KINE

Ondervond u in de loop van dit proces onverwachte problemen en zo ja, hoe kon u die bijsturen? We hebben dus een van onze praktijkassistenten opgeleid en mee verantwoordelijk gemaakt voor een aantal kleine projecten. Zo werd aan de balie een schrift bijgehouden waarin ‘incidenten’ genoteerd werden. Op vaste momenten analyseerde het doktersteam dan deze incidenten. Het gaat over hele kleine en concrete zaken en direct werd aangevoeld dat de afspraken rond het functioneren van de praktijk hierdoor verbeterden. Onbewust kwamen we in een volgende fase terecht, want we wilden die afspraken vastleggen en voor iedere medewerker beschikbaar maken. Een van de eerste projecten betrof bijvoorbeeld de beschikbaarheid van medicatie bij urgenties. Er werd afgesproken dat er een ‘urgentiebox’ zou liggen in elke consultatiekamer. Om dit up-to-date te houden hadden we ook procedures en werkvoorschriften nodig. Daar zorgde dan onze praktijkassistente voor waarna het doktersteam ze valideerde. Heel dat proces smeedt ons team aan mekaar. We werken afzonderlijk met onze patienten, maar op de achtergrond maken we afspraken die de zorg verbeteren. Hoe kan dit blijven duren? Kunnen we iets meer doen dan ad hoc initiatieven? We besloten om bepaalde projecten jaar na jaar opnieuw te doen. Het oproepen van risicopatienten voor griepvaccinatie is daar een voorbeeld van. Zo gaat de energie van bij het begin niet verloren, maar plukken we de volgende jaren ook de vruchten. We beslisten ook om onze initiatieven in een jaarrapport te bundelen. Deze jaarrapportage bevat ook informatie die de overheid ons bezorgt zoals in verband met het antibioticavoorschrift, het gebruik van de radiologie en ja... ook data over ons verwijsgedrag naar de beoefenaars van de kinesitherapie. Door deze bundeling van data en de druppelsgewijze bespreking op de vrijdagse teamvergadering blijft kwaliteit op de agenda staan.

Twee mensen trekken kwaliteitszorg in onze praktijk: één arts en één praktijkassistente. Buiten kwaliteitsmanagement zijn er nog andere taken en het is dus zaak om goed te plannen. Er is heel wat te doen rond registratie in het medisch dossier. Kwaliteitsmanagement leeft op data en als je naar problemen vraagt is dat toch wel een belangrijke zaak: de software van onze medische programma’s is niet aangepast aan onze behoeften qua data- analyse. Die slorpt veel energie op.

Vandaag wordt er binnen de kinesitherapie volop gewerkt rond kwaliteitsbevordering. Er werd een instrument ontwikkeld op maat van de kinesitherapeuten (PE-online) met een persoonlijk digitaal portfolio waarin zij naast het verzamelen van navormingseenheden ook worden aangezet tot zelfreflectie via checklists en een patiëntenbevraging versus zelfevaluatie kunnen opstarten. Hoe staat u als arts tegenover deze evolutie? Als jullie dit kunnen realiseren nemen jullie meteen en voorsprong op de artsen accreditering die nog te zeer competentiegericht is. Ik zou zeggen grijp jullie kans en participeer volop in dit initiatief.

“Ik zou zeggen grijp jullie kans en participeer volop in dit initiatief.”

Luc Seuntjens werkt sinds 2006 in een netwerk met zes huisartsen. Van 1996 tot 2007 was hij Belgisch afgevaardigde in EQuiP (European Association for Quality in Primary Care). Hij is praktijkopleider en coördinator bij het ICHO (Interuniversitair Centrum voor Huisartsenopleiding). Aan de Universiteit Antwerpen is hij als gastdocent verantwoordelijk voor het vak kwaliteitsmanagement voor zevendejaarsstudenten richting huisartsgeneeskunde. Hij is auteur van diverse nationale en internationale publicaties.

SEPTEMBER 2013 5

Het Kwaliteitsregister van de Kinesitherapie Vanaf 15 december 2013 kunnen collega’s die voldoen aan een aantal criteria opgenomen worden in het Kwaliteitsregister. Het register visibiliseert voor patiënten en andere zorgverstrekkers het kwaliteitsstreven van de kinesitherapeuten. Is er noodzaak aan een dergelijk initiatief? De organisatie en de financiering van de Belgische gezondheidszorg zijn gestoeld op het solidariteitsprincipe. Het recht op zorg voor iedere burger is een historisch gegeven. Het sociaal maatschappelijk engagement om in alle omstandigheden zorg op maat aan te bieden heeft echter een onbetaalbaar prijskaartje gekregen. De regelgevers en financiers van het systeem weten dat het onmogelijk is om het budget te verminderen zonder een sociaal bloedbad aan te richten.

over management, communicatie, accountancy en informatisering verwerft. Zowel als zelfstandige en/of als loontrekkende zal deze kennis noodzakelijk zijn om te functioneren in een intercollegiaal of zelfs interdisciplinair samenwerkingsverband. Alleen het deelnemen aan het geheel van deze tendensen garandeert de kinesitherapeut een toekomst in het Belgisch gezondheidsbeleid. Het kwalitatief (be)handelen is het criterium van de overheid om zorg toe te laten en er financiële middelen voor ter beschikking te stellen. De sector kinesitherapie beschikt momenteel over geen enkel systeem dat kwaliteit meet of registreert. Een erkend Kwaliteitsregister is dus een noodzaak om als beroepsgroep en als kinesitherapeut onze efficiëntie aan te tonen.

Waardoor we aanbelanden bij de volgende beleidsstrategie :

Is er noodzaak aan een dergelijk initiatief? JA

• Het toegewezen budget moet efficiënt worden gebruikt (lees: evidence based practice).

Betekent het Kwaliteitsregister méér dan een eenvoudige opsomming van namen?

• Nieuwe initiatieven worden gefinancierd door herschik kingen binnen het budget van de sector en/of deelsectoren.

Is het een controlemiddel van één of andere instantie?

• De uitgaven moeten verminderen door een gezondheidszorgbeleid dat enerzijds een betere coördinatie inhoudt tussen de verschillende zorglijnen en anderzijds een multidisciplinaire samenwerking nastreeft tussen zorgverstrekkers. Met andere woorden: de dubbele, soms drievoudige, financiering van een parallel verlopend identiek zorgaanbod in de verschillende zorglijnen moet stoppen. De multidisciplinaire samenwerking wordt georganiseerd rond specifieke patiëntengroepen of anders gezegd: welke zorg is noodzakelijk bij een specifieke pathologie.

Is het een controlemiddel? JA, VOOR UZELF

Parallel aan de beleidsstrategie evolueert de sector kinesitherapie heel snel: • De basisopleiding is geacademiseerd. • De belangrijkheid van klinisch denken en handelen neemt toe. Deze elementen zorgen ervoor dat het potentieel gevaar bestaat dat kinesitherapeuten niet meer op dezelfde basis worden beoordeeld. We dienen dus te zorgen dat alle collega’s meegenomen worden in het proces van continu vormen en navormen. Niet alleen de wetenschappelijke evolutie zal het toekomstbeeld van ons beroep bepalen. Ook de organisatievorm van een zelfstandig kabinet dient grondig te veranderen om bestand te zijn tegen het nieuwe gezondheidszorgbeleid van lijnoverschrijdend handelen. Dit betekent dat de kinesitherapeut de nodige kennis

6 PRO-Q-KINE

Wat krijg ik er voor terug?

Het register is toegankelijk voor elke kinesitherapeut die voldoet aan de gestelde criteria ongeacht het statuut, de tewerkstellingsetting of het al dan niet bijzonder bekwamen in een specifieke kinesitherapierichting. De registratie is niet verplicht. Met andere woorden: elke kinesitherapeut is vrij om te beslissen of hij/zij opgenomen wordt in het register. Het registreren is niet bepalend om het beroep te mogen uitoefenen. Toch moeten niet-participerende collega’s begrijpen dat op termijn artsen, andere zorgverstrekkers en patiënten de voorkeur zullen geven aan een contact met een kwaliteitgelabeld kinesitherapeut. Het Kwaliteitsregister is geen middel om van elke kinesitherapeut een ‘gespecialiseerd’ kinesitherapeut te maken. De bedoeling is om de kinesitherapeut een middel aan te reiken waardoor hij/zij kan bewijzen aan permanente vorming te doen. De referentiecriteria bevatten meer dan puur wetenschappelijke aspecten.

NEE

Basis van het Kwaliteitsregister In de realisatie van het Kwaliteitsregister zullen de volgende principes als uitgangsbasis gelden: • een autonoom orgaan; • de registratiemogelijkheid voor alle kinesitherapeuten die voldoen aan de kwaliteitscriteria; • een vrijwillige registratie. Het uitreiken van een kwaliteitslabel verschaft de beroepsgroep een betrouwbaar en dynamisch imago. Het RIZIV nodigt in zijn missie uit tot kwalitatief handelen. De oprichting van de Kwaliteitsraad voor de Kinesitherapie, die de kwaliteitscriteria mee helpt bepalen, onderstreept het wederzijds respect en engagement. Het doel van het register is om elke kinesitherapeut te stimuleren zich permanent te verrijken met actuele kennis zodat zijn/haar (be)handelen efficiënt gebeurt in een optimaal werkkader.

Voor een opname in het Kwaliteitsregister voldoet de collega aan de volgende criteria: • Erkend zijn als kinesitherapeut door de minister tot wiens bevoegdheid Volksgezondheid behoort. • Een persoonlijke portfolio aanmaken in het PE-online systeem. • Om zijn opname in het Kwaliteitsregister te verkrijgen en te behouden moet elke kinesitherapeut: - Per jaar deelnemen aan minimum 2 LOKK-activiteiten (intercollegiaal overleg, peer review). De voorwaarde voor de LOKK-activiteit is dat er een meting gebeurt voor de activiteit, een evaluatie van de samenkomst en een meting na het intercollegiaal overleg. - Het behalen van navormingseenheden (NE). Het aantal navormingseenheden en de manier waarop deze moeten worden behaald, worden vastgesteld door de kwaliteitsraad (RIZIV) in oprichting. Op dit ogenblik worden 50 NE/ jaar vooropgesteld. - De checklist ‘praktijkorganisatie’ en de checklist ‘kinesitherapeutisch dossier’ ingevuld hebben in het individuele portfolio (PE-online).

ERKENNING

Brengt het financieel iets op? Rechtstreeks: NOG NIET Onrechtstreeks: ABSOLUUT

Registratiecriteria

De criteria worden opgebouwd rond de inmiddels gekende vier pijlers: Competentie: Werkervaring Permanente vorming Behandelrichtlijnen Zorgkwaliteit: Intercollegiaal overleg en toetsing Bijhouden van een portfolio Multidisciplinaire samenwerking Zorgorganisatie: Deontologie en ethiek Management ( kabinet, gezondheidszorg,...) Patiëntenrechten Beroepsorganisatie Informatisering: Electronisch Kinesitherapeutisch Dossier (e-KD) - Gegevensregistratie - Evaluatie - Statistieken - Communicatie - Administratieve vereenvoudiging

- De zelfevaluatie ‘kinesitherapeutisch handelen’ invullen en een patiëntenbevraging organiseren. Beide activiteiten worden analoog aan mekaar ingevuld. PE-online beschrijft de modaliteiten. De collega’s die aan deze voorwaarde niet kunnen of willen voldoen dienen ter vervanging een activiteit te volgen die gerelateerd kan worden aan dit item zoals Patient Empowerment of communicatietechnieken patiënt-kinesitherapeut. Tijdspad Vanaf het ogenblik van registratie in het Kwaliteitsregister start de periode van herregistratie. De herregistratie loopt over een periode van 3 jaar waarin jaarlijks de bovenvermelde activiteiten dienen behaald te worden. Luc Vermeeren

SEPTEMBER 2013 7

GETUIGENISSEN VAN PATIËNTEN

De patiëntenbevraging – zo denken patiënten erover Uw kinesitherapeut vraagt u om uw mening en uw appreciatie te geven over de zorgkwaliteit en de organisatie van zijn praktijk in het algemeen. Wat vond u ervan om bevraagd te worden over dit thema, om de zorgkwaliteit te bevorderen? Patiënt 1: Ik stel het erg op prijs dat mijn kinesitherapeut mijn mening en mijn waardering vraagt over zijn zorgverlening. Ik vind dat dit soort vragen duidelijk bewijst dat de kinesitherapeut zijn zorgpraktijk, zorgkwaliteit... voortdurend wil verbeteren. Die zorg voor detail zal zijn resultaten in de toekomst alleen maar ten goede komen. De communicatie tussen de patiënt en zijn kinesitherapeut is zeer belangrijk. Persoonlijk vind ik dat mijn kinesitherapeut die rol uitstekend vervult. Hij hecht immers veel belang aan de tevredenheid van zijn patiënten. Patiënt 2: Dat is een goede zaak, want hij weet zijn patiënten op hun gemak te stellen.

Hecht u belang aan de aandacht die uw kinesitherapeut besteedt aan de kwaliteit van zijn behandelingen en aan de organisatie van zijn kabinet? Patiënt 1: Uiteraard hecht ik daar veel belang aan. Dat geeft me vertrouwen in hem en in zijn deskundigheid. Een kinesitherapeut die geen belang hecht aan dit soort details oefent volgens mij zijn vak louter machinaal uit en zonder enige interesse. Mijn kinesitherapeut hecht veel belang aan dit onderwerp en dat is volgens mij ook de reden waarom het evolueert en vooruitgaat. Patiënt 2: Ja, want dat bewijst dat hij goed georganiseerd is en dat geeft je vertrouwen. Patiënt 3: Ja, want op die manier voel je je beter en meer op je gemak als patiënt. Het wijst op een optimale zorgkwaliteit.

Patiënt 3: Dat bewijst dat hij belangstelling heeft voor zijn patiënten en belang hecht aan het menselijke aspect. Het toont ook aan dat hij geen ‘lopendebandwerk’ verricht en over alle vereiste bekwaamheden beschikt.

De patiëntenbevraging en zelfevaluatie van de kinesitherapeut Sinds de maand april is de patiëntenbevraging beschikbaar via de PE-online portfolio van de kinesitherapeuten. Bij die bevraging hoort ook een zelfevaluatie van de kinesitherapeut. Beide maken deel uit van de kwaliteitscriteria die recht geven op opname in het Kwaliteitsregister. We stelden een kinesitherapeut enkele vragen hieromtrent. Hoe reageerden uw patiënten op het voorstel om deel te nemen aan een bevraging? Hebt u er nadien nog met hen over gesproken?

Ze waren zeer gemotiveerd om hun mening te geven. En ja, ik heb zelfs de resultaten naar alle deelnemers gestuurd en hen daarbij bedankt.

Was u verrast door sommige resultaten van de patiëntenbevraging?

Ja, erg verrast, want de resultaten zijn uitstekend en het is de eerste keer dat ik daaraan meewerkte.

Bent u van plan om uw patiëntenaanpak aan te passen aan de resultaten van de bevraging?

Ja.

Bent u in het algemeen tevreden over de resultaten van de patiëntenbevraging?

Zeer tevreden.

Vindt u de patiëntenbevraging, gekoppeld aan zelfevaluatie, een nuttig instrument om na te denken over de zorgkwaliteit en de organisatie van uw praktijk?

Ja, want er zijn argumenten en details waaraan ik niet zou gedacht hebben.

Op het vlak van de zorgkwaliteit ga ik het programma voor de thuisoefeningen verbeteren. Qua praktijkorganisatie plan ik op korte termijn een website met mogelijkheid voor patiënten om afspraken vast te leggen

Hoe denkt u uw zorgkwaliteit en de organisatie van uw praktijk nog te kunnen verbeteren?

8 PRO-Q-KINE