Laura Tack

COGNITIE

EMOTIONAL FREEDOM TECHNIQUES ALS ZELFHULPTOOL OM SUBJECTIEVE COGNITIEVE KLACHTEN BIJ KANKEROVERLEVERS TE REDUCEREN

ONDERZOEKSPROJECT

PROBLEEM- EN DOELSTELLING(EN)

Cognitieve klachten zijn een veelvoorkomende nevenwerking bij kankerpatiënten die vaak ook na de kankerbehandeling aanwezig blijven. Dergelijke cognitieve problemen werden eerder ‘chemobrein’ genoemd, toegeschreven aan een behandeling met chemotherapie. Recente inzichten leerden ons dat ook factoren zoals distress deze problemen kunnen aanwakkeren. In deze studie onderzochten we de hypothese of “Emotional Freedom Techniques” (EFT, emotionele bevrijdingstechnieken) een effectieve remedie kunnen betekenen om stress te reduceren en zo cognitieve klachten te verminderen. De doeltreffendheid van EFT voor psychische en psychologische klachten werd reeds aangetoond in meer dan 100 klinische studies bij de algemene populatie. Bij kankerpatiënten is er enkel een studie gekend met gebruik van EFT voor klachten bij hormoontherapie bij borstkankerpatiënten. Met dit multicentrisch, gerandomiseerd en wachtlijst-gecontroleerd onderzoek wilden we de doeltreffendheid van EFT als psychologische interventie om cognitieve klachten bij kankeroverlevers te reduceren nagaan.

ONDERZOEKSOPZET

Dit onderzoek werd gecoördineerd door het kankercentrum van AZ Groeninge Kortrijk en vond plaats in 3 centra: AZ Groeninge (Kortrijk), AZ Klina (Brasschaat) en UZ Brussel (Brussel). De deelnemers waren kankerpatiënten met een solide tumor of hematologische aandoening die hun curatieve behandeling reeds afgerond hadden. Elke kankeroverlever kon deelnemen op voorwaarde dat de subjectieve cognitieve klachten ernstig genoeg waren (score op de Cognitive Failure Questionnaire (CFQ) ≥ 43). Deelnemers werden gerandomiseerd in de interventie- of wachtlijst-gecontroleerde groep op basis van leeftijd (< 65 of ≥ 65 jaar), geslacht (man of vrouw), chemotherapie (ja of nee) en centrum (AZ Groeninge, AZ Klina of UZ Brussel). EFT werd aangeleerd door een lokale coördinator meteen na randomisatie of na 8 weken wachtlijst. Het EFT-programma duurde 8 weken waarbij men dagelijks EFT uitoefent. Evaluatie vond plaats bij aanvang van studie (T0), na 8 weken (T1) en na 16 weken (T2).

RESULTATEN

Tussen oktober 2016 en maart 2020 gaven 143 kankeroverlevers hun consent tot deelname, waarvan er 121 ernstige subjectieve cognitieve klachten hadden en toegewezen werden aan de interventie- of wachtlijst-gecontroleerde groep. Na 8 weken EFT uitoefenen was het aantal patiënten dat zich presenteerde met cognitieve klachten significant verminderd in de interventiegroep in vergelijking met de wachtlijst-gecontroleerde groep (respectievelijk 40.8% vs. 87.3%). Binnen de wachtlijst-gecontroleerde groep was deze daling in cognitieve klachten waarneembaar op T2 met een gelijkaardig effect zoals de interventiegroep op T1. EFT bleek ook doeltreffend te zijn voor de secundaire eindpunten van dit onderzoek: er was een statistisch significante daling in distress, depressieve symptomen en vermoeidheid. Ook de levenskwaliteit was enorm toegenomen. De subschalen binnen levenskwaliteit vragenlijst die

ook klinisch significant verbeterd waren zijn de emotionele en cognitieve functionering en vermoeidheid. Deze positieve uitkomsten tonen aan dat EFT voor meerdere symptomen binnen de populatie van kankeroverlevers aangewend kan worden.

KLINISCHE- MAATSCHAPPELIJKE- EN/OF WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

Op klinisch gebied is de positieve uitkomst van dit onderzoek een opsteker voor het gebruik van alternatieve therapieën complementair aan de traditionele geneeskunde. Maatschappelijk gezien komt dit onderzoek tegemoet aan de nood die kankeroverlevers hebben om te leren omgaan met hun geheugen- en concentratieklachten. Dit onderzoek bevestigt dat EFT hiervoor een veilige zelfhulp methode is, zeer gemakkelijk om aan te leren en toegankelijk voor iedereen. De wetenschappelijke relevantie zit hem in de methodiek: de manier waarop dit project werd uitgevoerd met een wachtlijst-gecontroleerde groep toont de doeltreffendheid van EFT aan. Daarnaast heeft dit onderzoek ook het potentieel van EFT aangetoond om levenskwaliteit, distress levels, depressieve symptomen en vermoeidheid binnen de populatie van kankeroverlevers aan te pakken. Deze onderzoeksmethode zal verder gehanteerd worden binnen onze onderzoeksgroep om het gebruik van EFT verder te onderzoeken.

ALGEMENE INFORMATIE

• Projectverantwoordelijke: prof. dr. Philip Debruyne • Uitvoerder: Laura Tack (wetenschappelijk medewerker oncologie) • Organisatie: AZ Groeninige • Contactgegevens: laura.tack@azgroeninge.be - +32 56 633 955 • Termijn project: 10/10/2016 - 19/03/2020 • Financiering: Kom op tegen Kanker, Koning Boudewijnstichting, Fonds klinische studies AZ Groeninge • Partners: AZ klina (dr. Christine Langenaeken), UZ Brussel (dr. Christel Fontaine) • Publicatie: https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(21)00361-8/fulltext