4
Innhold Hvordan kan vi bruke lærebok og nettsted? . . . . .
6
Velkommen til fysikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
1 Bevegelse I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11 11 13 18 26
Bevaringsloven for bevegelsesmengde . . . . . Mer om støt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Impuls og bevegelsesmengde . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
30 37 39
6 Fysikk i væsker og gasser . . . . . . . . . . . . . . . .
Enheter og konstanter . . . . . . . . . . . . . . . . . . Posisjon og forflytning . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Akselerasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bevegelseslikningene ved konstant akselerasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 Kraft og bevegelse I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Krefter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vekselvirkning mellom to legemer: Newtons 3. lov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tyngdekrefter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammenhengen mellom krefter og bevegelse: Newtons 1. og 2. lov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fjærkraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Friksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45 46 50 52
Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
122 123
5 Bevegelsesmengde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
129 129 135 140 143 144
Massetetthet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trykk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppdrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Temperatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tilstandslikningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 Termofysikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 62 65 71 72
Indre energi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Termofysikkens 1. lov. Energiloven . . . . . . . Kalorimetri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Termofysikkens 2. lov . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 Arbeidsmetoder i fysikk . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
Observasjoner, hypoteser, eksperimenter, teorier, prøving, feiling, naturlover . . . . . . . Måleusikkerhet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Usikkerhet i sammensatte størrelser . . . . . . . Grafisk utjevning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77 80 84 89 91 92
Refleksjon. Absorpsjon. Transmisjon . . . . . . Brytning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Totalrefleksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lysbrytning og farger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95 95 100 103 107 111 119
9 Bølger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 Energi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kinetisk energi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Potensiell energi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mekanisk energi og arbeid . . . . . . . . . . . . . . Loven om bevaring av mekanisk energi . . . . Effekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8 Lys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bølgebevegelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Interferens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Interferens med lys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sammendrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppgaver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
147 147 149 157 159 163 170 172 177 178 181 187 195 201 202 207 207 213 219 222 224 225 229 229 235 241 253 255