Sammendrag

SAMANDRAG

Vinkelfart

Vinkelfarten ω er definert som vinkelendringa per tidsendring ∆t:

t

Vinkelfarten kan vi òg uttrykkje ved banefarten v og radiusen r:

v r

Sirkelrørsle

Posisjonen til ein lekam som beveger seg med konstant banefart i ein sirkelbane med radius r, er gitt ved  rt() t tr r cos( ) sin( ), der ω er vinkelfarten.

Sentripetalakselerasjon

For ein lekam som beveger seg i ein sirkelbane med radius r og konstant banefart v, er akselerasjonen gitt av

1. a = v r

2

2. a 2

r T

4 2

T er omløpstida, eller perioden. Akselerasjonsvektoren  a peiker inn mot sentrum av sirkelen. Uttrykka kan brukast i det øvre og nedre punktet i ei vertikal sirkelrørsle.

Horisontal sirkelrørsle

Ein horisontal sirkel ligg i eit plan som er parallelt med bakken.

Kraftsummen på ein gjenstand som beveger seg med konstant banefart i ei horisontal sirkelrørsle, har retning inn mot sentrum av sirkelen. Akselerasjonen er då sentripetal. Det same gjeld dersom gjenstanden beveger seg i ein del av ein horisontal sirkel, til dømes ein sving.

Dossert sving

Ein dossert sving har ein hellingsvinkel inn mot svingen. Då får normalkrafta ein komponent innover i svingen som bidreg til sentripetalakselerasjonen. Er svingen rett dossert, er ein ikkje like avhengig av friksjonen for at bilen skal klare svingen.

Vertikal sirkelrørsle

Ein vertikal sirkel ligg i eit plan som står vertikalt på bakken.

Når gravitasjonskrafta gjer arbeid på ein gjenstand i ei vertikal sirkelrørsle, kan banefarten endre seg i løpet av rørsla. Farten er størst i botnen av rørsla. Akselerasjonen til gjenstanden er berre sentripetal i det øvste og nedste punktet. Elles varierer akselerasjonen.