Eindwerkstuk Schakelsemester

Bibliotheek Javaplein Ontwerp voor een bibliotheek en Plein Indische Buurt, Amsterdam OOst Schakelsemester TU Delft 2009 Casimir Alexander Slui studentnr. 4025644 datum: 11-01-2010

Faculteit Bouwkunde

Samenvatting Een Bibliotheek en een plein voor de buurt

Schakelsemester HTO Integraal architectonisch ontwerpproject Architectuur, Stedenbouw, Bouwtechnologie Vakcode BK 8010 en 8080

Geschreven door: Casimir Alexander Slui, 4025644 website: home.kpn.nl/mc.slui e-mail: casimirslui@gmail.com

Dit werkstuk gaat over het project Javaplein dat onderdeel is van het Schakelsemester voor de HBO student die wil doorstromen naar de masteropleiding aan de TU in Delft.

Het project omvat het ontwerpen van een stedenbouwkundig plan en een gebouw.

Stedenbouwkundig moet er worden gekeken naar de context van de aangewezen locatie, het Javaplein in Amsterdam-Oost. Voor het Javaplein dat in de Indische buurt is gelegen moet oook een plein worden ontworpen.

Architectuur en Bouwtechniek spelen ook een rol in het project. Er moet een bibliotheek met woningen worden ontworpen op het Javaplein dat berust op een concept wat voort komt uit een Stedenbouwkundige en Architectonische Analyse. Met dit concept is het de taak een bibliotheek met woningen te ontwerpen.

Bouwtechnisch moet het ontwerp worden onderbouwd op routing, constructie en klimaatbeheersing. Maar ook op detailniveau moet er een goed beeld gevormd worden hoe het gebouw in elkaar steekt.

Begeleidende docenten Architectuur Ir. Job Mouwen Stedenbouw Ir. Peter de Bois Bouwtechniek Ir. Erik Hehenkamp SemestercoĂśrdinator Ir. Paulien Bremmer Schakelsemester-bk@tudelft.nl

In dit werkstuk wordt u meegenomen van Analyse naar Concept en de uitwerking van de Stedenbouwkundige, Architectonische en Bouwtechnische facetten van dit project.

Een korte omschrijving van het ontwerp dat in dit werkstuk wordt toegelicht: De opdracht was het ontwerpen van een plein met daarop of eraan een bibliotheek met woningbouw. Een analyse van de wijk deed het oorspronkelijke programma in twijfel nemen waardoor de gedachte om voor de wijk iets te betekenen de rode draad werd in het proces. Een achterstandswijk verbeteren door er nog meer vraag in te brengen door het toevoegen van woningen was geen goede beslissing, een hotel en ruimte voor kleine ondernemers zou de buurt een economische maar ook sociale upgrade geven.

Een bibliotheek is van zichzelf een laagdrempelig gebouw maar geldt die regel voor zowel de stadsbibliotheken als de buurtbibliotheken? Door middel van een simpel ontwerp wordt de laagdrempeligheid van de bibliotheek vervuld.

De ruimte die de woningen overlaten aan het beschikbare perceel bieden de mogelijkheid om een ruim maar functioneel plein voor de buurt te creeĂŤren en de restruimten te doen verdwijnen.

1

Samenvatting.......................................................................................blz.

1

Inhoudsopgave.....................................................................................blz. 2 H1. De Opdracht...................................................................................blz. 3 H2. Analyse.............................................................................................blz. 4 H3. Concept............................................................................................blz. 5

inhoudsopgave

H4. Stedenbouwkundig Ontwerp..................................................blz. 7 H5. Architectonisch Ontwerp...........................................................blz. 11 H6. Interieur............................................................................................blz. 15 H7. Constructief.....................................................................................blz. 17 H8. Klimaat...............................................................................................blz. 18 H9. Ontwerpproces & Reflectie.........................................................blz. 29 Bronvermelding......................................................................................blz. 20 Bijlage 1, Programma overzicht Bijlage 2, Plattegrond Begane Grond Bijlage 3, Plattegrond Verdieping Bijlage 4, Doorsneden

2

Een korte toelichting over de locatie het Javaplein:

Het ontwerpen van een buurtbibliotheek waarin de stedenbouwkundige context, architectuur en bouwtechniek een rol spelen in de uitwerking van het totaalontwerp.

De opdracht

De wijk heeft bepaalde kwaliteiten die de buurt toch een eigen karakter geven. De wijk heeft bijvoorbeeld als ‘‘ancherpoint ‘‘het Badhuis, een apart op zichzelfstaand restaurant/café dat nog steeds dienst doet als badhuis, waar de mensen uit de buurt komen in de winter- en zomermaanden binnen of buiten bijkletsen onder het genot van een kopje thee of koffie.

Het perceel dat voor het project is geselecteerd is een driehoekig perceel gelegen aan de Madurastraat, Borneostraat, Molukenstraat en de Javastraat.

De straten zelf hebben hun eigen programmatische invulling. De Javastraat (onder het perceel) is een drukke winkelstraat waar veel kleine winkeltjes zijn gehuisvest en die doorloopt naar de markt (links). De Javastraat die doorloopt op een kruising van de Molukkenstraat en de Borneostraat is voorzien

van de Borneoblokken die inmiddels een monumentale status hebben gekregen vanwege de architectuur van Berlage. Op de kruising van deze 3 wegen is tevens het Badhuis gesitueerd.

De 2e winkelstraat is de molukkenstraat waar ook de tram- en bushaltes staan (dit is de verticale straat rechts van het aangegeven perceel). Deze straat is niet alleen een winkelstraat maar ook een doorgaande weg richting Zeeburg.

Aan deze weg ligt ook de Madurastraat, de bovengelegen straat van het Javaplein waar geen winkels maar wel woningbouw staat.

Het Javaplein is met het openbaar vervoer goed te bereiken en heeft een eigen identiteit door de verschillende etnische winkeltjes maar ook de uitgesproken baksteenkleuren van de gevels en het gebruik van veel rode straatklinkers.

Omschrijving van de opdracht Het schakelsemester voor de HBO studenten omvat een ontwerp opdracht die verschillende facetten van de masteropleidingen aan de TU Delft belichten.

De opdracht omvat het ontwerpen van een stedenbouwkundig plan voor het Javaplein in Amsterdam Oost met daarop een architectonisch ontwerp dat vanuit een conceptgedachte wordt ontwikkeld tot een definitief ontwerp. Op de aangewezen locatie, zoals rechts op de situatie met oranje aangegeven, moet een plein worden ontworpen dat in relatie staat tot het gebouw dat op deze locatie moet komen. De volgende 3 programma’s moeten worden ontworpen: - Een bibliotheek - 50 woningen - Parkeergarage

In deze ontwerpopgave ligt de nadruk op het ontwerpen en technisch uitwerken van de bibliotheek. Dit moet gebeuren vanuit een concept gedachte. De woningen daarentegen mogen worden ontworpen tot op het niveau van typologie en ontsluiting.

Op het beschikbare perceel moet dus een bibliotheek worden ontworpen voor de Indische buurt.

De bibliotheek heeft als totaalprogramma een grootte van circa 2015m2 aan vloeroppervlak. Hierin zijn verschillende programmaonderdelen opgenomen zoals omschreven in het semesterboek.

Tijdens het ontwerpen is het nodig om goed te kijken wat de bibliotheek voor de buurt kan betekenen en hoe de bibliotheek gebruikt zal gaan worden.

Een korte toelichting over de locatie geciteerd uit het semesterboek van het schakelsemester: “Het Javaplein te Amsterdam Oost is onderdeel van de Indische buurt. Deze wijk is één van de 40 wijken van Vogelaar. Minister Ella Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie duidde deze wijken aan met prachtwijken. In deze wijken zullen, gezien de stapeling van sociale, fysieke en economische problemen die zich daar voordoen, in de huidige kabinetsperiode extra investeringen worden gedaan.”

Als context van de opdracht is het dus de taak aan de student om een ‘‘oplossing’’ te bieden in de vorm van een ontwerp om deze vogelaarwijk weer een nieuw positief leven in te blazen.

Het uitwerken van dit ontwerp zal gebeuren op

een analytisch ontwikkeld en beargumenteerd concept voor zowel het stedenbouwkundig plan als het architectonisch ontwerp.

Tijdens de ontwerpopgave moet er aandacht worden besteed aan de relatie van het gebouw in de stedenbouwkundige context, de waarde van het programma voor de buurt. En er moet ook over de toekomst worden nagedacht hoe de bibliotheek zal gaan functioneren in de buurt.

Vanuit de conceptgedachte wordt er ontworpen waarna er bouwtechnisch de bibliotheek zal worden uitgewerkt op onderdelen zoals materialisatie, constructie en klimaat.

Vanuit een analyse van de buurt zal een concept gedachte worden ontwikkeld die u in de volgende hoofdstukken kunt vinden.

3

Waar moet de bibliotheek komen? Wat voor soort buurt is de Indische Buurt? Waar ligt het Javaplein? Wat zitten er voor winkels in de omgeving? Wat voor mensen wonen er in de Indische Buurt?

Hoe is de buurt te bereiken?

Analyse

Overige bibliotheken

Overige bibliotheken

Stedenbouwkundig, Architectonisch en programmatisch De analyse van de wijk is vooral Tramlijnen bekeken op stedenbouwkundig niveau. De afbeeldingen rechts van deze tekst geven een onderzoek aan waarin is gekeken hoe het gesteld is met de bereikbaarheid van het Javaplein (het centrum van de oranje cirkel) op buurtniveau.

Met een analyse op buurtniveau is er gekeken hoever men lopend komt (oranje) of fietsend (groen) naar andere bibliotheken, interessante plaatsen in de omgeving (ancherpoints) maar ook of men makkelijk op de tram kan stappen of tot hoever men kan geraken als men de auto pakt.

Uit deze analyse is gebleken dat het Javaplein een echte buurtfunctie zal moeten vervullen omdat men lopend geen Circuit Analyse concurerrende bibliotheken tegen komt. Zodra men fietsend of met ander vervoer naar het Javaplein moet komen of vanuit het Javaplein zal vertrekken

Overige bibliotheken Wonen

Anchorpoints Het centrum van Amsterdam ligt vol met anchorpoints: Waterlooplein, Rijksmuseum, Dam etc. Ten oosten van het centrum, richting het Javaplein, wordt de dichtheid van deze points steeds minder.

Voor de bewoners van Zeeburg is er een OV-verbinding via het Javaplein in de richting van bijvoorbeeld Artis, het Tropenmuseum en de grachtengordel, er is echter een andere verbinding die sneller gaat, dus deze bewoners komen nu niet in de Indische buurt. Het toevoegen van een groot anchorpoint zou ervoor kunnen zorgen dat men juist wel de route langs het Javaplein kiest. Het kan dan een punt worden waar niet alleen mensen uit de buurt komen, maar ook mensen uit andere wijken.

Tramlijnen

Winkels

Anchorpoints Het centrum van Amsterdam ligt vol met anchorpoints: Waterlooplein, Rijksmuseum, Dam etc. Ten oosten van het centrum, richting het Javaplein, wordt de dichtheid van deze points steeds minder.

Wonen

Voor de bewoners van Zeeburg is er een OV-verbinding via het Javaplein in de richting van bijvoorbeeld Artis, het Tropenmuseum en de grachtengordel, er is echter een andere verbinding die sneller gaat, dus deze bewoners komen nu niet in de Indische buurt. Het toevoegen van een groot anchorpoint zou ervoor kunnen zorgen dat men juist wel de route langs het Javaplein kiest. Het kan dan een punt worden waar niet alleen mensen uit de buurt komen, maar ook mensen uit andere wijken.

IJ

IJ

IJ-tunnel

Veemarkt hallen Zeeburg

IJ-tunnel

Brug Artis

Wonen

Molen

Wonen

JAVAPLEIN Dappermarkt Tropenmuseum

Muiderpoort station

Flevopark

Veemarkt hallen Zeeburg

Brug Artis

INFO

Molen

Oosterpark

JAVAPLEIN

Weteringschans Zeeburgerbrug

OLVG

Dappermarkt Tropenmuseum

Muiderpoort station

Flevopark

Oosterpark

Sciencepark Weteringschans

Sarphatipark

Zeeburgerbrug

OLVG

Park

Sciencepark

Amstel Sarphatipark

Jaap Eden Baan

Winkels

Begraafplaats

Park Amstel

Wonen

Jaap Eden Baan

Begraafplaats

Ancherpoints

Overige bibliotheken

zijn er meerdere bibliotheken of ancherpoints die een concurrentiepositie hebben ten opzichte van het Javaplein. De bibliotheek zal het dus veelal van de buurtbewoners moeten hebben behalve als men het programma specificeert in bijvoorbeeld boeken categorieen die andere bibliotheken niet hebben. Het plein dat ontworpen zal moeten worden zal ook dienst moeten doen om het gebied aantrekkelijker te maken om te bezoeken of langer te verblijven.

Anchorpoints

Het centrum van Amsterdam ligt vol met anchorpoints: Waterlooplein, Rijksmuseum, Dam etc. Ten oosten van het centrum, richting het Javaplein, wordt de dichtheid van deze points steeds minder.

Voor de bewoners van Zeeburg is er een OV-verbinding via het Javaplein in de richting van bijvoorbeeld Artis, het Tropenmuseum en de grachtengordel, er is echter een andere verbinding die sneller gaat, dus deze bewoners komen nu niet in de Indische buurt. Het toevoegen van een groot anchorpoint zou ervoor kunnen zorgen dat men juist wel de route langs het Javaplein kiest. Het kan dan een punt worden waar niet alleen mensen uit de buurt komen, maar ook mensen uit andere wijken.

IJ

IJ-tunnel

Veemarkt hallen

Zeeburg

Brug

Artis

Molen

JAVAPLEIN Dappermarkt Tropenmuseum

Muiderpoort station

Flevopark

Oosterpark Weteringschans Zeeburgerbrug

OLVG

Een plein zal dus ook een extra functie moeten bieden, uit onderzoek

Tramlijnen

Op de diagrammen hierboven is te zien dat het Javaplein Ancherpoints Winkels (de oranje cirkel) een kruising is van diverse wegen waar verschillende programma’s aan liggen. De wegen vervullen dus hun eigen functies. Er is weinig verloop van wonen (rust) naar winkelen (drukte). Een plein maar ook de Bestaande Situatie invulling van dat plein kunnen deze wegen anders doen

op de website van het OGA Amsterdam is gebleken dat er vele winkels in de omgeving zitten maar dat er ook voldoende sportfaciliteiten in de omgeving zijn. Deze uitkomsten zijn rechtsboven op deze pagina terug te vinden.

Omdat het Javaplein een achterstandswijk is is er vraag naar meer sociale omgang tussen de bewoners maar ook een economische negativiteit. De buurt mist op deze 2 vlakken iets.

Het centrum van Amsterdam ligt vol met anchorpoints: Waterlooplein, Rijksmuseum, Dam etc. Ten oosten van het centrum, richting het Javaplein, wordt de dichtheid van deze points steeds minder.

Voor de bewoners van Zeeburg is er een OV-verbinding via het Javaplein in de richting van bijvoorbeeld Artis, het Tropenmuseum en de grachtengordel, er is echter een andere verbinding die sneller gaat, dus deze bewoners komen nu niet in de Indische buurt. Het toevoegen van een groot anchorpoint zou ervoor kunnen zorgen dat men juist wel de route langs het Javaplein kiest. Het kan dan een punt worden waar niet alleen mensen uit de buurt komen, maar ook mensen uit andere wijken.

IJ

IJ-tunnel

Veemarkt hallen

Zeeburg

Brug Artis

Amstel

Molen

JAVAPLEIN

Dappermarkt Tropenmuseum

Oosterpark

Weteringschans

Sarphatipark

functioneren. Het toevoegen van een andere functie zoals Winkels een hotel (economisch) en het veranderen van de richting van de wegen kan het Javaplein meer aandacht geven. Het javaplein is dan niet meer een kruising van wegen maar het middelpunt waar de wegen omheen lopen. Tevens kan een gelijkmatig verloopNieuw van rustConcept naar drukte worden verkregen

Anchorpoints

OLVG

Muiderpoort station

Flevopark

Zeeburgerbrug

Sciencepark

Park

Jaap Eden Baan

Begraafplaats

Relatie Plein en Gebouw Ancherpoints

FlexHotel

Circuit Analyse Relatie Plein en Gebouw

BuurtCentrum

Bibliotheek

Plein

FlexHotel

BuurtCentrum

Bibliotheek

Plein

Relatie Plein en Gebouw

Sciencepark

Sarphatipark

Park

Amstel

Jaap Eden Baan

Begraafplaats

FlexHotel

BuurtCentrum

Bibliotheek

Ancherpoints Circuit Analyse Buurt-

Plein

FlexHotel

BuurtCentrum

Bibliotheek

Muziek

Sport

Boeken

Samenkomst

BuurtCentrum Kamers

Algemeen

Vergaderen

Algemeen

Entree

Workshops

FlexHotel

FlexHotel

Plein

Entree

BuurtCentrum

Bibliotheek

Plein

FlexHotel

4 Plein Buurt-

Buu Cen

Als men een achterstandswijk wil verbeteren moet men eerst luisteren naar de buurt en de huidige buurt verbeteren.

Zodra men woningen zal gaan plaatsen zal er een nieuwe vraag van nieuwe bewoners komen. Wat zullen de nieuwe bewoners willen? Die zullen niet snel om sociale contacten gaan vragen of over meer werk. Er komen eerder vragen om het woongenot te verhogen. Men krijgt dus een opstapeling van meer en meer vragen.

Het concept om de buurt zowel economisch als sociaal te upgraden zal eerder worden bereikt door geen woningen maar kantoren (werkgelegenheid of bedrijvigheid) in de wijk te plaatsen of een hotel zodat de buurt iets aan de nieuwbouw heeft. Het hotel zou de bewoners van de wijk iets kunnen geven zodat zij naar het buitenland gaan om hun familie op te zoeken maar juist andersom hun familie kunnen vragen om op bezoek te komen bij hun in de Indische buurt, het Javaplein.

Concept Een economische en sociale upgrade voor de buurt Uit de opdrachtsformulering is gebleken dat de Indische Buurt is aangewezen als een ‘‘prachtwijk’’ of ‘‘Vogelaarwijk’’. Deze wijk kenmerkt zich door sociale, fysieke en economische problemen. Hier moet dan ook iets aan worden gedaan om het imago van Vogelaarswijk te laten verdwijnen.

De analyse uit het vorige hoofdstuk liet al zien dat de buurt goed is voorzien van winkeltjes en woningen. De sociale omgang is echter minder goed waardoor iedereen op zichzelf is aangewezen. Veel mensen die er wonen spreken niet dezelfde taal, de meeste groeperingen zijn marokkaans, turks, antilliaans of indisch.

Om een achterstandswijk als deze te kunnen verbeteren op sociaal en economisch vlak moet men denken aan centra waar men elkaar kan ontmoeten of waar men werk kan vinden of bedrijvigheid kan uitoefenen.

Maar wanneer gaan de bewoners van deze buurt uit zichzelf naar het badhuis dat dienst kan doen als sociaal centrum. Men kan daar immers een kopje thee drinken met de buurman maar het gebeurt niet. Dat is toch iets interessants want wanneer gaat een bewoner uit de buurt ergens heen? Als het interessant is voor diegene!

Het Javaplein is vooral een drukke samenkomst van straten waarin druk verkeer rijdt maar waar de voetganger als het ware wel de baas is doordat het gebied in 1 kleur is uitgevoerd. De wegen waar de automobilist de baas is zijn geasfalteerd maar waar het tempo lager moet zijn en waar de voetganger loopt is bestraat met rode straatklinkers.

Doordat dit is gedaan is de buurt nogal rommelig in zijn uitstraling. De voetganger en automobilist moeten door dezelfde straat maar het is niet duidelijk voor de bewoners die er wonen.

Het Javaplein mag dan ook wel het Javaplein heten maar is niet echt een plein, er is een pleintje, dat de grootte heeft van 6 naast elkaar geparkeerde auto’s. Om een plein te heten is het vanzelfsprekend dat het ook een plein is waar men iets kan doen of kan zitten of verblijven.

Als achterliggende gedachte voor het stedenbouwkundig concept is er nogmaals naar het programma gekeken dat vanuit de opdracht uit het semesterboek wordt gegeven.

Hierin wordt gevraagd om er 50 woningen te huisvesten naast het programma van een bibliotheek op die locatie.

Dus inplaats dat de hele familie bijvoorbeeld opa gaat opzoeken in Turkije zou opa kunnen verblijven in het hotel op het Javaplein waar hij zijn kleinzoon kan zien spelen op het plein. Zodoende krijgt men meer sociaal contact in de buurt mocht het dan zijn in familiare context. Het hotel kan daarentegen meerdere functies vervullen evenals de bibliotheek die ontworpen moet worden.

De volgende toegevoegde programma’s zullen zorgen voor een economische en sociale upgrade van de buurt: - Een buurtcentrum, waar de mensen uit de buurt elkaar kunnen ontmoeten of activiteiten kunnen ondernemen; - Ruimte voor kleine ondernemers, zzp’ers die veel werk hebben in de randstad kunnen hier een klein bedrijfje beginnen waarin de buurt misschien werk kan vinden, de jeugd een bijbaantje en de zzp’ers zouden zelfs nog kunnen overwegen om tijdelijk een verdieping of kamer te huren in een hotel in de buurt.

- Een flex-hotel, een hotel dat niet alleen hotel is maar ook dienst kan doen als verhuurbare woningen aan studenten of yuppen. Maar ook als verhuurbare presentatiezalen voor bedrijven.

Om deze functies te kunnen koppelen maar ook te kunnen plaatsen in de omgeving is een geleidelijke overgang van vorm maar ook verloop van programma nodig. Een mega-complex van 80 meter hoog kan deze programma’s ook huisvesten maar schrikt de buurt eerder af dan dat de buurt er gebruik van zal gaan maken. Men kan als het ware een trapsgewijs verloop van gebouwmassa’s ontwerpen zodat de nieuwbouw meegaat met de omgeving.

Het plein als laagste niveau, de bibliotheek waarin een buurtcentrum en bedrijvigheid een samenkomstfunctie kan betekenen waarna de zelfstandigheid om de hoek komt kijken, dus de woningen van de buurtbewoners en als laatste het hotel, waar familie van de buurtbewoners verblijft tijdens hun vakantie of waar de kleine ondernemers hun presentaties geven.

Programmawijziging als verbetering van de sociale en economische problemen in de buurt als eerste onderdeel, ruimte voor een plein als tweede onderdeel. Men zet met een plein een wijk op de kaart. Bijvoorbeeld: Waar zullen we elkaar ontmoeten? Op het Javaplein. Waar op het Javaplein? Nou ik stap uit bij de bibliotheek. Dit is kort een beeld dat men kan vormen bij het Javaplein. Maak het bekend door een relatie te leggen tussen de functies die aan het plein liggen. ‘‘Uitstappen bij de bibliotheek’’ Om de gebouwen aantrekkelijk maar ook logisch te maken voor de buurt moet er ook een mate van laagdrempeligheid zijn. Een gebouw dat voor zijn gebruik duidelijk is voor de bewoners van deze wijk bieden in de probleemwijkcontext een meerwaarde tegenover een exentriek gebouw dat meer uitstraling heeft dan de hele buurt. Een simpel gebouw als laagdrempelig gebouw.

Daarnaast moet er een interactie blijven bestaan tussen de gebouwen en de stedelijke context. Zodra men van buiten kan zien dat de buurman of de jeugd in een gebouw iets leuks kan doen, spoort het andere mensen aan om ook eens een kijkje te nemen in het gebouw.

Hotel

O m g e v i n g

Bibliotheek Plein

5

Oorspronkelijke Programma

Stedenbouwkundige Uitgangspunten

Architectonische Uitgangspunten

1.

2.

3.

4.

1. Laagdrempeligheid door Simplicity 2. Functies mixen 3. Interactie door Transparantie

Economische upgrade van de wijk Sociale interactie verbeteren Ruimte voor een Plein Verkeer optimaliseren

Buurtcentrum

Woningen

Flex-Hotel

Plein

1.

Aangepast Programma2.

3.

4.

Bibliotheek

Programma toevoegen

Bibliotheek

Stedenbouwkundige Uitgangspunten Economische upgrade van de wijk Sociale interactie verbeteren Ruimte voor een Plein Verkeer optimaliseren

Flex-Hotel (klein -> groot, werkruimte) Bibliotheek

Parkeren

Woningen

Buurtcentrum

Kleine ondernemers (ZZP’ers) Flex-Hotel Parkeren (onder het plein) Bedrijvigheid

Plein Vanuit de gedachten die er speelden en het concept om de wijk sociaal en economisch te upgraden geven bovenstaande uitgangspunten en diagrammen een beeld hoe de probleemwijk wordt behandeld op conceptueel niveau. Door het oorspronkelijke programma te wijzigen, woningen te laten vervallen, door de opdracht meer te richten op de buurt dan op de wensen van toekomstige nieuwe bewoners. Het toevoegen van functies die een meerwaarde kunnen bieden voor de buurt, wordt er een heel ander beeld gecreeerd.bezoekers Het omleggen van de trambaan om verkeer zoals auto enBibliotheek tram duidelijker Bibliotheek weer te geven en tevens de mogelijkheid te bieden om uit te stappen vóór de bibliotheek.

Buurtbewoners Kleine ondernemers

1. Laagdrempelighe Verbindende elementen 2. Functies mixen 3. Interactie door Plein

Buurtcentrum (workshop, les, activiteiten) Programma toevoegen Oorspronkelijke Programma

Bedrijvigheid

Architectonisch

Restruimten die nu als plein worden aangezien mee te nemen in het bebouwbaar oppervlak om een “echt”Parkeren plein te kunnen ontwerpen waar men meer kan doen dan alleen op een bankje zitten.

En functies die functies kunnen verbinden. Een leescafé in de bibliotheek kan de manier zijn om de mensen uit de buurt kennis te laten maken met de kleine ondernemers die in de bibliotheek zijn gehuisvest. Sociale interactie, mensen uit de buurt die de timmerman leren kennen die hier een klein kantoortje heeft gevestigd om zo zijn projecten in Amsterdam te runnen.

Aangepast Programma Leescafé (sociaal samenkomst) Plint (transparant) Bibliotheek

Buurtcentrum (workshop, les, activit

Flex-Hotel (klein -> groot, werkruimt De buurtbewoners hebben daar ook weer iets aan want men kan van die timmerman Kleine ondernemers (ZZP’ers) bijvoorbeeld weer Direct leren hoe ze hun kozijnen het beste kunnen vervangen of wellicht in Indirect samenwerking of tegen een laag prijsje.

Parkeren (onder het plein)

Onderstaande afbeeldingen laten zien dat een functie als het leescafé een verbindend element kan zijn voor de andere functies en ook een ontmoetingsplek kunnen zijn voor de buurt. Geleidelijk aan zullen interactie en gebouw groter worden.

Buurtcentrum Werkruimte ZZP Bibliotheek

Bibliotheek bezoekers Buurtbewoners

Buurtcentrum

Flex-Hotel

Kleine ondernemers

Buurtcentrum

Bibliotheek Werkruimte ZZP

Buurtcentrum Flex-Hotel

Bibliotheek

indirecte verbinding

Functies in de plint

Plein

Concept beeldvorming

Functies in de plint

Plein

6

Stedenbouwkundig Ontwerp

Het Badhuis blijft een aantrekkelijk gebouw in de omgeving en heeft uitzicht over het Javaplein en vice versa. Het plein biedt voor verschillende doelgroepen iets, zodoende is het plein duidelijk in kleinere pleinen binnen het geheel opgedeeld. Op de volgende pagina kunt u daar enkele diagrammen over vinden. De tram die midden door het plein rijdt heeft een halte die direct leidt tot de entree van de bibliotheek. Het secundaire plein dat vlak voor de entree van de bibliotheek ligt is voorzien van waterspektakel in de vorm van fonteinen waar kinderen ‘s zomers kunnen spelen. Zodoende maken de kinderen ook al kennis met de bibliotheek. Links en rechts naast het de entree zijn nog 2 pleinen, links een plein voor de jeugd, een groen grasveld met zitbankjes waar men kan voetballen of lekker relaxen en rechts een plein voor de oudere medemens die in de schaduw van de bomen kan zitten op de hete zomerdagen wanneer de zon vol op het plein staat.

Ruimte voor een Plein Het Javaplein is nu erg onoverzichtelijk door de verschillende stromingen in vervoer, van voetgangers, fietsers, automobilisten en de tram. Om hier meer duidelijkheid in te krijgen maar ook om ruimte te maken voor een ruim plein is er in dit ontwerp een wijziging van het verloop van de trambaan opgenomen. De trambaan loopt niet meer in de schuine lijn van de Borneostraat mee maar wijkt af over het Javaplein waar het een halte heeft bij de nieuw te bouwen bibliotheek. Zodoende kan men ook daadwerkelijk uitstappen bij de bibliotheek.

De kinderen die op het middelste plein aan het spelen zijn hebben zo indirect contact met de sociale controle van de jeugd en de ouderen.

Onderaan het plein is nog een plein waar kinderen overdag kunnen spelen, in de winter plek is voor een schaatsbaan of kerstmarkt of in de zomer een buurtfeest kan worden gehouden. Doordeweeks zal dit plein ‘s avonds dienst doen als parkeerplaats voor de buurt, zodoende is er meervoudig oppervlakte gebruik en wordt het plein ten volle benut.

Het plein moet een ‘‘echt’’ plein worden zoals deze gebruikt worden in bijvoorbeeld Maastricht. In Maastricht worden veel pleinen niet alleen gebruikt als plein om van A naar B te geraken maar ook als verblijfsgebied of voor een evenement. De pleinen hebben een toegevoegde waarde. Men wil ook op die pleinen verblijven.

Het Javaplein moet een plein worden waar men met elkaar kan afspreken, waar de bibliotheek of het buurtcentrum kan faciliteren voor evenementen maar waar ook verschillende doelgroepen het naar hun zin kunnen hebben. Van opa tot kleinkind kunnen wel iets op het plein beleven of doen.

Het Badhuis dat op de kruising staat mag niet in de vergetelheid geraken, het is toch een markant gebouw in de omgeving dat zich onderscheiden door zijn historie als badhuis maar ook zijn uitstraling van het gele metselwerk ten opzichte van de rode straatklinkers en de donkerrode bakstenen gevels van de Borneoblokken.

Om het badhuis niet te laten wegkwijnen loopt de bebouwing van de bibliotheek en het hotel in de westelijke richting van Amsterdam op. Zodoende blijft de aantrekkelijkheid van het Badhuis toch behouden en wordt het niet in de schaduw van een toren gezet.

De hoogte van de bibliotheek blijft net onder de hoogte van de huidige bebouwing van de omgeving, het gebouw heeft hierdoor meer contact met de bewoners, onderdanig als het ware aan de omgeving. De flex-hoteltoren gaat tot op zekere hoogte mee met de vorm van het perceel tot de hoogte van de omliggende bebouwing en vormt zich schuin naar binnen zodat de tram voldoende ruimte heeft, waarna boven de omliggende bebouwing de toren zijn volledige vorm neemt om het programma te huisvesten in voldoende vierkante meters.

Zicht vanaf de plint van de bibliotheek

Flex-hotel

7

Volwassenen, zitplek, bijkletsen

Waterspektakel + Entree + Kind

Jeugd, hangplek, voetbalveldje

Kinderen tot 12jr. speeltuin + Parkeren

Waterspektakel + Entree + Kind

Volwassenen, zitplek, bijkletsen

Jeugd, hangplek, voetbalveldje

Tram

Speeltuin, Markt, Ijsbaan, Sport

Relatie Plein en Gebouw

FlexBuurtHotel Centrum Parkeren

Bibliotheek

Plein

FlexHotel

BuurtCentrum

Bibliotheek

Plein

3 Pleinen & Meervoudig Oppervlakte Gebruik

09.00-17.30 Beeldvorming pleinen, bronnen: Flickr.nl, google.nl en eigen beeldenbibliotheek

BuurtCentrum

FlexHotel

FlexHotel

drukkere plein dat naar de winkelstraat (Javastraat) leidt. De bibliotheek gebruikt de rust uit de woningblokken aan de achterzijde (Madurastraat) voor de kleine ondernemers zodat die rustig kunnen werken en geen overlast hebben van de drukte van het grote plein.

Plein Bibliotheek BiblioBuurtCentrum theek

Plein

Wonen

Wonen Winkels

O w ve o r n g e a n n / g w i n k

e

l

s

Winkels

?

Wonen

Boven aan deze pagina vindt u de beeldvorming van het plein in zijn context. De trambaan die dwars over het plein heen loopt en de diverse kleinere pleinen voor de verschillende doelgroepen. Naast dit diagram een beeldvorming aan foto’s hoe de pleinen gebruikt zullen worden en wat ze zullen uitstralen.

Wonen Winkels

Naast het grote plein met daarop de tramhalte en de kleine pleintjes is er nog een plein tussen de bibliotheek en het flex-hotel. Er is als het ware een overgang van Winkels een rustig klein plein naar een groot actief plein. Zo kunnen de buurtbewoners uit de achterliggende bouwblokken rustig een route lopen van de rust die tussen de bouwblokken is naar het rustige plein tussen de bibliotheek het hotel naar het Relaties en “pleinen”

?

Impressie Plein gezien vanuit het westen

Relaties “pleinen”

O w ve o r n g e a n n / g w i n k

e

l

s

Impressie Plein gezien vanuit het Oosten

Twee impressies van het plein. De linker impressie is geschetst gekeken vanaf het kleine plein tussen de bibliotheek en het flex-hotel. De tram loopt dwars door het plein zodat de bezoekers van de bibliotheek uitstappen bij de bibliotheek maar ook het plein meteen beleven. Rechts een impressie van de baan waar de tram doorheen rijdt. De bomen zijn voorzien van plantenbakken die als 2e functie een zitbankje zijn.

In de impressie rechts is ook het verloop in hoogte van de bebouwing terug te zien.

Het plein als laagste punt waarna het oploopt met de bibliotheek, de omliggende bebouwing en het flex-hotel.

8

De bomen krijgen hun eigen sokkel, zodat de bomen niet in het plein staan maar in hun eigen voetstuk. Een boom groeit immers uit de grond en niet uit straatklinkers

Ingang parkeergarage

Bor

Javastraat

Staalkorven met gedeeltelijke haagvulling bovenin. Voetstuk van stenen. Tussen de stenen door zijn er lichtpunten opgenomen van glas. Hiermee kunnen verschillende kleuren gebruikt worden voor bijv. schaatsbaan, kerstmarkt of zomerspelen voor de jeugd.

Referentie Skatepark Rotterdam.

schaal 1:500

neo

stra

at

Molukkenstraat

Madurastraat

Parkeren onder het hele plein.

Ingang op het plein, uitgang achterzijde van de bibliotheek.

Lintzen, Andromeda buitenmeubilair

Javastraat

LED buitenverlichting Philips, Lumec Leonis Serie

10

Architectonisch Ontwerp Een laagdrempelig gebouw met een trap naar kennis Vanuit de concept gedachte om sociaal en economisch de buurt een upgrade te geven voorziet de bibliotheek in het sociale gedeelte. Hier gaan de burtbewoners heen om iets te lezen of te leren. Maar naast het lezen en leren heeft de bibliotheek ook een ontmoetende functie in de vorm van het leescafé en een aangekoppeld buurtcentrum.

Om de buurtbewoners elkaar te laten ontmoeten moet er iets te doen zijn in de bibliotheek of het buurtcentrum bij het leescafé. Veel van de gezinnen uit de buurt de mannen vaak overdag aan het werk en zitten de vrouwen alleen thuis of doen de inkopen voor het eten. Het buurtcentrum zal zich dan ook in eerste instantie richten op de vrouwen in de buurt zodat zij met elkaar in contact komen. De vrouwen kunnen niet verschrikkelijk goed Nederlands maar ze zijn wel erg goed in koken en bakken. Daardoor kwam het idee om een ruime kookworkshop op te nemen in het ontwerp. Een grote keuken die tussen het buurtcentrum en het leescafé is opgenomen in het gebouw van de bibliotheek. De vrouwen komen op die manier met elkaar in contact en kunnen recepten uitproberen die in de boeken van de bibliotheek staan. Zodoende kan de bibliotheek faciliteren in de cursusinformatie. De gemaakte producten in de kookworkshop kunnen naast eigengebruik ook nog verkocht worden in het leescafé. Of de grote keuken doet dienst voor het wijkfeest dat in het buurtcentrum wordt gehouden.

In de impressie hierboven te zien is het trapsgewijze verloop in massa’s goed te zien. Evenals het plein dat gebruik maakt van de restruimte van het vorige plein. De wegen zijn geoptimaliseerd en de tram loopt tussen de bomenrijen door tot de entree van de bibliotheek om vervolgens zijn route te vervolgen. De verkeerskruising wordt hierdoor ook overzichtelijker omdat er nu niet 5 wegen voor auto’s kruisen maar slechts 4 zodat het weer een echt kruispunt is.

Hieronder zijn de ontwerpschetsen te zien die aangeven dat het plein duidelijk een richting geeft naar de entree van de biblotheek en waarbij de gevel een duidelijke opening maar ook entree heeft. De entree zelf komt de bezoeker nog iets naar buiten tegemoet om een volwaardige luchtsluis te bieden voor de bezoekers. Zodoende blijft de kou buiten het gebouw als er bezoekers naar binnen komen.

Om de relatie met het plein te versterken zijn de gevels voorzien van zoveel mogelijk transparante delen op begane grond niveau.

Zodoende kan men van het plein naar binnen kijken maar ook omgekeerd. Tevens is er de ontwerpgedachte geweest om rug aan rug te zitten om wel indirect contact te kunnen houden met het plein en de bibliotheek binnen.

Deze schets en uitwerking is links terug te zien in schetsvorm en definitieve uitwerking. De brede luifel biedt daarnaast ook nog een zonwerende functie omdat het gebouw de hele dag voorzien is van zon op de voorgevel.

Op de volgende pagina zijn nog enkele ontwerpschetsen opgenomen om een beeld te geven over de manier van ontwerpen. De gedachte om de plint transparant en duidelijk te houden voor de buurtbewoners, de verbondenheid in vormen om het gebouw als 1 geheel te zien inplaats van 2 delen van een gebouw die hun eigen functie weergeven. Tevens is er een schets hoe de programma’’s zich onderling verhouden in het ontwerp. Nadere toelichting is bij de schetsen opgenomen.

Het gebouw moet vooral een laagdrempelig gevoel geven aan de buurtbewoners en zich op een manier kunnen plaatsen dat het deel uitmaakt van de wijk. Geen excentriek gebouw dat alle aandacht naar zich toe trekt maar een gebouw dat de buurt kan gebruiken. De voorgevel van de bibliotheek moet een duidelijke entree hebben die meteen opvalt en een naar binnen gerichte uitstraling heeft. Men moet als het ware kunnen zien dat de entree de ingang is en dat de ramen die er verder in het gebouw zitten uitzicht bieden over het plein en de wijk.

Het gebouw gaat verder mee in het trapsgewijze verloop van massa’s dat in het stedenbouwkundig ontwerp al aan bod kwam. Beneden in de plint van het gebouw zijn de functies ondergebracht die de meeste relaties met het plein hebben. Het leescafé, het buurtcentrum, de kleine ondermers en een klein gedeelte van de bibliotheek.

11

Het nut van de plint in het gebouw om interactie te krijgen met het plein en op die manier ook rust te bieden naar de hoger gelegen programma’s in de bibliotheek.

In de impressies is goed te zien dat het middelste plein direct doorloopt naar de entree van de bibliotheek. Men stapt met de tram dan ook echt uit bij de bibliotheek van de Indische buurt. Het verschil tussen de naar binnen gerichte openingen in de gevel en de openingen die naar buiten gericht zijn verschillen in uitstraling. De entree die bijvoorbeeld naar binnen gericht is heeft veel transparantie en is niet omkaderd. De ramen die daarentegen uitzicht over het plein bieden vallen van buiten op door de omkadering om de ramen heen. Geen kader geeft dus een naar binnen gerichte uitstraling terwijl een omkadering van de gevelopening een naar buiten gerichte uistraling heeft.

De achtergevel gelegen aan de Madurastraat is niet zomaar een saaie dichte gevel omdat er niets gebeurt, achterin de impressie is een transparante gevel waar de kleine ondernemers hun werk achter hebben en meer naar voren in de impressie is de uitgang van de parkeergarage die tevens deel uit maakt van het interieur van het gebouw dat u kunt terugvinden in het Hoofdstuk Interieur.

In tegenstelling tot de naar binnen en buiten gerichte gevelopeningen aan de pleinzijde is er hier voor gekozen om in het grotere geheel, in contrast met de grote transparante gevel van de kleine ondernemers, geen omkadering te gebruiken in de beglazing boven de uitgang van de parkeergarage.

De verbondenheid van 2 vormen geeft een gebouw dat als 1 geheel kan worden gezien, een gescheiden opstapeling van 2 vormen geeft een meer gescheiden beeld terwijl het de intentie is om juist mensen maar ook vormen samen te brengen.

12

Het interieur van het gebouw is ook gebaseerd op de trapsgewijze opbouw zoals in het stedenbouwkundig concept, echter binnen in de bibliotheek is er wel een andere achterliggende gedachte, namelijk de gedachte dat de ordening in boek categorieen een trap is naar kennis. Een trap als het ware opbouwend van basiskennis (jeugd, culinair) naar technischere kennis (taal, geloof, techniek).

Om de trap naar kennis als beleving in het gebouw te doen vervullen is er in het ontwerp gebruik gemaakt van verschillende niveaus die zichtbaar zijn en blijven waar men ook staat. Van buiten is dit minder duidelijk te zien maar daardoor wordt de beleving binnen groter. In de ontwerpschetsen links is een aanzet gegeven richting het volgende hoofdstuk hoe het interieur verder is opgebouwd. Op de volgende pagina kunt u de gevelaanzichten en een doorsnede terugvinden van het ontwerp van de bibliotheek. Het gevelmateriaal gaat geleidelijk aan op in de omgeving door een oranje baksteen kleur die tussen de gele bakstenen van het badhuis en de rode bakstenen van de andere bebouwing verloopt. De horizontaliteit van het gebouw wordt benadrukt door een schaduwvoeg die de horintale belijning benadrukt. Zo blijft de trapsgewijze opbouw ĂŠĂŠn richting op lopen.

13

Zuidgevel

Impressie metselwerkkleur en vliesgevel Langsdoorsnede

Noordgevel

Westgevel

Oostgevel

14

2

3

4

5426

5

8240

6

8314

7

8314

8

8314

9

7407

5838

10 3300

11 4122

60000 uitgang parkeergarage

E 4369

kleine ondernemers indeling afhankelijk van gebruiker

Techniek

D

Jeugdboeken

Server interactief media

8397

Entree zzp

24000

C 4417

lift

multifunctionele zaal

A Hoofdentree

Begane Grond 1op200 1 1 : 200 De begane grond hierboven afgebeeld en terug te vinden in bijlage 2 laat met een oranje rode route zien hoe de wegen (straten) in de bibliotheek lopen. Vanaf de tochtsluis bij de entree komt men al meteen voor een keuze te staan. Men kan ofwel direct omkeren en weer naar buiten lopen of de keuze maken om links het leescafé te bezoeken met daarachter het buurtcentrum waar een multifunctionele zaal schuilgaat waar men activiteiten kan organiseren. Aan deze zaal zijn nog leslokalen verbonden die niet direct toegankelijk zijn maar die afzonderlijk van de bibliotheek kunnen functioneren voor bijvoorbeeld taallessen of voor het theorie gedeelte van een workshop of iets dergelijks. Centraal op de entree is het informatiepunt gelegen van de bibliotheek waarachter ook het inleverpunt van de boeken is opgenomen in de muur. Rechts is de mogelijkheid de weg te vervolgen naar de jeugd of culinaire afdeling van de bibliotheek of op het leesplein plaats te nemen om een krant te lezen. De weg loopt boven in de plattegrond verder over de trap heen die leidt naar de verdieping van de bibliotheek. Tevens heeft de trap de functie van leestrap en is ook onderdeel van de uitgang van de parkeergarage. Onder deze trap loopt namelijk de hellingsbaan van de uitgang.

Het geloof is daarbij vormgegeven in een transparante doos die toegang biedt tot het dak. Deze doos is op deze manier weergegeven met de achterliggende gedachte dat wanneer men naar de hemel kan kijken men meer in contact staat met het religieuze.

Daarnaast biedt de glazen doos ook zonlicht op de verdieping. Hierdoor valt deze glazen doos extra nadrukkelijk op en valt ook de categorie geloof op.

1

Men wandelt als het ware ook door gangen (straten) en men moet op een kruising (kruispunt) kiezen welke kant men op gaat. Naar het leescafé of naar de muziekstudio of het VVV (informatiebalie).

Op basis van dit concept is de routing door het gebouw verder uitgewerkt met inachtneming van het feit dat de kleine ondernemers een mate van rust hebben in hun eigen gedeelte en dat de bibliotheek is opgebouwd uit wegen die soms een ring vormen om een plein waar men een boek kan gaan lezen of een afslag nemen naar een bepaalde categorie boeken.

2 5975

3 5426

4

5

8240

8314

6 8314

7 8314

8 7407

9 5838

10 3300

11 4122

4400

E

D

Naast het trapsgewijze verloop van zowel stedenbouwkundig als architectonisch aan de binnenzijde van het gebouw is er een routing in het gebouw gebruikt die gebaseerd is op het boek: The Fundamentals of Interior Architecture van John Coles & Naomi House.

2000

2000 2000

9182

4168

28000

C

14300

6337

9500 verdeeld over vlakken: - romans - techniek 8628

21005

B

lift geloof boekenreeks

12000

5050

leesruimte

muziekruimte 4400

1 2 A0Doorsneden Doorsneden

A leescafé

studieruimte 4005

In dit boek wordt een publiek gebouw omschreven als een stad. Een stad heeft zijn eigen straten die gebruikt worden om ergens heen te gaan, bijvoorbeeld naar een grote open ruimte als de markt waar mensen samen komen of een café waar men wat kan gaan drinken of relaxen. Een publiek gebouw is eigenlijk niet anders, het is een kleine stad op zich.

Culinaire boeken

kranten/tijdschriften

leslokaal

1 2 A0Doorsneden Doorsneden

7280

Zoals kort in het vorige hoofdstuk is omschreven is het interieur ontwerp opgebouwd als een trap naar kennis. Van basiskennis voor de jeugd of culinaire boeken voor de vrouwen die gebruik maken van de kookworkshop op de begane grond naar de meer technische kennis die op de verdieping van het gebouw te vinden is. Met als scheiding tussen de basiskennis en de technische kennis de boekencategorie taal en geloof.

informatiebalie

leescafé

12568

Een publiek gebouw werkt als een stad

leslokaal

expositie/ nieuwe boeken

B 5825

Interieur

Administratie + sorteerruimte

keuken+kookworkshop

leslokaal

computerruimte 4600

22000 44000

De verdieping die hierboven is weergegeven en terug is te vinden in bijlage 3 laat de indeling van de verdieping zien maar ook aan Verdieping 1op200 1 de1 :vide de rechterzijde die deel uit maakt van de verschillende niveau hoogten die daar gebruikt zijn. Vanaf de trap die men neemt 200 op de begane grond kan men boven de weg vervolgen of bij het taalgedeelte aan 1 van de tafels zitten waar ook nog een uitzicht is op de Molukkenstraat. Links in de plattegrond (nivo 4), loopt het leescafé wat beneden zit door op de verdieping door middel van een trap is het leescafé sneller bereikbaar of via de lift die tegen de glazen doos van de categorie boeken geloof is geplaatst. Boven in de plattegrond lopen de verdiepingen van de kleine ondernemingen door en links onderin is er nog een gereserveerde ruimte voor de muziekstudio die zich uitbeeld in een interactieve muur waar men muziek kan luisteren, bekijken maar ook zelf maken. Op de volgende pagina toon ik u mee aan de hand van enkele impressies hoe men door het gebouw heen loopt.

15

Op deze impressie ziet u de entree van de bibliotheek met aan beide zijden de ‘‘rug aan rug’’ bankjes met daarboven het overstek zodat men uit de zon een boek kan lezen.

Eenmaal binnen is er de keuze om 4 richtingen op te gaan, op deze impressie ziet u het leesgedeelte en het metselwerk van het overstek buiten dat binnen doorloopt het gebouw in. Tevens kan men hier de geleende boeken inleveren bij het informatiepunt.

Een impressie van nivo 2, het eerste deel van de trap naar technische kennis. Op dit vloernivo is de categorie taal in boekenkasten terug te vinden. Men kan met elkaar discussieren aan de tafels die tevens uitzicht hebben over de Molukkenstraat.

Een impressie gezien vanuit de interactieve hoek, kijkend naar de entree en de trap die de weg lijdt naar de andere categorieën boeken. In het vloerdeel tussen de twee hellingsbanen zijn de cataloguspc’s gesitueerd met uitzicht naar buiten. Om zoveel mogelijk natuurlijk daglicht binnen te krijgen is er een daklicht in het dak opgenomen.

Gezien vanaf de 2e hellingsbaan die aan 2 zijden van het gebouw doorloopt van het 3e nivo, waar de cataloguspc’s staan, naar het 4e niveau waar de categorieën geloof, romans en techniek maar ook het leescafé en de muziek afdeling zijn gesitueerd heeft men overzicht over de begane grond.

In deze impressie is de lift goed te zien maar ook de trap die vanuit het leescafé op de begane grond naar boven komt en op een kruising uitkomt op de verdieping.

Kijkend vanaf de hellingsbaan die in de vorige impressie in beeld is wordt de bezoeker meegenomen door een lagere ruimte naar een veel hogere ruimte waar de andere categorieën uit de bibliotheek te vinden zijn. Met aan de linkerzijde de werkruimten met en zonder computers en aan de rechterzijde de categorie geloof.

Deze impressie toont het uitzicht dat men heeft vanuit het leescafé dat op de verdieping zit. Een goed overzicht over het gehele plein.

Als men vanuit de entree gezien linksaf slaat, komt men hier terecht, bij het leescafé waar een lange bar is geplaatst in dezelfde stijl als de hoofdtrap in de vorige impressie. De weg splitst zich op naar de verdieping van het leescafé en de multifunctionele zaal van het buurtcentrum.

In deze impressie is ook te zien dat de boekenkasten een onderdeel zijn van het totale ontwerp en de routing door het gebouw. De kasten sluiten aan op de wegen die door het gebouw heen lopen en bieden een opstapje om overzichtelijk over de gehele verdieping heen te kijken maar bieden ook de mogelijkheid om als zitje te fungeren.

Zoals al kort werd omschreven op de vorige pagina maakt de leestrap op de begane grond deel uit van zowel het interieur als van de parkeergarage. In deze princope doorsnede is te zien dat de hellingsbaan van de parkeergarage onder de trap loopt.

16

Constructief Een overstek en een parkeergarage Het ontwerp kenmerkt zich om de vorm die op de verdieping een overstek heeft van circa 3 a 4 meter. Door middel van doorliggende SFB profielen die in de vloeren worden meegestort en het gebruik van lichtgewicht breedplaatvloeren met extra wapening is dit overstek te realiseren. De uitdaging om een vrij indeelbare bibliotheek te maken was echter niet zo eenvoudig. Onder het plein van de bibliotheek ligt namelijk een parkeergarage waar minstens 100 auto’s kunnen parkeren. De constructie van de bibliotheek zal dan ook moeten worden doorgevoerd door de parkeerkelder heen. De stramienmaat die de parkeergarage gebruikt is in dit ontwerp doorgetrokken door de bibliotheek en de speling die mogelijk was voor de uitgang van de parkeergarage is gecombineerd met de hellingsbaan die binnen in de bibliotheek als trap fungeert. De constructie van de parkeergarage heeft dus mede geholpen de stramienmaat van de bibliotheek te bepalen. De bibliotheek draagt zijn constructie dus door naar de parkeergarage. De onderlinge stabiliteit van de bibliotheek wordt gewaarborgd door het gebruik van de wanden die als schijven zijn gevisualiseerd.

De vloeren die opgebouwd zijn uit Airdeck breedplaat vloeren met daarin opgenomen de stalen SFB liggers voor de grote overspanningen zodat er zo min mogelijk kolommen gebruikt hoefden te worden in het interieur boden ook de mogelijkheid om ruimte te besparen onder de verdiepingsvloer, deze ruimte kan voor de installaties gebruikt worden.

Hierboven maar ook linksonder aan deze pagina is de constructie van de bibliotheek te zien. De stabiliteit in de gevels wordt opgevangen door weggewerkte windverbanden. De daken worden opgebouwd uit liggers met daarop staalplaten. De staalplaten zorgen dan weer voor een constructieve schijf net zoals de vloeren. Onder deze tekst vindt u een afbeelding van de parkeergarage, dit gedeelte is uitgewerkt om aan een stramienmaat te geraken voor de bibliotheek. Rechts onder deze tekst ziet u de principes van de vloer- en dakopbouw. De vloeren worden opgebouwd uit Airdeckvloeren die zorgen voor een laag gewicht en bieden de mogelijkheid om de vloeren op bepaalde punten (uitkraging) te voorzien van extra wapening.

Op deze manier staan er wel kolommen in de bibliotheek maar gaat het niet ten koste van de ruime verdiepingshoogten die het gebouw zo charmant maken. Er had ook een keuze kunnen zijn voor het gebruik van een portaal constructie, maar dan kwam men al gauw op raatliggers of vakwerkspanten die het gebouw in de kortste richting overspannen waarvan die spanten of liggers een hoogte hadden van minimaal1200mm. Nu is de oplossing opgelost met extra kolommen en zijn de profielen van zowel de gevel als in de vloeren en daken circa 400x400mm groot. Dat is een grote ruimtebesparing die gebruikt kan worden voor de installaties maar ook zorgt voor de mogelijkheid om een ruime verdiepingshoogte te realiseren en het gebouw onder de hoogte van de omliggende bebouwing te realiseren.

17

Een functionele overmaat in het gebouw zorgt voor ruimte om de installaties zo onzichtbaar mogelijk weg te werken.

Systeemplafonds met een ruime vrije hoogte zorgen voor de verhulling van het VAV-systeem dat zowel verwarmt en koelt.

Klimaat Functionele Overmaat Voor de installaties in het gebouw is er op de begane grond een aparte ruimte gereserveerd voor de cv installatie en elektra. Het klimaat systeem dat zorgt voor de verwarming en de koeling van het gebouw is een zogenaamd VAV-systeem (variabelvolumesysteem). Dit systeem is opgebouwd uit luchtkanalen die zijn weggewerkt in de ruimte tussen het systeemplafond en de vloer/dakvloer. Door deze buizen stroomt continue een bepaalde luchtdruk die nodig is voor de ruimten die verwarmt of gekoeld moeten worden.

De koeling gebeurt vaak via een koelunit die op het dak wordt geplaatst in een luchtbehandelingskast, de verwarming vind meestal plaats door een naverwarmer die net voor het inblaasrooster zit in het gebouw.

Mogelijk zou een naverwarmer ook in de luchtbehandelingskast kunnen worden aangebracht voor een betere verwarming in de wintersituatie. De naverwarmers die gekoppeld zijn aan de luchtkanalen zorgen tevens voor een afzonderlijke regeling van de ruimten.

Wanneer er meer verwarming of koeling nodig is in een ruimte worden kleppen in de ventilatiekanalen verder open gezet of juist dicht. De luchthoeveelheid wordt dus steeds aangepast aan de omstandigheden. De luchtkanalen zijn continue voorzien van dezelfde luchtdruk die berekend is op de grootste luchthoeveelheden die benodigd zijn, dit betekent dat er grote kanalen nodig zijn. Dit is geen probleem doordat de constructie vrij licht is uitgevoerd en er een vrije installatieruimte boven het systeemplafond is van circa 90 tot 100cm.

De ventilatie in het gebouw is niet alleen maar het inblazen van koude of warme lucht, voor een goede ventilatie moet er ook worden afgezogen. Dit zal gebeuren door bij de verlichtingsarmaturen de afzuiging te plaatsen.

Zodoende is er weinig van de installaties in zicht maar is er toch een comfortabel binnenklimaat. Onder deze tekst vindt u een principeschets van de installatie en rechts een doorsnede van het gebouw waarin te zien is dat er voldoende installatieruimte is gereserveerd voor een VAV-systeem.

18

Verloop Project Javaplein divergerend & convergerend Analyse Omgeving

Reflectie

Stedenbouwkundig Architectonisch Locatie

Conclusie

Ontwerpproces en reflectie

Toekomst

Vorm

De manier waarop op de TU Delft een project wordt uitgewerkt verschilde erg veel van de manier waarop een HBO opleiding werkt. Het gebruik van een concept als uitgangspunt maar ook als ontwerpmiddel was totaal nieuw voor mij. Doordat ik niet vaak met een concept als middel heb leren ontwerpen dwaalde ik vaak af naar kleine deeloplossingen in het ontwerp. De conceptgedachte die ik ontwikkeld heb vanuit de workshops stedenbouw en architectuur was naar mijn mening erg krachtig en aan de workshops heb ik dan ook veel gehad om op een analytische wijze onderzoek te doen naar de problemen en mogelijkheden die de locatie van het project bood.

Tijdens het project had ik echter wel enkele punten die voor mij lastig waren op te lossen. Het gebruik van een concept of uitgangspunt om alle problemen in het ontwerp op te lossen was voor mij nieuw en ik heb dit dan ook niet tijdens het verloop van het project gedaan. Ik heb het ook niet achterwege gelaten, tijdens de begeleidingsuren werd ik er gelukkig op gewezen, dit deed mij dan ook met nieuwe gedachten en met het concept in de hand nogmaals de mogelijkheden bekijken die er waren en welke onderzoeken er mogelijk waren om tot een goed ontwerp te komen.

Concept Gebruik

Het ontwerpproces is opgebouwd uit een analyse op stedenbouwkundig en architectonische analyse waaruit een concept gedachte kan worden gehaald. De conceptgedachte is als het ware de rode draad door het project heen. In de illustratie hier rechts weergegeven is te zien hoe het ontwerpproces tijdens dit project is verlopen. Men begint met een analyse waarbij er veel informatie wordt verzameld over verschillende onderwerpen. Uiteindelijk wordt er vanuit deze analyse een conclusie getrokken die een beeld geeft over het concept. Het concept wordt daarvanuit verder ontwikkeld om een stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp te maken. Hierbij komen weer enkele onderwerpen aan bod. Het blijft weliswaar een wisselwerking door het gehele project, je werkt iets uit vanuit de conceptgedachte maar zodra je voor bijvoorbeeld het gebouw een ontwerp hebt gemaakt dan koppel je het weer terug naar de concept gedachte waarna je ook weer kijkt naar de stedenbouwkundige relatie.

Het is als het ware een driehoekswerking zoals rechts in de illustratie weergegeven.

Binnen elke driehoek zit nog een circulatie voordat er van divergerend naar convergerend gewerkt wordt. Het voorlopig ontwerp is bijvoorbeeld een vrij breed ontwerp dat steeds specifieker uitgewerkt wordt richting het definitief ontwerp. Tijdens de uitwerkingsfase tussen het voorlopig en definitief ontwerp komen architectuur en bouwtechniek elkaar nog tegen en zorgen weer voor een divergerende werking voordat het ontwerp in het eindresultaat op zijn specifiekst is.

Het is geen proces dat van A naar B loopt zonder om te kijken naar de uitgangspunten waarmee het ontwerp begonnen is. Dit is de rode draad tijdens het ontwerp.

Rechts vindt u mijn eigen reflectie op mijn ontwerp en ontwerpproces.

Plaats

Stedenbouw

Architectuur

Doelgroepen Functies Voorlopig Ontwerp Verhoudingen

Definitieve Vorm

Stedenbouwkundig plan

Gevelbeeld Gebruik Uitwerking Materialisatie

Beleving Bouwtechniek

Architectuur Definitief Ontwerp Maquette

Tekeningen Presentatie

Eindresultaat

Ik zocht in het ontwerp van de bibliotheek vaak naar goede verhoudingen zoals ik tijdens mijn stage op een architectenbureau eens uitgelegd kreeg over de gulden snede of de spiraal van Fibonacci. Ik probeerde een goede verhouding maar ook routing te krijgen in mijn gebouw door naar die methoden te kijken. Een verhouding als 2 staat tot 3 of een regelmaat in vormen hielpen bij het ontwerpen van mijn gevelbeelden.

Het ontwerpen van een gebouw is niet een idee wat je meteen kan uitwerken zonder om te kijken naar de context waar het gebouw zich in bevindt. De relaties die het gebouw binnen heeft met de ruimten die zich in het gebouw bevinden zijn belangrijk maar nog belangrijker is hoe het gebouw zich met zijn omgeving weerhoudt.

Ik vond dat er stedenbouwkundig een duidelijk beeld te vormen was ook voor wat betreft de definitieve uitwerking was die goed te doen. Voor de architectuur kant van het project merkte ik vaak dat er gewoon meer theorie nodig was om tot een ontwerp te komen. Alleen al om een goede vormtaal te leren. Maar waar leert men die vormtaal?! Tijdens het project wordt die niet aangeleerd en ook niet tijdens de lessen in het schakelsemester, laat staan op de HBO opleiding. Ik ben er zeker van dat hier een vak voor gegeven had kunnen worden en dat niet alleen ik maar ook de andere studenten hier veel baat bij hadden gehad. Nu wil het niet zeggen dat ik er niks mee heb gedaan, in de bronvermelding op de volgende pagina heb ik de boeken vermeld die ik heb geraadpleegd tijdens het project om zo zelf genoeg theorie te verzamelen om tot een definitief ontwerp te komen.

Ik vond het project verder leerzaam verlopen, van stedenbouw, architectuur, tot in het bouwtechnische deel toe. Bij een volgend project zou ik eerder nog meer aandacht schenken aan hoe je een massastudie uitwerkt tot in de details. Maar over het algemeen vind ik het een interessant en veel informatie omvattend project en ben ik tevreden over het eindresultaat dat toch afwijkend is van de originele opdracht maar wel een meerwaarde biedt voor de wijk.

19

Tijdens de uitwerking van dit ontwerp zijn er enkele boeken geraadpleegd over de manier van ontwerpen, hoe onderlinge relaties met elkaar in verband kunnen worden gebracht en hoe men een publiek gebouw kan indelen.

Bronvermelding Gebruikte literatuur Curtis, W.J.R. (1996) Modern architecture since 1900 (New York) Phaidon Coles, John en House, Naomi. (2008) The Fundamentals of Interior Architecture (Lausanne) AVA Hudson, Jennifer. (2007) Interior Architecture Now (London) Laurens King Kleijer, Evert. (2004) Instrumenten van de architectuur (Amsterdam) SUN King, Francis D.K. (2009) Architecture - Form, Space and Order (New Jersey) John Wiley & Sons Inc. ed. Kolarevic, Branko. (2005) Architecture in The Digital Age (London) Taylor and Francis eindredactie: Koren, Marian. i.s.m. ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2004) Creating Public Paradise (Leidschendam) Biblion Leupen, Bernard. (2006) Frame and Generic Space (Rotterdam) 010 Publishers Leupen, B. e.a. (2007) Ontwerp en Analyse (Rotterdam) 010 Publishers Neutelings Riedijk Architects. (2005) At Work (Rotterdam) 010 Publishers Panero, J. en Zelnik, M. (1979) Human Dimension and Interior Space (New York) Watson - Guptill ed. Risselada, Max. (2008) Raumplan vs. Plan Libre (Rotterdam) 010 Publishers Uytenhaak, Rudy. (2009) Steden vol ruimte - Kwaliteiten van dichtbij (Rotterdam) 010 Publishers

20

Bijlage 1

Programma overzicht in vierkante meters

Programma Javaplein Bibliotheek

Buurtcentrum

Entree Entreehal Uitleencentrum Sorteerruimte Receptie Garderobe Toiletten

130 35 20 25 20 15 15

m2

Algemeen LeescafĂŠ Keuken leescafĂŠ Auditorium Toiletten Spreekkamers Catalogus pc's (10stk.)

Werkplekken (20stk.)

Pc werkplekken (15stk.)

Interactieve zaal Printerruimte Opslag Administratieve ruimte Server ruimte

525 45 15 140 15 30 10 40 30 45 10 80 30 35

m2

Boeken Non fictie Romans Jeugd Culinair Technisch Taal Geloof

920 220 140 260 120 80 40 60

m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2

Muziek CD's / DVD's Muziekstudio Uitleen/informatiebalie

130 80 40 10

m2 m2 m2 m2

Verkeersgebied (7%)

119 m2

m2 m2 m2 m2 m2 m2

m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2

Totaal Bibliotheek

1824 m2

Totaal Programma (incl. parkeren)

6246 m2

Totaal gerealiseerd programma

6674 m2

Vergaderruimte Multifunctionele ruimte Kookworkshop ruimte Lesruimte Pantry Toiletten

Totaal buurtcentrum

Hotel/Hostel 20 45 30 25 3 15

m2 m2 m2 m2 m2 m2

138 m2

App./Kamers (25stk./45m2) App./Kamers (40stk./20m2) Wasruimte Eetzaal Keuken Kantoor Personeelsruimte Entree Baggageruimte Opslag Afval Verkeersgebied Totaal Hotel/Hostel

1125 800 35 80 60 25 40 50 20 110 80

m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2

m2 m2

121 m2 2546 m2

Parkeergarage +- 100 parkeerplaatsen

1438 m2

Kleine ondernemers verhuurbaar werkopp. +-

300 m2

Bijlage 2 2

Begane Grond Plattegrond

3

4

5426

8240

5

6

8314

8314

7 8314

8 7407

9 5838

10 3300

11 4122

60000 uitgang parkeergarage

E 4369

kleine ondernemers indeling afhankelijk van gebruiker

D

Techniek

Jeugdboeken

Server interactief media

8397

Entree zzp

24000

C

Administratie + sorteerruimte

keuken+kookworkshop

leslokaal

4417

lift leslokaal multifunctionele zaal

informatiebalie

leescafĂŠ

kranten/tijdschriften

5825

B 1 2 A0Doorsneden Doorsneden

leslokaal

A Hoofdentree

1

Begane Grond 1op200 1 : 200

expositie/ nieuwe boeken

Culinaire boeken

Bijlage 3 1

2 5975

Verdieping Plattegrond

3 5426

4

5

8240

8314

6 8314

7 8314

8 7407

9 5838

10 3300

11 4122

4400

E

D

2000

2000 2000

9182

4168

21005

28000

C

14300

verdeeld over vlakken: - romans - techniek 8628

6337

9500

B

lift geloof boekenreeks

12000

leesruimte

4400 leescafĂŠ

studieruimte 4005

A

7280

A0Doorsneden Doorsneden

12568

muziekruimte 1 2

computerruimte 4600

22000 44000

1

Verdieping 1op200 1 : 200

5050

Bijlage 4

Doorsneden

A

1 2

B

C

D

E

A0Doorsneden Doorsneden

Level 6 (B) 13600 Level 5 (B) 9600 Level 4 (B) 6400 Level 3 (B) 5400 Level 2 (B) 4400 Level 1 (B) 0

1

Copy of Dwarsdoorsnede 1 : 200

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

5800

1041

1

Level 5 (B) Level 9600 4 (B) 6400 Level 3 (B) 5400 Level 2 (B) 4400 Level 1 (B) 0

2

Copy of Langsdoorsnede 1 : 200