Vademecum by Marcin Wozniak

HEF01503_okladka.indd 1

VADEMECUM BUDOWY LODOWISKA

Vademecum budowy lodowiska stanowi uniwersalne, bogato ilustrowane kompendium wiedzy w przystępny sposób przedstawiające zagadnienia projektowania i wykonania lodowiska. To także wszechstronne źródło informacji dotyczących łyżwiarstwa i innych dyscyplin sportowych uprawianych na lodzie. Przeznaczone zarówno dla laików, jak i pasjonatów zagadnień związanych z lodowiskami.

VADE MECUM

BUDOWY LODOWISKA

9/18/08 10:38:15 AM

HEF01503_vademecum.indd 2

9/19/08 2:33:52 PM

VADE MECUM

BUDOWY LODOWISKA HEF01503_vademecum.indd 3

9/19/08 2:33:52 PM

Copyright © 2008 HEFAL SERWIS SA | BADOG PR www.hefalserwis.pl www.trane.com Autorzy: Daniel Kowalski | Jarosław Puzoń | Agnieszka Cichoń Opracowanie redakcyjne: BADOG PR Projekt graficzny: BADOG PR Wydawca: HEFAL SERWIS SA | TRANE www.hefalserwis.pl www.trane.com

HEF01503_vademecum.indd 4

9/19/08 2:33:52 PM

SPIS Spis treści. . . . . . . . . . . . . Wstęp – Erwina Ryś-Ferens. . . . . . . . . . HISTORIA. . . . . . . . . . . . . ŁYŻWY . . . . . . . . . . . . . Łyżwy figurowe . . . . . . . . . . Łyżwy hokejowe . . . . . . . . . . Łyżwy do jazdy szybkiej. . . . . . . . . Łyżwy dla dzieci. . . . . . . . . . Jakie łyżwy najlepiej kupić . . . . . . . . Konserwacja i ostrzenie. . . . . . . . . Ciekawostki. . . . . . . . . . . POLSKIE SŁAWY . . . . . . . . . . . . Polskie sławy . . . . . . . . . . . Elwira Seroczyńska . . . . . . . . . . Helena Pilejczyk. . . . . . . . . . Erwina Ryś-Ferens . . . . . . . . . . Jaromir Radke. . . . . . . . . . . Paweł Zygmunt . . . . . . . . . . Grzegorz Filipowski. . . . . . . . . . Mariusz Siudek i Dorota Zagórska. . . . . . . Sebastian Kolasiński i Sylwia Nowak . . . . . . Mariusz Czerkawski. . . . . . . . . . DYSCYPLINY. . . . . . . . . . . . . Dyscypliny na lodowisku. . . . . . . . . Łyżwiarstwo figurowe . . . . . . . . . Łyżwiarstwo synchroniczne. . . . . . . . Rewia . . . . . . . . . . . . Łyżwiarstwo szybkie . . . . . . . . . . Short track. . . . . . . . . . . Hokej na lodzie. . . . . . . . . . Curling . . . . . . . . . . . . Sporty na lodzie. . . . . . . . . . DZISIEJSZE LODOWISKA. . . . . . . . . . Szkic lodowiska . . . . . . . . . . Lodowiska stałe . . . . . . . . . . . . . . . . . Lodowiska demontowane . . Orurowanie . . . . . . . . . . . Bandy lodowiska. . . . . . . . . . Agregat chłodniczy . . . . . . . . . . Rolba. . . . . . . . . . . . BUDUJEMY LODOWISKO. . . . . . . . . . Kiedy budujemy lodowisko . . . . . . . . Ile kosztuje lodowisko . . . . . . . . . 10 rzeczy, o których warto pamiętać . . . . . . . Warunki i zagrożenia . . . . . . . . .

5 6 8 12 14 15 16 17 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 53 54 56 58 60 62 66 68 70 72 74 78 82 84 86 88 90 92 93

TREŚCI HEF01503_vademecum.indd 5

9/19/08 2:33:52 PM

ERWINA RYŚ-FERENS 80 tytułów Mistrzyni Polski | 21 medali Mistrzostw Świata i Europy | 50 rekordów Polski | 4-krotna uczestniczka Igrzysk Olimpijskich

HEF01503_vademecum.indd 6

9/19/08 2:33:53 PM

Moje pierwsze długie łyżwy – panczeny nałożyłam, kiedy miałam 14 lat, wcześniej trenowałam gimnastykę sportową. Tradycji stało się zadość – mój tata trenował hokej, brat łyżwiarstwo szybkie. Wróciłam do łyżew. Założyłam pierwsze moje wyczynowe łyżwy, nie było takich małych na moją stopę i przyspawano płozy do butów, które w czasie jazdy grzechotały. Wtedy jeździliśmy w Elblągu na zamarzniętym w zimie, największym w Europie basenie.

Moja radość z jazdy na łyżwach rozpoczęła się w wieku 5 lat, kiedy dostałam łyżwy pod choinkę. Były ciężkie, metalowe, przykręcane do zwykłych butów, tzw. „plastiki”. Byłam wtedy u babci i pamiętam moje pierwsze kroki stawiane na łyżwach, nie na lodzie, ale na śniegu na polnej ścieżce. Nie była to jazda, tylko chodzenie w łyżwach po ubitym śniegu, ale ja byłam szczęśliwa, że mam „łyżwy” na nogach. Kiedy wróciłam do mojego rodzinnego miasta Elbląga, jeździłam po zaśnieżonych ulicach. Niewiele wtedy było samochodów, a zimy były mroźne.

Moje pierwsze poważne zawody – mistrzostwa Polski młodzików – dobrze zapamiętałam. Duch chciał zwycięstwa, a ciało, nóżki były za słabe. Na dystansie 1 000 m zaliczyłam trzy upadki. Takie są początki. Jednak pasja, radość i zabawa, jaką dawał mi trening w grupie rówieśników i sama jazda na łyżwach, doprowadziły mnie do moich pierwszych Mistrzostw Świata Juniorów w Cortina d’Ampezzo. I tam, w tych pięknych górach Dolomitach, w dniu swoich 19-tych urodzin, zostałam mistrzynią świata juniorów. Od tego momentu skończyła się zabawa w sport. Rozpoczęłam sportowy wyczyn. Szłam jak burza od zwycięstwa do zwycięstwa na arenach krajowych i międzynarodowych. Oddałam pasji łyżwiarstwa ponad 20 lat swojej młodości. Nazbierałam bagaż doświadczeń i pięknych wspomnień, które zachowam w pamięci na zawsze. Swoją długą sportową karierę zakończyłam po Igrzyskach Olimpijskich w Calgary, w dobrej formie uzyskując 5. miejsce na dystansie 3 000 m i 3. miejsce – brązowy medal na mistrzostwach świata seniorów w wieloboju. Obecnie czasy się zmieniły, mamy dużo lodowisk, nowoczesne łyżwy. Tylko ja się nie zmieniłam. Nadal kocham łyżwy i czerpię radość z jazdy na lodzie. Erwina Ryś-Ferens

HEF01503_vademecum.indd 7

9/19/08 2:33:53 PM

HISTO HEF01503_vademecum.indd 8

9/19/08 2:34:04 PM

TORIA HEF01503_vademecum.indd 9

9/19/08 2:34:14 PM

HISTORIA

HEF01503_vademecum.indd 10

9/19/08 2:34:15 PM

10/11

HISTORIA Umiejętność jazdy na łyżwach znana jest człowiekowi od kilku tysięcy lat. Jej popularność wynikała z warunków geograficznych – w krajach o płaskim ukształtowaniu terenu oraz dużej ilości rzek i jezior, które przy mroźnej pogodzie zamarzały – była najbardziej praktycznym i najtańszym sposobem przemieszczania się.

W XIII w. w Holandii pojawiły się pierwsze łyżwy o płozach z żelaza oprawionych w drewno, przymocowywane do obuwia rzemieniami. Jako pierwsi ich produkcji podjęli się holenderscy wytwórcy zbroi, którzy szybko doszli do wniosku, że wytapianie łyżew z żelaza jest świetnym interesem. W dobie Odrodzenia znaleźć można wzmianki o wytwarzaniu zarówno łyżew długich, jak i krótkich,

Muzeum Sportu w Bazylei chlubi się posiadaniem

co świadczy o tym, że łyżwiarstwo traktowane było

pochodzącej sprzed ok. 3000 r. p.n.e. pary

również jako rozrywka. W XV w. Holendrzy uchodzili

łyżew kościanych – są to płozy wykonane z kości

w Europie za mistrzów łyżwiarstwa. Organizowali

zwierzęcych przywiązywane do obuwia. Takie

różnego rodzaju rozgrywki na lodzie. Należał do nich

łyżwy odnajdywali też archeologowie w kurhanach

kolv – gra, w której używano ciężkiego, zagiętego

położonych na terenie dzisiejszej Fryzji.

na końcu kija oraz drewnianej kuli. W średniowieczu poruszanie się na łyżwach popularne było w Niderlandach i Anglii, na przełomie XVIII i XIX w. rozpowszechniło się w innych krajach. W XIX stuleciu ten bardzo popularny sport zimowy wzbogacił się o stalowe płozy z ostrzem. W Londynie powstało wówczas pierwsze lodowisko. Na terenie Polski najstarsze łyżwy (wykonane z kości) znaleziono w Biskupinie, pochodzą z ok. V w. p.n.e.

HEF01503_vademecum.indd 11

9/19/08 2:34:15 PM

ŁYŻW HEF01503_vademecum.indd 12

9/19/08 2:34:25 PM

ĹťWY HEF01503_vademecum.indd 13

9/19/08 2:34:35 PM

ŁYŻWY FIGUROWE Łyżwy do jazdy figurowej są krótkie, o płozie szerokości 3-4 mm, lekko wygiętej w łuk i szpicu wyposażonym w ząbki, które ułatwiają obroty, skoki i zatrzymywanie. Figurówki dzielą się na: – rekreacyjne – często wykonane z plastiku, zapinane na klamry lub wiązane sznurówkami, niekiedy wyposażone w wewnętrzne wkładki, które dopasowując się do kształtu stopy, ocieplają ją; – sportowe – to skórzane, wiązane buty mocowane na stałe do stalowej płozy. Są wyższe i bardziej sztywne niż łyżwy rekreacyjne, mają wzmacnianą płozę i ergonomiczny kształt. Wnętrze buta wyłożone jest termoaktywną wyściółką lub skórą naturalną, dzięki czemu stopa jest stabilna i usztywniona, a zatem mniej narażona na kontuzje.

FIGURÓWKI HEF01503_vademecum.indd 14

9/19/08 2:34:36 PM

HOKEJÓWKI 14/15

ŁYŻWY HOKEJOWE Łyżwy do hokeja na lodzie są krótkie, o płozie płaskiej i wąskiej (ok. 1,5-1,7 mm), pozbawionej ząbków. But jest sztywny, a podeszwa plastikowa. Płozy stalowe są zamocowane w obudowaniu z blachy aluminiowej (w celu zmniejszenia ciężaru). Hokejówki rekreacyjne – bardziej miękkie, komfortowe i cieplejsze niż sportowe. But dopasowuje się do nogi klamrami. Mogą mieć różnego rodzaju wkładki – wyściełające, ocieplające, antybakteryjne. Hokejówki sportowe – przeznaczone do wyczynowej gry w hokeja, bardzo twarde i sznurowane, co zapewnia dobre trzymanie stopy. Wysokie w tylnej części buta chronią narażone na kontuzje ścięgno Achillesa.

HEF01503_vademecum.indd 15

9/19/08 2:34:36 PM

PANCZENY – ŁYŻWY DO JAZDY SZYBKIEJ

PANCZENY Przeznaczone dla posiadających techniczne umiejętności, doświadczonych łyżwiarzy. Charakteryzują się długimi (ok. 40 cm) płozami i wąskimi ostrzami (0,9-1,3 mm) bez wygięcia w łuk – na całej długości przylegają do powierzchni lodu.

HEF01503_vademecum.indd 16

9/19/08 2:34:36 PM

16/17

ŁYŻWY DLA DZIECI Najczęściej polecane są łyżwy regulowane, które „rosną” razem ze stopą dziecka, dzięki czemu mogą służyć kilka lat. Łyżwy powinny być wygodne i dobrze stabilizować stopę. Zbyt duży rozmiar buta sprawia, że dziecko go nie czuje, nie może kontrolować łyżwy, a zatem narażone jest na wywrotki, kontuzje i łatwo zniechęca się do tego sportu. Warto zastanowić się, jaki rodzaj aktywności na tafli dziecko ma uprawiać i dobrać odpowiednie do tego łyżwy. Dla dzieci wygodniejsza jest regulacja klamrowa, która pozwala na samodzielne zapięcie i odpięcie buta.

DLA DZIECI HEF01503_vademecum.indd 17

9/19/08 2:34:36 PM

JAKIE ŁYŻWY?

HEF01503_vademecum.indd 18

9/19/08 2:34:36 PM

18/19

JAKIE ŁYŻWY NAJLEPIEJ KUPIĆ?

Najczęstszy dylemat brzmi – figurowe czy hokejówki? Dla osób początkujących lepsze są figurówki, gdyż dzięki przedłużonej tylnej części płozy i ząbkom jazda na nich jest bardziej stabilna. Lepsze wydają się również łyżwy wykonane z plastiku – sztywne w kostce. Z drugiej strony – buty skórzane są wygodniejsze, dopasowują się do kształtu stóp użytkownika.

Również wybór – sznurowane czy zapinane – nie jest prosty. Zapięcia są szybsze i bardziej wygodne, jednak ich naprawa jest trudniejsza. Tradycyjne sznurowanie pozwala zaś dokładnie wyregulować ucisk w konkretnych miejscach. Warto pamiętać, że odrobinę większe buty zapewnią nam ciepło. Łyżwiarze stawiający swe pierwsze kroki na lodowisku powinni pamiętać o ochronie nadgarstków, kolan i łokci oraz ochraniaczach na płozy.

HEF01503_vademecum.indd 19

9/19/08 2:34:36 PM

KONSERWACJA

I OSTRZENIE

HEF01503_vademecum.indd 20

9/19/08 2:34:37 PM

20/21

KONSERWACJA I OSTRZENIE Łyżwy będą służyć nam dłużej, jeżeli nauczymy się konserwować je w odpowiedni sposób: • aby uchronić łyżwy przed rdzewieniem – zawsze bezpośrednio po użyciu należy wytrzeć je szmatką (najlepiej flanelową), • po zakończeniu sezonu – łyżwy należy nasmarować wazeliną, buty wypchać papierem i powiesić w suchym pomieszczeniu, co uchroni je przed deformacją, • buty namoknięte należy suszyć z dala od źródła ciepła, następnie wypchać papierem i nasmarować pastą do butów.

Od stałego tarcia o lód krawędzie się tępią, a rowki tracą głębokość (w zależności od umiejętności łyżwiarza powinna ona wynosić 0,5-0,8 mm). Ostrość płozy nie tylko poprawia komfort jazdy, ale zapobiega ślizgom bocznym, bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo jazdy i samego łyżwiarza. Nawet jeżdżąc rekreacyjnie, nie należy bagatelizować ostrości łyżew. Łyżwy wymagają ostrzenia zazwyczaj po ok. 30-50 godzinach spędzonych na lodowisku. Z pewnością należy powierzyć je fachowcowi nie rzadziej niż raz, dwa razy na sezon. Przy większości lodowisk działają punkty ostrzenia łyżew, gdzie za niewielką kwotę (od kilku do kilkunastu złotych) zostaną naostrzone mechanicznie.

HEF01503_vademecum.indd 21

9/19/08 2:34:37 PM

1. Czy wiesz, gdzie i kiedy znaleziono pierwsze łyżwy na świecie? 2. Czy wiesz, jaka jest grubość lodu na Antarktydzie? 3. Czy wiesz, ile metrów ma najdłuższe naturalne lodowisko świata? 4. Czy wiesz, gdzie i kiedy zbudowano pierwsze lodowisko? 5. Czy wiesz, kiedy powstał pierwszy klub łyżwiarzy? 6. Czy wiesz, jaka jest temperatura lodu dla hokeistów? 7. A jaka dla łyżwiarstwa rekreacyjnego? 8. Czy wiesz, kiedy powstała Międzynarodowa Organizacja Łyżwiarska (International Skating Union, ISU)? 9. Czy wiesz, ilu zawodników drużyny hokejowej może jednocześnie przebywać na lodowisku?

CIEKAWOSTKI 10. Czy wiesz, ilu zawodników liczy drużyna curlingu?

HEF01503_vademecum.indd 22

9/19/08 2:34:37 PM

22/23

CIEKAWOSTKI

Na dnie jeziora w Szwajcarii. Pierwotne łyżwy wykonane były z kości bydła – krów, koni, owiec. Przymocowywano je do nogi za pomocą rzemieni, które przewlekano przez specjalnie wykonane otwory po bokach kości. Aby lepiej się ślizgać, płaszczyznę kości z jednej strony spłaszczano.

2. Średnia grubość lodu wynosi tam 2 000 m, ale miejscami przekracza nawet 4 000 m. 3.

Najdłuższe naturalne lodowisko ma prawie 9 km i znajduje się w kanadyjskim mieście Winnipeg, zaś największe lodowisko na świecie – Fujikyu Highland Promenade Rink, znajdujące się na wolnym powietrzu, ma powierzchnię 15 404 m2. Zostało zbudowane w Japonii w 1967 r.

4. Pierwsze sztuczne lodowisko zbudowano w Chelsea (Londyn) w 1876 r. Autorem projektu był John Gamgee.

5. Pierwszy klub łyżwiarzy powstał w 1742 r. w Edynburgu. 6. Temperatura lodu dla hokeistów to -6° C. 7. Tylko -2° C. 8. W 1892 r. To międzynarodowa organizacja zrzeszająca krajowe związki sportów łyżwiarskich. Prezesem ISU od 1994 r. jest Włoch, Ottavio Ciquanta.

9. Sześciu. Cała drużyna składa się z 22 zawodników – 20 grających w polu i 2 bramkarzy. 10. Czterech. W zależności od kolejności zagrywania kamieni to: otwierający, drugi, trzeci (tzw. wicekapitan) i kapitan (skip), często nazywany czwartym. Tylko kapitan może podejmować decyzje dotyczące gry w czasie jej trwania, ustala strategię, kolejność oraz sposób zagrywania kamienia.

HEF01503_vademecum.indd 23

9/19/08 2:34:37 PM

POLSKIE HEF01503_vademecum.indd 24

9/19/08 2:34:51 PM

E Sﾅ、WY HEF01503_vademecum.indd 25

9/19/08 2:35:05 PM

POLSKIE

Sﾅ、WY HEF01503_vademecum.indd 26

9/19/08 2:35:07 PM

26/27

POLSKIE SŁAWY

W Polsce łyżwiarstwo było popularną rozrywką już w połowie XIX wieku. W 1865 r. w warszawskim Ogrodzie Łazienkowskim została otwarta pierwsza publiczna ślizgawka w mieście. W 1921 r. powstał Polski Związek Łyżwiarstwa, organizacja zrzeszająca zawodników (zarówno figurowych, jak i panczenistów), trenerów i działaczy łyżwiarstwa. Rok później rozegrały się pierwsze Mistrzostwa Polski w Łyżwiarstwie Szybkim (konkurowali tylko mężczyźni) i Figurowym (mężczyźni oraz pary sportowe). Od 1930 r. rozgrywane są zawody w jeździe indywidualnej kobiet, a od 1956 r. w parach tanecznych. W latach 20. coraz większą popularność zyskiwał w Polsce hokej. W 1957 r. z PZŁ wydzieliły się dwa związki: Polski Związek Łyżwiarstwa Figurowego oraz Polski Związek Łyżwiarstwa Szybkiego. Poza nimi w wielu miastach istnieją obecnie kluby zrzeszające miłośników różnych łyżwiarskich dyscyplin. Na kartach historii polskiego łyżwiarstwa zapisało się wielu sportowców. Pragniemy przedstawić sylwetki prawdziwych Mistrzów.

HEF01503_vademecum.indd 27

9/19/08 2:35:07 PM

SEROCZYŃSKA

HEF01503_vademecum.indd 28

9/19/08 2:35:07 PM

28/29

ELWIRA SEROCZYŃSKA (z d. Potapowicz) (1931-2004) Urodzona w Wilnie polska łyżwiarka szybka, wicemistrzyni olimpijska i mistrzyni świata. W ciągu swojej kariery reprezentowała Stal Elbląg (1950-1953) oraz kluby warszawskie – Stal FSO (1954-1957) i Sarmatę (1957-1964). Wychowanka twórcy „elbląskiego zagłębia łyżwiarskiego” – Kazimierza Kalbarczyka.

17-krotna rekordzistka Polski. W latach 1951-1963 dwadzieścia sześć razy obroniła tytuł mistrzyni Polski – na 500 m (1952-1953, 1957, 1959, 1961, 1963), 1 000 m (1951, 1954, 1959, 1963-1964), 1500 m (1952-1953, 1959), 3 000 m (1953-1954, 1963), 5 000 m (1953-1954), w wieloboju (1952-1954, 1959, 1963) i w sztafecie 4 x 1 000 m (1952-1953), była 3-krotną wicemistrzynią kraju w wieloboju. Jedna z nielicznych rodzimych medalistek Zimowych Igrzysk Olimpijskich – tytuł wicemistrzowski zdobyła w Squaw Valley w 1960 r. w wyścigu na 1 500 m. Te pamiętne zawody przeszły do historii również dzięki Helenie Pilejczyk, która wywalczyła wówczas dla Polski brązowy medal. W 1962 r. w fińskiej Imatrze Seroczyńska zdobyła złoty medal i została Mistrzynią Świata w biegu na 500 m. W latach 1971-1976 jako pierwsza kobieta pełniła funkcję trenera narodowej kadry kobiet. Zasłużona Mistrzyni Sportu, odznaczona m.in. Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz aktywna działaczka. Była członkinią zarządu Polskiego Komitetu Olimpijskiego, przewodniczącą Centralnego Klubu Olimpijczyka PKOl, sekretarz Towarzystwa Olimpijczyków Polskich.

HEF01503_vademecum.indd 29

9/19/08 2:35:07 PM

PILEJCZYK HEF01503_vademecum.indd 30

9/19/08 2:35:08 PM

30/31

HELENA PILEJCZYK (z d. Majcher) Łyżwiarka szybka urodzona w 1931 r. w Zieluniu koło Mławy. Pracowała jako nauczycielka w szkole podstawowej, uprawiała lekkoatletykę i siatkówkę. W latach 50. za sprawą przyszłego trenera Kazimierza Kalbarczyka spróbowała jazdy na panczenach. Przez kolejne dwadzieścia lat odnosiła sukcesy w tej dyscyplinie. Reprezentowała kluby elbląskie: Stal (1950-1955), Turbinę (1956-1958) i Olimpię (1959-1972). Jest 37-krotną mistrzynią i 5-krotną

wicemistrzynią Polski. 40 razy udało jej się pobić rekord kraju. Wielokrotnie brała udział w mistrzostwach świata, w 1960 r. zdobyła srebro w Oestersund na 1 000 m. W tym samym roku (21 lutego) podczas VIII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w amerykańskim Squaw Valley łyżwiarki walczyły o medale na dystansie 1 500 m. Pilejczyk zdobyła wówczas brąz, zaś jej koleżanka z drużyny E. Seroczyńska – srebro. Złoty medal otrzymała Rosjanka Lidia Skoblikowa, która ustanowiła wówczas rekord świata (2:25.2). Po zakończeniu kariery Pilejczyk wróciła do pracy pedagogicznej i trenerskiej w elbląskiej Olimpii, a później w CWEKS Orzeł. Jej wychowanką była m.in. olimpijka E. Wasilewska. Pilejczyk nie rozstała się ze sportem czynnym – w 1997 r. na torze w Berlinie zdobyła złoty medal w wieloboju w kategorii powyżej 65 lat, a pięć lat później wygrała w kategorii 70-latków. Zasłużona Mistrzyni łyżwiarstwa, odznaczona m.in. Srebrnym i Brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżem Kawalerskim OOP.

HEF01503_vademecum.indd 31

9/19/08 2:35:08 PM

RYŚ-FERENS HEF01503_vademecum.indd 32

9/19/08 2:35:08 PM

32/33

ERWINA RYŚ-FERENS Urodzona w 1955 r. w Elblągu wielokrotna medalistka i multirekordzistka, mistrzyni polskiego łyżwiarstwa szybkiego, trenerka. Na łyżwach zaczęła jeździć w wieku 5 lat, zaś panczeny założyła mając 14. Zawodniczka Olimpii Elbląg (1968-1978) i Marymontu Warszawa (1979-1989). Zdobyła 83 tytuły mistrzyni Polski, ustanowiła 50 rekordów kraju

w łyżwiarstwie szybkim. Trzykrotna zdobywczyni brązowego medalu na Mistrzostwach Świata – w wieloboju (1988) oraz wieloboju sprinterskim (1978, 1985). Na przestrzeni lat 1974-1988 zdobyła w sumie 20 medali na mistrzostwach świata i Europy. Uczestniczka Igrzysk Olimpijskich w Innsbrucku (1976), Lake Placid (1980), Sarajewie (1984) i Calgary (1988). Rekordy życiowe: 500 m – 40.86 (Medeo, 1985), 1 000 m – 1:21.44 (Calgary, 1988), 1 500 m – 2:04.68 (Calgary, 1988), 3 000 m – 4:22.59 (Calgary, 1988), 5 000 m – 7:46.60 (Calgary, 1987), wielobój duży – 178,763 (Medeo, 1984), wielobój mały – 178,078 (Medeo,1978), wielobój sprinterski – 165,985 (Medeo, 1983). W latach 1989-2001 działała społecznie w Ruchu Olimpijskim jako członkini Zarządu Polskiego Komitetu Olimpijskiego, a od 2005 r. w Komisji Współpracy Terytorialnej. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990 r.).

HEF01503_vademecum.indd 33

9/19/08 2:35:08 PM

RADKE HEF01503_vademecum.indd 34

9/19/08 2:35:08 PM

34/35

JAROMIR RADKE Panczenista urodzony w 1969 r. w Tomaszowie Mazowieckim, od 1984 r. reprezentant miejscowej Pilicy, wychowanek Bogdana Drozdowskiego, podopieczny trenera Wiesława Kmiecika. Jeden z najlepszych polskich długodystansowców. Sportową karierę rozpoczął w doskonałym stylu – zdobywając dwa tytuły mistrza Polski juniorów (1987, 1988) oraz brązowy medal Mistrzostw Świata (1987) w Stromsund na 5 000 m. Wielokrotny uczestnik mistrzostw Europy, świata i pucharu świata. Wielokrotny (26) mistrz Polski: na 1 000 m (1995), 1 500 m (1991), 5 000 m (1989-1991, 1993-1997, 1999), 10 000 m (1991-1997, 1999, 2000) i w wieloboju (1989-1991, 1993, 1995, 1997) i 2-krotny wicemistrz kraju w wieloboju (1994, 1996). Multirekordzista Polski – 15 razy pobijał krajowe rekordy. Zdobywca 3 tzw. małych medali MŚ i ME w biegach do wieloboju. W czasie swej kariery dwukrotnie wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Albertville (1992) i Lillehammer (1994). Za zasługi w działalności na rzecz rozwoju łyżwiarstwa szybkiego odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.

HEF01503_vademecum.indd 35

9/19/08 2:35:08 PM

ZYGMUNT

HEF01503_vademecum.indd 36

9/19/08 2:35:09 PM

36/37

PAWEŁ ZYGMUNT, ps. „Rekin” Urodzony w 1972 r. w Krośnie, jeden z najlepszych polskich łyżwiarzy szybkich w historii, czterokrotny olimpijczyk, wielokrotny mistrz kraju. Łyżwiarstwem zajął się dopiero w wieku 15 lat, wcześniej trenował skoki narciarskie. Reprezentował Klub Erbet Nowy Sącz – Krynica. Wystąpił na Igrzyskach w Lillehammer (1994), Nagano (1998), Salt Lake City (2002) i Turynie (2006). Jest 40-krotnym mistrzem Polski na dystansach 1 000 m, 1 500 m, 3 000 m, 5 000 m, 10 000 m i w wieloboju łyżwiarskim oraz 5-krotnym rekordzistą Polski: 1 500 m – 1:55.05 (1993), 1:50.78 (2000), 5 000 m – 6:32.65 (2001), 10 000 m – 13:36.90 (2000) i w wieloboju dużym – 159,643 (2000). W 2001 r. w Pucharze Świata w Hadze wywalczył brązowy medal na dystansie 10 000 m, a rok później na Mistrzostwach Europy w Erfurcie (na tym samym dystansie) zdobył srebro. Małopolski zawodnik jest też brązowym medalistą Mistrzostw Świata z 2002 r. – na dystansie 10 000 m i Mistrzostw Europy z 2003 r. – na 5 000 m. W 2005 r. w zawodach Pucharu Świata w Heerenveen (Holandia) wywalczył srebrny medal w biegu drużynowym, a podczas Mistrzostw Polski w Warszawie – złoto na dystansie 1 500 m uzyskując czas 2:01.77. W 2006 r. zakończył karierę zawodową. Jest członkiem Komisji Technicznej Międzynarodowej Unii Łyżwiarskiej. Działa również w Polskim Komitecie Olimpijskim.

HEF01503_vademecum.indd 37

9/19/08 2:35:09 PM

FILIPOWSKI

HEF01503_vademecum.indd 38

9/19/08 2:35:09 PM

38/39

GRZEGORZ FILIPOWSKI

Urodzony w 1966 r. w Łodzi najlepszy polski łyżwiarz figurowy w kategorii solistów i pierwszy, który wszedł na podium mistrzostw świata, olimpijczyk. Jako pierwszy w historii wykonał na zawodach kombinację dwóch potrójnych skoków – toeloopów (1980).

W latach 1981-1986 sześć razy zdobył tytuł mistrza Polski w jeździe solowej. Trzykrotnie uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich – w Sarajewie (1984), Calgary (1988), gdzie uzyskał najlepszą 5. lokatę i w Albertville (1992). Medalista Mistrzostw Europy – w 1985 r. w Göteborgu wywalczył brązowy, a w 1989 r. w Birmingham srebrny medal. Do największych sukcesów Filipowskiego należy zdobycie brązowego medalu podczas Mistrzostw Świata w Paryżu w 1989 r. W tym samym roku, zjednawszy sobie sympatię publiczności, jako pierwszy łyżwiarz figurowy znalazł się w dziesiątce najlepszych sportowców Polski w plebiscycie „Przeglądu Sportowego”. Zdobywał czołowe lokaty na różnych zawodach (Skate Kanada, NHK Trophy, Trophee Lalique). Od 1986 r. przebywał w USA, a potem w Kanadzie, gdzie w latach 1992-1997 był zawodowym łyżwiarzem figurowym, zdobył nawet Mistrzostwo Kanady. Odznaczony m.in. Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Czynne uprawianie łyżwiarstwa zakończył w 1997 r. Pracuje w Toronto jako trener.

HEF01503_vademecum.indd 39

9/19/08 2:35:09 PM

SIUDEK

ZAGÓRSKA

HEF01503_vademecum.indd 40

9/19/08 2:35:09 PM

MARIUSZ SIUDEK I DOROTA ZAGÓRSKA – para sportowa

40/41

Mariusz Siudek (ur. 1972 r.) pochodzi z Oświęcimia, Dorota Zagórska (ur. 1975 r.) z Krakowa. Ona zaczęła trenować w wieku przedszkolnym, on mając 6 lat. Siudek od 1992 r. regularnie zdobywał tytuły mistrza Polski w parze z Beatą Szymłowską, Beatą Zielińską, Martą Głuchowską, a następnie z Dorotą Zagórską, z którą stworzył zgodną parę w sporcie i w życiu prywatnym (małżeństwo od 2000 r.), odnosząc największe sukcesy. Wspólne treningi rozpoczęli w 1995 r., w 1997 r. na Mistrzostwach Świata zajęli ósmą pozycję, rok później – już piątą. W 1998 r. na Igrzyskach Dobrej Woli w Nowym Jorku zdobyli brązowy medal. W styczniu 1999 r. wywalczyli w Pradze tytuł wicemistrzów Europy – byli pierwszą polską parą sportową od 1934 r., która stanęła na podium. Na Mistrzostwach Europy zdobyli w sumie dwa srebrne (1999 i 2000) oraz dwa brązowe medale (2003 i 2007). Na Mistrzostwach Świata w Helsinkach (1999) wywalczyli brąz.Trzykrotnie wystąpili na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich - w Nagano (1998), gdzie zajęli 10. miejsce, w Salt Lake City (2002) – 7. i w Turynie (2006) – 9. Siudek był też chorążym polskiej reprezentacji olimpijskiej w 2002 roku. Jako para dziewięć razy bronili tytułu mistrzów Polski. Występem w 2007 r. na Mistrzostwach Europy w Warszawie w obiekcie Torwar I, zdobywając swój drugi brązowy medal ME, zakończyli karierę sportową. W 2007 r. duet rozpoczął pracę trenerską w Toruniu, w klubie MKS Axel.

HEF01503_vademecum.indd 41

9/19/08 2:35:10 PM

KOLASIŃSKI

NOWAK HEF01503_vademecum.indd 42

9/19/08 2:35:10 PM

42/43

SEBASTIAN KOLASIŃSKI I SYLWIA NOWAK – para taneczna

Najlepsza polska para łyżwiarzy figurowych w kategorii par tanecznych. Pochodzą z Łodzi, razem zaczęli jeździć w 1991 roku. Wcześniej partnerem Nowak (ur. 1976 r.) był Rafael Gabinowski, zaś Kolasińskiego (ur. 1975 r.) Agnieszka Domańska (z którą w 1989 r. zdobył tytuł Mistrza Polski juniorów w tańcach). Wychowankowie Marii Olszewskiej-Lelonkiewicz, która przez 17 lat była ich trenerką. Reprezentowali łódzkie kluby: ŁTŁ (1990-1992), ŁOS (1993-1994) i MKŁ (1995-2001). Zaczynali od tytułów w kategorii juniorów: wicemistrzów (1991) i mistrzów Polski (1992-1994), systematycznie startując i awansując na Mistrzostwach Świata: 1991 – zajęli 19. miejsce, 1992 – 11., 1993 – 2. (wicemistrzowie), wreszcie w 1994 r. wywalczyli tytuł Mistrzów Świata Juniorów. Na przestrzeni lat 1995-2003 para wielokrotnie zdobywała tytuły mistrzów Polski. Dwukrotnie wzięli udział w Igrzyskach Olimpijskich – w Nagano (1998) zajęli 12. miejsce, a w Salt Lake City (2002) – 13. Wielokrotnie uczestniczyli w mistrzostwach Europy i świata. Zdobywali czołowe lokaty w zawodach: Skate Canada 1998 – 3. miejsce, Finlandia Trophy 1995 – 1., NHK Trophy 1997- 4., Puchar Rosji 1999 – 3. i Trophee Lalique 2000 – 4. W 2001 r. zostali Wicemistrzami Uniwersjady. W 1998 r. Nowak i Kolasiński zostali odznaczeni Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Mimo zakończenia kariery sportowej (w 2003 r.) pojawiają się na pokazach łyżwiarskich, współpracują z młodymi zawodnikami, Kolasiński zajmuje się pracą choreograficzną.

HEF01503_vademecum.indd 43

9/19/08 2:35:10 PM

CZERKAWSKI

HEF01503_vademecum.indd 44

9/19/08 2:35:10 PM

44/45

MARIUSZ CZERKAWSKI, ps. „Marre”

Urodzony w 1972 r. w Radomsku polski zawodowy hokeista, prawoskrzydłowy, uważany za najlepszego zawodnika w historii polskiego hokeja. Jego atutem jest perfekcyjna technika jazdy, doskonała kontrola nad prowadzonym krążkiem oraz umiejętność oddania silnego i skutecznego strzału. Wychowanek znanego klubu GKS Tychy (1989-1991), od 1991 r. zawodnik drużyn zagranicznych. Do NHL (National Hockey League) dostał się dzięki dobrym występom w szwedzkiej lidze hokejowej. W ciągu jednego sezonu w lidze polskiej rozegrał 24 mecze i zdobył 25 goli. Został laureatem Złotego Kija redakcji „Sportu” dla najlepszego hokeisty kraju (1991), wicemistrzem Szwecji (1992) i zdobywcą Klubowego Pucharu Europy (1992). W ciągu trzech sezonów w lidze szwedzkiej rozegrał 110 meczów, strzelając 60 goli i zaliczając 56 asyst. 43-krotny reprezentant Polski (1990-2002), strzelec 16 goli, olimpijczyk z Albertville (1992), uczestnik 5 turniejów o mistrzostwo świata: 1991 Ljubljana – 12 m. (gr. B-4), 1992 Praga – 12 m., 1998 Ljubljana – 23 m. (gr. B-7), 2000 Katowice – 19 m. (gr. B-3) i 2002 r. W sumie (na igrzyskach olimpijskich i mistrzostwach świata) rozegrał 30 meczów i zdobył 13 goli. Wybrany do drużyny „All Stars” MŚ gr. B (2000) zagrał w meczu gwiazd podczas NHL All-Stars Weekend w Toronto. Zdobył punkt za asystę przy golu Miroslava Satana.

HEF01503_vademecum.indd 45

9/19/08 2:35:10 PM

DYSCY HEF01503_vademecum.indd 46

9/19/08 2:35:24 PM

YPLINY HEF01503_vademecum.indd 47

9/19/08 2:35:36 PM

DYSCYPLINY

HEF01503_vademecum.indd 48

9/19/08 2:35:39 PM

48/49

DYSCYPLINY NA LODOWISKU

Grupą sportów zimowych uprawianych na lodowiskach są przede wszystkim dyscypliny łyżwiarskie – łyżwiarstwo figurowe, łyżwiarstwo szybkie – na długim i krótkim torze (tzw. short track), hokej na lodzie. Popularne są również: łyżwiarstwo widowiskowe (rewie na lodzie) i synchroniczne, które jest odmianą łyżwiarstwa figurowego.

Każda z tych dyscyplin wymaga innego przygotowania, predyspozycji. Aby zwiększać komfort zawodników, poprawiać wyniki, a przede wszystkim zmniejszać ryzyko kontuzji, kostiumy i łyżwy są wciąż udoskonalane. W zależności od dyscypliny łyżwy radykalnie różnią się od siebie – szerokością i długością płozy, wysokością i wyglądem buta. Zimową dyscypliną zespołową rozgrywaną na lodowisku, ale bez łyżew, jest curling.

HEF01503_vademecum.indd 49

9/19/08 2:35:39 PM

ŁYŻWIARSTWO HEF01503_vademecum.indd 50

9/19/08 2:35:39 PM

50/51

ŁYŻWIARSTWO FIGUROWE

To jeden z najpopularniejszych sportów zimowych. Pierwsze zawody zorganizowano już w 1871 r. w Wiedniu. Dyscyplina polegająca na jeździe na łyżwach oraz wykonywaniu dodatkowych elementów – skoków, piruetów, kroków, spiral oraz podnoszeń, które często łączy się w sekwencje i kombinacje.

w Londynie). Łyżwiarstwem figurowym na świecie

Na zawodach rozgrywane są następujące konkurencje:

80. Grzegorz Filipowski. W ostatnich latach nasz kraj

• j azda indywidualna kobiet i mężczyzn (jako

reprezentowały m.in. pary: Sylwia Nowak i Sebastian

dyscyplina na Mistrzostwach Świata od 1896 r. dla

kieruje Międzynarodowa Unia Łyżwiarska (International Skating Union, ISU) założona w 1892 r. W Polsce działa Polski Związek Łyżwiarstwa Figurowego. Największymi łyżwiarkami figurowymi w historii były Sonja Henie z Norwegii i Niemka Katarina Witt. Obie panie (jako jedyne) dwukrotnie zdobyły „wszystko” – wygrywając w jednym roku igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata i mistrzostwa Europy. Największe sukcesy wśród polskich zawodników odnosił w latach

Kolasiński oraz Dorota Zagórska i Mariusz Siudek.

mężczyzn, dla kobiet od 1906 r.; na Mistrzostwach Europy odpowiednio – 1891 r. i 1930 r.), • p ary sportowe (na MŚ od 1908 r., ME – 1930 r.), • p ary taneczne (na MŚ od 1951 r., ME – 1954 r.). Soliści, solistki i pary sportowe rywalizują w programie krótkim i dowolnym, zaś konkurencje obejmujące pary tańczące to: tańce obowiązkowe, taniec oryginalny w układzie własnym i taniec dowolny. We wszystkich konkurencjach oceniana jest wartość techniczna i wrażenia artystyczne wykonanego programu. Łyżwiarstwo figurowe od 1924 r. jest jedną z dyscyplin zimowych igrzysk olimpijskich (choć w 1908 r. pojawiło się na Letnich Igrzyskach

HEF01503_vademecum.indd 51

9/19/08 2:35:39 PM

ŁYŻWIARSTWO SYNCHRONICZNE

Najmłodsza konkurencja łyżwiarstwa figurowego, w której rywalizują ze sobą drużyny (tzw. formacje) liczące od 12 do 20 osób (seniorzy od 16 do 20) mogące składać się z zawodników płci męskiej i żeńskiej. Każdy zespół prezentuje program krótki i dowolny. Największy nacisk położony jest na kroki i przejścia. Spirale i piruety są znacznie ograniczone i mogą być wykonywane w tzw. izolacji – przez część drużyny. Do figur charakterystycznych dla tej dyscypliny należą m.in. koła, intersekcje, młyny i blok. Początki łyżwiarstwa synchronicznego sięgają połowy lat 50-tych. W 1956 r. Richard Porter stworzył w Stanach Zjednoczonych grupę nazywaną wówczas zespołem łyżwiarstwa precyzyjnego. Konkurencja ta rozwijała się głównie w USA. W latach 80. pojawiła się w Kanadzie (1983), Australii (1985) i Japonii (1987). Dopiero w 1996 r. ISU (Międzynarodowy Związek Łyżwiarstwa) oficjalnie dopisał tę dyscyplinę do listy konkurencji łyżwiarskich. Od tego czasu rozgrywane są mistrzostwa świata. Przewiduje się, że w 2010 r. łyżwiarstwo synchroniczne będzie wprowadzone na Uniwersjadzie, a na Igrzyskach Olimpijskich w 2014 r. pojawi się jako konkurencja pokazowa.

SYNCHRONICZNE HEF01503_vademecum.indd 52

9/19/08 2:35:39 PM

52/53

REWIA

REWIA Łyżwiarstwo widowiskowe, czyli rewia na lodzie, nie zalicza się do dyscyplin sportowych, jednak poprzez łyżwiarstwo figurowe zamienia taflę lodową w scenę teatralną. W takich przedstawieniach, wykonywanych często z wielkim rozmachem (oświetlenie, muzyka,

ewolucje kaskaderskie), rolę aktorów przejmują zwykle zawodowi łyżwiarze, których głównym środkiem wyrazu jest taniec na lodzie.

HEF01503_vademecum.indd 53

9/19/08 2:35:39 PM

SZYBKIE HEF01503_vademecum.indd 54

9/19/08 2:35:40 PM

ŁYŻWIARSTWO SZYBKIE

Dyscyplina sportowa polegająca na rozgrywaniu wyścigu na torze lodowym na czas, na różnych dystansach: od 500 m (najkrótszy sprint) do 5 000 m (kobiety i mężczyźni) oraz 10 000 m (mężczyźni). Podczas konkurencji indywidualnych zawodnicy rywalizują w parach, poruszając się po 400-metrowym torze w kierunku przeciwnym do

54/55

ruchu wskazówek zegara. Po każdym okrążeniu, w specjalnej strefie zmian, łyżwiarze zmieniają tory tak, aby dystans pokonywany przez obu zawodników był równy. Rozgrywane są również wyścigi drużynowe kobiet na 6 okrążeń oraz mężczyzn na 8. Drużynę stanowią trzej zawodnicy. Wygrywa zespół, który uzyska lepszy czas. Zegar zatrzymywany jest po przekroczeniu linii mety przez ostatniego z łyżwiarzy w każdej drużynie. Na mistrzostwach świata i Europy rozgrywane są tylko wieloboje, zaś na igrzyskach olimpijskich tylko konkurencje indywidualne. Panczenistów wyróżnia szybkość i wytrzymałość. Osiągają prędkość nawet do 60 km/h. Zawodnikom pomaga nowoczesny sprzęt – wciąż udoskonalane łyżwy oraz przylegające do ciała kostiumy zapewniające dobrą aerodynamikę. Pierwsze zawody odbyły się w 1801 r. w Holandii, pierwsze Mistrzostwa Świata w 1889 r. w Amsterdamie. Do dziś z Holandii pochodzą najlepsi zawodnicy. Największe sukcesy wśród polskich łyżwiarzy odnosili E. Seroczyńska, H. Pilejczyk, w latach 80. – E. Ryś-Ferens, 90. – J. Radke, w ostatnich latach – P. Zygmunt.

HEF01503_vademecum.indd 55

9/19/08 2:35:40 PM

SHORT TRACK HEF01503_vademecum.indd 56

9/19/08 2:35:40 PM

56/57

SHORT TRACK Łyżwiarstwo szybkie na torze krótkim to jedna z najmłodszych wyczynowych dyscyplin sportów zimowych. Narodziła się w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, dużą popularność zyskała w krajach azjatyckich – Japonii, Korei, Chinach.

odchylona jest od osi buta. Obowiązkowe jest

Wyścigi odbywają się na bardzo krótkim torze,

oficjalne zawody w short tracku odbyły się

którego pętla wynosi 111,12 m, a sam tor

w 1910 r., w 1981 r. przeprowadzono pierwsze

wyznaczany jest na tafli lodowiska. W biegu

mistrzostwa świata w tej dyscyplinie. Od 1992 r.

bierze udział 4-6 łyżwiarzy, wszyscy startują

short track jest dyscypliną olimpijską (Igrzyska

z jednej linii. Łyżwiarze ścigają się na różnych

Olimpijskie w Albertville). Reprezentanci Polski

dystansach: 500 m, 800 m, 1 000 m, 1 500 m,

w short tracku na Igrzyskach Olimpijskich

3 000 m w kategorii biegów indywidualnych,

to: Maciej Pryczek (Nagano 1998), Krystian

natomiast w zespole rywalizują w sztafetach na

Zdrojkowski (Salt Lake City 2002), Dariusz

3 000 m kobiety, a mężczyźni dodatkowo na

Kulesza (Turyn 2006).

używanie ochraniaczy na golenie, kasku (częste upadki i uderzenia w bandę) oraz „szorstkich” rękawic, gdyż w wyniku prędkości sięgających 40 km/h uczestnicy wyścigu podpierają się na łuku ręką. Zawodnicy rywalizują ze sobą w bezpośredniej walce, dzięki czemu rezultat wyścigu widoczny jest dla widzów. Pierwsze

5 000 m. Podczas sztafety zawodnik wypycha swojego zmiennika, aby ten nabrał prędkości. Zmiany dokonuje się co 1-2 okrążenia. Liczy się kolejność na mecie, do następnego wyścigu kwalifikuje się bowiem dwóch pierwszych zawodników z każdego biegu. Dozwolona

jest walka bark w bark i zajeżdżanie drogi przeciwnikowi. Zawodnicy używają nieco innych panczenów niż w łyżwiarstwie szybkim – oś łyżwy

HEF01503_vademecum.indd 57

9/19/08 2:35:40 PM

HOKEJ HEF01503_vademecum.indd 58

9/19/08 2:35:40 PM

58/59

HOKEJ NA LODZIE

Gra sportowa prowadzona na otoczonym bandami lodowisku (30 x 61 m), podzielonym liniami na trzy strefy (tercje), między drużynami składającymi się z 22 zawodników – z czego na lodzie przebywać może do 6 graczy (bramkarz, 2 obrońców, 3 napastników) jednej drużyny. Zawodnicy wyposażeni w kije (dł. 147 cm) zakończone łopatkami, łyżwy i specjalne ochraniacze, uderzają w czarny, wykonany z kauczuku krążek, próbując wbić go do bramki przeciwnika (szer. 183 cm, wys. 122 cm).

(International Ice Hockey Federation), w 1910 r. odbyły się pierwsze Mistrzostwa Europy, a w 1930 r. – Świata. Od 1920 r. hokej znajduje się w programie Igrzysk Olimpijskich. W 1917 r. roku powstała NHL (National Hockey League), wspólna liga hokejowa USA i Kanady. Do najlepszych drużyn na świecie należą: USA, Kanada, Szwecja, Finlandia, Rosja, Czechy, Słowacja. Polski Związek Hokeja na Lodzie (PZHL) powołany został w 1925 r., a pierwsze Mistrzostwa Polski odbyły się w 1927 r. w Zakopanem. Największym sukcesem polskich hokeistów (nasze drużyny uczestniczą w mistrzostwach Europy, świata i igrzyskach olimpijskich od 1926 r.) było dwukrotne wicemistrzostwo Europy (1929 i 1931). W Polsce dwukrotnie rozegrano Mistrzostwa Świata w tej dyscyplinie: w 1931 r. w Krynicy i w 1976 r. w Katowicach. Najlepsze polskie drużyny to Unia

Czas gry wynosi 60 min., podzielony jest na tercje

Oświęcim i Podhale Nowy Targ. W wielu miastach

z 10-cio minutowymi przerwami. Faule karane są

działają sekcje hokejowe.

odesłaniem winnego na ławkę kar – w zależności od przewinienia na 2, 5 lub 10 min., niekiedy całkowitym wykluczeniem z gry. Hokej na lodzie pojawił się w 2. poł. XIX wieku w Kanadzie, wymyślili go angielscy żołnierze stacjonujący w Ontario. Wywodzi się z popularnej tam gry lacrosse. Pod koniec XIX stulecia został przeniesiony do Europy. W 1908 r. powstała IIHF

HEF01503_vademecum.indd 59

9/19/08 2:35:41 PM

CURLING HEF01503_vademecum.indd 60

9/19/08 2:35:41 PM

60/61

CURLING

Sport zespołowy rozgrywany na prostokątnej tafli lodu przez dwie drużyny liczące po 4 zawodników. Do gry używa się wykonanych z granitu kamieni, które ważą około 19 kg.

- czy szczotkować lód i jak mocno. Dyscyplina ta wymaga precyzji i odpowiedniej strategii, dlatego nazywana jest „szachami na lodzie”. Jej początki sięgają średniowiecza. O miano kolebki curlingu od lat rywalizowała Szkocja i Holandia. Odnaleziony edykt szkockiego parlamentu z 1457 roku

Kamienie wypuszczane są na lodzie w kierunku celu

zabraniający gry w piłkę nożną i curling rozstrzygnął

zwanego domem. Liczba przyznanych punktów zależy

spór na korzyść Szkotów. Silnym ośrodkiem curlingu

od ilości kamieni znajdujących się najbliżej środka

jest Kanada, dużą popularnością sport ten cieszy

domu. Każdy z członków zespołu po kolei wypuszcza

się też w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Skandynawii.

dwa kamienie (na przemian z rywalami). W tym

Włączenie curlingu do programu Igrzysk Olimpijskich

czasie dwaj inni zawodnicy mają prawo szczotkować

w Nagano w 1998 r. niezwykle spopularyzowało tę

lód. Dzięki pocieraniu powstaje warstwa wody, która

dyscyplinę. W 2003 r. powstała Polska Federacja

powoduje wydłużenie toru, po którym sunie kamień.

Curlingu zrzeszająca istniejące kluby z całej Polski.

Pozwala to na bardziej precyzyjne umieszczanie

Dziś ma ona akceptację Polskiej Konfederacji Sportu

kamieni w domu. Czwarty gracz, zazwyczaj kapitan

i Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Polska jest też

drużyny (skip), najpierw pokazuje puszczającemu

(od 2003) członkiem Światowej Federacji Curlingu

kamień, gdzie ma celować, a potem podpowiada

(World Curling Federation).

HEF01503_vademecum.indd 61

9/19/08 2:35:41 PM

Popularną dyscypliną są wyścigi bobslejów. Zawody rozgrywa się na sztucznych, specjalnie wybudowanych torach – ich nawierzchnia jest pokryta lodem, boki zaokrąglone (aby łatwiej i szybciej pokonywać zakręty), ściany wiraży są pionowe. Tor powinien mieć minimum 15 zakrętów. Obecnie średnia długość toru wynosi 1500-2000 m, a spadek 8-12%. Bobsleje mają aerodynamiczny kształt, dzięki czemu osiągają prędkość nawet 130 km/h. Mają cztery płozy, z czego przednia para połączona jest z układem kierowniczym. Dodatkowo sanie te wyposażone są w układ hamulcowy i specjalne pałąki służące do pchania sań na starcie. Pierwsze zawody bobslejów odbyły się w 1893 r. na górskiej drodze w szwajcarskim St. Moritz, tam też założono pierwszy klub (1897) i zbudowano pierwszy tor bobslejowy (1903). Dyscyplina ta w 1924 r. stała się konkurencją zimowych Igrzysk Olimpijskich.

SPORTY NA LODZIE HEF01503_vademecum.indd 62

9/19/08 2:35:41 PM

62/63

SPORTY NA LODZIE (saneczkarstwo, bobsleje)

Istnieje wiele dyscyplin sportowych polegających na zjeżdżaniu po specjalnym – naturalnym lub sztucznym – torze lodowym. Jedną z nich jest saneczkarstwo. Zawodnicy indywidualnie lub w parach zjeżdżają na sankach. Wygrywa zawodnik lub para, która uzyska najkrótszy czas przejazdów. Sanie (zarówno do jazdy pojedynczej, jak i dwójek) nie mogą posiadać hamulców, muszą za to mieć dwie sztywne, zaokrąglone po zewnętrznych stronach płozy i uchwyty oraz siodełko dla każdego zawodnika. Sankami kieruje się przy użyciu nóg. Do startu przydatne są rękawice z kolcami. Polscy saneczkarze kilkakrotnie stawali na podium Mistrzostw Świata (B. Piecha, M. Semczyszak, R. Pędrak-Janowicz, J. Wojnar).

E HEF01503_vademecum.indd 63

9/19/08 2:35:42 PM

Popularną dyscypliną zimową jest żeglarstwo lodowe, czyli wyścigi bojerów (ślizgów lodowych) po zamarzniętych zbiornikach wodnych. Pierwotne bojery – łodzie żaglowe z przymocowanymi długimi łyżwami – używane były w XVI-wiecznej Holandii do transportu po zamarzniętych kanałach. Współczesny bojer to napędzany żaglem pojazd na trzech płozach, zazwyczaj 1-miejscowy, który osiąga prędkość 60-150 km/h. Jego długość całkowita wynosi 2-7,5 m, a szer. 2-4 m, zaś powierzchnia ożaglowania 3-20 m2. Najliczniejszą klasą bojerową jest prosty w budowie i łatwy w transporcie DN – skonstruowany (1937) w wyniku konkursu ogłoszonego przez amerykański dziennik „Detroit News” (stąd nazwa ślizgu). Do żeglarstwa lodowego zalicza się również łyżwiarstwo żaglowe (łyżwiarz trzyma w rękach żagiel rozpięty na stelażu) oraz surfing lodowy (ice surfing), który uprawia się na tzw. surferach (platforma na 3 płozach połączona przegubowo z masztem, na którym umieszczony jest żagiel).

SPORTY NA LODZIE

HEF01503_vademecum.indd 64

9/19/08 2:35:42 PM

64/65

SPORTY NA LODZIE (bojery, skeleton, żużel na lodzie)

W latach 60. XX wieku wielką popularnością zaczął cieszyć się

Do ekstremalnych sportów zimowych, do uprawiania których

żużel na lodzie. Początki dyscypliny sięgają lat przedwojennych.

niezbędny jest lód, zaliczyć można wspinaczkę po zamarzniętych

Ojczyzną tego sportu były kraje skandynawskie, po wojnie

wodospadach czy trudne, wymagające specjalistycznego

prawdziwą potęgą stał się ZSRR, później Rosja. Od odmian na

wyposażenia, wiedzy i doświadczenia – nurkowanie pod lodem.

torach o nawierzchniach sypkich lub trawiastych żużel na lodzie różni się techniką pokonywania zakrętów (niemożliwy jest tzw. ślizg kontrolowany) oraz konstrukcją motocykli (posiadają dwubiegową skrzynię biegów). Opony wyposażone są w kolce o długości ok. 28 mm, które zapewniają przyczepność. Największym sukcesem Polaków był występ Norberta Świtały w 1967 roku, który został siódmym żużlowcem lodowym świata.

Tory bobslejowo-saneczkowe wykorzystywano również do rozgrywania zawodów skeletonowych. Skeleton to jednoosobowe, niskie, stalowe sanki sportowe, ważące do 50 kg. Zawodnik leży na brzuchu, z głową skierowaną w dół, kieruje ruchami ciała i czubkami butów. Startuje z biegu. Może osiągnąć prędkość do 120 km/h. W Polsce największą popularnością sport ten cieszył się w latach 50. XX w. Od 1996 r. skeleton uprawiają również kobiety. Międzynarodowa Federacja Saneczkarstwa (FIBT) w 1988 r. postanowiła zorganizować Puchar Świata w tej dyscyplinie, a w 2002 r. włączony został do programu olimpijskiego.

HEF01503_vademecum.indd 65

9/19/08 2:35:42 PM

DZISIEJSZE L HEF01503_vademecum.indd 66

9/19/08 2:35:46 PM

LODOWISKA HEF01503_vademecum.indd 67

9/19/08 2:35:50 PM

punkt usługowy / radiowęzeł namiot rekreacyjny punkt usługowy punkt gastronomiczny

słupy oświetleniowe maszty na flagi reklamowe girlanda świetlna płyta looowiska

garaż dla rolby / pomieszczenie socjalne

SZKIC LODOWISKA HEF01503_vademecum.indd 68

9/19/08 2:35:51 PM

68/69

SZKIC LODOWISKA

Podstawą konstrukcji współczesnych lodowisk są specjalne instalacje chłodnicze, dzięki którym wytwarza się taflę lodową i utrzymuje jej temperaturę na odpowiednim poziomie około -3oC. Kluczowymi elementami instalacji chłodzącej typowego lodowiska są: • agregat chłodniczy, • orurowanie (korektor zasilający i powrotny wraz z rurkami chłodniczymi płyty lodowiska) połączone z agregatem, • chłodziwo (glikol) poddawane cyrkulacji w układzie: agregat – orurowanie, • bandy ograniczające powierzchnię lodowiska. Stosowane systemy chłodnicze pozwalają na utrzymanie tafli lodu o grubości równej około 5 cm przy temperaturze otoczenia do +15°C. W praktyce umożliwia to funkcjonowanie lodowisk w przybliżonym terminie od 15 listopada do 15 marca. Najczęściej płyty lodowisk mają wymiary: 20 x 30 m lub 20 x 40 m.

A HEF01503_vademecum.indd 69

9/19/08 2:35:51 PM

LODOWISKO STAﾅ・

HEF01503_vademecum.indd 70

9/19/08 2:35:54 PM

70/71

LODOWISKO Z PŁYTĄ BETONOWĄ (tzw. lodowisko stałe)

W konstrukcjach tego typu orurowanie zalane jest betonem. Lód na takim lodowisku powstaje przez polewanie wodą wymrożonej płyty betonowej aż do uzyskania warstwy odpowiedniej grubości (2-4 cm). W okresie letnim na płytach lodowisk stałych coraz częściej powstają skate parki, rolkowiska lub boiska ze sztuczną nawierzchnią.

Do wykonania lodowiska stałego niezbędne jest: • sporządzenie dokumentacji budowlanej, • uzyskanie pozwolenia na budowę. Budowa konstrukcji z płytą betonową składa się z następujących etapów: • wykorytowania terenu, • wykonania podbudowy pod warstwę układu chłodzącego (orurowania), • rozłożenia orurowania chłodniczego z polietylenu wykonanego z rury o średnicy 25 mm, • wykonania mrożeniowej płyty betonowej. Czas realizacji inwestycji wynosi od 3 do 6 miesięcy.

HEF01503_vademecum.indd 71

9/19/08 2:35:55 PM

LODOWISKO DEMONTOWANE

HEF01503_vademecum.indd 72

9/19/08 2:35:58 PM

72/73

LODOWISKO DEMONTOWANE

Konstrukcje tego typu są najbardziej popularne. Do ich zalet należą: • najmniejszy koszt inwestycji, • mobilność, • duża swoboda w wyborze lokalizacji (boiska szkolne, place miejskie, parkingi, korty itp.). W przypadku rozwiązań przenośnych orurowanie rozkładane jest bezpośrednio na równej, stabilnej, utwardzonej powierzchni. Lód tworzy się poprzez polewanie zbudowanego wcześniej układu chłodzącego wodą – na początku w postaci mgły wodnej, a następnie coraz silniejszym strumieniem, aż do uzyskania warstwy o grubości około 5 cm. Orurowanie chłodnicze może być wykonane z następujących materiałów: 1. rurek polietylenowych, 2. mat gumowych EPDM, 3. rurek metalowych (najczęściej aluminiowych).

HEF01503_vademecum.indd 73

9/19/08 2:35:58 PM

grzebień stabilizacyjny

rurki pe Ø 25 mm

60 mm

ORUROWANIE grzebień stabilizacyjny

rurki aluminiowe Ø 21 mm

HEF01503_vademecum.indd 74

60 mm

9/19/08 2:35:59 PM

74/75

ORUROWANIE

Orurowanie z rurek polietylenowych jest rozwiązaniem najstarszym i obecnie rzadko stosowanym. W lodowiskach demontowanych ma ono tendencję do zwijania się, falowania i skręcania.

Dlatego jego montaż i demontaż jest

Orurowanie z rurek aluminiowych jest rozwiązaniem porównywalnym z PE w zakresie konstrukcji orurowania. Wymaga niestety idealnie wypoziomowanego podłoża wykonanego np. z podbudowy piaskowej lub podestów drewnianych.

kłopotliwy i czasochłonny. Również tworzenie warstwy lodu, ze względu na

Montaż samego orurowania jest bardzo

znaczne odległości między rurkami trwa

szybki, jednak przygotowanie równego

dłużej niż w przypadku innych rozwiązań

podłoża zwiększa koszt lodowiska

i dochodzi nawet do kilku dni. Po złożeniu

i wydłuża czas jego wykonania.

orurowanie tego typu zajmuje dużo

Wytworzenie tafli lodowiska wymaga

miejsca. Średnica zwiniętego orurowania

wykonania szczelnego basenu z folii,

sięga nawet 2 m.

w którym zanurzone jest orurowanie chłodnicze. Do basenu wlewana jest woda, która po zamrożeniu tworzy taflę lodowiska. Czas jej wytworzenia jest zbliżony do czasu uzyskiwanego przy budowie lodowiska z orurowaniem EPDM. Niestety orurowanie aluminiowe jest dwa razy droższe od orurowania z EPDM.

HEF01503_vademecum.indd 75

9/19/08 2:35:59 PM

ORUROWANIE rurka epdm Ø 7 mm

16 mm

HEF01503_vademecum.indd 76

błona łącząca

9/19/08 2:35:59 PM

76/77

ORUROWANIE Orurowanie z mat gumowych EPDM jest rozwiązaniem nowoczesnym i wyparło z użycia orurowanie omówione wcześniej. Rozwinięcie i ułożenie mat jest proste i szybkie, nie wymaga idealnie poziomej, równej powierzchni, a po zdemontowaniu zajmują one mało miejsca. Można je składować układając jedne na drugich w dwóch warstwach. Również czas potrzebny na utworzenie warstwy lodu jest krótki (około 24 godzin), dzięki małej odległości pomiędzy rurkami. Tworzą one pełną powierzchnię, która zatrzymuje wodę, co ułatwia tworzenie tafli lodowej. Koszty zakupu i eksploatacji orurowania tego typu są niskie.

Zestawienie zalet i wad poszczególnych typów orurowania:

polietylen

EPDM

aluminium

Nie wymaga równości podłoża

–

Szybkość montażu

–

Liczba miejsca do składowania

–

Szybkość budowania lodu

–

Cena

–

Ocena końcowa 0–5

Z powyższego zestawienia wynika, że najkorzystniejszym rozwiązaniem (cena/jakość) jest orurowanie z mat EPDM, łączące wszystkie optymalne parametry techniczne i ekonomiczne. Pozwala ono osiągnąć najlepsze efekty przy budowie i użytkowaniu lodowiska.

HEF01503_vademecum.indd 77

9/19/08 2:35:59 PM

Banda lodowiska

Płyta lodowiska: beton gr. 14 cm

Folia polietylenowa

Styropian twardy: gr. 10 cm

2 x folia budowlana z przekładką grafitową

Podbudowa górna: beton gr. 10 cm

Podbudowa pośrednia: tłuczeń wielofrakcyjny zagęszczony i zaklinowany, gr. 20 cm

Podbudowa dolna: warstwa odsączająca, gr. 30 cm

BANDY Grunt rodzimy

HEF01503_vademecum.indd 78

9/19/08 2:36:00 PM

78/79

BANDY

Bandy lodowiska możemy podzielić na dwa rodzaje: • profesjonalne do uprawiania hokeja na lodzie, • rekreacyjne. Bandy profesjonalne są wykonywane zgodnie z wytycznymi IIHF – Międzynarodowej Federacji Hokeja na Lodzie. Składają się z trzech podstawowych elementów (patrz rysunek). Bandy rekreacyjne są najbardziej popularne. Wykonuje się je z takich samych materiałów (polietylen) jak bandy do hokeja. Różnią się jednak grubością polietylenu i sposobem przytwierdzenia do podłoża – bandy rekreacyjne mocuje się na zasadzie przymrażania, natomiast profesjonalne są przykręcane. Parametry bandy rekreacyjnej: • wysokość 1,2 m, • dwie bramki – wejścia i wyjścia,

• brama wjazdowa dla maszyny do pielęgnacji lodu (tzw. rolby), • konstrukcja band ze stali ocynkowanej ogniowo, wypełnienie z płyt PEHD (grubości 8 mm) w kolorze białym, dolna listwa okopowa (wysokości 0,23 m) wykonana z PEHD (grubości 10 mm) w kolorze żółtym, pochwyt najczęściej w kolorze niebieskim, • zaokrąglenie narożników bandy (o promieniu 4,5 m). Oprócz band wykonanych z polietylenu (PEHD) spotyka się także bandy drewniane, najczęściej w takim miejscach jak rynki miast, centra handlowe itp. Ich wygląd może budzić zastrzeżenia, za to cena jest niższa niż band z tworzywa sztucznego.

HEF01503_vademecum.indd 79

9/19/08 2:36:00 PM

sterowanie agregatem

skraplacz

wentylator

AGREGAT CHĹ ODNICZY HEF01503_vademecum.indd 80

9/19/08 2:36:01 PM

80/81

AGREGAT CHŁODNICZY

Agregat chłodniczy obniża temperaturę chłodziwa do żądanej wartości. Poprzez kolektory transportowane jest ono do orurowania, na którym powstaje warstwa lodu. Nowoczesny agregat chłodniczy musi spełniać szereg wymagań, które decydują o jego bezpiecznej pracy przy lodowisku. Powinien posiadać następujące cechy i właściwości: • zwartą budowę - tzw. kompaktową, • dwa obiegi chłodnicze, • co najmniej cztery stopnie regulacji pozwalające na racjonalne wykorzystanie energii elektrycznej, • do pracy wykorzystywać ekologiczny freon i glikol, • zapewniać długotrwałą, bezobsługową pracę (agregaty wykorzystujące amoniak wymagają stałego nadzoru), • być cichy – zgodny z normą EUROVENT (10 m od agregatu 65 dBA – parametr istotny dla komfortu użytkowników lodowiska), • mieć jak najwyższy współczynnik COP (Coefficient Of Performance), określający stosunek mocy chłodniczej do mocy pobieranej przez urządzenie (im współczynnik jest wyższy, tym agregat chłodniczy jest bardziej ekonomiczny), najczęściej wynosi od 2,6-3,2, • być prosty w obsłudze, • mieć zapewniony 24-godzinny dostęp do serwisu.

HEF01503_vademecum.indd 81

9/19/08 2:36:01 PM

AGREGAT CHŁODNICZY HEF01503_vademecum.indd 82

9/19/08 2:36:01 PM

82/83

AGREGAT CHŁODNICZY

W skład agregatu chłodniczego wchodzą

chłodziwo, czasami wykorzystywana jest również

następujące elementy podstawowe:

solanka (roztwór wodny soli). Zużycie energii

• sprężarki (co najmniej dwie sztuki), dzięki

przez agregaty chłodnicze jest największe podczas

którym następuje chłodzenie czynnika

tworzenia warstwy lodu. Dalsza praca tych

ziębniczego (freonu),

urządzeń jest mniej energochłonna – zależnie od

• parownik, w którym obniżana jest temperatura chłodziwa (roztworu glikolu) • skraplacz (np. chłodzony powietrzem), który

żądanej temperatury tafli lodowej oraz temperatury otoczenia. Dla lodowisk hokejowych zalecana temperatura wyjścia z parownika to

pozwala ochłodzić czynnik ziębniczy i ponownie

-9 ÷ -10°C. Przy ustawieniu temperatury pracy na

skierować go do sprężarek,

T= -6 ÷ -8°C (najczęściej stosowana; wówczas

• wentylator lub zespół wentylatorów pozwalający dochładzać czynnik ziębniczy, • pompa obiegowa wymuszająca przepływ

temperatura na powierzchni tafli wynosi ok. -2°C) agregat pracuje na poziomie od 20 do 50% swoich możliwości, zużywa energię elektryczną w sposób

chłodziwa z parownika agregatu do orurowania

racjonalny, bez wpływu na jakość lodu. Sprężarki

chłodniczego,

w agregacie włączają się w zależności od potrzeb.

• panel sterowania do zarządzania pracą agregatu,

Przy wielu stopniach regulacji może pracować

• czynnik ziębniczy, freon (np. R134a, R404a,

jedna, dwie lub więcej sprężarek. Jeżeli w danej

R407a), gaz ekologiczny, • chłodziwo ekologiczne – roztwór wodny glikolu etylenowego lub propylenowego.

chwili nie ma potrzeby chłodzenia chłodziwa, pracuje tylko pompa obiegowa, która przetacza zimne chłodziwo w orurowaniu chłodniczym. Płynną pracę układu chłodniczego wspomaga

Jako czynnik ziębniczy w agregatach stosuje

zbiornik buforowy zamontowany w agregacie.

się również amoniak. Urządzenia tego rodzaju

Jedynie zastosowanie fabrycznej, sprawdzonej

wymagają praktycznie stałego nadzoru

konstrukcji umożliwia osiągnięcie rewelacyjnych

i znajdują zastosowanie jedynie w dużych halach

parametrów pracy agregatu, a co za tym idzie

lodowiskowych. W tego typu obiektach, jako

lodowiska.

HEF01503_vademecum.indd 83

9/19/08 2:36:02 PM

Przy eksploatacji lodowiska należy zwracać szczególną uwagę na utrzymanie tafli lodowiska w dobrym stanie – od tego zależy zadowolenie łyżwiarzy i związana z nim frekwencja. Aby osiągnąć ten cel, należy wybrać odpowiednią maszynę do pielęgnacji lodu i zwrócić szczególną uwagę na: • dobór odpowiedniej wielkości (pojemności) maszyny, • dobór odpowiedniego napędu do warunków pracy maszyny, • komfort oraz bezpieczeństwo pracowników oraz użytkowników lodowiska, • dobór odpowiedniego wyposażenia dodatkowego, • aspekt ekologiczny – jak najmniejszy negatywny wpływ maszyny na środowisko naturalne (najlepsze rozwiązanie to rolba elektryczna), • koszty eksploatacji,

ROLBA • wielofunkcyjność maszyny.

HEF01503_vademecum.indd 84

9/19/08 2:36:02 PM

84/85

ROLBA – maszyna do pielęgnacji lodu

Odpowiedni typ rolby dobiera się ze

Oprócz rolb samojezdnych istnieją

względu na potrzeby danego lodowiska.

specjalne przystawki, które można

Dla największych tafli – hokejowych –

podpiąć do ciągnika. Taflę lodowiska

maszyna musi być duża i szybka, gdyż

można również z powodzeniem

w krótkim czasie (w przerwie między

konserwować przy pomocy prostych

tercjami) musi przygotować taflę do

narzędzi (miotły, łopaty, skrobaki, sanki,

gry. Na mniejszych obiektach stosuje

beczka, stary koc) i wysiłku mięśni.

się rolby średnie i małe. Obsługa tego

Pielęgnacja tego typu składa się

typu maszyn nie jest trudna. Po krótkim

z następujących etapów:

przeszkoleniu i kilku jazdach, kierowanie

• sprzątanie śmieci pozostawionych

rolbą i jej obsługa nie stanowią kłopotu.

przez łyżwiarzy, • usuwania nierówności skrobakami,

Istnieją trzy rodzaje napędu stosowane

• użycia zestawu składającego się

w rolbach:

z sanek, na których umieszczona jest

• elektryczny, najbardziej ekologiczny

beczka z wodą (najlepiej letnią) do

i ekonomiczny (najczęściej rolby

polewania ciągniętego za nimi koca.

pracujące w halach), • diesel, oszczędny i przyjazny środowisku (rolby używane na lodowiskach otwartych), • benzynowy, możliwy do przerobienia na LPG (rolby na lodowiskach otwartych).

HEF01503_vademecum.indd 85

9/19/08 2:36:02 PM

BUDUJEMY L HEF01503_vademecum.indd 86

9/19/08 2:36:05 PM

LODOWISKO HEF01503_vademecum.indd 87

9/19/08 2:36:09 PM

KIEDY BUDUJEMY? HEF01503_vademecum.indd 88

9/19/08 2:36:12 PM

88/89

KIEDY BUDUJEMY LODOWISKO?

Dla lodowisk sezonowych (demontowanych) optymalnym terminem budowy jest listopad. Taflę lodu utrzymuje się do marca. W tym czasie warunki pracy agregatów chłodniczych pozwalają na najbardziej ekonomiczną eksploatację, a okres zimowy zachęca do uprawiania łyżwiarstwa w różnych formach. Budowa lodowiska demontowanego trwa około 3 dni. Budowa lodowisk stałych (z płytą betonową) wynosi od 3 do 6 miesięcy, ale tworzenie tafli lodu trwa nie więcej niż 2 dni.

HEF01503_vademecum.indd 89

9/19/08 2:36:16 PM

ILE KOSZTUJE?

HEF01503_vademecum.indd 90

9/19/08 2:36:16 PM

90/91

ILE KOSZTUJE LODOWISKO?

Budowa lodowiska – w porównaniu z innymi obiektami sportowymi – nie jest droga: Typ obiektu

liczba korzystających jednocześnie

cena na 1 uczestnika

Basen o wym. niecki 12,5 x 25 m

175 000

Sala sportowa o wym. boiska

50 000

Boisko piłkarskie (szkolne)

10 000

Lodowisko o wym. 20 x 40 m

100

5 000

* Są to dane orientacyjne, jako podstawę wyliczeń przyjęto średnią wartość budowy z kilkunastu przetargów w 2008 r.; tabela nie uwzględnia sezonowości (liczby miesięcy w roku, w ciągu których obiekt funkcjonuje).

Porównajmy miesięczny wydatek na utrzymanie w/w obiektów (biorąc pod uwagę koszt energii elektrycznej, ogrzewania, wynagrodzenia personelu): Typ obiektu

koszt utrzymania / 1 miesiąc

Basen o wymiarze niecki 12,5 x 25 m

35 000

Sala sportowa o wymiarze boiska

3 000

Lodowisko o wymiarze 20 x 40

10 000

Aktualna oferta cenowa wraz z kosztami eksploatacji dostępna jest na stronie www.hefalserwis.pl

HEF01503_vademecum.indd 91

9/19/08 2:36:16 PM

10 RZECZY, O KTÓRYCH WARTO PAMIĘTAĆ…

1. Lokalizacja, ukształtowanie terenu

6. Ochrona, monitoring (lodowisko musi być

2. Przeznaczenie lodowiska (możliwość

7. Bezpieczeństwo (gdzie będzie znajdował

3. Wielkość (optymalne rozmiary lodowiska

8. Pielęgnacja tafli (istotny jest wybór

4. Prąd elektryczny (agregat chłodniczy

9. Wypożyczalnia i serwis łyżew.

5. Woda bieżąca (przy prawidłowej

10. Parking (powinien być bezpieczny,

(najbardziej ekonomiczny jest wybór miejsc płaskich).

organizacji różnorodnych imprez zwiększa jego atrakcyjność).

dla danej ilości osób można określić przyjmując niezbędną minimalną powierzchnię lodu na 1 użytkownika lodowiska równą 6m2).

potrzebuje około 70 kW, prąd niezbędny jest do oświetlenia i zaplecza socjalnego).

eksploatacji potrzeba minimum 1 m3 dziennie).

chronione 24h na dobę).

się punkt medyczny, ile osób będzie pilnować obiektu).

odpowiedniej rolby i uwzględnienie miejsca na jej przechowywanie – garaż).

usytuowany niedaleko od lodowiska).

10 RZECZY... HEF01503_vademecum.indd 92

9/19/08 2:36:17 PM

92/93

WARUNKI I ZAGROŻENIA

Silne nasłonecznienie, temperatura powyżej +15°C oraz opady deszczu to najwięksi wrogowie tafli lodowiska.

WARUNKI

. HEF01503_vademecum.indd 93

9/19/08 2:36:17 PM

HEF01503_vademecum.indd 94

9/19/08 2:36:17 PM

WIĘCEJ INFORMACJI W INTERNECIE: WWW.HEFALSERWIS.PL, WWW.TRANE.COM, WWW.NASZELODOWISKO.PL

HEF01503_vademecum.indd 95

9/19/08 2:36:17 PM

HEF01503_vademecum.indd 96

9/19/08 2:36:21 PM