1.- Sarrera Egoera ekonomiko eta soziala larria da oso. Nazioarteko finantza krisia hasi eta bost urte beranduago, egoerak ez du buelta ematen eta aldiz, gurean hilero oso kezkagarriak diren pobreziaren, prekarietatearen edo langabeziaren datuak jaso eta pairatu besterik ez dugu egiten. Azken urteotako krisi lazgarri honek beste hamarkada batzuetan pairatu izan ditugunekin alderatuta, desberdintasun handi bat du: herritarroi urte luzez eskuratzea kostatu izan zaizkigun oinarrizko eskubideak eta duintasunez bizitzeko nahian lortutako urratsak indarrez kendu nahi dizkigute. Erasoaldi bortitz hori zuzentzen ari direnak, azken hamarkadetan mundu mailan eratu diren finantza-botere ekonomikoak, Europar Batasuneko eta haren kide diren Estatu guztietako botere organoen aldamenean eseri eta Europa zaharreko demokrazia osoa bahitu dute aspaldiko lagun dituzten Munduko Bankua eta Nazioarteko Diru Funtsaren laguntzarekin. Talde horien jokamoldea ez da berria, noski, baina oraingoan, finantza-burbuilak eragindako kapitalismoaren krisialdi handienaren aurrean, kareta guztiak kendu eta demokraziaren oinarrizko arau guztien gainetik, Europako periferiako herritarrok hartu nahi gaituzte euren diru funtsen bermerako esklabo. Horren guztiaren adibide dira Grezia, Italia, Espainia, Portugal edota Frantziako Gobernu edo estatuetan eman dituzten “Estatu kolpeak�: presidenteak inongo hauteskunde-prozedurarik gabe euren karguetatik kenduz, Konstituzioak gauetik egunera dekretu bidez eta inolako kontsultarik gabe aldatuz... azken finean, neurri neoliberal gogorrenak aplikatzera behartuz. Zertarako? Europako banku gutxi batzuen esku dagoen estatu ezberdinen zor publikoa ordaintzen jarraitzen dela bermatzeko. Eta zer egin dute Europako periferiako Estatu horietako buruzagi politikoek? Gehienek, ogi apurrak eskuratzea izango dutelakoan, neurri horiek txalotu eta herritarrak engainatuz aplikatu dituzte. Alta, hala nahi izanda ere, neurri horiek aplikatzerakoan herritarrak ezingo zituztela engainatu ulertu dutenek, inongo legitimitaterik ez duen inposaketa salatu beharrean, herritarroi bizkarra eman eta egoera onartzea beste biderik ez dugula sinestarazi nahi digute, “garai hobeak� etorriko direnaren esperantzan. Garai horiek ordea, ez dira Troikatik datozen neurriei men eginez etorriko, horrela jokatuz gero, datozen urte eta hamarkadetan aberatsak nola aberasten diren eta herritarrok nola pobretzen garen besterik ez baitugu ikusiko. Eta urteetan langileriaren borrokaren bidez lortutako eskubide laboral eta sozialak nola suntsitzen diren. Krisi honetara ekarri gaituzten politikekin tematu nahi izateak helburu bakarra dauka: sistema ekonomiko eta sozial anker hau hala edo nola iraunaraztea, krisia deiturikoa denbora luzez mantentzea, eta gutxi batzuentzat onuragarriak diren eta gehienontzat erabat kaltegarriak diren neurriei bide ematean jarraitzea. Testuinguru horretan guztian, ororen gainetik, argi dago zer den Euskal Herriak behar duena: burujabetza ekonomiko eta soziala. Eta burujabetza hori zuzenean herritarrek behar eta nahien arabera erabil dadin, ezinbestekoa izango zaigu demokrazia parte-hartzaile eta zuzeneko erakunde publikoak eraikitzea.
Hori al da Urkullu egiten ari den bidea? Guztiz kontrakoa egiten ari da. Espainiako Gobernuak ematen duen urrats bakoitza publikoki txalotuko ez badu ere, bai baitaki euskaldunon artean zail izango duela jokamolde hori saltzea, herritarron eskubideen aurkako murrizketa eta eraso bakoitza banan-banan eta modu erlijiosoan aplikatzen ari da. Eta guzti horrek ondorio lazgarriak sortzen ditu, pobreziaren mailak eta langabetu kopuruak horien isla direlarik. Behin eta berriro saiatzen dira egoera normaltasunez janzten, errekuperazioaren ideia salduaz, baina pobreziaren areagotzea eta desberdintasun sozialen arteko tartea gero eta nabarmenagoa, eta sakonagoa da. Euskal Herriak, eta kasu honetan EAE-k, baliabide propioak behar ditu bere politika ekonomiko eta sozialak erabaki eta ezarri ahal izateko, gure herrian zein eredu sozial eta ekonomiko eraiki nahi dugun zehaztu eta garatzen hasteko. Egungo markoak, ordea, ukatu egiten dizkigu tresna horiek guztiak eta egoera horri, lehen bai lehen, heldu behar zaio. Lehentasunez eta urgentziaz, enplegua mantentzeko eta ez suntsitzeko, eta herritarron babes bermea den egiturasistema publiko soziala (Hezkuntza, Osasuna, Zerbitzu Sozialak) desmantela ez dezaten. Burujabetza ekonomikoa eta soziala behar dugu. Eta burujabetza hori, nola ez, beste eredu sozial eta ekonomiko alternatibo baten norabidean urratsak ematen hasteko behar dugu: pertsonak helburu dituena, zapalkuntza ekonomikoa edo patriarkalari aurre egingo diona, ingurumenarekin harreman orekatua duena eta elkartasuna eta justizia soziala oinarri dituena. Jarraian, topatuko dituzun proposamen zehatzek hori dute helburu:
â—Ś Politika propioak egiteko behar ditugun tresnen lorpenerako proposamenak. â—Ś Politika propioak egiteko aldebakarreko erabakiak dakartzaten proposamenak. â—Ś Behetik gora eraiki nahi dugun eredu sozial eta ekonomiko berriranzko trantsizioa markatzen duten proposamenak.
â—Ś Naturaren errespetua, gizon eta emakumeen parekidetasuna, ekitatea eta oro har, justizia soziala eta enplegu duina sortzea helburu duen eredurantz trantsizioa urrats zehatzak emanez lor daitekeela erakutsiko diguten proposamen zehatzak.
2.-Tokiko Garapena Lurralde bateko garapenak herritarren behar eta premiak ase behar duen neurrian, garapen horren zutabe garrantzitsuenetako bat ekonomia bera dugu; eta kontrara, ekonomiak lurralde bateko herritarren behar eta premiak asetzen lagundu nahi badu, ezinbestean, lurralde horren garapen integrala hartu beharko du kontutan. Hala, gaur egungo kapitalismo neoliberal patriarkalak gure egungo bizimoduan duen eragin bortitzaren jakitun bagara ere, edo agian, horren oso jakitun garelako, ezinbesteko zaigu tokian tokiko jendarte antolatuaren indarrak askatzea, kolektiboki gure etorkizuna eztabaidatzen eta adosten hastea, baita sozioekonomiaren arloan ere. Beraz, eta lurralde bakoitzak bere bideari ekiteko baliabideak eta tresnak behar dituenez, Eusko Jaurlaritza eta edozein administrazio publikotatik lurraldeen autonomia eta euren arteko lankidetza sustatu behar dira.
1. Tokiko estrategiak definitzeko tresnak eta baliabideak eskaintzea. Tresnak aipatzen ditugunean, bereziki formazioaz eta aholkularitzaz ari gara, eduki sektorialen gainekoa ez ezik, askotan ahantzita izaten dugun prozeduren gainekoa ere bai.Azken puntu horretan
bereziki landu beharko dira desberdinen arteko eztabaida eta adostasunak bilatzearen beharra eta elkarlan espazioak zabaltzea. Ondorioz, Tokiko garapenean diharduten teknikari eta eragile ekonomiko eta sozialetako ordezkarientzat formakuntza eta aholkularitza programa diseinatu eta eskaini beharra dago
2. Tokiko estrategia horiek definituta daudenean, horiek bultzatu eta gauzatzeko baliabideak eskaintzea, bai proiektu puntualetarako beharra dagoenean, bai kohesiorako ezinbestekoak diren prozedurak martxan jartzeko ere. Ondorioz, mankomunitate eta garapen ajentziek eskatutako tokiko garapena helburu duten proiektuen finantzaketarako plana behar da.
3. Tokiko Garapena ez denez, lau urteko legegintzaldien araberako bandera bat, tokian toki lan egiteko filosofia bat baizik, ezinbestekoa da administrazio desberdinek ildoaren egonkortasuna bermatzea tokiko eragileekin adostasun zabalak bilatuz. Zentzu horretan, lehen aipaturiko finantziazio planarekin batera, gutxienez hurrengo zortzi urteetarako aurrekontu konpromisoa burutzea proposatzen dugu.
4. Tokiko estrategia horien gaineko Lurralde Behatokia sortzea, estrategia horien guztien arteko lankidetza eta koordinazioa bermatzeko eta estrategia bakoitzaren jarraipena egiten laguntzeko.
5. Egun ezagutzen ditugun funtsik gabeko enplegu plan horien ordez, aipatutako tokiko estrategiei lotutako Tokiko Enplegu Planak sortzea. Horrek, tokiko beharrizan eta ezaugarri desberdinak kontutan hartzen lagunduko du eta bailara edo eskualdeen arteko desorekei aurre egiteko neurriak eskainiko ditu.
6. Estrategia horien guztien integraltasuna bermatzeko, ildoaren zeharlerrotasuna aintzat hartu eta Eusko Jaurlaritzako hainbat sailen arteko mahaia sortzea.
7. Aipatu mahaiaren helburua, besteak beste, tokiko estrategiei begira zenbait gai lehentasunez lantzen laguntzeko tresnak eskaintzea eta horren araberako programak zehaztea izango litzateke, hala nola: ◦ Tokiko enpresen maila teknologikoa ebaluatu eta hobetzeko sistemak ◦ Eredu bananduan, energia iturri berriztagarriekin energia ekoiztu eta efizienteki kontsumitzeko lerroak ◦ Emakumeak lurraldearen garapenean egun duen papera aztertu eta ondorioen araberako neurriak ◦ Elikadura burujabetzaren bidean urratsak emateko neurriak ◦ Finantzazio zailtasunak gainditzeko autonomia-tresnak ◦ Ekonomia sozial eraldatzailean sakontzeko neurriak ◦ Ekonomia zirkuitu lokalak indartzea ◦ Elikadura, garraio,etxebizitza, industria guneak, energia eta lurraldean eragina duten hainbat estrategia tokiko-eskualde mailan aztertuko duen lurralde antolaketarako politikak garatu. ◦ Berrikuntza soziala tokiko estrategietan txertatzeko baliabideak eskaintzea.
8. Tokiko Garapenaren inguruko hainbat ikerketa gai sustatzeko planak martxan jartzea: enpresa mota desberdinak aztertzea jabetzari ez ezik, gobernantza ereduari erreparatuz;
euskal herritarren beharrak islatzen dituzten adierazle berrien gaineko ikerketa; herritarren parte-hartze eta ahalduntzean sakontzeko tresnen gaineko ikerketa... eta oro har, tokiko estrategiek eskatzen dituzten etengabeko berrikuntzen gaineko ikerketak sustatzea.
9. EAEko Tokiko Garapen Agentzien, Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren arteko mahaia sortzea, elkarren estrategien berri izan eta zenbait eztabaida eta erabaki guztien artean eman ahal izateko.
10. Aipatutako mahaitik abiatuta, Nafarroa eta Ipar Euskal Herriko eskualde ezberdinetan burutzen ari diren Tokiko Garapen prozesu eta esperientziekin elkarlana sustatzeko egitasmoak bultzatzea.
11. Jaurlaritzak, eskualdeka, bertako Garapen Agentzia edo mankomunitate eta hezkuntza zentroen arteko harremana bultzatuko duten hitzarmenak bultzatuko ditu, tokian tokiko beharrei lotutako lanbide heziketa eta elkarlana sustatzeko.
12. Tokiko garapenaren inguruko formazio gune iraunkor bat sortzea, egindako ikerketen berri emateaz gain, bertan zein nazioartean martxan dauden proiektu eta prozeduren berri emateko, gaia lantzen ari diren pertsonen artean ez ezik, jendarteari ere zuzenduko zaiona.
3.- Elikadura burujabetza. Arrantza, nekazaritza, abeltzaintza zein basogintzarako proposamen orokorrak 1. Lehen sektoreko gaiak lantzeko Eusko Jaurlaritzako sailen arteko mahaia sortzea. Politika integralak garatzeko sailen partaidetza ezinbestekoa izanik, sail hauek barne bildu beharko lituzke: Ekonomiaren garapena eta lehiakortasuna, Enplegu eta gizarte politikak, Hezkuntza, Osasuna eta Ingurumena eta lurralde politika. 2. Elikadura Burujabetzaren oinarriak eta Euskal Herria bere osotasunean kontutan hartuta, arrantza, nekazaritza zein abeltzaintzarako plan integral bat osatzea. 3. Ekoizpen kateko salneurrien behatoki publikoa martxan jartzea kate osoak ezinbestean bete beharko duena. Hala, etiketatze bikoitza ezartzea, etiketetan jatorrizko zein helmugarako prezioak azalduz. 4. Ekoizpen txikia eta arrantza selektiboa suspertzeko transformazio gune kolektiboak eta publikoak eta gune horien arteko koordinazioa sustatzea, ondoren merkaturatzeko eta autosufizientzia ekonomikoa lortu ahal izateko. 5. Elikagaien erosketa publikoari dagokionez, eskoletako, ospitaletako zein egoitzetako jantokietako janariaren gaineko araudia aldatzea, bertako produktuak lehenesteko eta tokian tokiko eskualde mailako catering proiektu kolektiboak sustatzeko. Gainera, administrazioen ekimen guztietan tokian tokiko produktuak erabiltzea sustatzeko protokoloa ezartzea. 6. Nekazaritzan eta arrantzan, agroekologia eta arrantza selektiboa ikasketa maila guztietan txertatzea, baserritar nahiz teknikoen prestakuntzan. Bestalde, akuikultura ikasketak
arrantza ikasketetan integratzea eta ekoizpen zein arrainaren transformazioa eta salmentarako aukerak jorratzea. 7. Hainbat ikerketa gai sustatzea: bertako baliabideen erabilera eraginkorragoa, biodibertsitatea eta arrain masa-kopurua, bertako haziak eta barietateak, natura eta zikloen inguruko ezagutza, agroekologia, arrantza selektiboa eta akuikulturaren teknikak, kalitatea hobetzeko baldintzak eta teknikak, eraldatzeko prozesuak edo lehenengo sektoreko bizi baldintzak hobetzeko aukerak... Hala, instituzio zein enpresa publikoek dituzten baliabideak, sektorearekin elkarlanean adostutako ikerketak aurrera eramateko erabiltzea eta ikerketen helburu nagusienetako bat emaitzen onurak eta ondorioak ahalik eta baserritar zein arrantzale gehienera iristea eta zabaltzea izatea. 8. Itsasoaren eta lurraren osasunari begira, berau zapuzten duen kutsadurarekin bukatzeko neurri zorrotzak hartuko dira, gai kutsakorren jaurtiketa errotik mozteko kontrol neurri eta bitarteko eraginkorrak osatuz eta jaurtiketa horiek errentagarri izaten jarrai ez daitezen adinako isunak jarriz. Arrantzaren alorreko proposamen zehatzak 1. Gure kalen etorkizuna bermatzeko, itsas eremu babestuak eta debekualdiak martxan jartzea, arrantza tradizional eta arrantzale txikien biziraupena ziurtatzeko eta itsasoaren baliabideak zein uraren kalitatea bermatzeko. Helburu horri begira, gure interesak Europan defendatzeko ahalmena izateko bideak zabaltzea 2. Itsasoko baliabideak mugaturik daudenez, Europatik datozen kuotak banatzeko orduan arrantza arduratsua oinarritzat hartzea eta kuotaren erabilpen eraginkorra bermatzea. Horretarako, Zero Bazterkin politika aplikatuz eta tresna selektiboak erabiliz, harrapatzen den guztia portura ekartzea eta kontsumora bideratzea ahalbidetzea. 3. Euskal Herriko arrantza eredua zehaztu eta arrantzaren kudeaketa orokorra aurrera eramateko, Euskal Herri mailako arrantzarako koordinazio mahai bat osatzea; bertan, kofradia desberdinek, OOPPk, eremu honetan eskuduntzak edota zeresana duten administrazio publikoek, eragile sozial eta sindikalek eta gaian adituek... hartuko lukete parte. 4. Arrantzaleen lan- eta bizi-baldintza duinak bermatzeko, baxurako arrantzan ere lan hitzarmena osatzea. Horretarako, Erakunde Publikoen laguntza bermatuko da, besteak beste, armadoreek, langileen hileroko soldata finkoa bermatu ahal izateko kreditua behar izanez gero, abalista eta bitartekaritza lana egiteko . 5. Aukerak urriak eta lan-baldintzak eskasak dira emakumeentzako arrantza munduan eta egoera horri buelta emateko apustua egitea, sektoreko profesional legez, dagozkien legedien barruan kokatuak izan daitezen, gizonezkoekiko betebehar, aukera eta eskubide berdintasuna bermatuz. Nekazaritza eta abeltzaintzaren alorreko proposamen zehatzak 1. Eusko Jaurlaritzak Aldundiei, lurrari lotutako eredua susta dezaten eta agroekologia hedatzeko proiektuak martxan jarri ditzaten, bere esku dauzkan tresna guztiak eskaintzea: aholkularitza, Landa Garapen Iraunkorrerako Programa, diru-laguntzak eta baliabide
publikoak. Horrela, desintentsifikazioa, baserrien autonomia eta dibertsifikazioa sustatuko dira. 2. Zuzeneko salerosketa sistemak eta eskualde guztietan produkzio-kontsumo taldeak sustatzea plangintza bidez, eta konpromiso eta erantzukizuna elkarren artean banatuz. Era berean, Landa Garapeneko Elkarte zein udalekin elkarlanean, herriko azokak (nekazaritza zein arrantzarako) mantendu eta berpizteko proiektuak lantzea. 3. Eredu iraunkorra oinarrizkoa denez emakumeen eskubide berdintasuna lortzeko, emakume nekazaria aintzat hartzea eta nekazal munduko langile edo profesional legez, legedian jasotzea, nekazal sektoreko baliabideak, zerbitzuak eta enpleguak erabateko berdintasunean eskuratu ahal izateko. 4. Administrazio ezberdinen arteko erakundea sustatzea lur publiko zein erabiltzen ez diren lurren inbentarioa osatzeko, lur funts eraginkorrak eratzeko, jarduera utzi eta hasi nahi dutenen artean bitartekari lanak egiteko edo utzi behar duten baserrien jarraipena egiteko xedez. 5. Baso-baliabideen plangintza egitea, lursail publikoak zein pribatuak bilduko dituena, basoko espezieen aniztasuna berreskuratze aldera, helburu ekonomiko, ingurumeneko zein arlo sozialekoekin, eta basoen ekoizpenarekin batera abeltzaintza estentsiboa bultzatu eta bateragarri egitea sinergiak sortuz. Basogintzaren alorreko proposamen zehatzak 1. Bertako ekosistemetan eta espezieetan oinarritutako basogintza bultzatu behar da. Bertako espezieen karakterizazio teknologikoa bultzatuz, kudeaketa eta ikerketa esparru berriak zabalduz; dagoenari uko egin gabe, baso produktuen dibertsifikazioa, berrikuntza eta nazioartekotzea sustatuz. 2. Basoek hartzen duten azalera eta duten jarduera ekonomikoa kontuan hartuta, beharrezkoa izango litzateke basogintzan oinarritutako ertain eta goi mailako ikasketak, ikerketak eta formazioa ahalbidetuko lituzkeen azpiegiturak ezartzea.
4- Industria eta berrikuntza 1.
Egun, gure herriko enpresa eta kooperatiba txikiek duten arazorik larriena finantziazioa izaki, Jaurlaritzak Kutxabank eta B.E.I-ren finantziazioa eskuratu eta beharrezkoa den “finantziazioa eta bermea” eskaintzeko zorpetze malgurako linea zuzena eta erreal bat martxan jartzea.
2. Enpresak itxi edo saltzen ari diren honetan, inbertsio publikorako eta enplegua sortzea helburu duen egiturazko funtsa sortzea, besteak beste, honoko helburuak kontutan hartuz: ◦ Politika industriala zehazteko, instituzio eta bertako finantza entitatean parte hartzeaz gain, eragile sozial, sindikal eta ekonomikoena ere bultzatzea. ◦ Tokiko Garapen Agentzien plan estrategiko eta egitasmoak kontutan hartu eta inbertsio publikoarekin bultzatzea.
◦ Trantsizio-fase honetan, eskualdeetan edo sektorean duten eraginagatik (lanpostu kopuru garrantzitsua, bertako fakturazioa, eskualde edo sektoreko motorra...) arriskuan egon daitezkeen enpresekiko txoke-planak martxan jartzea, erortzen edo “gaizki” saltzen utzi aurretik, salbatzeko asmoz. ◦ Etorkizunerako garrantzitsuak izan daitezkeen sektoreetan (nanoteknologia, bioteknologia, arrisku handiko ingieneritza sektoreak...) inbertsio publikopribatua izan ditzaketen proiektu eta enpresak sortzeko hautua egitea. ◦ Energia kontsumoa murriztu, ingurumena errespetatu eta enplegu berdea sortuko duen proiektu industrialak sustatzea. ◦ Oro har, ehun industrial zabal, anitz, moderno eta ekolologikoa bultzatzea 3.
Kooperatiba eta enpresa txikiei laguntza teknologikoa eskaini asmoz, Zaintza teknologiko -eta inteligentzia- zerbitzu publikoa martxan jartzea.
4.
Energia berriztagarrien eta energia-eraginkortasunaren alorreko irakaskuntzari, ikerkuntzari, garapenari eta berrikuntzari begirako programa berezituak diseinatu, sektorea, administrazioa eta ikerkuntza arloak elkarlanean garatuko dutena.
5.
Gastu energetikoa murrizteko, energia-auditoriak burutzeko programa martxan jarri.
6.
Unibertsitatea/k eta eskualdeetako garapen agentzien zein parke teknologikoen proiektuen arteko elkarlana bideratzeko hitzarmenak burutzea.
7.
I+G+B-ren alorrean, egungo nahaspila gainditu eta ematen diren diru-laguntzen koordinazio -eta plangintza- burutzea. Era berean eta Europako herrien norabidean, nola ez, diru-laguntzen partidak igo eta atal honetan ezinbestekoa dugun inbertsioa bermatzea.
8.
Aldian-aldian ikuskaritzak egiteko sistema bat ezartzea, enpresei emandako dirulaguntza publikoen bidez lortu beharreko helburuak betetzen dituztela bermatzeko.
9. Euskal Herrri osoko kooperatiba eta enpresen nazioarteratzea bultzatuko duen instituzio eta eragileen arteko egitura berria sortzea ondoko helburuekin: ◦ Egun era banatuan egiten den lana koordinatzea/biderkatzea ◦ Kanpo merkataritza bultzatzea. Bertako kooperatiba eta enpresentzat, beraz, kanpoan saltzeko aukera ugaltzea ◦ Harreman justurako bideak bultzatzea eta laguntzea ◦ Kanpo merkataritzarako, herrien eta langileen eskubideak zapaltzen ez diren herriak bultzatzea 10.
Goitik behera baino, eskualdeetan oinarritutako eta bertako baldintzetan oinarrituriko garapen industriala bultzatzeko, Tokiko Garapen Agentzietako plan estrategikoak, proiektu eta egitasmoak babesteko “benetakoa” den diru-laguntza linea martxan jarri behar da.
11.
Kooperatibismoa eta gizarte ekonomiaren sektorea babesteko eta bultzatzeko
egitasmoak sektorearen eragileekin batera adosten hastea. 12.
Gure industriak, oro har, energia altuko gastua duela ikusirik eta honek enpresen bideragarritasunean zein ingurumenarekiko sostengarritasunean erabat kaltegarria delarik, industriaren alorreko enpresetan efizientzia energetikorako inbertsio planak babesteko egitasmoa zehaztea eta orabide honetan doan I+G+B-ko egitasmoak sustatzea.
13. Zero zabor helburu duen hondakin politika sustatu eta eskualdez eskualde, bai etxe hondakin zein industria hondakinen tratamendu egokienerako beharrezkoak izango diren azpiegiturak eta horiekin sortu daitekeen enplegu berdea bultzatzeko planak babestea.
5.-Merkataritza. Komertzio txikia
Azalera handien aldeko apostuak komertzio txikiaren aurkako erasoaldi iraunkorra ekarri duen neurrian, azalera handiko zentroen lizentzia berriei uko egitea.
Merkatari-elkarte, garapen agentzi eta Udalekin batera Eusko Jaurlaritzak tokiko merkataritza berritzeko eta bultzatzeko plan estrategikoa burutzea ondoko proposamen zehatzak garatu daitezkeelarik: ◦ Prestakuntza, profesionalizazioa eta inbertsiorako ikastaro eta diru-laguntzak. ◦ Teknologia berrien aplikazioa eta salmenta zuzenerako proiektuak bultzatzeko ikastaro eta diru-laguntzak. ◦ Oro har, eta tokiko garapenaren logikan, komertzio txikiarentzat berrikuntza, ikerkuntza eta garapena bultzatzeko proiektuak babestea. ◦ Merkataritza elkarteek bultzatzen dituzten egitasmo sozial eta kulturalak bultzatzea eta babestea.
Komertzio txiki eta, oro har, merkataritzarako klausula sozialen eztabaida ireki eta bultzatzea. Klausula sozialen errespetuan oinarritutako “kalitate” programa berria martxan jartzea.
Arlo honetan dabiltzan eragileekin batera, bidezko merkataritzarako sareak hedatzen laguntzeko programa zehatza garatzea.
6.-Zerbitzu publikoak. 6.1.- Osasuna 1.- Osasun sistema publiko iraunkor, eraginkor, solidario eta integrala bermatzeko, pertsona (erabiltzaile eta langileak) ardatz izango duen kalitatezko sistema publiko, ekitatibo, unibertsala mantendu eta hobetzea. 2.- Pertsona guztiei, bakoitzaren egoera juridiko-administratiboa dena delakoa izaki, osasun arreta integrala bermatzeko neurriak abian jartzea.
3. Gure herritarren eskubideen eta Erkidegoko eskumenen defentsan, botiken berrordainketa, alegia,16/2012 dekretuaren aplikazioa indargabetzeko, neurri juridiko eta politikoak abian jartzearekin batera, konpentsazio funts bat sor dezala, herritar guztientzat inolako salbuespenik gabe. 4.- Osakidetzaren egitura eta zutabe nagusia den langile “plantila” mantendu. Eta 2011tik garatzen ari den enplegu suntsiketa geratzeko, honokoa proposatzen dugu:
3.000 lanpostuak errekuperatu, eta osasun arretaren kalitatea bermatzeko, enplegu publikoaren eskaintza deialdia egikaritzeko, osasun arloko mahai sektorialean, premiaz, enplegu publikorako eskaintza jorratzea. Eskaintza horrek ondorengo helburuak izan beharko lituzke: -Osakidetzako lanpostu errealak 2010eko egoerara bueltatzea. -Osakidetzan dauden lanpostu guztiak azaleratzea eta izaera estrukturala ematea. -Lanpostuen egonkortasuna bermatzea.
5.- Eskualdea oinarri hartuta, herritarrei kalitatezko osasun zerbitzua eskaintzeko azpiegituren eta zerbitzuen planifikazioa egitea. Beti ere inbertsio publiko arrazoizkoa bideratuz eta murrizketen eta pribatizazioaren bidea gaindituz. Lehen arreta ardatz izanik. 6.- Tolosako Asunción klinika publifikatzea. 7.- Onkologikoa Sistema publikoan integratzea. 8.- Kudeaketa Pribatua duten zerbitzuen azterketa egin, besteak beste, berauek eskaintzen duten zerbitzuaren kalitatearen kontrol eta jarraipena egiazko den ala ez bermatzeko. Ondoren, publifikaziorako bideak aztertu eta aukera egon daitekeen kasuan planifikazio bati ekimez. Hori egiten den bitartean kontratazio irizpideetan klausula sozialak txertatzea. 9.- Kalitatezko osasun harreta eta babeserako eskubidea bermatzeko, osasun garraioaren sektorea erregularizatu. Zentzu horretan, hitzarmen autonomikoa sustatu eta bideratzeko neurriak aktibatzea 10.-Itxarote zerrenden antolaketa eta kudeaketa arautu eta normalizatzeko garapen normatiboa egitea. Horretarako ondorengo irizpide eta helburuak kontutan izanez: -Itxarote zerrenden antolaketa eta osaketa definitzea. -Itxarote zerrendak herritarrek eskura izateko baliabideak zehaztea. -Itxarote zerrendak murrizteko eta arintzeko protokoloak bideratzea. -Itxarote zerrenden kontrol eta jarraipenerako bitartekoak jasotzea. 11.-Osakidetzaren azpiegituretako kirurgia zerbitzuetan arratsaldeko txandak abian
jartzea,
itxaron zerrendekin bukatzeko eta eraginkortasuna hobetzeko helburuarekin.
12.- Osasun zerbitzuak euskalduntzeko plan eraginkorrak martxan jarriko dira,
euskalduntzeko
epeak zehaztuz eta, aurrekontu publikoen baitan, beharrezko inbertsioak eginez: Historia klinikoa, arreta-zerbitzuak (pediatriatik hasita)...
6.2.- Hezkuntza Herritarron eta Herriaren hezkuntza eskubideak bermatuko dituen hezkuntza sistema publiko berri eta herritarra eraikitze bidean: 0-3 hezkuntza zikloaren balio hezitzailea aitortuz eta berau jasotzeko eskubidea bermatu bidean; haur eskolen sarearen hedatzea eta indartzea, plaza kopurua handituz, ratioak jeitsiz eta bitartekoak areagotuz Hezkuntza maparen berritzea: Eskualdeetako tokiko garapena aintzat hartuz Hezkuntza ibilbide integralak sustatuz Murrizketak eten eta hezkuntza sistema inklusibo eta konpentsatzailea sustatu: Emandako murrizketen aurretiko egoerara berehalako itzulera: ordezkapenak, laguntza zerbitzuak, hezitzaile laguntzaileak, formakuntza, materiala, bekak... Hezkuntza mapa berritzearekin batera, hezigune bakoitzak premiazkoak dituen bitartekoak eskaini ikasle, hezigune eta eskualde guztien arteko aukera berdintasuna, ekitatea, aniztasunaren trataera eta egoera sozioekonomiko zein soziokulturala aintzat harturik. Beka sistema duin eta ekitatibo baten bidean: ezarritako murrizketak bertan behera utzi eta aukera berdintasuna helburu duen beka sistema ekitatibo baten inguruko eztabaida irekitzea. Unibertsitatearen merkantilizazioa eten: Finantziazio publikoa indartu eta pribatuari mugak jarri. Enpresa pribatuak unibertsitatean duen geroz eta presentzia handiagoarekin amaitu. Eremu akademiko zein zientifiko pribatura bideratzen den diru publikoari mugak jarri; publikoa, irabazi asmorik gabekoa zein gizartearen garapenaren zerbitzura dagoena lehenetsiz.
6.3.- Etxebizitza: Etxebideren baitan dauden alokairu zein salmentarako etxebizitza guztien berehalako adjudikazioa, bakar bat ere ez hutsik egon ez dadin Etxebizitza publikoa jaso ahal izateko gutxieneko diru-sarrerak kendu Etxebideren gestiopean dauden eta saldu barik jarraitzen duten salmentarako etxebizitza publiko guztiak alokairu sozialera pasatu eta adjudikatu.
Etxebizitzen erabilera kooperatibei dagokionez, hauen bultzadarako baliabideak eskaini eta tokiko instituzioei, aipaturiko kooperatibekin proiektuak martxan jartzeko aholkularitza zerbitzuak eskaini. Alokairura sozialerako sarbidea erraztu asmoz, Etxebizitza Lege berrian alokairua bultzatzeko zein etxe hutsak murrizteko proposatzen diren neurriak, bereziki alokairuen errenta prezioak eta etxe hutsei begirako kanona, Etxebizitza Plan Zuzentzailean barneratu.
6.4.- Energia 1. Eskubide unibertsal bezala aitortu, zerbitzu publiko bilakatuz, honetarako administrazioaren esku-hartzea bultzatuz. 2. Energia berriztagarrietako tokiko ekoizpen proiektuak sustatu. Ekoizpen bananduaren bitartez, ekoizpen eta kontsumo guneak hurbilduz eta mikrosareak erabiliz. 3. Azpiegitura publikoetan era bateko eraginkortasun energetikoa lortzeko zein argiteria publikorako plan zehatzak martxan jarri eta beharrezkoak diren neurriak garatu: isolamendu termiko egokiak, autokontsumo elektrikorako azpiegiturak edo argiteriaren aldaketa koste energetikoa gutxitzeko esaterako. 4. Herritarrei autokontsumo elektrikoa bermatzeko marko arautzaile diseinatu eta beharrezkoak diren dirulaguntzak martxan jarri. 5. Eredu elektriko berriztagarri banandua garatzeko martxan jartzen diren tokiko ekimen guztiak lagundu. Bai ekoizpen arloan, banaketan edota komertzializazioan. 6. Klima Aldaketaren Euskal Plana integrala osatu, Europak zehazturiko 20-20-20 konpromisoa bete eta gainditzeko: energia kontsumoaren %20 murrizketa, berotegi efektuko gasen isurketetan %20 gutxitzea, energia kontsumo osoaren %20 berriztagarrietatik eratorria
7. Energi kutsakorra (erregai fosiletatik eratorria) produzitu eta komertzializatzen duten enpresei zerga berri bat ezarri. Energia soilik iturri berriztagarrietatik produzitu eta 100% berriztagarria komertzializatzen duten energia produktore/hornitzaileei pizgarriak bideratu. 8. Pobrezia energetikoarekin bukatzeko neurriak:
Koste energetikoari aurre egin ezinean aurkitzen diren herritarren etxebizitzetan, argia edo/eta berogailua moztua izan ez dadin neurriak hartu, konpainia energetikoekin akordioak erdietsiz eta zerbitzuen mozketak debekatzeko legea Madrili exijituz. Koste energetikoari aurre egin ezingo dioten herritarrei, Emergentzia Laguntzetan aurreikusia egongo den funts berezi baten bitartez laguntzak bideratu.
9. Efizientzia energetikoa lortzeko helburuarekin, 30 urte baino gehiago duten etxebizitzetan birgaitze planak diseinatu eta garatu, hauek burutzeko laguntzak bideratuz.
6.5.- Garraioa: 1. Garraioaren agintaritza bakarra sortu, garraioaren plangintza estrategikoa egiteko organo nagusia izango delarik. Gobernua, Aldundiak eta eskualdeetako mankomunitate edo instituzioak barnebilduko dira. 2. Garraio publikoan inbertitzeko plan estrategikoa burutuko du agintaritzak, herritarren zerbitzuaren beharrak jabetzeko prozesu parte hartzaileen bitartez definitua izango dena. Zerbitzu publiko honen indartzeak enplegua sortzeko aukera eskainiko du. 3. Garraio publikoa erabilia izateko eskubidea bermatu behar zaio herritar orori. Horretarako 3 herrialdeetan baliagarria izango den subentzionatutako txartel bakarra martxan jarri. Subentzio hauek, errentaren araberako ratioen bitartez kalkulatuko dira, herritar multzo ezberdinak osatuz, horien araberako tarifak ezarriz.
4. Edozein herrialdeetan, distantzia berdina prezio berdina ekuazioa mantenduko da, horretarako herrialde bakoitzeko tarifak egokituz.
7.- Politika Sozial berri baterantz Zaintzaren krisiari aurre egingo dion politika publiko bat. Askatasunez hautatutako zaintza. Epe laburrera, larrialdiei Gizarte Zerbitzuen Legearen eta Menpekotasun Legearen mugen arabera erantzutea: 1. Mendekotasun-egoeran dauden pertsonentzako arretarako zerbitzuen estaldura zabaltzea. Horretarako, eskubide subjektiboa eskuratzea helburu duen Gizarte Zerbitzuetako Mapa bat onartzea. Berau hedatzeko ekonomikoki finantzatzea. 2. Prestazio ekonomiko eta zerbitzu ezberdinen arteko bateragarritasunean eragina izatea. 3. Zerbitzuetara jotzeko aukera bultzatzea, prestazio ekonomiko hutsak bultzatu ordez. Azken horien artean, Laguntza Pertsonalerako Prestazioak indartzea, Familiaren baitan zaintzeko prestazio ekonomiko hutsak indartu beharrean. 4. Mendekotasun Legean jasotako eskubideak mendekotasun-maila guztietara zabaltzea. 5. Mendekotasun-egoeran dauden pertsonak zaintzeko profesionalak ez diren zaintzaileen aparteko hitzarmenaren izenpetzea finantzatzea. 6. Gizarte-zerbitzuetako langileen lan-baldintzak hobetzea. 7. Gizarte-zerbitzuen euskal sistema pixkanaka publifikatzen joatea, mendekotasunaren
balorazio, diagnosi eta orientaziorako prozeduretatik abiatuta. 8. Adinekoak beren etxean eta ohiko inguruan zaintzea bermatzeko, osasun zerbitzu eta gizarte zerbitzuetako koordinazioa garatzeko neurriak bideratzea, hiru aldundiekin elkarlanean. Horrela, momentu honetan familiaren gain eta bereziki emakumearen gain erortzen den zama, gizarteratzeko, administrazio publikoaren bitartez bideratzea alegia. 9. Ikuspegi soziala eta sanitarioa integratuko dituen arreta integrala eskaintzeko, Foru Aldundiekin elkarlanean eta era adostu batean, laguntza soziosanitarioaren prestazio zorroa (cartera de servicio) definitu eta era bateratuan hiru lurraldeetan ezartzeko egutegia zehaztea. Epe ertain eta luzera, lege-esparrua aldatzea, Gizarte Zerbitzuetarako Euskal Sistema bat garatzeko, honako baldintza hauek kontuan hartuta: 1. Senideen zaintzarako sistemaren zentraltasunari irtenbidea ematea. 2. Zaintzak askatasunez hautatzeko beharrezko esparrua bermatzea. 3. Aurreko zein ondorengo senideen, hau da, haurren zein helduen zaintzen beharrizanak aintzat hartzea, baita aldi baterako egoerak ere. 4. Autonomia sustatzea. 5. Gizarte-zerbitzuen euskal sistema zatikatua bateratzea, eskumen-banaketa berri bat proposatuta. Existitzeko eskubideaz. Bizitza duin baterako bermeak. Herritar asko jasaten ari den desberdintasun soziala, hala nola, langabezia, pobrezia eta benetako autonomia eta askatasun ezak, urrun du datozen urteetan desagertzen joan edo, are gehiago, errotik kentzen joateko aukera. Ildo horretatik, egiaztatu dugunez, egungo baldintzapeko prestazio ekonomikoen sistema –nahiz eta lagundu duen, eta laguntzen duen, langabezia-egoeran dauden edota lan egitea ezinezkoa zaien egoeran diru-sarrera ekonomiko ezari neurri batean aurre egiten–, ez da nahikoa herritar askok nekez bizirauteko aurre egin beharreko pobrezia-egoerari irtenbidea emateko. Lan egin izanak edo egoera sozioekonomiko jakin batean egoteak baldintzatutako prestazio eta laguntza horiek –Ongizate Estatuak berezkoak ditu–, ordaindutako lanarekin bateraezinak izaki, hainbat modutan eragiten dute lan-merkatuan eta, kasu batzuetan, baita modu negatiboan ere, aitortu gabeko enplegua bultzatzen baitute eta lanaldi partzialeko enplegua, bereziki, sustatzeari uzten baitzaio. Beharrezkoa da egungo baldintzapeko prestazio eta dirulaguntzei buruzko politika birpentsatzea, egoera horri aurre egin eta irtenbideak aurkitzeko. 1. Testuinguru horretan, Herritarren Oinarrizko Errentari buruzko gizarte-eztabaidari ekitearen aldekoak gara, honako printzipio hauek oinarri hartuta: errenta unibertsala, indibiduala eta baldintzarik gabekoa. Era berean, Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta sisteman berehalako aldaketak egiteko beharra proposatzen dugu: 1. Diru-sarrerak bermatzeko eta gizarteratzeko 18/2008 Legeak jatorrian ezartzen zuen
estaldura-mailara itzultzea. 2. 18/2008 Legean aurreikusitako prestazioetan egindako % 7ko murrizketa indargabetzea. 3. Zorpetze-egoeretarako aldi baterako babesa areagotzea eta soldatarik jasotzen ez dutenei estaldura eskaintzea. 4. Gutxieneko errenten zenbatekoa bizikidetzako unitatearen arabera egokitzea, haurren pobrezia-tasa murriztu ahal izateko. 5. Berau jasotzeko adina 18 urtetara jaistea. 6. Lanbidek izaera murriztaileko edo eskubideak mugatzen dituzten arau/aginduak zuzenduko ditu, zehazki, Legearen aurkakoak direnak. 7. Lanbidek prestazio ekonomikoak kudeatzeko duen kolapso-egoera ikusita, berehalako neurriak hartu behar dira, herritarren eskubideak bermatzea nahi bada. Horretarako, beharrezko giza bitartekoak eta bitarteko tekniko eta ekonomikoak behar dira, epe eta prozedurei dagokienez indarrean dagoen legeria betetzeko, baita beharrizan-egoeran dauden pertsonei merezi duten kalitatezko arreta bermatzeko ere. 8. Etxebizitza Gastuetarako Prestazio Osagarria eta Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta bereiztea. Horren zenbatekoa bizikidetzako unitatearen baitako pertsona kopuruaren arabera egokitzea. 9. Gizarte Larrialdietarako Laguntzen zenbatekoa areagotu eta horiek jasotzeko baldintzak aldatu behar dira.
8.-Lan Harremanak eta enplegu politikak Lan harreman eta babes sozialerako euskal esparruaren beharra 1. Akatsa larria da pentsatzea, edo norabide horretan politikak eta neurriak babestea, Euskal herriak nazioartean lehiatzeko soldata baxuagoak behar dituela. Euskal Herriak beste eskaintza bat egin dezake eta egin behar du. Eta bestalde, Euskal Herriko lan merkatuak ez du izan eta ez du ezer ikusirik espainiar lan merkatuaren ezaugarriekin. Horregatik guztiagatik, eta bere eskubidea ere badelako, Euskal Herriak lan harreman eta babes sozialerako esparru propioa behar du. Jaurlaritzak eta euskal instituzioek gai hau beren agendaren lehen lerroan jarri behar dute, esparru propio hori aldarrikatzeko eta urrats praktikoak emateko. 2. Orohar esan dezakegu hiru esparru oso garrantzitsu daudela hain zuzen enpleguaren alorrean erabaki garrantzitsuak hartu ahal izateko: Lana arautzeko politikak, enplegu politika pasiboak eta enplegu politika aktiboak, Arlo guzti hauetan, proposamenak hausnartu, bertako eragileen artean adostu eta urratsak eman beharra dago 3. Norabide horretan kokatu behar da negoziazio kolektiboaren garrantzia. Jaurlaritzak, pasa den ekainean ez bezala, langileen eskubideen alde egin behar du, herrialdeko hitzarmenen bitartez erreforma laboral horiek EAEn aplika ez daitezen eta nola ez, hitzarmen horiek
gehiengo sindikalarekin sinatuak izan daitezen. Ondorioz, hitzarmenen ultraaktibitateari eusteko planteamendu eta konpromiso zehatzak adostu eta hartu behar dira. 4. Jaurlaritzak dituen kontratazio guztiak berrikusi eta kontratazio berrietan erreforma laborala aplikatzen ez duten enpresak kontratatuko ditu. 5. Jaurlaritzak, gaur gaurkoz legalki ezin badu ere, gutxieneko soldata 1.075 eurotan aldarrikatuko du eta beronen errespetua kontutan hartuko du dituen harreman eta kontratuetan. 6. Proposamen honek politika fiskalarekin zer ikusi zuzena badu ere, hemen aipatzen dugu aurreko puntuarekin erabat lotuta doalako eta aurrekoa bezala Jaurlaritzatik bultzatu daitekeelako: EAEn jasoko den soldatarik altuena ez da gutxieneko soldata baino hamar aldiz handiagoa izango (alegia, 1-10 erlazioa). Hortik aurrera, %100eko zerga ezarriko litzateke. 7. Babes sozialerako esparruaren baitan atal ugari badaude ere, gizarte segurantzaren eskuduntzak duen garrantzia azpimarratu beharra dago. Norabide horretan ikerketa zehatza egin behar da jada, eskuduntza hau lehen-bai-lehen gurera ekartzeko pentsioei buruzko zein gizarte segurantzaren aurrezkiekin zer egin eta nola egin nahi dugun erabaki ahal izateko: erretiro adina ez atzeratzea, pentsio sistema propioa ahalbideratzea, aurrezkiak Euskal Herrian inbertitzea... 8. Eskuduntza hori lortu bitartean, pentsioen erreformak gurean ondoriorik izan ez ditzan eta erosketa ahalmenean eragina izan ez dezan, behar diren osagarriak Eusko Jaurlaritzatik bermatzea. 9. Jubilazio adinari dagokionez EAEn 65 urtekoa izaten jarraitzeko aldarria egitea eta Eusko Jaurlaritzaren esku dagoen kasu guztietan, zuzenean edo zeharka, berau bultzatu eta bermatzea. Era berean, errelebo kontratua 60 urtera eramatea. Enplegu duina sortzeko neurri zehatzak 1. Bizi dugun gizartean ondasuna banatuko duten politika fiskala behar den bezala, lana banatuko duten enplegu politikak behar dira. Langabeziarekin amaitzeko, besteak beste, lanaren banaketak garrantzia handia hartu behar du eta gai honen inguruan eragile sindikal eta ekonomikoekin eztabaida proposatzea eta irekitzea ere badagokio Jaurlaritzari. Lanaren banaketaz ari garenean, ordaindutakoaz zein ordaingabeaz ari gara, gizonezkoen eta emakumezkoen aukera-berdintasuna oinarri hartuta. 2. Ildo horretan Eusko Jaurlaritzak ondoko proposamenak bultzatuko ditu. â—Ś Langileen Estatutua aldatzeko urratsak babestuko dira, asteko gehienezko lanaldia murrizteko. â—Ś Gizarte Segurantzaren errigimenean ordu extren aldeko jarrerak oztopatu edo eragotzi ditzaketen aukerak aztertzeko ekimenak. â—Ś Erabat ilegala izan daitezkeen lanaldi luzapenen aurkako neurriak. 3. Eztabaidak proposatzeaz gain, eredu izan behar dute instituzioek eta norabide horretan, sektore publikoan lanaldia murrizteko urratsak ematen hasi behar da. Lehen urratsa, nola ez, ordu kopurua igo nahi zuen dekretua ez aplikatzea behar du izan eta ondoren
administrazioko mahaia konbokatu eta eztabaida horri ekin. 4. Aipatu dekretuaren ondorioz batetik, eta, oro har, bajak ez betetzeko dagoen erabakiarengatik bestetik, lanpostu publikoen murrizketa bertan behera utzi behar da eta baja horiek guztiak egunez egun, bai osasungintzan eta bai hezkuntzan, bete egin behar dira. 5. Bestalde, dauden behar publiko eta sozialei aurre egiteko eta zenbait kasutan azken urteotan sindikatuekin adostutako lan poltsa publikoak ateratzea eta prozesuak martxan jartzea. 6. Aldi baterako enpresak inoiz ez kontratatzea eta horiek kontratatzen dituzten enpresekin harreman edo kontratu ekonomikoak etetea. 7. Kausalitatea berrreskuratzea eta azpikontratazioaren kateari amaiera emateko bitarteko zehatzak hartzea kontratazio publikoaren alorrean. 8. Lanbide zerbitzu publikoaren garapenerako enpresa pribaturik ez da kontratatuko eta beharrezkoak diren plazak aterako dira. 9. Berriz ere zuzenean eskaini ahal izateko, egun pribatizatuta dauden zerbitzu publiko guztien ikerketa burutzea, ondoren, eta ahal balitz, dagokion publifikazio prozesuak martxan jartzeko. 10. Ezkutuko ekonomia handitzen ari omen den honetan lan ikuskaritza zerbitzu indartsu batetan inbertitzea, lan-postuak sortuz, bitartekoak jarriz eta iruzurra eta langileen eskubideen urraketa eragiten duen orori aurre egiteko erabaki irmoa. 11. EAEko lan publiko guztietan lurraldeko lan-hitzarmenen baldintzak betetzen direla bermatuko da. 12. Hitzarmen kolektiboetan ezarritako lan-baldintzak ez aplikatzean gerta daitezkeen desadostasunak erabakitzeko, euskal batzordea eratzeko dekretu-proiektua bertan behera uztea. 13. Etengabeko prestakuntza bultzatu beharra dago, lanbide prestakuntza hobea eta laneko teknologia berriak sustatzearen aldeko apustu argia egin behar da. Hiruko akordio berriak eraiki behar dira lanbide prestakuntzaren arloan gaur egun dauden sistema ezberdinak (lanerakoa, arautua eta etengabea) integratuko dituen lanbide heziketa berri bat eraikitzeko. 14. Sindikatuekin elkar-lanean, lan osasunaren babeserako eredu berri bat sortzea non prebentzioa, prestakuntza, ikuskaritza, eta berau antolatzeko finantzatzeko ahalmena horien oinarria izango den. 15. Gazte ekintzailetza kolektibo eta sozialaren sustapenerako programak sortzea atal hauek kontutan hartuz:
â—Ś Formazioa: ekonomia sozial eta solidarioa zein kooperatibagintzari buruzko formaziorako bitartekoak eskaini
â—Ś Proiektuak sortu eta garatzeko aholkularaitza juridiko, estrategiko zein finantzieroa
◦ Ekonomia sozial eta soliddarioan oinarritutako proiektuen saretzea sustatzeko egitasmoak
◦ Haztegien sorrerak aipaturiko proiektuen garapenerako gune eta eskaintza gisa 9.-Politika fiskala eta gastu publikoaz zenbait ohar Burujabetza fiskal osoa behar dugu. 1. Gipuzkoako Aldundiak Herri Dirubideen Euskal Kontseiluan proposatutako batzorde
berria martxan jartzea. Batzorde berri horren helburua hiru herrialdeetako aldundien artean adostasunak bilatu eta burujabetza fiskalaren norabidean eman daitezkeen urratsak definitzea litzateke. 2. Burujabetza fiskalaren bidean BEZ-a eta gainontzeko zeharkako zergen eskuduntza berehala berreskuratzea. Estatuaren aldetik borondaterik ez balego, unilateralki zerga guzti horien eskuduntza eta ardura propioa hartzeko urratsak aztertzen hastea. Gehien duenak gehiago ordaindu behar du 1.
Aberastasunaren gaineko zerga ezarriko da herrialde guztietan, horretarako egungo ondarearen gaineko zergaren baitan ezkutu fiskala desgerraraziz eta enpresetako partaidetzak kontutan hartuko dira ondarearen kalkuluan.
2.
PFEZ-an lan errentak kapital errentak baino askoz gehiago ordaintzen duten sistema injustuarekin amaitu beharra dago. Norabide horretan eta hori ahalbideratuko lukeen erabateko erreforma egin bitartean, egun kapital errentek ordaintzen dutena nabarmen igo behar da.
3.
Udal guztietan, Ondare Higiezinen gaineko Zergan ohiko etxebizitzak ez diren horietan %150 errekargua ezarriko da. Helburuak: gehien duenak gehiago ordaintzea, ondare horien erabilera sustatzea; eta azkenik, iruzurraren aurkako informazio gisa iturri garrantzitsua delako.
4. Sozietateen zergaren inguruko erreforma oso bat egin beharra dago gehien irabazten duten enpresek ekarpen handiagoa egin dezaten. Norabide horretan, hona hemen lau ekarpen zehatz: ◦ Elusiorako bitarteko den egungo kenkarien nahaspila gainditu eta soilik ikerkuntza eta berrikuntza helburu duen kenkari bakarra uztea berehalako erabakia behar du izan. ◦ Langileen parte hartzea ahalbideratzen duten enpresak sustatzeko, zerga honen baitan ere, bitarteko zehatzak onartzea. ◦ Finantza gastuak kentzeko aukera mugagabea ez izatea. ◦ Etekinak izan dituzten enpresei inbertsiorako eta enplegurako erreserba bat osatzeko aukera ematea.
5.
Iruzurrari aurre egiteko proposamen zehatzak: â—Ś Iruzurrari aurre egiteko bitarteko humano eta teknikoak areagotzea. Norabide horretan, herrialde bakoitzak beharrezkoak izan ditzakeen teknikari eta langileen kontratazio publikoa burutzea. â—Ś Informazioaren lanketa hobetze aldera, arrisku bereziko zergadunen gaineko alarma sistema ezartzea. Alarma sistema horrek jarraipen estua eta balizko jokabide iruzurgileak garaiz antzematea ahalbideratzen du. â—Ś Erregimena berezien ikuskapen prozesuak martxan jartzea, eskaintzen diren onura fiskalak, ondo erabiliak direla bermatzeko. Gastu publikoaz hainbat aipamen garrantzitsu
1.
Bizi dugun krisi egoera larrian, eta suposatzen duen xahutze ekonomikoa ikusirik AHT obra faraonikoaren despifarroari amaiera ematea eta horretarako gastatzeko prest zegoen dirutza herritarren, gastu sozialaren eta ekonomia errealaren zerbitzura jarri.
2.
Kontzertu ekonomikoak zenbait zerga zuzenean kudeatzeko aukera ematen badigu ere, egun, eta are gehiago akordiorik gabeko egoera honetan, estatuak unilateralki erabakitzen du zenbat kupo ordaintzen dugun. Kopuru hori gorantz doa, besteak beste Espainiak bankuekin duen zorragatik. Ondorioz berehala, indar armatuei, erret etxeari eta zor ilegitimoari dagokion zatia ez ordaintzeko bitartekoak erabaki behar dira.
3.
Murrizketa hutsean oinarritutako aurrekontuak ekiditeko eta erreforma fiskal sendo batek emaitza berriak eman bitartean, defizit muga malgutzeko aukera baliatzea.
4.
Kontratazio publiko guztietan baldintza-klausula sozialak ezartzea (lan baldintzak, ingurumenekoak, etikoak, hizkuntza, berdintasuna) enpleguaren kalitatea zein zeharkako beste aspektu batzuk bermatzeko asmoz, ikuspegi ekonomikotik zein sozialetik.
5. Gastu publiko eta sozialaren lehentasunak aldatzea. Zentzu horretan norabide horretan lehenestea: 1. -Lehenik, sektore publikoak ematen dituen zerbitzu publiko eta sozialak mantentzea eta hobetzea. Horretarako, administrazio publikoa baliabide nahikorekin hornitu behar delako. 2. -Bigarrenik, sektore publikoak bultzatzen dituen azpiegitura publiko eta sozialetan inbertitzea. 3. -Azkenik, sektore pribatuari ematen zaizkien subentzioak eta laguntzak
10.- Finantza sistema 1. Finantza sistemaren helburu nagusia da aurrezkia sortzen den lekuetatik inbertsioak
egiten diren lekuetara bideratzea. Gaur egun sistemak ez du inondik inora funtzio
hori betetzen. Bankuek bere burua salbatzearekin nahikoa dute. Beraz, gaur egungo sistemak ez du ezertarako balio. Gure herriak, ekonomia erreala, bertako instituzioak eta sektore publikoa, kooperatibak, enpresa txiki, ertain eta autonomoak finantzatuko dituen bertako finantza entitateak behar ditu. Horregatik, Kutxabank ez pribatizatzeko konpromiso irmoa hartu behar da. 2. Duela urte batzuk sortu eta garapenik izan ez duen Finantzen Euskal Institutua ondoko bi helburu zehatzetara zuzentzea: ◦ Banku publiko baten sorrera bidean jartzea, berau lortzeko beharrezkoak izango diren pausoak ematen hasiz. ◦ Aseguru-etxeak, EPSV-ak, kutxak eta bertako bankuak baimendu, arautu eta ikuskatzeko eskumena lortzeari begirako urratsak zehazten hastea. Hala,
finantza-jardueraren euskal Behatoki modura funtzionatu beharko luke. ◦ Horretaz gain, sektore publikoak beste tresna batzuen antolaketan parte hartu beharko luke: arrisku kapitala,… ◦ Azkenik, enpresak kapitalizatzeko (burtsa) eta finantzaketa bermatzeko (abalak etab) beste trena batzuk ere daudlarik, hauen inguruan ere lanean hasi beharra dago. ◦ Guzti horien ikuskapena Eusko Jaurlaritzaren esku egon dadin urratsak ematen hastea. 3. Madrilen onartu den Fundazio Bankarioen legearen aurrean eta Jaurlaritzak iragarritako Euskal Kutxen Legearen birmoldaketan ondokoa bermatzea: ◦ Kutxabank, euskal kutxen hasierako izaera eta helburuei lotu eta bertako ekonomiaren eta pertsonen zerbitzuan egon behar duen izaera soziala eta publikoa duen bankua izatea, pribatizazioari ateak itxiz ◦ Herritarren zerbitzuan egon behar duen tresna izaki bere kontrol politiko eta demokratikorako bitartekoan bermatzea. ◦ Gizarte ekintzaren konpromisoei aurre egin eta beronen berrikuntza eta garapenari bide ematea. 4. Tokiko garapena, gizarte ekonomia solidarioa eta elikadura burujabetzaren baitako
proiektuak bultzatzeko “Banka etikoa” deritzona eta Kreditu kooperatiben eta tokiko erakunde finantzieroen eredua bultzatzea eta babestea. Euskal Herrian Maiatzaren lehena