Trendonderzoek Financial Close AEX/AMX | BrightStone Group

2016

TRENDONDERZOEK FINANCIAL CLOSE AEX en AMX

BrightStone

Executive Summary Stakeholders en management van bedrijven willen steeds sneller kunnen beschikken over financiële informatie en vragen steeds vaker om ‘forward looking’ rapportages. Dit vraagt om een efficiënt Financial Close proces. De snelheid en kwaliteit van het rapporteren wordt gezien als een belangrijke indicator voor de mate waarin een bedrijf ‘in control’ is.

De rol van Finance verandert van verstrekker van informatie naar die van interne adviseur voor de business. Een sneller Financial Close proces stelt Finance teams in staat tijd vrij te maken om deze rol als adviseur goed in te vullen.

AEX- en AMX-bedrijven hadden in 2015 gemiddeld 50 dagen nodig voor publicatie van de jaarcijfers (PA) en 62 dagen om tot een goedgekeurde Controleverklaring (AR) te komen. 53% van de bedrijven audit de jaarcijfers vóór publicatie (PA). Er bestaan grote verschillen in PA en AR performance tussen bedrijven. Unilever, ASML en Sligro publiceerden het snelst in respectievelijk 19, 20 en 21 dagen. Sligro had in 2015 als beste performer slechts 29 dagen nodig om tot een Controleverklaring te komen. OCI had daarentegen 120 dagen nodig voor zowel PA als AR. De sectoren Consumer Goods en Services waren in 2015 het snelst met afronden van het auditproces in 50 dagen, de sector Healthcare het traagst met 91 dagen.

AEX- en AMX-bedrijven hebben in de periode 2011-2015 gemiddeld 2 dagen versnelling aangebracht in het closing proces. Meer dan de helft van de bedrijven verbeterde de performance in 2015 t.o.v. 2011. De tijd die nodig is om van publicatie tot Controleverklaring te komen is echter gelijk gebleven en bedraagt gemiddeld 12 dagen. 14 bedrijven wisten hun PA-performance ieder jaar te verbeteren. Air France-KLM en BAM deden dat het best met een gemiddelde versnelling van 4,8 dagen per jaar. 10 bedrijven verbeterden structureel hun AR-performance. Delta Lloyd en Air France-KLM realiseerden een AR-versnelling van gemiddeld 10,3 en 9,3 dagen per jaar.

Hoewel bedrijven in aard en omvang verschillen, zijn de financiële processen in essentie relatief gelijk en zijn bedrijven, ongeacht de sector, goed vergelijkbaar. Ons onderzoek toont aan dat factoren als bedrijfsomvang, arbeidsintensiteit, balanssamenstelling, historie, financiële performance en omvang en mate van integratie van het jaarverslag geen belemmerende factoren hoeven te zijn voor een snelle afsluiting.

Wij zijn ervan overtuigd dat een accountantswissel een kans is om te optimaliseren en te versnellen. 19 van de onderzochte bedrijven wisselden in 2011-2015 van accountant. Zij realiseerden gemiddeld een AR-versnelling van 1-2 dagen na de wissel en bespaarden gemiddeld 10% op de audit fees. De fees stegen echter in het daaropvolgende jaar weer met 10%.

Het verbeteren van de efficiëntie van het afsluitproces komt niet zonder uitdagingen. Toenemende complexiteit van de wet- en regelgeving werkt proces vertragend en doet de positieve effecten van de technologische vooruitgang gedeeltelijk teniet. Het interne en externe goedkeuringsproces vergt steeds meer tijd omdat in toenemende mate tot managementbeoordeling moet worden gekomen.

Goede performers managen deze veranderingen echter adequaat. Zij worden gekenmerkt door een intrinsieke drive tot ‘continu verbeteren’, integraal inzicht in processen en een hoge mate van automatisering in het rapportage- en consolidatieproces. Zij nemen zelf het heft in handen ten aanzien van zowel het auditproces als de relatie met de externe accountant. Daarnaast beschikken zij over een goed ingericht Internal Control Framework. Dit laatste vergemakkelijkt het werk van de externe accountant.

De snelheid waarmee bedrijven afsluiten is een belangrijke KPI voor Financial Excellence. Bedrijven kunnen hun performance verbeteren door: 1. Mindset : leadership is gericht op de beste willen zijn en heeft visie op continu verbeteren; 2. Proces

: inzicht in en invloed op integrale processen, proces denken en ketenmanagement;

3. Systemen : efficiënt ingerichte systemen, verregaande automatisering en integratie op consolidatieniveau. © 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

1

Colofon Uitgave: Copyright 2016: Auteurs: Research: Lay-out: Tekstredactie:

BrightStone Group B.V., Breukelen BrightStone Group B.V., Breukelen Jacco R.B. de Jong, Karien A. M. Bos Jacco R.B. de Jong, Alexander Huitema Equipe, Heerenveen Lente Communicatie, Arnhem

BrightStone Group B.V. Bezoekadres: Regus Breukelen De Corridor 5C 3621 ZA Breukelen Telefoon: +31 (0)346-715045 Postadres: Telefoon:

Max Euweplein 33 2031 VP Haarlem +31 (0)23 620 0046

Disclaimer: Hoewel de uiterste zorg is besteed aan de inhoud van deze publicatie en, waar mogelijk, informatie is gevalideerd met betrokken bedrijven, aanvaardt BrightStone Group geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten, onvolkomenheden, onvolledigheid of onjuistheid, noch voor de gevolgen daarvan. Derden kunnen aan de inhoud van deze publicatie geen rechten of aanspraken jegens BrightStone Group ontlenen. Correcties op jaarverslagen, na eerste publicatie, zijn buiten beschouwing gelaten.

2

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

Š 2016 BrightStone Group

Inhoud Executive Summary

1

Waarom is een snelle close belangrijk?

6

Inleiding

4

Wie zijn de snelle afsluiters in 2015?

7

Wie verbeteren de closing performance structureel?

12

Wat doen snelle afsluiters goed?

30

Welke factoren beïnvloeden de closing performance?

Tenslotte

19 32

Bijlage I: Ranking Public Announcement - 2015

Bijlage II: Ranking Public Announcement - Trend 2011-2015 Bijlage III: Ranking Audited Report - 2015

Bijlage IV: Ranking Audited Report - Trend 2011-2015 Bijlage V: Scope, methodologie en definities

© 2016 BrightStone Group

I

II

III

IV V

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

3

Inleiding

Bedrijven in scope 47 Bedrijven genoteerd aan de AEX en AMX per eind maart 2015.

Figuur 1: aantal bedrijven naar sector Sector

Industrials Financials Basic Materials Technology Consumer Services Oil & Gas Consumer Goods Telecommunications Health Care

Figuur 2: aantal bedrijven naar omzet Omzet

€ 0 - 1 mld € 1 - 5 mld € 5 - 10 mld € 10 - 25 mld € 25 - 50 mld > € 50 mld

Figuur 3: aantal bedrijven naar aantal medewerkers Medewerkers

0 - 1.000 FTE 1.000 - 5.000 FTE 5.000 - 10.000 FTE 10.000 - 25.000 FTE 25.000 - 50.000 FTE 50.000 - 100.000 FTE > 100.000 FTE

Met gepaste trots presenteren wij ons jaarlijkse Financial Close Trendonderzoek. De snelheid waarmee bedrijven hun boeken sluiten is een belangrijke KPI voor Finance Excellence. Een vergelijking tussen bedrijven biedt een mooie kans om de performance van uw eigen organisatie te benchmarken met andere bedrijven. Ook dit jaar zien wij weer grote verschillen in performance tussen sectoren en bedrijven. Wat kunnen wij leren van de snellere afsluiters die aan de AEX en AMX zijn genoteerd?

Dit jaar hebben wij, naast de Financial Close ranking, een verdiepingsslag aangebracht in ons onderzoek. Naast de toevoeging van AMX-bedrijven, hebben wij ons gericht op factoren die bepalend zijn voor de snelheid van het afsluitproces. De in kaart gebrachte factoren zijn: bedrijfsomvang, arbeidsintensiviteit, samenstelling activa op de balans, historie van het bedrijf, rol van de accountant, accountantsroulatie, financiële performance van bedrijven in scope, Integrated Reporting en omvang van het jaarverslag.

Om de factoren die leiden tot goede of minder goede performance beter te begrijpen, is ons onderzoek, naast publiekelijk beschikbare informatie, gebaseerd op interviews met CFO's, Financieel Directeuren en (Group) Controllers van de AEX- en AMX-bedrijven. Wij zijn iedereen die aan ons onderzoek heeft meegewerkt dan ook buitengewoon erkentelijk voor hun bijdrage. De quotes van enkele ondervraagden hebben we in het rapport vanzelfsprekend geanonimiseerd.

We hebben 220 jaarverslagen geanalyseerd, waarmee we onderzochten welke bedrijven over een periode van 5 jaar een structurele versnelling laten zien. De vragen die dit jaar centraal staan: Wie zijn de snelle afsluiters van de beurs? Waarom streven zij naar een snelle Financial Close?

Figuur 4: aantal bedrijven naar marktkapitalisatie Marktkapitalisatie € 0 - 2 mld € 2 - 5 mld € 5 - 15 mld € 15 - 25 mld € 25 - 50 mld > € 100 mld

Bron: BrightStone Group

4

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Wat kunnen wij van snelle afsluiters leren, wat doen ‘High Performing Finance’ organisaties anders? Velen vragen zich toch af: Hoe kan ik mijn Financial Close verder versnellen en welke rol spelen hierbij onze interne organisatie, systemen en externe accountant? In het onderzoek van dit jaar gaan wij dieper in op deze vragen en geven wij bruikbare handvatten om een snelle afsluiter te worden (of blijven).

In dit rapport gaan wij steeds uit van twee belangrijke momenten binnen het afsluitproces. Het eerste moment is het publiceren van de jaarresultaten via een officieel persbericht. Het verschil in dagen tussen einde fiscaal jaar en de publicatiedatum van de jaarresultaten, noemen wij PA-dagen (PA=Public Announcement). Het tweede moment is de ondertekening van de Controleverklaring door de externe accountant (m.b.t. de geconsolideerde cijfers). Dit moment zien wij als de feitelijke afronding van het afsluitproces. Het verschil in dagen tussen einde fiscaal jaar en datum van ondertekening van de Controleverklaring door de externe accountant noemen wij AR-dagen (AR=Audited Report).

Wij wensen u veel leesplezier. Indien u met uw team aan de slag wilt met (de optimalisatie van uw) Financial Close, neemt u dan contact met ons op. Wij staan u graag te woord en plannen een vrijblijvende interactieve in-company presentatie met u in. Mocht u vragen of suggesties hebben ten behoeve van ons onderzoek voor aankomend jaar, dan vernemen wij deze graag. Hiervoor kunt u contact opnemen met het Management Team van BrightStone Group.

Karien Bos

karien.bos@brightstonegroup.nl

Jacco de Jong

jacco.dejong@brightstonegroup.nl T: 06-21963886

Frans Rutten

T: 06-53501706

frans.rutten@brightstonegroup.nl T: 06-31998543

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

5

Waarom is een snelle close belangrijk?

De ondervraagden voor dit onderzoek zijn het erover eens: de snelheid waarmee een onderneming kan afsluiten en in staat is het auditproces af te ronden, is een belangrijke KPI voor Financial Excellence. Het is daarnaast een belangrijke indicator voor drie aspecten: de mindset, de kwaliteit van financiële processen en het efficiënt benutten van systemen binnen de organisatie.

“Een snelle close hoort bij ‘High Performing’ Finance teams” Group Controller van een Industrial

Veranderende rol van Finance

De rol van Finance verandert in toenemende mate van producent van informatie naar die van (proactieve) adviseur voor de business. Het management vraagt om snellere informatie om tot betere besluitvorming te kunnen komen. Een sneller Financial Close proces stelt Finance teams in staat om tijd vrij te maken voor het goed kunnen invullen van deze (nieuwe) rol. CFO’s geven dan ook aan dat het eerder beschikbaar komen van relevante stuurinformatie een positief effect heeft op de kwaliteit van de besluitvorming en bedrijfsvoering.

“Snel afsluiten geeft mijn team de tijd om van grotere toegevoegde waarde te zijn” CFO van een Technology bedrijf

Indien bedrijven in de eerste week van de maand de boeken kunnen sluiten, heeft het Finance team de ruimte om de rest van de maand met andere werkzaamheden, zoals analyse, “forward looking reporting” en proactieve business benadering, bezig te zijn. Hierdoor kan Finance van grotere toegevoegde waarde voor het bedrijf zijn. Wanneer meer tijd nodig is om tot closing te komen, bestaat het risico van een “continue closing cycle”. De werkzaamheden bestaan dan alleen maar uit closing activiteiten en er is voor Finance te weinig tijd beschikbaar om de gewenste rol van proactieve business partner in te vullen.

Externe stakeholder perceptie

De snelheid waarmee een bedrijf extern rapporteert, wordt door stakeholders in direct verband gebracht met de mate waarin het bedrijf “in control” is. Een snelle Financial Close beïnvloedt deze perceptie positief.

Ook de externe omgeving, waaronder toezichthouders en aandeelhouders, vraagt om het steeds sneller beschikbaar komen van financiële informatie.

“Publicatiesnelheid beïnvloedt de perceptie van investeerders” Beursanalist

6

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

In ons onderzoek hebben we tevens de snelheid waarmee goedkeuring van de externe accountant op de jaarrekening wordt verkregen onderzocht. Dit is een belangrijk onderdeel, omdat een afsluitproces pas is afgerond als de audit is voltooid. Tot die tijd lopen bedrijven het risico dat zij hun eerder gepubliceerde voorlopige cijfers moeten rectificeren. Dit kan een negatieve invloed hebben op de perceptie van de markt ten aanzien van de mate waarin een bedrijf zaken onder controle heeft. Het is dan ook van belang om de balans te bewaken tussen snel en “first time right” publiceren.

Wie zijn de snelle afsluiters in 2015?

Dit jaar hebben wij uitsluitend gekeken naar de AEX- en AMX-bedrijven. Daarnaast hebben wij voor een drietal bedrijven (OCI, SBM Offshore en Gemalto) de sectorindeling aangepast aan die van Euronext.

Performance per sector l

l

l

l

Consumer Goods en Consumer Services bedrijven hadden, ondanks een grote diversiteit in omzet, met 50 dagen de minste tijd nodig om tot Controleverklaring (AR) te komen;

Consumer Services bedrijven hadden 1 dag nodig om van publicatie jaarcijfers (PA) tot Controleverklaring te komen. Daarnaast namen zij 8 dagen langer de tijd voor publicatie ten opzichte van Consumer Goods bedrijven, die het snelst publiceerden met 41 dagen; Goede derde was de sector Industrials met 55 AR-dagen en slechts 2 dagen tussen publicatie en Controleverklaring; Bedrijven in Health Care en Telecommunications deden er met respectievelijk 91 dagen en 74 dagen het langst over om hun jaarverslag te laten auditen;

Figuur 5: PA- en AR-performance per sector (2015) Public Announcement

Consumer Goods

49

Industrials

53

Oil & Gas

48

Technology

47

Financials

45

Basic Materials Telecommunications

Bron: BrightStone Group

9

41

Consumer Services

Health Care

Audited Report

8

10

20

30

2

25

55

0

Gem. PA dagen: 50 Gem. AR dagen: 62

13

60

50

1

40

8 19

50 60 Dagen

41

70

80

90 100

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

7

l

OCI (een Egyptische kunstmestproducent) spant ook dit jaar weer de kroon. Met een PA-performance van 120 dagen (zelfs nog een dag trager dan in 2014) hebben zij een negatieve invloed op de performance van de Basic Materials sector. Zonder OCI zou deze sector (in 48 dagen) 12 dagen sneller publiceren en (in 58 dagen) 10 dagen sneller tot Controleverklaring komen. Zonder OCI zou de sector hiermee op de 5e plaats komen en net iets beter presteren dan de Technology sector;

l

De Technology sector versnelde de publicatie met 3 dagen;

l

De Telecommunications sector vertraagde de publicatie met 5 dagen;

l

De meeste sectoren lieten ten opzichte van vorig jaar een verbeterde AR-performance zien;

l

Hoewel de sector Consumer Services gemiddeld het snelst tot Controleverklaring komt, vertraagde deze sector met 4 dagen ten opzichte van 2014;

l

De Telecommunications sector had 1 AR-dag extra nodig;

l

De Basic Materials sector kwam 5 dagen sneller tot Controleverklaring (6 dagen sneller zonder OCI).

Tabel 1: Closing performance 2014-2015 per sector Sector

Aantal bedrijven

PA 2015

AR 2015

2

50

91

Financials

10

45

Technology

5

Health Care

Telecommunications Basic Materials Oil & Gas

Industrials

Consumer Services

Consumer Goods

Gemiddelde

Bron: BrightStone Group

2 6

4

10 5

3

47

55 60

47

48

53

49

41

50

PA AR verschil verschil 2014 2014 -1

-2

71

-1

-3

59

-3

-1

55

0

-1

1

-3

74

69 56

50

50

62

5 0

3

2

0

1

-5

-1 4

-1

Performance per bedrijf l

l

8

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

AEX- en AMX-bedrijven hadden in 2015 gemiddeld 50 dagen (48 dagen zonder OCI) nodig om tot publicatie van de jaarcijfers (PA) te komen; Ondertekening van de Controleverklaring door de externe accountant vond gemiddeld 62 dagen (61 dagen zonder OCI) na einde ďŹ scaal jaar plaats;

Š 2016 BrightStone Group

Ranking 2015 (top 10) Een volledige ranking is gegeven in bijlage I t/m IV van dit rapport.

l

Er waren gemiddeld 12 tot 13 dagen na PA nodig om de audit af te ronden;

l

53% van de AEX- en AMX-bedrijven wacht met de PA tot na ontvangst van de AR;

l

De overige 47% van de bedrijven doet er na PA gemiddeld 27 dagen over om de cijfers te laten auditen en tot een AR te komen.

Public Announcement (PA) Figuur 6: Top 10 Public Announcement (PA)

Unilever

ASML

Sligro

19

PA gemiddeld 30

20

21

Philips

Unibail-Rodamco

26

33

KPN

34

Wereldhave

35

Shell

35

ING

35

Fagron

ArcelorMitall

“Meer dan de helft van de AEX- en AMXbedrijven heeft de jaarcijfers bij publicatie reeds geaudit”

36

Bron: BrightStone Group

Audited Report (AR) Figuur 7: Top 10 Audited Report (AR)

Figuur 8: Percentage bedrijven dat jaarresultaten op publicatiedatum heeft geaudit (47 bedrijven)

AR gemiddeld 42 Sligro

ASML

TomTom

Heineken

AkzoNobel

SBM Offshore

29

35

40 40 40

41

TNT Express

Randstad Arcadis

© 2016 BrightStone Group

47 47

Unilever

Bron: BrightStone Group

36

48

Bron: BrightStone Group

48

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

9

Public Announcement (PA) l

De top 5 voor wat betreft publicatie van de jaarcijfers is ten opzichte van 2014 ongewijzigd;

l

Unilever, ASML en Sligro waren veruit het snelst met publiceren in respectievelijk 19, 20 en 21 dagen (zie ďŹ guur 6);

l

l

l

l

l

Het gemiddeld aantal benodigde dagen voor publicatie lag voor de top 10 in 2015 op 30 dagen (11 bedrijven vanwege een gedeelde 10e plaats voor Fagron en ArcelorMittal); Grootste stijgers in de PA-ranking zijn ING (van nr. 11 naar nr. 7) en ArcelorMittal (van nr. 13 naar nr. 8). ArcelorMittal publiceerde in 2015 8 dagen eerder dan gepland vanwege marktomstandigheden en ING publiceerde 7 dagen eerder; Binnen de PA top 10 vertraagden Unibail-Rodamco en Shell met respectievelijk 5 en 6 dagen. Shell publiceerde trager naar aanleiding van de overname van BG; Voor alle AEX- en AMX-bedrijven (zie bijlage I en II) lag het gemiddeld aantal PA-dagen op 50; OCI had, net als in 2014, met 120 dagen de meeste tijd nodig voor zowel de publicatie als de Controleverklaring, en vertraagde bovendien met 1 dag. Zonder OCI zou het gemiddelde voor de AEX en AMX op 48 dagen uitkomen.

Tabel 2: Top 10 PA-performance 2015 AEX en AMX Rank 2015

Rank 2014

Bedrijf

PA 2015

PA 2014

Verschil 2014

1

1

Unilever

19

20

-1

3

3

Sligro

21

22

-1

2

4

5

6

2

4

5

7

7

11

7

8

7

8

8

6

13 9

Bron: BrightStone Group

10

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

Š 2016 BrightStone Group

ASML

20

Philips

26

KPN

34

Unibail-Rodamco 33

ING

Shell

Wereldhave

ArcelorMittal

Fagron

35

35

35

36

36

21

-1

27

-1

35

-1

28

5

42

-7

36

-1

29

44

37

6

-8

-1

Audited Report (AR) l

l

l

l

l

l

De top 3 voor wat betreft de Controleverklaring is ten opzichte van 2014 eveneens ongewijzigd. Sligro en ASML staan aan kop met respectievelijk 29 en 35 dagen (zie figuur 7); TomTom, Heineken en AkzoNobel delen de 3e plaats met 40 dagen, SBM Offshore is 4e met 41 dagen en TNT Express en Randstad staan op een gedeelde 5e plaats met 47 dagen; Opvallend is dat koploper Sligro, ten opzichte van 2014, 8 dagen vertraagd is, maar nog steeds 6 dagen sneller is dan de nummer 2, ASML. Complimenten voor Sligro dat veruit het beste presteert voor wat betreft AR-dagen; Heineken heeft de gedeelde 2e plaats in 2014 moeten inleveren en werd in 2015 gedeeld 3e; TomTom is een plaats gestegen van de 4e plaats in 2014 naar een gedeelde 3e plaats in 2015, ten koste van SBM die één plaats is gedaald;

Unilever, die het snelst de jaarcijfers publiceert, komt met stip de AR-top 10 binnen en stijgt van een 14e plaats in 2014 naar een met Arcadis gedeelde 6e plaats in 2015.

Tabel 3: Top 10 AR-performance 2015 Rank 2015

Rank 2014

1

1

3

3

2

3

3

4

5

5

6

6

2

2

4

3

5

5

6

14

Bedrijf

AR 2015

AR 2014

Verschil 2014

Sligro

29

21

8

AkzoNobel

40

42

ASML

Heineken

TomTom

SBM Offshore

Randstad

TNT Express

Arcadis

Unilever

35

40

40

41

47

47

48

48

41

-6

41

-1

43

42

48

48

49

62

-2

-3

-1

-1

-1

-1

-14

Bron: BrightStone Group

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

11

Wie verbeteren de closing performance structureel?

Wanneer we naar de prestaties van AEX- en AMX-bedrijven over een periode van 5 jaar kijken, dan zien we dat, gemiddeld genomen over de gehele linie, het aantal dagen om tot publicatie van de jaarcijfers (PA) en Controleverklaring te komen (AR), is teruggebracht met gemiddeld 2 dagen. Het aantal benodigde dagen om na de PA tot een AR te komen, is stabiel gebleven op gemiddeld 12 dagen ten opzichte van 2011.

Figuur 9: PA- en AR-performance 2011-2015 AEX en AMX1

Gemiddeld aantal dagen

70

Public Announcement (PA) 64

65

55 50 45

52

2011

Bron: BrightStone Group

63

61

60 51

2012

Audited Report (AR)

50

2013

63

62

50

50

2014

2015

Interessant is om in de toekomst te onderzoeken waarom de AR-resultaten niet significant verbeteren, ondanks de technologische ontwikkelingen waar zowel beursgenoteerde bedrijven als audit firms van zouden kunnen profiteren. Wij constateren dat het voor bedrijven vaak moeilijk is om goede specificaties op te stellen en om tot een effectieve pakketselectie en -implementatie te komen. Beschikbare systeemfunctionaliteit wordt vaak maar beperkt benut en/of de inrichting van een (op zich goed) systeem laat te wensen over. Dit komt doordat deze bedrijven een systeemimplementatie onvoldoende aangrijpen om tot een duurzame procesoptimalisatie te komen.

1 Exclusief AR dagen voor Altice 2011 en 2012 vanwege sterk afwijkende data ondertekening Controleverklaring (nov 2013)

12

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Closing performance 2011-2015 per sector Public Announcement (PA)

De algemene trend is dat bedrijven de publicatie van de jaarcijfers over 4 jaar hebben versneld. De Basic Materials sector vormt hierop een uitzondering, met een gemiddelde vertraging van 15 dagen (afgerond). Dit kan te maken hebben met de dalende grondstofprijzen van de afgelopen tijd en de daarmee gepaard gaande slechte financiële performance. Een dergelijke situatie leidt echter ook regelmatig tot een snellere publicatie dan gepland, zoals in 2015 bij ArcelorMittal het geval was. De Health Care sector (farmaceutische bedrijven) heeft met 12 dagen de grootste versnelling gerealiseerd. De snelste sector, Consumer Goods, is vertraagd met 1 dag en heeft in 2012 haar beste performance neergezet door in 34 dagen te publiceren.

Figuur 10: PA-performance per sector 2011-2015 70 65

Consumer Goods Financials Consumer Services Oil & Gas Technology Basic Materials Industrials Telecommunications Health Care

60 Dagen

55 50 45 40 35 30

2011

2012

Bron: BrightStone Group

2013

2014

2015

Tabel 4: PA-performance per sector 2011-2015 Sector

Health Care

Oil & Gas

Technology

Industrials

2011

2015

Verbetering in dagen t.o.v. 2011

Percentuele verandering t.o.v. 2011

62

50

-12

-19%

47

-8

-14%

56

54

58

48

53

-9

-5

-15% -8%

Financials

48

45

-3

-6%

Telecom

56

55

-1

-2%

60

15

33%

Consumer Services Consumer Goods

Basic Materials

Gemiddeld

Bron: BrightStone Group

51

40

46

52

49

41

50

-2 1

-2

-4% 3%

-5%

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

13

Audited Report (AR)

Ook de Controleverklaring wordt in 2015 gemiddeld 2 dagen sneller afgegeven ten opzichte van 2011. De sectoren Telecommunications, Health Care en Basic Materials vertragen in 2015 ten opzichte van 2011 met respectievelijk 26, 11 en 6 dagen. Grootste versneller is de sector Oil & Gas met 15% versnelling (10 dagen). Goede tweede zijn de sectoren Financials, Consumer Services en Technology met 8% versnelling (5 dagen) ten opzichte van 2011.

Figuur 11: AR-performance per sector 2011-20152 95 90

Consumer Services

85

Consumer Goods

Dagen

80

Industrials

75

Oil & Gas

70

Technology

65

Telecommunications

60

Basic Materials

50

Health Care

Financials

55 45

2011

Bron: BrightStone Group

2012

2013

2014

2015

Tabel 5: AR-performance per sector 2011-2015 Sector

2011

2015

Verbetering in dagen t.o.v. 2011

Percentuele verandering t.o.v. 2011

Oil & Gas

66

56

-10

-15%

Consumer Services

54

50

-4

-8%

Financials

Technology

Industrials

Consumer Goods

77

64

59

52

71

59

55

91

11

14%

Telecom

48

74

Bron: BrightStone Group

64

-7%

-4%

69

Gemiddeld

-4

-8%

-2

63 80

-5

-8%

50

Basic Materials

Health Care

-6

62

6

26 -2

9%

53% -3%

Exclusief AR-dagen voor Altice 2011 en 2012, vanwege sterk afwijkende data ondertekening Controleverklaring (nov 2013)

2

14

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

Š 2016 BrightStone Group

Closing performance 2011-2015 per bedrijf

De closing performance van bedrijven fluctueert per jaar. De financiële crisis heeft geleid tot een toenemend aantal onverwachte situaties.

Winstwaarschuwingen en waarderingsvraagstukken liggen onder de loep van de accountants. Meer dan de helft van de AEX- en AMX-bedrijven heeft in 2015 echter een aanzienlijke PA- en AR-versnelling weten te realiseren ten opzichte van 2011.

De 2011-startpositie verschilt echter sterk tussen bedrijven. Zo had Altice in 2011 een PA-performance van 87 dagen en Sligro van 26 dagen. Om een representatief beeld te geven van de gerealiseerde versnelling over de periode 2011-2015, gaan wij voor de ranking in de tabellen 2 en 4 uit van de percentuele verbetering van dagen in 2015 ten opzichte van 2011. Voor een aantal bedrijven (o.a. Wereldhave, Sligro en Arcadis) betekent dit dat zij met een geringere absolute versnelling in dagen, toch hoger eindigen in de ranking. Dit is terecht, want de ‘laatste loodjes’ wegen tenslotte het zwaarst.

“Meer dan de helft van de AEX- en AMXbedrijven heeft in 2015 ten opzichte van 2011 een PA- en AR-versnelling weten te realiseren” Public Announcement (PA)

Complimenten aan Unilever, SBM Offshore en TomTom. Unilever heeft de afgelopen 4 jaar de grootste percentuele versnelling weten te realiseren en publiceert in 2015 42,4% sneller dan in 2011. SBM Offshore en TomTom bezetten een goede 2e en 3e plaats met een versnelling van respectievelijk 33,9% en 32,2% ten opzichte van de 2011 performance (zie tabel 6).

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

15

Tabel 6: AEX- en AMX-bedrijven met verbeterde PA-performance in 2015 t.o.v. 2011 Rank Bedrijf

1

2

3

4

4

4

Unilever

SBM Oshore

TomTom

Air France-KLM

BAM

VastNed

2011

2015

Verbetering in dagen t.o.v. 2011

Percentuele verbetering t.o.v. 2011

33

19

-14

42,4%

62

59

68

68

68

41

40

49

49

-21

-19

-19

-19

48

-12

20,0%

35

7

ASMI

67

54

-13

55

-13

8

9

10

Fugro

69

57

-12

17,4%

75

-12

13,8%

68

57

49

13

Philips

30

26

15

ING

17

NSI

16 18

19,4%

21

Delta Lloyd

Altice

87

-5

20,5%

26

Arcadis

14

-9

Sligro

11 12

27,9%

27,9%

44

60

27,9%

-19

Wereldhave DSM

32,2%

49

5

6

33,9%

-8

-4

19,2%

19,1%

14,0%

13,3%

AkzoNobel

47

41

-6

12,8%

Heineken

46

41

-5

10,9%

TNT Express

40 48 52

35 43 47

-5 -5 -5

10,4% 9,6%

19

TKH

74

68

20

Boskalis

75

69

-6

8,0%

Gemalto

68

64

-4

5,9%

19 21

22

23

24

USG People

62

BE Semiconductors 60

ArcelorMittal

Vopak

Bron: BrightStone Group

38

60

57

56

36

57

-6

12,5%

-5

-4

-2

-3

8,1% 8,1%

6,7%

5,3%

5,0%

Welke bedrijven hebben structureel een publicatieversnelling gerealiseerd en daarmee hun PA-performance continu verbeterd? In de afgelopen vier jaar hebben 14 bedrijven ieder jaar een publicatieversnelling weten te realiseren. Hoewel Air France KLM en BAM in 2015, met 49 dagen, een gemiddelde PA-performance lieten zien, realiseerden zij ieder jaar een versnelling van gemiddeld 4,8 dagen. Daarmee bereikten zij de beste gemiddelde jaarlijkse PA-performanceverbetering binnen de AEX en AMX (zie tabel 7).

16

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

Š 2016 BrightStone Group

Tabel 7: AEX- en AMX-bedrijven met structurele jaarlijkse PAperformanceverbetering in 2012-2015 Rank Bedrijf

1

1

2

3

4

5

6

7

7

7

7

7

8

9

Air France-KLM

BAM

Unilever

Fugro

Wereldhave

Arcadis

Boskalis

Sligro

Heineken

NSI

TNT Express

USG People

Philips

Vopak

Bron: BrightStone Group

2011

2015

Gemiddelde verbetering per jaar (dagen)

68

49

-4,8

68

33

69

44

57

75

26

46

48

52

62

30

60

49

19

57

35

49

69

21

41

43

47

57

26

57

-4,8

-3,5

-3,0

-2,3

-2,0

-1,5

-1,3

-1,3

-1,3

-1,3

-1,3

-1,0

-0,8

Audited Report (AR)

Met maar liefst 43% versnelling van het auditproces ten opzichte van 2011 (respectievelijk 41 en 37 dagen) hebben Delta Lloyd en Air FranceKLM een prachtige prestatie neergezet. Ook SBM Oshore, TomTom, BAM, ArcelorMittal en ASML doen het goed met een AR-versnelling van meer dan 20% over 4 jaar (zie tabel 8).

Š 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

17

Tabel 8: AEX- en AMX-bedrijven met verbeterde AR-performance in 2015 t.o.v. 2011 Rank Bedrijf

2011

2015

Verbetering in dagen t.o.v. 2011

Percentuele verbetering t.o.v. 2011

1

Delta Lloyd

95

54

-41

43,2%

3

SBM Offshore

61

41

-20

32,8%

2 4 5

6

7 8

9

10

11

12

13

14

15

16

Air France-KLM TomTom BAM

ArcelorMittal ASML

Unilever Fugro ING

Aperam

VastNed

AkzoNobel Arcadis

Heineken

USG People

17

TNT Express

18

Wereldhave

18

19

20

21

21 22 23

TKH

Boskalis

86

59

67 72 44

59

68 72

75

79 46

55

45

61

52

73

61

74

49 40

49

54 35

-37

-19

-18 -18

-9

48

-11

60

-12

56

63

68

40 48

40 55 47

67

56

68

-12

-11

-6

-7

-5

-6 -5

-6

-5

-6

26,9% 25,0% 20,5%

18,6% 17,6% 16,7%

16,0% 13,9% 13,0%

12,7% 11,1% 9,8% 9,6%

8,2%

8,2%

8,1%

82

Shell

74

69

-5

6,8%

Gemalto

66

63

-3

4,5%

Vopak

Bron: BrightStone Group

59

55 56

-6

32,2%

Unibail-Rodamco

BE Semiconductors 59

76

-12

43,0%

-4

-3

7,3%

6,8% 5,1%

Tien bedrijven wisten in de afgelopen 4 jaar ieder jaar het auditproces te versnellen. Wederom complimenten aan Delta Lloyd. Delta Lloyd versnelde het auditproces met gemiddeld 10 dagen per jaar en met zelfs 25 dagen in één jaar (2015). Air-France KLM versnelde gemiddeld 9 dagen per jaar en liet in 2012 een versnelling van maar liefst 27 dagen zien (zie tabel 9).

18

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Tabel 9: AEX- en AMX-bedrijven met structurele jaarlijkse ARperformanceverbetering in 2012-2015 Rank

Bedrijf

2011

2015

Gemiddelde verbetering per jaar (dagen)

1

Delta Lloyd

95

54

-10,3

3

Fugro

68

56

-3,0

2

4

5

5

6

6

6

7

Air France-KLM

ASML

USG People

Boskalis

Heineken

TNT Express

Shell

Vopak

86

44

61

74

45

52

74

59

Bron: BrightStone Group

49

-9,3

35

-2,3

55

-1,5

68

-1,5

40

-1,3

47

-1,3

69

-1,3

56

-0,8

Welke factoren beïnvloeden de closing performance?

Er bestaan grote verschillen in complexiteit van het afsluitproces tussen bedrijven en er zijn tal van factoren van invloed op het afsluitproces.

Sommigen zijn van mening dat verschillende sectoren niet goed met elkaar te vergelijken zijn, waardoor een universele ranking minder relevant zou zijn. Omdat wij stellen dat financiële processen van bedrijven relatief gelijk zijn, ongeacht de sector of aard van het bedrijf, vinden wij een vergelijking wel degelijk zinvol. BrightStone Group heeft derhalve bij AEX- en AMX-bedrijven een aantal relevante factoren onderzocht en gekeken wat de impact daarvan is op hun closing performance.

1. Goedkeuringsproces

De meeste bedrijven geven aan dat zij systeem- en procestechnisch sneller zouden kunnen afsluiten, maar dat de wachttijd in het interne en externe goedkeuringsproces voor vertraging zorgt. De toenemende noodzaak om tot waardering en ‘management judgement’ van balansposten te komen, heeft ertoe geleid dat goedkeurende gremia meer tijd nodig hebben voor de review. Ook de Sarbanes Oxley-wet, relevant voor bedrijven die actief zijn in de Verenigde Staten, heeft ertoe geleid dat bestuurders meer tijd nemen voor goedkeuring. Bedrijven die complexe

“De wachttijd in het proces wordt beïnvloed door afstemmen van planning met accountant en goedkeurende gremia” Group Controller van een Verzekeraar

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

19

items en “hot topics” echter vroegtijdig in het proces behandelen, zijn in staat sneller af te sluiten.

2. Toenemende complexiteit boekhoudregels

De door ons bevraagde AEX- en AMX-bedrijven geven aan dat de toenemende complexiteit aan boekhoudregels een snellere close in de weg kan staan. Daarnaast is het een uitdaging om kwalitatief goed personeel aan te trekken om het proces van normwijzigingen, voornamelijk IFRS, goed te managen en om deze adequaat in processen en systemen te borgen.

“Complexere boekhoudnormen kunnen een negatieve impact hebben op de closing performance en vergelijkbaarheid” De belangrijkste uitgangspunten van IFRS zijn transparantie, minder ruimte voor interpretatie, meer aandacht voor “fair value” en verhoogde vergelijkbaarheid van bedrijven. IFRS gaat uit van minder makkelijk te omzeilen principes in plaats van strakke regels zoals US GAAP. Activa moet vaker tegen marktwaarde in plaats van historische kostprijs worden gewaardeerd, wat de voorspelbaarheid vermindert. Dit vergt meer tijd voor (externe) waardering, managementbeoordeling en besluitvorming, zowel intern als met de externe accountant. De verplichte segmentinformatie per bedrijfsonderdeel en/of in geografisch opzicht, vergt eveneens meer tijd in het afsluitproces. Per 1 januari 2016 is transparantie omtrent de internationale belastingpositie in de vorm van de Country-by-Country (CBC)-reporting verplicht voor alle multinationals met een omzet vanaf €750 miljoen. Ook dit zal de complexiteit binnen het afsluitproces voor bedrijven verhogen.

De verplicht op te nemen informatie is niet altijd voor ieder bedrijf even relevant. Zo zal een farmaceutisch bedrijf dat een nieuw medicijn in ontwikkeling heeft, in de onderzoeksfase de rapportage met name willen focussen op cash, financiering en voortgang van het R&D proces. Het met hoge investeringen gepaard gaande R&D-proces kan wel 10 tot 20 jaar in beslag nemen, voordat er inkomsten worden gegenereerd. Hoewel de boekhouding zelf vaak relatief eenvoudig is, wordt dit type bedrijf door wet- en regelgeving toch verplicht veel tijd te besteden aan een uitgebreide rapportage met informatie die voor stakeholders en beleggers minder relevant is. Omdat (balans)waarderingen en resultaten onder IFRS volatieler zijn, wordt het steeds moeilijker om de financiële performance van bedrijven te vergelijken en om boekhoudkundige gegevens te interpreteren. Goede interactie met stakeholders wordt bovendien steeds belangrijker. Bedrijven besteden dan ook meer aandacht aan de communicatie van hun cijfers. Een aantal bedrijven publiceert zelfs tussentijds (additionele) informatie om aandeelhouders en analisten zo goed mogelijk te informeren.

Een aantal CFO’s en Group Controllers is van mening dat, hoewel IFRS tot transparantie moet leiden, het omgekeerde wordt bereikt. Het zou interessant zijn om te onderzoeken of snelle afsluiters ook vaker moeten

20

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

rectificeren en dus op kwaliteit inboeten, echter dat is tegenwoordig bijna ondoenlijk met de vele aanpassingen in jaarverslagen door wijzigingen van boekhoudnormen.

3. Bedrijfsomvang

Er wordt regelmatig aangenomen dat de bedrijfsomvang bepalend is voor de closing-snelheid. Bedrijven met een beperkt assortiment, een overzichtelijk en weinig divers klantenbestand en/of relatief weinig posten op de balans om te (her)waarderen, hebben het een stuk makkelijker bij het afsluiten, zo wordt gedacht. Kortom: hoe groter het bedrijf, hoe trager het afsluitproces? Om een indruk te krijgen van de invloed van bedrijfsomvang op de afsluitsnelheid, hebben we een aantal factoren van omvang, te weten: omzet, totale activa, aantal medewerkers en marktkapitalisatie, onderzocht. Vanwege de volatiliteit van markten en bedrijfsresultaten in de onderzochte periode (2011-2015), zijn we uitgegaan van het gemiddelde van deze factoren over 5 jaar (of minder, indien de gegevens niet voorhanden waren) en hebben wij deze afgezet tegen de gemiddelde Public Announcement (PA) en Audited Report (AR) performance.

In figuur 12 hebben wij de gemiddelde omzet over de periode 2011-2015 afgezet tegen de gemiddelde PA- en AR-performance. Wat we zien is dat hoe groter de omzet van een bedrijf, hoe sneller er wordt gepubliceerd.

Waar bedrijven met een omzet van minder dan €1 miljard gemiddeld na 51 dagen de jaarcijfers publiceren, doen bedrijven met een omzet van meer dan €50 miljard dat 16 dagen sneller.

Figuur 12: PA- en AR-performance naar omzet (5 jaar gemiddelde) Bedrijven

Public Announcement

Audited Report

80 Dagen

70

30

60 50

20

40

10

30 20

€0-1 mld €1-5 mld

Bron: BrightStone Group

€5-10 mld

€10-25 mld

Omzet

€25-50 >€50mld mld

Aantal bedrijven

40

0

Echter, wanneer we naar de AR-performance kijken, valt op dat bedrijven met een omzet van minder dan €1 miljard en bedrijven met een omzet van meer dan €25 miljard, significant meer tijd besteden aan het auditproces. De kleinste bedrijven auditen in 77 dagen en hebben gemiddeld 26 dagen nodig om van PA naar AR te komen. De grootste bedrijven auditen weliswaar 9 dagen sneller (68 dagen), maar doen er 7 dagen langer over om van PA naar AR te komen (33 dagen). Middelgrote bedrijven met een omzet van €5-25 miljard zijn met 54 dagen het snelst en hebben na de PA slechts 10 dagen nodig om de jaarrekening te laten controleren. © 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

21

“Bedrijven van grotere omvang publiceren sneller, maar hebben na publicatie relatief meer tijd nodig voor de audit” Een soortgelijk beeld ontstaat wanneer we kijken naar het aantal medewerkers, marktkapitalisatie of totale activa. Uitzondering hierop is de relatie tussen totale activa en AR-performance. Bedrijven met meer dan €50 miljard aan activa op de balans hebben significant meer tijd nodig voor de audit dan bedrijven met veel minder activa. We kunnen hieruit concluderen dat bedrijfsomvang wel degelijk van invloed is op de closing performance. Echter, grotere bedrijven zijn niet trager, zoals vaak wordt gedacht, maar juist sneller (met uitzondering van de tijd die nodig is om van PA naar AR te komen).

4. Arbeidsintensiviteit

Bedrijven met een relatief groot aandeel personeel en/of dienstverlening in het assortiment, zouden meer tijd nodig hebben om tot afsluiting te komen. Dit zou komen doordat de grotere personele component extra complexiteit met zich meebrengt, zoals bijvoorbeeld de waardering van personeel gerelateerde balansposten (zoals pensioenen en salariscomponenten) alsook de urenverantwoording en -allocatie (bij projectmatige bedrijven). Ook zouden bedrijven met relatief meer personeel dan kapitaalgoederen op het vlak van verandermanagement meer uitdaging hebben bij het succesvol realiseren van procesverbeteringen.

Figuur 13: PA- en AR-performance naar omvang personeelskosten (2015) 80

Bedrijven

Public Announcement (PA)

Audited Report (AR)

Dagen

60 50 40 30

< 10%

Bron: BrightStone Group

10-15% 15-25% 25-35% > 35% % personeelskosten van totale kosten

Aantal bedrijven

70

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

In figuur 13 hebben we het aandeel personeelskosten in de totale kosten als indicator genomen voor arbeidsintensiviteit. Wanneer we dit percentage afzetten tegen de closing performance, zien we dat de PA- en ARperformance verbetert naarmate de arbeidsintensiviteit toeneemt. Wanneer het aandeel personeelskosten groter dan 35% is, vertraagt het proces weer licht. We mogen derhalve concluderen dat arbeidsintensieve bedrijven op zich niet trager zijn dan minder arbeidsintensieve bedrijven.

22

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

5. Samenstelling activa op de balans

Veel materiële activa op de balans zou leiden tot een tragere afsluiting, omdat er bijvoorbeeld meer tijd nodig is voor de (her)waardering en managementbeoordeling van materiële balansposten. In figuur 14 hebben wij het aandeel materiële activa op de balans afgezet tegen de closing performance. We zien dat het PA-proces vertraagt naarmate het aandeel materiële activa op de balans groter wordt. De AR-performance verbetert in eerste instantie, echter zodra meer dan 50% van de balans uit materiële activa bestaat, vertraagt ook het AR-proces. Hieruit kunnen we concluderen dat een groot aandeel materiële activa op de balans van overwegend negatieve invloed is op de closing performance van AEX- en AMX-bedrijven.

Figuur 14: PA- en AR-performance naar samenstelling van activa op de balans Bedrijven

Public Announcement (PA)

Audited Report (AR)

40

75

35

Dagen

25

55

20 15

45

10

35 25

5 0-2%

Bron: BrightStone Group

2-5% 5-15% 15-30% 30-50% % materiële activa van totale activa

> 50%

Aantal bedrijven

30

65

0

6. Historie

Bedrijven die lang bestaan, dragen ook een lange historie met zich mee.

Ze zijn meestal mede door fusies en/of overnames gegroeid en hebben vaak al vele reorganisaties achter de rug. Ondanks het feit dat er veel zorg wordt besteed aan een goede integratie en (her)uitlijning van bedrijfsonderdelen, blijven oude systemen, werkwijzen en processen vaak nog lange tijd operationeel. IT-, en procesintegratie, alsmede het overbruggen van cultuurverschillen, zijn meestal de grootste uitdagingen. Dit vertaalt zich niet zelden in het hebben van meerdere systemen, processen en procedures voor hetzelfde doel. Een algemene opvatting is dan ook dat bedrijven die langer bestaan, trager afsluiten.

Wanneer we de leeftijd van bedrijven afzetten tegen de closing performance, zien we dat het tegendeel waar is. De PA-performance verschilt niet significant tussen oudere en jongere bedrijven. De AR-performance daarentegen verbetert naarmate een bedrijf ouder is. Ook heeft een ouder bedrijf minder dagen nodig om van PA naar AR te komen. Wij nemen aan dat wijsheid in deze met de jaren komt en dat opgebouwde kennis en ervaring, ondanks eventueel aanwezige ’legacy’, bijdragen aan een beter proces. © 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

23

Figuur 15: PA- en AR-performance naar leeftijd van het bedrijf Bedrijven

Public Announcement (PA)

Audited Report (AR)

Dagen

60 50 40 30

0-10 jaar

Bron: BrightStone Group

10-25 jaar 25-50 jaar

50-100 jaar Aantal jaar dat bedrijf bestaat

> 100 jaar

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Aantal bedrijven

70

7. Rol van de accountant

De eďŹ&#x20AC;ectiviteit van samenwerking tussen bedrijven en hun accountant is van essentieel belang voor de closing performance. Hierin zien wij grote verschillen tussen de bedrijven. Het ene bedrijf managet de relatie met de externe accountant actief, neemt de leiding over het closing proces en challenget de accountant proactief om processen verder te kunnen stroomlijnen. Het andere bedrijf stelt zich reactief op en is tegelijkertijd van mening dat de planning en het auditproces van de accountant, met in hun ogen veel overbodige werkzaamheden, hen weerhoudt om sneller af te sluiten.

Bedrijven die de relatie met de externe accountant proactief managen (en de leiding nemen over hun eigen auditproces) laten vaak een betere closing performance zien, dan bedrijven die zich meer reactief opstellen.

Ook worden zij minder verrast door onverwachte meerkosten van de accountant. De performance van de Big 4-accountants en hun accounts Figuur 16: PA- en AR-performance naar accountant en hun AEXen AMX-accounts (2015) 80

Bedrijven

Audited Report (AR)

KPMG

EY

70 Dagen

60 50 40 30 20

Deloitte /KPMG

Bron: BrightStone Group

24

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

Š 2016 BrightStone Group

PWC

Deloitte

Externe Accountant

Deloitte / EY

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Aantal bedrijven

Public Announcement (PA)

loopt dan ook sterk uiteen. Figuur 16 laat de closing performance per accountant(combinatie) zien. We willen benadrukken dat het hier niet gaat om de individuele performance en kwaliteit van de accountant, maar om een indicatie van de effectiviteit van de samenwerking tussen de accountant en de bedrijven die zij bedienen.

Een tweetal bedrijven heeft, door Franse wetgeving, de verplichting om met twee accountants te werken. Het gaat om Air France-KLM (Deloitte/KPMG) en Unibail-Rodamco (Deloitte/EY). De klanten van KPMG en PWC komen tot een PA in respectievelijk 53 en 46 dagen en de accountants ondertekenen beiden de Controleverklaring van 13 AEX- en AMX-accounts in gemiddeld 58 dagen. De 7 EY klanten binnen de AEX en AMX, presteren gemiddeld met 49 PA-dagen en hebben met 70 ARdagen de meeste tijd voor de audit nodig.

“(Pro)actief management van de accountantsrelatie en het auditproces leidt tot een effectievere en efficiëntere closing” 8. Accountantsroulatie

Nieuwe regelgeving dwingt Nederlandse beursgenoteerde bedrijven tot verplichte accountantsroulatie. Binnen de AEX en AMX zijn in de periode 2011-2015 19 bedrijven van accountant gewisseld. Vaak wordt gedacht dat het wisselen van accountant leidt tot procesvertraging in het jaar van wissel. Dit omdat men moet wennen aan de (vaak andere) werkwijze van de nieuwe accountant. Figuur 17 geeft het effect van een accountantswissel op de AR-performance en audit fees weer voor 7 AEX- en AMXbedrijven. Van de 19 bedrijven die in de periode 2011-2015 van accountant wisselden zijn er 7 bedrijven die eind 2015 minimaal 2 jaar ervaring hebben opgedaan met hun nieuwe accountant. Voor deze bedrijven hebben wij onderzocht wat het effect van de accountantswissel is geweest Figuur 17: Effect van accountant switch op AR-performance Audit Fee

AR Dagen

11

58

10

57

9

56

8

55

7

54

6 5

59

AR dagen

Gemiddelde fees (€ mln)

12

Total Fee

Voor switch

Bron: BrightStone Group

Na switch

2e jaar na switch

53

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

25

op de AR-performance en hoogte van de audit fees in het wisseljaar en het jaar daarna.

Hoewel het in korte tijd verplicht moeten wisselen van accountant door een groot aantal beursgenoteerde ondernemingen, volgens bestuurders van de Big 4-accountants, leidt tot capaciteitsproblemen, is dit (nog) niet zichtbaar in de closing performance. Na wisseling van accountant realiseerden de 7 bedrijven gemiddeld een AR-versnelling van 1 dag. In het jaar na de wissel kwam daar nog een halve dag versnelling bij.

De gemiddelde audit fees daalden met 10% in het wisseljaar. De totale fees (inclusief fees voor werkzaamheden die niet direct met de controle van de jaarrekening te maken hebben) daalden zelfs met gemiddeld 20%.

Dit kan worden verklaard door het kritisch evalueren van specificaties en het proces door bedrijven tijdens het selectieproces en het voeren van prijsonderhandelingen. Het jaar na de wissel stegen de audit fees echter weer met 10% en kwamen per saldo uit op het niveau van voor de wissel.

Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat in het wisseljaar een ‘lichter’ auditproces wordt doorlopen. Ook kan het zijn dat de nieuwe accountant, na een scherpe aanbieding t.b.v. de selectie in het eerste jaar, in het tweede jaar meerkosten in rekening brengt om het verlies aan omzet te compenseren. Tenslotte is het verdienmodel van partners van de grotere accountantskantoren niet significant veranderd, ondanks het feit dat klanten steeds meer aandacht hebben voor het terugdringen van accountantskosten en het reduceren van werkzaamheden in het kader van het auditproces. De vraag is of dit een houdbaar verdienmodel is, zonder in te boeten op kwaliteit van (nieuwe) instroom en dienstverlening.

“Bedrijven die een accountantswissel benutten om processen verder te optimaliseren, presteren beter” Wat verder naar voren komt uit de interviews, is dat bedrijven die bij de selectie van een nieuwe accountant aandacht besteden aan het samenstellen van een goed team en de accountantswissel benutten om processen verder te optimaliseren, het beter doen dan bedrijven die dat niet of in mindere mate doen. Ook het proactief managen van de relatie met de accountant draagt bij aan een efficiënter afsluitproces. Tenslotte heeft het hebben van een goed ingericht Internal Control Framework (ICF) een positieve impact op de closing performance van bedrijven. Dit omdat bedrijven met een effectief ICF vaak beter in control zijn waardoor de externe accountant minder tijd nodig heeft voor het controleproces.

9. Financiële performance

De AEX en AMX hebben vanaf 2012 een stijgende trend laten zien. Dat is ook niet zo gek na de crisis en met de extreem lage rentestanden. De markten waren sterk in beweging en de volatiliteit was hoog. Hoewel de gemiddelde beurswaarde van de bedrijven in scope in 5 jaar met 35% steeg, daalden de gemiddelde omzet en nettowinst met respectievelijk 20% en 59%.

26

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Is de financiële performance dan ook van invloed op de snelheid van het afsluitproces? Uit interviews komt naar voren dat bijvoorbeeld een winstwaarschuwing of voorgenomen aandelenuitgifte vaak leidt tot het eerder publiceren van de cijfers. Sommige bedrijven nemen bij tegenvallende resultaten echter juist meer tijd om zaken zorgvuldig voor te bereiden en om aanvullende informatie te verstrekken. De accountant kan bij slechte resultaten extra kritisch zijn, omdat hij ervoor wil waken dat de cijfers representatief zijn. Wij hebben de financiële performance van bedrijven gemeten aan de hand van het rendement op het eigen vermogen (ROE).

De ROE van een bedrijf wordt beïnvloed door drie factoren: 1. nettowinstmarge 2. omloopsnelheid van de activa 3. financial leverage

“Een goed ingericht Internal Control Framework heeft een positieve impact op de closing performance” CFO van een Telecombedrijf

Wanneer we de ROE in 2015 afzetten tegen de closing performance, kunnen we concluderen dat bedrijven met een negatief rendement op het eigen vermogen de meeste tijd nodig hebben voor het auditproces. De snelheid van audit neemt trendmatig toe naarmate de ROE hoger is, totdat de ROE meer dan 20% bedraagt. Dan is er weer meer tijd nodig voor publicatie en het auditproces, hoewel het aantal dagen tussen publicatie en audit dan tot 7 dagen is teruggebracht. Bedrijven met een ROE boven de 15% publiceren trager, net als bedrijven met een negatieve ROE. Bedrijven met een gemiddelde ROE van 15% tot 20% presteren relatief het best.

Figuur 18: PA- en AR-performance naar ROE (2015) Bedrijven

Public Announcement (PA)

Audited Report (AR)

70

Dagen

50 40 30 20

< 0&

Bron: BrightStone Group

1-5% 5-10% 10-15% 15-20% Rendement op het eigen vermogen

> 20%

Aantal bedrijven

60

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Kijken we naar de onderliggende componenten van de ROE, dan zien we dat bedrijven met een hoge nettowinstmarge (>25%) en lage omloopsnelheid van de activa (<1) het snelst publiceren, in 39 tot 45 dagen.

Bedrijven die verlies draaien doen daar 17 dagen langer over. De mate © 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

27

waarin een bedrijf met schuld is gefinancierd lijkt niet van significante invloed te zijn op de publicatiesnelheid.

Bedrijven met een hoge winstmarge (>25%) en een lage omloopsnelheid (<1) hebben met 70 tot 78 dagen significant meer tijd nodig voor het afronden van hun auditproces. Bedrijven met een gemiddelde nettowinstmarge van 5% tot 10% en een omloopsnelheid van de activa van meer dan 1,5, ronden hun auditproces het snelst af in 50 tot 54 dagen. De mate waarin een bedrijf met schuld is gefinancierd lijkt wel invloed te hebben op de AR-performance. Zo hebben bedrijven met een hoge leverage (>10) met 68 dagen meer tijd nodig voor de afronding van hun auditproces.

“Bedrijven met een negatieve en hoge ROE hebben meer tijd nodig voor het auditproces” De financiële performance van bedrijven lijkt dus van invloed op de snelheid van het closing proces en dan met name de AR-performance.

Slechte of juist zeer goede financiële resultaten lijken ervoor te zorgen dat de benodigde tijd voor de audit significant toeneemt.

10. Integrated Reporting

Een geïntegreerd jaarverslag is een samenhangend geheel en zegt iets over de organisatie en haar omgeving, de governance, het business model, risico’s en kansen, strategie en allocatie van resources, strategische performance en het toekomstperspectief. Deze wijze van rapporteren vergroot de transparantie van financiële en niet-financiële informatie voor belanghebbenden. In Nederland zijn er slechts enkele bedrijven die deze elementen goed integreren in hun jaarverslag. ‘Integrated Reporting’ gaat veel verder dan het simpelweg samenvoegen van het verplichte jaarverslag en het duurzaamheidsverslag.

70 65 60 55 50 45 40 35 30

Bedrijven

100-150

Bron: BrightStone Group

28

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Public Announcement

Audited Report

151-200 201-250 251-300 > 300 Aantal pagina’s jaarverslag 2015

40 35 30 25 20 15 10 5 -

Aantal bedrijven

Dagen

Figuur 19: PA- en AR-performance naar omvang van het jaarverslag (2015)

Een veel gehoorde opvatting is dat geïntegreerd rapporteren meer tijd en aandacht kost en daardoor leidt tot tragere afsluiting. Aangezien een geïntegreerd verslag veel meer tekst bevat zal het auditproces langer duren, zo wordt gesteld. Iedere tekstuele ‘claim’ in het jaarverslag moet tenslotte door de externe accountant worden gevalideerd en door de organisatie worden onderbouwd met documentatie.

Eén van de criteria van ‘Integrated Reporting’ is dat een jaarverslag beknopt moet zijn. Binnen de kaders van ons onderzoek doen wij verder geen uitspraken over de inhoud, kwaliteit en samenhang van het jaarverslag. Wel kunnen we iets zeggen over de beknoptheid van jaarverslagen en de invloed daarvan op de closing performance. In figuur 19 hebben we de omvang van het jaarverslag afgezet tegen het aantal dagen dat een organisatie over het auditproces doet.

Hieruit kunnen we, gekeken naar jaarverslagen tot 300 pagina’s, concluderen dat het aantal pagina’s geringe invloed heeft op de snelheid van het auditproces en dat het proces met die omvang zelfs wat sneller wordt doorlopen. Indien het jaarverslag echter meer dan 300 pagina’s omvat, vertraagt het auditproces wel.

De gemiddelde omvang van het jaarverslag lag in 2015 voor AEX- en AMX-bedrijven op 200 pagina’s. Aalberts Industries had met 108 pagina’s het meest beknopte jaarverslag. ING en Unibail-Rodamco hadden de meeste pagina’s nodig om de 2015 performance toe te lichten. Zij produceerden een jaarverslag met een omvang van respectievelijk 442 en 416 pagina’s.

Een ander element dat we onderzochten, is de invloed van het aandeel niet-financiële informatie in een jaarverslag op de snelheid van het auditproces. In figuur 20 staat het percentage niet-financiële informatie in het jaarverslag afgezet tegen de AR-performance. Wat we zien is dat het auditproces trager verloopt naarmate het aandeel niet-financiële informatie groter is. Het jaarverslag van Altice en Delta Lloyd bestaat voor Figuur 20: AR-performance naar % niet financiële informatie in het jaarverslag (2015) Bedrijven

75

Audited Report

Dagen

50

65

40 30

60

20

55

10 0-20% 20-30% 30-40% 40-50% 50-60% % niet fincanciële informatie in het jaarverslag

Aantal bedrijven

60

70

50

70

-

Bron: BrightStone Group

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

29

Mindset

l Leadership bepaalt aan-

leiding en doel van financial close en externe afhankelijkheden en onderkent toenemende behoefte aan forward-looking Finance (inzicht, sturing)

l Finance Leadership neemt

leiding over de totale reporting kalender, stuurt en spreekt aanleverende partijen hierop aan

l Leadership spreekt zich uit

te willen streven naar proactief en voorspellend, niet alleen reactief en verklarend

l (Pro)actief managen van de

externe accountantsrelatie

l Van discipline: deadline is

deadline en 'first time right'

l Drive tot continu verbeteren

stimuleren

l Proactief faciliteren van

kennisontwikkeling en training (HR)

l Stimuleren van kennisdeling

over het integraal end-toend proces

l Individuele en team KPI’s

om gewenst gedrag te stimuleren

l Ontwikkelen van een cultuur

van tijdig melden van problemen

meer dan de helft uit niet-financiële informatie. De jaarverslagen van BinckBank, AkzoNobel en Unibail-Rodamco bestaan voor 20% of minder uit niet-financiële informatie. Zij wijden hun jaarverslag voor 80% aan core financials.

We kunnen concluderen dat het aantal pagina’s op zich niet van grote invloed is op de AR-performance. Het aandeel niet-financiële informatie heeft grotere impact. Wat verder uit de interviews naar voren komt is dat bedrijven die geïntegreerd rapporteren, veelal toch in staat zijn om snel af te sluiten. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat deze bedrijven vaker integrale bedrijfsvoering toepassen op basis van ketenmanagement.

Hierdoor zijn processen reeds beter op elkaar afgestemd en verantwoordelijkheden en eigenaarschap goed belegd, waardoor coherent en integraal rapporteren makkelijker is.

Wat doen snelle afsluiters goed?

Door de toenemende behoefte aan transparantie en detailinformatie van stakeholders, is Financial Close een steeds belangrijker onderdeel van de primaire bedrijfsvoering van een onderneming. Tijdige en snelle toegang tot informatie zorgt voor snelle en betere besluitvorming.

Grote diversiteit vraagt om een maatwerkaanpak. De afhankelijkheden zijn immers voor elk bedrijf anders.

Al met al kunnen we stellen dat er een drietal voorwaarden is voor een goede Financial Close: 1. Mindset: leadership binnen Finance is gericht op de beste in Finance willen zijn en heeft een visie op continu verbeteren; 2. Proces: het inzichtelijk hebben van (integrale) processen is essentieel voor het verder kunnen verbeteren. Het procesdenken is echter niet altijd een kerncompetentie van Finance; 3. Systemen: het hebben van goed ingerichte systemen is bepalend voor een kwalitatief goede financial close en draagt bij aan de snelheid van het proces.

Mindset

De CFO’s van de snelle afsluiters in ons onderzoek hebben een sterke intrinsieke drive tot continu verbeteren van de Finance-functie. Hierbij staat vaak centraal dat door een snelle close bedrijven: 1. sneller toegang hebben tot informatie en meer tijd overhouden voor de analyse van cijfers en de communicatie naar de financiële markten; 2. tijd overhouden voor ander relevante Finance-onderwerpen zoals ‘forward looking Finance’; 3. de kosten van de financiële functie willen reduceren.

“Aandacht voor het proces zorgde voor een kwalitatief betere Financial Close” CFO van een Oil & Gas bedrijf

30

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Processen en continu verbeteren

Snelle afsluiters worden gekenmerkt door het hebben van adequaat inzicht in hun financiële (en aanpalende) processen en de mogelijkheden tot optimalisatie daarvan. Beursfondsen die sneller zijn gaan afsluiten hebben ons te kennen gegeven dat zij niet altijd beschikken over de beste systemen, maar wel werken volgens heldere processen en met duidelijke afspraken over tijdigheid en accuraatheid.

Er bestaan grote verschillen in complexiteit van het afsluitproces tussen bedrijven en er zijn tal van factoren van invloed op het afsluitproces. Zo verschillen de samenstelling van de balans en de omzetdiversiteit vaak sterk. De mate waarin het management tot oordeel en waardering van balansposten moet komen, beïnvloedt de complexiteit van het afsluitproces alsook de kwaliteit van de financiële informatie. Bedrijven met een hoge mate van complexiteit zijn hier echter veelal op ingericht. Zij behandelen belangrijke balansposten, waarvoor ‘management judgement’ nodig is, vroegtijdig in het proces en ruim voor de close. Hoewel de verschillen tussen bedrijven groot zijn, zijn de financiële processen van bedrijven, uit welke sector dan ook, in essentie relatief gelijk.

Door technologische ontwikkelingen en toename in aanbod van softwareleveranciers, zijn er tal van mogelijkheden om het financial closeproces te monitoren en te optimaliseren. Uit de gesprekken met diverse beursfondsen komt naar voren dat het gebruik van consolidatiesoftware een zichtbare bijdrage levert aan de versnelling en disciplinering van het proces. Belangrijk om hierbij op te merken is dat herhaaldelijk wordt gekozen om geacquireerde ondernemingen niet volledig systeemtechnisch te integreren. Meestal wordt ervoor gekozen deze op bestaande systemen te laten draaien en alleen op consolidatieniveau te integreren.

Goede systemen dwingen tijdigheid voor aanlevering van cijfers door (lokale) entiteiten af, wat bevorderlijk is voor de snelheid van het proces.

activiteiten en onderlinge samenhang en verbeterpotentieel

l Toekennen van verantwoor-

delijkheden en KPI’s over functies en activiteiten heen

l Kritische balansdossiers voor

het Financial Close proces behandelen

l Eén standaardproces voor

alle closing-activiteiten (SSC)

l Implementeren van een

robuust Internal Control Framework (key controls)

l Helder beleid en procedures

vastleggen in een Finance Manual (AO/IC)

l Gebruik van Excel tot een

minimum beperken

l Automatiseren van rappor-

tages waar mogelijk

l Centraal datawarehouse,

één ‘single source of truth’ (bronsysteem)

Systemen

Systemen

l Creëer inzicht in end-to-end

Processen

Wat opvalt is dat financieel leiders van snelle afsluiters de “best practices” van andere bedrijven, ongeacht de sector of het type bedrijf, aangrijpen als prikkel om de eigen prestaties te verbeteren.

l Data Management governance,

kwaliteit en beschikbaarheid

l Beveiligde templates,

rapportages en datamodellen

l Integratie op consolidatie-

niveau middels consolidate software.

l Proces en systeem: leidend

en gestandaardiseerd

l Integrale Chart of Accounts l IT/Finance roadmap

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

31

Kernwaarden l l l

Professionaliteit Deskundigheid Pragmatisme

Karien Bos

Managing Director bij BrightStone Group

Frans Rutten

Tenslotte Snel afsluiten is naar onze mening een belangrijke KPI voor Finance Excellence. Ook de kwaliteit van de publicatie en het ‘first time right’ op kunnen leveren van rapportages zijn van groot belang. Snelheid is dan ook niet alles. Wel constateren wij dat snel afsluiten vaak hand in hand gaat met een hogere kwaliteit van het proces en de rapportages.

Frequente normwijzigingen hebben het bedrijfsleven de afgelopen jaren heel wat hoofdbrekens opgeleverd. Het kost steeds meer tijd en geld om te blijven voldoen aan de wet- en regelgeving. Ook is het steeds moeilijker om talent aan te trekken met up-to-date kennis van deze wet- en regelgeving.

De voortschrijdende technologische ontwikkelingen, met name op het gebied van consolidatie, hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de versnelling van het proces. Toch constateren wij dat het voor bedrijven vaak een hele uitdaging is om tot een goede pakketselectie en systeemimplementatie te komen, terwijl dit een belangrijke voorwaarde is om de benodigde veranderingen goed te borgen in systemen en processen.

BrightStone Group is specialist in Finance, Risk, Audit & Compliance. Wij staan garant voor actuele inhoudelijke kennis, passende competenties en de juiste ‘cultural fit’. BrightStone werkt met deskundige consultants die zich op een onderscheidende manier hebben bewezen binnen hun vakgebied.

Managing Director bij BrightStone Group

Jacco de Jong

Wij geloven in een pragmatische werkwijze. Wij kiezen dus niet voor abstracte theorieën, maar voor transparante en concrete acties die leiden tot het beoogde eindresultaat. Elke organisatie is anders, met eigen uitdagingen en een unieke cultuur. Daarom bieden wij geen standaardoplossing, maar maatwerk.

Of het nu gaat om procesoptimalisatie, de Financial Close business case bepalen, een ‘continu verbeteren’-aanpak. Het verbeteren van de rapportagekwaliteit of te komen tot een effectieve pakketselectie; wij gaan graag de uitdaging aan om uw Finance Excellence te bereiken.

‘We dare to commit’.

Management Consultant bij BrightStone Group

Alexander Huitema

Research Consultant bij BrightStone Group

32

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

Bijlage I: Ranking Public Announcement - 2015 PA gemiddeld 50 Unilever ASML Sligro Philips Unibail-Rodamco KPN Wereldhave Shell ING Fagron ArcelorMittal BinckBank TomTom SBM Offshore Heineken Aperam AkzoNobel NSI TNT Express DSM VastNed Randstad BAM Arcadis Air France-KLM Aegon ASMI Wolters Kluwer Delta Lloyd RELX NN Group BE Semiconductors Aalberts Vopak USG People Fugro EC Properties PostNL Corbon Ahold Gemalto Galapagos TKH Boskalis Altice IMCD OCI

19 20 21

26

33 34 35 35 35 36 36 39 40 41 41 41 41 43 47 48 49 49 49 49 49 50 54 55 55 56 56 56 56 57 57 57 59 60 62 63 64 64 68 69

75 76

Bron: BrightStone Group

© 2016 BrightStone Group

120 Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

I

Bijlage II: Ranking Public Announcement - Trend 2011-2015 Rank Rank Bedrijf 2015 2014 1 2 3 4 5 6 7 7 7 8 8 9 10 11 11 11 11 12 13 14 15 15 15 15 15 16 17 18 18 19 19 19 19 20 20 20 21 22 23 24 25 25 26 27 28 29 30

1 2 3 4 5 7 11 6 8 13 9 10 12 12 12 11 7 13 14 11 16 16 16 16 22 16 23 18 15 19 19 11 19 20 20 20 21 17 19 19 25 24 26 28 24 27 29

Unilever ASML Sligro Philips Unibail-Rodamco KPN ING Shell Wereldhave ArcelorMittal Fagron BinckBank TomTom AkzoNobel Aperam Heineken SBM Offshore NSI TNT Express DSM Air France-KLM Arcadis BAM Randstad VastNed Aegon ASMI Delta Lloyd Wolters Kluwer Aalberts BE Semiconductors NN Group RELX Fugro USG People Vopak EC Properties PostNL Corbion Ahold Galapagos Gemalto TKH Boskalis Altice IMCD OCI

Sector

Consumer Goods Technology Consumer Services Industrials Financials Telecommunications Financials Oil & Gas Financials Basic Materials Health Care Financials Technology Basic Materials Basic Materials Consumer Goods Oil & Gas Financials Industrials Basic Materials Consumer Services Industrials Industrials Industrials Financials Financials Technology Financials Consumer Services Industrials Technology Financials Consumer Services Oil & Gas Industrials Oil & Gas Financials Industrials Consumer Goods Consumer Services Health Care Technology Industrials Industrials Telecommunications Basic Materials Basic Materials

Index PA PA Verschil Trend Best Potentieel 1 april 2015 2014 2014 Practice t.o.v. Best 2015 5 jaar Practice AEX AEX AMX AEX AEX AEX AEX AEX AMX AEX AMX AMX AMX AEX AMX AEX AMX AMX AEX AEX AMX AMX AMX AEX AMX AEX AMX AEX AEX AEX AMX AEX AEX AMX AMX AEX AMX AMX AMX AEX AMX AEX AMX AEX AEX AMX AEX

Gemiddeld aantal dagen Bron: BrightStone Group

II

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

19 20 21 26 33 34 35 35 35 36 36 39 40 41 41 41 41 43 47 48 49 49 49 49 49 50 54 55 55 56 56 56 56 57 57 57 59 60 62 63 64 64 68 69 75 76 120

20 21 22 27 28 35 42 29 36 44 37 40 43 43 43 42 35 44 48 42 50 50 50 50 62 50 63 55 49 57 57 42 57 58 58 58 60 54 57 57 65 64 69 71 64 70 119

-1 -1 -1 -1 5 -1 -7 6 -1 -8 -1 -1 -3 -2 -2 -1 6 -1 -1 6 -1 -1 -1 -1 -13 0 -9 0 6 -1 -1 14 -1 -1 -1 -1 -1 6 5 6 -1 0 -1 -2 11 6 1

↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ → ↓ → ↑ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↑ ↑ ↓ → ↓ ↓ ↑ ↑ ↑

19 17 21 26 28 24 35 29 35 36 36 30 40 37 35 41 35 43 47 42 49 49 49 44 49 46 54 51 49 54 56 42 47 57 57 57 57 54 57 57 62 64 65 69 64 70 119

0 -3 0 0 -5 -10 0 -6 0 0 0 -9 0 -4 -6 0 -6 0 0 -6 0 0 0 -5 0 -4 0 -4 -6 -2 0 -14 -9 0 0 0 -2 -6 -5 -6 -2 0 -3 0 -11 -6 -1

49,9

49,7

0,2

→

46,9

-3,0

Bijlage III: Ranking Audited Report - 2015 AR gemiddeld 62 Sligro ASML Heineken AkzoNobel TomTom SBM Offshore TNT Express Randstad Unilever Arcadis BAM Air France-KLM Wolters Kluwer Philips Delta Lloyd ArcelorMittal RELX KPN Aalberts USG People BE Semiconductors Vopak Wereldhave Fugro ING DSM PostNL Corbion Ahold Gemalto Aperam TKH Boskalis VastNed Shell BinckBank NSI IMCD Unibail-Rodamco EC Properties NN Group Galapagos Aegon Altice Fagron ASMI OCI

29

35

40 40 40 41

47 47 48 48 49 49

54 54 54 54 55 55 55 55 55 56 56 56 60 60 60 61 62 63 63 67 68 68 69 70 75 75 76 80 82 83 85

Bron: BrightStone Group

© 2016 BrightStone Group

92

99

104

120

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

III

Bijlage IV: Ranking Audited Report - Trend 2011-2015 Rank Rank Bedrijf 2015 2014 1 2 3 3 3 4 5 5 6 6 7 7 8 8 8 8 9 9 9 9 9 10 10 10 11 11 11 12 13 14 14 15 16 16 17 18 19 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

1 2 3 2 4 3 5 5 6 14 7 8 20 25 10 5 11 11 11 11 11 12 12 15 13 21 9 11 11 23 14 16 18 19 18 19 17 22 18 26 21 27 24 28 30 29 31

Sligro ASML AkzoNobel Heineken TomTom SBM Offshore Randstad TNT Express Arcadis Unilever Air France-KLM BAM ArcelorMittal Delta Lloyd Philips Wolters Kluwer Aalberts BE Semiconductors KPN RELX USG People Fugro Vopak Wereldhave DSM ING PostNL Corbion Ahold Aperam Gemalto TKH Boskalis VastNed Shell BinckBank IMCD NSI Unibail-Rodamco EC Properties NN Group Galapagos Aegon Altice Fagron ASMI OCI

Sector

Consumer Services Technology Basic Materials Consumer Goods Technology Oil & Gas Industrials Industrials Industrials Consumer Goods Consumer Services Industrials Basic Materials Financials Industrials Consumer Services Industrials Technology Telecommunications Consumer Services Industrials Oil & Gas Oil & Gas Financials Basic Materials Financials Industrials Consumer Goods Consumer Services Basic Materials Technology Industrials Industrials Financials Oil & Gas Financials Basic Materials Financials Financials Financials Financials Health Care Financials Telecommunications Health Care Technology Basic Materials

Index AR AR Verschil Trend Best Potentieel 1 april 2014 2015 2014 Practice t.o.v. Best 2015 5 jaar Practice AMX AEX AEX AEX AMX AMX AEX AEX AMX AEX AMX AMX AEX AEX AEX AEX AEX AMX AEX AEX AMX AMX AEX AMX AEX AEX AMX AMX AEX AMX AEX AMX AEX AMX AEX AMX AMX AMX AEX AMX AEX AMX AEX AEX AMX AMX AEX

Gemiddeld aantal dagen Bron: BrightStone Group

IV

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group

21 41 42 41 43 42 48 48 49 62 50 51 72 79 55 48 56 56 56 56 56 57 57 63 61 75 54 56 56 77 62 68 70 71 70 71 69 76 70 81 75 86 78 90 100 99 118

29 35 40 40 40 41 47 47 48 48 49 49 54 54 54 54 55 55 55 55 55 56 56 56 60 60 60 61 62 63 63 67 68 68 69 70 75 75 76 80 82 83 85 92 99 104 120

8 -6 -2 -1 -3 -1 -1 -1 -1 -14 -1 -2 -18 -25 -1 6 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -7 -1 -15 6 5 6 -14 1 -1 -2 -3 -1 -1 6 -1 6 -1 7 -3 7 2 -1 5 2

↑ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↑ ↑ ↓ ↑ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↓ ↑ ↓ ↑ ↓ ↑ ↑ ↓ ↑ ↑

21 35 40 40 40 41 43 47 48 48 49 49 54 54 54 48 53 55 48 46 55 56 56 56 50 60 54 56 56 63 62 64 68 65 69 65 69 70 70 76 75 80 78 73 99 94 118

-8 0 0 0 0 0 -4 0 0 0 0 0 0 0 0 -6 -2 0 -7 -9 0 0 0 0 -10 0 -6 -5 -6 0 -1 -3 0 -3 0 -5 -6 -5 -6 -4 -7 -3 -7 -19 0 -10 -2

62,0

63,4

-1,4

↓

58,9

-3,1

Bijlage V: Scope methodologie en definities Scope

In ons onderzoek zijn wij voor de scopebepaling uitgegaan van peildatum eind maart 2015. De bedrijven die na de jaarlijkse review door Euronext een notering hadden op de AEX of AMX zijn meegenomen in ons onderzoek, tenzij de notering door faillissement of overname inmiddels is beëindigd.

Toelichting closing performance

In dit rapport gaan wij steeds uit van twee belangrijke momenten binnen het afsluitproces. Het eerste moment is het publiceren van de jaarresultaten via een officieel persbericht. Het verschil in dagen tussen einde fiscaal jaar en de publicatiedatum van de jaarresultaten, noemen wij PA-dagen (PA=Public Announcement). Het tweede moment is de ondertekening van de Controleverklaring door de externe accountant (m.b.t. de geconsolideerde cijfers). Dit moment zien wij als de feitelijke afronding van het afsluitproces.

Het verschil in dagen tussen einde fiscaal jaar en datum van ondertekening van de Controleverklaring door de externe accountant noemen wij AR-dagen (AR=Audited Report).

Begrip

Definitie

Scope trendonderzoek

Bedrijven genoteerd aan de AEX of AMX na de review van maart 2015 door Euronext en waarvan de notering op het moment van schrijven van het trendrapport nog bestaat

Public Announcement (PA)

De datum van het officiële persbericht waarin voor het eerst de jaarresultaten bekend worden gemaakt aan de markt

Audited Report (AR)

De datum van ondertekening door de externe accountant(s) van de Controleverklaring m.b.t. de geconsolideerde jaarrekening zoals opgenomen in het jaarverslag

PA-dagen

Het verschil in kalenderdagen tussen datum publicatie jaarresultaten en einde fiscaal jaar

AR-dagen

Het verschil in kalenderdagen tussen de datum waarop de Controleverklaring m.b.t. de geconsolideerde jaarrekening is getekend door de externe accountant en einde fiscaal jaar

Restatements

Voor het onderzoek zijn wij uitgegaan van de (financiële) gegevens zoals (eerst) gepubliceerd in het jaar na einde fiscaal jaar. Correcties (restatements) op cijfers na eerste publicatie zijn buiten beschouwing gelaten.

Gemiddelden

Gemiddelden zijn berekend over alle bedrijven. Indien een bedrijf (nog) geen notering had of nog geen jaarverslag publiceerde, zijn deze jaren voor het betreffende bedrijf niet in het gemiddelde meegenomen.

Bron: BrightStone Group

© 2016 BrightStone Group

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

V

Trendonderzoek Financial close AEX en AMX

© 2016 BrightStone Group