1 April magazine 2025

Groots 1 Aprilfeest... met familie, bekenden en vriendinnen!

Al sinds mijn jeugd is 1 april een feestdag die ik met mijn familie en vriendinnen vier Wat ooit begon als een kleine traditie, is uitgegroeid tot een jaarlijks hoogtepunt. Toen mijn zoons jonger waren en mijn zus nog in de Langestraat woonde, deden met de hele familie mee aan de straatgroep in de Langes Ieder jaar werd een geweldig thema bedacht en het bijbe decor gemaakt We waren al weken met de voorbereidin bezig en de dag zelf was altijd één groot feest met vaak hilarische gebeurtenissen.

Dit jaar zijn wij een nieuwe straatgroep gestart op de ple in het verleden de vismarkt van Brielle stond. Onze stra heet dan ook toepasselijk de Vischwijven Geïnspireerd d de geschiedenis van Brielle, brengen wij, in samenwerki met Nori Fine Wine & Bites, de vishandel van vroeger we leven Op de hoek van de Vischstraat en de Rozemarijns willen we de sfeer van de oude vismarkt opnieuw ervaren, niet alleen door de symboliek, maar ook door de gezelligheid en het gemeenschapsgevoel dat zo typerend is voor Brielle. We hopen dat we met onze nieuwe straatgroep een stukje van deze historie op een speelse manier kunnen terugbrengen en dat jullie net zo enthousiast zijn als wij, dus kom vooral even langs.

Dit jaar viert ook mijn kleindochter Miura haar eerste 1-aprilfeest, dus zo wordt de traditie weer doorgegeven.

Wat ik altijd zo bijzonder vind aan 1 april in Brielle, is de manier waarop de vestingstad tot leven komt. Het is een dag waarop allemaal even kunnen ontsnappen aan de dagelijkse gang van zaken en ons samen kunnen onderdompelen in een wereld van geschiedenis, cultuur met vooral veel humor. 1 april is altijd een kans om herinneringen te creëren, om samen te lachen en veel oude bekenden te zien! Het is een feest van plezier en verbondenheid, waar generaties elkaar ontmoeten en samen het oude en nieuwe met elkaar verbinden. Het is echt een hoogtepunt in ons jaar, waar we ieder jaar weer zó naar uitkijken

Als Brielse ben ik dan ook trots op dit 1-aprilfeest, en hoe d 1 April Vereniging dit ieder jaar weer fantastisch organisee Of je nu zelf verkleed de straat op gaat, of gewoon geniet v de drukte en gezelligheid, 1 april is voor ons allemaal een moment van plezier, verbinden en herinneringen maken

Laten we samen lachen, samen genieten en samen vieren, het is tenslotte maar een keer per jaar 1 april!

Manuela Frerichs

AAN DEZE EDITIE WERKTEN MEE

Gemeente Voorne aan Zee

Burgemeester Arno Scheepers

Burgemeester Reini Melissant-Briene

Historisch Museum Den Briel

Culturele Stichting Voorne

Brielse winkeliers en ondernemers

Streekarchief VP

Bob Benschop

Rens van Adrichem

Hist Ver De Brielse Maasmond

Jan Bazen

Culturele Stichting Voorne

FOTOGRAFIE

Diana Driessen | Bastion X

Janneke van der Ende | Kelly Smits

John de Pater | Stockfotografie

REDACTIE

Klaas Schipper | Janneke van der Ende

Niels Fieggen | Brielse Veste groep 8 Bob Benschop | Marijke Holtrop

Fleur Lammers | Manuela Frerichs

ART DIRECTION

Jerry de Jong

ONTWERP-DTP

Gary van der Stoep

ADVERTENTIES

Dennis van der Zalm

COÖRDINATIE

Sam Meijer | Bastion X

UITGEVER

Bastion X Uitgeverij & Media

Nauwe Sloopje 1b | 3231 BW Brielle T 0181 417111 | info@bastionx nl www bastionx nl

VERSPREIDING

Bouman Verspreiding

COPYRIGHT

Niets uit deze publicatie mag worden vermenigvuldigd zonder vooraf gegeven toestemming van de uitgever Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend

DISCLAIMER

De afbeeldingen zijn afkomstig van vele bronnen. De redactie heeft getracht de herkomst van de foto’s te achterhalen en er is nadrukkelijk toestemming gevraagd aan de verstrekker van de foto’s voor het gebruik Het is nooit de intentie van de redactie geweest om bewust zonder toestemming van de maker, foto’s waarop copyright rust, (ongevraagd) te publiceren

pg 03 » Voorwoord

Manuela Frerichs

pg 07 » Column Niels

Rijke stinkerds

pg 08 » Plattegrond... en bezienswaardigheden

pg 11 » Programma

1 april 2025

pg 13 » Vereniging

Briellenaeren, vereenigt u!

pg 15 » Evenement

Kalknacht en -avond, Rens

pg 20 » Historie

Museum erfgoedcollectie

pg 24 » Vrijwilliger

Boeiende reis langs 1 april

pg 31 » Bekenden

In den hoofdrol

pg 34 » Vereniging

Brielse Maasmond

pg 36 » Reis

Reis van de watergeuzen

pg 40 » Ambacht

Brielse visserij

pg 42 » Dubbelinterview

Jeroen en Jojan

pg 44 » Kledij 1572

Ahora mira

pg 49 » Route

Volg de ...

pg 50 » Gebeurtenis

Heiligschennis

pg 51 » Gemeente

Burgemeester Gorinchem

pg 52 » Gemeente

Burgemeester Voorne aZ

pg 54 » School

Aan het woord... groep 8

pg 56 » Theater Willem van Oranje

pg 60 » Vestingstraten

Herinneringen

pg 62 » In beeld

Ingezonden plætjes

pg 67 » Jubileum

Viering 1972

pg 71 » Maaltijden

Van weleer en 1572

pg 78 » Jongeren

De leukste schavuiten

pg 81 » Kort 1

Feiten & weetjes

pg 84 » Stadsrondje

Met Margreet

pg 87 » Verhaal

Bevrijd

pg 88 » Muziek

Troubadour van Brielle

pg 81 » Welzijn

Pest waart rond...

pg 93 » Kort 2

Feiten & weetjes

pg 95 » Mobiliteit

Prince Admirael

pg 96 » Vermaak

Spaanse bottelierskar

pg 101 » Kort 3

Feiten, weetjes & puzzel

pg 102 » Kort 4

Feiten & weetjes

Rijke stinkerd

In de Sint-Catharijnekerk ben je intuïtief geneigd om omhoog te kijken Het is een imponerend gebouw Mijn blik staat op het moment waarover ik schrijf naar beneden gericht. Op de grafzerk net voorbij mijn tenen lees ik: ‘Hier zijn begraven Lenart Benoy (met zijn overlijdensdatum in de 16e eeuw) en zijn huysvrou Mariken Cornelis Dr’.

Begraven worden in een kerk is niet weggelegd voor Jan Modaal Toen niet, nu ook niet Slechts één keer heb ik een dergelijk afscheid mogen begeleiden Het was een zeer bijzondere ervaring, temeer er jaarlijks in Nederlandse kerken hooguit één of twee keer nog begraven wordt. Dit mag alleen als de familie-eigenaar is van een grafkelder in of onder de kerk, zoals het graf van de Koninklijke familie in Delft

Het woord ‘Rijke stinkerd’ vindt ook zijn oorsprong in de tijd dat begrafenissen plaatsvonden in de kerk De armen werden vaak net buiten de dorpskern begraven of anders op het kerkhof Alleen geestelijken of mensen van goede komaf konden het zich permitteren om begraven te worden in een Godshuis. Het was een eer: dichter bij God kon je geen rustplaats bedenken Maar, hoe je het ook wendt of keert, na enige tijd begon het ontbindingsproces toch serieuze vormen aan te nemen. Waarop de gelovigen in de kerkbanken elkaar op zondag aantikten, hun bovenlip richting de neus bewogen en zich collectief beklaagden: ‘Pfff daar ligt weer zo ’ n rijke stinkerd’

Inmiddels zijn we ruim vier eeuwen verder. Of er nog botresten liggen van de heer Benoy durf ik niet te zeggen Soms zijn deze verwijderd, soms liggen zij er nog. Wat ik wel durf te stellen is dat je anno 2025 er niet meer mee wegkomt om op een grafsteen te vermelden dat je ‘huisvrouw’ hier haar laatste rustplaats gevonden heeft. Het hoongelach zal je ten deel vallen En niet alleen in het feministische tijdschrift Opzij

Het geeft aan hoe de tijdgeest is veranderd in de loop der eeuwen. Begraven in de kerk is vervangen door de Algemene Begraafplaats of een crematorium. Vrouwen worden niet meer gezien als huisvrouw, maar meestal als gelijkwaardige echtgenotes. En de kerk zelf? Zeer veel dominees leiden vaker uitvaartdiensten dan doopdiensten Rouwenden kiezen steeds meer voor alternatieve locaties, zoals een kroeg, restaurant of een strandtent

Is zo ’ n afscheidsdienst in een restaurant of strandtent alleen weggelegd voor de rijke stinkerds van deze maatschappij, zoals Lenart en Mariken Benoy in de zestiende eeuw? Nee, beslist niet Gelukkig niet De tijden zijn veranderd

Rialaan 5 | Oostvoor ne | T 0181 85 35 38 niels@hartuitvaart nl | www hartuitvaart nl

Niels Fieggen

Dat moet je echt zien ...

1 Stenen Baak & Kogelover

De vuurtoren langs de Brielse Maas was een verdedigingswerk Kogels werden voorgegloeid vorrdat ze werden afgevuurd op vijandige schepen.

2 De Langepoort

Hier rammeien de Water geuzen de poort en komen zo de stad binnen, alwaar ze worden opgewacht door de aanwezige Spanjaarden The place yo be!

3 De Nymph

Dit beeld symboliseert de vrijheid van Brielle en is te aanschouwen op het Asylplein, waar het gebouw rondom dit ‘ groene ’ plein het opvanghuis was voor zeemansweduwen.

4 HistorischMuseum Den Briel

Het voormalige stadhuis is thans het museum over de geschiedenis rondom de inname van Den Briel door de Watergeuzen en de bezetting door de Spanjaarden gedurende de Tachtigjarige oorlog.

5 De Waag

Dit markante gebouw is gevestigd aan de achterzijde van het museum en was de stadsgevangenis en de waag voor heksen.

6 Bedevaartskerk

Deze Katholieke kerk is gebouwd op de plek waar de Watergeuzen in 1572 negentien geestelijken uit Gorinchem ophingen in de oude turfschuur van het daar destijds gevestigde klooster. Het is nu een echt bedevaartsoord en wordt jaarlijks bezocht door vele bezoekers uit voornemelijk Gorinchem en omstreken

7 De Watertoren

De witte toren voorzag de Brielse burgerij van drinkbaar duinwater.

8 Bastion

Op de Wallen vind je negen Bastions ( bunkers). een bezoekje waard. Maak een wandeling over de wallen en geniet van de vergezichten en de Bastion!

9 De Kopgalg

De in de boeien geslagen commandant van de Spanjaarden wordt in het openbaar ‘opgehangen’. De Brielse bevolking kijkt gespannen toe.

10 St-Catharijnekerk

Het markantste gebouw van Brielle. De Dom torent hoog boven de vestingstad uit en is van verre te zien De Kerk moest een kruisbasiliek worden, maar door geldgebrek is alleen de toren en een zijbeuk gebouwd, thans is hier de Hervormde gemeente gevestigd.

11 De Prince Admirael

Het geuzenschip ligt doorgaans in de haven bij de Sloepenloods voor anker Het schip wordt ingezet bij de komst van de Watergeuzen op 1 Apil. Zij komen aan in de haven van Den Briel om de stad te bevrijden van de Spaanse bezetters.

1 2 ‘ t Vliegend hert

Deze Standerdmolen staat aan het einde van de Molenstraat op het bolwerk. De molenwinkel waar je vers gemalen granen kunt kopen, bevindt zich er recht tegenover.

1 3 Het Arsenaal De oude wapenopslagplaats van Brielle. Ernaast is de Infirmerie, het voormalige ziekenhuis en er direct tegenover het lijkenhuis Op het Slagveld vind je de dependance van het Arsenaal.

14 Kruithuis

Vroeger bewaarde men hier het buskruit, tegenwoordig is het een expositieruimte en het thuishonk van de 1 April Vereniging.

15 Kaaipoort

Een prachtige, gestaureerde poort met uitizcht op het Van Wissekerkeplein

16 Kanon

Op de Wallen en in de vesting van Den Briel vind je nog kanonnen.

De burgerij plaatst Den Briel terug in de 16e

eeuw en presenteert de historische stad op een zinderende wijze. Op dinsdag 1 april 2025 zijn er diverse straatgroepen te bewonderen zoals watergeuzen, poorters, poorteressen, nonnen, monniken, bedelaars, kinderen, viswijven, Rozemarijntjes en Spanjaarden.

Bezie de kaart op pg 4 & 5 en volg met ons de route!

Programma 1 April 2025 In naam van Oranje doe open de poort...

Maandag 31 maart

18.00 - 24.00 uur » De Brielse horeca opent haar deuren voor dorstige en naar een hartige hap hunkerende stadsgenoten

Dinsdag 1 april

00.01 - 03.00 uur » De Kalknacht start en vele Briellenaeren zullen de huizen- en winkelramen voorzien van spitsvondige leuzen. Om 03.00 uur eindigt de Kalknacht. De burgerij gaat huiswaarts om de volgende morgen in alle vroegte weer aan te treden voor het grote feest.

09.00 uur » Geuzenvendel van Libertatis Primitea zorgt voor de muzikale noot en begint met de toer rond Brielle.

10.45 uur » Coppelstock roeit door de haven

11.00 uur g Introductie door de ‘stadsverteller’. Coppelstock komt aan land aan het Maarland NZ Daar staan de vissers, trommelaars, wasvrouwen, volk, schietvereniging en gevolg te wachten.

11.10 uur » Coppelstock loopt met het gevolg, Paddeltje voorop, via de Julianabrug en Voorstraat naar de Markt. Zij gaan via de Moriaanstraat, Kaatsbaan en Koopmanstraat naar de Markt.

11.20 uur » Introductie Poorter op het bordes van het stadhuis

11.25 uur » Paddeltje en Coppelstock arriveren bij het Stadhuis en aansluitend aanvang spel ‘Om de sleutel van de stad’

11.55 uur » Bezoek burgemeester Koekebakker en vroedschap aan de St-Catharijnekerk

Pauze

De deelnemers aan het spel, Brielse bevolking, trawanten en bezoekers krijgen de gelegenheid voor een kleine, frisse versnapering. Immers, vechten maakt dorstig en hongerig. Gelukkig maakt de Spaanse bottelier deel uit van de stoet en is er altijd iets te drinken

We gaan verder...

13.15 uur » Protest visvrouwen tegen de bourgeoisie voor het bordes van het stadhuis.

13.30 uur » Geuzenkinderen spelen, zingen en dansen aan het Maarland NZ.

14.00 uur » Herbergscène aan het Maarland NZ

14.15 uur » Aankomst ‘Prince Admirael’ in de kom van de haven aan het Maarland NZ

14.45 uur » Introductie verteller bij de Langepoort

15.00 uur » Rammeien van de Langepoort

15.15 uur » Intocht van de Watergeuzen. De stoet trekt door de stad: Langestraat, Wellerondom, Venkelstraat, Gasthuisstraat, Nobelstraat, Voorstraat en Dijkstraat. De stoet eindigt bij het 1 April Monument.

16.00 uur » Overgave van de stad aan de Prins van Oranje Einde Dijkstraat, 1 April Monument.

16.25 uur » Einde spel ‘Om de sleutel van de stad’

16.25 uur » Feest in de bevrijde stad. De taveernen, lokalen en herbergen schenken gerstenat en Spaanse wijn En serveren de lekkerste geuzenmaaltijden.

18.30 uur » Avondprogramma in Het Arsenaal Hier vindt de uitreiking plaats van de wisseltrofee voor de aardigste en de origineelste straatgroep

22.30 uur » Einde programma.

Briellenaeren, vereenigt u!

Geuzen & Spanjaarden, dat gaat prima samen!

De 1 April Vereniging werd op 10 januari 1939 opgericht en organiseert ieder jaar het 1 Aprilfeest in Brielle Op 1 april 1572 was Brielle de eerste stad die bevrijd werd van de Spaanse overheersing, wat leidde tot de oprichting van de Hollandse Staten. Het jaarlijkse spel ‘Om de sleutel van de stad’ is een belangrijk onderdeel van het feest.

Amerikanen

De aanleiding voor dit feest ligt in een gebeurtenis rond 1 april 1936, toen een groep Amerikanen Brielle bezocht. Ze dachten een groot feest te vinden ter herinnering aan de bevrijding van de stad op 1 april 1572, toen de Spanjaarden hun bezetting moesten opgeven door de watergeuzen In Amerika werd dit feit op die dag al gevierd Tegenwoordig wordt de bevrijding jaarlijks herdacht, met feestelijkheden die in het verleden zelfs koninklijk bezoek hebben getrokken

De organisatie van de jaarlijkse viering is mogelijk dankzij de inzet van tientallen vrijwilligers De regie ligt in handen van de 1 April Vereniging, die zich actief inzet om deze viering te realiseren. Dit kunnen zij natuurlijk niet alleen Daarom blijft de vereniging op zoek naar ondernemers en bedrijven die hen willen ondersteunen.

De doelstelling is de betrokkenheid van het lokale bedrijfsleven in Brielle en omgeving te versterken

De bijdragen van ondernemers maken het mogelijk een programma samen te stellen dat zowel recht doet aan de historische betekenis van de 1-aprilviering als bijdraagt aan de gezonde financiële positie van de vereniging

Brielse Kalknacht met Rens

De nacht van 31 maart op 1 april is in Den Briel niet zomaar een nacht. Het is de nacht van de Kalknacht, die al jarenlang traditiegetrouw gevierd wordt. Op de vroege uren trekken Briellenaren met emmer, kwast en witkalk de straat op om op de ramen van winkels en woningen grappige, vaak ludieke teksten te kalken. Maar hoe is deze unieke traditie eigenlijk ontstaan? Het antwoord kwam pas in 2013, toen journalist Nico de Vries op onderzoek uitging.

‘Het ontstaan van het kalken is altijd een raadsel geweest, totdat Nico onderzocht hoe kalknacht eigenlijk is ontstaan en uiteindelijk bij mij uitkwam Ik dacht dat dit iets was wat altijd al in de stad gebeurde. Maar dat bleek niet zo te zijn Ik ben blijkbaar degene die het begonnen is’, vertelt Rens van Adrighem

Het was de vroege ochtend van 31 maart 1959 Rens was toen twaalf jaar oud. ‘Die nacht was ik al een paar keer eerder stiekem uit bed gegaan om wat te doen, maar die ochtend was anders Ik had mijn kalk en kwast uit het schuurtje gepakt en liep naar de Julianabrug. Daar schreef ik in grote letters over de brug de tekst: ‘ 1 april, kikker in je bil’ Ik was bijna klaar, maar toen kwam er een agent langs op de fiets. Het was Koos van ’t Hof, die bij ons in de straat woonde Hij vroeg wat ik daar aan het doen was en ik moest mijn kwast en kalk inleveren.’ ‘Laat ik je niet meer zien’, zei hij tegen me. ’ Rens moest met lege handen terug naar huis, maar zijn avontuur was nog lang niet voorbij ‘Toen de agent weg was, ben ik snel naar huis gegaan om nieuwe kalk en een kwast te halen Ik wilde mijn ‘werk’ afmaken Het was al licht en ik had het gevoel dat ik niet

langer onopgemerkt kon blijven. Maar dat weerhield me er niet van om door te gaan ’

In de jaren die volgden, begon Rens zich steeds meer op het kalken van ramen te richten ‘Ik ontdekte dat het veel makkelijker en sneller ging om op ramen te kalken. De gladde ruiten waren perfect om snel iets neer te zetten, want er reed altijd wel een politieagent rond. Je wilde echt niet gesnapt worden. Ook toen ging ik alleen op pad en vond het kalken om deze reden ook niet op grote schaal plaats. Ik heb er nooit met anderen over gesproken, dus zeker de eerste jaren wist niemand wie de dader was. ’

Van de redactie: ‘Een traditie om in ere te houden, met dank aan Rens van Adrighem’.

Rens bleef de teksten altijd ter plekke verzinnen. ‘Ik had nooit iets voorbereid. We stonden eens met een groepje bij De Zalm voor de deur en er kwam een agent een praatje met ons maken. In de binnenzak van mijn jas had ik een conservenblik met kalk en een kwast Terwijl we in gesprek waren, kalkte ik op het raam ‘Die zalm komt mijn neus uit!’ Dat zorgde voor verbazing bij de agent. Zijn ogen vielen bijna uit zijn kassen

De Kalknacht begon allemaal als een jeugdig avontuur en uiteindelijk is het een jaarlijks terugkerende traditie onder de Briellenaren geworden. Nog steeds staan de Briellenaeren in de vroege ochtenduren op, om de straten van Den Briel vol te kalken

Voorbereiding

Vergeet je leesbril niet mee te nemen, want je moet natuurlijk wel zien wat jij kalkt.

Stap even binnen bij een van de buurtsupers en schaf een pot lekkere kapucijners aan Een echte geuzen- maaltijd bereid je met deze bonen, spek en piccalilly Dat moet je eten. het zorgt voor een stevige ondergrond voor de avond die komen gaat

Het juiste equipment voor de burgerij, kwast en emmertje witkalk Ook handig - en het werkt schoner - een kalkstift Makkelijk, niet zwaar en verkrijgbaar bij de lokale doe-het-zelfwinkel

...

De tappers van de diverse bieren wijnlokalenschenken vast wel een lekkere pot bier Drink, maar wel met mate en maak er een mooi feestje van.

Goede Spaanse wijn behoeft geen krans, geniet ervan. En ook hier geldt; drink niet te veel, zodat je weet wat je opkalkt.

e day after Na de pret komt de spreekwoordelijke kater. Een goed en stevig ontbijt zoals een uitsmijter zorgt weer voor n frisse start, maar ook een aracetamolletje kan wel eens elpen. En sommigen zweren ij een glas bier op de vroege 1-aprilochtend. Tja...

Denk je aan de 1-aprilviering, dan denk je ook direct aan de Kalknacht en de avond eraan voorafgaand. De Briellenaren onder ons zullen de vele leuke en passende leuzen nog wel herinneren. En natuurlijk de schermutselingen met de lolake blauwe brigade. Was het in de jaren zeventig vooral het witkalken dat centraal stond, tegenwoordig is dat de avond in de plaatselijke horeca. Altijd een feestje en vooral het feest der herkenning. Vele Briellenaren, oude bekenden, streekgenoten en natuurlijk oud-Briellenaren die ooit zijn vertrokken en zich elders hebben gevestigd zijn dan weer massaal te vinden in de Brielse taveernes, kroegen en restaurants.

Officieel is de Kalknacht - het kalken dus - verboden, maar het wordt door de Brielse blauwe brigade al jaren oogluikend toegestaan, mits men zich aan de kalkregels houdt.

Deze traditie is onlosmakelijk verbonden met het verleden en met 1 april. Rens van Adrighem was, zoals blijkt uit de historie de initiatiefnemer om gewapend met een emmer kalk en een kwast op de ramen van huizen en winkels originele teksten te kalken. Een tradie die nog steeds plaatsvindt was geboren

In vroegere tijden kregen de huizen waar een ziekte heerste, zoals de pest, een wit kruis op de muren gekalkt. Misschien vindt de traditie van het kalken daar wel haar oorsprong!

Op de avond van 31 maart is het wel zo leuk om in gepaste 1-aprilkledij het feest in te luiden. Voel je Briellenaar onder de Briellenaren

nacht

‘WAT COR OOK WIL, 1 APRIL BLIJFT 1 APRIL’

nieuw... schaamhaar modelleren

‘T IS HIER eeN GROTE POPPENKAST’ --

‘VAN CUPPENS BROOD GA JE HARTSTIKKE DOOD’

‘BABY’S OP BESTELLING!’

‘KIJKEN BIJ RIJCKEN EN KOPEN BIJ BRANS’

‘MEISJE VOOR DAG EN NACHT GEVRAAGD’

‘‘BIJ TEUN DE GAST, WORD JE ALTIJD VERAST!’ DE SPANJAARDEN ZIJN VERSLAGEN, tijd voor een patatje oorlog.

‘HET SNOEPJE VAN DE WEEK: KOETJESREPEN EN PAARDENVIJGEN, VERS UIT DE WEI’

WAT MAAKT HET UIT, KOOP UW KAPOTJES BIJ KRUIT!’

‘NEL WIL WEL’

...hou het LEUK en gebruik witkalk.

Decokay vertaalt uw

S S O R T I M E N T O F B E L L E N É É N O N Z E L

O O K VO O R O N S I S H E T E E N L E U K E U I T DAG I N G O M

H E T I N T E R I E U R T E C R E Ë R E N WAT I E M A N D VO O R

O G E N H E E F T ! G R A AG N E M E N W I J J U L L I E M E E

N A A R E E N PA A R VA N O N Z E K L A N T E N M E T T W E E

TOTA A L V E R S C H I L L E N D E W O O N S T I J L E N

B e h a n g e n r a a m b e k l e d i n g o p m a a t

K a ra k t e r i s t i e k e v r i j s t a a n d e w o n i n g m e t e e n H o t e l

C h i q u e i n t e r i e u r i n z a c h t e n a t u re l k l e u re n H e t i s h e e r l i j k

o m m e t j e w o n i n g b e z i g t e z i j n e n h e l e m a a l a l s d i e

v e r b o u w d w o rd t n a a r j e e i g e n w e n s e n e n s m a a k

Z o o o k v o o r d e z e k l a n t e n W i j s p ra k e n e l k a a r n a d a t

d e b a s i s w a s g e v o r m d e n k l a a r v o o r d e fi n i s h i n g

t o u c h E r w a s a l e e n b e e l d v o o r o g e n h o e z i j a l l e s

w i l d e n W i j z i j n g e s t a r t m e t z o e k e n n a a r h e t b e h a n g

w a t i n h e t p l a a t j e p a s t e n d a t i s s a m e n m e t D e c o k a y

g e l u k t N a d a t e r e e n a a n t a l b e h a n g b o e k e n m e e n a a r

h u i s z i j n g e g a a n i s e r e e n k e u z e g e m a a k t v o o r d e

v e r s c h i l l e n d e r u i m t e s O n d e r a n d e re i n d e l e e f k e u k e n

w a a r b e h a n g i s g e k o z e n m e t l i c h t e g l a n s i n w a r m e

b r u i n t i n t e n v o e l b a re s t r u c t u u r v a n H o o k e d o n Wa l l s

H e t p a s t b i j d e k l e u r v a n d e k e u k e n e n m e t d e

g o u d e n w a n d l a m p e n g e e f t d i t e e n c h i q u e g e h e e l

D e v o l g e n d e fa s e w a s d e ra a m b e k l e d i n g. D e z w a r t e

a c c e n t e n i n h e t h u i s w i l d e n z i j g ra a g t e r u g l a t e n

k o m e n a l s a c c e n t A l s b a s i s i s e r d a n o o k g e k o z e n

v o o r z w a r t h o u t e n j a l o e z i e ë n w a a r j e h e t l i c h t p e r fe c t

m e e k a n re g e l e n A a n d e t u i n k a n t e e n l i n n e n l o o k

v i t ra g e m e t m i x v a n v e r s c h i l l e n d e k l e u re n , o o k d a a r

v i n d j e d e z w a r t e d e t a i l s i n d e ra i l ro e d e s v a n h e t

WAV E - g o rd i j n Vo o r d e g e h e l e b e g a n e g ro n d i s

d e k l a n t g e s l a a g d , o o k v o o r h e t b e h a n g e n ra a m -

b e k l e d i n g i n d e m a s t e r b e d ro o m Vo o r o n s i s h e t d a n

o o k e x t ra l e u k d a t w i j h i e r e e n k i j k j e m o c h t e n n e m e n

woonw

Inmeten,installatieenadvies aanhuis!

S h u t t e r s o p k l e u r g e m a a k t

J a re n 6 0 w o n i n g m e t e e n k l e u r r i j k re t ro i n t e r i e u r D e z e

c re a t i e v e m e n s e n h e b b e n z e l f v e e l g e d a a n a a n h u n

i n t e r i e u r e n k w a m e n m e t d e v ra a g o f w i j s h u t t e r s i n d e

m e t a l l i c k l e u r v a n d e w a n d e n k u n n e n l e v e re n D a t i s

v o o r o n s e e n l e u k e u i t d a g i n g e n d a a r z i j n w i j m e e a a n

d e s l a g g e g a a n D e l e v e ra n c i e r h e e f t e e n p ro e f s t a a l

g e m a a k t e n p a s t e p e r fe c t i n d e w o o n k e u k e n W i j

m o c h t e n o p b e z o e k k o m e n v o o r h e t e i n d re s u l t a a t

e n w a t e e n g e w e l d i g e s fe e r m e t e x p re s s i e v e k l e u re n

e n p e r s o o n l i j k e a c c e n t e n H e t i s e e n h e e r l i j k e r u i m t e

g e w o rd e n v o o r e e n e t e n t j e o f l e k k e r b o r re l e n m e t

fa m i l i e e n v r i e n d e n O o k m o c h t e n w i j n o g e e n k i j k j e

n e m e n i n d e w o o n k a m e r w a a r w i j e e rd e r h o u t e n s h u t t e r s h e b b e n g e l e v e rd p a s s e n d b i j d e g o u d k l e u r i g e mu re n , o o k h i e r i s a l l e s i n s t i j l i n g e r i c h t m e t n a t u re l - e n

g ro e n t i n t e n E r w o rd t i n m i d d e l s a l w e e r n a g e d a c h t

o v e r h e t v o l g e n d e c re a t i e v e p ro j e c t !

Te r u g b l i k

D e c o k a y B l o n k k i j k t m e t v e e l p l e z i e r t e r u g o p d e z e

g e s l a a g d e p ro j e c t e n E l k i n h u n e i g e n s t i j l p a s s e n d

b i j d e k l a n t O p o n z e fa c e b o o k e n I n s t a g ra m p a g i n a k u n t u a l l e fo t o ’ s b e k i j k e n . B e n u o o k o p z o e k n a a r i e t s

s p e c i a a l s o f k o m t u e r n i e t u i t ? U b e n t w e l k o m i n o n z e

s h o w ro o m v o o r i n s p i ra t i e o f a d v i e s

• Deco k ay Desi g n Ti ntz en Ho l l and Haag g o rdi jnen: to t 15% ko r ti ng o p g esel ecteerde g o rdi jns to ffen

Ver f

• Si k kens , Si g ma en Wi jz o no l : 25% ko r ti ng o p l ak ken en 20% ko r ti ng o p muur ver f, b ei de vo o r b i nnen en bui te n

Raamdeco r a tie

• L ux afl ex to t 20% ko r ti ng o p di ver se r aamdeco r a ti e

• Sunway 20% ko r ti ng o p Powe r v i ew

V lo eren

• Deco k ay Desi g n Ti ntz ta p i jt, v i ny l en P V C: 10% ko r ti ng

* V r aag naar de l o o p ti jd en de vo o r waard en

Mor iaanseweg Oos t 76b

3223 AK Hellevoetsluis 0181 870117 www decokayblonk nl

De prachtige erfgoedcollectie

van Historisch Museum Den Briel

Op basis van vooral de collectieregistratie van het museum is in twee publicaties beschreven hoe de verzameling van het museum tot stand is gekomen. Het boek Honderd Jaar Verzamelen verscheen in 2012 en het eerste exemplaar werd door wethouder Dick Verbeek aangeboden aan koningin Beatrix. Van Honderd Jaar Verzamelen deel 2, financieel mogelijk gemaakt door Historische Vereniging De Brielse Maasmond, werd in 2023 het eerste exemplaar in ontvangst genomen door prof. dr. Jan Anthonie Bruijn. Hij onthulde diezelfde dag het portret van prins Maurits dat als bruikleen in het museum tentoongesteld mag worden zolang het Binnenhof in Den Haag verbouwd wordt. Het Binnenhof omvat ook de Eerste Kamer der Staten Generaal waar Bruijn voorzitter van is. Eigenaar van het portret is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Nederlandse staat.

Tekst Marijke Holtrop

Historisch Museum Den Briel werd in 1912 onder de naam Trompmuseum opgericht om huisvesting te bieden aan de verzameling van ruim 1400 kostbare en kunsthistorisch belangrijke portretten en historieprenten die Alexander Verhuell rond 1875 aan het stadsbestuur van Brielle had geschonken Daarnaast bestond lokaal, regionaal en landelijk de wens om een museum op te richten voor de in Brielle geboren admiraal Maarten Harpertszn Tromp.

Schilderijen die een museum behoefden, hadden zich in Brielle al eerder aangediend Een voorbeeld hiervan is de voorstelling op doek van de Inname van Den Briel, circa 1862 geschilderd door Antonie Waldorp

De drie schuttersstukken met het oranje, blauwe en witte vendel van Brielle vonden hun weg naar het museum/stadhuis aan het begin van de 19de eeuw Ze hadden sinds de bezetting van Nederland door de Fransen in 1795 jarenlang opgerold gelegen op de zolder van het stadhuis Ze zijn daar gevonden door Johan Been en gered voor het nageslacht Ze zijn te bewonderen in de raadzaal van het oude stadhuis

In 2008 werd Historisch Museum Den Briel, samen met Museum De Bevelanden in Goes, erfgenaam van de nalatenschap van Cornelia van der Linden (overleden 2007). Het toenmalig gemeentebestuur van Brielle besloot om de gelden en de verwachte opbrengst van de gronden niet voor de exploitatie van het museum aan te wenden maar te gebruiken voor een verdere professionalisering van het museum en een herinrichting met een landelijk aansprekend thema dat meer bezoekers zou trekken. Dat thema werd de Tachtigjarige Oorlog Sindsdien beoogt het museum schilderijen, tekeningen en andere voorwerpen te verwerven die de geschiedenis van 80 jaar oorlog illustreren

04 Bijschriften afbeeldingen

01 Michiel Janszn van Mierevelt, Portret van Maurits van Nassau, 1607, langdurig bruikleen Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed

02 Antonie Waldorp, De Inname van Den Briel door de watergeuzen, 1862, collectie Historisch Museum Den Briel

03 Maarten van der Fuijck, Schuttersstuk met het Oranje Vendel, 1665, collectie Historisch Museum Den Briel

04 Anthonis Mor van Dashorst, Portret Graaf Lodewijk van Nassau, circa 1573, langdurig bruikleen Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed

05 Anoniem, Portret Maarten Tromp met op de achtergrond een zeeslag, tweede helft 17de eeuw, collectie Historisch Museum Den Briel

06 Hendrick Gerritszn Pot, Portret Maarten Tromp, 1639, collectie Historisch Museum Den Briel

Met een aankoopbudget van 2.200 euro zijn de aankoopmogelijkheden beperkt. De verstrekking van langdurige bruiklenen is daarom heel wenselijk. Zolang het museum zich houdt aan de afgesproken museale eisen van zowel een professionele klimaatbeheersing als een professionele beveiliging tegen vandalisme, brand en diefstal zijn de kansen op verwerving van bruiklenen zeker aanwezig.

Een voorbeeld van zo ’ n langdurig bruikleen is het portret van de broer van Willem van Oranje, Lodewijk van Nassau Wederom uit de collectie van het Rijk Een aankoop die, met veel geluk, in 2016 vanuit het krappe aankoopbudget kon worden gedaan, is het portret van Maarten Tromp met op de achtergrond een zeeslag. Een prachtige, geschonken aanwinst is het portret van Maarten Tromp, geschilderd door Hendrick Pot Het werd in 2023 geschonken door Willem Suermondt en Quirine Potter Van Loon-Suermondt.

Wie eenmaal het museum over de Tachtigjarige Oorlog van binnen heeft gezien, zal als inwoner van Brielle of Voorne-Putten het museum niet zo snel weer gaan bekijken Om toch herhalingsbezoekers te genereren organiseert het museum jaarlijks een grote zomertentoonstelling en twee kleinere tentoonstellingen Dat beleid startte in 2018 met de kleine tentoonstelling ‘De Vrouwen van Willem van Oranje Vier echtgenotes, een dochter en een zus ’ . Het museum sloot daarmee aan bij de landelijke herdenking van 80 jaar oorlog die het Rijksmuseum had geïnitieerd. Erik Swart schreef de publicatie Het boekje is in het museum nog te koop voor h 3,-

Toenmalig wethouder Erfgoed Bert van Ravenhorst vond dat het museum over een grotere ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen moest kunnen beschikken en zorgde ervoor dat geld werd vrijgemaakt voor een grotere tentoonstellingszaal die aan de museale eisen voldeed

Bijschriften afbeeldingen

07 Omslag tentoonstellingsboekje Erik Swart, De Vrouwen van Willem van Oranje, vier echtgenotes, een dochter en een zus, 2018

08 Nicolaas Loockemans, De Gouden Beker van Cornelis de Witt, te zien in zaal 527 van de vaste opstelling in Musée du Louvre, december 2024

09 Nicolaas Pieneman, Charlotte verpleegt Willem van Oranje, collectie Rijksmuseum Amsterdam

10 Theatergroep Plankgas 2024

Verschillende succesvolle tijdelijke tentoonstellingen volgden, onder andere die met het bruikleen van de gouden beker van Cornelis de Witt uit de collectie van het Louvre Deze beker staat tentoongesteld in zaal 527 van de vaste opstelling van het Louvre en zal te zien zijn op de tentoonstelling over Johan de Witt die deze zomer in Dordrecht te zien is.

In 2025 presenteert het museum Willem van Oranje en Charlotte de Bourbon

Een van de iconische gebeurtenissen in Brielle is het huwelijk van Willem van Oranje met zijn derde vrouw, Charlotte de Bourbon, in de Sint-Catharijnekerk op 12 juni 1575. In 2025 is het 450 jaar geleden dat dit gelukkige huwelijk werd gesloten; dit feit wordt van 13 juni t/m 14 september 2025 herdacht met een tentoonstelling Centraal in de tentoonstelling staat de zorg die Charlotte haar man bood nadat op 18 maart 1582 de eerste moordaanslag op hem was gepleegd Prachtige schilderijen, prenten en brieven illustreren niet alleen hun genegenheid voor elkaar, maar geven tevens een inkijkje in de medische zorg van die tijd Ook de huwelijksovereenkomst uit de collectie van de de Koninklijke Verzamelingen zal te zien zijn. Een publicatie van het onderzoek door Erik Swart en een geurstation van Caro Verbeek completeren de tentoonstelling.

Historische theatervoorstelling op donderdag 12 juni

Op donderdagavond 12 juni 2025 wordt in de Sint-Catharijnekerk de bekende en alom geprezen historische theatervoorstelling

‘De Vier Vouwen van Willem van Oranje’ opgevoerd door Theatergroep Plankgas Aanvang 19.00 uur.

Toegangskaarten zijn vanaf 1 april te koop bij de receptie van het museum. De prijzen zijn h 4,- p p vanaf 18 jaar en h 1 p p tot 18 jaar

Een boeiende reis langs 1 april 1572

Leo van der Molen aan het woord...

Sam - onze redactrieceluistert aandachtig en maakt aantekeningen

Een bezoek aan het Historisch Museum Den Briel is absoluut een aanrader. Het museum is prachtig ingericht en je vindt er veel, zo niet alle informatie over de geschiedenis van Brielle, waaronder de belangrijke datum 1 april.

Maak kennis met Leo van der Molen, een toegewijde en zeer enthousiaste vrijwilliger die rondleidingen geeft in het museum. Het team van Briellenaer is vandaag te gast in het Historisch Museum Den Briel op uitnodiging van directeur Marijke Holtrop. De museumgids die ons vandaag een rondleiding geeft is Leo van der Molen

Hij verzorgt elke eerste woensdag van de maand een gratis rondleiding en dit doet hij inmiddels al elf jaar met heel veel plezier.

Leo is geboren in Gouda, maar woont inmiddels al 38 jaar met zijn vrouw in Brielle Nadat hij mocht genieten van zijn vervroegde pensioen besloot hij een studie geschiedenis te volgen aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij in 2022 zijn diploma behaalde. Zijn passie voor historie blijkt uit zijn enthousiaste manier van vertellen over Brielle, de Tachtigjarige Oorlog en vooral 1 April. Tijdens zijn studie specialiseerde hij zich in het tijdperk van 1400 tot 1600,

Originele stenen van de oude stadsmuur

wat hem bijzonder geschikt maakt als museumgids. Hij weet daarom alles te vertellen over de tijd rondom 1 april 1572, de voorwerpen en de beelden die in het museum worden tentoongesteld.

Meerdere vrijwilligers

Tijdens de rondleiding door het museum neemt hij je mee door het verhaal van de gebeurtenissen op 1 april 1572. De vloedgolf aan informatie is enorm en maakt onze interesse alleen maar groter. Het is boeidend en leerzaam om deze prachtige verhalen aan te horen Eigenlijk mag een bezoek aan het mooie museum niet ontbreken op de ‘bucketlist’ van elke Briellenaar en bezoeker van onze stad

Willem van Oranje...

Smeekschrift der edelen

Elke maand kijkt Leo ernaar uit om zijn kennis over de geschiedenis van Brielle met bezoekers te delen Naast Leo zijn er ook andere vrijwilligers die op een boeiende en informatieve manier vertellen over Brielle

Een bezoek aan het museum geeft je de kans om meer te weten te komen over Brielle en alles wat er vroeger is gebeurd. Dit is niet alleen leuk voor toeristen, maar ook voor de lokale bevolking.

Note...

Ons redactieteam kan erover vertellen en schrijven, maar het museum moet je echt zelf ervaren en vooral beleven!

Fernando Alvaréz de Toledo | Alva

Historisch Museum Den Briel meer dan historie!

Onze dank gaat

naar Leo en Marijke voor deze boeiende rondleiding door het prachtige museum dat de stad Brielle rijk is.

Leuke geschenkj

Naast de te bezich attributen en interactieve media kun je et museum tevens terecht voor een tal originele souveniers. Zo zijn er in museumwinkel onder andere boeken, ichtkaarten, sleutelhangers en speelrten te koop. Een mooi aandenken aan de stad Brielle

ezoek het museum et museum is van dinsdag tot en met terdag van 10.00 tot 17.00 uur geopend en op zondag van 13 00 tot 17 00 uur Tickets zijn verkrijgbaar bij de ingang Op 1 april en elke woensdagmiddag is de entree gratis Kijk voor meer info op de website van het museum. Scan de QR-code.

☛ VRIJDAG 2 MEI ☛

0 9 0 0 u u r

A a n k o m s t d e e l n e m e r s o p b o u w

k a m p e m e n t e n H e a d q u a r t e r s

T W D e n B u r g e r d i s p l a y T u r f p l e i n .

1 5 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

P a r a d e m e t v e t e r a n e n d o o r

d e N o b e l s t r a a t e n d e V o o r s t r a a t

1 0 0 0 - 1 7 3 0 u u r

W i n k e l s o p e n .

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

H i s t o r i s c h M u s e u m D e n B r i e l

g e o p e n d , t e n t o o n s t e l l i n g W O 2

1 0 0 0 - 1 7 0 0

A a n w e z i g h e i d N e d e r l a n d s e l e g e r

1 0 . 0 0 - 1 8 . 0 0 u u r

M o b i e l e d i s p l a y s i n h e t c e n t r u m .

1 0 . 3 0 - 1 6 . 3 0 u u r

S t - C a t h a r i j n e k e r k g e o p e n d .

1 9 . 3 0 - 2 3 . 0 0 u u r

O p t r e d e n B i g b a n d d e r G e n i e

o p d e M a r k t .

D I S P L A Y S IN H E T M I L I T A I R E K A M P

☛ ZATERDAG 3 MEI ☛

0 9 . 0 0 u u r

V e r t r e k r o n d r i t o v e r

V o o r n e - P u t t e n

0 9 . 0 0 - 1 7 . 3 0 u u r

K a m p e m e n t e n g e o p e n d

1 0 . 0 0 - 1 7 . 3 0 u u r

W i n k e l s o p e n

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

H i s t o r i s c h M u s e u m D e n B r i e l

g e o p e n d , t e n t o o n s t e l l i n g W O 2

1 0 . 3 0 - 1 6 . 3 0 u u r

S t - C a t h a r i j n e k e r k g e o p e n d

1 3 . 3 0 u u r

O o r l o g s w a n d e l i n g m e t

G i d s e n g r o e p . V e r z a m e l e n b i j

W i l h e l m i n a o p d e M a r k t

1 0 . 0 0 - 1 6 . 3 0 u u r

M i l i t a r i a m a r k t e n O l d t i m e r s o p d e T u r f k a d e

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

A a n w e z i g h e i d N e d e r l a n d s e l e g e r

1 3 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

D i v e r s e m o b i e l e d i s p l a y s i n d e s t a d , o o k D u i t s

2 0 . 0 0 - 2 3 . 0 0 u u r

O p t r e d e n B i l l B a k e r B i g B a n d

☛ ZONDAG 4 MEI ☛

1 0 0 0 - 1 7 0 0 u u r

K a m p e m e n t e n g e o p e n d

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

D i v e r s e m o b i e l e d i s p l a y s i n d e

b i n n e n s t a d

1 0 0 0 - 1 7 0 0 u u r

W i n k e l s o p e n

1 0 0 0 - 1 7 0 0 u u r

A a n w e z i g h e i d N e d e r l a n d s e l e g e r

1 0 . 0 0 - 1 6 . 3 0 u u r

M i l i t a r i a m a r k t

1 0 . 3 0 - 1 6 . 3 0 u u r

S t - C a t h a r i j n e k e r k g e o p e n d

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

H i s t o r i s c h M u s e u m D e n B r i e l

g e o p e n d , t e n t o o n s t e l l i n g W O 2

1 9 . 3 0 - 2 0 . 3 0 u u r

D e e l n a m e D o d e n h e r d e n k i n g

S t - C a t h a r i j n e k e r k

2 0 . 4 5 - 2 2 . 3 0 u u r

H e r d e n k i n g s c o n c e r t

S t - C a t h a r i j n e k e r k

☛ MAANDAG 5 MEI ☛

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

K a m p e m e n t e n g e o p e n d

1 2 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

W i n k e l s g e o p e n d

1 2 . 3 0 - 1 4 . 0 0 u u r

M o c k b a t t l e

1 0 . 0 0 - 1 7 . 0 0 u u r

H i s t o r i s c h M u s e u m D e n B r i e l

g e o p e n d , t e n t o o n s t e l l i n g W O 2

1 0 . 0 0 - 1 5 . 0 0 u u r

D i v e r s e d i s p l a y s i n d e s t a d

c a 1 4 . 1 5 u u r

B i n n e n h a l e n l o p e r s u i t

W a g e n i n g e n m e t h e t v r i j h e i d s v u u r

1 4 . 3 0 - 1 6 . 3 0 u u r

T h e A u t o r e v e r s e J a z z O r c h e s t r a

i n ' t K o n t v a n h e t P a a r d

1 2 0 0 - 1 6 0 0 u u r

D i v e r s e o p t r e d e n s v a n d e B r i n i o

S t r e e t d a n c e G r o u p

2 0 . 0 0 - 2 3 . 0 0 u u r

O p t r e d e n S e a S o u n d B i g B a n d

o p d e M a r k t

K I J K V O O R

H E T L A AT S T E

N I E U W S E N

H E T A C T U E L E

P R O G R A M M A

H I E R ☛S C A N

Brielle, 1 April 2025 - Elk jaar wordt de inname van Den Briel groots gevierd De Watergeuzen onder leiding van de beruchte en wrede Willem van der Marck Lumey zegevierden over de nauwelijks aanwezige Spanjaarden. Hierbij enkele hoofdrolspelers

Massaal trekt de Brielse bevolking naar de vesting om te genieten van het spel om de sleutel van de stad. De inwoners en deelnemers

aan het spel zijn speciaal gekleed in middeleeuwse kledij en passen volledig in het aangepaste decor van de mooie stad Den Briel Een bezoek meer dan waard!

En niet te vergeten genieten van de vele versnaperingen, de overvloedig stromende alcoholische, 0/0 drankjes en opgaan in de kolkende feestvreugde van de rumoerige lieden

Het Brielsch kaartspel

Limited #

De illustraties op de volgende pagina’s zijn afkomstig van het kaartspel, dat ter gelegenheid van het jubileumjaar 202 2 door Bastion X werd ontwikkeld

De personen en gebouwen vormen de bekende azen, koningen, dames en boeren van het traditionele kaartspel Er zijn nog enkele kaartspllen beschikbaar Info bastionx nl

In den hoofdrol...

Willem van Oranje

De bevolking van Den Briel morde onder het bewind van Philips II Hij was streng katholiek en leurde voortdurend om geld Het invoeren van een belasting, de zogenaamde Tiende Penning, viel niet goed. Prins Willem van Oranje kwam vanuit zijn schuilplaats in Duitsland, zijn geboorteplaats Slot Dillenburg, in opstand en bracht een huurleger op de been, de Watergeuzen Zij vormden zijn ‘marine’ en hiermee was Willem mede verantwoordelijk voor de Brielse inname

Fernando Álvarez de Toledo

Brielle lag in de zestiende eeuw in de Lage Landen en werd geregeerd door de Spaanse Vorst Philips II met als landvoogd de Hertog van Alva Hij was tevens een Spaanse generaal en de reden dat Willem van Oranje naar Duitsland moest vluchten

Na het verliezen van Brielle, noemde Alva het niet noemenswaardig, ‘No-Es-Nada’. De opstand zou zich echter spoedig uitbreiden over de Nederlanden, waarmee bleek dat hij de inname zwaar onderschat had Op 1 april verloor Alva zijn Bril’

Burgemeester Koekebakker

Hij was burgervader op het moment dat de Watergeuzen voor de poort stonden Hij en de andere stadsbestuurders sloten de Noordpoort Ze vreesden zowel de plunderingen van de Watergeuzen als de straf van Alva, die zeker zou volgen. Bij de Zuidpoort was het dringen Vele burgers en geestelijken vluchtten zochten een goed heenkomen in de polders en omliggende dorpen De beraadslagingen van de bestuurders van de stad duurden te lang naar de zin van de ongeduldige aanvallers, waarna de inname van Den Briel begon

Willem van der Marck Lumey

Na een periode, die werd gekenmerkt door geweld, afpersing en doodslag, werd Lumey in 1571 opperbevelhebber van de vloot der watergeuzen. Begin 1572 vertrok Lumey, met 25 schepen en ongeveer 1200 man (met Van Treslong) van de Engelse kust Koningin Elisabeth I kreeg genoeg van de piratenacties van de Watergeuzen en ze stuurde hen het land uit. Zwervend over de Noordzee, zonder haven waar ze konden landen, kwamen ze door een storm bij toeval in de Maasmonding terecht. Na het bericht van veerman Coppelstock, gingen zij aan wal en veroverden op 1 april Brielle

Watergeus

Watergeuzen waren oorsprokelijk edelen die het tijdens de Tachtigjarige Oorlog niet eens waren met koning Philips II. Zij voeren aan het begin van de Nederlandse Opstand op zee als zeerovers of vrijbuiters, waar ze de kustdorpen onveilig maakten. De meeste geuzen waren verbannen of voortvluchtig. Van de 42 tussen 1566 en 1568 actieve kapiteins bij de Watergeuzen waren er 32 door de Raad van Beroerten veroordeeld. Deze vrijbuiters verstoorden de handel in de Zeventien Provinciën doordat hun schepen de grote riviermondingen voortdurend kruisten en zich in de vaargeulen aan de mondingen van de Zuiderzee legden, waar de koopvaardijschepen moesten passeren In de nacht van 31 maart op 1 april ontscheepten 600 Watergeuzen in het kleine vissersstadje Den Briel Toen ze eenmaal definitief voet aan wal hadden gezet, verspreidde de Geuzenopstand zich snel in andere steden.

Rochus Meeuwiszoon

De stadstimmerman is onlosmakelijk verbonden met de eerste Brielse vrijheidsstrijd. Toen de Spanjaarden op 5 april 1572 naderden om Brielle weer in te nemen, was hij degene die ‘de bedreigde, tot ondergang, moord en plundering gedoemde stad’ wist te redden Stadsarchivaris Johan Been verwoordde het in 1910 op beeldende wijze: ‘De bijl, waarmede hij gestreden had, tusschen de tanden geklemd, springt die eene man van den wal in de vest, zwemt haar in een paar krachtige slagen over, rent naar het sluisje dat hij in ’t gezicht van den vijand met zijn bijl versplintert’. Als gevolg van het openhakken van de Nieuwlandse sluis stroomde de achterliggende polder onder water, zodat de Spanjaarden hun aanval moesten staken en onverrichterzake terugkeren. Brielle’s vrijheid was bevestigd.

Boeren

Toen de Spanjaarden de opstand in de Nederlandse steden probeerden te stoppen, had de boerenbevolking veel te lijden onder troepen die tussen de steden trokken. Want de soldaten van zowel Spanje als de StatenGeneraal hadden onderweg onderdak en eten nodig Daar moesten de dorpen voor zorgen Zo vorderde een Spaanse leider in 1572 per twee man een kamer met een bed, wekelijks een schoon tafellaken, kookgerei, een pond wittebrood, een kilo roggebrood voor de knecht, een kilo ossenvlees en twee pinten bier per dag Sommige soldaten waren nog niet tevreden en lieten hun frustraties los op de boerenbevolking.

Jan Pieterszoon

Coppelstock

Coppelstock was een veerman die in de 16e eeuw werkzaam was tussen Maassluis en Brielle. Volgens de verhalen zou hij op 1 april 1572 aan de Watergeuzen hebben verteld dat zich in de havenstad Brielle geen Spaans garnizoen bevond. Hem werd gevraagd de burgemeester te sommeren de stad aan de geuzen over te geven. Het stadsbestuur weigerde eerst, omdat de Watergeuzen berucht waren om hun plunderingen en wandaden. Daarop bestormden de Watergeuzen ‘In naam van Oranje’ de Noordpoort en rammeiden deze met een scheepsmast. Ze rekenden snel af met de enkele Spanjaarden en veroverden de stad. Zo werd Den Briel de eerste stad in handen van de opstandelingen en voert met trots de lijfspreuk Libertatis Primitiae, eerstelingen der vrijheid.

Willem Bloys van Treslong

Van Treslong, een geboren Briellenaar, was een edelman uit de Zuidelijke Nederlanden Hij was een van de aanvoerders van de Watergeuzen die op 1 april 1572 Den Briel innamen Willem van Oranje verschaft hem een kaperscommissie waarna deze aanvankelijk twee schepen uitrust, elk met zo ' n 25 bemanningsleden In 1571 sluit hij zich met zeven schepen aan bij de Watergeuzen Voor hij betrokken was bij de inname van Brielle, belandde Van Treslong in een benauwde situatie Begin maart 1572 raakt hij met zijn vloot vastgevroren bij Wieringen en wordt deze door vier Spaanse compagnieën belaagd Nadat de geuzen enkele boerderijen in de omgeving hebben geplunderd weten hij en zijn mannen met de grootste moeite te ontsnappen aan de boze Wieringerse boeren en de Spaanse soldaten Bloys verliest hierbij zijn zwaard, dat tot op de dag van vandaag in de Michaëlskerk in Oosterland hangt

Kloosterlingen (nonnen)

Brielle kende in de eerste eeuwen van haar bestaan een rijk rooms leven, getuige niet alleen de bouw van de Sint-Catharijnekerk, maar ook de vele voormalige kloosters In Rugge stond een kerkje langs de Ricksedijk. Hierachter werd in 1404 met toestemming van Aelbrecht van Voorne een regulierenklooster gesticht. Eveneens in Rugge stond het klooster van Sint-Andries, een zusterhuis, dat eveneens in Rugge stond De nonnen verrichtten taken als het afleggen van de doden, het verplegen van zieken, het helpen van de armen en het schoonmaken van de kerk in Rugge

St. Nicasius

De geestelijke Nicasius van Heeze was één van de Martelaren van Gorcum, die in 1867 heilig werden verklaard. Hij kreeg een studiebeurs van zijn heeroom Dirk van Heeze, secretaris van paus Adrianus VI, om in Leuven theologie en filosofie te studeren Hij minderbroeder in Den Bosch Via Leiden en Haarlem belandde hij in een klooster te Gorcum, vanwaar hij door de Watergeuzen van Lumey, samen met tien andere minderbroeders, naar Den Briel werd gevoerd om daar te worden vermoord Het is een zwarte bladzijde in het verhaal rondom de inname van Den Briel

Margaretha van Parma

Vanaf het moment dat Philips II aan de macht kwam, zette hij zijn vaders strenge politiek voort. Hij benoemde zijn halfzus Margaretha van Parma als gouverneur van de Nederlanden, omdat hij zelf in Spanje verbleef. Het verzet tegen Philips beleid werd echter steeds sterker In 1566 boden edelen een petitie aan Margaretha aan, het Smeekschrift der Edelen. In datzelfde jaar brak de Beeldenstorm los en werd de eerste hagenpreek, een (geheime) protestantse dienst in de open lucht, gehouden in Zeeland Om de orde te herstellen, stuurde Philips in 1567 zijn veldheer Alva, naar de Nederlanden

Anna van Egmond

De eerste echtgenote (1551-1558) van Willem van Oranje was de rijke Anna van Egmond, uit een familie die goede banden had met Habsburgse families Haar bezittingen, waaronder het graafschap Buren, vergrootte de welstand van Willem aanzienlijk, hoewel hij ze niet zou erven Het was de bedoeling dat het echtpaar in 1558 naar Dillenburg zou reizen, maar Anna werd ziek en de reis werd afgezegd. In maart overleed zij aan de gevolgen van de ziekte, op 25-jarige leeftijd Uit de brieven die Willem en Anna aan elkaar schreven, blijkt dat de twee een goed huwelijk hadden

Anna van Saksen

Na de dood van Anna van Egmond vroeg hij in 1561 Anna van Saksen ten huwelijk Anna’s oom, keurvorst August van Saksen, was de rijkste en machtigste vorst in het Duitse Rijk en hij probeerde met dit huwelijk zijn positie in het Duitse rijk te versterken Van Oranje en Anna hadden een slechte relatie. Toen Willem in zijn strijd tegen de Spaanse koning geen steun vanuit het Duitse Rijk kon verwachten, werd Anna voor hem overbodig en liet hij het huwelijk ongeldig verklaren

Charlotte de Bourbon

Dit was zijn derde vrouw Op 12 juni 1975 trouwden zij in de St-Catharijnekerk. Het huwelijk stuitte bij velen op onbegrip

Niet alleen zat hij diep in de schulden, maar ook was Charlotte als afvallige non onterfd door haar vader en kreeg zij geen bruidsschat mee. Dit huwelijk bood hem echter toegang tot hoge Franse kringen en tot de felbegeerde Franse steun voor de Opstand Nadat zij in 1582 overleed, bleef Willem inzetten op Franse politieke en militaire steun voor de Nederlanden

Koekebakker

Bloys van Treslong

Watergeus

Willem van Oranje

Rochus Meeuwiszn

Spaanse edelman

Spanjaard

Álva de Toledo

Lumey

Pestmeester

Margaretha

Kloosterlinge

Wasvrouw Brielse

Historische Vereniging De Brielse Maasmond mikt op samenwerking

De Historische Vereniging De Brielse Maasmond met bijna 300 leden mikt op samenwerking met de overige historische verenigingen op Voorne-Putten. Dat zou binnen het Erfgoedgilde waarbinnen de vereniging participeert zeker moeten lukken, stelt voorzitter Ynze Kuiper (79). Hij en de overige bestuursleden van de in Brielle gevestigde vereniging denken niet alleen aan het verleden maar zeker ook aan de toekomst. Het ledenbestand telt overwegend ouderen, jongere leden zijn dan ook meer dan welkom.

Binnen de grenzen van de gemeente Voorne aan Zee moet het zeker breder getrokken worden, merkt Kuiper op. ‘Denk aan de organisatie van excursies en lezingen, ook moeten er geen overlappingen in de planning zitten ’ Ynze Kuiper die in het najaar van 2023 interim-voorzitter werd na het vertrek van Dick Verbeek, werd in de voorjaarsvergadering van 2024 met algemene stemmen als voorzitter benoemd. Hij was daarvoor al bestuurslid en schreef artikelen voor de Brielse Mare, het veelgelezen halfjaarlijks magazine van de vereniging.

Trompmuseum

De Historische Vereniging De Brielse Maasmond werd op 22 oktober 1958 opgericht als ‘Vereniging van het Trompmuseum’ met als doel het verlenen van financiële en daadwerkelijke steun aan het toenmalige Brielse Trompmuseum

De historisch belangrijke vondsten die gedaan werden bij opgravingen en verbouwingen dienden op een verantwoorde plaats bewaard en zo nodig gerestaureerd te worden. Ook door het houden van lezingen, het organiseren van tentoonstellingen en het verspreiden van artikelen moest belangstelling voor de streek en voor het werk van de vereniging opgewekt worden Het verwerven van historische en kunsthistorische voorwerpen betrekking hebbend op de cultuurgeschiedenis van Voorne en die van de stad Brielle in het bijzonder stond eveneens hoog op het verlanglijstje van de vereniging. ‘Dat laatste geldt zeker nog steeds’, meldt de voorzitter, ‘ maar momenteel doen we dat even rustig aan want de

toekomstige positie van het Historisch Museum

Den Briel is binnen de nieuwe gemeente Voorne aan Zee nog niet helemaal duidelijk Er is voor wat betreft de ‘vriendencollectie’ op 1 april 1998 een bruikleenovereenkomst met inventaris met de voormalige gemeente Brielle aangegaan Voor we eventueel verdere aankopen doen, moet er duidelijkheid zijn ’

De Brielse Mare

Sinds 1991 verschijnt twee keer per jaar de ‘Brielse Mare’, een tijdschrift met mededelingen en historische bijdragen van de vereniging. Aanvankelijk zag de Mare eruit als een soort clubblad, tegenwoordig is het een mooi vormgegeven glossy tijdschrift met lezenswaardige artikelen en prachtige foto’s Hoofdredacteur Klaas Schipper die samen met Nico de Vries de redactie vormt, krijgt niet alleen kopij vanuit het museum en het Streekarchief aangeleverd maar ook door tal van andere schrijvers. ‘Een mooi gevarieerd blad, met ook artikelen over de contemporaine geschiedenis’, stellen voorzitter en eindredacteur tevreden vast aan de hand van de enthousiaste reacties van de leden.

Ze wijzen erop dat de naam van de vereniging in 2001 gewijzigd werd in ‘Vrienden van het Historisch Museum’, in navolging van de naamswijziging door het museum In oktober 2009 werd onder de leden een enquête Naamswijziging gehouden, omdat er behoefte bleek aan een brede historische vereniging in Brielle met de mogelijkheid tot samenwerking met andere op historisch terrein actieve verenigingen en instanties En zo ontstond in 2012 de naam Historische Vereniging De Brielse Maasmond.

Toekomst

Wat de toekomst betreft, is de aanwas van met name jongere leden belangrijk Ook moet er voorzien worden in het vervullen van de bestuursfuncties als er binnen afzienbare tijd bestuursleden vanwege hun gevorderde leeftijd op moeten stappen ‘Toekomstgericht denken en handelen dus’, aldus Kuiper.

Meer informatie over de vereniging vind je op de website via www debrielsemaasmond nl

Klaas en Ynze.. in nauwe samenwerking met een heerlijk wijntje

HVDBM organiseert tweemaal per jaar een lezing gekoppeld aan de ledenvergadering en in september een excursie.

De leden ontvangen tweemaal per jaar De Brielse Mare

• Persoonlijk lidmaatschap h 15

• Gezinslidmaatschap h 20. Aanmelden kan via de website of via het sturen van een e-mail naar info@debrielsemaasmond.nl

Scan mij en bezoek de site van de Historische Vereniging de Brielse Maasmand Een

De reis van de watergeuzen

De Watergeuzen zijn vooral bekend vanwege hun wapenfeit op 1 april 1572, maar op dat moment voerden ze al bijna vier jaar campagnes uit tegen de Spaanse overheerser. Die aanvallen vonden vooral plaats rond de Wadden, in de grote zeegaten Het Vlie tussen Vlieland en Terschelling en het Marsdiep bij Texel, waar ze door het kapen van koopvaardijschepen de bevoorrading flink in de war schopten.

In grote lijnen is de geboorte van de geuzen bekend: na de Beeldenstorm in 1566 werd de Raad van Beroerten ingesteld, die vanaf 1569 in hoog tempo bijna negenduizend personen veroordeelde

Niemand was veilig: uit alle lagen van de bevolking kregen verdachten een aanklacht van verraad of ketterij te horen

Als het vonnis eenmaal schuldig luidde, volgde de doodstraf of verbanning met verbeurdverklaring van alle bezittingen

Een groot aantal mensen vluchtte en vestigde zich in Duitse of Engelse steden, of sloot zich aan bij het verzet op zee

Al in 1568 stonden veertig kapiteins aan het hoofd van dit groeiende legertje van veroordeelde edelen, rancuneuze ketters en vastberaden verzetsstrijders.

Strijd

Vanaf het najaar van 1569 vormden de Watergeuzen een serieuze partij in de Opstand. In de loop van september veroverden ze minstens zestig koopvaarders, een actie waar de Spanjaarden weinig tegen konden uitrichten. Voor de schepen werd losgeld geëist of ze werden met lading en al verkocht. De schade voor de eigenaren liep op tot ruim 200 000 daalders, terwijl de prijs van graan in de Hollandse steden door de schaarste flink steeg Het succes van de Watergeuzen leidde ertoe dat steeds meer kapers zich bij de groep aansloten en in wisselende samenstellingen schuimden ze de Zuiderzee, de Waddenzee en de zeegaten af, op zoek naar buit In de loop der jaren zouden ze honderden vissers- en koopvaardijschepen veroveren Het kwam herhaaldelijk tot een treffen met de Spanjaarden, zoals de slag op Het Vlie in juni 1570 en voor Emden in juni 1571 Ondanks dat er leiders gevangen werden genomen en opgehangen, maakten de acties onvoldoende indruk om het succes van de Watergeuzen te keren. Naast het veroveren van koopvaarders waagden de opstandelingen zich intussen steeds

vaker aan land voor plundertochten op de Waddeneilanden.

Engeland was de stille bondgenoot van Willem van Oranje, deels in de hoop hiermee de macht van Spanje te ondermijnen. De schepen van de Watergeuzen vonden dan ook een veilig heenkomen in de Engelse havens Hier konden ze reparaties uitvoeren, het ruim bevoorraden en hun buit verkopen Treslong Tekenend voor de hele situatie zijn de lotgevallen van Willem Bloys van Treslong. Hij werd in 1529 geboren, als zoon van de baljuw van Voorne, al is het onzeker of hij het levenslicht in Brielle zag Met het bezit van diverse heerlijkheden in Vlaanderen, Henegouwen en Holland behoorde de familie tot de hogere adel Vermoedelijk kreeg Willem zijn opleiding aan het hof van Maximiliaan van Oostenrijk, waarna hij een militaire carrière ambieerde Vanwege zijn protestantse sympathieën was hij een van de ondertekenaars van het Smeekschrift en vervolgens lid van

het Eedverbond der Edelen Nadat zijn broer Jan door de Bloedraad was veroordeeld en de familiebezittingen in beslag waren genomen, sloot Willem zich aan bij de opstandelingen. Hij vocht onder Lodewijk van Nassau mee tijdens de Slag bij Heiligerlee en belandde vervolgens op zee. Met een kaperbrief van Willem van Oranje op zak rustte hij twee schepen uit waarmee hij Spaanse schepen aanviel en de kuststreken plunderde Al gauw bestond zijn vloot uit zeven schepen, waarmee hij zich in 1571 aansloot bij de Watergeuzen In de winter van 1571-72 lag een groot deel van de geuzenvloot in Engeland, maar Bloys was op de Waddenzee achtergebleven. In februari en maart vroor het stevig, zodat hij met drie schepen bij het eiland Wieringen vast kwamen te zitten. De lokale boeren wilden hem alleen helpen de schepen los te hakken als hij beloofde het eiland nooit meer te plunderen. Als bewijs liet hij zijn zwaard achter dat nog altijd in de Michaelskerk hangt. Vervolgens zocht hij een veilig heenkomen en maakte de oversteek naar het Engelse Dover

Afbeelding 01 | Portret van Willem Bloys van Treslong door Johannes Wierix. Bloys houdt een kompas in de hand en tekent met een passer op een kaart Linksboven is het familiewapen afgebeeld.

Afbeelding 02 | Paskaart uit 1583 van de vaargeul met alle zandplaten en diepten tussen Noord-Holland en Friesland Het Marsdiep en Het Vlie waren goed bevaarbare routes richting de Zuiderzee en hier zeilden de Watergeuzen in de jaren voor 1572 rond, op zoek naar buit.

1 april vieren doen we samen!

BEN JIJ ONZE NIEUWE COLLEGA?

BRIELLE

Afb 03 | Rond 1572 vochten de Watergeuzen en Spanjaarden diverse zeeslagen uit Op deze prent van Jan Luyken is de zeeslag op de Zuiderzee van 11 oktober 1573 afgebeeld. De vloot onder leiding van Cornelis Dirkszoon van Monnickendam verslaat tijdens deze zeeslag de Spaanse vloot van Bossu Links is Enkhuizen te zien

Afb. 04 | Onder leiding van Lumey rammeiden de watergeuzen op de avond van 1 april 1572 de Noordpoort Op de voorgrond staan twee trommelaars en een vendel soldaten Op de achtergrond schepen in het water

Brielle

Willem Lumey, graaf van der Marck, was een Waalse edelman die door zijn gewelddadige en ongenadige rooftochten een beruchte reputatie had verworven. In de loop van 1571 was hij tot opperbevelhebber benoemd. Wellicht leidde zijn lompe gedrag mede tot het besluit van koningin Elisabeth om de Watergeuzen vanaf 1 maart niet langer tot Engelse havens toe te laten Ze wilde de Spanjaarden enigszins te vriend houden en kreeg genoeg van de toenemende aanvallen op Engelse schepen Dus zag Lumey zich in maart 1572 gedwongen Dover te verlaten en naar de Waddenzee terug te keren Van Treslong voegde zich met zijn kleine vloot bij de admiraal en gezamenlijk vervolgden ze de reis voor een nieuwe campagne.

Nadat er nog enkele buitgemaakte schepen op het eiland Wight waren verkocht, bestond de vloot van Bloys en Lumey uit 24 schepen met naar schatting 600 schepelingen. Het is onduidelijk of het gezamenlijk eskader koers zette naar Enkhuizen of Emden - daarover spreken de bronnen elkaar tegen - maar ter hoogte van Egmond besloten ze vanwege een harde noordwestenwind af te zakken tot de Maasvlakte. Er waren onderweg al twee Spaanse schepen gekaapt en in de Maas kwamen nog enkele schepen in zicht De Watergeuzen zetten onmiddellijk de achtervolging in. De koopvaarders waren hen echter te vlug af en vluchtten richting Rotterdam De Geuzen durfden het niet aan om de Maas verder op te varen, zodat ze dinsdagmiddag 1 april 1572 omstreeks twee uur ‘ s middags ter hoogte van Brielle voor anker gingen

Bronvermelding: Meer lezen over de daden van de Watergeuzen in en rond de Waddenzee? Anne Doedens en Jan Houter schreven hierover in 2018: ‘De Watergeuzen, een vergeten geschiedenis 1568-1575’.

De Gecroonde Haring van Den Briel

Diverse gevelstenen uit het begin van de zeventiende eeuw verwijzen naar het visserijverleden van Brielle: de vishaak van Op Hoop aan het Maarland Noordzijde (1612), de vis boven de leeuwenkoop in de gevel ernaast (1610) en de Bijbelse vis die Tobias op het droge trok (1612) aan de zijkant van café DIXI. In de Vischstraat, waar zich ooit de vismarkt bevond, herinnert de gecroonde gekaakte haring aan de handel waar Brielle ooit zijn rijkdom mee vergaarde.

De eerste vermeldingen over de Brielse vishandel stammen uit de veertiende eeuw In het keurboek uit 1346 staan diverse plaatselijke rechten, plichten en verboden met betrekking tot de visserij opgesomd En die bepalingen beperkten zich niet alleen tot Brielle, want de stad verwierf in de loop der tijd het monopolie over de vishandel in de Maasmond Vissers uit Schiedam, Rotterdam en Delfshaven waren verplicht hun vangst eerst op de markt in Brielle te brengen

Nijverheid

Die vishandel zorgde voor een grote werkgelegenheid: de vis moest immers worden gekeurd, gesorteerd, gezouten en verpakt. In de drukste tijd werden zelfs tijdelijke krachten aangetrokken om hierbij te helpen. De visserij trok ook andere takken van industrie aan: er waren scheepswerven, touwslagerijen, kuiperijen, smederijen en zeilmakerijen die onmisbaar waren voor de vissersvloot

De keur van 1346 stelt ook eisen aan de aanwezige bokkingrokerijen: tijdens het roken van haring in huizen die niet van steen waren mochten bijvoorbeeld geen kleden of matten nabij het vuur hangen Om het risico op brand zo klein mogelijk te maken, kwamen de schepenen van Brielle controleren of er aan de voorwaarden werd voldaan

De visserij stimuleerde bovendien handel met verder gelegen plaatsen Vanuit het Rijngebied arriveerden ijzer en wijn, maar vooral de Oostzee was een belangrijke markt

Schippers uit de Oostzee leverden onmisbare grondstoffen als hout, teer, pek, vlas, hennep en graan Vanaf 1368 had Brielle een steunpunt op het

Zweedse Skonen Vanuit deze nederzetting, een ‘vitten’ konden Brielse handelaren bier en wijn verkopen, zonder daar accijns over te hoeven betalen.

Neergang

De Brielse visserij en handel gingen hand in hand en zorgden voor grote rijkdom. Dat stelde de stad in staat om een fraai stadhuis en een indrukwekkende kerk te bouwen Toch vermeldde Jan Matthijssen omstreeks 1420 in zijn beroemde ‘Rechtsboek van den Briel’ al dat de ‘Cabbeljauteelt’ over zijn hoogtepunt was. Halverwege de vijftiende eeuw zette de algehele neergang in. Het was een complex samenspel waardoor Brielle steeds verder buitenspel kwam te staan: concurrentie van andere steden, de nadelige invloed van oorlogen en kapers op zee, de verzanding van de Maas, de steun aan edelen die uiteindelijk tot de verliezende partij behoorden Vooral de agressieve houding van Dordrecht bracht veel schade toe aan de handel. Diverse schermutselingen en ruzies tussen beide steden leidden uiteindelijk tot een ware handelsoorlog die in 1511 een hoogtepunt bereikte Enkele handelsschepen die het Dordtse stapelrecht in de haven van Brielle probeerden te ontwijken, werden onder groot protest van de schippers en het stadsbestuur overgebracht naar Dordrecht Als vergelding liet Brielle enkele Dordtse schepen gijzelen, waarna Dordrecht op haar beurt weer enkele oorlogsschepen uitrustte en voor de Brielse haven stationeerde om hun schepen vrij te krijgen en het in- en uitvaren van

Tekst Bob Benschop | Afb Streekarchief

handelsschepen te beletten Het leidde tot een vuurgevecht, waarbij de Briellenaren met de bij de poort van de haven opgestelde kanonnen, schoten op de Dordtse schepen, die het vuur beantwoordden Enkele mensen raakten hierbij gewond Brielle liet het er niet bij zitten en tekende bezwaar aan bij het Hof van Holland Er volgde een onderzoek dat jaren duurde. Het resultaat was een dik rapport met veel informatie over de handel tijdens de gloriedagen van Brielle. In de tweede helft van de vijftiende eeuw waren er geweldige haringvangsten en in het seizoen waarin de haringvloot van zee terugkeerde, lagen er soms wel 300 of 400 schepen te wachten met handelaren uit alle windstreken. Het was zo druk ‘dat de stad te nauwe was voor den harinckman en de coopman van buyten’, verklaarde een getuige. En een ander zei dat ‘de stad zoe vol volcx ende coopluijden van alle natiën, deen om te coopen ende d’ander om te vercoepen, dattet daer crielde van volck’ Het rapport vermeldt speciale wijken waar Noren woonden en dat er in Brielle veertig scheepbouwers continu nieuwe schepen afleverden.

Vischmarct

De handel en visserij verdwenen nooit uit Brielle, maar vormden niet langer de belangrijkste bron van inkomsten Aan de Vischstraat is nog één zandstenen pilaar te vinden die herinnert aan de vismarkt die daar eeuwen heeft gestaan. In de keur van 1346 wordt de Vischmarct al genoemd Op deze plek werden op stenen banken de vis in de openlucht verkocht Met uitzondering van schol, bot en andere platvis, die bij het Maarlandse poorthuis werd uitgevent. De stenen banken maakten plaats voor een overdekte hal waarvan in 1657 het eerste sprake is. Deze raakte in de loop van de negentiende eeuw in verval, waarna in 1858 het besluit viel de markt af te breken, wat vervolgens pas in 1893 daadwerkelijk gebeurde

Afb. 01 | De gevelsteen in de Vischstraat verbeeldt een gecroonde haring Vermoedelijk is dit symbool oorspronkelijk afkomstig van Skone, waar Brielle een nederzetting had.

Afb 02 | Bij een archeologische opgraving werd in een beerput bij de Maarlandse haven een leren etui met vijf wastafeltjes uit de vijftiende eeuw gevonden. Toen de teksten waren ontcijferd, bleken deze over de haringvangst te gaan Op een plankje staan de namen van Brielse haringkooplieden, op een andere de opbrengst van een aantal tonnen haring

Afb. 03/04 | Afbeeldingen afkomstig uit het Visboeck. De Koninklijke Bibliotheek bezit Het Visboeck van Adriaen Coenen uit 1579. Hierin beschrijft hij allerhande zeewezens - vissen, zeezoogdieren en tal van mythische wezens. Coenen voorzag de tekeningen met uitgebreide beschrijvingen en hij gaf tips over de plekken waar de vis was te vangen en of ze eetbaar was

Profiel Watergeus

Naam Jeroen Hooft

Echtgenote Daphne

Kinderen Pim (17) en Fiene (14)

Woonplaats Oostvoorne

Werk Rotterdam Shortsea Terminals

Vrienden voor het leven

De strijd barst los... en Jojan en Jeroen gaan elkaar vriendschappelijk te lijf!

Jeroen Hooft en Jojan van Dokkum zijn al meer dan 40 jaar goede vrienden. Ze hebben samen heel wat meegemaaktvan jeugdherinneringen tot het samen strijden op de voetbalvelden. Maar eenmaal per jaar verandert alles...

Op 1 april staan ze tegenover elkaar als rivalen in het bekende 1 aprilspel Jeroen, als vertegenwoordiger van de Geuzen, en Jojan als lid van de Spanjaarden De twee zijn dan allesbehalve vrienden ‘We kennen elkaar al 40 jaar en hebben lief en leed gedeeld’, zegt Jeroen, terwijl Jojan met een grijns voegt toe: ‘Maar die ene dag in het jaar... dan is het bonje.’

Waarom Geus? Waarom Spanjaard? Voor beide mannen is het 1 aprilspel een echte traditie Jeroen, geboren en getogen in Brielle, is vanaf jonge leeftijd betrokken bij het feest. Als klein jongetje liep hij al als bedelaar door de Geuzenstraat Het voelde als een vanzelfsprekendheid om op een dag zelf mee te doen. Jojan was degene die mij het laatste duwtje gaf om mij aan te sluiten bij het spel. ‘Bij de Spanjaarden was er destijds een wachtlijst en voor de Geuzen was er op dat moment juist weinig animo. ‘Ik ben van nature een winnaar’, zegt Jeroen met een grijns, ‘dus was het een vanzelfsprekendheid dat ik mij bij het Geuzenleger aansloot.’ ‘Jojan groeide op in Brielle en is hier altijd blijven wonen

Hij werd al snel aangetrokken door de levendige traditie van het 1 aprilspel en besloot in 2009 zich aan te sluiten bij de Spanjaarden ‘Mijn vrouw speelde al een aantal jaren mee bij de Spanjaarden en dat bleek een heel gezellige groep mensen

Toch is de strijd tegen de Geuzen elk jaar een zware opgave en helaas verliezen we altijd, maar dit jaar heb ik gek genoeg wel veel vertrouwen in een goede afloop...’

De onverwoestbare band

Het begint allemaal al weken van tevoren, als de plannen langzaam vorm krijgen en de eerste speldenprikjes worden uitgedeeld. ‘De voorpret van het 1-aprilspel begint al veel eerder’, zegt Jeroen met een

Vijanden voor een dag

glimlach ‘Ik heb wel eens een geuzenvlag geplakt op Jojan’s auto of zijn woning onder gekalkt tijdens Kalknacht En wij zijn inmiddels bekend om onze ludieke Spanjaardenacties voorafgaand aan 1 april. Alles om het de vijand zo moeilijk mogelijk te maken.’

Hoewel Jeroen en Jojan aan verschillende zijden van de strijd staan, is er altijd dat moment waarop hun wegen elkaar kruisen ‘We zoeken elkaar altijd op bij de eerste gevechten’, zegt Jojan, ‘beetje vechten en publiek vermaken, maar er komt een moment waarop we ons moeten overgeven en dan worden we door de stad gesleurd door de overwinnaars ’ Het is een iconische

1-aprilscène, wat voor de twee mannen een van de leukste delen van de dag is.

Typische streken

Wat vinden Jeroen en Jojan van hun eigen groepen? Jojan ziet de Spanjaarden als een leuke goed georganiseerde groep met een sterke band. ’We hebben een brede groep soldaten, trommelaars, monniken en Spaanse dames en jaarlijks een barbecue, vergaderingen en een eigen tent ’ Jeroen beschrijft zijn groep Geuzen (De Orde) als een groep die steeds groter en beter georganiseerd wordt ‘Het is mooi om te zien hoe het leeft en dat er steeds meer jonge mensen bij betrokken raken.’

Beiden zijn trots op hun groep, maar

Profiel Spanjaard

Naam Jojan van Dokkum

Echtgenote Iris

Kinderen Mats (20)

Woonplaats Brielle

Werk Steinweg Handelsveem

begrijpen ook dat het spel niet draait om winnen of verliezen, maar om de traditie en de saamhorigheid

De dag zelf is dan ook een beleving, van het zingen van het strijdlied van de watergeuzen bij de brug tot de acties die de Spanjaarden organiseren om de strijd in leven te houden. ‘Het is mooi om te zien hoe het 1-aprilspel leeft bij de nieuwe generatie’, zegt Jeroen. Jojan sluit zich hierbij aan: ‘We willen deze traditie doorgeven Het maakt niet uit of we winnen of verliezen, het gaat om het samenzijn en de geschiedenis die we ermee uitdragen ’

Luc van der Horst

Watergeusje | Luc van der Horst

Ook de jongste geuzen hebben stijl, zoals Luc. Boven zijn dagelijkse kleding, draagt hij traditionele geuzenkleding

Helemaal klaar om te strijden tegen de Spanjaarden

Spaans edelman en stadsbestuurder | Klaas Schipper

De voormalig wethouder van Den Briel laat zich graag van zijn beste kant zien en is op deze foto te aanschouwen in zijn rol als stadsbestuurder van 1572

Ahora mira... kledij uit 1572

Klaas Schipper

Denise Zoetemelk

Spaanse dame | Denise Zoetemelk

Denise kwam via haar vriend Michael bij de Spanjaarden terecht De club was zo gezellig dat ze bleef hangen Haar chique rode jurk is gemaakt door een dame uit Oostvoorne En natuurlijk kan een bijpassende buidel niet ontbreken, want waar laat je anders je telefoon in 1572, toen die nog niet bestonden?

Geestelijk bierbrouwer | Erik Bunte

Na een lange tijd verkleed te zijn als Geus, leek het Erik een leuke verandering om als trappist op pad te gaan Zijn pak is uitgekozen door zijn vrouw Astrid en ze heeft het pak bij de Geuzennaald laten maken. Daarnaast heeft zij zelf ook nog zeven habijten voor zijn vrienden gemaakt Als speciale toevoeging draagt Erik een houten bierkelk, die een bijzondere betekenis voor hem heeft

Erik Bunte

Nathanael Booden

Geus en Boy van Treslong | Nathanael Booden

Het was voor Nathanael Booden zijn familie altijd al traditie om verkleed te gaan als Geus Zelf wilde hij met zijn vrienden ook iets bijdragen aan het behouden van dit stukje geschiedenis van Brielle Zijn outfit, die door zijn schoonmoeder is gemaakt, heeft een unieke uitstraling ten opzichte van andere geuzenoutfits.

Ahora mira... kledij uit 1572

Trommelaars | Diana de Zoete en Wilna Hoogerwerf

Diana de Zoete is lid van EHBO Brielle en werd via een evenement op het Bleijkersbolwerk door Marcel van Driel gevraagd om lid te worden van de Spaanse groep. Omdat de vorige trommelgroep kleiner was geworden, hebben onder anderen Diana en Wilna Hoogerwerf de trommelgroep bij de Spanjaarden weer tot leven gebracht. Diana heeft haar pak zelf gemaakt en om het soldatenpak vrouwelijker te maken draagt ze een lange rok of jurk

Wilna Hoogerwerf

Michael Soeters

dDiana e Zoete

Spanjaard | Michael Soeters

Vier jaar geleden werd Michael Soeters door zijn vriend Eddy geïntroduceerd bij de Spanjaarden En sindsdien is hij er elk jaar bij Dit jaar is hij zelfs uitgeroepen tot Spanjaard van het jaar. Zijn pak is gemaakt door de dames van de Geuzennaald, die de traditionele kleuren van het Spaanse leger hebben gebruikt, zodat hij er echt uitziet als een Spanjaard

Volg de Geuzen en Martelaren...

Bezinningsroute

In mei 2022 is de route geopend Met deze route zijn het 1 april monument en de Bedevaartskerk symbolisch aan elkaar verbonden in een wandeling van bezinning. Tussen beide monumenten zijn zeventien tegels in de bestrating verwerkt en zeven borden aan palen geplaatst met betekenisvolle citaten over verdraagzaamheid, vrijheid, en verbondenheid. De uitspraken op de tegels en de borden zijn door een Brielse jury aangeleverd, afkomstig uit de werelden van muziek, onderwijs, kerken, erfgoed, vluchtelingenwerk, kunst en jeugd- en jongerenwerk

Er zijn meer dan 140 teksten ingediend en daar zijn 24 citaten uit gekozen. Deze uitspraken vind je terug op de tegels en de borden van de Geuzen- en Martelarenroute

Ga ook op stap

De mooie wandelroute voert je langs Brielse bezienswaardigheden. De tegels nodigen uit om even te stoppen om de daarop geplaatste tekst te lezen, te begrijpen en te overwegen

Je start bij de Noordpoort, daarna loop je via het Geuzengesticht, langs het Historisch Museum en de Watertoren en eindig je bij de Bedevaartskerk Heilige Martelaren van Gorcum. De mooie wandeling is ruim twee kilometer lang Houd rekening met een wandeling van bijna een half uur.

Op Voorne Putten heeft de route opgenomen in de digitale routemodule. Je kunt een GPX-bestand downloaden (scan de QR-code) en langs de route wandelen terwijl je info krijgt over de route en de bezienswaardigheden

Heiligschennis... de Martelaren van Gorcum

In 1572, tijdens de Opstand in de Nederlanden tegen het Spaanse gezag, werd in Gorinchem een groep rooms-katholieke geestelijken door de watergeuzen gevangen genomen, gemarteld en naar Brielle afgevoerd.

Omdat de geestelijken trouw bleven aan het katholieke geloof en de paus werden zij - na een schijnproces onder leiding van Lumey, aanvoerder van de watergeuzen - ter dood veroordeeld. In een turfschuur bij het Sint-Elisabethklooster, even buiten Brielle, werden negentien geestelijken in de nacht van 8 op 9 juli opgehangen.

Bedevaartskerk

Op de plek werd in de 19de eeuw ter nagedachtenis een houten kapel met een Ommegang gebouwd Sinds 1932 vervangt een stenen kerk de houten kapel: de Bedevaartskerk aan de Rik in Brielle. Jaarlijks rond 9 juli wordt met een nationale bedevaart de sterfdatum van de martelaren herdacht.

Gorcums museum

Het Gorcums museum schenkt uitgebreid permanente aandacht aan de geschiedenis, zaligverklaring en heiligverklaring van de martelaren van Gorcum. Ook wordt daar ingegaan op de verering van de martelaren wereldwijd

Historisch Museum Den Briel

Het Historisch Museum Den Briel presenteert de geschiedenis van de negentien martelaren binnen de context van het hoofdthema van het museum: de Tachtigjarige Oorlog In de Martelarenzaal zijn behalve relieken ook onderdelen van het koor uit de houten bedevaartskapel te zien

Informatie

Scan een van de QR-codes en bezoek de website(s) van Het Gorcums Museum, Martelaren van Gorcum en/of het Historische Museum Den Briel

Brielle en Gorinchem: verbonden door 1572

Brielle en Gorinchem. Twee prachtige vestingsteden, strategisch gelegen en diepgeworteld in de Nederlandse geschiedenis. Maar vooral: twee steden die in 1572 een cruciale rol speelden in de strijd om vrijheid en geloof.

Op 1 april 1572 veroverden de Watergeuzen Brielle op de Spanjaarden. Het was de eerste stad die in opstand kwam tegen het Spaanse gezag, een keerpunt in de Tachtigjarige Oorlog. ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’ werd een legendarische uitspraak, symbool voor de afbrokkelende macht van de Spaanse overheersing.

Wat in Brielle begon als een overwinning, kreeg op 9 juli 1572 een tragisch vervolg. Negentien katholieke geestelijken uit Gorinchem werden door de Watergeuzen gevangengenomen en uiteindelijk in Brielle opgehangen omdat ze hun geloof niet wilden afzweren. De Martelaren van Gorcum, later heilig verklaard, werden het symbool van de religieuze strijd die in de Nederlanden woedde.

Beide steden delen een geschiedenis van strijd en overtuiging. Ze maakten deel uit van de Hollandse Waterlinie en dragen tot op de dag van vandaag de sporen van hun roerige verleden. Waar Brielle elk jaar op 1 april haar bevrijding viert, eert Gorinchem de martelaren die hun leven gaven voor hun geloof

In deze special vertelt uw burgemeester van Voorne aan Zee en ook ik als burgemeester van Gorinchem over de impact van 1572 en de betekenis ervan voor vandaag. Want of je nu in Brielle of Gorinchem staat, de geschiedenis is nog altijd voelbaar.

Reinie Melissant-Briene Burgemeester Gorinchem

ReinieMelissant–Briene

ool van de inname van Den Briel was u op die leeftijd wel of niet an de Tachtigjarige Oorlog?

van Den Briel wel een keer langs gekord hier niet aan besteed e het liedje ‘In naam van Oranje’ zonnente rol voor Den Briel is weggelegd. k ‘Peter en het turfschip van Breda’ geTachtigjarige oorlog was er al vroeg!

genoten te hebben op een . Op openbare en pc-scholen werd ame van Den Briel door eke scholen lag het accent vaak op n op 9 juli, hoe was dat op uw

ool gezeten en op een katholieke midOorlog is daar uitvoerig aan de orde beurtenissen van 9 juli helemaal niet. n sinds ik burgemeester ben in Voorne

03 Woonde u eerder wel eens als belangstellende of als toerist een 1-aprilviering in Den Briel bij? Zo ja, wat was uw ervaring, zo nee wist u er niet van of was u te druk met andere bezigheden?

Ik kende de gebeurtenissen op 1 april wel voordat ik hier burgemeester werd, maar heb dit nog nooit aan den lijve mogen ervaren. Ik kijk er enorm naar uit onderdeel te mogen zijn van deze bijzondere traditie met zulke betekenisvolle wortels in onze geschiedenis

04 Hebt u inmiddels al een bezoek gebracht aan het Heiligdom van de Martelaren van Gorcum aan De Rik in Brielle. Zo ja, wat was uw indruk? Zo nee, gaat u dat eerdaags doen?

Ik ben al wel meerdere keren langs de kerk gereden, maar ben nog niet binnen geweest. Ik heb me eerst verdiept in de geschiedenis en het verhaal van de Martelaren, maar ik ben zeker van plan een bezoek te brengen in aanloop naar 9 juli.

05 Bent u van plan om de burgemeester van Gorinchem, mevrouw Melissant, uit te nodigen voor de komende 1-aprilviering, zodat ook zij kennis kan maken met dit onderdeel van de gezamenlijke geschiedenis?

De 1-aprilviering wordt georganiseerd door de 1-aprilvereniging Mocht de organisatie burgemeester Melissant uitnodigen voor 1 april, dan ondersteun ik dat natuurlijk van harte. We delen tenslotte een stuk geschiedenis

06 Op 12 juli vindt de Nationale Bedevaart ter nagedachtenis van de Martelaren van Gorcum plaats. U zult daarvoor ongetwijfeld uitgenodigd worden. Hoe kijkt u als gedoopt katholiek, in uw woorden met een flinke dosis calvinisme besmet mens en als overtuigd atheïst tegen een dergelijke gebeurtenis aan?

Voor mij heeft deze bedevaart zonder meer grote betekenis Het gaat over het herdenken van mannen die in de meest ellendige en uitzichtloze positie toch vasthielden aan hun geloof en hun principes. En tegelijk gaat het dus ook over de gruwelijkheden die we onze medemens aandoen Ik zie de bedevaart ook als een markering en

reflectie dat we juist behoefte hebben aan menselijkheid en liefde. Ook of misschien wel juist als atheïst. Ik probeer iedereen onbevooroordeeld tegemoet te treden Ik heb veel respect voor verschillende religieuze tradities. De Nationale Bedevaart zie ik als een belangrijk moment van herdenking en reflectie Vooral het principe van liefde en vergevingsgezindheid, die het kwaad overwinnen, vind ik mooi. Het brengt al jaren veel gelovigen samen en hoewel ik zelf atheïst ben, waardeer ik de betekenis die deze gebeurtenis heeft voor velen

07 Gorinchem werd in 2023 uitgeroepen tot de mooiste vestingstad van Nederland. Denkt u dat er ter bevordering van het toerisme in zowel Brielle als Gorinchem in het kader van de gebeurtenissen op 1 april en 9 juli 1572 een speciaal item gecreëerd kan worden? Met een speciaal item wordt bedoeld een gezamenlijk evenement, folder, brochure of expositie van Brielle en Gorinchem in het kader van 1 april-9 juli.

Ons mooie Brielle is afgelopen jaar in de top 10 van grootste bezienswaardigheden in Nederland van Columbus Magazine geëindigd, dus ook wij staan er uitstekend op Ik denk dat het zeker interessant is te kijken wat deze twee mooie vestingsteden elkaar te bieden hebben, omdat we zo ’ n bijzondere geschiedenis delen

08 U verheugt zich als burgemeester van Voorne aan Zee ongetwijfeld op uw eerste 1-aprilviering in die hoedanigheid. Wat verwacht u er persoonlijk van?

Ik verheug me er inderdaad enorm op Het is natuurlijk heel bijzonder om deel uit te maken van deze herbeleving van zo ’ n belangrijk stuk van de Nederlandse geschiedenis. Als ik het af moet meten aan de passie die ik bij alle betrokken vrijwilligers zie, wordt het een geweldige dag!

09 Voorafgaand aan de grote dag vindt traditioneel de Kalknacht plaats. Dat wordt voor de politie en ook voor u persoonlijk vast een drukke nacht. Waar hoopt u op?

Op een gezellige nacht natuurlijk, die goed verloopt zonder incidenten Kalknacht is een mooie traditie die we graag in ere willen houden Dus ik doe een beroep op iedereen die feest gaat vieren tijdens Kalknacht, er ook echt een feest van te maken.

10 Ziet u parallellen tussen de enerzijds feestelijke en anderzijds dramatische gebeurtenissen in 1572 en de huidige tijd? Zo ja, wat is uw visie.

Helaas zie ik inderdaad duidelijke parallellen. De strijd voor vrijheid van de één, die vervolgens zelf ook gruweldaden begaat jegens andere mensen, alleen maar om hun geloof. Die paradox is echt van alle tijden, ben ik bang. Wanneer we zelf vrijheid verkrijgen, gunnen we anderen kennelijk heel vaak niet eenzelfde vrijheid. Wat dat betreft leren we weinig als mensheid.

Aan het woord... groep 8 van de Brielse Veste

Wat is jouw beleving van het 1 Aprilfeest?

We hebben enkele leerlingen uit groep 8 van de Brielse Veste gevraagd om hun beleving op papier te zetten Hiernaast de reacties van Lauren, Loes en Lyndsey!

Ben jij een Watergeus of een Spanjaard?

Een niet alledaagse vraag die op een basisschool wordt gesteld, maar op de Brielse Veste in Brielle, is dit een normale vraag. Als enige basisschool binnen de stadswallen, is de viering van 1 april een vast evenement op de schoolkalender

De school wordt in aanloop naar 1 April aangekleed met waslijnen en visnetten, zoals dat ook in de binnenstad van Brielle gebeurt. Daarnaast zijn er tal van knutselprojecten en worden er spelletjes in 1 Aprilstijl georganiseerd op het schoolplein en in de gymzaal.

De kinderen van de groepen 1 t/m 3 worden begeleid door de kinderen uit de groepen 7/8 en 8. De groepen 4 t/m 7 worden door veel enthousiaste hulpouders begeleid ‘Het is prachtig om te zien hoe de grote kinderen de kleintjes helpen!’ zegt Ria, ‘gelukkig hebben wij ook nooit een tekort aan hulpouders, ouders zijn enthousiast en helpen graag met de festiviteiten van school.’

De spellen hebben uiteraard allemaal iets met 1 April te maken, zoals speerwerpen, poort rammeien, katapult schieten, ringsteken en leuke teksten op de ramen kalken. De werkgroep zet zich elk jaar weer keihard in om van deze unieke schooltraditie iets leuks te maken onder het motto; ‘In naam van Oranje, doe open de poort!’

De 1 April werkgroep van 2024 van de Brielse Veste

Hoi ik ben Lauren (10 jaar)

Ik zit op de Brielse Veste. Onze school staat in de binnenstad, waardoor het nog leuker is om te vieren. Wij vieren hier namelijk altijd superleuk 1 april Degene die willen mogen in traditionele kleren komen bijvoorbeeld:" geuzen kleren of Spaanse kleren." Maar je mag ook gewoon in normale kleren komen. En we hebben altijd een heel leuk programma. We doen altijd veel leuke spelletjes zoals:" spijkerpoepen, poortrammeien, koekhappen en nog veel meer leuke dingen. We doen meestal ook een leuke speurtocht over de wallen met opdrachten. Dat vind ik altijd heel leuk om te doen.

Uiteraard krijgen we ook wat te eten namelijk poffertjes! Als we alles hebben gedaan zijn we alweer bijna uit Meestal doe je in je eigen klas nog een spelletje of puzzel en dan is de dag zo weer voorbij.

Dit is mijn belevenis van 1 April. En hoe vaak ik het al heb gedaan het blijft altijd leuk

Ik ben Loes, Ik zit op de Brielse Veste.

Wat vind ik van 1 April?

Ik vind het supertof hoe wij het vieren!

Degenen die willen mogen in traditionele kleding komen We spelen heel veel spellen zoals, een hele leuke speurtocht, kalken, Koekhappen, poortrammeien, spijkerpoepen en zaklopen En uiteraard krijgen we ook wat lekkers te eten poffertjes! En als laatste, ik vind het leuk dat onze school in de binnenstad staat Want met de speurtocht is dat veel leuker.

Dit is mijn ervaring van 1 Apri

Hoi ik ben Lindsey, ik zit op de Brielse

1 April

op de BrielseVeste in beeld...

Hieronder enkele speeltjes uitgebeeld en de ondergekalkte deuren en ramen van de gymzaal...

Veste, ik ben 12 jaar en ik ga je vertellen hoe ik 1 april beleef en hoe wij het vieren.

Wat doen we met 1 april? We doen vooral spelletjes zoals: spijkerpoepen, zaklopen, poortrammeien, kalken, koekhappen en soms speurtochten. Hoe gaan we gekleed?

We gaan vooral in traditionele kleding zoals Geuzen of Spaanse kleding je mag ook in alledaagse kleding Wat nog meer?

We krijgen altijd poffertjes bij een poffertjes kraam, dat krijgen we wel in aparte groepen. Belevenis? 1 april is voor mij een geweldig feest dat je op school superleuk kan vieren!

Noodsprong en noodlot

Willem van Oranje

De Culturele Stichting Voorne brengt weer een historisch theaterspektakel: Willem van Oranje, Noodsprong en Noodlot.

Zoals we allemaal op school hebben geleerd was Willem van Oranje in de 16e eeuw onze ‘Vader des Vaderlands’ , de grondlegger van ons huidige koningshuis Als hij elf jaar oud is, sneuvelt een neef van hem op het slagveld. Als gevolg daarvan erft hij land rond de Franse plaats Orange Belangrijker echter is dat bij die erfenis tevens de titel ‘Prince d’ Orange’ hoort Vanaf dat moment mag hij zich dus als prins op hetzelfde niveau bewegen als andere prinsen en koningen in Europa! De rest van zijn leven zal volledig in het teken komen te staan van de latere Tachtigjarige Oorlog.

Willem van Oranje heeft vier huwelijken gesloten In het theaterspektakel richten wij ons voornamelijk op zijn tweede en derde huwelijk, respectievelijk Anna van Saksen en Charlotte de Bourbon Als Willem achttien jaar oud is, trouwt hij met Anna van Egmond, ook wel Anna van Buren genoemd Het is een gelukkig huwelijk. Er is echter één probleem: Willem is nooit thuis en de jonge Anna kwijnt in haar wanhopige eenzaamheid weg. Zij komt na een zevenjarig huwelijk te overlijden en laat Willem achter met twee jonge kinderen: Philips Willem en Maria.

Anna van Saksen

Drie jaar lang blijft Willem weduwnaar, maar in het jaar 1561 treedt hij opnieuw

in het huwelijk met de 16-jarige Anna van Saksen Deze Anna is zeker niet moeders mooiste maar wel de rijkste dochter uit het Duitse Keizerrijk Bovendien had zij een hogere adellijke titel dan Willem. Dit was hetgeen haar extra aantrekkelijk maakte Ze blijkt een explosief karakter te hebben. Ze is hoofdzakelijk geïnteresseerd in pracht en praal, maakt van het besturen van haar hofhouding een chaos, maar ook zij lijdt onder het feit dat haar echtgenoot zelden thuis is Toch krijgt het stel in drie jaar tijd, drie kinderen: Anna, Maurits en Emilia Het gaat echter van kwaad tot erger en als ze een relatie begint met haar juridisch adviseur Jan Rubens en zelfs zwanger van hem raakt, is de maat vol. Rubens gaat het gevang in en Willem wil daarna niets meer met Anna te maken te hebben Hij vraagt een scheiding aan van tafel en bed, laat haar eenzaam opsluiten Anna sterft door uitputting en verwaarlozing op 33-jarige leeftijd.

Charlotte de Bourbon

In het jaar 1575 is Willem inmiddels volledig verwikkeld in de Tachtigjarige Oorlog. In Heidelberg maakt hij kennis met Charlotte de Bourbon, een ervaren en daadkrachtige vrouw Hij raakt gecharmeerd van haar. Ze was abdis van een klooster in Parijs, maar ontvluchtte het streng katholieke kloosterleven, omdat zij zich niet meer kon vereenzelvigen met de katholieke leer. Zij worden verliefd en Willem stelt alles in het werk om zijn huwelijk met zijn huidige vrouw Anna ontbonden

te krijgen zodat hij kan trouwen met Charlotte Zijn vrouw Anna is zich steeds vreemder gaan gedragen en Willem laat haar op basis daarvan krankzinnig verklaren Dit in combinatie met haar echtelijke ontrouw is voor wel vijf predikanten voldoende om het huwelijk ontbonden te verklaren. De weg ligt nu open voor Willem en Charlotte om te trouwen en wel in onze Brielse SintCatharijnekerk.

Het is dit jaar dus 450 jaar geleden dat Willem van Oranje en Charlotte de Bourbon hier op 12 juni 1575 zijn getrouwd, in onze Brielse dom. Aan deze gebeurtenis zal deze zomer op theatrale wijze aandacht worden besteed door de Culturele Stichting Voorne in samenwerking met Libertatis Primitae.

Rob van Breda

Kaarten bestellen

Kaarten zijn vanaf medio maart verkrijgbaar via onze website www.culturelestichtingvoorne.nl

Herinneringen aan een bruisend

1 April in Brielle De leuke straatjes!

Het is een koude maar zonnige ochtend wanneer ik aanschuif bij een kring van enthousiaste bewoners in Brielle Anja en Henk Kampers, Kees en Corrie Beijen, Sari van Veen, Wim Kruikemeier en Tineke Dekker - allemaal mensen die het feest door en door kennen en er een bijzondere bijdrage aan leveren.

De tafel staat vol dampende koffiekopjes en schaaltjes lekkernijen staan tussen ons in. De gesprekken gaan al snel over de herinneringen aan het bruisende 1-aprilfeest in de Nieuwstraat, Geuzenstraat en Voorstraat. ‘Het hoort bij Brielle en het is niet zomaar een feest, het is een deel van onze geschiedenis’, begint Corrie.

‘Je leefde er echt naartoe,’ vertelt Corrie, die jarenlang Kees hielp met het bakken van wafels. ‘Wij zijn ooit begonnen op een oud fornuis met het bakken van wafels Mijn man is vroeger bakker geweest, dus hij maakt de lekkerste wafels We begonnen ‘ s ochtends om zeven uur met opbouwen Alles moest

klaarstaan voordat de eerste bezoekers kwamen ’ De voorbereidingen waren geen kleine klus, maar dat weerhield niemand ervan om elk jaar opnieuw de handen uit de mouwen te steken

De traditie van 1 april

De zussen Tineke en Anja waren jarenlang de jamkoninginnen van het feest. ‘We begonnen ooit met schapenwol spinnen’, vertelt Anja. ‘Maar dat raakte uit de mode Toen zijn we jam gaan maken met fruit uit onze volkstuin

Alles volgens het oude ambacht Het was zo ’ n heerlijk seizoen om de jam te maken, vol fruit uit eigen tuin En dat hebben we allemaal zelf gedaan Van het fruit plukken tot het koken van de jam.’ Ze glimlacht trots: ‘Mensen komen nu nog steeds speciaal naar Brielle voor onze jam. We maken nog steeds jam, maar niet meer voor het 1-aprilfeest We maken het nu heel het jaar door, dan staan we met een kraampje in de Geuzenstraat ’

Sari, de brokkenbakker, lacht als ze vertelt over de tijd dat ze begon met het bakken van stroopbrokken. ‘In februari begonnen we al met alles voor te bereiden. En dan stond je daar op straat, je handen vol stroop en suiker.’ De straat was haar domein, waar de heerlijke geur van gekarameliseerde toffee de lucht vulde ‘Iedereen werkte hard, maar we hielpen elkaar Het was een soort ongeschreven wet, we wisten allemaal wat we moesten doen De een was goed in bakken, de ander in opruimen. We hoefden nooit iets te vragen Iedereen kende zijn taak ’

Er is een terugkerend thema in de leuke verhalen: de gezamenlijke inspanning en het feest dat hen altijd samenbracht. ‘We begonnen ‘ s ochtends vroeg, om zeven uur, met het opbouwen van de straat,’ zegt Henk die bekendstaat om zijn lekkerste broodjes bal, ‘ en ‘ s avonds, als alles voorbij was, kwamen we samen om te eten ’ De 1-aprilmaaltijd was een hoogtepunt van de dag ‘De raasdonders

met spek, dat was altijd het lekkerste!’ roept Kees uit, terwijl iedereen knikt en even terug droomt naar die lekkere gerechten De maaltijden werden steeds meer een gelegenheid om de dag af te sluiten met de harde kern ‘We zaten altijd met een grote groep, vaak met zo ' n veertig mensen, ’ zegt Henk. ‘Het was een gezellige boel, met mensen van verschillende nationaliteiten. Het was altijd fijn om het samen af te sluiten.’

Gezelligheid en saamhorigheid

Door de jaren heen veranderde er veel. ‘Vroeger hadden we dieren in de straat en lag er stro op de grond’, zegt Henk met een lichte zucht, ‘ maar dat mocht allemaal niet meer vanwege regels.’ Toch blijft de kern van het feest bestaan: de gezelligheid en het gevoel van verbondenheid. ‘We kwamen altijd een week van tevoren samen om alles naar beneden te brengen’, herinnert Corrie zich, ‘je hielp elkaar gewoon ’ . Hoewel de harde kern inmiddels wat kleiner is geworden en sommige tradities niet meer doorgaan, blijven deze straten tijdens 1 april een levendig en sfeervol stukje Brielle. ‘Het is altijd een feest dat je met een goed gevoel naar huis laat gaan ’ , voegt Kees toe met een brede glimlach

Terwijl de kopjes langzaam leeg raken, blijft de warmte van hun boeiende verhalen hangen. Het is duidelijk: de herinneringen aan deze bijzondere feestdagen blijven, net als de geur van versgebakken wafels, nog lang in de lucht hangen

Plætjes van de burgerij

1 April uit

het verleden

Het team van Bastion X, de uitgever van Briellenær, is blij verrast met de vele inzendingen die ze hebben ontvangen, het was werkelijk overweldigend. Mooie, leuke en bijzondere foto’s met of zonder verhaal. Sommige ageeldingen zeggen echt zoveel meer dan woorden.

Het is wel duidelijk dat 1 April wordt omarmd door de Briellenaren, maar ook door mensen uit het hele land We hebben zelfs een beeld toegestuurd gekregen van de heer J. de Vries uit Drachten.

Beelden ingezonden door:

Hanneke de Vriend | Marjoleine van Helden | Nelly van der Graaf | Femke Baljon | Lilly Rijhnen | Ingrid Roerdinkholder-Donker | Marleen Buijteweg | Erik van der Waal | Ciska de Boe | Willy de Bruin-Bazen | Georgette Deur Nootenboom | Carola van Dijk | Patricia Gouw | | Paula Simon | Francis Geurink | Jerry de Jong | Rob van Roon | Angelique Luijendijk | Jasperina de Man | Rens van Adrighem | René Ortgiess | Sandra Verdoorn | Leen van der Reiden | Bob de Regt | Jolanda van Woerkom | Willem van Egmond | Iris Vonk | Janny Bogaards | Joyce Grootveld | Los Españols | Miranda | Robin Lageweg | J de Vries | Iris Vonk alleen hartelijk dank!

De vele inzendigen hebben weliswaar geen goed coverbeeld opgeleverd, maar het team heeft wel een aantal prijswinnaars benoemd.

[Van de redactie: technisch gezien hadden veel beelden een te lage resolutie, te klein en dus niet bruikbaar voor drukwerk en om op de cover te worden geplaatst ]

Stress of opgebrand?

Neem dan contact op met Jolize.

3233 AS Oostvoorne info@jolizemoerman-coach.nl

DE ‘OUDE SOK’

OM TE INVESTEREN IN DUURZAAMHEID, ZIT IN UW HUIS

Investeren in duurzaamheid wordt makkelijker door de Duurzaamheidshypotheek.

MAAK EEN AFSPRAAK EN LAAT HET ONS VOORREKENEN!

Maarland NZ-22, 3231 CE Brielle +31 181 415 602 info@krinsenassurantien.nl www.krinsenassurantien.nl

En nog meer plætjes

1 April uit

het verleden

De prijswinnaars

Nō. 01 Joyce Grootveld

Nō 02 Bob de Regt

Nō. 03 Marjoleine van Helden

Nō 04 Paula Simon

Nō. 05 Jolanda van Woerkom

Van harte gefeliciteerd! We nemen zo spoedig mogelijk contact met je op voor overhandiging van de 1 Aprilprijs.

Nō. 02

Voorstraat 60 3231 BJ Brielle T 0181- 412874 F 0181- 418322 E info@kantoor-creatief nl

Voor al uw creatieve teken- en kunstschilder artikelen, kantoormaterialen en cartridges!

Openingstijden:

Dinsdag t/m vrijdag 9.30 - 17.30 uur

Zaterdag 10 00 - 16 00 uur

VU-activiteiten...

Scan de QR-code en bekijk het aanbod!

Viering 1972

400-jarig jubileum

Nadat Den Briel de historische inname van de stad in 1872 en 1922 op grootschalige wijze had gevierd, was het niet minder dan logisch om in 1972 opnieuw flink uit te pakken De voorbereidingen voor het jubileumjaar gingen tien jaar eerder al van start.

Tekst Bob Benschop | Afb Streekarchief

Deze publicatie is reeds in een vorige editie van Briellenaer geplaatst Wij vinden het belangrijk om het verhaal rondom de inname, de viering van de bevrijding nogmaals te publiceren

Op 26 mei 1962 vond de opvoering plaats van het klank- en lichtspel ‘In naam van Oranje’ Geschreven en geregisseerd door de Nieuw-Helvoetse kunstenaar Frans Spuijbroek Het decor op het schoolplein op het St. Catharijnehof bestond onder meer uit een gotische trapgevel van twaalf meter hoog en zes meter breed, waar de imposante St. Catharijnekerk bovenuit torende Voorafgaand waren de Briellenaren er nauwelijks enthousiast

voor te maken - er moest zelfs een groep mannen uit Zuidland meedoen om over voldoende soldaten te beschikkenmaar de opvoering van het toneelstuk was een groot succes Het naspelen van de gebeurtenissen op 1 april 1572 sprak bij iedereen tot de verbeelding en op veler verzoek volgde enkele dagen later een tweede opvoering.

Ontwikkelingen

In 1966 was de succesvolle eerste editie van de moderne 1 aprilviering: mede op initiatief van de winkeliersvereniging ‘Handel en Nijverheid’ waren vele leden die dag in historische 1 aprilkostuums gestoken. Die ochtend stonden veel inwoners bij de Langepoort toe te kijken hoe het rammeien van de poort werd nagespeeld, waarna iedereen zich naar de Markt haastte om te luisteren naar de toespraak van de burgemeester over de inname van de stad. Aansluitend was de officiële opening van de Hoofdwachtdie dienst ging doen als kazerne voor de marechaussee die belast was met de grensbewaking in de Europoort De rest van de dag verkeerde de Brielse binnenstad in een gemoedelijk en feestelijke stemming Men was het

erover eens dat de 1 aprilviering in 1972 op soortgelijke wijze gevierd moest worden Aangestoken door het succes werden in aanloop naar 1967 nieuwe voorbereidingen in gang gezet die de viering een professionelere opzet gaven. Diverse bestaande tradities kregen een plek in het programma - zoals het kransleggen bij het monument door het 1 April Comité en de kermis op de Turfkadeen er werden nieuwe geïntroduceerd: scholen organiseerde kinderspelletjes als hoepelen en zaklopen, Jacques Klok bespeelde het carillon, bij het stadhuis vond een klank- en lichtspel plaats, er was volkszang, een optocht onder leiding van Libertatis Primitiae en er werden ballonnen opgelaten. Overal waren etalages met historische voorwerpen ingericht, terwijl er nieuwe ansichtkaarten waren gedrukt en theelepeltjes ontworpen En het had succes Landelijke media pikten het evenement in Brielle op en gaven er aandacht aan, zodat uit alle delen van het land belangstellenden naar de Geuzenstad trokken en vooral de horeca goede zaken deed. Zo verstreken de daaropvolgende jaren de vieringen waarin steeds weer nieuwe initiatieven aan het programma

werden toegevoegd en elk jaar meer straatcomités meededen om de Brielse binnenstad met strobalen en waslijnen een historisch karakter te geven. De stad Brielle maakte zich op voor het 400-jarig jubileum

De grote dag

De ochtend van 1 april 1972 begon met een kranslegging bij het monument van de Noordpoort, waarbij burgemeester Huurman de Brielse gemeenschap opriep ‘dit feest op volgende generaties over te dragen De cultuur-historische functie van onze stad is voor ieder mens een waardevolle zaak, van landelijke betekenis ’

Die landelijke uitstraling van Brielle werd bevestigd door de aanwezigheid van koningin Juliana, die rond kwart voor elf arriveerde in een stad die was overspoeld door tienduizenden bezoekers. Een deel van het publiek kwam Brielle binnen via de houten stadspoort die aan het begin van de Nobelstraat was opgesteld. Deze was in 1970 gemaakt nadat een inzamelingsactie de benodigde 10.000 gulden had binnengehaald. Het gevaarte woog twee ton en moest met een kraan worden geplaatst Van 11.00 uur tot 12.00 uur was er een herdenkingsdienst in de St-Catharijnekerk, waar onder meer stadsarchivaris Jacques Klok een rede hield voor de 1500 aanwezigen Na afloop bekeek de koningin het Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden, waarvan de eerste steen honderd jaar eerder door koning Willem III was gelegd. Na een lunch in de Vakschool voor Meisjes aanschouwde Juliana het rammeien van de Langepoort om vervolgens plaats te nemen op de door Verolme beschikbaar gestelde tribune op het schoolplein op het St-Catharijnehof. Daar kreeg het door H A Voet geschreven spel ‘De Tyrannie Verdrijven’ voorgeschoteld, dat geregisseerd werd door NCRVregisseur Pieter Holland Anderhalve week voor de grote dag kreeg deze een hartaanval, zodat hij als regisseur werd vervangen door John van de Rest van het Nieuw Rotterdams Toneel. Dankzij het eindeloos repeteren en schaven verliep het drie kwartier durende spel vlekkeloos.

Om half vier werd afscheid genomen van de koningin De rest van de genodigden nam een kijkje bij de expositie ‘De

helden van het eerste uur ’ in het Trompmuseum. Die was enkele weken eerder geopend door oud-minister Marga Klompé. Zij was tevens voorzitter van het Comité 9 juli 1572, dat aandacht schonk aan de moord op de negentien Martelaren van Gorcum. Tijdens de opening wees zij op het historische belang van 1 april en benadrukte ze het belang van vrijheid in al haar aspecten

De laatste activiteit op 1 april was het binnenvaren van het Geuzenschip ‘De Admiraal’ In januari 1972 was op de scheepswerf Van de Torre daarvan de kiel gelegd Daags ervoor leek een gat in de bodem een vaartocht onmogelijk te maken, maar een snelle reparatie en hulp van de brandweer zorgde ervoor dat het geuzenschip de Maarlandse haven kon binnenvaren.

Brielle kon terugkijken op een geslaagde dag Ondanks het regenachtige weer was de 1 aprilviering van 1972 bijna onder zijn eigen succes bezweken. De Turfkade was zó druk dat er paniek dreigde verdrukt te raken en tegen het middaguur was er in de hele stad amper nog een druppel drank te krijgen Maar dat waren weer lessen voor de volgende vieringen.

Afbeeldingen

01 Kranslegging bij het 1 aprilmonument door burgemeester J. Huurman

02 Grote drukte in de St-Catharijnekerk vanwege de herdenkingsdienst

03 Het rammeien van de Langepoort door de Brielse Watergeuzen

04 Na het rammeien van de Noordpoort door de Brielse Watergeuzen Op de foto o a de heer Passenier (meest rechts), vierde en vijfde van rechts de heer Stolk en de heer Cor Dedert

05 De groep melaatsen trekken onder leiding van Rens van Adrighem door de straten van den Briel

06 Koningin Juliana bezoekt Brielle onder leiding van een escorte van Geuzen

07 Het 1 aprilspel 'De tyrannie verdrijven' onder professionele regie van John van de Rest, tijdens de scene waarin Lumey en Treslong in tweestrijd verkeren

08 Het Geuzenschip De Admirael, gebouwd op een ponton van ijzeren buizen

voor burgers, geuzen en Spanjaarden

Maaltijden van weleer en 1572

Raasdonders

Ze bedierven niet en ze voorkwamen dat er door een gebrek aan vitamines scheurbuik ontstond

Ook de raasdonder, beter bekend als kapucijner, is een peulvrucht. De naam raasdonders zou kunnen komen omdat ze zoveel herrie maken tijdens het storten in het ruim Een andere geloofwaardige verklaring verwijst echter naar de winderige uitwerking die eten van raasdonders met zich meebrengt

Tapas

Op schepen met veel bemanning was het vaste prik dat er gedroogde peulvruchten aan boord werden meegenomen

e letterlijke vertaling van tapas is Deksel’ Waarschijnlijk komt de oorsprong van het gerecht uit de traditie om een stukje brood op een glas te legge om te voorkomen dat vliegen erin vielen Tapas zijn kleine gerechten die je met wijn drinkt Perfect voor 1 april Een tapa zorgt dat de alcohol niet te snel naar je hoofd stijgt, de wijn zijn aroma behoudt en geen viezigheid in het glas valt

Hutspot

Een echt Spaans gerecht is Paella Rijst, tomaat, snijbonen, stukjes kip, konijn, witte bonen en saffraan, gegaard in bouillon Het is een echt sociaal gerecht, dat vooral in de middag wordt gegeten. Kijk er niet van op als de Spanjaarden in de middag stoppen met vechten om P ella te eten.

Haring & Wittebrood

Elk jaar wordt in Leiden haring en wittebrood gegeten ter herdenking aan de ergste hongersnood in de stad, veroorzaakt door de Spanjaarden die de stad omsingelden met troepen

Toen een geuzenleger een einde maakte aan dit beleg op 3 oktober 1574, brachten zij haringen en wittebrood voor de uitgehongerde Leidenaren.

Tortilla

Naast haring en wittebrood wordt het Leidens Ontzet ook gevierd met het eten van hutspot. Dit komt doordat een klein jongetje, genaamd Cornelis Joppenz, in een verlaten legerkamp van de Spanjaarden een kookpot vond met wortelen, pastinaken en vlees Een gerecht waarin meerdere ingrediënten door elkaar worden geroerd, oftewel hutspot. De Spanjaarden genoten erg van die maaltijd

De tortilla de patatas, is een iconisch Spaans gerecht gemaakt van eieren, aardappelen en soms ui De spanjaarden namen uit ‘de nieuwe wereld’ (Latijns Amerika) aardappelen mee naar Spanje

Bezoek op dinsdag 1 april de Brielsche taveernes, herbergen en drinkgelegenheden... geniet van de lekkerste maaltijden en bijpassende drankjes (drink met mate).

Paella

TOEN ERICA EN PETER BESLOTEN HUN

OUDE HUIS EEN NIEUWE UITSTRALING

TE GEVEN, WISTEN ZE PRECIES WAT ZE

WILDEN: EEN GEZELLIGE WOONKAMER

WAAR HUN HELE GEZIN SAMEN KON

KOMEN MAAR HET BLEEK NIET ZO

EENVOUDIG OM DIT TE REALISEREN

GELUKKIG KWAMEN ZE AL SNEL IN

CONTACT MET HET STYLING HUYS EN

DAT BLEEK EEN GOUDEN ZET

Erica en Peter komen

nu écht thuis

Het stel wilde een ruimte waar ze met hun kinderen gezellig bij elkaar konden zitten zonder her en der stoelen te moeten verzamelen. ‘We gaven Het Styling Huys de opdracht om de en-suite woonkamers met elkaar te verbinden tot één geheel, maar ook om de charme van het huis te behouden,’ vertelt Erica Het Styling Huys ging aan de slag met een 3D-visualisatie zodat Erica en Peter precies konden zien hoe de ruimte eruit zou komen te zien

‘We hebben een paar kleine aanpassingen gedaan, maar eerlijk gezegd was het ontwerp al perfect Ze hadden precies het juiste gevoel voor onze wensen ’

DE VERBOUWING

Er was eerst een verbouwing nodig voordat de styling kon beginnen ‘Het Styling Huys hielp ons met het vinden van een top aannemer en schilder, en waren tussenpersoon bij de gesprekken. Dankzij hun hulp werd alles volgens plan uitgevoerd Ze hielden mede de vinger aan de pols en zorgden ervoor dat alles op tijd gebeurde ’

THUISGEKOMEN IN EEN NIEUW HUIS Wat volgde, was een bijzonder moment voor het stel Toen ze vlak voor de styling onverwacht naar een begrafenis in Amerika moesten, nam Het Styling Huys het heft in handen ‘Ze haalden de sleutel op en wij

zeiden: ‘Succes!’ Toen we thuiskwamen, was het huis compleet veranderd Het voelde als kopen zonder kijken - we kwamen thuis in een compleet nieuw huis. Onze eerste reactie was: WAUW! We begrepen nu pas echt hoe mensen op tv zich voelen als ze hun vernieuwde huis zien ’

Het resultaat van de styling was precies wat Erica en Peter zich hadden voorgesteld en misschien zelfs beter dan ze ooit hadden durven dromen De woonkamer leek niet alleen veel groter dan verwacht, maar voelde ook gezelliger ‘We hebben nu een enorme bank waarvan we nooit hadden verwacht dat die zou passen Vroeger leek de ruimte gevuld met twee stoelen en twee love seats, maar nu kunnen we met z ’ n allen op de bank zitten - zelfs met tien mensen! Het is echt een enorme verandering ’

Voor Erica en Peter is het huis nu niet meer alleen een plek om te wonen - het is echt een thuis Dankzij Het Styling Huys is hun woonkamer een plek geworden waar ze samen kunnen komen en genieten van hun nieuwe, prachtige ruimte

Het Styling Huys Brielle

Turfkade 10

3231 AR Brielle info@hetstylinghuys nl 0181 - 87 00 50

Blikschade?

Snel en weer bli j op weg met

team Steenbeek!

Team Steenbeek bestaat uit ongeveer 24 medewerkers met ieder een eigen specialisme Naast het vakkundig herstellen van de schade wordt ook de administratieve afhandeling met de verzekeraar verzorgd.

Ben je niet in staat om de auto zelf te brengen? Maak dan gebruik van onze haal- en brengservice. Neem contact op voor meer informatie of plan direct een afspraak in.

Wil je meer info over de herstelwerkzaamheden? Scan de QR-code en bekijk onze website. Je kunt ook direct contact opnemen door even te bellen of het schadeformulier in te vullen of een afspraak in te plannen via de website.

STEENBEEK AUTOSCHADE RUITSCHADE

Openingstijden

van ma t/m vr van 7 30 tot 18 00 uur en zaterdag van 9 00 tot 12 00 uur

Seggelant-Zuid 5 | 3237 ME Brielle Vierpolders info@steenbeek info | T 0181 - 482 862 www.steenbeek.info

De Boys van Treslong is een hechte straatgroep die tijdens de 1-aprilviering in Brielle de strijd aangaat tegen de Spaanse bezetting. Met hun eigen kampement, muziek en gezelligheid, maken ze van 1 april een groot feest.

Boys van Treslong... de leukste schavuiten van Den Briel

Thierry de Jong is al sinds zijn jeugd betrokken bij de 1 april viering ‘Al van jongs af aan ging ik met mijn vader mee om 1 april te vieren. Mijn vader maakte deel uit van het Geuzeschip en als kleine jongen was ik daar natuurlijk altijd bij Ik ben lid geworden van de bemanning van het Geuzeschip en zo begon mijn avontuur,’ vertelt Thierry ‘Ongeveer tien jaar geleden wilden een paar vrienden ook wel eens meedoen met de 1 april viering. Dus samen met mijn broer en een paar vrienden hebben we die mensen meegenomen en samen 1 april gevierd. De eerste keer waren we met zo ' n zeven à acht personen Iedereen vond het zo gezellig dat steeds meer mensen zich aansloten. Al snel waren we met een mannetje of vijftien à twintig en zo is onze groep ‘De Boys van Treslong’ ontstaan ’

Leden

Het eerste jaar bestond onze groep uit de volgende leden: Thomas Verschoor (de voorzitter), mijn broer Jaimie, Tom en Bart Leeman, Johan Bravenboer, Nathanael Booden en ikzelf. We hebben de groep inmiddels officieel ingeschreven als een vereniging. Op dit moment vormen Ferdi Keijzer, Ivan Dijkstra, Mark Soetens, Francis van Stee, Robin Schot en Thomas Verschoor ons bestuur Deze jongens zorgen voor het vormen van werkgroepen, het inplannen van onze vergaderingen en andere activiteiten als kroegentochten en spelletjesavonden.

We hebben zelfs een overloper in onze groep gehad, Oscar Recourt Hij sloot zich aan bij de Spanjaarden, wat altijd een mooie aanleiding is om hem tijdens het spel lekker te plagen Maar ondanks alles blijft Oscar ons trouw sponsoren Hij is bij ons begonnen en heeft altijd een warm hart voor de groep.

Groter geworden

Café Het Vervolg is de vaste kroeg van De Boys. ‘We kwamen daar altijd en zo hebben zij ons een plekje gegeven om vanuit daar ons kampement op te bouwen Dat is de afgelopen jaren zo gegroeid dat we nu op 65 leden zitten De groep is veel groter

geworden dan we van tevoren hadden bedacht. Ondertussen hebben we een heel kampement, een eigen tent, biertafels, vlaggen, vaandels en allerlei attributen. De meiden verzorgen de spelletjes en we proberen er jaarlijks een groot feest van te maken

Taken

We hebben de organisatie slim verdeeld in diverse ‘werkgroepen’. Zo hebben we een team voor het eten en een andere voor het transport Daarnaast houden we een klusdag om te zorgen dat alles in goede staat blijft. We hebben ook een groep die zorgt voor de op- en afbouw En natuurlijk spelen we ieder jaar trouw mee met het spel en sluiten we ons aan bij het Geuzenleger om het gevecht bij de poort aan te gaan

Naam

Maar waarom de naam ‘De Boys van Treslong’? Thierry lacht. ‘Bloys van Treslong was een welbekende man uit Brielle die op een slimme manier de stad wilde overnemen, simpelweg omdat hij daar vandaan kwam. Hij wilde de burgemeester overtuigen met zijn zegel, zonder plunderingen of veroveringen. Een hele strategische zet, als je het zo bekijkt We vonden het wel een mooie link Wij begonnen als een groep jonge ‘boys’ die aan een traditioneel spel deelnamen, waar destijds weinig jongeren bij betrokken waren Het is eigenlijk een creatieve woordspeling die verwijst naar een beroemd persoon uit de geschiedenis.’

The Boys van Treslong hebben zelfs hun eigen muzieknummers op de wereld losgelaten! ‘Jordi Looijschelder, beter bekend als MC Geus, heeft met Project Watergeus maar liefst vier nummers (QR-codes) gemaakt voor onze groep, ’ vertelt Thierry enthousiast. De nummers zijn een perfecte mix van humor, energie en de sfeer die wij als groep uitstralen We hebben zelfs een aantal van deze nummers opgevoerd tijdens onze bijeenkomsten, en het is altijd gegarandeerd een feest ’

De Boys (en girls) van Treslong: vriendschap, geschiedenis en muziek op 1 April Scan us and enjoy!

JVMachines maakt het werk makkelijker...

Park- en tuin equipment

Bij ons vind je alles wat je nodig hebt om je tuin goed en makkelijk te onderhouden

Van klein tuingereedschap tot professionele machines Wij beschikken over motorisch aangedreven machines, maar ook op een accu

Aanhangers en trailers

Wij zijn de specialist in aanhangwagens en paardentrailers op Voorne-Pu en en omstreken Wij verkopen nieuwe, maar we hebben ook regelma g occasions staan Teven zijn wij het adres voor het huren van aanhangers en trailers

Zowel par culier als zakelijk!

Reinigingsapparatuur

Bij ons vind je alle soorten reinigingsmachines voor binnen en buiten Of het nu gaat om een hogedruktrailer of een veegmachine, voor elke situa e hebben wij de juiste machine een groot assor ment voor intensief en professioneel gebruik

Seggeweg 61 | 3237 MK Vierpolders T 0181 - 410 604 | info@jvmachies nl www.jvmachines.nl

KORT

Zoekt en Gij zult vinden...

De eerste echte 1-aprilkrant

Het spel om ‘De sleutel van de stad’ op 1 april krijgt een extra dimensie. Het team van BastionX, de uitgever van deze publicatie heeft ergens in Den Briel een ‘echte’ sleutel - zoals hierboven afgebeeld - verstopt. Weet jij hem te vinden? Maak een foto en stuur deze naar de redactie via info@bastionx.nl of onze Facebookpagina Briellenaer. Stuur een chatbericht en upload je foto. Maak kans op een mooi 1-aprilpakket!

Boordevol beelden, advertenties van toen, anekdotes en boeiende verhalen Bekijk de courant in het geheel op www.bastionx.nl

Om in te lijsten

Unieke collectie. Lijstenmaker Jan Bazen is in het bezit van een aantal prachtige oude prenten en foto’s over 1 april. We bedanken Jan voor het mogen gebruiken van deze beelden. Hiernaast is een voorbeeld ingelijst De echte Briellenaer herkent ongetwijfeld Rens van Adrighem... een man om in te lijsten!

Pakje op maat

Oproep

De Geuzennaald heeft reeds jaren een vaste plek in het Bastion VIII waar ze elk jaar samenkomen om prachtige 1-aprilkleding te maken. Heb je nog geen passend kostuum? Ga dan zo snel mogelijk langs bij de Geuzennaald. Voor een paar tientjes loop jij er straks ook gekleurd en gepast bij

Beste burgerij van Den Briel en regio. Doe mee aan het feest, beleef het feest en kom vooral in een 1 april outfit Het maakt het allemaal nog mooier en de snapshots worden er nog veel leuker van

Filmpjes van Brielle door

Joop S. Racké

Bekijk de mooiste filmpjes uit lang vervlogen tijden

Stadsrondje met 1

We gaan vandaag op stap met Margreet de Jong-Mackenbach, een bekende getogen Brielse dame. Ze is geboren in Hellevoetsluis en verhuisde op jonge leeftijd naar Brielle, naar de wijk Rugge. Ze trouwde met Jeroen en zij kregen samen drie kinderen. Ze viert al sinds haar jeugd 1 april en is al jaren actief in de 1 April Vereniging. Haar hele gezin speelt al jaren een grote rol tijdens het spel Om de sleutel van de stad. Margreet neemt ons vandaag mee naar haar favoriete plekken van Brielle… tijdens 1 april.

1 Sint Leonardus

Haar vader was hoofdonderwijzer van de katholieke basisschool Sint Leonardus Door zijn functie was hij veel betrokken bij het feest en haar moeder maakte kleding voor de kinderen Het werd dus eigenlijk een echt familieding om mee te doen aan 1 april ‘Op jonge leeftijd deed ik altijd mee aan de verkleedpartijen, maar eenmaal wat ouder stopte ik ermee ’ , vertelt Margreet, ‘de kinderen zorgden er echter voor dat ik weer ging meedoen.’ Ze lacht: ‘Mijn kinderen wilden de pakken in het begin echt niet aan. ’ Gelukkig vonden ze het naarmate ze ouder werden steeds leuker Haar beide zoons, Jaimie en Thierry, zijn lid van de straatgroep Boys van Treslong.

Via een vriendin van het toneel werd Margreet gevraagd om te helpen bij het grimeren, zoals het aanbrengen van baarden voor de mannen. ‘Er was een jaar bij dat het enorm stormde Ik werd gebeld dat ik aan boord van de Prince Admirael moest komen om de baarden vast te plakken’, vertelt Margreet lachend. Op een gegeven moment zei ik: ‘Laat ze zelf hun baard maar laten staan!’

2 De poort en Maarland NZ Later werd Margreet gevraagd een rol te spelen in Lummeyde als meisje in de herberg. 'Na zo jaar die rol te spelen, werd ik o en dacht ik: ‘Deze rol kan ik to niet meer spelen.’ Dus heb ik de rol doorgegeven aan mijn dochter Martine, die de rol nog steeds speelt samen met haar vriendin Marleen ’ Nu speelt ze een rol als dame van de bourgeoisie in de Lumeydenscène. ‘Het kostuum heb ik zelf gemaakt Ik heb les gekregen van een dame die lid was van de Geuzennaald, die kostuums maakte voor 1 april En sinds vorig jaar ben ik zelf ook lid.’

De herbergscéne speelt zich af op het Maarland NZ en daarna start het grote gevecht tussen de Spanjaarden en Watergeuzen

3 Veld van de ophanging

Aan het einde van de middag ontzettend druk op het veld v ophanging Hier wordt de exe uitgevoerd. Op het terrein sta allerlei tenten en herbergen. A lekker weer is, kun je gezellig het veld zitten. Margreet doet al heel lang mee aan het 1-aprilspel en hoopt dit ook nog jaren te doen ‘Ik heb nu twee kleindochters en daar maak ik de kostuums voor Zij wonen hier niet, maar met 1 april zijn ze er toch altijd gezellig bij.’

4 Voorstraat

In de avond eet ze gezamenlijk met een grote groep ‘We zitten dan aan een lange tafel voor de geuzenmaaltijd,’ vertelt ze

De voorbereidingen beginnen al enkele dagen van tevoren, door veel te koken Ze eten dan met z ’ n allen raasdonders. ‘Het samen eten aan het einde van de dag is wel een van de leukste momenten van 1 april ’

2

t Margreet

Margreet de Jong... een welbekende, getogen Brielse is al jaren lang een bekend gezicht in Den Briel en zeker op 1 April!

4

3

Bevrijd... van het Spaanse bewind

Je kunt ze niet ontlopen. Tijdens de 1 aprilviering in Brielle zijn Spaanse soldaten nadrukkelijk in de vesting aanwezig. Hoe anders was het in 1572. Die eerste april waren er helemaal geen Spanjaarden in de stad. Alva had de Spaanse bezetting naar Utrecht teruggeroepen. Hij dacht dat het gevaar van een invasie op de kust was geweken. Maar wat heeft zich hier dan in werkelijkheid afgespeeld?

Opstand in Den Briel

Door de ligging aan de monding van de Maas was Brielle destijds van strategisch belang Den Briel lag in de zestiende eeuw in de Lage Landen en was onderdeel van het Spaanse rijk van koning Philips II. Er heerste onvrede richting Philips in de stad, onder meer door de inkwartiering van Spaanse soldaten. Toen het smeekschrift om de teugels iets te laten vieren van een groep edelen, graven, hertogen en prinsen werd afgewezen, kwamen volk en adel in opstand

Gewapend verzet

Echter bleven de steden in katholieke handen en bloedde de revolutie dood. Als strafmaatregel tegen de opstand stuurde Philips hertog Alva, met een leger van tienduizend man, om steden te bezetten. Veel protestanten, gewone burgers en edellieden namen de benen en vormden het gewapend verzet, dat onder leiding kwam van Willem van Oranje De watergeuzen vormde zijn ‘marine’, eigenlijk varende opstandelingen, die om aan eten en buit te komen Hollandse steden en schepen plunderden. Het idee was: wie niet voor is, is tegen ons. De geuzen bivakkeerden maandenlang in Engelse havens Toen ze het land werden uitgezet, zette Lumey koers naar de Hollandse kust op zoek naar een nieuwe uitvalsbasis en buit.

Geuzen op de Maas

Op 31 maart 1572 stormde het De 26 schepen, met hooguit twaalfhonderd man, werden door de noordwestenwind richting Maasmond gedreven. Even achtervolgden ze een handelsvaarder, maar toen die naar Rotterdam zeilde, gingen de geuzen bij Den Briel voor anker. De bevolking dacht eerst een handelsvloot te zien, maar veerman Coppelstock haalde hen uit de droom en vertelde wie er op de Maas dobberden Coppelstock had op een van de schepen een gesprek met Bloys van Treslong, een Briellenaar die een paar maanden eerder nog in de stad was geweest De geuzen kregen te horen dat er geen Spaanse soldaten in de stad waren. Die kans konden ze niet laten lopen

Was de aanval op Brielle toeval? Uit historische bronnen blijkt dat Van Treslong in ieder geval eind 1571 het plan heeft gehad om Brielle in te nemen. Zodra hij gezag over een deel van de schepen kreeg, heeft hij dan ook aangedrongen op een aanval op Den Briel

De geuzen komen binnen

Die eerste april besloten ze Brielle binnen te vallen, in ieder geval voor de broodnodige bevoorrading De bestuurders van de stad sloten de Noordpoort. Ze vreesden zowel de plunderingen als de straf van Alva, die ongetwijfeld zou volgen als ze met Oranje zouden heulen. Honderden burgers en geestelijken namen de benen via de Zuidpoort. Een groep Luikerwalen, soldaten uit de zuidelijke Nederlanden die met Lumey waren meegekomen, trok richting de stadsmuur. Een deel van hen richtte zich op de Noordpoort en het andere deel op de Zuidpoort Vroeg in de avond besloot een groep de Noordpoort te forceren. Eerst met vuur en toen dat niet lukte, werd de poort ingebeukt met een stuk scheepsmast De geuzen waren binnen.

Plunderingen en verkrachtingen

Ooggetuigen zagen hoe gebouwen in de stad brandden. Kerken werden geplunderd, buit werd naar schepen gesjouwd en er werd verkracht Lumey nam vervolgens een paar doortastende besluiten. Op aandringen van Van Treslong zouden ze blijven en de vesting moest in allerijl worden voorbereid op een tegenaanval van de Spanjaarden

De Eersteling der Vrijheid

Op 1 april is er waarschijnlijk geen schot gelost. De eerste en laatste grote slag in de geschiedenis van Den Briel vond plaats op 5 april, toen Alva zijn vergissing om de Spanjaarden te verkassen inzag en hij de geuzen wel even uit de stad dacht te gooien Ongeveer duizend Spaanse soldaten kregen een flink pak slaag, waarna ze als geslagen honden afdropen Het nieuws ging als een lopend vuurtje door het land en binnen enkele weken en maanden waagden meerdere steden zich achter Oranje te scharen. Hele delen van Holland en Zeeland kwamen onder bestuur van Willem van Oranje. Spanje gaf zich nog niet gewonnen, het duurde nog tientallen jaren van strijd en ellende, maar de macht gaven die eigenzinnige Hollanders niet meer uit handen En Alva? Die heeft gefrustreerd dit koude kikkerland verlaten

Troubadour Peter Moree maakt zich op voor 1 April

Peter Moree is al jaren dé troubadour van Brielle. Overal waar hij komt, speelt muziek de hoofdrol. Momenteel maakt Peter zich op tal van fronten op voor het komende 1-aprilfeest, nadat hij met zijn folk- en wereldmuziekband Pekel het 35-jarig bestaan gevierd heeft met een bijzonder jubileumconcert. Hij en zijn medebandleden kijken er met veel plezier op terug.

Van kasteel naar kasteel

In zijn woning aan de Witte de Withstraat waar hij sinds 2003 woont, ligt een scala aan middeleeuwse muziekinstrumenten gereed Peter legt uit: ‘Een troubadour trok in de middeleeuwen maar zelfs tot en met de negentiende eeuw van kasteel naar kasteel om de bewoners muzikaal te vermaken en ook vertalen te vertellen. Voor rijke mensen speelde de troubadour op de luit, het gewone volk werd vermaakt met troms en doedelzakken Niet de Schotse doedelzak die we nu kennen - er

bestaan overigens wel tweehonderd verschillende soorten doedelzakkenmaar deze ’ En dan toont hij een indrukwekkend grote typisch Nederlandse doedelzak om er vervolgens een middeleeuws lied op te spelen Die komt op 1 april gegarandeerd van pas, evenals zijn luit, mondharp, blokfluit, kleppers, snorrebot en kleifluitjes. Peter toont en bespeelt ze zonder uitzondering vol enthousiasme

Overgrootvader

Hij werd in 1954 geboren in Vlaardingen,

P R O F I E L

• Peter Moree (eigenlijk Pieter)

• 71 jaar

• getrouwd

• 2 kinderen (35 en 32)

• woont in Brielle

• na loopbaan als 1e graads muziekdocent nu actief als allround vrijwilliger

in 1989 vestigde hij zich in Abbenbroek en zoals vermeld woont hij nu al 22 jaar in Den Briel Hier voelt hij zich helemaal thuis, het is ook de streek waar de familie Moree oorspronkelijk vandaan komt

Zijn overgrootvader vertrok destijds naar Vlaardingen om de kost te verdienen, maar drie generaties later voelt Brielle toch vooral als ‘thuis’.

Op 1 april zal Peter direct al te horen zijn als lid van het monnikenkoor dat in het Latijn - de muziek van de geestelijkheid

De troubadour van Brielle

waarvan hij ook alles afweet - in de Sint-Catharijnekerk. ‘Passend bij 1 april 1572 want er waren toentertijd maar liefst zeven kloosters in Den Briel. Het is goed dat die geestelijkheid naast de watergeuzen en de Spanjaarden ook een steeds belangrijker rol in het geheel gaan spelen Ik vind het 1-aprilfeest steeds leuker en aantrekkelijker worden omdat het historisch element toeneemt.’

Op de vraag of hij ook minpuntjes ervaart, merkt hij spontaan op: ‘De drankoverlast leidt tot de nodige

problemen om maar te zwijgen van de vele onnodige regels die bij de vergunningverlening worden gehanteerd Daardoor haken nogal wat enthousiaste 1-aprilvierders af ’

Straatgroep

Na zijn bijdrage aan het monnikenkoor in de ochtenduren is de troubadour voornamelijk te vinden bij de straatgroep de Rebellen Briellenaren die samen met de Tsjechen uit de tweelingstad Havlíčůkuv Brod voor het nodige vermaak zorgen En wat Peter betreft

uiteraard vooral op het muzikale vlak Als voorzitter van Folkclub Brielle waarmee hij ook regelmatig optreedt in ’t Kont van het Paard haalt hij samen met secretaris Hans Walgien jaarlijks op 1 april zes of zeven andere historische muziekgroepen naar Brielle Die worden ontvangen in het Arsenaal en gaan daarna allemaal afzonderlijk de stad in Het is evident dat Peter Moree dé troubadour van Den Briel is!

Pest waart rond...

Net als in de rest van Europa kwam de Pest, de Zwarte dood, ook in Brielle voor. De ziekte werd veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis, die via vlooienonder andere - op ratten werd verspreid. Een beet van een besmette vlo kon mensen ernstig ziek maken. Miljoenen mensen gingen er aan dood. Men kreeg last van hoge koorts, rillingen en zwellingen. In die tijd was er weinig kennis over bacteriën en virussen. Men dacht dat de ziekte werd veroorzaakt door vieze lucht, een straf van God of door de stand van de planeten.

De vroegste vermelding in Brielle over de pest komt uit 1538 Toen er geruchten waren dat de pest naar de stad zou komen, bleek het snel waar te zijn. Het stadsbestuur besloot gelijk de pestlijders te isoleren De huizen van pestlijders werden volledig dichtgemaakt met stro en zij moesten een witte stok dragen die zichtbaar was voor anderen, zodat mensen afstand van de pestlijders wisten te houden Er werden tevens witte kruizen op de huizen gekalkt.

De Pestmeester

Een pestmeester verzorgde de pestlijders. Maar ook zorgden hij voor het registreren van de gestorven zieken en regelde hij de begrafenissen Omdat men destijds dacht dat de pest in de lucht zat, droeg hij een masker met een lange snavel. In zijn snavel zaten kruiden en specerijen die de lucht moesten zuiveren en hem tegen de besmetting moesten beschermen. Dit hielp natuurlijk niet, omdat de bacterie in vlooien zat en niet in de lucht In 1602 werd aan de Brigittenweg een pesthuis opgericht. De pestlijders werden daarheen gebracht om door de pestmeester verzorgd te worden Het pesthuis lag op een afgelegen plek in de stad, zodat de pest niet verder zou verspreiden Het pesthuis heeft daar dan ook jaren gestaan, maar werd uiteindelijk in de jaren zeventig gesloopt

De Zwarte Rat

De Rattenvanger (van Hamelen)

Destijds was men zich nog niet erg bewust dat ratten verantwoordelijk waren voor het verspreiden van de pest Maar ratten werden wel als overlast gezien. Pas later werd ontdekt dat de ratten ook pest overdroegen Ze liepen door de straten en gingen ook huizen binnen Het bekende verhaal van De Rattenvanger van Hamelen, een rattenvanger die de stad van een rattenplaag bevrijdde met zijn fluitspel. Toen hij echter niet betaald werd, lokte hij de kinderen uit de stad In werkelijkheid hadden rattenvangers niet zo ’ n speciale fluit die de ratten konden wegjagen Maar zetten zij vallen neer, gebruikten gif en trainden terriërs om hen te helpen

‘Goed’ om te weten

Heerlijke Gekte

Wil je meer lezen over de 1-aprilvieringen in Brielle en de ingrijpende gebeurtenis in de vaderlandse geschiedenis?

Koop dan het prachtige boek ‘Heerlijke Gekte’. Het boek is onder andere te koop bij het Historisch Museum Den Briel Het boek bevat vele beelden van vroeger en nu Het boek gaat uitvoerig in op het verleden, maar geeft aan de hand van interviews ook een beeld van 1 april in deze tijd.

Koekie erbij?

Brielsche Zandtaartjes, heerlijke, ‘zandkoekjes’ uit Den Briel De historie van deze lekkernij gaat terug naar de late 19e eeuw, toen de familie Ribbe in 1874 een bakkerij opende aan de Langestraat in Brielle. Het waren Cor Ribbe en zijn broer Aart die de zandtaartjes volgens het authentieke recept van hun vader Adriaan bakten. Hans de Vette, eigenaar van de Jumbo in Brielle, zorgt ervoor dat dit traditionele koekje nog steeds in zijn zaak verkrijgbaar is, evenals andere echt Brielse producten Zo zijn er likeuren, bieren en diverse leuke souvenirs.

Een ware held...

In de St-Catharijnekerk is het graf met gedenksteen van Hans Onversaecht te vinden De enige watergeus die is omgekomen tijdens de inname van Den Briel Hoewel de echte naam van hem onbekend is, wordt hij zo genoemd door zijn moed vóór en tijdens de inname van Den Briel

Hans werd geboren in het land van Munster in 1547 en heeft vele jaren in Den Briel gewoond, waar hij zich rond 1570 aansloot bij de geuzen. Hij arriveerde met een van de 26 schepen op de Brielse Maas bij Den Briel Omdat Hans de eerste wilde zijn die de stad bevrijdde, kwam hij als eerste aan land voor de Noordpoort. Toen Den Briel uiteindelijk werd veroverd, zonder één slachtoffer marcheerden de watergeuzen en Hans trots door de straten van Brielle Hij liep aan de kop van de stoet door de oude Dijkstraat en werd door de bevolking vrolijk verwelkomd. Op dat moment viel door de hevige storm een dakpan op zijn hoofd hetgeen hem zijn leven heeft gekost Hij werd begraven in de St-Catharijnekerk, waar destijds alleen adellijke en rijke families (rijke stinkerds) mochten worden begraven

BRIELSCHE BRIELSCHE

ZANDTAARTJES ZANDTAARTJES ZAN T A T S

Of het verhaal echt waar is?

Dat is niet zeker Volgens de legende zou het ook zo kunnen zijn dat enkele jaren voor de inname Hans gevangen zou zijn genomen door de Spanjaarden die hem zijn oren en neus hebben afgesneden.

Hans wordt nog steeds geëerd d m v een standbeeld op de Welleweg in Brielle Voorheen was tevens een openbare lagere school naar hem vernoemd, waar dit beeld aanvankelijk ook stond.

PROPAAN BUTAAN IN FLESSEN CAMPINGGAS

Openingstijden:

Afhaaldepot: Achterdijk 54, Vierpolders

Elke werkdag van 9.00 tot 17.00 uur

Zaterdag van 9.00 tot 16.00 uur

Vulstation/afhaaldepot: Moezelweg 160, Europoort

Elke werkdag van 8.00 tot 16.30 uur

www.voornegas.nl

EASY GAS - WIEGAS

Nu ook voor eindgebruiker!

Achterdijk 54 - 3237 LA Vierpolders 0181 325911 - info@voornegas.nl BBQ gassen

Schoonmaken en waxen… buiten & binnen!

L

kofferbakranden meegenomen en o

.

En zelfs het interieur wordt helemaal schoongemaakt Dat rijdt weer lekker fris deze zomer.

De Prince Admirael

Rens en Wim, de mannen achter de bouw van het schip!

In 1972 h geuzen had nie van der Torre van Jachtwerf Delta en Rens van Adrighem vroegen of ze konden helpen, en besloten zelf een schip te bouwen.

Stadsarchivaris Jack Klok bood direct aan om onderzoek te doen naar historische schepen, waarna Rens een ontwerp maakte en Wim de bouwplannen en berekeningen uitvoerde. Het geuzenschip De Admirael werd gebouwd op een ponton van oude zandopspuitbuizen. Het werd gedecoreert alsof het een houten schip was De financiering werd vooral door donaties van Briellenaren gedaan. De bouw van het schip heeft totaal 3200 gulden gekost

De bouw begon in februari 1972 op de scheepswerf van Wim Met een team van zeven man werd in de avonduren en op zaterdagen het schip gebouwd

De Admirael was 16,5 meter lang, 4,5 meter breed en had twee masten van 12,5 meter hoog Ook had het schip zes kanonnen en bood ruimte aan 35 bemanningsleden

Burgemeester Huurman

Op 25 maart 1972 werd het schip door burgemeester Huurman te water gelaten, maar alleen onder de voorwaarde dat hij een vat bier mocht aanbieden. Tijdens de 400-jarige viering op 1 april zou het schip gedemonteerd en opgeslagen worden. Maar omdat het schip zo ’ n succes was is het daar nooit van gekomen

Grap

In 1976 werd een stunt bedacht om 1 april extra onder de belangstelling te brengen. Het was de bedoeling om het schip zogenaamd te laten zinken, maar dit mislukte doordat het kapseisde in plaats van langzaam ten onder ging Het schip moest worden gerepareerd en werd uiteindelijk in 1978 verkocht aan een padvindersgroep in Rotterdam

site van Rens van Adrighem R-code en geniet van de vele verhalen, foto’s en filmpjes van Rens en vele bekende Briellenaren

Nieuw schip

Een 1-aprilviering zonder geuzenschip was ondenkbaar Dus moest er een nieuw schip komen Er werd een nieuw schip ontworpen, dit keer van staal. De Prince Admirael zou het gaan heten

Op 1 april 1979 werd het geuzenschip, zoals we het nu kennen, geïntroduceerd Rens en Wim zijn zes maanden bezig geweest met het bouwen

In 2001 werd het geuzenschip De Prince Admirael volledig gereviseerd door een groep enthousiaste vrijwilligers. Na deze grootschalige renovatie sloot scheepswerf De Delta van Wim zijn deuren Jarenlang was hij de schipper van het geuzenschip, maar die rol is inmiddels overgenomen door Duco Deur

Wie 1 april in Brielle viert, kan de sfeer niet missen: de straten zijn gevuld met mensen in historische kostuums en de geur van wijn en bier mengt zich met de spanning van de jaarlijkse belegering van de stad. Op deze da i d l d bottelier niet te missen. Als bottelier van het Spaanse leger op zorgt Marcel van Driel ervoor dat de Spanjaarden niet alleen strijden, maar ook een pul wijn of bier bij de hand hebben.

Commandant van de Spaansebottelierskar

De rol van bottelier is een symbolische en diepgewortelde traditie die teruggaat naar de Tachtigjarige Oorlog, waarin de geuzen op 1 april 1572 de stad Brielle bevrijdden van het Spaanse leger Tijdens de herdenking van deze gebeurtenis wordt de bevrijding jaarlijks nagespeeld.

De bottelier, oorspronkelijk een leverancier van drank aan de soldaten, heeft inmiddels een bijna ceremoniële functie gekregen: het zorgen voor de benodigde bevoorrading, maar ook het dragen van een stukje van de geschiedenis Marcel is inmiddels al jaren het gezicht van de Spaanse bottelierskar, die door de straten van Brielle rijdt met kruiken vol wijn en bier.

‘Mijn band met Den Briel en 1 april gaat natuurlijk heel wat jaren terug’, zegt hij, ‘ vroeger al met mijn ouders, als baby, want ik ben een echte Briellenaar Dat is eigenlijk waar de basis ligt. Sinds zo ’ n 35 jaar ben ik een beetje de vijand geworden, want ik hoor bij de Spanjaarden’, voegt hij er met een knipoog aan toe.

Een Brielse commandant

In de beginjaren van zijn deelname waren er nog maar enkele Spanjaarden in het speleen kleine groep die gemakkelijk te verslaan was Maar Marcel, die een paar jaar geleden de Spaanse commandant was en bij zijn strijders bekend stond als ‘El Marcello’, zag zijn leger in de loop der jaren gestaag groeien. ‘Het Spaanse leger was onder leiding van Robert Jansen en mij al aardig gegroeid’, vertelt hij, ‘tot het leger nu zo ’ n 30 tot 40 man telt. De hele groep bestaat uit meer dan 100 mensen, maar dat verschilt elk jaar ’

Sinds 2016 heeft Marce mandant verlaten en z g op de botteliersrol Met zijn vriend Leen van Dijk bouwde hij een Spaanse bottelierskar, compleet met authentieke tapkranen voor wijn en bier - een waardevolle toevoeging aan de festiviteiten van 1 april.

Het werk van de bottelier vandaag De functie van bottelier heeft de tand des tijds doorstaan Terwijl het Spaanse leger hun strijd voortzetten, zorgt de bottelier voor de nodige verfrissingen. De kar rijdt door de stad, waar het leger kan genieten van wijn, bier én ‘Spaansvuurwater’, zoals het ooit bedoeld was in de tijd van de geuzen. ‘Frans Verhoef en Dick Bravenboer waren de oude botteliers bij de geuzen ’ , zegt Marcel, ‘ en hun kar rijdt nu weer rond, met de zoon van Dick Bravenboer en nog wat andere mannen die bij de 1 Aapril Vereniging horen ’ ‘We hebben ook Spaanse vergaderingen om alles voor te bereiden Daar bespreken we de ins en outs van de dag, zodat iedereen weet wat er gaat gebeuren’, vertelt hij. En natuurlijk gebeurt alles onder het genot van een heerlijke Cerveza - een Spaanse drank die het gezamenlijke werk van de geuzen en botteliers nog aangenamer maakt

Een boodschap voor 1 aprilgangers Briellenaar Marcel heeft dan ook een duidelijke boodschap voor de Briellenaren die 1 april willen beleven: ‘Ik zou zeggen, zorg ervoor dat zoveel mogelijk mensen zich verkleden en meedoen. Het is ook belangrijk dat alle Briellenaren lid worden van de 1 april vereniging. Dan kunnen we de kosten een beetje dekken en de traditie in stand houden ’

Botellero Espa˜nolMarcello

In het midden...

Leen van Dijk

‘Goed’ om te weten 3

De slag om Den Briel

Dit schilderij over de inname is te bewonderen in het Historisch Museum Den Briel!

Vind jij de verborgen zin in dit b

In het magazine zijn diverse woorden in de ‘platte’ tekst in een kleur, zoals oranje, rood, roze en bordeau afgedrukt Deze woorden vormen in de juiste volgorde een zin, een uitspraak van een (on)bekende Briellenaer

Als jij het raadsel weet op te lossen maak je kans op een leuk 1 Aprilpakket Mail je oplossing naar info@bastionx nl of stuur een kaartje naar BastionX Communicatie Partners, Nauwe Sloopje 1b, 3231 BW Brielle

KORT

‘Goed’ om te weten

Watergeus:‘Wij hebben op 1 april nog nooit verloren!’

Nu verkrijgbaar...

Boerenwormkruid

Valkruid, boerenwormkruid, sintjanskruid, robertskruid, digitalis. Kruiden kunnen geneeskrachtig zijn, maar het kunnen ook wolven in schaapskleren zijn Net als mensen, eigenlijk.

Wat zou jij doen, wanneer je in 1572 ineens oog en oog kwam te staan met een heuse watergeus? Jonge lekenzuster Agnieken is als de dood voor hem, maar ziet het als haar plicht toch Den briel te verlaten om een stervende boer te verzorgen En wat zou jij doen wanneer je een dode vent op je composthoop vond? Oude hippie Noor ziet het als een zeer spannende gelegenheid om haar detectiveverslaving aan de praktijk te toetsen. Er is eigenlijk in die 450 jaar tijd niet zo héél veel veranderd in Brielle.

Auteur René Grashoff signeert op 21 maart tussen 15.00 en 17.30 bij Hoofdstuk Een. Het boek is hier ook verkrijgbaar, maar ook via de webshop van Trichisboeken nl

Het verhaal wisselt per hoofdstuk tussen 1572 (Agnieken van 17) en 2022 (Noor van bijna 70). Er lopen verschillende lijntjes tussen beide perioden en beide vrouwen, zodat de lezer tot de conclusie zal komen dat er niet zo veel veranderd is in die 450 jaar Brielle zelf is heel herkenbaar En, niet onbelangrijk, er zit humor in het verhaal

Maarten Harpertszoon Tromp

Een geboren Briellenaar, een zeevaarder, luitenant-admiraal in de Nederlandse marine en Tromp geniet faam als zeeheld in de Nederlandse geschiedenis. Als oudste kind van zeeofficier Harpert Maertenz en Jannetgen Barentsdochter Quack woonde het gezin tot 1606 in Den Briel. Hierna verhuisden zij naar Rotterdam, waarna hij in 1617 in dienst trad bij de marine Het begin van een succesvolle loopbaan

Spanjaard:‘Als je 364 dagen per jaar wint, mag je best wel eens verliezen!’

Willy Vandersteen en z ’ n geuzen

De Spaanse hertog Alva haalt zijn eerste militaire successen in de Lage Landen Berooid en vermoeid door de onderdrukking komt de bevolking in opstand. De (water)geuzen pakken de wapens op. Om zijn schrikbewind verder te kunnen zetten, heeft de hertog zijn geweten verkocht aan de Dulle Griet, het symbool van Oorlog en Geweld Dat is de situatie bij het begin van het eerste verhaal in deze serie van verteller en tekenaar Willy Vandersteen, de geestelijk vader van Suske en Wiske Gebaseerd op historische feiten, weet hij steeds een knipoog te geven naar gebeurtenissen van de huidige tijd. Een aanrader voor de lie ebber van een goed geschreven en prachtig geïllustreerd album, vol spanning en humor

VERKOPEN? GRATIS

VERHUISBUS!

WIJ ZIJN MAKELAARS DIE MENSEN HELPEN

Roland van Ravens #agente inmobiliario

Wij maken het je graag zo makkelijk mogelijk.

Wij helpen je met zoveel meer dan alleen aan- & verkoop, taxaties en verhuur van woningen. Als deskundig en actief Briels NVM makelaarskantoor dragen wij zorg voor alle aspecten.

Onze dienstverlening als makelaar gaat nog een stapje verder met onze verhuisbus! Hiermee helpen wij je graag met de verhuizing naar je nieuwe woning. De Van Ravens verhuisbus staat gratis voor je klaar!

(Ook na 2 april)

VAN RAVENS MAKELAARDIJ

12-13

Turfkade 12-13 3231 AR Brielle vanravens.nl info@vanravens.nl

ARDIJ A VENS 20 7 1 48 nravens.nl s.nl

0181 487 120 Wij zijn er vo je!