De Brandweer(m/v) 568 - 2019

2300 Turnhout Masspost Erkenningsnr. P 106052

#12 Waarom sterven mensen in een brand?

#27 Dag van de Brandweer

Win jij een gezinsticket naar De Efteling?

#29 568

maart-april 2019 95e jaargang

Tijdschrift toelating gesloten verpakking verschijnt 5 x per jaar ISSN 1374-5867

nr. 567 - 95e jaargang · ISSN 1374-5867

INHOUD #01 Brandpunt

#02 Kort nieuws COLOFON Alle correspondentie en adreswijzigingen Contacteer uw hulpverleningszone of secretariaat@brandweervlaanderen.be Verantwoordelijke uitgever V.U. Hans Clarysse Guldensporenstraat 20, 8560 Wevelgem Technische realisatie EVM Print, De Koninckstraat 40 b17, 1080 Brussel 02 240 44 11, info@evmprint.be

#04 BVV-info #09 Voor jouw brandweeragenda ... #10 Netwerk Brandweer #12 Waarom sterven mensen in een brand?

#18 Het zwembad brandt #22 Bezint eer ge verdelgt

Adverteren info@brandweervlaanderen.be

#27 Niet gewoon. De brandweer.

Abonnementen Jaarabonnement: € 36,30 (incl. btw en verzending)

#28 Jouw brandweervoordeel

Oplage 10.800 ex.

Teksten voor volgende nummers moeten ons bereiken: N r. 569 uiterlijk op 1 juni Coverfoto Frank Meurisse Vormgeving Arti·Tude 0495 47 05 58 - www.arti-tude.be Eindredactie Filip Corselis Website BVV www.brandweervlaanderen.be

#30 Help, een mayday! #38 Twee ultramoderne en energiezuinige brandweerkazernes in gebruik op Brussels Airport

#41 De brandweer in actie #44 Wat leest u in het volgende Fireforum Magazine nr. 67?

#46 Geef griep binnen onze hulpverleningszones geen kans!

#48 Hulpverleningszone 1 lanceert fit4fire

#51 Tips & Tricks Ambulance #52 Voertuigen II

BRANDPUNT Collega’s,

#06

Vier mei is de internationale dag van de Brandweer. Een moment waar we de appreciatie mogen uitdrukken voor jullie werk en jullie inzet.

Waarom slechts één dag per jaar? Zijn we te weinig dankbaar?

Ik geloof het niet.

#18

Op Social media zie je toch geregeld een positief berichtje zoals bedankt om mijn vader te helpen toen hij was gevallen, bedankt om zo snel ter plaatse te zijn en een beginnende keukenbrand te blussen, bedankt om onze klas de post te tonen.

Akkoord, er zijn zeker minder positieve berichten en geregeld wordt er zelf agressief op ons gereageerd maar laten we vandaag vooral het positieve belichten.

Als ondervoorzitter van BVV en alle collega’s danken jullie hartelijk voor jullie inzet en vandaag doen we nog een extraatje bovenop.

#22

Op pagina 29 schenken we een brandweergezin een dag vol verwondering in de Efteling en nog verschillende andere prijzen.

Dit dankzij enkele van onze partners.

Ook de communicatoren van alle hulpverleningszones starten onder impuls van Netwerk Brandweer een schitterende actie waar je de kans krijgt om te tonen hoe trots je bent om brandweer te zijn want 4 mei is een dag van jullie allemaal.

Met deze editie willen we naast de nodige kennisdeling toch ook eens de andere korpsen en zones in de spotlight zetten via een nieuw item “De brandweer in actie”.

#30

Hopelijk bevalt het jullie.

Veel leesplezier!

#41

Hans Clarysse Ondervoorzitter BVV Provinciale afdeling West-Vlaanderen

1

KORT NIEUWS 15000 LIKES VOOR BRANDWEER ZONE ANTWERPEN

SEVESO-ALARM WORDT AFGEVOERD EN VERVANGEN Ons land bevat ongeveer 570 sirenes uitgebouwd rond bedrijven die chemische stoffen verwerken en nucleaire sites. Deze dienden omwonenden te alarmeren bij eventuele noodsituaties.

Op 6 maart bereikte de Facebookpagina van Brandweer

Ze werden echter al de jaren onderhouden maar

Zone Antwerpen 15 000 vind-ik-leuks.

nooit ingezet in noodsituaties wegens “ontoerei-

Op zich al een prachtige prestatie! Omdat preventie een zeer

kende verstaanbaarheid”.

belangrijke taak van de brandweer is, werd hier meteen een

Begin 2018, met de komst van BE-Alert en door

rookmelder campagne aan gekoppeld.

gebruik van sociale media waren er voldoende al-

15.000 vind-ik-leuks. Die mensen kunnen ze bereiken met

ternatieven om de burger te waarschuwen en kon

interessant en leuk brandweernieuws, maar vooral - nog be-

met

langrijker! - als het er echt toe doet. Op naar de 20 000!

systeem uit gebruik Dit

dus

het

nemen. jaar

start

men dan ook met

de

ont-

manteling van deze sirenes.

RECREATIEDOMEIN DE STER KRIJGT ‘WATERBUS’ … VOOR DUIKERS Indrukwekkende beelden van het te water laten van deze bus. Voor zowel de duikers van Hulpverleningszone Waasland als van Defensie komt hierdoor een goed oefenparcours tot stand. Op ongeveer 10 m diepte kan men reeds een oude ziekenwagen vinden.

Op dit parcours kan men huidige en toekomstige duikers opleiden om slachtoffers uit een voertuig onder water te halen.

© Kristof Pieters HLN

2

FISCALE VRIJSTELLING TOT 6120 EURO VOOR VRIJWILLIGERS VAN HULPVERLENINGSZONES EN VAN CIVIELE BESCHERMING Donderdag 14 februari 2019 heeft het Parlement een wetsvoorstel goedgekeurd om de toelage die aan de vrijwilligers van de hulpverleningszones en van de Civiele Bescherming wordt toegekend, fiscaal vrij te stellen tot 6120 euro.

Deze nieuwe bepaling is van toepassing op de toelagen die vanaf 1 januari 2019 zijn betaald of toegewezen.

Tot nu toe hadden vrijwillige brandweermannen, vrijwillige ambulanciers en vrijwilligers van de Civiele Bescherming die een andere beroepsactiviteit als hoofdberoep uitoefenen, recht op een bezoldiging die fiscaal vrijgesteld was tot 4460 euro.

De wetgever heeft de fiscale vrijstelling voor de vrijwilligers van de hulpverleningszones en van de Civiele Bescherming via een wijziging van artikel 38 van het Wetboek van de inkomstenbelasting, naar 6120 euro opgetrokken. Dit is hetzelfde bedrag dat loontrekkenden, zelfstandigen of gepensioneerden mogen bijverdienen als ze bijklussen voor verenigingswerk, voor occasionele diensten tussen burgers of als ze actief zijn in de deeleconomie via een erkend platform.

In de hulpverleningszones werken meer dan 12000 vrijwilligers en in de Civiele Bescherming werken er ongeveer 300 vrijwilligers.

Bron Civiele Veiligheid

BLOEMETJES EN BIJTJES

DE CREATIEVE COLLEGA’S

Dat zone centrum natuurvrienden zijn dat wisten we al. Vorige editie berichten we hoe ze een zeehondje redden en nu lezen we op hun Facebook pagina dat ze ook de bloemetjes

In de brandweerwagens zit reeds wat extra materiaal

en de bijtjes een handje helpen. Dit door het houden van een

om snel meerdere slachtoffers te kunnen verzorgen

heuse bijenkolonie op het dak van de hoofdkazerne in Gent.

bij terreurincidenten, maar dit werd recent nog uit-

Binnenkort brandweerhoning!

gebreid met extra draagzeilen voor snelle evacuatie.

Dat bijen of hommels nuttig zijn wisten we reeds, maar dat

Je moet, volgens de huiscartoonist Thies Baert van

wespen ook erg nuttige dieren zijn, dat kan je lezen op p. 22.

brandweerzone Vlaams-Brabant West, wel snel zijn wil je ermee kunnen oefenen. Sommige collega’s zijn namelijk nogal creatief … www.zoneoost.be © Thies Baert

3

BRANDWEERPOST HERENTALS KRIJGT EIGEN ZIEKENWAGEN

In Herinnering

JENS DE WINTER (1989 - 2019) Brandweerman bij Brandweer Zone Rand post Borsbeek Met droefheid melden wij het plotse overlijden van Jens De Winter, vrijwillig brandweerman in Borsbeek.

Sinds 1 april staat er een ziekenwagen in Brandweer-

Veel te vroeg moesten wij afscheid nemen van Jens,

post Herentals. Om deze te bemannen mag de post

een sportieve maar vooral goedlachse jongeman en

rekenen op 14 enthousiaste ambulanciers.

brandweerman in hart en nieren.

Deze ziekenwagen zal ingezet worden als de zieken-

We wensen zijn partner Lotte en familie, in het bijzon-

wagen van AZ Herentals op interventie is, wat toch

der onze collega’s Carine, Stef en Luc, veel troost. Dat

wel enkele keren per week zal zijn. Dankzij deze dienst

onze brandweerfamilie jullie met veel warmte mag

zal men in de regio sneller op DGH kunnen rekenen.

omringen in deze moeilijke dagen.

Voorlopig wordt dit voertuig uitgeleend door hulp-

Namens Brandweer Zone Rand.

verleningszone Taxandria tot de zone een eigen ziekenwagen ter beschikking heeft. Momenteel wacht de zone op de levering van 6 nieuwe ziekenwagens. Š Marc Peeters

FIREFIGHTER MOUNTAIN TRAIL De brandweermannen van Beringen, Heusden-Zolder en Tessenderlo organiseerden op zondag 24 maart 2019 voor de derde keer een avontuurlijk en uitdagend loopevenement: de Firefighter Mountain Trail, op de terrils van Beringen-mijn. Met heel wat hoogtemeters en een gemiddeld stijgingspercentage van 5,11% was dit een stevige kuitenbijter!

Er namen iets meer dan 400 sportievelingen deel, aan drie afstanden. Voor de top-3 in elke loopcategorie waren er prijzen te winnen. Elke deelnemer maakte ook kans op een prijs uit de tombola-actie. Dankzij het weer - zonnig maar niet te warm - en een supergoede organisatie werd het een erg geslaagde editie! Volgend jaar opnieuw afspraak in Beringen, op zondag 29 maart 2020.

415 mensen namen deel aan de Firefighter Mountain Trail editie 2019. Daarvan werken er 100 bij de brandweer, verdeeld over 13 hulpverleningszones. Voor deze deelnemerscategorie is er een speciale wisselbeker, die dit jaar naar de zone Rivierenland ging.

Gefeliciteerd!

Bron en meer nieuws: www.zuidwestlimburg.be/nieuws/firefighters-mountain-trail

4

www.vanassche-fire.be

2 BESCHIKBARE VERSIES

Hand- en helmlamp met rode LED positioneringslamp.

Licht, compact en betrouwbaar.

Deze lamp kan op de meeste brandweerhelmen gemonteerd worden. ATEX ZONE 0 gecertificeerd, ontworpen voor gebruik in besloten en gevaarlijke ruimtes. De helmlamp is voorzien van een fotoluminescente lampkop en een uitschakelbare rode LED achteraan voor positieherkenning van de drager.

4 AAA-batterijen (inbegrepen)

Herlaadbare batterij Li-ion / 3,7 V (inbegrepen)

VANASSCHE FFE NV | Brugsesteenweg 8 | B-8531 Harelbeke | Tel. +32(0)56 710 130 | www.vanassche-fire.be | info@vanassche-fire.be

BVV-INFO WINTERCONGRES BRANDWEER WEST-VLAANDEREN Zaterdag 2 maart woonden 264 brandweermannen en -vrouwen uit de vier West-Vlaamse zones, Fluvia, Westhoek, Midwest en zone 1 het Wintercongres bij in Veurne.

Het congres werd geopend door Hans Clarysse, voorzitter van brandweer West-Vlaanderen, die een korte toelichting gaf over het vakblad, de gerealiseerde studiedagen en congressen en wat de brandweervereniging kan betekenen voor het brandweerlandschap.

Burgemeester Peter Roose sprak over veiligheid, de noodHoe een reuzenslang te manipuleren.

Deze Python kan tot 6 m lang worden. © José Tyteca

zaak van goede communicatie en het belang van investeringen. Er moet zeker ook aandacht geschonken worden aan de toenemende interventies met gevaarlijke stoffen en men moet zich verder specialiseren via opleiding.

Andrew Oreel (post Veurne) en een collega demonstreerden

Daarna gaf Fanny Decock, de moderator van het congres het

de techniek om reptielen te vangen. Men kreeg ook wat uitleg

woord aan Dries Cauwelier, preventieadviseur Midwest met

over een reuzenslang, een baardagame en een bijtschildpad

een presentatie over de Hiërarchische lijn en welzijn op het

Via verschillende foto’s werd redding bij incidenten met een

werk. Levy Meyer, Coördinator Fysieke Paraatheid (WOBRA)

tram toegelicht door Franky Heyman (De Lijn)

gaf een voordracht over PPMO, de nieuwe standaard voor

Kapitein Peter Vangierdegom van hulpverleningszone Mid-

brandweermannen. Dokter Valerie Zwartjes besprak daarna

west gaf een presentatie over de vakmanschapsdagen en de

de fysieke paraatheid en behandelde de parameters die de

noodzaak van een goede opleiding voor onze brandweer-

gezondheid beïnvloeden.

mensen.

Tijdens de pauze kregen de aanwezigen verschillende de-

Majoor Bert Brugghemans van Brandweerzone Antwerpen

monstraties over het redden van dieren en het vangen van

mocht het congres afsluiten met een boeiende presenta-

reptielen.

tie over de Future Academy, Nieuwe uitdagingen voor de

Men kon op de parking van de kazerne een demonstratie

Brandweer in de toekomst. Future Academy is meer dan het

bijwonen door post Veurne en Diksmuide hoe een paard uit

bespreken van nieuwe technieken en materieel en durft de

een sloot te redden. Postoverste Filip Vandenberghe (Diks-

mens achter de brandweer centraal te zetten.

muide-Leke) lichte de demonstratie toe.

Als afsluiter kreeg men de kans om nog wat te drinken en tijdens een broodje na te praten. Ook had men de kans om het reddingsmateriaal te bezichtigen tentoongesteld door Vanassche Firefighting Engineering.

Demonstratie door het dierenreddingsteam van de post Veurne en Diksmuide-Leke - © José Tyteca

Een bijtschilpad kan zeer snel uithalen en zelf een vinger afbijten - ©Filip Corselis

Een baardagame ©Filip Corselis

BRANDWEERCONGRES @ CAMPUS VESTA In het vorige magazine blikten we al een eerste keer vooruit op het Brandweercongres 2019. Het organiserende team stond toen nog maar net aan de start. Ondertussen hebben ze al wat afstand afgelegd. Afstand naar Ranst, want daar zal het congres dit jaar doorgaan. Brandweervereniging Vlaanderen, Netwerk Brandweer en Campus Vesta slaan de handen in elkaar om jullie weer een geweldig congres te bezorgen.

Op Campus Vesta kunnen we een brandweercongres bieden volgens het concept dat we vorig jaar introduceerden: een tweedaags congres voor iedereen bij de brandweer met veel praktische sessies. Een brandweerschool is daarvoor ideaal. Op Campus Vesta kunnen we gebruik maken van een hele reeks aan oefenobjecten, van een oefendorp tot een stukje snelweg. In het thema Back2TheFuture kunnen we opnieuw veel aandacht besteden aan de basis van ons werk, maar ook vooruitblikken op de toekomst.

Meer weten? Volg het facebookevenement of neem een kijkje V.U. Hans Clarysse Doorniksesteenweg 214a 8500 Kortrijk

op www.brandweercongres.be

ATTACK

DÉ MULTI-OPTIE BRANDWEERHANDSCHOEN

Touchscreen bediening (enkel met lederen palm)

Uniek Air System op de rug beschermt extra tegen stralingswarmte

Beschikbaar in leder en/of synthetische grondstoffen

WE PROTECT THE PEOPLE WHO PROTECT US Verkrijgbaar in 3 kleuren

www.vdp.com

7

Nieuw in ons gamma de HPS 7000 Pro De Dräger HPS 7000 Pro brandweerhelm is een klasse apart, dit heeft het te danken door het innovatieve , sportieve en dynamisch design, ergonomische pasvorm en componenten, waardoor het een multifunctioneel oplossingen biedt en dit terwijl het een optimale bescherming biedt tijdens elke operatie .

De HPS 7000 Pro is een volledige brandweerhelm met :

* schermende bril. * Gezicht bescherming (vizier). * Geïntegreerde helm lamp . * Nek bescherming.

Teams van 4 brandweermannen/vrouwen

7 hindernisssen verspreid over ± 2,5 km

Race tegen de tijd in interventiekledij

Voor meer informatie www.draeger.com

Meer info op de Facebookpagina van HVZ Fluvia - Post Gullegem-Moorsele of inschrijven via registreer.hvzfluvia.be Brandweer_Survival_A2.indd 1

28/03/2019 20:17

people • communicate • connect

Veranderingscommunicatie

Workshops, training en coaching

Interne communicatie

HR communicatie

Communicatie infrastructuur

Neem een kijkje op www.sigmund.be

VOOR JOUW BRANDWEERAGENDA ...

ZONDAG 2 JUNI 2019

16.00 uur: Debriefing en gezellig samenzijn met finger food en frietjes a volonté

BELGISCH KAMPIOENSCHAP SPRINTTRIATLON VOOR ALLE HULPDIENSTEN

Welke ook je brevet of niveau is, je bent van harte welkom.

Meer info en hoe in te schrijven: www.brandweervlaanderen.be/agenda

15/06/2019 - GULLEGEM

FIREFIGHTER SURVIVAL RUN Neem het in een team van 4 brandweer (M/V’s) op tegen jouw collega’s en de tijd. Techniek, verfijnde handelingen, snelheid en teamwork zijn cruciaal om je in dit parcours een weg langs de verschillende hindernissen te banen. De tijd stopt wanneer het laatste teamlid over de meet is!

Registreer je snel voor onze 1ste Firefighter Survival Run op https://registreer.hvzfluvia.be of ontdek meer info op de Facebookpagina van Hulpverleningszone Fluvia - post Gullegem-Moorsele.

ZATERDAG 12 OKTOBER 2019

BELGISCH KAMPIOENSCHAP ZAALVOETBAL VOORBRANDWEERPLOEGEN De brandweermannen van post Bree nodigen je uit je voetbalschoenen aan te trekken! Op zaterdag 12 oktober 2019 organiseert Hulpverleningszone Noord-Limburg post Bree het Belgisch Kampioenschap zaalvoetbal voorbrandweerploegen. Deelnemen kan onder naam van de zone of onder naam van de post zelf. Een erkende bedrijfsbrandweer wordt ook aanvaard.

WOENSDAG 5 JUNI 2019

Inschrijven kan tot 15 september 2019 via de website www.hvznl.be

5E EDITIE SAFETY DIVE DAY IN DE STEENGROEVE TE VODELEE Programma 09.00 uur: Samenkomst te Vodelee met koffie en croissant 09.45 uur: Briefing en indeling van de duikploegen 10.00 uur: 1e duik 12.15 uur: Barbecue 14.30 uur: 2e duik

9

WE ZETTEN JULLIE GRAAG IN DE BLOEMETJES!

In deze editie van DE BRANDWEER[M/V] willen we onze pagina’s gebruiken om jullie te FELICITEREN met jullie inzet, koelbloedigheid, vriendelijkheid en hulpvaardigheid tijdens het stormweer rond 10 MAART. Toen jullie de laatste fase van de opruimingswerken ingingen, bestookten de communicatoren een aantal personeelsleden in de zone om te weten te komen hoeveel interventies uitgevoerd waren, hoeveel manschappen en wagens er op de piekmomenten ingezet waren.

Dit resulteerde in een mooie INFOGRAPHIC die op VRIJDAG 15 MAART om 14.40 uur door alle zones tegelijk verspreid werd.

Bij deze, een dikke pluim aan iedereen die zich ingezet heeft om die 20 000 OPROEPEN de baas te kunnen!!

PROFICIAT!!

In weer en wind: De brandweer was er 20.000 keer voor u!

10-12/03/19 - Storm 120 km/u

#manschappen

#interventies

3984 ingezette personeelsleden op het piekmoment

20007 interventies

#voertuigen

902 ingezette wagens op het piekmoment

1847 West-Vlaanderen #interventies

Hulpverleningszone 1 Hulpverleningszone Fluvia Hulpverleningszone Midwest Brandweer Westhoek

7370

Antwerpen

Brandweer Zone Antwerpen Hulpverleningszone Rivierenland Brandweer Zone Rand Hulpverleningszone Taxandria Brandweer zone Kempen

337

Brussel

5476

Oost-Vlaanderen

Brandweer Zone Centrum Brandweer Vlaamse Ardennen Brandweerzone Oost Oost-Vlaanderen Brandweerzone Meetjesland Hulpverleningszone Waasland Hulpverleningszone Zuid Oost

2143

Vlaams-Brabant

Hulpverleningszone Oost Brandweerzone Vlaams-Brabant West

2834 Limburg

Hulpverleningszone Noord-Limburg Brandweerzone Oost-Limburg Hulpverleningszone Zuid-West Limburg

WAAROM STERVEN MENSEN IN EEN BRAND? 1 INLEIDING

Er is echter een tweede factor die bepaalt hoe heet de rookgassen zullen worden. De hoogte van de rooklaag speelt

Elke brandweerman of vrouw weet dat er mensen omkomen

daarbij ook een rol. Bij een brand op vloerniveau in een nor-

in een brand. Dikwijls ontbreekt echter het inzicht in waar-

male ruimte zal de rook bij het begin van brand 2,6 meter

om mensen sterven. Een brand produceert rook en hitte.

opstijgen vooraleer hij het plafond bereikt. Gedurende die

Beide componenten vormen een potentiële doodsoorzaak

verticale afstand zal er lucht bijgemengd worden (zie figuur

voor mensen. In dit artikel wordt hier dieper op ingegaan. Er

2). Het volume van de rook en de massa van de rook nemen

wordt eveneens bekeken welke implicaties deze informatie

continu toe tijdens deze opstijging. Hoe meer koele lucht

heeft op onze werkwijze. Heeft de veranderende brand een

er bijgemengd wordt, hoe lager de eindtemperatuur van de

impact op deze factoren? Indien ja, welke en waarom?

rook zal zijn. De rook die aankomt aan het plafond zal dus minder warm zijn in een hal van 5 meter hoog dan in een

2 HITTE

keuken van 2,6 m hoog.

Een brand produceert energie. Deze energie wordt gebruikt

In een volgende fase van de brand, heeft er zich een rooklaag

om de omgeving op te warmen. De belangrijkste factor is

gevormd. Stel dat de rooklaag in een appartement één meter

het vermogen van de brand. Het vermogen van de brand

dik is, dan zal de rook (vanaf de grond) nog slechts anderhal-

wordt uitgedrukt in kW of MW. Het vermogen vertelt ons

ve meter opstijgen. Er wordt dan minder lucht bijgemengd

hoeveel energie, uitgedrukt in J, er elke seconde geprodu-

en de rook zal dus warmer zijn. Daarnaast is het dikwijls zo

ceerd wordt.

dat het vermogen van de brand is toegenomen in vergelij-

Het geproduceerde vermogen wordt voornamelijk afge-

king met de start van de brand. Er wordt dus meer warmte

voerd via convectie en straling. Een goede schatting is dat

toegevoerd terwijl er minder koude lucht wordt bijgemengd.

70% van het vermogen van de brandhaard wordt omgezet in

Dit resulteert in hetere rook dan in het begin.

een convectief deel terwijl straling verantwoordelijk is voor de overige 30%.

2.1 Convectieve warmteoverdracht De convectieve warmteoverdracht zorgt voor de afvoer van het grootste gedeelte van de energie die door de brand geproduceerd wordt. Convectieve warmte kan men demonstreren met het gebruik van een kaars. Hou een hand 10 cm boven de vlam zoals op figuur 1. De warmte die men voelt, is de warmte van de opstijgende lucht (rook). Door de hand ook aan de zijkant van de vlam te houden, op dezelfde afstand, kan men het verschil voelen tussen het convectieve deel en de stralingswarmte.

Eerst wordt de convectieve warmte overgedragen van de vuurhaard op de rook. Hoe groter het vermogen van de brand, hoe heter de rookgassen zullen zijn. figuur 1 Boven de kaars voel je het convectieve deel van de warmte van de vlam. Foto: Szymon Kokot-Góra 12

Wanneer de rooklaag zakt tot op een halve meter van de grond, dan zullen brandweerlui die de binnenaanval doen gedeeltelijk in de rook zitten. Het gedeelte van hun lichaam dat in de rook zit, zal warmte ontvangen. Eigenlijk gedraagt de oppervlakte van het lichaam (A) dat in de rook zit zich op dezelfde manier als de wanden die de rooklaag begrenzen.

De rooklaag zal warmte afgeven aan de kledij van de brandweerlui. De hoeveelheid warmte zal afhankelijk zijn van het temperatuurverschil tussen hun kledij en de rook. De warmte zal in de kledij via geleiding overgebracht worden naar het lichaam.

Indien de rook tot op de grond komt, dan zullen de slachtoffers die daar liggen de gevolgen van de warmteoverdracht rechtstreeks voelen op hun lichaam. Hun kledij heeft namelijk erg weinig bescherming. Hetzelfde geldt voor slachtoffers die aan een raam staan, in de uitstromende rookgassen. Ze zullen ook warmte ontvangen van de rook. Een bijkomend figuur 2 Terwijl de rook opstijgt, wordt meer en meer lucht bijgemengd. Dit heet entrainment in het Engels.

Figuur: Edward Johnson

probleem hier is dat de convectieve warmteoverdracht ook afhankelijk is van de snelheid van de stromende rook via de convectiecoëfficiënt h. De convectiecoëfficiënt is afhankelijk van een hele reeks zaken waaronder de snelheid. Hoe

De hete rooklaag is nu een warmtebron geworden. Ze zal

sneller de rook stroomt, hoe meer warmte ze zullen te ver-

haar warmte afgeven aan andere objecten. De rooklaag

werken krijgen.

wordt begrensd door wanden: het plafond en de muren. De rooklaag is warmer dan die wanden. Er zal een convectieve

Tenslotte zal de rooklaag op haar traject naar buiten ook een

warmteoverdracht zijn van de rook naar de wanden. Terwijl

heleboel warmte afgeven via straling. De rooklaag straalt

de rook naar buiten stroomt, zal deze hierdoor een stuk af-

warmte naar de onderliggende objecten.

koelen. De wanden zullen tegelijkertijd opwarmen. Naarmate de wanden opwarmen, zullen ze minder warmte opne-

2.2 Straling of radiatie

men vanuit de rooklaag. De convectieve warmteoverdracht

Straling is een vorm van warmteoverdracht die iedereen erg

is namelijk proportioneel met het temperatuurverschil (T)

goed kent. Denk aan het gevoel van de zon op je gezicht

tussen de rooklaag en de wand. De wanden zullen op hun

op een warme zomerdag. Iedereen voelt de invloed van die

beurt warmte afvoeren via straling en geleiding.

warmtestraling. Bij een kampvuur of een open haard is deze (warmte)straling nog veel beter merkbaar. Iedereen weet

Het is mogelijk om de overdracht van warmte via convectie te berekenen: Q̇ = h x A x ΔT [kW]

ook dat de straling toeneemt als de afstand tot de warmtebron afneemt.

Bij een brand zal de vuurhaard de eerste bron zijn van stralingswarmte. De vuurhaard en het volume aan vlammen erboven zullen warmte uitstralen. De warmtestraling volgt een rechte lijn. Alles wat zichtbaar is voor de brand (en voor de vlammen), zal aangestraald worden.

De hete rooklaag zal ook warmte uitstralen naar objecten

Wanneer de stromende rook een opening tegenkomt, zal de

die het kan “zien”. Dit gebeurt dan naar objecten onder deze

rook naar buiten stromen. Deze stroom vertegenwoordigt

rooklaag. In de buurt van de brand zal een zetel dus op-

een volume, een massa aan rook die verdwijnt uit het ge-

gewarmd worden door warmtestraling van twee zijden. Er

bouw. Dit stemt overeen met een behoorlijke hoeveelheid

komt natuurlijk ook warmtestraling van de brandhaard. Deze

energie die uit het gebouw verdwijnt.

is erg warm, maar de afstand tot de brandhaard is misschien

13

figuur 3 Beide brandweermensen op de figuur zijn even groot, ook al lijkt dit niet zo te zijn. De brandweerman dichtst bij de vlammen krijgt veel meer stralingswarmte te verwerken. Dit is te merken aan het aantal pijlen waardoor hij geraakt wordt. Hoe verder van de warmtebron verwijderd, hoe minder stralingswarmte (pijlen). (Tekening: Bart Noyens naar een idee van James Mendoza van San Jose Fire Department)

vijf meter. De rooklaag zal een stuk minder warm zijn dan de

evolueert van 127 °C naar 527 °C, dan zal de stralingswarmte

vuurhaard of de vlammen erboven. Toch kan de hoeveelheid

afkomstig van deze rooklaag 16 keer groter geworden zijn.

stralingswarmte groter zijn. De afstand tussen de rooklaag en de zetel kan immers beperkt zijn tot een halve meter.

Elk object zal straling uitsturen. De zetel die aan het opwarmen is, zal dat dus ook doen. Als de zetel intussen een

De afstand tussen de warmtebron en de ontvanger is dus

temperatuur van 77 °C (350 K) bereikt heeft, dan zal hij ook

een belangrijke parameter bij de warmteoverdracht via stra-

straling uitsturen. Het is echter duidelijk dat deze straling

ling. Stralingswarmte (uitgedrukt in kW/m²) is omgekeerd

verwaarloosbaar is vergeleken met de straling die toekomt

evenredig met het kwadraat van de afstand. Dit betekent dat

van de rooklaag.

de overgedragen stralingswarmte ongeveer vier keer kleiner wordt als de afstand twee keer groter wordt. De verhouding tussen de hoeveelheid straling die ontvangen wordt en de hoeveelheid die uitgezonden wordt, noemt de zichtfactor.

Hij wordt aangeduid met het symbool . In figuur 3 is duidelijk te zien dat de brandweerman die dichter staat een groter stuk van de straling ontvangt dan diegene die verder staat.

Een tweede belangrijke parameter is de temperatuur van de warmtebron. Bij convectieve warmteoverdracht bepaalt het

Het is mogelijk om de overdracht van warmte via straling te berekenen: Q̇ = σ x ε x Φ x T4 [kW/m²]

temperatuurverschil tussen de warmtebron en de ontvanger hoeveel warmte er overgedragen wordt. Bij straling ligt dit

De straling kan ook invallen op slachtoffers. Slachtoffers die

een stuk moeilijker. De warmtebron zal warmte uitstralen.

op de grond liggen of slachtoffers die op een balkon staan

De hoeveelheid straling die uitgestuurd wordt, is evenredig

kunnen straling ontvangen van de rooklaag en van de vlam-

met de vierde macht van de temperatuur in Kelvin. Dit is een

men. In praktijk valt het voor dat slachtoffers gevlucht zijn

stuk moeilijker te begrijpen. Algemeen geldt dat de hoeveel-

op een balkon. Ze hebben geen last van de rook maar de

heid straling 16 keer groter wordt als de temperatuur in Kel-

straling zorgt ervoor dat ze uiteindelijk toch (zwaar) verbrand

vin verdubbeld. De temperatuur in Kelvin ligt 273 hoger dan

raken. Een slachtoffer dat op een balkon staat, naast uit-

graden Celsius. Een temperatuur van 400 Kelvin komt over-

slaande vlammen doorheen het schuifraam langs waar hij of

een met 127 °C. Een temperatuur van 800 Kelvin komt over-

zij gevlucht is, zal brandwonden oplopen. Dit is op zich een

een met 527 °C. Wanneer de temperatuur van de rooklaag

argument voor transitional attack. Door de vlammen neer te

14

slaan, zakt de temperatuur van de uitslaande gassen enorm.

aan CO in de rooklaag is evenredig met de temperatuur voor

De straling zal dan snel 16 keer minder zijn. Hierdoor kunnen

brandstof gecontroleerde branden en omgekeerd evenredig

die slachtoffers 16 keer langer blijven staan om dezelfde do-

met de temperatuur voor ventilatie gecontroleerde branden.

sis warmte op te lopen. Het is daarbij echter zeer belangrijk

De verhouding tussen de verschillende gassen in de rooklaag

om de juiste hoeveelheid water te gebruiken. De eerste tien-

blijft dus evolueren. Het is een erg complex fenomeen.

tallen liters die de ruimte binnenkomen zullen verdampen en

4 EFFECTEN OP HET MENSELIJK LICHAAM

de energie uit de vlammen halen. De vlammen zijn eigenlijk super hete gassen. Doordat de energie uit de vlammen gehaald wordt, zullen deze gassen heel sterk krimpen. Deze

4.1 Effect van warmte

krimp maakt plaats voor de stoom die ontstaat door het ver-

Als de huid opwarmt, ontstaat eerst een aangenaam ge-

dampende water. Indien er vervolgens nog enkele tientallen

voel. Denk opnieuw aan het effect van de straling van de

liters water naar binnen gespoten worden, dan zal dat water

zon op de huid. Iedereen weet echter dat er ook zoiets be-

voornamelijk verdampen tegen de wanden. Er ontstaat dan

staat als zonnebrand. Elk van ons heeft al eens eerstegraads

geen krimp maar wel een zeer grote hoeveelheid stoom.

brandwonden opgelopen door te lang in de zon te liggen.

Deze extra stoom zal zich overal verspreiden en dan zeer

Het aangename effect kan dus door lange blootstelling tot

onaangenaam zijn voor brandweermensen en zelfs gevaar-

brandwonden leiden. De straling van de zon op een warme

lijk voor slachtoffers. De straalpijp afsluiten direct na knock-

zomerdag bedraagt ongeveer 1 kW/m². Een lange blootstel-

down van de vlammen is dus aangewezen.

ling hieraan kan dus tot eerstegraads brandwonden leiden.

3 ROOK

De huidtemperatuur kan verder oplopen. Dit kan door convectie of straling zoals hierboven is uitgelegd. De pijndrem-

Rookproductie hangt af van het soort brand. Vanuit het oog-

pel ligt ongeveer op 43°C. Als de huid warmer wordt, dan zal

punt “rookproductie” zijn er drie soorten branden te onder-

er pijn optreden. Hoe hoger de temperatuur en hoe groter

scheiden: smeulbranden, geventileerde branden en onder

het huidoppervlak dat aan het verbranden is, hoe meer pijn

geventileerde branden. Een smeulbrand wordt hierbij gede-

er optreedt. Deze pijn kan ervoor zorgen dat mensen uit het

finieerd als een traag verbrandingsproces met lage tempe-

raam springen, ook al is het zeker dat ze de val niet zullen

raturen en geen aanwezige vlammen. Bij een smeulbrand en

overleven.

bij een ondergeventileerde brand worden in het algemeen grote hoeveelheden gassen geproduceerd (tot 10 keer meer

Eerstegraadsbrandwonden, met de typisch roodgekleurde

dan bij een geventileerde brand). Deze productie ligt lager

huid, zullen optreden als de temperatuur van de huid 48 °C

bij geventileerde branden. Bij een smeulbrand hangt veel af

bedraagt. Bij temperaturen van 55°C zullen tweedegraads-

van de grootte van de brand en de evolutie ervan. Het is mo-

brandwonden voorkomen. Dergelijke brandwonden mani-

gelijk dat een sigaret ergens belandt, daar een smeulbrandje

festeren zich met de gekende blaarvorming. Bij hogere tem-

veroorzaakt maar dat deze smeulbrand niet kan groeien. Zolang de oppervlakte van de smeulbrand erg klein blijft, zal de

Temperature (°C)

productie aan gassen ook beperkt zijn.

1000

Critical

Rook is een mengeling van gassen, vaste stofdeeltjes (roet)

500

en vloeistofdeeltjes in suspensie. Er worden verschillende

300

gassen geproduceerd. CO2 en CO zijn twee belangrijke gas-

200

Extreme

100

sen die aanwezig zijn naast verschillende pyrolysegassen. Er worden ook stoffen zoals HCN gevormd als er stikstof aan-

Hazardous

100

Ordinary

wezig is in de brandende stof. Daarnaast is in rook meestal ook nog zuurstof aanwezig. Het gehalte aan zuurstof is

Immediately life threatening when wearing structural firefighting clothing and breating apparatus

50 20 minutes

echter sterk gedaald vergeleken met de 21% die aanwezig is

15 minutes

1 minute

30

in lucht. De rook stijgt op als een pluim en vormt aan het pla-

20

fond een rooklaag. De samenstelling van de rooklaag is niet constant. Ze wordt continu beïnvloed. Er zal in de rooklaag nog plaatselijk verbranding plaatsvinden. Dit is afhankelijk van de temperatuur en de aanwezige zuurstof. Het gehalte

10

0.1

0.2 0.3

0.5

1.0

2.0 3.0

5.0

10.0

20.0 30.0 50.0

100.0

Radiant Heat Flux (kW/m2)

figuur 4 Relatie tussen omgevingstemperatuur, warmtestraling en de inzettijd van brandweermensen in beschermkledij (Grafiek: NIST) 15

peraturen zullen derdegraadsbrandwonden optreden. De

Mensen die blootgesteld zijn aan irriterende gassen kun-

huid wordt dan volledig vernietigd.

nen achteraf nog allerlei ziektebeelden ontwikkelen. Ze zijn met andere woorden nog niet definitief “gered”. In de eer-

Er is natuurlijk een verschil tussen de temperatuur van de

ste 24 uur na de blootstelling kan er zich een ontsteking in

huid en bijvoorbeeld die van de rook. Het is de warmteover-

de longen ontwikkelen die fataal kan zijn. Als een dergelijke

dracht (via straling en/of via convectie) die ervoor zorgt dat

ontsteking vermeden of behandeld kan worden, dan zijn de

de huid opwarmt.

meeste patiënten na drie maanden volledig genezen. Het is pas als een slachtoffer het ziekenhuis verlaat dat we echt een

Brandweermensen worden dikwijls geconfronteerd met

mensenleven gered hebben. Dikwijls is dat een samenwer-

zowel convectieve als radiatieve warmteoverdracht. Ze be-

king tussen de brandweer, die het slachtoffer uit de brand

vinden zich in rook met een bepaalde temperatuur én ze

“redt”, en de medische diensten, die ervoor zorgen dat het

worden blootgesteld aan een bepaalde hoeveelheid warm-

slachtoffer blijft leven.

testraling (uitgedrukt in kW/m²). Het Amerikaanse NIST heeft een grafiek uitgewerkt waarbij het effect van deze twee vor-

Rook bevat CO. In een brand loopt het CO-gehalte dikwijls

men van warmteoverdracht wordt weergegeven. Daarbij is

op tot 5.000 à 10.000 ppm. Dit zijn erg hoge concentraties.

rekening gehouden met het beschermend effect van de in-

CO bindt zich aan de hemoglobine in het bloed. De hemog-

terventiekledij.

lobine is de stof in het bloed die instaat voor het transport van zuurstof. Hemoglobine kan vergeleken worden met

De grafiek van NIST is weliswaar een vereenvoudigde weer-

vrachtwagens die zuurstof vervoeren in onze slagaders. Als

gave van de realiteit. Toch geeft hij een goede eerste in-

zo’n vrachtwagen geladen wordt met CO, dan kan hij geen

schatting over hoe lang brandweermensen mogen werken

zuurstof meer vervoeren. Indien teveel van die vrachtwa-

in bepaalde omstandigheden zonder brandwonden op te

gens geladen worden met CO, dan neemt de hoeveelheid

lopen.

toegevoerde zuurstof sterk af. De hoeveelheid opgenomen CO wordt uitgedrukt in %COHb. De opname van CO in het

4.2 Effect van rook

bloed is de belangrijkste doodsoorzaak bij brand. Bij mensen

Rook bevat letterlijk honderden verschillende stoffen. Toch

is de zogenaamde regel van Haber van toepassing. Haber

kan het effect van rook op het menselijk lichaam beschreven

legt uit dat het effect van CO een combinatie is van bloot-

worden door te kijken naar enkele belangrijke gassen en de

stellingstijd en concentratie. Vijf minuten blootgesteld wor-

interactie tussen deze gassen.

den aan 1.000 ppm heeft dan hetzelfde effect als tien minuten blootgesteld worden aan 500 ppm.

Rook zorgt voor een breed scala aan problemen voor de mens:

Rook bevat meestal ook waterstofcyanide. Concentraties tot

› Rook bevat irriterende stoffen.

1000 ppm zijn mogelijk bij brand. HCN is ook een giftig gas,

› Rook bevat verstikkende stoffen (CO, CO2, HCN …).

tot 25 maal giftiger dan CO. Het effect van HCN kan worden

› Rook bevat een lagere concentratie zuurstof.

opgeteld bij dat van CO. De aanwezigheid van HCN zal ervoor zorgen dat mensen nog sneller bewusteloos raken dan

De irriterende stoffen in rook zullen de ogen en de longen

zonder de HCN het geval zou zijn. Dit verkort de tijd waarin

prikkelen. Bij hoge concentraties zal dit echt pijn beginnen

mensen kunnen evacueren. Daarenboven is het zo dat de

te doen. Daarnaast is het zo dat rook niet al het licht door-

regel van Haber niet van toepassing is op HCN. Mensen zul-

laat. Dit betekent dat je niet helemaal door rook kan kijken.

len concentraties boven de 200 ppm niet lang overleven.

Hoe dikker de rook, hoe minder ver je kan kijken. Deze eigenschappen maken het moeilijk om door rook te lopen. De

Rook bevat ook hoge concentraties aan CO2. Dit gas zorgt

gezondheidstoestand van de slachtoffers voor de brand zal

dat het lichaam gaat hyperventileren. Het lichaam wil na-

hier ook een rol in spelen. Bejaarden en kinderen zullen de

melijk de CO2 uit het bloed hebben. De hyperventilatie zorgt

irriterende stoffen minder goed verdragen dan volwassenen

ervoor dat de opname van andere, giftige gassen toeneemt.

in goede gezondheid. Het spreekt voor zich dat mensen met gevoelige luchtwegen sneller problemen zullen krijgen

De concentratie aan zuurstof in de rook is afgenomen. Soms

wanneer ze blootgesteld worden dan iemand die volledig

schiet er van de oorspronkelijke 21% bijna niets over. Erg lage

gezond is.

zuurstofconcentraties zijn erg gevaarlijk. Tijdens een brand is de zuurstofconcentratie dicht bij de grond dikwijls nog over-

16

leefbaar. In de rook zelf worden soms concentraties geme-

aan irriterende en giftige gassen en stijgt de concentratie

ten van 1% of lager. Daar komt bovenop dat de temperatuur

aan zuurstof. De extra zuurstof kan echter een groot effect

in deze rooklaag hoog kan oplopen. Mensen die dergelijke

hebben op de brand als deze nog niet geblust is.

rook inademen hebben erg weinig overlevingskansen. Er zijn gevallen beschreven waarbij mensen een deur tot een brand

Ventileren kan daarom zeer gevaarlijk zijn bij hedendaag-

openen en in de uitstromende rook terechtkomen. Al na ĂŠĂŠn

se branden. Het is enkel bij een (kleine) smeulband dat dit

ademteug zakten ze in elkaar.

meestal zonder gevaar kan. Bij de andere branden (geventileerd en onder geventileerd) is het belangrijk dat er voor-

In rook zijn ook nog andere gassen aanwezig zoals NOx

afgaand aan de ventilatie een blussing ingezet wordt. Het is

maar deze spelen meestal een beperkte rol.

dikwijls moeilijk om te garanderen dat een succesvolle blus-

Rook heeft drie effecten op het menselijk lichaam:

sing wordt ingezet. Bij de start van de ventilatie is de plaats

1. De irriterende gassen zorgen ervoor dat evacuatie be-

van de brand dikwijls nog niet (helemaal) duidelijk. Dan is het

moeilijkt wordt doordat o.a. de ogen beginnen te tranen

niet mogelijk om te ventileren zonder eerst iets aan de brand

en de luchtwegen pijn beginnen te doen. Dit kan er zelfs

te doen. Anders is het goed mogelijk dat de brand dermate

voor zorgen dat mensen in elkaar zakken.

groeit dat de slachtoffers om het leven komen door de ef-

2. De dosis gassen waaraan mensen blootgesteld worden

fecten van de hitte.

kan ervoor zorgen dat ze verward worden, het bewustzijn verliezen of zelfs overlijden. CO en HCN zijn hier de

Om mensen te redden, moet de rook verwijderd worden.

belangrijkste gassen.

Ventilatie is hiervoor de oplossing. Om te kunnen ventile-

3.

Grote dosissen aan irriterende gassen kunnen na de

ren zonder dat de toegevoerde zuurstof het brandvermogen

brand nog altijd het overlijden van het slachtoffer veroor-

sterk laat toenemen, moet de brandhaard eerst onder con-

zaken door het optreden ontstekingen en longoedeem

trole gebracht worden. Op die manier kunnen slachtoffers

nadat het slachtoffer al gered is door de brandweer.

gered worden. Omwille van de veranderende omstandigheden (in vergelijking met 50 jaar geleden) kunnen we niet

75% van de mensen die sterven door rookinhalatie worden

meer eerst redden en dan blussen. Er moet eerst geblust

gevonden in andere kamers dan de kamer waar de brand

worden zodat we kunnen ventileren en redden (of redden

begonnen is. Mensen sterven dus voornamelijk door de ef-

en ventileren).

fecten van rook. Professor David Purser heeft een model ontwikkeld om de effecten van rook te gaan berekenen. Hij

First, put the fire out!

maakt een schatting van de dosis die mensen binnen krijgen: de fractional effective dose (FED). Daarmee toont hij aan dat

6 BRONNEN

een halve seconde in een omgeving met 1000 ppm CO minder erg is dan 10 minuten in een omgeving met 100 ppm.

[1] Merci B (2010) Active fire protection: Smoke and heat control,

Zodra de FED boven een bepaalde waarde komt, verliezen

cursus tijdens de opleiding Postgraduate Studies in Fire Safety

mensen het bewustzijn. Bij een nog hogere waarde sterven

Engineering, UGent

ze.

[2] Gottuk D, Lattimer B (2016) Effect of combustion conditions on species production, in SFPE Handbook of fire protection engi-

5 EERST REDDEN, DAN BLUSSEN?

neering [3] Purser D (2016) Combustion toxicity, in SFPE Handbook of fire

In de verschillende paragrafen hierboven staat uitgelegd hoe

protection engineering

rook ervoor zorgt dat slachtoffers in de problemen komen.

[4] Galea E (2011) Human behavior in fire, cursus tijdens de oplei-

De snelste manier om hun overlevingskansen te verhogen

ding Postgraduate Studies in Fire Safety Engineering, UGent

is het verwijderen van de slachtoffers uit de rook. Om dit te

[5] Lambert K, Baaij S (2018) Brandverloop: Technisch bekeken,

bekomen, dienen de slachtoffers eerst gevonden te worden.

tactisch toegepast, 2de editie

Dit is dikwijls een erg moeilijke taak, zeker in grotere ruimtes.

De tweede manier om de overlevingskansen van de slachtoffers te verhogen, is het verwijderen van de rook. Om dit doel te bereiken dient er geventileerd te worden. Door de rook te verdunnen met verse lucht, daalt de concentratie

Karel Lambert

17

B-C-zijde met blusopstelling op tallud spoorweg

HET ZWEMBAD BRANDT Gedurende een brandweerloopbaan zijn er een paar interventies die je steeds zullen bijblijven. De brand van het zwembad te Kortrijk op 26 februari jongstleden is er zo eentje. Een inktzwarte nacht en een gloednieuw zwembad aan de vooravond van zijn opening. Hemelsblauw water geen rimpeltje op het wateroppervlak van het olympisch zwembad, geen rook binnen waar te nemen, op het dak een inferno, slangen van vuur. Rondom ons volop radiocommunicatie, blauwe lichten, hulpverleners rennen alle kanten uit, een aantal ladderwagens die gevoed door tankwagens hun water spuwen op een niet te temperen vuur. Zo nu en dan braakt de centrale toren een vuurtong uit. Kortom een surrealistisch beeld.

Op 26 februari omstreeks 22:58 komt er via NC 112 Brugge een oproep binnen met als melding “explosie in zwembad”. PZ Vlas richt ogenblikkelijk de bewakingscamera’s van de naastgelegen fuifzaal op het gloednieuwe zwembad. Ze koppelen direct terug aan NC 112: “Uitslaande vlammen zichtbaar!”. De brandweer van Hulpverleningszone Fluvia post Kortrijk en Marke - zijn ondertussen onderweg met 1 x CW, 3 x MFAP, 1 x LW, 1 x TW. Gezien de site zich op een lager gelegen stuk bevindt, is er een goed overzicht bij het aanrijden. Een opschaling naar Code2 binnen het “Brandweer InterventiePlan” wordt doorgegeven aan dispatch Fluvia. Hierdoor krijgen we een opschaling met 1 bijkomende brandflank, 2 Officieren, Dispatcher mobiel, Adviseur Arbeidsveiligheid, Verantwoordelijk PEB, Container ABES …

Op het dak een inferno maar geen rook binnen waar te nemen.

18

De aankomende eerste middelen kunnen moeilijk op het terrein gezien de volledige afsluiting van de werf met werfhekkens. Na de eerste instructies en opschaling maak ik als LVO tijd voor een tweede en ruimere verkenning rondom en een snelle verkenning binnenin waar de onderofficier van de permanentie deze taak reeds heeft gedaan.

Hierbij stellen we onszelf enkele vragen: › Zijn er mensen/ arbeiders aanwezig, enkele dagen voor een opening gebeuren er soms onverwachte zaken op een bouwwerf …? Nee › Gezien dit een bouwwerf betreft met een melding van een explosie: zijn er gasflessen aanwezig? negatief! Zijn er chemische producten (waterzuivering)? ... Komt Eandis ter

C-zijde

plaatse? › Is de locatie van de brand bekend? Ja › Is hij eenvoudig bereikbaar? Nee › Hebben we momenteel voldoende adequate middelen ter plaatse?

- Momenteel gebrek aan hoogtewerkers en voldoende bluswater, hoewel de Leie vlakbij is. › Wat zijn de te verwachten uitbreidingsmogelijkheden, aandachtspunten?

- Brandlast en stabiliteit van een centrale toren met 5 dubbelwandige polyesterglijbanen met een totale lengte van 700 meter - Constructie, opbouw van het onderliggende platte dak, brand voortschrijding tussen de dakbekleding

19

Betonspatten door de intensiteit van de brand in de toren Foto: Hans Van Poucke

Opstelling commandovoertuig officier 2de wacht aan A-zijde

Na de verkenning merken we dus een vrij atypische brand

bad is matig. Onze manschappen moeten zich beperken tot

op, een klein deel van het dak (B-zijde) is reeds ingestort, zo-

het koelen van uitstromende gassen en het verhinderen van

wel de aankomst van de glijbanen als enkele hoger gelegen

doorslag langs twee ramen met behulp van een afleg 2x45.

glijbanen staan in brand, de centrale trappenkoker fungeert

Een uur na aankomst doet er zich echter een felle FGI voor

als schoorsteen.

in deze trappenzaal naar het recreatiebad toe. We trekken ons terug en komen na een tijdje terug om een opstelling

De 1ste MFAP stoot met een aanvalsploeg door tot aan de

te maken met kanon. De tweede ploeg van de permanentie

toegang van het glijbanencomplex waar de brand hevig

maakt een opstelling op het dak en probeert uitbreiding op

woedt, ter hoogte van de toegang tot de toren, bij de aan-

het dak te voorkomen gezien de neervallende brandende

komst van de glijbanen. De rookopbouw in het recreatie-

polyesterstukken.

A-zijde genomen vanuit positie CP-OPS

20

Op hetzelfde ogenblik maken we een opstelling langs de spoorweg. Net waar de intensiteit van de brand het hoogst is, blijkt deze onbereikbaar voor ons rollend materieel. Alle opstellingen langs de B-zijde dienen dus te gebeuren binnen de valschaduw en met het drukke spoor in de rug. Dus een offensieve buitenaanval. Teamleader Infrabel wordt ontboden in de CP-OPS. Het treinverkeer werd stilgelegd en bovenleidingen geaard. Ploegen kunnen nu meer afstand nemen om op een veilige afstand de brand te temperen en de dakbekleding te koelen/blussen. Een offensieve binnenaanval via de B-zijde is onverantwoord en dus uitgesloten.

Het niet uitbreiden van de brand naar de volledige dakbekleding is volgens onze interpretatie deels door de constructie van het dak volgens de klasse Broof(t1), PVC met daaronder PIR isolatie, alsook door de massale opbrengst van water op de glijbaaninfrastructuur en toren en natuurlijk door de dakbedekking zelf. Op het dak van het zwembad zijn er ook een 500-tal PV panelen aanwezig. Hadden we hier te maken Foto: Hans Van Poucke

gehad met een klassieke dakopbouw met asfalt en PUR dan was het gehele complex vermoedelijk verloren geweest.

Ondertussen is er een verdere opschaling bezig: 1 extra

ren. Nu de volledige commandostructuur uitgebouwd is,

MFAP, 3 extra ladderwagens, ABES- en Deco-container ko-

kan men nu overgaan tot een volwaardige CP-Ops, waarbij

men ter versterking en worden opgesteld aan de A-zijde

de burgemeester, zonecommandant en ander key-spelers

naast de eerste autoladder Kortrijk opgesteld aan de AB-

deelnemen aan het overleg.

hoek. Een opschaling naar Tankwagen circuit “klein” levert ons 4 extra tankwagens, 1 Buffercontainer, 1 zware debiet-

Gezien het verhinderen van de branduitbreiding binnenin

pomp en 1 extra OFF. Gezien de beperkte circulatiemogelijk-

het gebouw, de goede compartimentering, de dakopbouw

heden (site staat vol met hekkens en bouwmateriaal) beslist

en bescherming ervan door de blusploegen en natuurlijk het

de intussen opgestarte CP-OPS om over te schakelen op

opbranden van de brandlast (polyester glijbanen) geraakt de

watertransport rechtstreeks uit de nabijgelegen Leie met de

brandweer de situatie meester. Na de nodige decontaminatie

reeds aanwezige zware debietpomp.

van het personeel kan er begonnen worden aan de afbouw van middelen op het terrein. De hele nacht blijft een brand-

De zoals in het BIP voorzien, komt er een AGS’er ter plaatse.

ploeg ter plaatse. De volgende dag zijn we met een delegatie

Hij beslist om een team van twee meetploegen uit te stu-

ter plaatse om de afstapping van het parket en branddeskundige te begeleiden. Momenteel zijn we ook nog volop bezig aan de theoretische benadering in onze brandanalyse.

Werden ingezet voor deze interventie 127 personeelsleden, 4 autopompen, 4 hoogtewerkers, 4 commandowagens, 9 tankwagens, 1 zware debietpomp, 1 preventieve ziekenwagen, waterbuffer, ABES-container, DECO-container en andere middelen waaronder mobiele dispatchers, 1 AGS’er,2 meetploegen en catering.

LT. Hans Van Poucke Postverantwoordelijke brandweerpost Kortrijk, Hulpverleningszone Fluvia Foto’s: T.S.L. Hulpdienstfotografie

Meetploegen met extra PID koffers uit diverse zones 21

Wespen zijn echte opruimers. Foto: Hans Deblauwe

BEZINT EER GE VERDELGT Brandweermannen en -vrouwen zijn echte dierenvrienden. Een paard in een sloot? We halen het eruit.

Een kat gevonden bij een brand? We geven ze wat extra zuurstof. Maar vraag eens aan wespen, bijen en andere angeldragers of ze ons zo sympathiek vinden.

Akkoord, het is ronduit irritant als een wesp minutenlang je cocktail en je fruitsalade inspecteert tijdens de zomer. Voor veel burgers is alles wat vliegt en steekt automatisch ongedierte. Maar zoals dat gaat in de natuur heeft elk dier zijn nut, al is dat soms niet zichtbaar.

“Wespen zijn echte opruimers”, vertelt Jens D’Haeseleer van Natuurpunt. “Ze voeden zich met allerlei insecten zoals vliegen, muggen en bladluizen. Voor een goede nachtrust in de zomer zijn ze broodnodig. Bijen en hommels zijn dan weer vegetariërs. Ze voeden hun larven met stuifmeel en zorgen zo voor de bestuiving van allerlei bloemen, planten en gewassen. Ongeveer 80 procent van de planten bij ons wordt bestoven door insecten. Bijen spelen daarbij de belangrijkste rol. De Europese hoornaar heeft het voornamelijk gemunt op andere wespen en vliegen. In die zin is het zelfs een bondgenoot voor wie een zomerse barbecue organiseert.”

Europese hoornaar verorbert gewone wesp. foto: Hans De Blauwe 22

Een nest van 6.000 wespen kan in een week een half miljoen

IEDEREEN ALLERGISCH

vliegen en zo’n 130.000 muggen vangen. Moet de brandweer dan gewoon stoppen met het verdelgen van wespen? Uiter-

“Bijen of hommels verdelgen, dat is de laatste jaren meer

aard niet, want de veiligheid van onze inwoners primeert. Als

uitzondering dan regel”, zegt Sil Van Hoorebeke. Hij werkt

wespen het gewone leven van een burger in gedrang bren-

als brandweerman bij Brandweerzone Centrum en heeft als

gen, moeten we ingrijpen. Al is die grens vaak moeilijk te trek-

amateur-imker thuis verschillende bijenkasten staan. “Het is

ken. Want wanneer kunnen we spreken van gevaar?

sowieso not done bij de jongere generatie. Maar bij iets oudere brandweermannen komt het soms wel nog voor. Het

In principe kunnen mensen en wespen perfect samenleven.

is effectief moeilijk om uit te leggen aan mensen waarom

Ze vliegen niet rond op zoek naar een sappig plekje om te

we een wespennest niet willen verdelgen. Wat dan klassiek

steken. Is het nest dus achteraan de tuin, in een boom of in

gebeurt, is dat plots heel het gezin allergisch is aan wespen.

een kot waar iemand zelden binnengaat? Dan is het eigenlijk

Toch vind ik dat wij als brandweer mens én dier beschermen.

niet nodig om het nest te verdelgen. Het is een ander verhaal

Die twee verenigen is soms moeilijk, maar zeker niet onmo-

als het nest in de woning hangt of op plaatsen waar veel

gelijk. Het vraagt een inspanning.”

passage is.

Voor het wespenseizoen begint, gaat Sil bij verschillende

UITLEGGEN OF VERDELGEN?

posten langs om extra uitleg te geven over de meest voorkomende soorten wespen, bijen, hoornaars en hommels.

In de praktijk is het natuurlijk moeilijk om als brandweerman

“Ik merk dat de gemiddelde brandweerman niet echt op de

of -vrouw uit te leggen waarom je een wespennest niet gaat

hoogte is, maar dat hoeft ook geen probleem te zijn. Je kunt

verdelgen. We helpen nu eenmaal graag, dat is onze iden-

bijvoorbeeld al veel afleiden uit de locatie van het nest. Wes-

titeit. Eerlijk, het is veel makkelijker om snel wat wespen-

pen zullen nooit een nest maken tussen stoeptegels. Dan

poeder te spuiten dan om uit te leggen dat wespen nuttige

weet je al dat het om een bijennest zal gaan. Daar hoef je

dieren zijn.

de 400 soorten bijen en 4.000 soorten wespen niet voor te kennen.”

“Het kost erg veel inspanning om dertig keer hetzelfde verhaaltje te vertellen”, bevestigt majoor Erik Janssen, voorzitter

BEVRAAG DE MELDER

van het Netwerk Operaties bij Netwerk Brandweer. “Daarom moeten we het onze manschappen zo makkelijk moge-

Idealiter doen we bij de melding al een feitelijke contro-

lijk maken. Binnen Netwerk Brandweer willen we graag een

le. Daar pleit Natuurpunt voor. Majoor Erik Janssen is een

folder uitwerken die alle Vlaamse pompiers kunnen afgeven

grote voorstander van het idee. “Het is perfect mogelijk om

als ze een nest niet verdelgen. Zo zien burgers dat er wel

mensen een aantal gerichte vragen te stellen. Kan je beves-

degelijk iets achter zit. Ik vind het de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de brandweer om burgers te wijzen op het nut van insecten.”

Aziatische hoornaar op fruit

We hebben als brandweer een voorbeeldfunctie. Helaas zijn er verhalen genoeg bekend van pompiers die ‘vervelende’ nesten van bijen of hommels ook verdelgen. Niemand komt het te weten, denken ze, en intussen is Jan met de pet blij dat het probleem opgelost is. Zo creëren we niet alleen een verkeerd verwachtingspatroon, maar tonen we ook dat natuurbehoud bij ons niet echt een prioriteit is.

“Wettelijk is alleen het vernietigen van honingbijenkasten verboden in Vlaanderen”, zegt Jens D’Haeseleer. “Hommels, solitaire bijen, Europese hoornaars en andere wespen zijn niet beschermd. We moeten mensen overtuigen om de dieren te laten zitten omwille van de ecologische waarde, niet door te schermen met een zogezegde beschermingsstatus.”

23

tigen dat het om een wespennest gaat? Beschrijf de kleur,

vaere van Honeybee Valley (UGent). “Wespen bouwen hori-

de grootte, de nestplaats en het aantal actieve dieren eens?

zontale raten binnen in het nest. Je verspreidt het poeder het

Gecombineerd met de periode van het jaar kunnen we al

beste door de poedernaald haaks op de raten in te brengen

snel inschatten of het echt om een wespennest gaat. Om te

en in een vloeiende beweging eruit te trekken. Zo behandel

weten of het nest echt gevaarlijk is, kan je met gerichte vra-

je alle raten gelijk en is de kans op neutralisatie maximaal. Als

gen al veel nesten uitsluiten. Voor zones die met een e-loket

het nest onzichtbaar is omdat het in een spouwmuur, rol-

werken, kunnen we een vragenlijst opstellen waar de melder

luikast of onder de grond zit, dan moet je alleen de uitgang

een foto moet aanduiden van hoe het dier eruitziet.”

bepoederen waar de wespen vliegen. Als een nest niet van de eerste keer verdelgd is, horen we vaak dat het de tweede

Burgers kunnen ook zelf heel wat doen om de overlast van

keer compleet wordt vol gespoten. Dat is echt niet nodig.”

wespen te verzachten. Van mei tot juli zal je zonder problemen je colaatje buiten kunnen drinken, maar in augustus en

AZIATISCHE HOORNAAR

september is dat al moeilijker. In die periode zijn de wespen namelijk op zoek naar voedingsstoffen. Je frisdrank afdek-

En dan is er nog de Aziatische hoornaar. Een buitenbeentje,

ken kan al veel verhelpen. En sla er zeker niet naar, want dan

want die soort willen we net wél massaal uitroeien. Zoals be-

maak je ze alleen maar agressief. Er zijn daarnaast tal van

kend is het een invasieve soort die onopzettelijk vanuit Zuid-

huis-, tuin- en keukentips om wespen op afstand te houden.

oost-Azië in Zuid-Frankrijk is beland. De Aziatische hoornaar

Ze houden bijvoorbeeld niet van sterke geuren, zoals kruid-

jaagt op kleine insecten en heeft een voorkeur voor honing-

nagel, azijn en citrusvruchten.

bijen na de zomer. Nu rukt hij op in Europa en dat is een probleem voor onze bijen. Rond Bordeaux waren er vorig

TONNEN WESPENPOEDER

jaar twaalf nesten per vierkante kilometer. Imkers hebben er veel last mee, want de Aziatische hoornaars belegeren de

De brandweer is de grootste verbruiker van wespenpoeder

bijenkasten waardoor de bijen verhongeren. Maar het is niet

in Vlaanderen. Een kleine rondvraag in verschillende hulp-

realistisch om te denken dat we de Aziatische hoornaar aan

verleningszones leert ons dat er per nest ongeveer 100 gram

de grens gaan tegenhouden, zegt Karel Schoonvaere.

Permas-D wordt gebruikt. Zo gebruikte Hulpverleningszone Taxandria vorig jaar 640 kilogram poeder voor 6.128 nesten.

“We zouden alle nesten over heel Europa moeten uitroeien

Voor Hulpverleningszone Rivierenland was dat 830 kilogram

om de soort weg te krijgen. Dat zal niet gebeuren. Maar we

voor 8.935 nesten en bij Brandweerzone Vlaams-Brabant

geloven wel dat we de populatie Aziatische hoornaars onder

West 750 kilogram voor 8.276 nesten. Het ene nest is na-

controle kunnen houden. Door de nesten zoveel mogelijk te

tuurlijk het andere niet, maar het vertelt wel iets over de im-

verdelgen, willen we de densiteit van de populatie minimaal

pact die wij hebben op de natuur.

houden. Het is essentieel dat we snel schakelen tussen een

“We moeten zeker stilstaan bij de hoeveelheid wespenpoeder die gebruikt wordt”, vertelt onderzoeker Karel SchoonVerspreiding gif

24

Doorsnede nest Aziatische Hoornaar horizontale raten, Roeselare. Foto: Francis Veracx

ze geluidsgolven om een hoornaar weg te jagen. Die soort heeft doorheen miljoenen jaren evolutie efficiënte afweermechanismen opgebouwd. Maar de Europese honingbij heeft die ervaring niet. Integendeel, imkers kweken net ontzettend zachtaardige bijen. Franse imkers ondervinden dat Aziatische hoornaars zwakke bijenvolken verkiezen boven sterke (lees: agressieve) bijenvolken.

KLIMAATVERANDERING 2018 was een erg druk wespenseizoen voor alle Vlaamse hulpverleningszones. Met de gevolgen van de verstedelijking en mogelijk ook de klimaatverandering ziet het ernaar uit dat dit nog maar het begin is. “Opeenvolgende jaren met warme zomers en zachte winters zorgen voor meer wespen”, besluit Karel Schoonvaere. “Hoe kouder de winters, hoe meer uitval bij de koninginnen die aan het overwinteren zijn. Warme zomers leiden vaak tot grotere wespennesten en meer koninginnen. Het resultaat zie je in meer nesten het jaar nadien.

Kleine insecten worden schaarser in landelijk gebied, maar blijven talrijk voorkomen in meer verstedelijkte gebieden.

Het is duidelijk te zien dat hun predatoren, wespen en hoornaars, mee opschuiven en steeds dichter bij de mens komen wonen.”

Nest Aziatische Hoornaar, Sint-Pieters. Foto: Hans De Blauwe

De bottom line is dat we als brandweer onze burgers moemelding en een gegarandeerde verdelging. Maar zelfs als we

ten opleiden. Dat is geen opdracht, het is een kans. 84 pro-

alle nesten op ons grondgebied uitroeien, komen ze binnen

cent van de Vlamingen heeft namelijk veel vertrouwen in

enkele jaren gewoon terug uit Frankrijk. We zullen er dus er-

de brandweer. Met andere woorden: men luistert naar ons.

gens mee moeten leren leven.”

Maar dan moeten we als Vlaamse brandweer een front vormen. Laten we daar snel mee beginnen.

Onze honingbijen hebben nooit leren samenleven met de Aziatische hoornaar. De Aziatische honingbij heeft die er-

In volgende editie zullen we dieper ingaan op de organisatie

varing wel. In groepen van honderd bijen sluiten ze een

van de Vlaamse brandweer mbt. de verdelging van de Azia-

hoornaar efficiënt in om de vijand te verstikken of gebruiken

tische hoornaar.

Nest Aziatische Hoornaar, Sint-Pieters.

Foto: Zuidwestdrones

25

26

NIET GEWOON. DE BRANDWEER. Dag van de brandweer

Een brand. Leuk en spannend. En toch hebben onze vurige

1 PLAK!

brandweermannen en -vrouwen het niet altijd even makkelijk: varkens redden uit de mestput hier of geknelde slacht-

Ben je ook een

offers bevrijden uit een autowrak daar. Er zijn soms wel aan-

trotse pompier?

genamere dagen om actief te staan als vuurvechter. En toch

Plak dan op

zorgen jullie er binnen al jullie mogelijkheden voor dat een

zaterdag 4 mei

ongeluk geen ramp wordt. Dat een vlammetje zich niet ont-

je vel vol. Zo

wikkelt tot een vuurzee vol slachtoffers. Stuk voor stuk zijn

toon je iedereen

jullie echte

helden.

dat je een echte vurige

De rol van een brandweerman is er één van toewijding, ver-

brandweerman

bondenheid en opoffering. De brandweer staat altijd paraat.

of -vrouw bent.

Daarom is iedere dag een goede dag om al onze brand-

En daar dan ook

weermannen en -vrouwen in de spotlights te zetten. Maar

ontzettend fier

dan al zeker op zaterdag 4 mei, tijdens de internationale Dag

op bent.

van de Brandweer. De bevolking is

trots. Maar ook jij als

brandweerman of -vrouw mag supertrots zijn. En dat mag geshowd worden!

2 EN BLIJF PLAKKEN! Maar ook je partner, kinderen, (administratieve) collega’s, buurjongens, oma of hond of kat zijn trots op jou: de brandweerheld. Plak ook hun armen en benen vol met passie en vuur.

3 LAAT JE ZIEN! Post op de Dag van de brandweer op zaterdag 4 mei een foto op Facebook of Instagram met de hashtag #dagvandebrandweer. Laat iedereen je plaktattoo zien en toon zo hoe fier je bent!

4 BLIJF JIJ COOL ALS HET HEET WORDT? Voor de echte durvers: zie je op het vel een tattoo waar je helemaal warm van wordt? Die echt op je lijf is gebrand?

Maak dan snel een filmpje van maximaal twee minuten waarom net jij vereeuwigd mag worden als echte brandweerman of -vrouw en bezorg het ons voor 26 april 2019 via hallo@dagvandebrandweer.be. Wie weet mag jij of een collega die tattoo professioneel én gratis laten tatoeëren!

27

JOUW BRANDWEERVOORDEEL Omdat we ieder van jullie - en ook jullie gezin die toch ook wel een beetje brandweer is - zo appreciëren voor jullie inzet blijven we ijveren om jullie een mooi pakket brandweervoordelen aan te bieden.

We zijn dan ook heel tevreden dat de Efteling als appreciatie voor de brandweer één brandweergezin een dagje laat meegenieten van de verwondering.

Een tweede partner bood zich ook aan nl. Topvakantie met verschillende vakanties met of zonder overnachting voor onze kids. Iedereen van de brandweer krijgt op deze vakanties 10% korting. Opnieuw twee mooie aanbiedingen waarvoor dank aan onze twee nieuwe partners.

WERELD VOL WONDEREN Er is een plek waar je de wereld om je heen even vergeet. Waar je het ene moment zweeft tussen trollen en elfjes in Droomvlucht en het andere moment ten strijde trekt tegen de draak in de dubbele houten racerachtbaan Joris en de Draak. Waar de allerkleinsten op reis gaan met Jokie en Jet in Carnaval Festival en waaghalzen met 90 km/u de goudmijn van Baron 1898 instorten. En waar je met de hele familie afdwaalt in de geheime gangen en magische vertrekken van Symbolica, het Paleis der Fantasie!

Dit najaar verwelkomen we een splinternieuw sprookje in het Sprookjesbos: De zes Zwanen. Wil je nóg langer genieten van je sprookjesachtige uitje? Kom dan kijken naar theatershow CARO. Deze fantastische familieshow vol humor, muziek en acrobatie verwondert jong en oud.

BELEEF SAMEN DE MOOISTE MOMENTEN IN DE EFTELING! Voor iedereen van de brandweer kunnen we volgend brandweervoordeel aanbieden: › Tickets (vanaf 4 jaar): Ticket Jaarrond › Geldigheid: 15/01/2019 t.e.m. 02/02/2020 › Uw tarief: € 37 › Korting: € 5 › Efteling kassaprijs: € 42 Meer informatie op brandweervlaanderen.be/brandweervoordelen

28

Dienstenaanbod Top Vakantie vzw

WAT NU MET DE LIDKAART Wegens organisatorische redenen is er momenteel nog geen nieuwe lidkaart. We proberen dit z.s.m. op te lossen. Ondertussen kan u wel van elk brandweer voordeel genieten. Indien u een bewijs nodig hebt bespreken we dit met de aanbieder van het Veel ouders hebben de moeilijke opdracht op zoek te gaan

voordeel en bezorgen we u hiervoor een formulier.

Voorstelling Top Vakantie vzw

naar zinvolle activiteiten voor hun kind(eren) tijdens de vakantieperiodes. Daarom stelt Top Vakantie vzw een ruim aanbod aan vakanties zonder overnachting voor in de vorm (inschrijven per week).

TONNEN APPRECIATIE VRAAGT OM MOOIE PRIJZEN

Tijdens alle vakantie-

365 dagen per jaar mogen we op ieder van jullie rekenen.

van Kids’ Days (inschrijven per dag mogelijk!) en Xpertweken

periodes kan je op deze speelpleinen

Nachtelijke interventies, dringende hulpverlening,

terecht

om vier uur s’nachts voor de derde keer uit je bed

voor heel wat leuke

om met de eerste autopomp of ziekenwagen te

activiteiten. Alle activi-

vertrekken, slapeloze nachten aan de zender om

teiten worden begeleid

de collega’s te ondersteunen, talloze e-mails be-

door enthousiaste en

antwoorden, laat thuiskomen na een vergadering.

goed opgeleide animators. Door de hoge begeleidingsnorm wordt persoonlijke aandacht gegarandeerd voor elke deelnemer. Je kan de speelpleinen vinden in Antwerpen, Gent, Leuven, Brugge, Hasselt, Aalst en Mechelen.

Naast onze eindeloze appreciatie willen we toch iets teruggeven. Dankzij onze nieuwe partner De Efteling kunnen we één gezinsticket (4 Efteling tickets) aanbieden. Condor Safety verraste ons eveneens met een mooie aan-

Toch meer interesse in een vakantie met overnachting? Dan heeft Top Vakantie vzw voor jou zeker wat wils. Boomhutten bouwen in de Ardennen, een vakantie vol adrenaline aan de kust of liever

bieding en bezorgt ons 10 HAIX rugzakken om weg te schenken. Deze rugzak heeft zeer veel opbergruimte, een gepolsterde ruggedeelte en schouderriemen, een apart vak voor een laptop en zijdelingse opbergvakken voor een drinkfles.

Als afsluiter hebben we nog 10 tinnen brandweerbeeldjes en vier kookboeken van F4N.

Wedstrijdvraag

wat cultuur opsnuiven in het buitenland? Neem alvast een

Om mee te dingen voor één van deze prijzen post

kijkje op www.topvakantie.be/brandweervoordeel en ga op

je een foto op Facebook of Instagram met dit vak-

zoek naar jouw favoriete vakantie! Top Vakantie geeft tevens ook een korting van 10% op alle binnenlandse verblijven met overnachting als je reserveert via deze link.

blad en met de hashtag #DeBrandweerMV. Deel het openbaar tegen uiterlijk 31 mei zodat we je kiekje kunnen spotten.

29

HELP, EEN MAYDAY! 1 ER IS IETS AAN VERANDEREN …

iedereen kan lezen zodat men mee kan leren uit deze situatie. (Brandweer Zone Antwerpen & Brandweerman In Nood,

September 2017, een autopomp van brandweer Brussel is

2018) Het leerdocument van dit ongeval zal drie maanden

onderweg naar een voertuigbrand tijdens een betoging. Dit

later publiek staan. Deze snelle transparante communicatie

gebeurt vaker in Brussel, maar toch is het deze keer anders.

is een primeur voor de brandweer in België. Het is een onge-

De massa keert zich tegen de hulpverleners. De inzittende

ziene aanpak van een ongeval. We beginnen langzaamaan

van de autopomp voelen zich ernstig bedreigd. De adjudant

anders om te gaan met onze ongevallen en bijna-ongeval-

zal over de boordradio een mayday uitsturen waarin hij zegt

len. Weg van een cultuur die zoekt naar oordelen en veroor-

dat ze aangevallen worden. De chauffeur krijgt de opdracht

delen, op naar een leercultuur. (Maes, 2018) (Bijna-)ongeval-

om zich een weg uit de massa te banen. Alles loopt geluk-

len resulteren idealiter in leerdocumenten die enerzijds de

kig goed af. Er vallen geen gewonden. Maar de autopomp

kans op een herhaling zo klein mogelijk maken (zonder ons

is ernstig beschadigd en de collega’s hebben een mentale

functioneren als brandweerdienst onmogelijk te maken) en

opdoffer gekregen.

anderzijds zorgen dat we zo efficiënt mogelijk kunnen reageren als een gelijkaardig ongeval alsnog zou voorkomen.

Eveneens in september 2017 komt in Antwerpen een brandweerman in de problemen tijdens een binnenbrand. Een korporaal zakt met een been door een vloer en geraakt daarbij gewond. Hij heeft hevige pijn. De adjudant die zich bij de korporaal bevindt, zal met een straalpijp eerst de situatie rondom hen onder controle brengen en pas dan, met een radiobericht, om hulp vragen. Er zal geen formele mayday gebruikt worden, maar de boodschap is zodanig dat het onmiddellijk duidelijk is dat er een collega in de problemen zit.

Er zal een relatief moeilijke evacuatie volgen van de gewonde collega via trap en de lift. Brandweer Zone Antwerpen maakt de keuze om zeer transparant en snel te communiceren over dit ongeval. Ze publiceren een leerdocument dat

30

In april van 2018 zal er een sergeant van de Brandweer Zone Antwerpen gedesoriënteerd geraken tijdens een niet alledaagse interventie. Een industriële schuimblusinstallatie is verkeerdelijk geactiveerd. In de fabriekshal ligt een aanzienlijke schuimlaag. De brandweer moet het controlepaneel van de blusinstallatie zien te bereiken om deze te deactiveren. Dit blijkt echter niet zo eenvoudig te zijn daar de schuimlaag op sommige plaatsen meer dan 2 meter dik is. De manschappen zetten ademlucht op en gaan op zoek naar het lokaal. Tijdens deze progressie zal een sergeant de weg kwijt geraken. Daar hij volledig in het schuim zit en hij onder ademlucht aan het werken is maakt hij zich zorgen over zijn autonomie. Hij besluit een mayday uit te sturen en bedenkt een plan B. De aanwezige collega’s reageren snel op de mayday en de situatie zal

mogelijk te leren uit hun situatie om te vermijden dat een

goed aflopen. (Brandweer Zone Antwerpen, 2018)

gelijkaardige mayday nog kan voorkomen. Want is dat niet wat we altijd zeggen: “Ik hoop dat niemand anders dit moet

Tussen april 2018 en nu zullen er nog 5 mayday’s uitgezon-

meemaken”. Door ervaringen via leerdocumenten te delen

den worden. Het gaat dan over instortingen, verloren lopen

kunnen we dat nastreven zonder te (ver-)oordelen.

in de rook, ademhalingsproblemen met ademlucht, terugweg afgesloten door hete rook, … Maar stuk voor stuk lopen

Alle leerdocumenten (en meer) die aan bod komen in dit ar-

deze situaties al bij al goed af. (Brandweerman In Nood, 2017

tikel kunnen gevonden worden via deze link: https://www.

tot heden)

brandweermaninnood.be/page/Leerdocumenten

Zoals je kan lezen zijn er mayday-situaties waar we zeer veel

2 BOTTOM UP, NAAR EEN NIEUWE REALITEIT

van weten en andere situaties waar we van weten dat ze hebben plaatsgevonden, maar niet over kunnen communi-

De evolutie de voorbije jaren is het gevolg van de opleiding

ceren. Dit heeft te maken met de keuzes die gemaakt wor-

BIN Fireground Survival die sedert 2015 zijn intrede heeft

den door de betrokken mensen en/ of organisatie. Het blijft

gedaan bij de brandweer in België. De opleiding heeft een

een te respecteren keuze of je al dan niet met grote transpa-

sterke focus op individuele vaardigheden. Daarmee wil BIN

rantie een leerdocument wil publiceren over een mayday-si-

de brandweermens versterken in zijn functioneren onder

tuatie. Brandweer Zone Antwerpen kiest er al eerste zone

ademlucht en bijhorende stress. Door kundiger te zijn met

in België voor om dit, in de mate van het mogelijke, zo veel

ademlucht en beter te kunnen omgaan met stress willen we

mogelijk te doen. Brandweerzone Rand volgt overigens hun

enerzijds ongevallen vermijden, maar anderzijds ook zorgen

voorbeeld door een leerdocument te produceren over een

dat brandweermensen adequaat reageren als ze in de pro-

insluiting van een brandweerman tijdens een binnenaanval.

blemen (dreigen te) komen. Dat adequaat reageren is onder

Hier zal geen mayday uitgezonden worden daar de brand-

meer een mayday uitsturen. Het succes van een opleiding

weerman zich heeft kunnen bevrijden door zich door een

als deze is moeilijk meetbaar of aantoonbaar. Behalve dan

rolluik van een deur te gooien. (Brandweer Zone Rand, 2018) Maar de brandweerman had in zijn hoofd wel besloten dat, indien hij met één poging niet zou buiten geraken, hij een mayday zou uitsturen. Dat was zijn plan B. De mensen die hebben gekozen een mayday uit te sturen hebben een goede reflex gehad. Uit bezorgdheid voor hun welzijn vragen ze op zo efficiënt mogelijke wijze om hulp.

Het is iets wat we vanuit Brandweerman In Nood alleen maar kunnen toejuichen. We willen benadrukken dat het meer moed vraagt een mayday te vroeg uit te sturen dan te laat.

De collega’s die beslissen om dit te doen verdienen alle respect en begrip. Respect wil ook zeggen proberen zo veel

31

door vast te stellen dat er tegenwoordig effectief mayday’s worden uitgezonden. Brandweermensen gebruiken in reflex de mayday wanneer ze het nodig achten! Het is, dat geven we toe, een sterker resultaat dan we hadden durven hopen.

Uiteindelijk betreft het slechts een dagopleiding en op basis daarvan verwacht men niet de ontwikkeling van dergelijke reflexen. Het is een pluim voor alle instructeurs en brandweerscholen die met het BIN Fireground Survival programma werken, net als voor alle deelnemers die het toepassen op het werkterrein.

We stellen ook vast dat het aanvaardbaarder geworden is om hulp te vragen. Het normaliseren van de mayday is cruciaal in het vermijden van ernstige ongevallen. Die zijn vaak onder

3 OPERATIONELE RICHTLIJNEN BIJ EEN MAYDAY

meer een gevolg van het te laat uitsturen van de mayday. De weerstand, de drempel, moet voor een brandweermens zo

Zoals de titel het al zegt, we geven een document vrij als

laag zijn dat hij geen bezorgdheid mag hebben om de may-

richtlijn, niet als procedure. We vinden niet dat we met BIN

day uit te sturen. Iedere mayday is gerechtvaardigd. Mayday’s

procedures kunnen schrijven. We kunnen wel informatie en

die goed aflopen halen het nieuws niet. Laten we zeggen dat

kennis verzamelen waarmee we een onderbouwde richtlijn

het onze hoop en doelstelling is om dat zo te houden door

kunnen opstellen die voor de brandweerorganisaties een

verder te blijven bouwen aan een veiligere brandweer.

houvast kan zijn in het ontwikkelen van hun mayday-procedure. Onze hoop is dat het document ‘Operationele richt-

Zoals men kan lezen is het een evolutie vanuit de basis. Met

lijnen bij een mayday’ brandweerzones in België de nodi-

BIN hebben we er bewust voor gekozen te beginnen bij de

ge inzichten en informatie zal geven om daadwerkelijk een

mensen waar het om gaat: de brandweermensen op het ter-

operationele procedure uit te schrijven en dit op maat van

rein. Maar door het succes van de opleiding is er voor de

hun realiteit. Gelijktijdig willen we wel iedereen aanmoedi-

brandweer als organisatie ook een nieuwe realiteit ontstaan:

gen om hierbij toch suprazonaal te denken. We hebben in

als organisatie kan je een mayday ontvangen. De volgende

België nog niet te maken gehad met een complexe may-

vraag is dan: “Hoe reageer je in godsnaam op een mayday?”

day, maar indien dat wel zou gebeuren is er zo snel mogelijk

Adequaat en efficiënt een mayday uitsturen is één ding, maar

een groot dispositief aan manschappen en middelen nodig.

als organisatie er efficiënt op reageren is nog een paar an-

Die snelle opbouw kan bijna niet anders gebeuren dan door

dere mouwen. Dat bewustzijn is gegroeid samen met de

efficiënt samen te werken over de grenzen van de brand-

mayday’s. Voor BIN is het dan ook tijd om aan een volgend

weerzones heen. Al was het maar om vanuit een aanpalende

hoofdstuk te beginnen in het mayday verhaal: hoe kan een

zone tijdelijk een kazerne te gaan bemannen omdat die heb-

brandweerorganisatie efficiënt reageren op een mayday?

ben gereageerd op een mayday-procedure.

4 DE BESTE MAYDAY BLIJFT GEEN MAYDAY “De beste manier om een mayday situatie te managen is zodanig te werk gaan dat men geen mayday zal nodig hebben.”

(Blue Card, 2019) Ook al gaat het document over het reageren op een mayday, toch moeten we aandacht hebben voor het voorkomen van een mayday. Want het mag duidelijk zijn, als een interventie goed georganiseerd en overzichtelijk loopt dan heeft dit twee gevolgen: › Kleinere kans op ongevallen › In geval van een mayday zal men efficiënter kunnen reageren

32

Vanuit de organisatie moet men ernaar streven dat elke brand eigenlijk een snelle risicoanalyse krijgt. (Bshifter, 2019)

Scene?

Control?

Bepalen waar de gevaren zitten om vervolgens in te schatten welke middelen nodig zijn om die gevaren voldoende veilig

Teams available?

aan te pakken. Dit is een evenwichtsoefening waarbij men er moet naar streven dat de weegschaal doorslaat aan de kant van de beschikbare middelen. Is dit niet het geval dan neemt het risico tijdens de interventie toe. De uitdaging om controle te krijgen, van een labiele naar stabiele situatie, zal aanzienlijk groter zijn. Indien er dan effectief een mayday situatie zou ontstaan ontbreek het aan elke reserve om daarop

Communications ?

Scene size up / risk analysis …

Water available?

…

te reageren. Zeker in het geval van een complexe mayday1 kunnen de gevolgen snel catastrofaal zijn indien men, volgende op (of door gebrek aan) een goede risicoanalyse, onvoldoende middelen ter plaatse heeft laten komen.

Deze oefening, de risicoanalyse van de brand is eigenlijk een

Figuur 1 als organisatie wil je kunnen doorwegen op de brand. Zo niet bestaat de kans dat je de controle verliest.

dynamisch gegeven. Ze moet voortdurend herhaald worden zodat men indien nodig kan bijsturen. Indien de interventie

5 WAT ALS JE EEN MAYDAY HOORT?

naar wens verloopt kan men misschien verminderen qua inzet, maar het kan even goed zijn dat men beslist op te scha-

Eigenlijk is dat dé vraag die we proberen te beantwoorden.

len om ondanks bijkomende risico’s toch controle te kunnen

Het hoeft geen uitleg dat het onmogelijk is om hierop een

behouden. Daarbij moet men volgende vragen durven stel-

eenvoudig antwoord te formuleren. Er bestaat namelijk geen

len:

uniforme aanpak die zal werken voor elke mayday. Wat we

› Heb ik controle over de (probleem-)situatie/ is de situatie

wel weten is dat we hoogstwaarschijnlijk te maken krijgen

stabiel? › Kan ik ploegen roteren indien nodig / blijft de werklast aanvaardbaar? › Heb ik een tactische reserve? / Kan ik snel opschalen indien nodig (extra lijn bv).

met een acuut chaotische situatie of realiteit. Het kan zijn dat er slechts kortstondig een zekere chaos is of deze kan langer aanslepen. In elk geval is het een uitdaging om optimaal te blijven functioneren. We moeten met andere woorden de chaos tijdelijk aanvaarden als onze normale werkomgeving.

› Zijn de nodige veiligheidsmechanismes aan het werk? (Bij-

(Maj. Bert Brugghemans, 2018) In die context moeten we ons

voorbeeld opvolging van de ploegen met ademlucht …)

met name durven afvragen of het krampachtig vasthouden

› Heeft de LVO op locatie voldoende ondersteuning om de

aan 100% controle de initiële respons op een mayday wel

situatie continu in te schatten?

ten goede komt. Uit onderzoek bij de brandweer van New York (Gary Coney, 2018) is gebleken dat bijna 80% van de

Uit onderzoeksrapporten van NIOSH is gebleken dat in geval

mayday’s zal gevonden worden door ploegen die reeds aan

van een mayday-situatie er bijna steeds problemen waren op

het werk waren in de interventiezone (de woning, het ge-

één of meerdere van bovenstaande punten. (Bshifter, 2019)

bouw …). Slechts 20% wordt dus gelokaliseerd door externe

Het is ook goed om te vermelden dat de eerste risicoanaly-

teams of zogenaamde RIT-teams2 die gestuurd worden door

se eigenlijk gebeurd bij de oproep. Wat komt er binnen aan

de LVO. Dat wil dus zeggen dat teams binnen zullen reage-

informatie en met welke middelen gaat men reageren? De

ren op de mayday. Als LVO heb je daarvan buitenaf weinig

moeilijkste situaties zijn die waarbij bij aankomst blijkt dat de

controle over. Deze teams kunnen wel melden wat ze gaan

informatie van de oproep niet klopt met de realiteit ter plaat-

doen, maar ze reageren eigenlijk autonoom op informatie

se. Dan moet men vanaf nul beginnen met het maken van

(de mayday) die ze uit het netwerk (collega’s via radio, mon-

een inschatting.

deling …) krijgen. Het tegenhouden van deze reflexactie is

1 Een complexe mayday staat voor de situatie waarbij de brandweerman in nood niet snel kan geholpen worden waardoor meerdere factoren de situatie gaan beïnvloeden: voldoende ademlucht, vuurhaard controleren, stabiliteit van de constructie, toestand van de collega zelf, …

2 RIT staat voor Rapid Intervention Teams. Het zijn ‘verse’ teams die buiten klaar staan om te reageren op een mayday. Meestal bestaan ze uit 4 brandweermannen met een deels specifieke uitrusting. Deze manschappen moeten ook een specifieke opleiding gevolgd worden.

33

waarschijnlijk een hele reeks aan acties zal vragen om terug een stabiele situatie te krijgen. Controle verliezen kun je vergelijken met een geniepige staatsgreep. Maar ze herwinnen is veldslag na veldslag winnen in een dynamische chaotische omgeving.

6 JE HEBT HULP NODIG! Een mayday kan in grote lijnen twee scenario’s volgen: een kort of een lang. Een korte mayday wil zeggen dat de oplossing vrij voor de hand liggend is en er eigenlijk amper tijd en middelen voor nodig zijn. Ofwel kan de mayday zelf het probleem oplossen ofwel kunnen collega’s in zijn directe omgeving dadelijk voor een oplossing zorgen. eigenlijk de kracht van dat netwerk te niet doen. Wel is de

Een lange mayday is per definitie een complexe mayday. We

veronderstelling dat de eenheden die op de interventie aan

weten uit onderzoek dat de evacuatie van een bewustelo-

het werk zijn (en dus het netwerk vormen) allen adequaat

ze collega 20m diep gemiddeld genomen 21 minuten duurt

kunnen inschatten of hun acties de situatie effectief ten goe-

en een 12-tal manschappen vraagt (Kreis, 2003). Bovendien

de gaan komen of niet. Bovendien moeten ze ook perma-

wijzen de cijfers uit New York (Gary Coney, 2018) erop dat

nent hun eigen veiligheid blijven waarborgen.

de mayday gemiddeld genomen 19 minuten ver in de interventie valt. Indien een mayday niet onmiddellijk opgelost

“Controle hebben over een situatie is geen keuze, het is een

geraakt moet men er dus van uit gaan dat ademlucht een

resultaat.” (David S. Alberts (OASD-NI, 2007)

probleem zal worden. Dit heeft grote gevolgen. Enerzijds heb je voldoende ploegen nodig om te roteren tijdens het

Waar we normaliter werken met een zuiver verticaal ge-

eventueel lokaliseren en/ of evacueren van de collega. Maar

stuurde structuur is tijdens een chaotische situatie eigen-

je moet ook klaar zijn om de collega in nood te ondersteu-

lijk een sterk netwerk van eenheden wenselijker. Men gaat

nen met ademlucht. Er is maar één oplossing hiervoor en dat

spreken over “Network Centric Operations” of netwerk ge-

is mankracht. Zo lang je onvoldoende mensen hebt, neem

stuurde operaties. (David S. Alberts (OASD-NI, 2007) Dat

je grote risico’s op een bijkomende mayday en is de kans

wil zeggen dat er een zekere beslissingsbevoegdheid bij de

op succes klein. Daarom willen we pleiten voor een beleid

eenheden op het terrein komt te liggen. Dat verondersteld

dat bereid is om tijdens brandinterventies te werken met een

dat we afwijken van de zuiver verticale bevelstructuur en er-

tactische reserve. Dat wil zeggen dat indien een volledige

kennen dat brandweermensen in de interventie de compe-

autopomp aan het werken is op een brand er eigenlijk een

tentie hebben om met een zekere autonomie beslissingen te

bijkomende autopomp onderweg zou moeten zijn of al ter

nemen. Die beslissingen moeten bijdragen aan het herwin-

plaatse zou moeten zijn om bijstand te kunnen bieden. Bij-

nen van controle en weg van de chaos. De hele organisatie gaat als één organisme samenwerken om het doel te bereiken: de situatie te stabiliseren, de controle te herwinnen en zo de collega in nood helpen. Het is eigenlijk de basis van echt teamwerk: in grote verbondenheid door erkenning van competentie en het geven van autonomie, doelstellingen realiseren. Het is een vorm van leiderschap die afwijkt van het klassieke verticale denken.

Het idee dat je als LVO op het moment, wanneer de mayday wordt uitgezonden, de controle verliest, is een misvatting.

Eigenlijk ben je eerder in de interventie de controle verloren.

Zo niet, zou er geen mayday gekomen zijn. (David S. Alberts (OASD-NI, 2007) Ook moet men beseffen dat het hoogst-

34

stand kan simpelweg het aflossen zijn van de mannen om hun vermoeidheid en uitputting onder controle te houden.

Ook zo vermijden we ongevallen. Maar het kan ook betekenen bijstand bieden aan een collega in nood. Een beperkte tactische reserve hebben zo lang de situatie niet stabiel of onder controle is, is gewoon zorgen voor veiligheid.

Indien deze tactische reserve moet worden ingezet in respons op een mayday, samen met de manschappen die al aan het werk waren, heb je plots een tiental manschappen die vrij snel door hun ademlucht gaan zitten en mogelijks uitgeput gaan zijn. Daarom is het belangrijk dat als er een mayday uitgezonden is er door de dispatch snel gereageerd kan worden. Twee extra autopompen en een extra officier

Maar wat helemaal niet duidelijk is en waaromtrent ook geen

gaan geen luxe zijn tijdens een complexe mayday. Het is eer-

onderzoek kan gevonden worden is wat je best kan doen

der het minimum. Dat men hiervoor mogelijks supra zonaal

qua structuur in je radio-netwerk. Hou je iedereen op één

zal moeten samenwerken spreekt voor zich. Het feit dat er

kanaal om maximale veiligheid en efficiëntie na te streven

langere aanrijtijden zullen zijn is een reden te meer om de

(Blue Card, 2019) of gaan we opsplitsen, mogelijks zelfs deels

dispatch toe te laten hier snel en autonoom in te handelen.

van kanaal veranderen? Het is zo dat er in de USA een trend

Het is altijd beter rustig te kunnen afbouwen dan achteraf te

is om op één kanaal te werken en te blijven. Je kan hierbij

moeten inzien dat je te lang gewacht hebt met opschalen.

de bedenking maken dat dit netwerk gestuurde operaties

En dit zowel op het vlak van manschappen en middelen als

kan versterken en bespoedigen. Langs de andere kant zien

op het vlak van officieren.

we dan weer in Europa eerder een trend om toch met verschillende kanalen of groepen te gaan werken. Ons huidige

7 WAT MET RADIOCOMMUNICATIE?

digitale systeem geeft ons daarin ook heel wat meer mogelijkheden. Maar we kunnen eerlijk gezegd niet onderbouwen

Hier zijn twee zaken duidelijk geworden. Enerzijds is geble-

wat er het beste zal werken. We hebben geen onderzoek

ken uit onderzoek dat een eenvormige mayday-procedure

of cijfers daaromtrent kunnen vinden. Tijd en onderzoek zal

aanleren het beste werkt (Director-General of Civil Aviati-

moeten uitwijzen wat uiteindelijk de beste aanpak is.

on, Hong Kong Int. Airport, 2012). Zeker in combinatie met een streven naar een normalisatie van de mayday binnen

Waar kunnen we dan wel rekening mee houden als we na-

brandweerorganisaties komt dit veiligheid en het welzijn van

denken over het gebruik van de radio? Wel, we mogen één

brandweermensen ten goede. Daarom herhalen we in het

zaak nooit uit het oog verliezen: wat we ook doen het moet

kader van de operationele richtlijnen nogmaals de radiopro-

altijd in het belang zijn van de mayday. Dat wil zeggen dat we

cedure:

het hem of haar zo makkelijk mogelijk moeten maken in alle opzichten. We gaan dus niet vragen aan de mayday om van radiokanaal te veranderen. Maar meer nog, we gaan ook niet eindeloos vragen naar hun flesdruk. De kans is zeer groot dat ze deze gewoonweg niet meer kunnen aflezen. Bovendien gaan we trager reageren op een mayday die 150 bar heeft dan op een mayday die 80 bar heeft? Nee, we gaan voor beide collega’s even snel proberen te zijn. De flesdruk van de mayday is geen hoofdzaak, het is hoogstens een interessant weetje. Radiocommunicatie moet de collega in nood vooral ondersteunen, het mag geen extra vorm van stress worden.

8 EEN NOOIT EINDIGEND VERHAAL De eerste versie van het document ‘Operationele richtlijnen bij een mayday’ zal zo’n 40 bladzijden beslaan. In dit arti-

35

9 BIBLIOGRAFIE [1] Blue Card. (2019, January). Mayday Operations PP Overview Instructors Guide . Mayday Operations PP Overview Instructors Guide. Phoenix, Arizona, USA. [2] Brandweer Zone Antwerpen & Brandweerman In Nood. (2018, januari 1). Leerdocumenten. Opgehaald van Brandweerman In Nood:

https://www.brandweermaninnood.be/UserFiles/files/

BIN%20documenten_/BIN%20leerdocumenten/Leerdocument_Ongeval_Arenbergstraat_Brandweerman_zakt_door_ de_vloer%20V3_2.pdf [3] Brandweer Zone Antwerpen. (2018, april 20). Leerdocumenten.

Opgehaald van Brandweerman In Nood: https://www.brandweermaninnood.be/UserFiles/files/BIN%20documenten_/

kel hebben we enerzijds willen uitleggen van waar het document ontstaan is en anderzijds een paar korte inzichten

BIN%20leerdocumenten/Lesson%20learned%20schuimincident%20-%20Katoen%20Natie.pdf

willen geven. Maar het is quasi onmogelijk om het grondig

[4] Brandweer Zone Rand. (2018, februari 27). Leerdocumenten.

samen te vatten op een paar pagina’s. Toch hopen we dat de

Opgehaald van Brandweerman In Nood: https://www.brand-

interesse mag aangewakkerd zijn. Het is namelijk een docu-

weermaninnood.be/UserFiles/files/BIN%20documenten_/

ment dat we publiek beschikbaar gaan stellen. Alle brand-

BIN%20leerdocumenten/Lessons%20learned%20-%20Populie-

weermensen, alle brandweerorganisaties, iedereen die wil

rendreef%20-%20BWZ%20Rand.pdf

zal het kunnen downloaden en lezen. Het zal zeker en vast

[5] Brandweerman In Nood. (2017 tot heden). Lijst van maydays in

terug te vinden zijn op de website van Brandweerman In

België. Overzicht op basis van meldingen door brandweermen-

Nood. Maar we hopen dat ook andere vakorganisaties het

sen.

willen verspreiden via hun netwerk.

[6] Brugghemans, B. (2018). A pledge for real safety. Presentation during Firefighter Mayday Symposium. Campus Vesta, Antwer-

Dit document is een eerste stap in een lange weg die we

pen.

moeten afleggen. We mogen niet verwachten dat er van

[7] Bshifter. (2019, 01 30). Blue Card. Retrieved from NIOSH Re-

vandaag op morgen grote procedures en veranderingen zul-

commended - B Shifter - Blue Card: http://www.bshifter.com/

len komen. Snel en overhaast is vaak niet duurzaam. Onze

bcmd_niosh.aspx

hoop is dat dit mensen aan het nadenken zal zetten en dat ze

[8] David S. Alberts (OASD-NI, U. (2007). AGILITY, FOCUS, AND

gaan bekijken hoe hun brandweerorganisatie operationeel

CONVERGENCE: THE FUTURE OF COMMAND AND CONTROL.

daadkrachtig kan reageren op een mayday. We willen daarbij

Opgehaald van The Command And Control REsearch Program:

helpen door vragen naar voor te schuiven samen met mogelijke antwoorden.

http://internationalc2institute.org [9] Director-General of Civil Aviation, Hong Kong Int. Airport. (2012, 08 16). AIRCRAFT FUEL STATUS AND COMMUNICATION PRO-

Maar we beseffen ook dat dit werk nooit helemaal af zal zijn.

Het is dan ook maar een eerste versie. Het was niet een-

CEDURES. Opgehaald van https://www.hkatc.gov.hk/HK_AIP/ aic/AIC21-12.pdf

voudig om te besluiten te stoppen met schrijven. Je blijft

[10] Gary Coney, I. F. (2018). Firefighter Mayday Symposium: RIT in

informatie vinden die onze respons op een mayday kan ver-

the USA. info provided by Safety Command regarding serious /

sterken of verbeteren. Maar de meest kostbare informatie is

fatal injuries to FDNY firefighters 1989-2008. Antwerp: Board of

de ervaring van het brandweermens zelf. We willen eenieder

Trustees of the University of Illinois.

die wil bijdragen aan een volgende versie uitnodigen dit te

[11] Kreis, S. (2003, december 12). Rapid Intervention Isn’t Rapid. Re-

doen. Daarbij willen we vooral brandweermensen oproepen

trieved mei 12, 2014, from Fire Engeneering: http://www.fireen-

om hun ervaringen met een mayday te delen. Alleen zo kunnen we achterhalen wat er minder goed werkt en wat beter werkt. En alleen zo kunnen anderen echt leren uit een er-

gineering.com/index.html [12] Maes, P. (2018). Het verhaal van een bierkaartje. De Brandweer M/V.

varing om een herhaling te vermijden. Blijven samenwerken aan een veiligere en betere brandweer.

36

Tekst en foto’s: Pieter Maes

PUBLIREPORTAGE

TEXPORT® STELT DE NORM VOOR BRANDBESTRIJDINGSBESCHERMING Wanneer het enige ding tussen u en de in-

productie, wordt in huis gehouden en uitge-

tensiteit van een brand het kledingstuk is

voerd door personeel van TEXPORT®. Dit

dat u draagt, moet het de best mogelijke

geeft het bedrijf steeds de volledige contro-

bescherming bieden die op de markt be-

le over de kwaliteit van zijn kleding.

schikbaar is.

De inzet voor onderzoek en operationele Daarom dragen steeds meer brandweerlie-

analyse heeft bijgedragen aan de ontwik-

den beschermende kleding van hoge kwa-

keling van baanbrekende gepatenteerde

liteit die is ontworpen en vervaardigd door

ontwerpkenmerken die de ergonomie ver-

TEXPORT®.

beteren, de bewegingsvrijheid vergroten en het risico op hittestress verminderen, terwijl

TEXPORT® is een premium fabrikant van

tegelijkertijd de bescherming en het com-

hoogwaardige

fort voor de drager ervan worden verbeterd.

beschermende

kleding

voor brandbestrijding en zal dit jaar zijn uitgebreid assortiment bij diverse beurzen

Deze unieke gepatenteerde ontwerpken-

terne herstelopeningen bieden gemakkelij-

wereldwijd tentoonstellen, in België was

merken verminderen het risico op veelvoor-

ke toegang voor onderhoud en het unieke

dit op Infopol-XPO112, en later dit jaar ook

komende verwondingen in gebieden zoals

HPX SYSTEM® maakt het vervangen van

nog tijdens het brandweercongres. Het

de schouders, polsen en gewrichten. TEX-

een zip snel en eenvoudig in plaats van ar-

streven van het bedrijf om te zorgen voor

PORT® AIR BLOCKER® creëert een perma-

beidsintensief en duur. De reflectorstrook

de hoogste normen van bescherming en

nent luchtkussen in het isolatiesysteem rond

TEXPORT® TRIPLE FABRIC® is niet alleen

comfort in zijn kledingstukken door ergo-

de schouders dat de bescherming tegen

extreem ademend, maar ook minder ge-

nomie, innovatief design en het gebruik van

compressiebeschadigingen verhoogt terwijl

voelig voor schuren door was en dagelijkse

hoogwaardige stoffen, heeft het vertrouwen

men een beademingsapparaat draagt. De

slijtage. In combinatie met de hoge kwaliteit

van brandweermensen over de hele wereld

ERGOPAD® is een gedempt ergonomisch

van het kledingstuk, vermindert dit type in-

verdiend.

geprefabriceerde pad die in elke positie om

novatie de levensduurkosten van PPE voor

de knie past en drukverbranding voorkomt.

klanten.

TEXPORT®-kleding zet de norm voor presta-

In tegenstelling tot aramidevezels, is het be-

ties en bescherming en is het resultaat van

stand tegen overmatige waterabsorptie.

De missie van TEXPORT® is om de best mogelijke bescherming voor brandweerlieden

een gedetailleerd proces van ontwerp en ontwikkeling dat begint met veel tijd door te

De voortdurende zoektocht om producten

en het gespecialiseerde onderzoek van het

brengen met brandweerlieden. Hun kleding

te blijven verbeteren om de best mogelijke

bedrijf te creëren en het ontwikkelingsteam

overtreft consequent de concurrentie in

combinatie van comfort en bescherming te

is voortdurend bezig met het innoveren en

ergonomische testen en draagproeven en

waarborgen, betekent dat TEXPORT® alleen

ontwerpen van de oplossingen van mor-

overtreft comfortabel alle relevante interna-

de hoogste kwaliteit stoffen gebruikt die op

gen, waarbij de nieuwste textieltechnologie

tionale kwaliteits- en prestatienormen.

de markt beschikbaar zijn om aan de opera-

wordt gecombineerd met een uniek begrip

tionele behoeften van de klant te voldoen.

van ergonomie. Het is een continu proces

TEXPORT®-specialisten investeren hun tijd

Naast de eigen merkstoffen zoals IB-TEX®,

dat ervoor zorgt dat de producten van TEX-

bij brandweerlieden die de operationele

hebben klanten de keuze uit kledingstuk-

PORT® nieuwe normen blijven stellen voor

behoeften en risicoprofielen analyseren

ken met GORE-TEX Moisture Barriers® en

de bescherming van brandweerlieden over-

en de aard van de verwondingen bekijken.

hoogwaardige stoffen voor de bovenstof,

al ter wereld.

Deze kennis wordt gebruikt om een ​​uitge-

zoals PBI NEO®.

breid ontwerp- en testproces uit te bouwen, dat wordt uitgevoerd op het hoofdkantoor

Een aantal TEXPORT®-innovaties zijn ont-

in Salzburg. Alle kledingstukken worden

worpen om ervoor te zorgen dat het kle-

vervaardigd in de eigen fabrieken van TEX-

dingstuk tijdens de gehele operationele

PORT® en het hele proces, van ontwerp tot

levensduur op zijn best blijft presteren. In-

Brussels Airport, 11 maart 2019

TWEE ULTRAMODERNE EN ENERGIEZUINIGE BRANDWEERKAZERNES IN GEBRUIK GENOMEN OP BRUSSELS AIRPORT Het 145 koppig brandweerkorps van Brussels Airport werkt voortaan vanuit twee nagelnieuwe brandweerkazernes, gelegen in de oostelijke en westelijke delen van het luchthaventerrein. De kazernes zijn ontworpen in functie van het verloop bij een noodinterventie, zijn energiezuinig en bieden veel ruimte voor de uitgebreide vloot van de brandweer.

“Onze nieuwe kazernes behoren tot de beste in Europa, ze

het westen op het luchthaventerrein, ze vervangen de drie

zijn ontwikkeld om nog efficiënter te kunnen opereren in

oude kazernes die ten noorden, ten zuiden en naast het ter-

geval van noodinterventie en zijn uitgerust met de nieuwste

minalgebouw lagen. De nieuwe ligging tussen startbanen

technologieën. Ze bieden ons brandweerkorps al het com-

25R en 25L aan de zijkanten van het luchthaventerrein laat

fort dat nodig is om snel en adequaat te kunnen reageren bij

toe om nog sneller ter plaatse te geraken bij een interventie.

interventies. Bij de bouw van de kazernes werd speciale aandacht geschonken aan de duurzaamheid van de gebouwen.

Amper 30 seconden om de kazerne te verlaten Bij het ont-

Daardoor zijn de kazernes energiezuinig en zeer efficiënt in

werp van de kazernes is rekening gehouden met het verloop

het gebruik van water”, zegt Arnaud Feist, CEO van Brussels

van de interventies van de luchthavenbrandweer. De brand-

Airport Company.

weer moet bij een incident op het tarmac binnen de 3 minuten ter plaatse zijn. Voor een probleem in de terminal of

De twee nieuwe brandweerkazernes liggen in het oosten en

een ander luchthavengebouw, krijgen ze 5 minuten. Dankzij

Brandweerpost West, zicht op de voertuigenstelplaats.

De gele voertuigen zijn reserve crashtenders.

38

Demo met de blusrobot

dit nieuwe ontwerp kunnen onze brandweerlui binnen de 30

elektriciteit die ze nodig hebben, halen ze onder meer uit

seconden na een alarm buitenrijden. Een zeer scherpe tijd

de bijna 800 zonnepanelen die op beide daken geĂŻnstalleerd

waardoor de door de luchtvaartwetgeving vereiste respons-

zijn. De verlichting is volledig in led-lampen, de verwarming

tijd gewaarborgd blijft.

en de koeling van de kazernes gebeuren met warmtepompen. Zonneboilers verwarmen het sanitaire water.

Beide kazernes bevatten een centrale garage met genoeg ruimte voor alle voertuigen die paraat moeten staan voor

Op de daken zijn watercollectoren geplaatst zodat het re-

een interventie, zoals crashtenders en schuimrobots. De

genwater opgevangen kan worden om te hergebruiken als

voertuigen parkeren in de garage volgens het doorrijprin-

bluswater of voor sanitaire doelen. De collectoren van bei-

cipe, zodat geen enkel voertuig achteruit in de garage dient

de kazernes samen kunnen 230.000 liter water opvangen.

te rijden.

Daarmee kunnen we bijna 2 keer onze 8 crashtenders vullen.

Behalve de garage bevat de kazerne ook verschillende tech-

In de West-kazerne zijn aan de noordzijde grote ramen ge-

nische ruimtes, vergaderzalen uitgerust met de nieuwste

plaatst zodat er minder koeling nodig is in de zomer. Beide

technologieĂŤn, bureaus, leef- en ontspanningsruimtes.

kazernes zijn ook uit beton opgetrokken zodat de recyclage van de gebouwen later makkelijker zal zijn.

Duurzaam en energieneutraal design Brandweerkazernes West en Oost zijn allebei zeer energiezuinige gebouwen. De

Brandweerpost West, de grootste post.

39

Kazerne Oost Grondoppervlakte van het gebouw: 1.413 m2 Oppervlakte dak: 2.500 m2 - Aantal zonnepanelen: 45 - Verdiepingen: 2 - Gestationeerde voertuigen: +/- 5 - Watercollectoren: 60.000 liter voor regenwaterhergebruik - Oppervlakte van leefruimtes (2 verdiepingen): 716 m2 - Verhard gebied rond kazerne: 14.000 m2 (inclusief trainingsgrond) Info Ziegler Z8 N° 4 en 5 Voertuig N° 4 en 5 staat op post West.

Voertuig N° 6 staat op post Oost en is voorzien met Eén van de drie nieuwe crashtenders Z8.

Twee staan er op post West, één staat op post Oost.

een Z-Attack (piercing nozzle).

Deze is bevestigt op een HRET blusarm.

Chassis Titan T52-1300/8x8/LWB/Euro5

ENKELE CIJFERS OVER DE NIEUWE KAZERNES

Bluswater 16.000 l, 2.000 l schuimmiddel, Dakmonitor: 6.000 l/min en kan 90 m ver bluswater verspuiten

Kazerne West

Bumpermonitor: 1.600 l/min en kan bluswater 45 m ver

Grondoppervlakte van het gebouw: 4.632 m2 -

verspuiten

Oppervlakte dak: 7.800 m - Aantal zonnepanelen:

Bemanning: 1+2

750 - Verdiepingen: 2 - Gestationeerde voertuigen:

Gewicht 52 ton

+/- 25 - Watercollectoren: 170.000 liter voor

Afmetingen: 13,300 m lang x 3 m breed x 3,9 m hoog

2

regenwaterhergebruik - Oppervlakte van leefruimtes (2 verdiepingen): 1.411 m2 - Verhard gebied rond kazerne: 12.000 m2

Tekst: persbericht Brussels Airport Foto’s: Henri De Beul

Dienstdoende ploeg van wacht met de verantwoordelijken. Van rechts naar links: Lode Ketele (manager brandweer), Jan Lambrechts, Brandweercommandant en Arnhaut Feist (CEO Brussels Airport Company)

40

DE BRANDWEER IN ACTIE BRANDWEERZONE OOST-LIMBURG OEFENING RED-TEAM 19 maart Het redden van mensen door een RED of GRIMP is een specialisatie van de brandweer. Hoewel dergelijke interventies minder voorkomen is het zeer belangrijk dat dit geregeld geoefend wordt. Op 19 maart oefende het klimteam van Brandweerzone Oost-Limburg dan ook samen met dat van Hulpverleningszone Waasland op de schachtbokken van C-mine in Genk. Hieronder enkele foto’s van de collega’s aan het werk.

41

HULPVERLENINGSZONE ZUID-WEST LIMBURG RUKT UIT VOOR EEN VLIEGTUIGONGEVAL. 26 maart Met enkele vliegveldjes op hun grondgebied gebeurt het wel eens dat Hulpverleningszone Zuid-West Limburg moet uitrukken voor een vliegtuigongeval. Zo ging het ook vrijdag, toen er in Brustem bij Sint-Truiden een klein sportvliegtuigje noodgedwongen een buiklanding moest maken. Gelukkig zonder veel erg.

Om het vliegtuig daarna weer ‘up and about’ te krijgen kreeg de brandweerploeg van Sint-Truiden bijstand van de Dennis van Hulpverleningszone Zuid-West Limburg (zwaar bevrijdingsvoertuig) en een ploeg van brandweer Hasselt.

42

BRANDWEER ZONE RAND 13 februari Gisteren konden de brandweermensen uit de posten Kontich en Edegem een paard redden, met de hulp van collega’s van HVZ Rivierenland post Mechelen.

Het is al de tweede keer op korte tijd dat de hulp van HVZ Rivierenland wordt ingeroepen om een zwaar dier te redden.

De brandweerpost Mechelen heeft daar gespecialiseerd materiaal voor.

Vijftien brandweerlui en takelkraan waren vier uur in de weer om dier te bevrijden.

Bron HLN: Dieter Lizen 12/02/2019 Foto’s: Marc De Roeck

Het 23-jarige paard geraakte niet meer zelfstandig recht en moest geholpen worden.

Ook de brandweerlieden waren zichtbaar opgetogen dat ze het leven van Clyde konden redden

Met de Unimog werd Clyde omhoog getakeld tot hij weer gevoel in al zijn poten had.

43

GRIMP TEAM BRANDWEERZONE VLAAMS-BRABANT WEST IN ACTIE Op 19 maart stortte iemand een verdieping naar beneden in een schuur, toen de vloer onder hem het begaf. Voor de ambulanciers die ter plaatse aankwamen werd meteen duidelijk dat ze deze klus niet alleen konden klaren. Een van de specialisaties van de brandweer is het redden van personen in moeilijke omstandigheden en hiervoor beschikken we over een RED of GRIMP-Team.

Deze klus werd dan ook vlot en veilig geklaard door het GRIMP team van brandweerzone Vlaams-Brabant West.

Proficiat!

Bron facebook pagina Brandweerzone Vlaams-Brabant West

WAT LEEST U IN HET VOLGENDE FIREFORUM MAGAZINE NR. 67?

Een greep uit de inhoud:

informatie verstrekken waar zich nog slachtoffers bevinden, welke zones in gevaar zijn voor de bewoners.

Wat kan Internet of Things betekenen voor de brandveilig-

Brandweerlui kunnen via “wearable sensors” op hun be-

heidssector? (Jelle Hoedemakers, Agoria)

schermingskledij gevolgd worden. Niet alleen kan daarmee

Fireforum sprak hierover met Jelle Hoedemaekers, expert

de “realtime” veiligheid van de brandweerlui verbeterd wor-

ICT-normalisatie bij Agoria en medewerker aan de norme-

den, maar met historische en geconnecteerde data kunnen

nantenne IoT.

ook gezondheidsrisico’s opgevolgd worden.

De stimulerende component van IoT is de potentiële verbindbaarheid van alles. Als de randvoorwaarden opgelost

Wat is het verschil tussen een branddeur en een rookdichte

worden via o.a. aangepaste technologie en horizontale

deur? (Jos Noe, Heinen)

standaarden kunnen nieuwe connecties ontwikkeld wor-

Vooral tijdens de eerste fase van een brand (onvolledige ver-

den. De brandbeveiligingsbranche beheert reeds een zeer

branding vóór de Flashover) komen veel koude rookgassen

groot netwerk van sensoren, detectoren en data. Het is niet

vrij. Schone rook bestaat niet, deze gassen zijn dus altijd in

ondenkbaar dat die in de toekomst ook nog voor andere

meer of mindere mate toxisch voor de mens en zijn omge-

dingen zullen gebruikt worden. Bewegingssensoren die je

ving. Ook tijdens de verdere evolutie van de brand ontstaan

aanwezigheid detecteren en verlichting aansturen kunnen in

deze gassen die tevens veel materiële schade kunnen ver-

een alarmfase bijvoorbeeld de evacuatie gaan ondersteunen

oorzaken. Deze dichte rook beperkt ook het zicht waardoor

door dynamisch vluchtwegen aan te sturen. Maar ze kun-

veilig vluchten of een interventie van de brandweer veel

nen ook tijdens de interventie van de brandweer bijkomende

moeilijker wordt.

44

Om tot een efficiënte brand-

Brandoverslag via de gevel: (r)evolutie in zicht … (Yves Mar-

compartimentering te ko-

tin, WTCB)

men, lijkt het dus vanzelf-

Bij het ontwerp van een gebouw moet men verschillende

sprekend om rekening te

maatregelen treffen om de brandoverslag via de gevel te

houden met dit aspect en de

vertragen. Deze maatregelen, die opgenomen zijn in het

koude rookgassen geen vrij

Koninklijk Besluit Basisnormen, worden momenteel grondig

spel te geven. Maar is dit ook

herzien, in het bijzonder wat de middelhoge en hoge ge-

zo, bieden branddeuren op

bouwen betreft.

zich voldoende bescherming

Het basisprincipe bestaat erin om te vermijden dat de vlam-

tegen deze boosdoener? Wat

men en de rook de compartimentering van het gebouw via

zegt de Europese normering

de gevel zouden omzeilen en zich zo van de ene verdieping

EN1634-1 hierover?

naar de andere zouden verspreiden, zoals het geval was bij de dramatische brand in de Grenfelltoren in Londen in juni

Slimme brandveiligheidstrainingen in de zorgsector. (Anass

2017. Welke maatregelen voorziet de overheid in de nabije

Rahouti, Université de Mons)

toekomst?

Onderzoek naar verschillende technologieën en domeinen zoals virtual reality, serious games, spraakherkenning, artificiële intelligentie, gegevensverzameling, -opslag en -analyse, brandwetenschap, enz., is nodig om de kloof tussen het opleidingsscenario en de realiteit te verkleinen. Hiervoor werd een brandveiligheidssimulator ontwikkeld die kan worden ingezet voor opleiding en het verzamelen van gegevens.

Anass Rahouti, onderzoeker aan de Universiteit van Bergen ging aan de slag met de data van het VVG Ziekenhuis in Marchienne-au-Pont.

Met behulp van de ontwikkelde simulator komen de deelnemers meer te weten over branddetectie, compartimentering, brandbestrijdingsmateriaal, soorten brandblussers, brandcategorieën, de verschillende stappen om een brandblusser te gebruiken, enz.

Rook- en vuureffecten worden gesimuleerd binnen FDS (Fire Dynamics Simulator). Deelnemers leren patiënten evacueren, eerste interventiemiddelen gebruiken, enz. De veiligheidstrainer heeft toegang tot de resultaten van de training,

Regel van Goed Vakmanschap Noodverlichting (Pierre

kan ze analyseren en zo de veelgemaakte fouten van de

Martens, Agoria)

deelnemers identificeren. De bedoeling is om deze fouten

Noodverlichting is belangrijk voor de veiligheid wanneer de

aan te pakken tijdens de toekomstige opleidingssessies.

gewone verlichting uitvalt, zoals bij stroompannes al dan niet veroorzaakt door brand.

Al te vaak zijn er echter problemen met de plaatsing, het beheer en het onderhoud van noodverlichting.

Met

deze regel van goed vakmanschap wil Agoria een antwoord formuleren op de vaakst gestelde vragen.

45

GEEF GRIEP BINNEN ONZE HULPVERLENINGSZONES GEEN KANS! BESTE HULPVERLENER

VOOR WIE?

Elke winter doet het griepvirus de ronde, ook wel gekend

Het griepvaccin is er bijna voor iedereen, maar is zeker be-

als influenza. De virale infectie zorgt jaarlijks voor een piek

langrijk voor mensen die werken in de gezondheids- en

in het ziekteverzuim en heeft binnen de organisatie van de

zorgsector. Kom je veel in contact met (zieke) mensen of

hulpverleningszones een merkbare impact. Met één prikje

heb je zelf kinderen? Dan is een vaccinatie aan te raden.

kan u nochtans uzelf wapenen tegen de griep.

Vaccinatie is eveneens aanbevolen voor: › 65-plussers; › vrouwen die zwanger zijn tijdens het griepseizoen; › chronisch zieken: mensen met een hartziekte, een longziekte zoals ernstig astma of COPD, een lever- of nierziekte, of chronische spierziekte, of met diabetes; › mensen verminderde weerstand door andere ziekten of door een medische behandeling

WANNEER? De jaarlijkse griepvaccinatie wordt best toegediend tussen midden oktober en midden november. Het vaccin beschermt pas goed na twee weken en is maar goed voor één

EEN ARBEIDSARTS VANUIT DE HULPVERLENINGSZONES AAN HET WOORD Ik wil jullie aangeven hoe belangrijk het is voor bepaalde beroepsgroepen (en dat zijn niet alleen gezondheidswerkers) om een griepvaccin te laten plaatsen. Enkele elementen op een rijtje: › Een griepvaccinatie werkt echt. Na een tweetal weken ben je immuun. Neveneffecten zijn zeer beperkt. Als ze zich voordoen is het meestal gelimiteerd tot een lichte lokale reactie; je krijgt GEEN griep door het vaccin. › Griep is geen onschuldige ziekte; iedereen kan erdoor getroffen worden en je bent echt wel ziek en werkonbekwaam, meestal minstens een week; sommige patiënten voelen zich nog weken na de besmetting moe en slecht. › Thuis blijven als je ziek bent om zo anderen niet te besmetten biedt geen oplossing: je bent al besmettelijk vóór je symptomen vertoont. Bovendien kun je ook de besmetting doormaken zonder symptomen, maar je bent wel besmettelijk voor je omgeving; hulpverleningszones met een maatschappelijk zeer belangrijke rol kunnen qua efficiëntie in de problemen komen bij uitval van meerdere collega’s op hetzelfde moment › Als iedereen zich laat vaccineren zijn er minder afwezigen op het werk, en dus minder stress voor zij die wel aan het werk zijn › Als ambulancier/verpleegkundige kom je in contact met patiënten die gevoelig zijn voor infectie: je bewijst ook hen een grote dienst door te voorkomen dat je zelf een besmettingsbron wordt.

Kortom, je laten vaccineren komt ten goede voor jezelf, je naasten, je collega’s, je werkgever en de maatschappij.

46

Feit: Het virus kan ook overgedragen worden via de handen, die eerst een besmet voorwerp aanraken en daarna in contact komen met neus, mond of ogen. Deurklink, toetsen-

Zorg dat je niets mist door griep.

bord en telefoon regelmatig schoonmaken dus! En steeds een goede handhygiëne hanteren!

Misverstand: “Mijn lichaam is immuun tegen griep als ik het eenmaal gehad heb.” Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Dat virus is er in verschillende subtypen, die op hun beurt weer in allerlei varianten voorkomen. Doordat die varianten ook nog eens voortdurend veranderen, kun je steeds opnieuw griep krijgen.

Feit: Als je een goede weerstand hebt, ben je sneller beter.

Er bestaat geen effectief geneesmiddel tegen de griep. Er zit dan ook niets ander op dan uitzieken. Wie griep heeft, moet antistoffen en afweercellen aanmaken om het virus te bestrijden. Een goed werkend afweersysteem helpt daarbij.

Verspreiding van griep tegengaan:

Voldoende drinken, gezond eten, veel uitrusten en zorgen voor frisse lucht in de kamer dus.

Laat je vaccineren tegen de griep.

Was je handen grondig.

Dek je mond af als je niest of hoest.

Minstens één minuut, met zeep!

Gooi het zakdoekje meteen weg!

Blijf thuis als je ziek bent.

CIJFERMATERIAAL › De griep velt jaarlijks 5-15% van de werknemers › Medewerkers met griep blijven gemiddeld 3-6 dagen thuis › Gemiddelde rechtstreekse kost van ziekteverzuim per

De campagne binnen de hulpverleningszones

dag per medewerker bedraagt +/- 300 euro. De indirecte kosten (overuren, reservepersoneel …) bedragen +/- 700 euro. Een totale verzuimkost van +/- 1000 euro per dag

winterperiode. Elk jaar circuleren er immers andere types

per medewerker.

griepvirussen en de samenstelling van het vaccin moet tel-

› Impact op de hulpverleningszones in België:

kens worden aangepast.

• 15% van +/- 5000 beroepspersoneelsleden, gemiddeld elk 6 dagen afwezig = 4500 verzuimdagen = +/-

WAAROM? Elk jaar worden 1 op 10 mensen geconfronteerd met griep.

4.500.000 euro verzuimkost • 15% van +/- 12000 vrijwilliger personeelsleden, gemid-

Een griepvaccin verkleint deze kans op griep met 80%.

deld elk 6 dagen niet in de mogelijkheid om zich actief in

Als je toch uitzonderlijk ziek zou worden, dan herstel je snel-

te zetten voor de hulpverleningszone = 10800 verzuim-

ler en loop je minder kans op complicaties.

dagen, die door collega’s opgevangen moeten worden

ENKELE FEITEN EN MISVERSTANDEN

BRONNEN

Feit: Hoesten of niezen zijn de belangrijkste oorzaken van

› Externe dienst PBW Mensura

besmetting. Druppeltjes waarin virussen zich verschuilen,

› Externe dienst PBW Idewe

komen in de lucht terecht - tot iemand anders ze inademt.

› Externe dienst PBW Liantis

Daarom is voldoende verluchten erg belangrijk.

› Externe dienst PBW Premed › http://www.laatjevaccineren.be/

Misverstand: “Van het griepvaccin wordt ik ziek.” Het vaccin bevat geen levende virusdeeltjes. Je wordt er dus niet ziek

Een initiatief van het netwerk DGH en het netwerk Welzijn.

van. De meest voorkomende klachten na griepvaccinatie zijn pijn, roodheid of lichte zwelling op de plaats van injectie. Dat gaat na enkele dagen vanzelf over.

47

HULPVERLENINGSZONE 1 LANCEERT FIT4FIRE EEN INTEGRAAL GEZONDHEIDSBELEID

Fysieke paraatheid, een goede conditie, een sterk lichaam … Het zijn stuk voor stuk ingrediënten die van essentieel belang zijn voor onze brandweermannen en -vrouwen, hulpverleners en administratief personeel. Maar een goede algemene gezondheid gaat verder: gezond eten, voldoende en goed bewegen, voldoende slapen ondanks de onregelmatige uren … Ook mentale fitheid is voor brandweerlieden essentieel, want de burger rekent op ons, dag in dag uit, 24u op 24.

Hulpverleningszone 1 wil zijn medewerkers ondersteunen bij het maken van gezonde keuzes en zet daarom in op een integraal gezondheidsbeleid: Fit4Fire.

FIT4FIRE, EEN GEZONDE GEEST IN EEN GEZOND LICHAAM

verder gaan dan de standaard verplichtingen als werkgever en willen we baanbrekend inzetten in op ondersteuning doorheen de volledige brandweercarrière. Want de brand-

Hulpverleningszone 1 lanceert Fit4Fire. Een integraal ge-

weer heeft zijn mensen, vrijwilligers of beroeps, hard nodig

zondheidsbeleid, afgestemd op de brandweer, georgani-

om te waken over de veiligheid van de burger!

seerd rond 4 pijlers: gezond eten, gezond bewegen, verstandig omgaan met middelen (vb. roken of medicatie) & mentale gezondheid. Via diverse acties en op basis van een

KICK-OFF BEURS BOORDEVOL GEZONDE WORKSHOPS

team van interne ambassadeurs, bijgestaan door professionele partners, helpen wij onze brandweerlieden, ambulan-

Op 12 februari 2019 gaf Hulpverleningszone 1 de officiële

ciers en ons burgerpersoneel gezonde keuzes te maken en

aftrap van Fit4Fire met een gezondheidsbeurs in de kazerne

zo zorg te dragen voor hun lichaam en geest. Zo wil Zone 1

van Brugge. We trakteerden onze medewerkers op tal van ge-

48

ETEN

BEWEGEN

MIDDELEN

FIT HOOFD in je

zonde workshops en infostandjes, uitgewerkt en ondersteund door zowel eigen medewerkers als door deskundige partners (o.a. IDEWE & POBOS): slaaphygiĂŤne, stoppen met roken, gezonde voeding enz.. Daarnaast zorgden we voor gezonde hapjes en drankjes, verzorgd door enkele lokale handelaars.

PROFESSIONELE BEGELEIDING VOOR TRAUMAZORG De mentale impact van sommige brandweer- of ambulance interventies is niet te onderschatten. Een zwaar verkeersongeval, een gezinsdrama, een woningbrand met jonge slachtoffers ‌ Hoewel onze mensen getraind zijn om met dit soort ingrijpende interventies om te gaan, toch zijn zij ook maar mensen en kunnen ook zij erg onder de indruk zijn. Mentale ondersteuning is een absolute must bij de brandweer.

En daar zetten wij in het kader van ons gezondheidsbeleid maximaal op in. Naast de inschakeling van een eigen FiST team, ontstaan vanuit een collegiale reflex, heeft Hulpverleningszone 1 recent ook een contract afgesloten met de professionele partner POBOS, gespecialiseerd in traumazorg.

Mentale veerkracht is minstens even belangrijk als fysieke paraatheid!

Een gezonde geest in een gezond lichaam!

49

TIPS & TRICKS A MBUL ANCE In deze rubriek stellen we een nieuwe tip of trick voor die je als hulpverlener-ambulancier kan toepassen. Het gaat om kleine handigheidjes die je niet meteen leert in de opleiding. Ze komen tot stand door jarenlange ervaring van collega’s.

Stoppen van een catastrofale bloeding door een rubberen rolletje te gebruiken.

Mogelijkheden om te gebruiken als afsluitend verband, drukverband en tourniquet

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

TIP! Om lange tijd te bewaren: best inwrijven met talkpoeder.

1. Rolletje klemmen onder de oksel.

2. Bij de 1ste overlapping spanning aanbrengen.

3. Bij de 2de overlapping, idem.

4. Rolletje onder de oksel plaatsen.

5. Arm tegen het lichaam houden, laten hangen.

6. Rolletje ontrollen.

7. 1ste overlapping.

8. Rolletje volledig ronddraaien.

9. Rolletje op spanning brengen.

10. Verschillende drukpunten naast elkaar of op elkaar volgens de aard van de wond.

11. Rolletje ontrollen.

12. 1ste overlapping.

13. 2de overlapping.

14. Bij voorlaatste slag, hand plaatsen.

15. Gewenste spanning geven en rolletje doortrekken.

16. Ofwel rolletje laten zitten ofwel afknippen.

17. Voor.

18. Na.

VOORDEEL 1. Toepasbaar bij kinderen, volwassenen.

2. Minder pijnlijk voor de patiënt.

3. Te gebruiken als afsluitend, drukverband en tourniquet.

4. Afwasbaar / herbruikbaar.

5. Met één rolletje kan je drie personen helpen.

6. Verkrijgbaar in sportwinkels.

Auteur: Juan Herrero HVZ Fluvia - Post Kortrijk

51

BRANDWEERVOERTUIGEN HULPVERLENINGSZONE 1 INVESTEERT IN REHAB-CONTAINER Sinds 1 januari 2019 heeft Zone 1 een REHAB-container in dienst. REHAB is een afkorting van REHAB-ilitation en betekent “terug op kracht komen” en dat is nu net wat we met deze container willen bereiken: de collega’s bij langdurige en/of zware interventies de mogelijkheid bieden om iets te eten en te drinken terwijl ze wat uitrusten.

REHAB---- bestaat uit een aantal pijlers, waaronder: › RUST (even weg van de interventie terug op kracht komen) en FYSIOLOGISCH HERSTEL › COMPENSEREN VAN VOCHTVERLIES en AANVULLEN VAN DE ENERGIEVOORRADEN (we hebben voedsel en drank (water en suikerhoudende dranken) mee aan boord) › VERBLIJF IN EEN KLIMATOLOGISCH NEUTRALE OMGEVING (container kan verwarmd of gekoeld worden) › MEDISCHE SCREENING EN BEHANDELING (zowel een uitgebreide EHBO-koffer als een AED zijn voorzien) Bij Zone 1 zien we de container ook als polyvalente rustruimte bij langdurige interventies, denk hierbij aan grote wateroverlast, langdurige duikinterventies …

De REHAB-container van Zone 1 is eveneens uitgerust met een plooitent. Deze tent wordt naast de container geplaatst en dient als ruimte waar eventuele vervuilde kledij na brand kan uitgedaan worden, waar handen en gezicht gewassen kunnen worden en de laarzen gereinigd. Pas dan kan men de REHAB-container betreden, zodat er geen conflict ontstaat met de richtlijn “hygiëne na brandinterventies”.

In de container kunnen de intervenanten hun vochtpeil en suikers terug op niveau brengen door water of ORS (Oral Rehydratation Solution) te drinken en kunnen zij, indien nodig, ook iets eten. Soms hebben ze gewoon honger (bijvoorbeeld tijdens een interventie die voor de middag startte) en ook hierop zijn we voorbereid. We hebben beschuiten, confituur, ravioli, energierepen enz. mee. Zolang het maar gemakkelijk houdbaar is!

Tijdens de koude wintermaanden kunnen we de mensen warme drank aanbieden in de verwarmde container, zodat het lichaam terug op temperatuur kan komen. Gedurende de zomermaanden kunnen we de luifel uitdraaien om schaduw te creëren of de container koelen met de mobiele airco. Wie het echt te warm heeft kan snel afkoelen dankzij de REHAB-chair, een stoel waarin je de onderarmen kan laten rusten in water.

Een ander groot voordeel van de container is de aanwezigheid van toiletten. Onlangs zag ik nog iemand op een brandinterventie met een vervuild pak aanbellen bij een van de buren omdat hij dringend naar het toilet moest. In de container zijn 2 chemische toiletten (M/V) beschikbaar.

Andere troeven van de container zijn een groot whiteboard, omgevingsverlichting, stroomgroep, een ingebouwde watertank, extra tafel en stoelen, microgolfoven, bestek …

De container wordt op eenvoudige vraag ter plaatse gebracht vanop zijn standplaats in Torhout. Na de interventie wordt de container volledig gereinigd, nagezien en aangevuld, klaar voor een volgende interventie.

52

Foto’s: David Devoldere en Pierre-Henri Demeyere

       

Inzetbaarheid Betrouwbaar Veilig Gebruiksgemak Nieuwste technologie Gunstige operationele kosten Makkelijk op te bouwen Duurzaam

Een Investering in een brandweerauto is een ingrijpende beslissing.

Een brandweerauto gaat vele jaren mee en daarom is het ook een investering in de toekomst. Scania begrijpt dat als geen ander en biedt vandaag al de technologie en het rendement die morgen het verschil gaan maken. Scania – een veilige investering. www.scania.be