De brandweerman 549 - 2015

2300 Turnhout Masspost Erkenningsnr. P 106052

#02

“Duiker zit vast!�

Smoke stopper Binnenvaarttanker lekt styreen op Schelde

#15

#34

549

Nr. mei-juni 2015 91e jaargang

V.U. Lt.-kol. Christian Addiers, Noorderlaan 69, 2030 Antwerpen / Afzender BVV, Heide 230, 3920 Lommel

Tijdschrift toelating gesloten verpakking verschijnt 5 x per jaar ISSN 1374-5867

nr. 549 - 91e jaargang · ISSN 1374-5867

INHOUD #01 Brandpunt

COLOFON Alle correspondentie en adreswijzigingen Brandweervereniging Vlaanderen Heide 230, 3920 Lommel secretariaat@brandweervlaanderen.be Website BVV www.brandweervlaanderen.be Redactie Bart Vandenbussche en Cathy De Schryver redactie@brandweervlaanderen.be Verantwoordelijke uitgever V.U. BVV Kol. Christian Addiers Noorderlaan 69, 2030 Antwerpen Facturatie Kol. Jan Jorissen Norbert Neeckxlaan 21, 3920 Lommel schatbewaarder@brandweervlaanderen.be Technische realisatie EVM Print, De Koninckstraat 40 b17, 1080 Brussel 02 240 44 11, info@evmprint.be Contactpersoon advertenties Martijn Wouters martijn.wouters@brandweervlaanderen.be 0473 819158 Abonnementen Jaarabonnement: € 30,00 + verzendingskosten Oplage 13.800 ex.

Teksten voor volgende nummers moeten ons bereiken: Nr. 550 voor 27/08/2015 Nr. 551 voor 30/10/2015 Coverfoto Bart Jansens Vormgeving Arti·Tude - 0495 47 05 58

#02 “Duiker zit vast!” #09 50 tinten roze Fysiek ingangsproeven: te zwaar voor vrijwilligers?

#11 BVV-info #12 Het brandweerlandschap in kaart

#15 De smoke stopper #22 Kort nieuws #26 Hoogspanning #34 Binnenvaarttanker lekt styreen op Schelde

#41 Latex versus Nitril

wegwerphandschoenen

#42 Gezocht Maquettes van gebouwen voor brandweertrainingen

#44 Evacuatiespel voor jeugdbewegingen

#46 Première brandweerboek

bedrijfsbrandweerdiensten

#47 Nieuwe brandweer-

voertuigen in Vlaanderen

II

BRANDPUNT Elke organisatie, zij het privaat of publiek, beschikt over gegevens waarop haar beleid wordt afgestemd en die de basis voor het beheer vormen. Daarmee worden de doelstellingen opgevolgd en kan bijgestuurd worden.

#2

#22

De organisatie van de brandweerzorg in België scoort hier bij de allerzwaksten op aarde. BVV was dan ook verheugd om in 2014, voor het eerst sinds decennia, over federale statistieken te kunnen beschikken. Nu is het initiatief “Databank opleiding” van het KCCE aangekondigd. Beter laat dan nooit. Maar meerdere hulpverleningszones hebben reeds gegevensbanken en bijbehorende software geïnstalleerd. We hopen dan ook dat de integratie van deze bestaande informatica de allerhoogste aandacht krijgt in dit federale project.

Zonder concrete en correcte gegevens praten we immers in het ijle en worden er uitspraken gedaan die geen dekking hebben, laat staan betrouwbaar zijn. De start van de hulpverleningszones was dan ook een ideaal ijkmoment om na te gaan of de brandweercapaciteit in Vlaanderen een dalende trend kent … Een onrustwekkende boodschap die regelmatig de kop opsteekt.

#26

#34

De cijfers verderop in deze editie tonen aan dat de operationele slagkracht van de brandweer ongeveer stabiel blijft. Dit betekent niet dat we op beide oren moeten slapen. De opstartende zones kampen immers met een ernstig tekort aan omkaderend personeel. In eerste orde dienen hier dringend de nodige initiatieven te worden genomen. Een eerlijke ontvlechting uit de gemeentebesturen die vroeger een brandweerkorps in hun midden hadden en een realistische inschatting van de benodigde competenties om een zone te beheren, vormen de hoogste prioriteit voor een goed functionerende hulpverleningszone. Zonder die omkadering is het hervormingsproject gedoemd om op de klippen te lopen. Deze medewerkers blussen geen branden, maar zorgen er wel mee voor dat anderen dat kunnen.

Kol. Christian Addiers Voorzitter BVV

#44 1

2

“DUIKER ZIT VAST!�

De gelijkenissen tussen de inzet van een brandweerman/-vrouw in een brandend gebouw en een interventieduiker bij een duikinterventie zijn groot.

Het gaat telkens om het uitvoeren van een moeilijke taak in risicovolle omstandigheden.

Beiden maken gebruik van ademlucht en een (volgelaats)masker, zijn ingesnoerd in een zware, belastende uitrusting en begeven zich in een vijandige omgeving waar de zichtbaarheid vaak tot nul herleid wordt.

3

Een jaar geleden verloren we onze collega’s Yves Peters en Christian Dejardin in Luik.

Er zijn evenwel ook grote verschillen. Duikers inzetten onder

Verstrikking is moeilijk te vermijden, maar we kunnen vooraf

water is een wetenschap op zich en stelt ons voor vele spe-

een aantal maatregelen nemen om het risico te minimalise-

cifieke problemen en talloze mogelijke scenario’s. Hoewel de

ren en om voorbereid te zijn indien dit toch voorvalt. Pre-

interventieduiker aangelijnd is en zo in contact staat met de

ventieve maatregelen kunnen op verschillende niveaus ge-

wal, voert hij het eigenlijke werk op z’n eentje uit. Ook tijdens

nomen worden.

oefeningen wordt de duiker blootgesteld aan het vijandige milieu waarin hij zich bevindt: de duiker kan namelijk geen

We kunnen al beginnen door te leren uit voorgaande (ge-

water ademen. Duikongevallen tijdens oefeningen zijn daar

relateerde) ongevallen. De rapporten van de Nederlandse

de jammerlijke gevolgen van.

arbeidsinspectie over duikongevallen zouden vast leesvoer

De meeste gevaren verbonden aan de specialisatie duiken

moeten zijn voor iedere duikleider, misschien wel voor iedere

zijn voor de hand liggend: verdrinking, ademluchtproblemen,

interventieduiker. Een zeer interessant voorbeeld is het ‘On-

duikersziekten, stroming, besmetting …

derzoeksrapport Duikongeval Terneuzen’1. De Nederlandse

Laten we dieper ingaan op een risico dat de nachtmerrie van

collega’s zorgen er met deze publicatie voor dat er tenmin-

iedere duiker is: verstrikt geraken. Een simpele rondvraag

ste nog iets kan geleerd worden uit tragische gebeurtenissen.

onder duikers volstaat om te beseffen dat verstrikt geraken regelmatig voorkomt en dat de meeste duikers er nare ervaringen mee hebben.

Het vast komen te zitten van de seinlijn is een bekend risico.

Ook andere delen van de uitrusting (slangen, kabels, accessoires) veranderen al eens in een anker. Dat is allemaal niet verwonderlijk als je ziet wat je onder water zoal kan tegen komen. Klassiekers zijn touwen, kabels, bouwafval, fietsen, hekken, wrakken, hoge planten … Bij het verkennen van een gezonken wagen tijdens een reddingsactie is het een kunst om bewegingsvrijheid te behouden. Het is zelfs mogelijk dat de duiker zelf verstrikt geraakt, als bijvoorbeeld één van z’n ledematen gekneld geraakt onder een object.

4

Helaas kunnen we dit niet zeggen over de Belgische inciden-

Vloeien hier adequate preventiemaatregelen uit voort? Stel,

ten. Als Johan Schoups tijdens het KCCE-congres voor in-

een duiker komt vast te zitten en men moet overgaan tot de

terventieduikers geen case study had gedeeld over het fata-

noodprocedure ‘Duiker in Nood’, weet iedereen dan wat er

le duikongeval van een collega van de Civiele Bescherming

moet gebeuren? Is hier voldoende op geoefend? Verschillen-

in 2011, hadden de meesten van ons er nooit het fijne van

de korpsen hebben een SOP ‘Duiker in Nood’ uitgeschreven

geweten. Van onze betreurde Luikse collega’s3 die vorig jaar

die als leidraad kan dienen in geval van een incident, maar

tijdens een oppervlakte-inzet om het leven kwamen weten

zeker ook tijdens oefeningen. Zo’n leidraad is uiteraard alleen

we enkel via de pers of de wandelgangen wat er (misschien)

efficiënt als iedereen hem kent en kan toepassen. Stuur een

is gebeurd.

mailtje naar ondergetekende auteur om een voorbeeld van

Ik kan me nochtans voorstellen dat alle collega’s graag willen

zo’n SOP te krijgen.

2

weten wat ze hiervan kunnen leren. De vraag naar een onafhankelijk onderzoek met aanbevelingen dringt zich op. De

Duikmateriaal. Op het vlak van materiaal moeten we blijven

onderzoeken leveren steeds nuttige aanbevelingen én wijzi-

streven naar verbetering. Een woord dat steeds terugkeert

ging van inzet op.

in de literatuur is het ‘stroomlijnen’. Hoe minder weerhaken,

“ Een belangrijk aspect is dat de bevindingen van de duikers doorstromen naar het beleidsniveau.

Belangrijker nog: worden deze omgezet in wijzigingen/ verbeteringen van materiaal en procedures?”

Een belangrijk aspect is dat de bevindingen van de duikers

hoe beter. Probeer het aantal uitstekende delen aan je uitrus-

doorstromen naar het beleidsniveau. Belangrijker nog: wor-

ting te minimaliseren en hou de uitrusting op z’n plaats zodat

den deze omgezet in wijzigingen/verbeteringen van mate-

deze niet sleept of los rondslingert. Denk na over hoe je in-

riaal en procedures? Wordt er een risicoanalyse uitgevoerd

terventieuitrusting is opgebouwd en weet wat je bij je hebt.

die rekening houdt met de specifieke omgeving van het

Ben je voorzien van een mes, lijnsnijder of kniptang? Weet

korps (kanaal, dok, sloot, …) en met bovenvermelde risico’s?

waarom je welk van de drie hebt gekozen en wat de voor- en nadelen zijn? Een mes is bijvoorbeeld vaker indrukwekkend dan nuttig.

“ Praktijkervaring opdoen door oefening is misschien wel de belangrijkste preventie.”

Oefen! Praktijkervaring opdoen door oefening is misschien wel de belangrijkste preventie. Er wordt niet voor niks een minimaal aantal duiken (en eigenlijk een minimaal aantal minuten onder water) opgelegd. Onze onderwatercompetenties kunnen we enkel ontwikkelen en onderhouden onder de oppervlakte. Oefening en studie zorgen voor een realistisch omgevingsbewustzijn (‘situational awareness’4). Oefenen op ‘verstrikt geraken’ kan in principe op het droge. Om het realistisch te maken, zonder aan veiligheid in te boeten, kan je al veel in het zwembad doen (zie kader Nettentraining). Een duiker die een beetje creatief is, kan al heel wat mogelijkhe-

5

den bedenken. Zoniet kan je altijd eens ten rade gaan bij een

DOE:

duikschool. Sportduikers die aan ‘technisch duiken’ doen,

› Zoek houvast en trim je goed uit

werken veel rond zelfredding e.d. als voorbereiding op hun

› Verwittig indien mogelijk de collega’s

wrak- en grotduiken.

› Ga achteruit: soms is het voldoende voorzichtig op je

Denk er tijdens het bedenken van oefeningen aan dat je alle

› Strip: misschien moet er (tijdelijk) iets van je uitrusting af-

stappen terug te keren om los te geraken duikmateriaal moet kunnen vinden, uittrekken, losmaken,

gelegd worden?

aantrekken en vastzetten met je ogen dicht en met 7 mm

› Snij of knip

handschoenen aan. Er zijn handelingen die voor een duiker

› Vraag om hulp

een automatisme moeten zijn (trimmen, hanteren volgelaatsmasker …). Kan elke duikleider in eer en geweten zeggen

Nog even terzijde: vele duikteams beschikken al over seinlij-

dat de duikers voldoende getraind zijn in het handelen bij

nen waarop audiocommunicatie mogelijk is, maar er zijn nog

stress en panieksituaties onder water? Zijn er al (realistische)

steeds teams die enkel aangewezen zijn op lijnsignalen. Als

panieksituaties gecreëerd tijdens de oefeningen?

een duiker dan komt vast te zitten, kan hij enkel het noodsignaal geven. De seinman op de wal moet dan uitgaan van het

Ten slotte, voorkom problemen tijdens het duiken door goed

ergste, de noodprocedure opstarten en de veiligheidsduiker

uit te trimmen. De dagen dat een interventieduiker zich –

te water sturen zonder te weten wat er precies aan de hand

zwaar uitgelood – liet neerploffen op de bodem om deze

is. In vele gevallen is het zelfs bijna onmogelijk om te com-

op z’n buik af te tasten zijn verleden tijd. Goed uittrimmen

municeren met de wal indien de seinlijn (zonder communi-

is belangrijk voor onze veiligheid én voor de efficiëntie van

catie) vast is geraakt (met alle gevolgen van dien). In het kader

een inzet. De bewegingen onder water zijn best langzaam en

hiervan kunnen we verwijzen naar het KB ‘minimale uitrus-

gecontroleerd. Probeer te kijken of te voelen waar je naartoe

ting’5, waarin staat dat elke brandweerman die een brand be-

zwemt (zie het aftasten bij blindlopen waarbij je voelt voor-

treedt van radiocommunicatie moet voorzien worden. Een

dat je betreedt). Volgend proces zou in het hoofd van iedere

duiker die alleen te water gaat moet het – in tegenstelling tot

duiker moeten lopen als hij verstrikt geraakt: stop, denk, doe.

de brandweerman in het KB – in vele gevallen echter stellen met lijnsignalen.

RUSTIG BLIJVEN: dit geldt, zoals we allemaal weten, voor elke brandweerman in actie en zeker voor een duiker in problemen STOP: probeer het niet erger te maken door hard te trekken

Cedric Trooskens Duikteam HVZ Antwerpen

DENK: probeer je voor te stellen waar je bent en onderzoek

cedric.trooskens@stad.antwerpen.be

waaraan je vast zit, denk na over de handelingen die je gaat

Foto’s: Bart Jansens

uitvoeren. Visualiseer de situatie.

6

NETTENTRAINING Op 28 april organiseerde HVZ Antwerpen een nettentraining voor 26 interventieduikers in samenwerking met Antwerpen Technical Diving en duikers van andere posten uit de provinicie Antwerpen.

In duo’s werd er geoefend op een tiental hindernissen, al dan niet geblinddoekt.

Doel: › hoe voelt het om (zonder zicht) vast te zitten onder water? › wat te doen als je vast hangt in een net of aan een touw? › wat zijn de weerhaken op onze duikuitrusting? › antipaniektraining › drills masker af- en opzetten, afleggen uitrusting… › …

Er werden een aantal objecten in het zwembad voorzien: › kubussen met touwen en netten in, met beperkte in- en uitgangen › warrelnetten op de bodem en tegen de zwembadwand.

Daarnaast waren er enkele oefeningen: › geblinddoekt in het water geduwd worden zonder mondontspanner of tweede trap ingeplugd én je fles vastgebonden met een touw dat je door het zwembad trekt. De duiker moet z’n tweede trap recupereren en in gebruik nemen, z’n drijfvermogen regelen en zich lossnijden. › de duiker moet een touw lossnijden dat vast hangt aan een vin en de duiker door het water sleurt.

Het is als het ware de Fireground Survival-module van het BIN6, maar dan onder water.

De graad van moeilijkheid is aanpasbaar, iedereen kan het zo spannend maken als hij of zij wil. Men kan dit bij wijze van spreken doen in zwemshort met een zwembadset of in full battle dress, inclusief droogpak en volgelaatsmasker.

Daar bovenop kan je dan nog eens een blinddoek aandoen en werken met een buddy die je regelmatig ergens aan vast haakt.

Meteen werd duidelijk dat er aan de uitrusting van een interventieduiker heel wat weerhaken zitten.

De training helpt duikers om hun vaardigheden te ontwikkelen bij het oplossen van problemen onder water.

Wil je zien hoe het er uit zag? Ga naar Youtube.com en zoek op ‘nettentraining Antwerpen’.

INFORMATIE 1 Terug te vinden op: http://www.brandweerkennisnet.nl/ bovenbalk/zoeken/@6594/duikongeval 2 Fataal ongeval duiker Civiele Veiligheid tijdens zoektocht naar vermiste meisjes op 25/01/2011. PDF Case study Dhr. J. Schoups – Directeur-Generaal Adj. Brandweer Brussel ‘Duiken op vaste en drijvende installaties: gevaren

aspx?fileticket=a0UJ9QDtOwc%3d&tabid=83&language=nl-BE 3 R.I.P. Christian Dejardin & Yves Peeters, Luikse interventieduikers omgekomen op 9 mei 2014 4 “ knowing what is going on so you can figure out what to do” (Adam, 1983)

van stroming, hydrodynamische en hydrostatische druk’.

5 Belgisch Staatsblad 19/09/2013

Terug te vinden via: http://civil-security.be/LinkClick.

6 Brandweerman In Nood, zie De Brandweerman 2014

7

®

Evacuatie bij brand, onze specialiteit

Noodtrappen • Maatwerk, in functie van gebouw en veiligheidseisen.

• Zelfdragend of opgehangen aan de façade.

• Met of zonder ophaalbare traparm.

• In hoogwaardig aluminium, met rvs verbindingselementen.

• Onderhoudsvrij, met zeer lange levensduur.

Uitklapbare noodladders • Zeer discreet, in de vorm van een regenafvoer.

• Ogenblikkelijke opening vanaf elk gewenst evacuatieniveau.

• Beveiligd tegen inbraak en ongewenst gebruik.

• Betrouwbaar met meer dan 10.000 goed functionerende installaties.

• Met valbescherming voor veilig werken op hoogte als optie.

Vaste vluchtladders (ook bruikbaar als dienstladder).

• Met of zonder beschermingskooi.

• Met of zonder uitschuifbare ladderbasis met tegengewichten.

• Met of zonder toegangsbalkons.

• In geanodiseerd of blank aluminium, schroeven en bouten in rvs.

Diverse andere oplossingen • Balkonladder, telescopische vluchtladder voor evacuatie uit flatgebouwen met overhangende balkons.

• Jomiro, zelfremmend afdaaltoestel voor individuele evacuatie wanneer er geen collectieve evacuatie beschikbaar is.

• Wij produceren op maat. Contacteer ons vrijblijvend voor speciale vragen of advies.

www.jomy.be info@jomy.be de Broquevillelaan, 274 Rue Bourgogne, 20 B-1200 Brussel B-4452 Juprelle Tel 02 771 13 72 Tel 04 278 55 12 Fax 02 771 78 44 Fax 04 278 26 75

50 TINTEN ROZE

In deze rubiek gaan we ervan uit dat de brandweerwaarheid niet altijd zwart of wit is.

Of vertaald naar brandweerkleuren: rood of wit. Omdat er dikwijls heel veel factoren meespelen, zit de waarheid ergens tussenin. Roze dus. Meer bepaald 50 tinten roze …

Fysieke ingangsproeven: te zwaar voor vrijwilligers?

Deze maand leggen kandidaat-brandweermannen en –vrouwen voor de eerste keer het federaal geschiktheidsattest af. Met dit attest kun je solliciteren in een zone die nieuwe mensen aanwerft.

De fysieke testen zijn vanaf nu voor iedereen hetzelfde, maar een stuk zwaarder dan wat in kleinere korpsen tot voor kort de regel was. Te zwaar voor iemand die vrijwillig brandweerman wil worden?

GEERT OLLEVIER

BART VANDENBUSSCHE

voorzitter VVB (Vereniging Brandweervrijwilligers)

directeur BVV (Brandweervereniging Vlaanderen)

Als VVB zijn wij er voorstander van dat de brandweerlui over

De fysieke testen die je moet afleggen voor het federaal ge-

een goede fysieke conditie beschikken. Wel bestaat er een

schiktheidsattest zijn uitdagend. Anderzijds mag van iemand

verschil tussen iemand die zich vrijwillig wenst te engage-

die graag zijn droom wil waarmaken toch wel enige inspan-

ren voor de taak van brandweerweerman en iemand die

ning verwacht worden. Het gaat hem wel over brandweer!

beroepsbrandweer wil worden. Het is niet wenselijk dat een

Op voorhand trainen is zeker mogelijk. Veel komt daar niet

kandidaat-vrijwilliger, die een engagement wil aangaan te-

bij kijken: regelmatig lopen, optrekken, pompen … allemaal

genover de maatschappij, zich op eigen houtje, zonder enige

zaken die je thuis kunt doen. Behalve voor het traplopen

begeleiding moet voorbereiden om te slagen voor zijn fy-

waarvoor je misschien naar een hoogbouw in de buurt moet

sieke testen en daarvoor eventueel nog kosten zou moeten

trekken. Op internet vind je massa’s apps en schemaatjes om

maken.

progressie te maken. Bovendien moet je maar 8 punten halen op 9 proeven. Als er één proef je echt niet ligt, laat je die

Wij vrezen dat de drempel van het geschiktheidsattest wat te

gewoon over en concentreer je je op de andere proeven.

hoog ligt waardoor de instroom van vrijwilligers zal terugval-

We willen deze proeven zeker een kans geven. Als na een

len. Dat scenario willen we ten allen tijde vermijden. Daarom

eerste ronde van federale geschiktheidstesten zou blijken dat

zijn wij dan ook van mening dat men best voor het behalen

een bepaalde proef voor velen een struikelblok is, dan willen

van het federaal geschiktheidsattest de lat, bij aanvang, wat

we dit onderdeel van de test gerust evalueren.

lager legt op een realistisch niveau. De stagiair kan zich dan in

Wij zijn ook voorstander om deze test voor de start van de

de loop van het eerste jaar, onder begeleiding van een sport-

opleiding te laten afleggen. Dan starten alle toekomstige

monitor en gebruikmakend van de zonale sportinfrastruc-

brandweerlieden op hetzelfde niveau aan de opleiding die

tuur, voorbereiden op de eindproef.

betaald wordt door de zone.

9

V-Strut de lichtgewicht stut voor directe, veilige stabilisatie

• multifunctionele kop • knijp-en-duw- mechanisme • extreem licht- gewicht • sjorband

• Uniek aUto-lock systeem VANASSCHE FFE NV | Brugsesteenweg 2 | B-8531 HARELBEKE | Tel. +32 (0) 56 710 130 | info@vanassche-fire.be | www.vanassche-fire.be

UITSTEKEND GLAS- EN PRIKWEREND

WEES NIET BANG OM SLACHTOFFERS DE HAND TE REIKEN Hoe frustrerend is het niet wanneer slachtoffers van een verkeersongeval hulp vragen, maar u hen niet snel kan helpen omwille van een risico voor uw eigen veiligheid? (bvb. scherp glas of metaal) De gewone brandweerhandschoenen beschermen wel goed, maar zijn te dik om nog efficiënt te kunnen werken.

Met de Guide handschoen 6401 is dit voortaan verleden tijd. De palm bestaat uit maar liefst 15 lagen Alycore, maar ook de vingers en vingertoppen bevatten 5 van deze lagen, goed voor een snijbestendigheid van 58 Newton!

UITERST VINGERGEVOELIG

VOORGEVORMDE VINGERS EN 388

PVC VERSTEVIGING VOOR EXTRA GRIP EN DUURZAAMHEID

4.5.3.4

Contacteer ons en ontdek de performantie van deze handschoen! | 03 820 98 72 | wendy.lefebvre@vdp.com | www.vdp.com

BVV-INFO KB opleiding

Nieuwe Raad van B estuur

De raad van bestuur wo s rdt geleidelijk aan vernie leiding werd het advie op de or uwd volgens vo ad Ra ge onze nieuwe statuten Tijdens de Ho .

Zo nes en provinciale afd . ing leid op -KB elin erp gen hebben een jaar de tijd om gevraagd over het ontw hun vertegenwoordige tal wijzigingen die aan aan n ee rs t af me te vaarrd oo digen. De bedrijfsbran BVV gaat akk dweer en Brandweer aangebracht. n rde we -KB Bru erp sse tw l (DBDMH) zenden nu al hun mann het oorspronkelijke on etje. Water Meyvis, co ennen van het brevet erk t he mm in n an de dant van vin s on de brandweer van Bayer Zo kunnen we vertegenwoordigt de de moger, ee dw ran jfsb dri be be de drijfsbrandweer. Karel Lambert brandweerman vanuit vertegenwoordigt bra gen volgen dat de mo te r nd ge we ho er Brussel, ten vet hoewel hij soms ook lijkheid om 2 bre zijn Oostkampse vrijwi t adminishe aan ng ssi pa aan llig de erspet durft opzetten. Dat dit vonk graad die men heeft en en zal geven in deze rderen (bv. rechtvo be nt ku ee 2 rbi + edwaardige n je t vergadering, staat vas tratief statuut zoda t. Maar als dit leidt tot sergeant van t, an ge ser tot bra ndjes, erman streeks van brandwe zullen ze in ieder geval vetten en de juiste ge bre e ven dig tile no erd de zijn je ts . tot luitenant …), mi ter het principe dat de ach an sta We bt. he es competenti er voor het r wordt verzwaard en opleiding voor majoo nagemenkolonel een externe ma behalen van het brevet lgd. eau moet worden gevo topleiding op hoog niv de regeling Door de Nationale Raad voor DGH zijn er verschillende moeilijk hebben met BVV blijft het echter nha be e lijk ge on werkgroepen opgericht die adviezen moeten geven aan de de ant. Met name voor het brevet serge , tie lua eva minister over de toekomst van de ambulancezorg in België. vrijwilligers. De modules deling voor beroeps en l wij ter ps, roe be Specialisten van BVV zijn actief in de 5 werkgroepen: or zijn verplicht vo preventie en FOROP 1 ns lge Vo n.

- programmatie module moeten volge vrijwilligers maar één t da n ere zek ver te - financiering n is dit nodig om het kabinet van Jambo rden. wo en nn ku - medische dispatching 112/1733 r cie roffi rs onde er voldoende vrijwillige sen tus eid igh - spoedgevallendiensten en wachtposten ipe van gelijkwaard BVV blijft bij haar princ ipe nc pri dit van - de werkgroep complementariteit tussen DGH en mesis ba rs. Alleen op beroeps en vrijwillige aar elk ast na disch-sanitair transport en op langere termijn kunnen de twee statut Hoewel de brandweer binnen deze raad maar een kleine vis blijven bestaan. is, zullen we de principes uit ons memorandum hier volop

Nationale Raad voor Dringende geneeskundige hulpverlening

verdedigen. Als de politiek wil dat de brandweer mee de

Educatief verlof

ambulancezorg blijft verzekeren, zal er zeker iets gedaan

Vanuit verschillende hoeken vernemen we dat ons lobbywerk bij politici en werkgevers rond het educatief verlof vruchten begint af te werpen. Er worden berekeningen gemaakt en de haalbaarheid wordt onderzocht. Alles

lening. Verder mikken we vooral op de synergieën tussen

moeten worden aan de financiering van deze dienstveronze brandweer- en medische opdrachten.

hangt af van wat het sociaal overleg tussen de werkgevers- en werknemersorganisaties hier zal opleveren.

11

Foto: Niels De Ruyck

HET BRANDWEERLANDSCHAP IN KAART Cijfers tonen lichte aangroei operationeel personeel

Nu de zones uit de startblokken zijn, leek het ons een mooi moment om de personeelsaantallen onder de loep te nemen. De belangrijkste conclusie: de brandweercapaciteit in Vlaanderen is nagenoeg constant gebleven en stijgt zelfs lichtjes, al is het mondjesmaat, in sommige zones.

Vlaanderen telt in 2015 een totaal van 11.457 brandweerlieden.

Het omgekeerde geldt voor de zones met een grootstad,

Hiervan is een kwart (2.873) beroeps en driekwart (8.584) vrij-

waar bijna uitsluitend beroepspersoneel actief is. Antwerpen

williger. Een gemiddelde Vlaamse hulpverleningszone bestaat

en Brussel tellen respectievelijk 701 en 992 brandweerlie-

uit 570 brandweerlieden. Met 964 operationele medewerkers

den, enkel beroepspersoneel. In Zone Centrum, met Gent als

kan de zone Westhoek zich de grootste zone noemen.

hoofdpost, zijn er 487 beroeps en 348 vrijwilligers.

STAD VS. PLATTELAND

MEER (ONDER)OFFICIEREN ONDER HET BEROEPSPERSONEEL

De zones gelegen in de landelijke gebieden bestaan hoofdzakelijk uit vrijwilligerspersoneel. In de zones Oost-Vlaande-

Het beroepspersoneel telt in verhouding meer bevelhebbers

ren Oost, Vlaamse Ardennen en Meetjesland bedraagt het

en officieren dan het vrijwilligerspersoneel. In het beroeps-

beroepspersoneel zelfs minder dan 10 personeelsleden.

kader is circa driekwart basiskader, circa 1 op 6 onderofficier

12

en circa 1 op 10 officier. Bij de vrijwilligers maakt slechts 18%

Als we de cijfers per provincie naast die van 2011 leggen, valt

deel uit van het midden- of hoger kader.

op dat drie provincies een lichte stijging kennen: Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Limburg. In de andere provincies

EVOLUTIE

(West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant) is het aantal zo goed als ongewijzigd.

Als we enkele jaren terugblikken, stellen we vast dat de aantallen vrij constant zijn gebleven. Er is sprake van een lichte stijging, al is die hoofdzakelijk merkbaar bij het aantal beroeps. Ten opzichte van 2007 stijgt het aantal beroepspersoneelsleden in Vlaanderen jaarlijks met circa 1,25%. Voor de vrijwilligers spreken we nagenoeg van een status quo.

AMBULANCIERS Naast deze bovenvermelde operationele personeelsleden, zijn er ook ambulanciers die geen brandweerman zijn. Deze groep is nog talrijk vertegenwoordigd in verschillende Vlaamse zones. Zo heeft zone Centrum 64 ambulanciers in dienst, zone Westhoek 58, zone Oost-Limburg 50,…

CONCLUSIES Ook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er een lichte

In Vlaanderen is over het algemeen een lichte groei in opera-

stijging: 992 brandweerlieden in 2015, waar dat nog 975 was

tioneel personeel merkbaar. Die is voornamelijk toe te wijzen

in 2007.

aan het groeiende beroepssegment. Als we een provinciale vergelijking maken situeert deze langzame toename zich

VERGELIJKING PROVINCIES

vooral in drie provincies. Een vergelijking tussen de kaders leert ons dat de verhouding basis-, midden- en hoger kader

Maken we de vergelijking tussen de verschillende Vlaamse

gebalanceerd is maar dat het beroepspersoneel iets meer

provincies, komen Antwerpen en West-Vlaanderen er als

personeelsleden heeft in het midden- en officierskader.

grootste uit. Als we enkel naar vrijwilligerspersoneel kijken, is West-Vlaanderen de koploper, gevolgd door Oost-Vlaan-

BRONNEN

deren. › Input personeelsverantwoordelijken hulpverleningszones 2015. › Parlementaire vraag Nr. 540 van Bercy Slegers dd. 10 juli 2012 aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen. › Schriftelijke vraag 5-1638 Guido De Padt dd 4 maart 2011 aan de minister van Binnenlandse Zaken Tekst: Martijn Wouters

13

14 Foto: Pierre-Henri Demeyere

Foto: Niels De Ruyck

DE SMOKE STOPPER 1 NIEUWE BRANDEN, NIEUWE PROBLEMEN, NIEUWE OPLOSSINGEN Het feit dat brand verandert is stilaan algemeen aanvaard in de brandweer. Andere manieren van bouwen leiden tot branden die een tekort aan lucht ervaren vooraleer de brand evolueert tot flashover. Als branden een tekort aan lucht hebben, gaan ze over van het brandstofgecontroleerde brandregime naar het ventilatiegecontroleerde brandregime. Indien deze overgang, de passage van het FC/VC point, plaatsgrijpt voor flashover, dan spreken we van een ondergeventileerde brand. Een brand waarbij deze overgang plaatsvindt tijdens of kort na flashover, wordt een geventileerde brand genoemd.

Om tot een geventileerde brand te kunnen komen, dienen er voldoende openingen (deuren en ramen) ter beschikking te zijn. De brand heeft immers nood aan voldoende lucht.

Figuur 1: Het geventileerde (rode stippellijn) en het ondergeventileerde brandverloop (grijs). Het FC/VC punt markeert de overgang van de brandstofgecontroleerde naar de ventilatiegecontroleerde brand. Het FC/VC punt dat op de tekening is aangeduid hoort bij de grijze lijn. Bij de rode stippellijn hoort ook een FC/VC punt. Dat ligt waarschijnlijk tijdens flashover of vlak erna.

(Grafiek: Karel Lambert)

Beide types brandverloop (geventileerd en ondergeventileerd) starten op dezelfde manier met de beginfase. In deze

Dit is niet het geval bij de ondergeventileerde brand. Het

fase is de brand brandstofgecontroleerd. De brand start met

zuurstofpercentage zal er sneller dalen en de ruimte zal zich

het verbruiken van zuurstof en het produceren van rook. Bij

sneller vullen met rook. De rooklaag zal naar beneden komen

een geventileerde brand zal er continu verse zuurstof aange-

en op een bepaald moment zal de intensiteit van de brand

voerd worden. Daarnaast zal een deel van de rook doorheen

afnemen. Als de brandweer ter plaatse komt, wordt zij dik-

de openingen verdwijnen.

wijls geconfronteerd met een ruimte die compleet gevuld is

15

met rook. Op het moment dat de deur geopend wordt, start

In moderne gebouwen is niet alleen een branddeur tussen

de uitstroom van rook en de instroom van lucht. Beide stro-

het appartement en de gang voorzien, maar ook nog één

mingen leiden tot problemen. De instroom van lucht leidt tot

tussen de gang en de trap. Bij gebouwen hoger dan 25 m

een verhoging van het vermogen van de brand. In zeldza-

dient er zelfs een extra sas voorzien te worden zodat er drie

me gevallen kan er backdraft optreden. Dikwijls zal de brand

branddeuren zitten tussen een appartement en een trap. In

echter evolueren tot ventilatie geïnduceerde flashover. Dit is

oudere gebouwen (gebouwd voor de toepassing van de ba-

erg gevaarlijk voor de brandweerlui.

sisnorm) valt het echter voor dat de inkomdeur van het appartement de enige scheiding is met de traphal. In Chicago

De uitstroom kan ook tot grote problemen leiden. Dit kan

leidde een brand in een hoogbouw tot 6 dodelijke slacht-

zowel bij een onder geventileerde als bij een geventileerde

offers in de traphal. Door de aanval op de brand waren de

brand voorkomen. Een mooie illustratie hierbij is het ge-

branddeuren geopend. Heel veel rook was in de traphal te-

val van een hevige, uitslaande brand in een appartement

recht gekomen. Zes mensen kwamen daar vast te zitten en

op de eerste verdieping van een appartementsgebouw. Op

stierven door de blootstelling aan de giftige rook.

het moment dat de deur geopend wordt, stromen de hete rookgassen en vlammen de gang in. De hete rook zoekt zijn

In vorige artikelen zijn reeds een aantal oplossingen bespro-

weg naar de trappenhal, die vervuild raakt met rook. Deze

ken voor de gevolgen van ondergeventileerde branden. Bij

traphal is echter de vluchtweg van de appartementen boven

anti-ventilatie wordt geprobeerd om de deur tot de ruimte

verdieping naar

gesloten te houden of om de opening te beperken. Typisch

buiten kijken, zien de uitslaande vlammen. Als ze besluiten

wordt de deur gesloten tot tegen de slang na het binnentre-

te evacueren, hebben ze in eerste instantie een quasi rook-

den van de aanvalsploeg. Een zogenaamde “door man” zal de

vrije vluchtweg. Naarmate ze verder de trap afdalen, wordt

deur zo dicht mogelijk houden en tegelijk slang doorgeven

de lucht steeds meer vervuild met rook. De menselijke psy-

als dat nodig is. Hierdoor zal de uitstroom van rook beperkt

chologie zal er voor zorgen dat ze blijven evacueren langs

worden. Stel dat de opening van de deur 9 cm breed is en het

de trap totdat ze in de rook terechtkomen en daar het be-

deurblad is 90 cm breed, dan wordt de uitstroom van rook-

wustzijn verliezen. In Brussel zijn er verschillende cases ge-

gassen beperkt tot 1/10 van wat mogelijk is. Hetzelfde geldt

weest waarbij de brandweer extra middelen (tot 4 MUG’s!) ter

voor de instroom van verse lucht. De opening van de deur is

plaatse dient te laten komen om deze mensen te redden en

in dit geval 9 cm breed en twee meter hoog. De brand kan

te voorzien van medische zorgen.

dan enkel lucht aantrekken doorheen de onderkant van deze

de brandverdieping. Mensen die op de 10

de

opening. Als dit de enige opening is, zal het toepassen van anti-ventilatie ervoor zorgen dat het vermogen van de brand tien keer kleiner is dan met een volledig openstaande deur.

Hierdoor neemt de kans op ventilatie geïnduceerde flashover sterk af.

Een tweede oplossing voor deze onder geventileerde branden is het toepassen van een offensieve buitenaanval. In dat geval wordt van buitenaf water naar binnen gespoten. Dit gebeurt het best zonder het maken van een grote opening.

Op die manier wordt er geblust zonder dat er (veel) verse zuurstof naar binnen kan. Tools die dit mogelijk maken zijn de cobra coldcutter en piercing nozzles. Deze toepassingen verkleinen het risico op brandfenomenen. Doordat de temperatuur binnen daalt, zal de snelheid waarmee de rookgassen uitstromen, afnemen. Het is echter zo dat deze uitstromende rook nog steeds een probleem kan vormen.

Figuur 2: Bij een brand op een lager gelegen verdieping van een appartementsgebouw stroomt de rook doorheen de deur de traphal in. Daar kan de rook gevaarlijke concentraties bereiken.

Dit vormt een belangrijk risico voor de bewoners.

(Tekening: Art Arnalich)

16

Een derde oplossing waarmee geëxperimenteerd wordt om verspreiding van rook te beperken, is het in overdruk plaatsen van aanpalende lokalen en vluchtwegen. Dit gebeurt door het preventief inzetten van overdrukventilatoren. Deze tac-

tiek staat nog in zijn kinderschoenen maar hier en daar wor-

efficiënt kan gehanteerd worden. Het bevestigingsmecha-

den er successen mee geboekt. Het is wel duidelijk dat er nog

nisme bevat een frame dat kan aangepast worden aan de

verder onderzoek nodig is om te bepalen wat wel en wat niet

breedte van de deur. Tussen het frame zit een verlengbare

mogelijk is met deze tactiek.

staaf. Het werkingsmechanisme van de staaf is vergelijkbaar met anti-diefstalsystemen die je soms in auto’s vindt. Daar

Naast het in overdruk plaatsen van ruimtes kan een over-

wordt een staaf geplaatst tussen het stuur en het gaspedaal.

drukventilator ook zorgen voor het tot stand komen van een

De lengte van de staaf kan aangepast worden. Nadat de ge-

stroming. Indien deze stroming voldoende sterk is en indien

paste lengte is gekozen, wordt de staaf geblokkeerd.

er een uitlaatopening beschikbaar is in de buitengevel, is het mogelijk om ervoor te zorgen dat de inkomdeur van het appartement dient als volledige inlaat. Er wordt dan weliswaar veel lucht naar binnen geblazen, de uitstroom van rookgassen wordt gestopt. Dit houdt in dat de brand zal groeien maar het rookprobleem in de traphal is opgelost. In de praktijk zal de effectiviteit van deze oplossing afhangen van de plaatsing van de ventilator, de mate waarin deuren tot niet betrokken ruimtes kunnen worden gesloten en de wind. Zeker deze laatste kan roet in het eten gooien.

Figuur 4: Close-up van het mechanisme van de rookstopper.

Door te duwen op de knop kan de staaf verlengd worden. Door vervolgens te draaien in de richting van de pijl kan het geheel onder spanning gezet worden. (Foto: Karel Lambert) Figuur 3: De vergelijking tussen een brand met en zonder ventilator.

Op de linkertekening kan de brand zijn gang gaan en wordt de rook in de trap geduwd. Op de rechtertekening zorgt de ventilator voor een tegengewicht. De uitstroom van rook wordt erg beperkt.

(Grafiek: Michael Reick)

Op deze staaf zit een draaimechanisme dat de staaf nog een klein beetje kan doen uitzetten. Hierdoor wordt de bovenkant van het gordijn vastgeklemd in de deuropening. De bovenkant wordt hiermee volledig afgesloten. De zwaartekracht zal er vervolgens voor zorgen dat het gordijn de onderkant van

In Duitsland heeft professor Michael Reick het bovenstaande

de opening min of meer afsluit. Doordat het gordijn loshangt,

probleem uitvoerig bestudeerd. Prof. Reick is vrijwillig brand-

kan het bewegen. Brandweerlui kunnen erlangs passeren om

weerman. Hij vroeg zich af of het mogelijk was om een een-

de ruimte te betreden of te verlaten.

voudige oplossing te bedenken die ervoor zou zorgen dat de

Indien men de opening nog meer wil afsluiten, kan lager een

aanpalende lokalen gevrijwaard worden van rook. Hij kwam

tweede rookstopper geplaatst worden. De opening is dan

met het idee van de “smoke stopper”. In dit artikel is het de

quasi hermetisch afgesloten. Het nadeel van deze opstelling

bedoeling om de rookstopper, de werkwijze en de mogelijk-

is dat de opening onbruikbaar wordt als toegangsweg.

heden te bekijken.

2.2 Plaatsing De rookstopper wordt vervoerd in een draagtas. Op de plaats

2 DE SMOKE STOPPER (ROOKSTOPPER)

waar men de deuropening wil afsluiten, wordt de rookstopper uit de tas gehaald. Het gordijn wordt volledig ont-

2.1 Beschrijving

plooid. De rookstopper wordt in de deuropening geplaatst.

De rookstopper is een erg eenvoudig stuk materiaal. Het be-

Een brandweerman kan die plaatsing alleen uitvoeren. Bij de

staat uit een soort gordijn dat gemaakt is uit hetzelfde ma-

plaatsing van de rookstopper wordt de lengte van de staaf

teriaal als een branddeken. Het is de bedoeling om met het

aangepast tot de ideale lengte. Vervolgens wordt de beves-

gordijn de deuropening af te sluiten. Hiertoe beschikt de

tiging aangedraaid om ervoor te zorgen dat de rookstopper

rookstopper over een bevestigingsmechanisme dat snel en

vastgeklemd zit.

17

Om te komen tot een optimaal gebruik van de rookstopper,

Bij geventileerde branden zullen de temperaturen van de

dient deze zo dicht mogelijk bij de brand geplaatst te worden.

rookgassen hoger zijn. Dit zal leiden tot snellere stroomsnel-

Dit betekent dat het zinvol is om de rookstopper te plaatsen

heden. Bij de klassieke aanpak moet de aanvalsploeg dan on-

in de omlijsting van de deur van de kamer waar het brandt in

der deze uitstromende rooklaag naar binnen. Terwijl ze dit

plaats van de deur van het appartement. Zeker in het geval

doen, wordt er warmte overgedragen van de hete rook op

van een ondergeventileerde brand in zo’n kamer levert dit

de brandweerlui. Deze warmteoverdracht is hoger dan bij de

extra winst op. Zodra de deur naar de kamer geopend wordt,

ondergeventileerde branden omwille van twee redenen:

zal een stroming op gang komen. De brand zal dan de verse

1.

Het temperatuurverschil tussen de rook en de brand-

lucht uit de aanpalende ruimtes gebruiken. Een rookstopper

weerman is hoger.

die geplaatst wordt aan de inkomdeur van het appartement

2. De snelheid van de uitstromende rookgassen is hoger.

zal dit niet verhinderen. Als de rookstopper geplaatst wordt

De rookstopper zal de snelheid van de stroming terugbren-

in de deuropening van de kamer waar het brandt, zal dit wel

gen tot nul. Hierdoor zal de warmteoverdracht afnemen.

het geval zijn.

Brandweerlui kunnen dan langer werken in die omgeving vooraleer ze het te warm krijgen.

3.2 Beperken van de toestroom van zuurstof Doordat de rookstopper de deuropening grotendeels afsluit, zal ook de instroom van zuurstof beperkt worden. Het is zo dat de instroom niet helemaal verhinderd wordt. De onderkant van de rookstopper laat nog steeds verse lucht toe. Dit is echter veel minder dan bij een deur die open staat. Als de vergelijking gemaakt wordt met het toepassen van anti-ventilatie met behulp van een “door man”, dan zien we dat de opening voor de toestromende lucht anders georiënteerd is. Bij de rookstopper is er een horizontale opening dicht bij de grond die helemaal gebruikt wordt voor de aanvoer van verse lucht. Een “door man” zal een opening laten die verticaal is. Deze opening zal slechts vijf tot tien centimeter breed zijn maar is twee meter hoog. De ruimte onder de rooklaag zal gebruikt worden voor toevoer van verse lucht. Het is niet direct duidelijk welke van de twee oplossingen minst verse Figuur 5: De rookstopper dient zo dicht mogelijk bij de brand geplaatst te worden. (Tekening: Art Arnalich)

lucht binnen laat. Daarnaast is het wel zo dat de “door man” ook helpt bij het doorgeven van de slang. Beide systemen hebben dus voor- en nadelen.

3 MOGELIJKHEDEN

Als gekeken wordt naar het effect van de instromende lucht dan kan gesteld worden dat het risico op ventilatie geïndu-

3.1 Beperken van de uitstroom van rook

ceerde flashover sterk gereduceerd wordt als de deurope-

In het scenario van de appartementsbrand dat hierboven

ning de enige ventilatieopening is. Bij het openen van de

beschreven wordt, vormt de uitstroom van rookgassen een

deur naar een ondergeventileerde brand kan er een ventilatie

bedreiging voor de bewoners van de hoger gelegen appar-

geïnduceerde flashover optreden na twee tot vier minuten.

tementen. Met het gebruik van de rookstopper kan deze uit-

De rookstopper zal de toestroom van zuurstof sterk beper-

stroom volledig gestopt worden. Hierdoor blijven de evacua-

ken. Hierdoor zal de evolutie van de brand sterk vertraagd

tiewegen bruikbaar voor de ontruiming van het gebouw.

worden. Het ondergeventileerde karakter blijft behouden en de brandweer heeft tijd om de brandhaard te zoeken en te

Bij ondergeventileerde branden kan ervoor gekozen worden

blussen.

om de rookstopper te plaatsen vooraleer de deur geopend

Het risico op backdraft zal volledig verdwenen zijn. De zo-

wordt. Appartementsdeuren draaien immers quasi altijd naar

genaamde “gravity current” die ontstaat na het openen van

binnen. De uitstroom van rookgassen wordt dan helemaal

een deur zal verhinderd worden door de rookstopper. Het is

uitgesloten.

juist die gravity current die zorgt voor een menging van de

18

rookgassen en de verse lucht. Als deze menging verhinderd

Als laatste zal de rookstopper in combinatie met overdruk-

wordt, ontstaat er ook geen brandbaar mengsel dat dient als

ventilatie ook zorgen voor een betere bescherming van de

brandstof voor de backdraft.

traphal. Op Figuur 3 is te zien dat er toch nog een bepaalde hoeveelheid rook ontsnapt naar de traphal als de binnenaan-

3.3 Terugstroom beperken bij gebruik ventilatoren

val ondersteund wordt door ventilatie. Een tweede nadeel

De voorbije jaren zijn door verschillende onderzoekers testen

van die aanpak is dat de ventilatie de brand kan aanwakkeren.

gedaan om de optimale plaatsing van een ventilator te bepalen. Als een ventilator geplaatst wordt voor een deuropening,

Door een rookstopper te plaatsen, zal de uitstroom van

dan zal de lucht sneller binnentreden als de afstand tot de

rookgassen gestopt worden. Daarnaast zal de invloed van

deur afneemt. Zodra de luchtkegel van de ventilator de deur

de ventilator op de brand beperkt zijn. In de situatie waarbij

niet meer volledig afdekt, zal er echter een uitstroom ont-

de bewoner van het brandende appartement de deur open

staan aan de bovenkant van de deur. Hier kan de rookstopper

heeft gelaten, zal er erg veel rook in de traphal hangen. De

een oplossing bieden. Door met de rookstopper de boven-

brandweer kan de deuropening sluiten met de rookstopper.

kant van de deur af te sluiten, wordt deze uitstroom stilge-

Vervolgens kan een rookluik geopend worden. De overdruk-

legd en verhoogt de efficiëntie van de ventilatie-opstelling.

ventilator zal vervolgens de rook uit de traphal blazen (zie Figuur 7). Eens de rook weg is, kan het rookluik bovenaan de trap terug gesloten worden. In de traphal zal vervolgens een overdruk opgebouwd worden die de traphal verder beschermt tegen de mogelijke uitstroom van rook.

Figuur 7: De combinatie van een rookstopper en een overdrukventilator. De traphal is veel beter beschermd dan in de gevallen waar geen rookstopper gebruikt wordt. (tekening: Michael Reick)

Figuur 6: De rookstopper sluit de bovenzijde van de deuropening af.

Hierdoor wordt de uitstroom bovenaan beperkt. De ventilator kan dan dichterbij geplaatst worden. (Foto: Michael Reick)

3.4 Brandcondities evalueren aan de hand van het gordijn De rookstopper hangt bovenaan vast. Onderaan hangt het gordijn los. Dit betekent dat het gordijn onderhevig is aan de invloed van de stroming. Het gordijn kan bewegen en uit

Uit onderzoek blijkt ook dat de verhouding tussen de inlaat

deze beweging kunnen conclusies getrokken worden. Er zijn

en de uitlaatopening belangrijk is. Bij het gebruik van een

drie mogelijkheden.

overdrukventilator is de uitlaatopening idealiter groter dan de

1. Het gordijn beweegt naar binnen.

inlaatopening. Meestal is het echter zo dat deze openingen

2. Het gordijn hangt recht naar beneden.

vastliggen in het gebouw. De inlaatopening is meestal een

3. Het gordijn beweegt naar buiten.

deuropening. Deze deuropening is ongeveer 2 m². De uitlaatopening kan een raam zijn dat geopend wordt. Dikwijls

Als het gordijn naar binnen beweegt, kan er de conclusie

is de raamoppervlakte in een kamer beperkt. Het zal zelden

getrokken worden dat er nog een tweede ventilatieopening

zo zijn dat er meer dan 2 m² ramen zijn die kunnen geopend

is. Waarschijnlijk zal de brand rookgassen evacueren via een

worden. Door met de rookstopper de deuropening te ver-

raamopening of via een tweede deur naar een terras in de

kleinen tot 1 m² zal de efficiëntie van de ventilatie ook ver-

buitengevel. De ruimte onder de rookstopper wordt dan ef-

hogen.

ficiënt gebruikt om verse lucht aan te zuigen. In de twee-

19

de opening kan een bidirectionele stroming (of een dubbele

appartement telt twee niveaus. Meestal zit de inkomdeur

stroming) ontstaan zijn zodat de brand veel meer zuurstof

op het onderste niveau maar dat is niet altijd het geval en

krijgt dan het geval zou zijn mocht enkel de inkomdeur van

soms zijn er twee inkomdeuren. Als de brand woedt op een

het appartement beschikbaar zijn. Het is belangrijk dat er re-

verdieping lager dan de deur waarin de rookstopper is ge-

kening gehouden wordt met een scenario waar een geven-

plaatst, dan zal deze deuropening functioneren als een soort

tileerde brand een behoorlijk vermogen heeft opgebouwd.

schouw. Hierdoor zal het gordijn naar buiten toe bewegen.

Als het gordijn stil hangt, dan is er geen tweede opening be-

3.5 Beperken van rookschade

schikbaar voor de brand. Dit betekent dat de brand afhanke-

De rookstopper beperkt ook de schade aan de ruimtes die

lijk is van de luchtstroom onder het gordijn om zich te voe-

grenzen aan de ruimte waar het brandt. Bij een brand loopt

den. Doordat deze opening erg beperkt is, zal de brand ook

de rookschade vaak hoog op. Alles dat in contact geweest

erg beperkt zijn. Het betreft hier zeker een ventilatiegecon-

is met rook moet proper gemaakt worden. Dit is een groot

troleerde brand. Het is mogelijk dat het gordijn af en toe een

werk. Dikwijls is het zo dat heel wat zaken niet meer proper

klein beetje beweegt. De oorzaak hiervan is een wisselend

te krijgen zijn en moeten weggegooid worden. Muren moe-

drukverschil met de buitenomgeving.

ten afgewassen worden. Daarna volgt een behandeling met een gespecialiseerd product. Dit dient ervoor te zorgen dat

Als het gordijn naar buiten beweegt, is er een gevaarlijke si-

de geurhinder wegblijft na de schoonmaak. Meestal moeten

tuatie. Het gordijn zal enkel naar buiten bewegen als er een

muren opnieuw geschilderd worden.

stroming is naar het beschermde gedeelte toe. Typisch zal er dan ook rook vanonder het gordijn komen. Ook in dit geval is er een tweede opening aanwezig. Het is in dit geval echter zo dat de wind op de buitengevel ervoor zorgt dat de tweede opening gebruikt wordt als een inlaatopening.

Figuur 8: Drie mogelijke posities van de rookstopper geven informatie over de brand in de afgesloten ruimte. (Tekening: Art Arnalich)

Dergelijke situatie kan wijzen op een wind driven fire. Het is erg belangrijk dat hier voldoende voorzichtig wordt gewerkt.

Een tweede situatie waarbij het gordijn naar buiten beweegt, is als het een brand betreft in een duplexappartement. Zo’n

20

Figuur 9: Brand in een ziekenhuiskamer in Duitsland. Op de linkerfoto is te zien hoe de ziekenhuiskamer helemaal onder de rook heeft gezeten. De rechterfoto toont het beeld van de gang.

Centraal op de rechterfoto is de deur naar de kamer op de linker foto. Er is geen schade in de gang. De rookstopper ligt op de grond aan de rechterkant van de foto. (Foto: Michael Reick)

Dit alles maakt dat de kosten voor de schoonmaak en het op-

6 BRONNEN

ruimen in de ruimtes waar het niet gebrand heeft vaak hoog oplopen. Zeker op die plaatsen waar de rook verschillende lokalen doorkruist vooraleer hij buiten is, zal de rookschade enorm zijn. Het gebruik van de rookstopper zal deze schade grotendeels voorkomen. Op Figuur 9 is een voorbeeld te zien van het effect van de rookstopper. Een ziekenhuiskamer zit volledig onder het roet na een brand. De rookstopper heeft echter alle rookschade in de gang weten te voorkomen.

[1] Lambert Karel & Baaij Siemco, Brandverloop: technisch bekeken, tactisch toegepast, 2011 [2] Lambert Karel, Oplossingen voor Rapid Fire Progress, de brandweerman, mei 2013 [3] Reick Michael, Smoke Flow Control and related tactical issues, presentatie tijdens IFIW 2014, Polen [4] Reick Michael, Smoke Flow and related tactical issues, paper voor IFIW 2014 [5] Lambert Karel, Baaij Siemco, Nieling Hans & Vanden-

4 NADELEN

berghe Hein, Brandbestrijding: technisch bekeken, tactisch toegepast, 2015

De rookstopper heeft natuurlijk ook enkele nadelen. De

[6] Lambert Karel, Piercing nozzles, 2014

rookstopper wordt opgeborgen in een draagtas. Deze heeft

[7] Arnalich Art, Rookstopper – operationele handleiding,

natuurlijk een zeker volume. De aanvalsploeg heeft al behoorlijk wat materiaal mee te dragen: persluchttoestellen, een warmtebeeldcamera, bundels en cassettes, een halligan

2015 [8] Reick Michael, Smoke BlockAID – a portable smoke blocker for firefighting, 2012

tool, … Het kan best zijn dat het niet meer mogelijk is om

[9] www.rauchverschluss.de

ook nog een tas met daarin een rookstopper mee te dra-

[10] Lambert Karel, Backdraft: fire science and firefighting, a

gen. Gelukkig is het zo dat er bij ondergeventileerde branden

literature review, 2013

enige tijd beschikbaar is. Daar moet de brandweer denken

[11] Lambert Karel, Experimentele studie van het gebruik van

aan alternatieve scenario’s. Indien in een ruimte een onder-

overdrukventilatie in een traphal bij een brandweerinter-

geventileerde brand woedt achter een gesloten deur kan één

ventie, Masterthesis, Postgraduate Studies in Fire Safety

brandweerman in de wagen een rookstopper gaan halen. Te-

Engineering, Ugent, 2012

gelijkertijd kan een overdrukventilator geplaatst worden om

[12] Reick Michael, persoonlijke gesprekken

de rook die eventueel door kieren is gelekt te verwijderen en

[13] Arnalich Art, persoonlijke gesprekken

de aanpalende ruimtes in overdruk te plaatsen. Eens de rook-

[14] Lambert K, Merci B (2014) Experimental study on the use

stopper geplaatst is, kan de aanval beginnen.

of positive pressure ventilation for fire service interventions in buildings with staircases, Fire Technology, Vol 50,

Een tweede nadeel speelt bij geventileerde branden. Als de brandweer geconfronteerd wordt met een brand in de ontwikkelingsfase, is er een rooklaag gevormd. De rook stroomt

p 1517-1534 [15] Lambert Karel, Ventilatieopeningen en brand, De brandweerman, mei 2014

uit naar de aanpalende ruimtes. Hierdoor zakt de rooklaag slechts langzaam en blijft het zicht redelijk goed. Op het moment dat de rookstopper geplaatst wordt, zal de rooklaag sneller gaan zakken. Hierdoor zal de zichtbaarheid voor de aanvalsploeg versneld afnemen.

Karel Lambert

5 AFSLUITER In Duitsland is de rookstopper een erg gekend stuk materiaal. Er zijn meer dan 10.000 exemplaren in gebruik. Prof.

Reick heeft verslagen verzameld van 1400 brandinterventies waarbij de rookstopper gebruikt is. Eigenlijk betekent dit op zich dat de rookstopper een goede aanvulling is van het interventiemateriaal.

21

KORT NIEUWS

22

B-FAST Na de aardbeving in Nepal werd een SAR-team van B-Fast samengesteld om te helpen bij de redding van bedolven slachtoffers. Door een opeenstapeling van tegenslagen, kon het team zich nooit echt operationeel ontplooien.

Achteraf zou blijken dat men beter een veldhospitaal had meegestuurd. Politiek moet deze missie nog geëvalueerd worden.

Wij zijn alvast trots op onze collega-hulpverleners die altijd paraat staan om vrijwillig een paar weken te gaan helpen bij grote rampen.

Vanuit de brandweer werden deze keer o.a. kynologen met hun hond, USAR-specialisten en verplegers uitgestuurd.

Deze mensen zijn getraind om in moeilijke omstandigheden (tropische hitte, chaos …) volledig autonoom en gedurende tien dagen 24 uur per dag, in shiften van 12u, mensenlevens te redden. Ze doen dat met behulp van gesofisticeerde camera- en luisterapparatuur en reddingshonden.

Meer info vind je op www.b-fast.be

23

VUUR UIT, GEVAAR VOORBIJ! NIET ALS JE BRANDWEERMAN BENT …

Tijdens een brandinterventie hechten gevaarlijke stoffen zich vast aan brandweerkledij. De kledij die brandweermannen en -vrouwen tijdens de brand beschermt tegen het vuur, vormt ná een interventie het grootste gevaar voor de gezondheid van de brandweer. Daarom de campagne “Vuur uit, gevaar voorbij? (niet als je brandweerman bent…)”.

Uit studies blijkt er inderdaad een verband te bestaan tussen het werk van brandweermannen en kanker. Nu de kennis over dit probleem beschikbaar is, kunnen we een eerste oorzaak aanpakken, namelijk een gebrek aan vaste en duidelijke veiligheids- en hygiëneregels.

De confronterende titel “Brandweermannen

MINISTERIËLE OMZENDBRIEF BETREFFENDE HET DRAGEN VAN DE VEILIGHEIDSGORDELS IN BRANDWEERVOERTUIGEN

sterven jonger” zette het gemeenschappelijk vakbondsfront (ACV, ACOD, VSOA), Binnen-

Deze omzendbrief geeft uitleg aan de hulpverleningszones en

landse Zaken en BVV aan om actie te onderne-

de brandweerdiensten over een wijziging van art. 35.2.1 van de

men.

Wegcode. Het dragen van de veiligheidsgordel in de prioritaire voertuigen is voortaan verplicht geworden behalve in sommige uitzonderlijke gevallen.

Het campagnemateriaal vind je terug op www.civieleveiligheid.be.

1. Wanneer de vervoerde personen een potentiële bedreiging vormen. Deze situatie betreft voornamelijk de politie; 2. In de onmiddellijke omgeving van de interventieplaats. Het doel is om de brandweerlieden toe te laten om hun gordel los te maken wanneer ze de interventieplaats naderen zodat ze zo snel mogelijk kunnen interveniëren op de plaats zelf; 3. Wanneer de brandweerlieden een vervoerde persoon verzorgen.

VUUR UIT, GEVAAR VOORBIJ?*

28 ap ril wer veilig elddag vo or en ge zond werk

Het is aan de hulpverleningszones en aan de brandweerdiensten om de lengte van de gordels en het comfortabel gebruik ervan in de verschillende voertuigen te controleren en zo nodig aan de

*Niet als je brandweerman bent...

leveranciers de nodige aanpassingen te vragen.

Maar zelfs als het vuur is gedoofd, is het nog niet veilig. Allerlei gevaarlijke stoffen hechten zich tijdens interventies vast aan brandweerkledij. En door een gebrek aan vaste en duidelijke veiligheids- en hygiëneregels krijgen brandweerlui deze stoffen binnen in hun lichaam.

Dat leidt tot serieuze gevolgen, soms zelfs tot kanker.

Wij willen dit veranderd zien door betere bescherming en een degelijk welzijnsbeleid.

Deze campagne is een samenwerking tussen de volgende organisaties: ACV-Openbare Diensten, ACOD, VSOA, IBZ en BVV Meer informatie in onze brochure, verkrijgbaar via: www.civieleveiligheid.be

v.u. Ilse Heylen, Helihavenlaan 21 - 1000 Brussel

Als onze brandweermannen dapper de strijd aangaan met het vuur, gaan ze door tot het gevaar volledig geweken is.

BVV staat achter deze beslissing. Er gebeuren nog veel ongevallen met interventievoertuigen (zowel brandweer als ambulance) en het niet dragen van de gordel kan fataal zijn. Binnenkort lanceert BVV een sensibiliserings- en instructiefilm over het dragen van de gordel in combinatie met adembescherming.

24

De In-Map software, werd ontwikkeld vanuit het perspectief dat werklast moet kunnen verminderd worden door activa en activiteiten te groeperen rond “interactieve” grondplannen.

In-Map werd ontwikkeld met het doel om een algemeen “platform” te bekomen voor bedrijven, waarop verschillende activiteiten kunnen aangemaakt en opgevolgd worden.

Ook voor de brandweer is een vermindering van de werklast mogelijk. Hierbij kan ook zeer flexibel gewerkt worden met een vereenvoudiging van de werkverdeling tussen de brandweer en externe partners.

De eerste “laag” die werd ontwikkeld is gespecialiseerd om in de printer-omgeving en binnen grotere bedrijven, de kosten en workflows onder controle te krijgen.

Wat mag U zich hierbij voorstellen bij de activiteit brandweer ?

Grotere klanten zoals Konica, OKI etc werken met de In-Map software om automatisch printerparken op te volgen, kosten te berekenen, tijdig toners te leveren, optimaliseringen door te voeren etc.

Digitalisering van de interventieplannen.

Werklastvermindering door deze deels te verschuiven naar de bedrijven toe.

Flexibiliteit in de samenwerking met Uw externe partners.

Een cloud platform waardoor het mogelijk is om logins en paswoorden aan de deelnemende bedrijven te sturen - hierdoor is het zeer eenvoudig om met de software te starten en is er geen installatie nodig. Alle data ingave en opvragingen gebeuren in een browser.

Graag zijn wij bereid om een en ander toe te lichten via een gesprek of bezoek.

Het systeem is platform-onafhankelijk : Mac - PC Grondplannen zijn gemakkelijk importeerbaar via upload van jpeg’s of het nemen van foto’s via een iPad.

Aarzel dus niet om contact met ons op te nemen op Tel. 09-381 33 13 Gsm 0478-280 233 thomas.dekesel@in-map.com Welcome …

Main Company Reports

Admin

ting

Customer…

Customers

Assets Maps Overlays Other

Floor 2

Floor 1

100%

search by

ation(156)

Save

o site 1 (11) Demo building (11) Demo floor 1 (7) Demo floor 2 (4)

Print

Reset

Map view List view

Het systeem kan voor andere taken gebruikt worden, zoals nu reeds het geval is. De software is een “platform” waarbij “lagen” toegevoegd worden.

Brandweer is een aparte laag en hierbinnen kan data opgeslagen worden, zoals : Feedback Log in • gevaren-zones • bibliotheken met bepaalde activa, brandblussers, sprinklers etc. bestaan of zijn altijd later aan te maken.

Make/Mode

Gebruiksviendelijk. Activa kunnen eenvoudig “gesleept” en verplaatst worden : van 1 gebouw op een bepaalde verdieping, naar een gebouw op een andere site en andere verdieping.

t…

Type to search asse

Automatische rapportering ivm activa etc.

Opvolging van versies Opvolging van deadlines import van bestaande data to add NEW browser pannel) button (location click on ase ple RT STA TO R pannel.

ATION BROWSE in the list of the LOC select floorplan

Layers

ting (11)

ic (11) (7)

floorplan or

26

HOOGSPANNING Op maandag 9 maart 2015 ontving Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet in BelgiÍ, op haar site te Schaarbeek, een groep van 35 enthousiaste brandweermensen uit de verschillende hulpverleningszones die deel uitmaken van een GRIMP-, RED- of RISC-teams. Deze samenkomst maakte deel uit van een informatiedag met als doelstelling een eerste kennismaking met de verschillende hoogspanningsinstallaties en de daarbij horende gevaren, risico’s en preventiemaatregelen tijdens interventies door de hulpdiensten.

Deze infodag werd georganiseerd in samenwerking met Sven Dupont van het RED-Team post Kapellen (HVZ Rand). De brandweermensen werden door het departement Safety van Elia ontvangen.

Tijdens deze Nederlandstalige infodag werd meer specifiek ingegaan op het ontzetten van personen uit hoogte of diepte in of in de buurt van de hoogspanningsinstallaties.

Foto: Stefan Leyssens

27

› Ontzetten van personen in een voertuig dat geraakt werd door gevallen HS-lijnen › Vreemde voorwerpen in de HS-lijnen (afdekzeilen, betonpomp, sproeimachines, luchtballon ...) › Wat te doen bij bv. spelende kinderen, suïcidaal persoon ... in onze HS-installaties? › Wat zijn de voorschriften voor interventies op HS-masten uitgerust met zendapparatuur (GSM-antennes, straalverbindingen ...)? › Waar moet je als hulpverlener (bijkomend) aandachtig voor zijn bij een uitslaande brand onder een HS-lijn? › Wat met de rookontwikkeling en de mogelijke kans op overslag? › Brandbestrijding in een HS-post Foto: Stefan Leyssens

› Evacuatie van slachtoffer(s) uit bv. een hoogwerker, kelder ... › Evacuatie van slachtoffer(s) uit ondergrondse HS-posten

De dag was opgesplitst in twee delen: in de voormiddag

en kabeltunnels.

werd voornamelijk tijd besteed aan de theoretische informatieoverdracht, in de namiddag hadden de ploegen de mo-

De namiddag begon met een begeleide rondgang in de

gelijkheid om een evacuatieoefening uit te voeren vanuit de

opleidingshoogspanningspost “Edison”, waar de deelnemers

vrijstaande hoogspanningsmast in de trainingspost “Edison”

op een meer praktische wijze geïnformeerd werden over de

in Schaarbeek.

verschillende HS-toestellen, de gevaren, risico’s en de te volgen preventiemaatregelen. Zo werd een deel van de opgeda-

Het theoretische gedeelte stond stil bij volgende vragen: hoe

ne theoretische kennis in de praktijk omgezet.

herken ik als hulpverlener het soort installatie, wie beheert deze installatie, wie moet ik contacteren, waar moet ik op

Het laatste deel van de infodag werd ingevuld door twee

letten om mezelf en mijn ploeg in veilige omstandigheden te

ploegen die zich kandidaat gesteld hadden om enkele van

laten interveniëren en, ten slotte, wanneer is een HS-instal-

hun evacuatietechnieken te oefenen tijdens een demo-in-

latie echt veilig gesteld? Elk van onderstaande punten werd

terventie. Tegelijkertijd werd er gretig informatie uitgewisseld

uitvoerig besproken en toegelicht aan de hand van een pre-

tussen de verschillende ploegen.

sentatie en beeldmateriaal.

Eén slachtoffer werd door HVZ Antwerpen van op de cenNadien werd er overgegaan tot een meer gedetailleerde uit-

trale mast naar beneden gehaald en HVZ Rivierenland - Post

leg over allerlei mogelijke omstandigheden waarin de hulp-

Mechelen redde het tweede slachtoffer met een techniek

verleners soms dienen te interveniëren. Volgende onder-

genaamd “balancier” van onder een zijarm. En het moet ge-

staande mogelijke scenario’s werden behandeld:

zegd ; de aanblik van een naakte hoogspanningslijn binnen

› Evacuatie van een slachtoffer uit HS-masten

handbereik blijft je wat intimideren, ook al weet je dat je op

› Gebroken HS-lijnen (op grond of daken)

een oefensite zit.

› Omgevallen HS-masten

WAT IS STAPSPANNING? Stapspanning ontstaat wanneer een elektrische lading door, en gedeeltelijk over, het aardoppervlak wordt afgevoerd.

Afhankelijk van de bodemgesteldheid ontstaat er hierdoor over tientallen meters een verschil (potentiaalverschil).

Sta je dichter bij de inslag met je rechter dan met je linkerbeen (potentiaalverschil) dan neemt de stroom de weg van de minste weerstand: door je benen, een tijdelijke verlamming van de benen is meestal het gevolg.

28

Bzzzz, of krrrrrr.

Het zoemt of het knettert en je bent er bang van …

En terecht, want bij incidenten met hoogspanning krijg je geen tweede kans.

Koen Everaert, HVZ Antwerpen

ELIA EN TRANSPORT VAN ELEKTRICITEIT Elektriciteit is een fantastische vriend als het goed gaat (want

Foto: Sven Dupont

de stroom warmt mijn kopje thee op en het elektrische deken dat mijn vrouw warm houdt als ik ’s nachts op interventie ben) maar een linke vijand als het scheef loopt. En vijanden

Een kleine greep uit de dingen die we mee naar huis namen :

bestrijd je nu eenmaal beter als je ze goed kent. Elia staat in

› Altijd Elia verwittigen op het algemeen noodnummer :

voor het transport van elektriciteit in het hele land. Zij zijn

0800 99 044 (of 0800 95 062 voor de HS-lijnen) en over-

dan ook de aangewezen partner om de hulpdiensten te leren

leg plegen! De 2 regionale dispatchings zijn 24/7 bemand

omgaan met de gevaren van hoogspanning en zo dodelijke

met tweetalig personeel (verdeeld over 1 dispatching in

ongevallen te vermijden.

Vlaanderen en 1 in Wallonië/Brussel ). Zij sturen de interventieploegen van Elia aan.

Het opzet van deze opleidingsdag was om mensen die red-

› Masten hebben borden met een mastnummer en draad-

dingen met touwen uitvoeren op hoogte en in de diepte,

stelplaten met het nummer van de verschillende draadstel-

vertrouwd te maken met de risico’s en de procedures bij in-

len. Via de dispatching van Elia kan je de coördinaten en

cidenten op en nabij hoogspanningsinstallaties.

locatie krijgen van elke mast. › Op de masten bevinden zich op een welbepaalde hoogte nogmaals dezelfde borden met de draadstelnummer(s).

Dat is de veiligheidsgrens waarbij een mast kan beklommen worden zonder één van de HS-lijnen buiten dienst te nemen (beperkt elektrisch risico). De zone daarboven mag nooit betreden worden zonder akkoord van een afgevaardigde van Elia ter plaatse en mits de nodige veiligheidsmaatregelen waaronder bv. het buiten dienst nemen van één of meerdere draadstellen. › Ook installaties die afgeschakeld zijn, zijn nog niet veilig.

Inductie kan zeer hoge en levensgevaarlijke spanningen en stromen opleveren. › Alvorens wij kunnen werken in de gevarenzones rond geleiders en installaties, moeten deze door Elia geaard worden in de onmiddellijke nabijheid (in de desbetreffende mast of de mast voor en na het incident). In afwachting van het afschakelen EN het aarden van de HS-lijnen mag de gevarenzone niet betreden worden. Tijdens deze periode zal het slachtoffer (bv suïcidaal persoon, avontuurlijke kinderen) aangemaand worden om zich niet te verplaat-

Foto: Stefan Leyssens

30

sen. Als hulpverlener kunnen we tijdens deze periode enkel materieel klaarmaken en bewust zijn van het gevaar.

“ Het is niet ondenkbaar dat we collega’s hulpverlener moeten beschermen tegen de drang om toch ‘hulp’ te bieden en alsnog de mast in te klimmen.” › Veiligheidsafstanden van leidingen onder spanning : 1 cm per kV + minstens 2 meter. Dus voor de hoogste spanning in België, namelijk 380 kV gaat het dus om 3,8 meter + 2 meter = 5,8 meter! Dit is een minimumafstand!!! Er dient

straling af welke eveneens een onzichtbaar gevaar voor ons kan opleveren. Ook hier dienen we rekening mee te houden. › Wanneer personen of hulpverleners toch geëlektriseerd worden, dienen zij steeds onderzocht te worden door medisch personeel van een ziekenwagen of spoedafdeling.

Zelfs wanneer op het eerste zicht niets aan de hand lijkt, kan een zware elektrische schok de nieren of andere organen beschadigd hebben. Beter voorkomen dan genezen.

Het preventief bijvragen van een ziekenwagen met MUG is hier aangewezen.

Alle hulpverleners kunnen in contact komen met interventies in de nabijheid van hoogspanningsinstallaties. We kunnen jullie dan ook allemaal deze opleiding van harte aanraden!

nog extra rekening gehouden te worden met interpretatiefouten alsook het doorhangen en uitzwaaien van de HS-lijnen. Deze veiligheidsafstanden mogen enkel door mensen met de nodige ervaring geïnterpreteerd/gemeten worden. › De minimale veiligheidsafstand bij stroomdraden die op de grond zijn gevallen bedraagt 25 meter. › Wat is stapspanning? Chauffeurs van voertuigen die onder spanning zijn komen te staan door gevallen stroomdraden moeten indien mogelijk in hun voertuig blijven. Stapspanning is bij het verlaten van het voertuig of woning levensgevaarlijk. › In hoogspanningspylonen is vaak ook een GSM-site ondergebracht, deze sites kunnen we eveneens op daken van appartementsgebouwen vinden. Deze antennes geven een

Foto: Sven Dupont

DE MINIMUM VEILIGHEIDSAFSTANDEN T.O.V. NIET-GEÏSOLEERDE HS-INSTALLATIES Bij het niet respecteren van de afstand (DL) zal er een vlamboog (+/-8000°C) ontstaan, de gevolgen hiervan zijn ernstige verwondingen, de dood en zware schade.

Deze afstanden dienen steeds door een bevoegd persoon van Elia geïnterpreteerd/gemeten te worden.

Let wel dat volgens het AREI deze afstanden specifiek zijn voor gewaarschuwde BA4 of BA5 personen. De exacte afstanden dienen geval per geval bekeken te worden door een bevoegde Elia-medewerker.

WAT IS INDUCTIESPANNING? Deze spanning is een elektrische spanning die kan voorkomen op metalen voorwerpen, zoals vb. HS-luchtlijnen, voertuigen of machines opgesteld in de buurt van HS-lijnen zonder dat deze aan het elektrisch net gekoppeld zijn. Hoe hoger de spanning van het net, hoe groter de stroomdoorgang in de geleiders en hoe dichter men bij de spanning werkt, hoe groter de kans op inductiespanning (tot 10 % van de nominale spanning (kV)) op metalen delen.

Wat dus concreet betekent dat metalen delen (ladderwagen, hoogwerker, luchtlijnen …) altijd ter plaatse door Elia dienen geaard te worden alvorens interventies uit te voeren in de buurt van hoogspanning. Dit kan ook voorkomen op een afgeknapte HS-lijn die op de grond ligt.

Inductiespanningen kunnen oplopen tot 30 000 V – 40 000 V.

31

Zeer kort samengevat is het vooral belangrijk om te weten dat: › Elia (de netbeheerder) een belangrijke rol speelt: zij zijn de contactpersonen die instaan voor de veiligheid van de personen op de HS-installatie(s). › een beschadigde installatie niet per definitie betekent dat deze spanningsloos is. › het enige middel om het risico van elektrocutie te voorkomen afstand houden is en/of de installatie veilig laten stellen.

Indien de dagelijkse werking het toelaat zullen de mensen van Elia jullie steeds verder helpen i.v.m. opleidingen.

Hiervoor kun je contact opnemen met de onderstaande lesgever:

Hendrik Meert Adjunct preventieadviseur Safety Governance & Certification

› de coördinatie tussen Elia en de hulpdiensten zeer cruciaal is. hendrik.meert@elia.be T +32 25467338 (977338) - F +3223822115

Koen Everaert - HVZ Antwerpen

M +32477515921

Sven Dupont – HVZ Rand – Post Kapellen Hendrik Meert - Adjunct preventieadviseur Elia - Safety

ELIA ASSET - Keizerslaan 20 - 1000 Brussel www.elia.be

Governance & Certification

Voor meer concrete tips rond hoogspanning en hulpverlening, ga naar de digitale versie van De Brandweerman via http://issuu.com/brandweervlaanderen.be

Universitaire campus

Hospitaal

Station Bibliotheek

Museum

Kantoorgebouw

Uw partner in passieve brandbescherming voor gebouwen.

Promat International NV Bormstraat 24, 2830 Tisselt | T 015 71 33 51 F 015 71 82 29 | info@promat.be | www.promat.be

32

info@eyroflam.be | www.eyroflam.be

AUTOVERZEKERING BRANDWEERLIEDEN GOEDKOPER! Protectas heeft voor u als brandweerman of –vrouw extra gunstige voorwaarden voor uw autoverzekeringen (en dit zowel voor uzelf als voor uw gezinsleden). Aan goede bestuurders kunnen we een tarief aanbieden dat tot de beste van de markt behoort en bovendien geniet u van de service van een professionele makelaar. Zo betaalt u niet te veel maar staat u ook niet alleen in geval van schade.

BRANDVERZEKERING BRANDWEERLIEDEN GOEDKOPER! U, brandweerman of –vrouw, bent expert op het gebied van brandbestrijding én brandpreventie.

Tegenover een kleiner risico staat een lagere premie. Daarom biedt Protectas brandweerlieden aangesloten bij een beroeps- of een vrijwilligerskorps, een bedrijfskorps of een federatie, een brandverzekering aan tegen unieke voorwaarden.

Wij nemen als voorbeeld iemand die in Aalst (postcode 9300) woont.

Het gaat om een aanpalende woning of een appartement, met beveiligingsinstallatie of gepantserde deur. .

Gebouw Inhoud Diefstal Als eigenaar Als huurder

Formule 1

Formule 2

Formule 3

Formule 4

Formule 5

Formule 6

150.000 EUR 50.000 EUR 25.000 EUR 214,14 EUR 173,74 EUR

180.000 EUR 60.000 EUR 30.000 EUR 256,42 EUR 207,94 EUR

240.000 EUR 80.000 EUR 40.000 EUR 337,71 EUR 273,07 EUR

300.000 EUR 100.000 EUR 50.000 EUR 421,45 EUR 340,65 EUR

360.000 EUR 120.000 EUR 60.000 EUR 475,81 EUR 408,23 EUR

420.000 EUR 140.000 EUR 70.000 EUR 554,65 EUR 475,81 EUR

De premies zijn inclusief waarborg natuurrampen en taksen - Risicogebieden natuurrampen = aangepaste voorwaarden.

Verzekerde waarden > formule 6 zijn eveneens mogelijk.

Familiale- en autoverzekering voor brandweerlieden ook goedkoper.

ANTWOORDSTROOK Ja, ik ben geïnteresseerd in uw uniek aanbod.

Ik ben nog geen klant bij Protectas.

Gelieve mij informatie voor mijn private verzekeringen te bezorgen op volgend adres: Ik ben reeds klant bij Protectas.

Gelieve mij informatie voor mijn autoverzekeringen te bezorgen op volgend adres: Naam: ………………………………. Voornaam: …………………………………

Adres: ………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………….

Tel : ………………………………. Korps: ……………………………………...

Stuur deze antwoordstrook naar Protectas, Zelliksesteenweg 12 te 1082 Brussel of bel voor meer informatie op het nummer 02/465.91.01 of fax: 02/468.02.34 of e – mail : Info@Protectas.be Registratienummer CDV 16896

Foto: Boelens-Fotomedia

BINNENVAARTTANKER LEKT STYREEN OP SCHELDE Op 16 januari 2015 vond, kort voor middernacht, op de Schelde een aanvaring plaats tussen een zeeschip en een binnenvaarttanker. De ernstig beschadigde tanker voer na het ongeval in Nederlandse wateren door, richting de haven van Antwerpen. De tanker lekte het brandbare en schadelijke styreen in de Schelde met ook grote geurhinder tot gevolg in het havengebied en ver daarbuiten.

INLEIDING

voegdheden op de Westerschelde (drie gemeenten, twee

Een Nederlandse binnenvaarttanker kwam op de Wester-

provincies, Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit Bel-

schelde in aanvaring met een Noors zeeschip vlak voor het

gië-Nederland, Vlaamse Overheid afdeling Maritieme Toe-

natuurgebied ‘Verdronken Land van Saeftinghe’. Hoewel het

gang, Haven van Antwerpen, …) stelt de noodplanning tijdens

incident in Nederland plaatsvond, voeren beide schepen

dit incident intens op de proef.

door naar een plaats waar controle mogelijk was. Het zeeschip voer richting de Scheldemonding en de binnenvaart-

NOODPLANNING

tanker richting de haven van Antwerpen. De schipper van de

Al vlug bleek de ernst van het incident en werd de operati-

tanker gaf aan de verkeerscentrale voor scheepvaart door dat

onele coördinatie opgestart. In deze fase is er geen beleids-

er een ernstig lek was en er styreen in de Schelde stroomde,

matig niveau, maar wordt er wel bewust gekozen voor een

waarop de hulpdiensten werden verwittigd.

operationeel overleg tussen de aanwezige diensten met een centraal logboek in OSR.

HULPVERLENING

Bij een maritiem incident is er een veelheid aan partners die

De brandweer coördineert initieel de hulpverlening vanuit de

elk een eigen bevoegdheid heeft. Deze partners hebben een

verkeerscentrale aan de Zandvlietsluis. Een nautisch expert

grote inhoudelijke kennis, maar zijn niet gewoon om te wer-

wordt, samen met een brandweerploeg die waakt over de

ken in onze crisisstructuur. Dankzij een aantal projecten en

veiligheid, aan boord van de tanker gebracht. Het wordt snel

oefeningen was er bij een aantal mensen minder koudwa-

duidelijk dat de binnenvaarttanker erg gehavend is. Uit min-

tervrees. Een leerpunt kan zijn dat er standaard een korte in-

stens 2 tanks lekt styreen. Hierdoor zal het schip niet worden

troductie in crisismanagement ter beschikking is voor part-

toegelaten tot de haven alvorens de situatie werd beveiligd.

ners die daar eerder nog niet in contact mee zijn geweest. Bij

De diversiteit aan betrokken partijen (rederij, verzekeraar

internationale incidenten wordt dit soort briefing standaard

schip, verzekeraar lading, bergingsfirma) en complexe be-

aangeboden aan inkomende teams.

34

Foto: HVZ Antwerpen

gemeentelijk te houden en het crisiscentrum aan te vullen met liaisons uit gemeente Beveren, Nederland en de provincie Antwerpen. Verder werd ook contact opgezet met het federaal crisiscentrum en werd het Vlaamse Crisiscentrum (CCVO) ook betrokken in het crisiscentrum. Dit heeft goed gewerkt. Als leerpunt geldt dat de theoretische opschalingsregels moeten afgewogen worden tegenover het een pragmatisch gevoerd en ononderbroken crisismanagement.

STYREEN Hoewel styreen brandbaar is, stelt dit met de lage watertemperatuur eigenlijk geen probleem. De grenswaarde qua toxiciteit van de stof wordt aan land nooit gemeten, maar Het werd snel duidelijk dat het incident een grote beleidsma-

de geurdrempel wordt wel ruim overschreden. Meetploegen

tige component heeft, zeker door de onduidelijke bevoegd-

van de hulpverleningszones Antwerpen, Rand en Waasland

heden en vereiste beslissingen. Daarom werd de gemeen-

zullen op diverse locaties in het havengebied PID-metingen

telijke fase afgekondigd. De gemeentelijke crisiscel werd

uitvoeren, bijgestaan door verschillende havenbedrijven die

opgestart. De CP-OPS aan de Zandvlietsluis werd afgebouwd

ook periodiek meetresultaten doorgaven aan het team van

omdat er geen nood meer leek aan operationele coördina-

AGS’ers. Het gelekte styreen wordt over een dermate groot

tie op terrein. Later in het incident bleek dit echter een na-

oppervlak verwacht dat er geen bestrijding mogelijk is –

deel: de CP-OPS had vermoedelijk beter blijven doorbestaan,

styreen zal deels vervliegen, deels als kleine druppels in het

desnoods in een lokaal naast het crisiscentrum. Nu werd op

water emulsifiëren.

bepaalde momenten de focus in het crisiscentrum teveel op operationele zaken gericht.

INFORMATIEMANAGEMENT, SOCIALE MEDIA EN CRISISMAPPING

Een tweede vraag is of de gemeentelijke fase de juiste fase

Het bleek een complexe oefening om de informatie van dit

was. Het schip lag op Nederlands gebied bij afgaand tij en

soort crisis te managen: er waren heel veel partners betrok-

op Belgisch gebied bij opgaand tij. Er waren drie gemeenten

ken. Het was een langdurig incident; de impact was geogra-

betrokken, twee provincies en ook het Vlaamse niveau was

fisch uitgebreid en er waren heel veel opdrachten. Er moest

intensief betrokken. Er kan dus geargumenteerd worden dat

bovendien veel technische informatie van ad hoc experten

een provinciale fase nodig was. Na overleg tussen de bur-

uit diverse werkgebieden vertaald worden naar beleidsma-

gemeester en de gouverneur werd beslist om de fase toch

kers en omgekeerd.

Figuur: positie van de Almira bij het schrijven van dit artikel via Marine Traffic App 35

In BelgiĂŤ bestaat nog geen gestandaardiseerd en geoperationaliseerd crisismanagement systeem (CMS) en informatiemanagement systeem. Meestal wordt gebruik gemaakt van verschillende (gratis) tools of apps om informatie te vergaren en van ad hoc systemen zoals Google Drive om de informatie te delen. Hoe sneller het informatie delen gestructureerd kan worden, hoe groter de meerwaarde voor de partners die toegang hebben tot het gedeelde platform.

Van bij aanvang konden al een aantal tools helpen om concrete informatie te verzamelen. De naam van het aangevaren schip werd al meegegeven in de eerste melding. In dit geval kon via de kaartlaag van de gratis app van Marine Traffic de positie van het schip zeer precies gevisualiseerd worden. Dit was belangrijk voor de bepaling van te betrekken partners en een eerste analyse.

De app toont ook foto’s van het betrokken schip. Voor beleidsmakers zoals een burgemeester is het belangrijk dat ze hun beeld scherp kunnen stellen met concrete en bevattelijke informatie. Het helpt om de gevoerde technische discussies te kunnen plaatsen, juiste inschattingen te doen en correcte beslissingen te nemen.

met de getijden meebewoog verdampte massaal en zorgde

Het betrokken product styreen was snel bekend en beves-

voor geurhinder tot ver in Nederland. Die these werd later

tigd. Met een gratis app als Wiser krijg je al een eerste idee

bevestigd toen de helikopter van de federale politie bij vol-

van de stofeigenschappen van styreen. Nog even de wind-

doende daglicht beelden doorstuurde naar de crisiscel.

richting en weersevolutie checken en de mogelijke impact wordt al een stuk duidelijker.

Door tijdige proactieve communicatie vanuit de crisiscel (ste-

Opnieuw via marinetraffic.com konden de vaarroutes van

aling thunder) bleef het ook relatief kalm in de klassieke me-

beide schepen achterhaald worden. Deze route gaf meer

dia en eigenlijk ook op de sociale media. Door screenshots

duidelijkheid over de bron van de geurhinder, zeker als die

mee te geven in de online communicatie konden de inspan-

gecombineerd werd met de meerwaarde van de meetploe-

ningen van de hulpdiensten ook visueel en tastbaar gemaakt

gen en de evolutie van de getijden via waterinfo.be. Het werd

worden.

duidelijk dat de geurhinder niet zozeer meer van het schip

Het bleef echter belangrijk om de sociale media te monitoren

zelf kwam. Het goedje lag in een kilometerslange sliert op de

omdat ze ons locaties met geurhinder konden bevestigen.

Westerschelde vanaf de plaats van de aanvaring tot daar waar

Daar waar in de crisiscel eerst ongelovig werd gereageerd

het stopte, net over de landsgrens. De uitgestrekte plas die

op meldingen die niet overeenstemden met de positie van

Voorbeeld van de opvolging van de meetploeginzet via een Google spread 36

Foto: HVZ Antwerpen

sheet werd een linking document gemaakt. Via dit document had iedereen die betrokken was bij het incident toegang tot alle bovenstaande informatiebronnen. Daarnaast werd ook gelinkt naar de opvolging van de meetploegen (door de AGS bijgehouden in een andere Google spread) en naar de verslaggeving van de brandweer. Dankzij de eenvoudig te delen links konden ook partners van buiten de klassieke hulpverleningsorganisaties eenvoudig betrokken worden.

Als meer actoren dit leren gebruiken, zal het parallel naast elkaar werken nog meer afnemen. Het managen van (crisis) data en informatie hoeft niet moeilijk te zijn. Een goede gedeelde basiskennis van gratis en beproefde tools helpt je al een hele eind op weg.

het schip en overheersende windrichting, lieten ze later toe

OMGEVINGSANALYSE DOOR TEAM D5

om de echte bron van de geurhinder te bepalen. Die kon met

Om de monitoring van sociale media (in het bijzonder twit-

de gemeten bronwaarden onmogelijk bij het schip zelf lig-

ter) mee op te volgen, is beroep gedaan op het Team D5.

gen. Een niet onbelangrijke factor om later de risico’s en de

Dit is een team van communicatiemensen die zich vrijwil-

impact op de bevolking te kunnen inschatten bij de planning

lig mee inzetten en die ondersteuning kunnen bieden in de

van de berging.

crisiscommunicatie. In de loop van de voormiddag maakten

Alle meldingen van burgers werden geregistreerd via een

9 medewerkers van thuis uit een analyse van de tweets die

online formulier (Google Form). Dit formulier werd ook ge-

circuleerden en van informatie die online beschikbaar was.

bruikt door de hulpcentra 112, het CIC, de dispatching van

In het coördinatiecomité was een persoon aanwezig die de

de brandweer en politie en door de infodienst van de stad en

adviezen van het Team D5 aanreikte, en terugkoppeling gaf

de lijn voor niet dringende hulp van de politie (blauwe lijn).

aan het team over de feitelijke gegevens en ondernomen

Dankzij het eenvoudig te delen formulier werden alle mel-

(communicatie)acties.

dingen gecentraliseerd en konden ze permanent opgevolgd worden. Door een koppeling met een kaart konden de mel-

De omgevingsanalyse door Team D5 is gebaseerd op 3 pij-

dingen live in het crisiscentrum geprojecteerd worden.

lers, volgens het I-B-S principe: › Information: wat weten mensen al over deze situatie en

Om al deze data afkomstig van tools en overlegpartners te

wat willen ze nog meer weten? Welke vragen kregen nog

managen was er het gekende OSR logboek, maar nog be-

geen of een ontoereikend antwoord? Welke informatie

langrijker de setting in Google Drive. Via een centrale spread-

moet het crisisteam meer of juist minder voorzien?

37

› Behaviour: hoe handelen betrokkenen? Welk gedrag wijkt af van wat verwacht of opgedragen wordt en waarom?

CONCLUSIE De interventie met de Almira toont enerzijds dat incidenten

› Sensemaking: welke emoties roept deze crisis op? Hoe

op waterwegen een heel complexe materie zijn. Dit komt niet

erg ervaart het publiek de gebeurtenissen? Hoe beleeft

alleen door het incident zelf en de vrijgekomen producten in

men de genomen maatregelen?

een maritieme omgeving, maar ook door de complexe informatiegaring en door het grote aantal spelers die inspraak

Door de informatie te clusteren in deze 3 rubrieken, kan het

(willen) hebben tijdens dit incident. Verder is er ook het com-

beeld van “de buitenwereld” ook binnen het crisisbeheer

municatieve luik, want mensen die een sterke chemische

worden gebracht en een aanvullend informatiegehalte toe-

geur ruiken willen snel professionele antwoorden krijgen van

gevoegd worden. De perceptie is immers sterk bepalend voor

de overheidsdiensten. In het tweede deel van het artikel to-

de beleving van de noodsituatie door de bevolking. Team D5

nen we aan hoe er geëxperimenteerd wordt met allerlei tools

koppelt aan deze IBS-analyse een advies, dat binnen het co-

om informatie en communicatie beter te beheersen. Het is

ördinatiecomité verder kan afgetoetst worden aan andere

duidelijk dat de bestaande tools en methoden niet steeds

beschikbare elementen en data.

voldoen aan de nieuwe verwachtingen en dat het combine-

Omdat omgevingsanalyses niet vanop de locatie zelf hoeven

ren van bestaande tools met nieuwe oplossingen kan leiden

gemaakt te worden, werkt het Team D5 met tools die virtuele

tot goede informatiesystemen. De vraag is nu of dit moet lei-

samenwerking mogelijk maken. De analyses worden opge-

den tot een centraal systeem van informatiebeheer – met

bouwd binnen een trello-board, zodat op een overzichtelijke

uniformiteit als mogelijk voordeel – of dat juist het dyna-

manier de voornaamste IBS-elementen inzichtelijke en visu-

misch inzetten van een hele koffer tools – met flexibiliteit als

eel gemaakt kunnen worden. Voor de onderlinge commu-

voordeel – de juiste way to go is.

nicatie gebruikte het Team D5 ook Google Drive: meldingen van geurhinder konden ingevoerd worden in het formulier

Kapitein ir. Frederik Vercruysse | AGS HVZ Antwerpen

dat het coördinatiecomité had opgesteld. In een ander for-

Yves D’Eer | ambtenaar noodplanning Gemeente Beveren

mulier geven de leden hun beschikbaarheid aan; om te chat-

Peter Mertens | woordvoerder Crisiscentrum

ten gebruikt het Team een Google Hangout, …

Binnenlandse Zaken Bart Bruelemans | ambtenaar noodplanning Stad Antwerpen

Het incident rond de Almira heeft voor Team D5 toegelaten

Majoor Bert Brugghemans | directeur operaties

om haar (samen)werkingsprocedures te verfijnen. Sinds de

HVZ Antwerpen

opstart van het Team eind 2013 was dit de vierde reële activatie. Een ondersteuning die gewaardeerd wordt en meerwaarde kan bieden in omgevingsanalyses en advisering, maar ook in redactionele ondersteuning en persopvang op het terrein.

38 Foto: RAGO

Emergency Emergencyvehicles, vehicles,special specialvehicles vehiclesand andequipment equipmentfor for fire firefighting, fighting,police policeand andmedical medicalintervention. intervention.

Somati Vehicles • Industrielaan 17a (Zuid • 9320 Erembodegem Somati Vehicles NVNV • Industrielaan 17a (Zuid III)III) • 9320 Erembodegem

+325353838316161616• •F F+32 +3253 5384 8406 0686 86• •info@somativehicles.be info@somativehicles.be •• www.somativehicles.com www.somativehicles.com T T+32 1231_300X160_Somati_Vehicles.indd 1

20/11/14 14:27

vehicles Somati VEHiCLES heeft meer dan 40 jaar ervaring in binnen- en buitenland in het leveren en onderhoud van brandweermaterialen, brandweervoertuigen, politievoertuigen en utilitaire voertuigen, evenals ziekenwagens en MUG voertuigen zowel voor brandweer als de meest gerenommeerde ziekenhuizen.

Het ontwerpen van de wagen gebeurt in nauwe samenwerking met de eindklant. Hierbij heeft deze steeds inspraak in de gebruikte materialen, indeling en montagemogelijkheden.

Alvorens de productie te starten, kan men de wagen in een 3D tekening bekijken.

www.somativehicles.com Industrielaan 17A (Zuid III) I B-9320 Erembodegem tel +32 (0)53 83 16 16 I fax +32 (0)53 84 06 86 info@somativehicles.be

Somati VEHiCLES is ISO 9001:2008 gecertificeerd waardoor wij een perfecte afhandeling en after-service kunnen garanderen.

Het brandweercongres 2014 was een succes!

We hopen u dit jaar opnieuw te mogen verwelkomen.

Brandweercongres 2015 17 oktober 2015 HVZ FLuvia en BWVW VIVES Hogeschool Kortrijk Meer informatie vindt u op www.brandweercongres.be

Š Pieter Maes

LATEX VERSUS NITRIL WEGWERPHANDSCHOENEN In het artikel ‘Arbeidshygiëne’ in ‘De Brandweerman 547’

kelijker aan te kunnen trekken. Ook voor dit poeder kan een

wordt op pagina 18 geadviseerd tot het dragen van latex

allergie aanwezig zijn of ontwikkeld worden.

wegwerphandschoenen.

Binnen de gezondheidssector, de chemische en farmaceu-

Kpt. Stefan Motmans, preventieadviseur arbeidsveiligheid,

tische industrie, alsook de voeding wordt daarom nu reeds

wenst te benadrukken, dat in plaats van latex handschoenen,

voorkeur gegeven aan Nitril wegwerphandschoenen. Voor-

veel beter gekozen kan worden voor nitril handschoenen,

deel is het ontbreken van de allergieën, maar ook de betere

omwille van het risico op het hebben of ontwikkelen van la-

weerstand tegen chemische agentia, scheurvastheid, zelfs

tex allergie.

lichte snijbestendigheid.”

Vaak worden deze handschoenen ook gepoederd geleverd ikv van het zweten van de handen maar ook om ze gemak-

Stefan Motmans: “Zo zou ik willen adviseren om aan te geven dat nitril wegwerphandschoenen het alternatief zijn voor de latex handschoenen bij gekende of preventie op mogelijke latex allergieën.

De zones kunnen deze handschoenen bij hun gebruikelijke PBM leveranciers aankopen door gewoon te vragen naar Nitril wegwerphandschoen, poedervrij.

Belangrijke tip om mee te geven is dat deze handschoenen best, net zoals de latex, nooit lange tijd worden gedragen, maar eerder voor kortstondig gebruik zijn. Indien ze toch langer gebruikt dienen te worden, best regelmatig wisselen en de handen wassen. Een goede preventie is het insmeren van de handen met Stokosept Protect voor het aantrekken van de handschoenen. Dit voorkomt ook bacteriegroei op de zwetende huid van de handen.

Kpt. ing. Stefan Motmans HVZ Zuid-West Limburg Post Sint-Truiden motmans.stefan@skynet.be

41

GEZOCHT: MAQUETTES VAN GEBOUWEN VOOR BRANDWEERTRAININGEN Naast zijn functie van directeur risicobeheersing van de HVZ Taxandria en voormalig directeur ad interim op het Kenniscentrum is Kapt. Luc Faes ook docent en lid van de opleidingsraad aan Campus Vesta.

Het idee leeft al lang bij hem om iets te doen voor de realistische benadering van incidenten op schaal en dit gaande van een kartonnen doos met opgetekende ramen en deuren, naar maquettebouw en gebouwen opgetrokken uit Legoblokken.

In de opleiding sergeant is één van de opdrachten de nieuwe, potentiële leidinggevenden bij de brandweer op te leiden om inzicht te krijgen in het verloop van een interventie. Een deel van deze kennis is aan te leren via ‘papieren’ oefeningen en een deel ervan via oefeningen op ware grootte door deelname aan inzetoefeningen op het terrein. Daartussen ligt een wereld van verschil. Letterlijk.

Maquettetraining is een goede tussenoplossing om opgedane kennis te toetsen in de praktijk zonder de inzet van voertuigen en manschappen op het terrein. Ook in het kader van de voortgezette en/of permanente opleiding is maquettetraining een goed alternatief.

Maquettebouwer Gerald Muylle uit Zeebrugge, stelde voor om BVV in contact te brengen met architectenbureau HC Demyttenaere bvba uit Knokke-Heist. Zij waren onmiddellijk bereid om een schaalmodel, een tweede leven te gunnen in de brandweerscholen. Ook Gerald doneerde een aantal maquettes uit zijn demonstratiecollectie.

We zijn overtuigd dat her en der in het land nog eigenaars van maquettes graag een nieuwe toekomst geven aan hun bouwproject.

Architecten, bouwfirma’s, bedrijven, gemeentebesturen, immobiliënkantoren, die al dan niet gerealiseerde bouwprojecten op schaal willen afstaan aan BVV om jonge onderofficieren en officieren een extra oefenkader te bezorgen, zijn van harte welkom. De modellen zelf hoeven niet tot in de puntjes afgewerkt te zijn (‘ruwbouw‘ is ook prima geschikt).

De bedoeling is om de beschikbare schaalmodellen te verdelen over de brandweerscholen en een rotatiesysteem te voorzien. Zo zouden alle modellen het land doorreizen en heeft elke provinciale brandweerschool regelmatig nieuw materiaal om mee te oefenen.

Kunt u onze brandweerlieden hiermee helpen?

Neem contact op met: redactie@brandweervlaanderen.be Indien transport van de maquettes een probleem mocht zijn, aarzel dan niet om met de redactie van BVV contact op te nemen zodat we een oplossing kunnen voorstellen. Indien er eventuele kosten aan verbonden zijn, dan kan dit verder besproken worden.

Kapt. Luc Faes / Gerald Muylle, maquettist - 0495 21 21 88

42

VOOR ELK PROBLEEM DE BESTE OPLOSSING

14 TON CAPACITEIT

ARC CAPABILITY

OP AFSTAND BEDIENBAAR

KOPPELBARE HEFKUSSENS VOOR MEER KRACHT EN HOOGTE VOLLEDIGE INTEGRATIE VAN VERSCHILLENDE PRODUKTEN

BRABO Brandbeveiliging NV

PA R T O F TM

H E AV Y R E S C U E S Y S T E M

Toekomstlaan 1A, B-2170 Merksem T +32 (0)3/645.48.05 F + 32 (0)3/645.39.62 E info@brabo.be E www.brabo.be

WWW.RESQTEC.COM

Zekerheid vanaf het eerste moment Dräger UCF 9000 - Nieuwe markt warmtebeeldcamera II/MAT/A69-290-11 De UCF 9000 wordt geleverd volgens het nieuwe contract FOD met een voertuiglader en reservebatterij.

Deze compacte en robuuste camera (1,4kg) is geschikt voor binnenbrandbestrijding (-40°C tot +1000°C) en heeft een Li-ion batterij met een autonomie van 4 uur. De camera registreert foto’s of video en audio die via de beschikbare software en aansluitkabel voor de PC gemakkelijk kunnen worden uitgelezen. Het toestel beschikt o.a. over een thermische scan functie, ideaal voor het snel lokaliseren van de warmtebron zoals bijvoorbeeld bij een schouwbrand.

Foto: Grace Uzgebu

EVACUATIESPEL VOOR JEUGDBEWEGINGEN De post Beringen van HVZ Zuid-West Limburg stelde, samen met de dienst Jeugd & Sport van de stad Beringen vast, dat evacuatieoefeningen en jeugdbewegingen niet goed combineren. En zo ontstond het evacuatiespel. Chiro Beverlo testte het onlangs uit en besluit: gespeeld en goedgekeurd!

Zondag 19 april speelde Chiro Beverlo onder een stralen-

GESLAAGDE TEST

de lentezon het evacuatiespel, ontwikkeld door brandweer

Naast enkele leden van brandweer Beringen speelde voor de

Beringen. Tweemaal evacueerden een vijftigtal kinderen het

gelegenheid ook het hulpcentrum 112 van de provincie Lim-

jeugdlokaal De Orgelwinning in knappe tijden. De eerste keer

burg mee. Twee collega’s van brandweer Heist-op-den-Berg

werd nog een kindje over het hoofd gezien, maar de tweede

(zone Rivierenland) die een kijkje kwamen nemen, kregen de

keer verliep alles perfect. Door de speelse aanpak ervaarden

leiding van het spel in handen bij de tweede keer. De opzet

kinderen en leiding het gebeuren als een boeiende en leerrij-

van het spel laat toe dat met een minimum aan voorbereiding

ke activiteit. De fotosessie na afloop van het spel in en op de

andere brandpreventieadviseurs het vlot kunnen overnemen.

oldtimer autopomp van Beringen wist de leiding even fel te

Zowel Chiro als brandweer keerden na afloop tevreden terug

smaken als het spel zelf.

naar huis. Test geslaagd voor iedereen.

ORIGINELE SENSIBILISERING Samen met de dienst Jeugd & Sport van de stad Beringen zet de post Beringen al jarenlang in op een betere brandpreventie voor jeugdbewegingen. Het project Jeugd brandveilig in beweging, dat focust op een betere brandveiligheid in jeugdlokalen en op kamp, werd eind vorig jaar zelfs genomineerd voor de Belgische Prijs voor Veiligheid en Preventie 2014.

Maar evacuatieoefeningen en jeugdbewegingen bleken niet goed samen te gaan. De prioriteit van een jeugdbeweging ligt nu eenmaal niet in het uitwerken van een sluitende evacuatieprocedure. Bovendien vinden kindjes de klassieke evaFoto: Grace Uzgebu

44

cuatieoefening saai en voert de leiding ze nooit uit zoals het hoort. Door op de jeugdraad wat te brainstormen en te over-

leggen met de plaatselijke jeugdbewegingen, ontstond het idee om de evacuatieoefening te herverpakken in een spel dat kinderen op een ludieke manier moet leren hun eigen jeugdlokaal te evacueren. Enkele enthousiaste leden van de leiding van Chiro Beverlo en Chiro Stal zetten samen met de brandpreventieadviseurs van Beringen de spelregels op papier. Zo werd een nieuwe en originele stap gezet in het sensibiliseren van leiding en leden.

Foto: Mine Dalemans

van de kinderen zich verstoppen in het gebouw. En tijdens het spel krijgt de leiding onverwachte situaties voor de kiezen, zoals kindjes met brandwonden of kindjes die zij niet kunnen evacueren maar waarvan ze de exactie locatie moeten doorgeven aan de brandweer, ... enz. Er zitten ook heel wat addertjes onder het gras in de vorm van straftijd. Zo is er bv. straftijd voor het niet gebruiken van de verzamelplaats, Foto: Grace Uzgebu

ramen en deuren vergeten te sluiten, de brandcentrale niet kunnen bedienen, ... enz.

INTERACTIEF MET REGELS

INTERESSE?

Het evacuatiespel is uitgegroeid tot een interactief spel,

Wil jij deze kruising tussen een evacuatieoefening en ver-

waarbij verschillende groepen van een jeugdbeweging in hun

stoppertje spelen uittesten op een jeugdbeweging in jouw

eigen gebouw met hun eigen brandbeveiligingsuitrusting te-

zone? Geen probleem.

gen elkaar en tegen de tijd spelen. In het evacuatiespel lig-

Een mailtje naar marc.coenen@zuidwestlimburg.be volstaat

gen de klemtonen op in de kortst mogelijke tijd alle kinderen

om spelregels en scoreformulieren in je mailbox te krijgen.

verzamelen op een veilige plaats en op de verzamelplaats de

En spelen maar.

absolute zekerheid hebben dat niemand is achtergebleven.

Maar het spel zou maar saai zijn zonder een tegenpartij die

Marc Coenen

stokken in de wielen steekt. Voor de start mogen een deel

HVZ Zuid-West Limburg Post Beringen

45 Foto: Grace Uzgebu

PREMIÈRE BRANDWEERBOEK BEDRIJFSBRANDWEERDIENSTEN (DEEL 2)

Op vrijdag 8 mei werd in avant-première het tweede deel van het boek ‘onzichtbare brandweerlieden’, geschreven door Serge Amores, voorgesteld aan de pers en het vakpubliek.

In de omkadering van het brandweermuseum van de Privat Fire Brigade te Erembodegem verzamelden de genodigden voor de officiële voorstelling van het langverwachte boek over de bedrijfsbrandweerdiensten in België. Verschillende diensthoofden en/of vertegenwoordigers van bedrijfsbrandweerdiensten

en

preventiediensten, de directeur van BVV (BrandweerVereniging Vlaanderen), defensie en de openbare brandweer waren aanwezig. De auteur Serge Amores gaf een uitgebreid overzicht van de bedrijfsbrandweerkorpsen in België en de voormalige kolonies.

Een aantal mensen die zeer actief hadden meegewerkt aan de realisaties van de boeken werden in de bloemetjes gezet, waartoe ook de VBB-voorzitter Peter Snellen en zijn echtgenote behoorden.

Het boek is een prachtig naslagwerk met nooit eerder gepubliceerd fotomateriaal en een echte must voor wie de (bedrijfs)brandweerdiensten in België nauw aan het hart liggen.

Na de voorstelling was er een broodjesbuffet en konden de genodigden tijdens het nakeuvelen genieten van de uitgebreide collectie brandweermateriaal in het museum.

Kpt. Jean-Paul Heyens

46

NIEUWE BRANDWEERVOERTUIGEN IN VLAANDEREN CONTAINERWAGEN

De rubriek “Nieuwe brandweervoertuigen in Vlaanderen” wordt samengesteld door Kpt. Jean-Paul Heyens (zone Waasland).

Bijkomende technische informatie kan verkregen worden bij: jeanpaul.heyens@brandweervlaanderen.be

Bedrijfsbrandweer: Electrabel – Kerncentrale Doel Provincie Oost-Vlaanderen Hulpverleningszone Waasland

CHASSIS Merk en type: Iveco, type Trakker 450 E6 Leverancier: Van Bouwel (Kapellen)

OPBOUW - Constructeur: Brandweervoertuigen Dias en Zn N.V. (Stekene) - Cabine: Vooraan: 2 zitplaatsen – originele cabine van Iveco - Elektriciteit: Dak: LED lichtbalk Grill: 2 LED frontflitsers

BIJZONDERE UITRUSTINGEN - Kraan van het merk Atlas, type 96.3 E – A5L. - Container slede van Dalby.

- De achterassen hebben automatische sneeuwkettingen.

- I n de cabine hangen 2 ademluchttoestellen MSA en 2 draagbare PLU verlichtingseenheden.

-V ooraan kan een ‘sneeuwploeg’ gemonteerd worden voor het ruimen van puin.

Met dank aan de firma Electrabel, met in het bijzonder de bedrijfsbrandweer van de Kerncentrale van Doel en de firma Brandweervoertuigen Dias en Zn N.V. uit Stekene.

47

tankwagen 4x4 Provincie Antwerpen Hulpverleningszone Rand, Wuustwezel

CHASSIS Merk en type: MAN TGM 18.340 4x4 Motor: Vermogen 250 kW (340 PK)

OPBOUW - Constructeur: Somati Vehicles (Erembodegem) en ISS Wawrzaszek (Polen) - Kastopbouw: Glass Reinforced Polyester (GRP) - Schildering: RAL 3020 - Elektriciteit: Dak: 2 X SL03LED + Pulsator 452HD + Slow whoop signal Grill: 2 x MicroLed Plus Zijkanten: 2 x MicroLed Plus Achteraan: 2 x MicroLed Plus Verlichting: Senelite LED

POMP - Pomp: Ruberg UEROLINE FPN 10-2000 - Debiet: nominaal debiet LD 2.000 l/min, nominale druk 10 Bar -U itgangen: 2x diam 70 mm + haspel + 1 X diam 70 met schuim of detergent mogelijkheid - Ingangen: 1x diam 110 + 2 X diam 70 hydrantvulling -W atertank: 8.000 liter en een onafhankelijke watertank van 500 liter om te gebruiken voor de zelfbescherming van de wagen gedurende circa 6 minuten.

- Schuimmenger: met patronen Met dank aan Kapt. Erik Janssen (Zone Rand - Post Wuustwezel), de heer Renaat De Smet - Project Engineering Coordinator (Somati Vehicles), de firma DIAS en Kapt. Wim Verbakel van de zone Noord-Limburg, fotografie: Lt. Jean-Paul Heyens.

48

© C. Zaglia

Gallet F1 XF Brandweerhelm

Uw inzet redt levens.

MSA beschermt uw leven.

Omdat uw veiligheid onze prioriteit is, introduceert MSA de nieuwe Gallet F1 XF Brandweerhelm: innovatieve geïntegreerde verlichting voor optimaal zicht, instelbare hoogwaardige veiligheidsbril met universele pasvorm, nieuw ontworpen binnenwerk voor optimaal comfort…

Betrouwbaar. Duurzaam. Gallet F1 XF.

MSA BELGIUM BVBA Telefoon: +32 (0)3 491 91 50 e-mail: info.be@MSAsafety.com

www.MSAsafety.com

Omdat elk leven een doel heeft...