2
Visie ¬ vrijdag 10 februari 2017
Vluchteling(enwerkster) Elmira Erstukajeva verkozen tot sociale m/v van het jaar
‘Ik weet hoe het is om je hele leven op één dag tijd te moeten achterlaten’
Een bezoekje aan de kapper wordt wel eens geschrapt door mensen die het niet breed hebben. Daarom kwam Peggy Jonckheere met een origineel idee. Ze wil een caravan omvormen tot sociaal en mobiel kapsalon waar rijk betaalt voor arm. Zo wil ze het zelfrespect en de eigenwaarde van mensen die het moeilijk hebben opkrikken.
ik niet lukraak van de straat, maar ze worden toegeleid via sociale en non-profit organisaties. Ik zou graag samenwerken met nachtopvang De Biekorf waar daklozen met een alcohol of drugsverslaving terechtkunnen, Inloopcentrum De Vaart, nachtopvang Victor, vzw De Ploeg voor heroriëntering van gehandicapten op de arbeidsmarkt, het asielcentrum in Kapellen …’
Sollicitatie
H
Peggy startte een crowdfunding-actie en verzamelde 5 700 euro om een caravan om
Ik wil het laagdrempelig houden en zelf naar de mensen gaan. Peggy Jonckheere
VER
WOORDING
te bouwen tot kapsalon. ‘Het streefbedrag was 5 500 euro. Ik ben echt geschrokken hoe breed gedragen mijn actie werd. Ik
uuPeggy voor haar caravan. ‘Er komt technisch heel wat bij kijken om hem om te bouwen.’ koos voor een caravan, omdat ik niet tot mijn 67ste in hetzelfde kapsalon wil werken, maar ook omdat ik het laagdrempelig wil houden. Uit mijn eigen werkervaring weet ik dat mensen die het niet breed hebben niet makkelijk naar mij zullen komen, dus ik moet naar hen gaan.’
Geen schuldgevoel
cent-klanten. Mensen met een laag inkomen. Daarvoor werk ik samen met het OCMW, het CAW en andere sociale organisaties die mensen naar mij doorverwijzen. Ik wil hen laten voelen dat ze zich niet moeten schamen voor hun financiële situatie. Er mag daar geen schuldgevoel over zijn. In samenspraak met hen kom ik een prijs overeen.’
Volgens het concept van Peggy zijn er drie categorieën klanten. ‘De 100 procent-klanten. Zij worden geknipt zoals bij een gewone kapper aan een redelijke prijs. Bijvoorbeeld met een knipbeurt voor dertig euro kan ik drie mensen gratis knippen. Dus zij dragen tegelijkertijd hun steentje bij voor een warmere wereld. Dan zijn er de 50pro-
En dan zijn er nog de klanten die gratis kunnen langskomen. ‘Mensen die aan de rand van de maatschappij leven’, legt Peggy uit. ‘Daklozen zonder uitkering. Mensen met een verslavingsproblematiek waardoor ze zich niet staande kunnen houden in het dagelijkse leven. Ook hen pluk
Een kappersbeurt lijkt zo banaal en toch heeft Peggy een goede reden om haar sociaal kapsalon op te starten. ‘Voor degenen die het niet kunnen betalen is het toch belangrijk om eens aangeraakt en gewassen te worden, zodat ze proper voor de dag komen. Want in onze maatschappij word je instant afgerekend op je uiterlijk. Als ze proper voor de dag komen, krijgen ze misschien ook eens een goededag op de bus, wordt er niet weggekeken. Ik geef maar een voorbeeld: iemand die al lang uit de arbeidsmarkt is, heeft meestal een laag zelfbeeld. Als ik iemand op die manier wat kan helpen zal die hopelijk met een beter gevoel naar zijn sollicitatie gaan. Eigenwaarde en zelfrespect is zeer belangrijk.’ Nu de crowdfunding voldoende geld heeft opgeleverd, is Peggy volop bezig om haar caravan klaar te maken. ‘Want daar komt technisch heel wat bij kijken.’ Intussen knipt ze al klanten in de Diepestraat in Antwerpen. ‘Maar hoe sneller ik met mijn caravan op stap kan, hoe liever.’ Hilde Van Malderen
✔ Meer info: www.dehaarkar.be
VOORSTANDER VAN TRAAGHEID Een antwoord dat je steevast krijgt op de vraag: ‘Hoe gaat het me je?’, is ‘Druk’. Je moet overal van op de hoogte zijn, mails op de voet volgen, een uitgebouwd sociaal leven hebben en resultaten boeken op zeer korte termijn. Er wordt veel gesproken en geschreven over de gejaagdheid van de mensen en de druk die ze ervaren. En terecht. De snelheid waarmee zaken moeten opgevolgd worden, zorgen ervoor dat kwaliteit, motivatie en creativiteit afnemen. Je inwerken in een dossier
of een vraag die iemand je stelt, zorgt ervoor dat je geboeid geraakt en attent bent. Een dossier of een vraag doordenken, zorgt ervoor dat je met kennis van zaken en vanuit verschillende invalshoeken kan ‘voordenken’ zodat je achteraf niet moet gaan ‘herdenken’ en herstellen. Het is zinvol afstand te nemen om zaken in een groter en breder perspectief te plaatsen, niet alleen vanuit de plaats die je elke minuut inneemt. De tijd krijgen en durven nemen voor mensen en dossiers geeft
ook de mogelijkheid verder te gaan dan het louter reproduceren van wat anderen doen. Het geeft de mogelijkheid jezelf te zijn, de andere echt te leren kennen en nieuwe invalshoeken te kunnen toevoegen. Durf daarom mee te pleiten voor de traagheid. Je kan opnieuw ten gronde werken, zowel inhoudelijk, als menselijk.
Linde De Corte algemeen secretaris beweging.net
De redactie van De Gids, het opinieblad van beweging.net, kiest elk jaar de sociale m/v van het jaar uit, iemand met een stevig engagement. Dit jaar was dat misschien nog betekenisvoller dan anders: 2016 was een moeilijk jaar, met polarisering en geweld. Des te meer hebben we nood aan lichtpunten: mensen die zich belangeloos inzetten voor anderen. Met overweldigende meerderheid van de stemmen werd nu de Tsjetsjeense Elmira Erstukajeva (46) verkozen, door Allemaal mensen die Elmira Erstukajeva in de bloemetjes willen zetten voor haar niet aflatende inzet voor nieuwkomers in ons land.
S
terk, innemend, geëngageerd, een hart van goud’, het zijn maar enkele van de complimenten voor Elmira. ‘Het doet deugd om te horen dat mijn werk wordt geapprecieerd, maar ik had het nooit gekund zonder de hulp van veel schitterende mensen hier’, reageert Elmira. Elmira arriveerde op 3 november 1999 in België. Zelf weggevlucht samen met man en kind van de oorlog in Tsjetsjenië, haar thuisland. ‘Net als veel vluchtelingen dachten we dat de situatie tijdelijk zou zijn. Dat we wel zouden terugkeren als het veiliger was. Pas na vier jaar besefte ik dat teruggaan onmogelijk was. Je leven staat hier niet stil, je kinderen groeien hier op.’ Elmira was huisdokter, een diploma dat hier pas werd erkend als ze nog vier jaar zou bijstuderen. ‘We kregen een leefloon van het OCMW. Ik voelde me daar al schuldig over, wij, twee jonge, perfect gezonde mensen. Ik wilde liever direct beginnen te werken. Maar ik had weinig hoop. Overal hoorde ik dat je hier als vrouwelijke vluchteling enkel kon hopen op een job als poetsvrouw of verkoopster. Maar Karen, een medewerkster van het onthaalbureau nieuwkomers Dendermonde, spoorde me aan toch mijn diploma’s te laten erkennen. Uiteindelijk werden ze gelijkgesteld aan een bachelor verpleegkunde. Ik dacht dat het verspilde moeite was, maar daardoor kon ik later aan de slag bij de stad Sint-Niklaas. Het toont hoe belangrijk het is om een netwerk op te bouwen: de juiste mensen die je de juiste informatie bezorgen.’
James Arthur
Peggy start mobiel en sociaal kapsalon ‘De Haarkar’
oe een ski-ongeval tot iets moois kan leiden. Want zo begon het allemaal bij Peggy Jonckheere. ‘Ik moest door een zware revalidatie, maar stilzitten kan ik niet. Dus vroeg ik aan CM of het oké was om tijdens mijn ziekteverlof een opleiding te volgen. Ik koos voor haartooi. Die lessen vonden plaats in dezelfde school als waar ik vroeger mijn diploma sociaal-cultureel werk haalde. Sociaal engagement zit in mijn karakter. Toen ik door de gangen liep, viel de puzzel in elkaar. Ik wou een sociaal kapsalon beginnen waar ook minder gegoeden terechtkunnen.’
3
Visie ¬ vrijdag 10 februari 2017
uuDe Tsjetsjeense Elmira Erstukajeva werd verkozen tot sociale m/v van het jaar. ‘Ik durf nog te dromen van een tijd dat er geen Jordy’s maar ook geen Aylans meer zijn.’ neem je niet die moeilijke beslissing om alles wat je hebt en iedereen die je kent achter te laten. Het zijn mensen die vooruit willen. Maar ze hebben wel vaak psychische moeilijkheden. Ze hebben soms trauma’s opgelopen in hun eigen land of op hun vlucht. Hier leef je lang in onzekerheid, je kent de regels van de samenleving niet, de waarden en normen, de taal. Intussen ben je ook je identiteit kwijt. Wie ben je nu? Wie was je vroeger? Dat zet je zwaar onder druk en moet je eerst verwerken voor je verder aan je toekomst kan bouwen. Had ik 17 jaar geleden de kans gekregen, zou ik zeker zo’n cursus gevolgd hebben maar die luxe hadden we toen nog niet.’ Het programma is onlangs uitgebreid naar jongeren van 13 en jonger. ‘Ouders kunnen nu ook opvoedingsondersteuning krijgen. Denk aan Syrische gezinnen die al vier jaar op de vlucht zijn van de ene plek naar de andere. Je wordt uit je context gehaald, je land, je netwerken, je familie, je samenleving. Je gezinsstructuur staat zo hard onder druk … We merken dat gezinnen moeite hebben om de relaties tussen ouder en kind terug op te bouwen.’
Trauma’s verwerken
Henriette de buurvrouw
Elmira begon te werken als sociaal tolk. Later ging ze in Sint-Niklaas aan de slag als vluchtelingenwerker. Ze was van bij de start als opleider betrokken bij het project Mind-Spring, een psycho-educatieprogramma voor vluchtelingen gegeven in hun eigen taal door ervaringsdeskundigen, vluchtelingen zelf, begeleid door iemand uit de welzijnssector. ‘Vluchtelingen zijn ongelofelijk sterke mensen. Anders
Tussen 2004 en 2015 probeerde Elmira als vrijwilliger met haar vereniging SINTAR ook de integratie te bevorderen van kinderen en vrouwen in Sint-Niklaas en omgeving. ‘Dat gebeurde vooral via huiswerkbegeleiding, taallessen en computerlessen. Mijn dank gaat daar uit naar de tientallen andere vrijwilligers die dat mogelijk hebben gemaakt.’ Maar haar inzet stopt niet langs de kant van de vluchtelingen. Even-
zeer is het haar missie om de autochtone bevolking bewust te maken van hoe groot hun invloed kan zijn. ‘Ons eerste huis was in Hamme. Ik denk dat we daar één van de eerste vluchtelingen ooit waren! We hadden onderdak en drie matrassen, dat was het. Tot onze buren zich moeiden. Henriette kwam geregeld langs voor koffie en een klapke. En na één maand had heel de buurt zoveel spullen ingezameld dat we volledig geïnstalleerd waren. Die vriendschap was van onschatbare waarde voor ons.’
Geen 1 000 welzijnswerkers kunnen de kracht van buren, van vrienden, van een netwerk vervangen. Zo geef je mensen het gevoel dat ze welkom zijn. Elmira Erstukajeva
Het is de reden waarom ze later met haar man een fotoproject opzette, ‘Onze Belgische vrienden’. Een verjaardagskalender met 15 foto’s en verhalen van vriendenduo’s uit heel Vlaanderen, allemaal autochtonen en allochtonen. Ook zij en Henriette. ‘Bij het CAW Oost-Vlaanderen hebben we nu ook een buddywerking uitgebouwd: 120 vrijwilligers die vluchtelingen bijstaan met praktische vragen, maar ook samen met hen naar voorstellingen of sportclubs gaan. Geen 1 000 welzijnswer-
kers kunnen de kracht van buren, van vrienden, van een netwerk vervangen. Zo geef je mensen het gevoel dat ze welkom zijn en een leven kunnen uitbouwen. Het motiveert je om bij te dragen aan de toekomst van onze samenleving.’
Jordy en Aylan Het geeft haar hoop, zegt ze. Om te zien hoeveel mensen naast hun drukke levens daar tijd in investeren. Niet enkel voor vluchtelingen, maar ook voor de Jordy’s uit onze wereld. ‘Sinds ik bij het CAW werk, zie ik nog meer hoeveel kwetsbare groepen onze samenleving telt. Zoals Jordy, de jongen uit de instelling die deze zomer stierf in de Gentse Blaarmeersen omdat hij nergens opvang vond. Ik durf nog te dromen van een tijd dat er geen Jordy’s maar ook geen Aylans (het Syrische kindje dat dood aanspoelde op het strand in Turkije, red.) meer zijn. Als ik zie hoeveel mensen zich inzetten met een ongelofelijk engagement blijf ik hoop hebben, ook in een wereld waar Trump aan de macht kan komen.’ Elmira krijgt vaak de vraag hoe ze erin slaagt al haar engagementen te combineren. Het is iets waar ze al veel over nadacht. ‘Voor mij is er een tijd voor en na de oorlog. Op één moment verloor ik alles wat ik als het fundament van mijn leven en toekomst zag. Net als alle vluchtelingen zag ik alles wat ik had opgebouwd, in één dag verloren gaan. Dat geeft je het gevoel dat als je een nieuw leven start, je een grote inhaalbeweging moet maken. Ik denk dat ik daar nog altijd mee bezig ben. (glimlacht)’ Kaatje De Coninck