littekentherapie

In de praktijk

“Het behandelen van littekens is een vak apart”

‘Wie rimpels heeft, heeft geleefd’, zegt men wel eens. Littekens hebben doorgaans veel impact. Hoe het is ontstaan is wellicht niet te vergeten, maar aan het litteken zelf kan tegenwoordig steeds meer gedaan worden. Helaas komen mensen met littekens vaak terecht bij een arts. En slechts weinig artsen weten wat de mogelijkheden zijn binnen de littekentherapie. Hier ligt wederom een taak voor de vakfreak die zich hierin gespecialiseerd heeft. ‘Spread the news’, want er zijn echt wel behandelmogelijkheden waarbij verbetering en verfraaiing duidelijk waarneembaar zijn.

Los van het feit hoe een litteken is ontstaan, is het soort litteken en de kwaliteit van de huid uiterst belangrijk bij het behandelen ervan. En net als alle andere huidgerelateerde problemen: met een soort behandeling of met een losse behandeling kom je er niet. Regelmaat, consequentie, combinaties van behandeltechnieken met bijbehorende producten, maar vooral ook geduld speelt een belangrijke rol. Daarnaast is het behandelen van littekens een vak apart. Met enkel een peeling of dermabrasie kom je er niet. Vaak zijn littekenreductiebehandelingen ook allesbehalve aangenaam, dus de motivatie moet er wel zijn.

SOORTEN LITTEKENS Icepicks: Komt van het woord ijspegel en is dan ook vergelijkbaar met een klein gaatje dat vrij diep in de huid eindigt. De oorzaak kan een ontsteking van een talgklier zijn, maar ook een iets te enthousiaste vakgenoot die met een naald te voortijdig wilde uitreinigen. Vaak blijft zo’n litteken zich vullen met vuil en talg en kan het telkens geleegd worden. Een lastig litteken dat zich enkel kan vernauwen door peelings en gecontroleerde trauma (zoals bijvoorbeeld een needling behandeling).

Boxscars: Dit is een duidelijkere herkenbare variant van een litteken. Het ziet eruit als een soort krater, dat duidelijk in de huid zichtbaar is en ontstaan is door grote, diepe ontstekingen van haarzakjes of talgklieren. Dit maanlandschapachtig beeld is lastig te behandelen. Wil men hier iets aan doen, dan zijn naast het needlen en peelen van de huid vaak laserbehandelingen of een zwaardere chemische peeling een veel voorkomende oplossing.

Hypertrofische littekens: Indien een litteken roder en harder is dan normaal of wenselijk, dan behoort deze tot de hypertrofische littekens. Deze variant ontstaat vaak op korte termijn na de trauma, zoals bijvoorbeeld bij verbranding of chirurgie. Na ongeveer drie maanden na de trauma zit deze littekenvariant op zijn hoogtepunt qua ontwikkeling en na twee jaar kan het bleker, zachter en vlakker worden. Het vervelende is dat een hypertrofisch litteken vaak pijnlijk is. Vaak wordt een hypertrofisch litteken verward met een keloïd. Een hypertrofisch litteken vraagt wel om geduld. Nadat het zijn hoogtepunt qua genezing heeft bereikt en tot rust is gekomen, kan deze behandeld worden met pincements en/of bindweefselmassage. De doorbloeding dient geactiveerd/hersteld te worden, waardoor het litteken zich versoepelt. Hierdoor zal het litteken minder gevoelig en fraaier worden.

Keloïd: Vorming van keloïd kan maanden na de trauma pas beginnen. Keloïd betekent dat een litteken een abnormale vorm aanneemt. De etnische huid heeft hier meer aanleg voor, terwijl de Mediterraanse huid ook een risicogroep vormt. Je herkent keloïd aan roodheid en verdikking. Het weefsel is verkleefd, glanzend en voelt pijnlijk aan. De oorzaak is niet bekend:

In de praktijk

er zijn wel diverse theorieën, maar die zijn niet wetenschappelijk onderbouwd en blijven daarmee een hypothese. Wat wel opvalt is dat het voornamelijk ontstaat bij brandwonden of bij langdurig ontstoken wonden. Een reden daarvoor is dat deze wonden arm zijn aan fibroblasten en bloedvaten. Zware keloïd is moeilijk te behandelen. Daarom wordt vaak gekozen voor doelgerichte chirurgie waarbij de genezingsfase zeer gecontroleerd wordt gestimuleerd. Zodra er wederom een infectie plaatsvindt, kun je namelijk wachten op nieuw keloïdweefsel.

Atrofisch litteken: Ontstaat doordat het bindweefsel van het lichaam daar waar het litteken zit, afneemt. Het komt veel vaker voor dan men denkt en ontstaat ook vaak in combinatie met striae. Het litteken komt dieper te liggen en er ontstaat een kuil. Bovendien is de huid dunner en losser. Een atrofisch litteken ontstaat ook vaak na chirurgie en is geen boxscar. Sclerotisch litteken: Ontstaat door een ingewikkeld proces waarbij het bindweefsel van het litteken toeneemt en op termijn gaat verharden. Het resultaat is een verheven litteken, maar niet zo extreem als bij een hypertrofisch litteken of bij keloïd. De huid is verdikt, stug en reageert nauwelijks op prikkels. Collageenbundels zijn compact en verdikt en de huid kan pijnlijk zijn. Het komt vaak voor bij automutilatie.

BEHANDELMETHODES Het ene litteken is het andere niet en combinaties van diverse soorten littekens komen vaak voor. We zien dat steeds meer dermatologen en cosmetisch artsen zich toeleggen op het behandelen van littekens waarbij lasers, zwaardere peelings of zelfs injecties aan te pas komen. Ook in de medische wereld is er geen breed scala aan behandelingen mogelijk. Het behandelen van littekens vereist een flinke portie kennis en kunde, maar is erg dankbaar werk. Na een reeks niet altijd even prettige behandelingen kan de kers op de taart een dermatografiebehandeling zijn, waarbij de huidskleur geëgaliseerd wordt met behulp van camouflage door middel van permanente make-up. Dit is een specialisatie die niet iedere specialist uitvoert, maar het is zeker de moeite waard om ook de emotionele littekens te behandelen.

“Het soort litteken en de huidkwaliteit zijn bepalend voor de behandeling”

“Combinaties van diverse soorten littekens komen vaak voor”