Dermatologie: Pleksgewijze kaalheid, alopeca areata

Dermatologie

Pleksgewijze kaalheid: alopecia areata

Alopecia areata is een aandoening waarbij plotseling kale

plekken ontstaan. De hoofdhuid is het vaakst aangedaan. Vaak is er sprake van een of enkele kale plekken. Alopecia areata kan voor veel mensen beangstigend zijn. De behandelopties zijn helaas beperkt. Vaak moeten mensen het spontane herstel van de haren maanden tot jaren afwachten.

Alopecia areata wordt gekenmerkt door een of meerdere ronde tot ovale kale plekken.

Alopecia areata kan ook in de baardregio voorkomen.

De diagnose alopecia areata kan op het blote oog worden gesteld door de huisarts of dermatoloog.

“De pleksgewijze kaalheid treedt op door ziekte van de haarwortels”

Alopecia areata komt voor bij 2% van de bevolking en kan zowel bij volwassenen als kinderen ontstaan. Het is een ziekte van de haarwortels waarbij pleksgewijze kaalheid optreedt. Het zijn vaak een of meerdere ronde tot ovale kale plekken die zich op de huid bevinden. Opvallend is dat in de huid rondom deze plekken de haargroei normaal is.

Wat is de oorzaak?

De precieze oorzaak van alopecia areata is onbekend. Er wordt gesuggereerd dat het een auto-immuunziekte is. Dit houdt in dat ons eigen afweersysteem ontspoort en zich richt op de haarfollikels. Het gevolg is haaruitval. Alopecia areata kan worden gezien bij mensen met (en in associatie voorkomen met) andere auto-immuunziekten zoals vitiligo, autoimmuunschildklierziekten of lupus. Dit bevestigt het vermoeden dat alopecia areata een autoimmuun oorsprong heeft. Alopecia areata komt ook vaker voor bij mensen met eczeem, hooikoorts of astma. Een andere mogelijke oorzaak is genetische aanleg.

Wat zijn de kenmerken?

Het ontstaan van de kale plekken treedt spontaan en snel op. Enkele kenmerken zijn: ➤ Een of meerdere ronde tot ovale kale plekken in behaarde gebieden. ➤ Aan de randen kunnen loszittende of afgebroken haartjes zichtbaar zijn. ➤ De omliggende huid vertoont normale beharing. ➤ De haartjes zijn ter plaatse uitgevallen, maar de haarfollikels ter plaatse van de kale plekken zijn intact en zichtbaar.

Locaties

In principe kunnen de kale plekken overal op de huid ontstaan. De meest voorkomende locatie is de hoofdhuid. Ook de wenkbrauwen, wimpers en de baardregio kunnen zijn aangedaan.

Dermatologie

NAGELAFWIJKINGEN BIJ PATIËNTEN MET ALOPECIA AREATA

Mensen met alopecia areata kunnen ook nagelafwijkingen ontwikkelen. Enkele voorbeelden van nagelafwijkingen zijn ruwe nagels, putjes in de nagels, langwerpige strepen in de nagels, groeven in de nagels of gespleten nagels. De nagelafwijkingen zijn aspecifiek en kunnen ook bij andere huidaandoeningen voorkomen.

Varianten van alopecia areata

Er zijn ook andere varianten van alopecia areata beschreven. Zo spreken we van ‘alopecia areata ophiasis’ als er sprake is van haaruitval aan de achterkant van de hoofdhuid. We spreken van ‘alopecia totalis’ als alle haren op de hoofdhuid uitvallen. En een zeer ernstige vorm is ‘alopecia universalis’ waarbij alle haren op het lichaam uitvallen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt op het blote oog gesteld. Als er sprake is van schilfering ter plaatse van de kale plekjes worden deze huidschilfers soms opgestuurd voor een schimmelkweek. Als er een verdenking is op een bijkomende infectie (bijvoorbeeld Syfilis, waarbij ook plaatselijk op de hoofdhuid kale plekken kunnen ontstaan) of een schildklierziekte wordt bloedonderzoek ingezet.

Behandeling

De behandeling van alopecia areata is zeer lastig. Gelukkig herstellen de kale plekken bij een groot deel van de mensen spontaan.

“Ook de wenkbrauwen, wimpers en de baardregio kunnen zijn aangedaan”

Tevens zijn er enkele medicamenteuze opties beschreven in de behandeling van alopecia areata.

SPONTANE BELOOP AFWACHTEN

Het haaruitval herstelt bij meer dan 50% van de mensen spontaan binnen enkele maanden tot een jaar (of soms jaren). Het natuurlijke beloop moet daarom altijd worden afgewacht voordat een medicamenteuze optie wordt overwogen. Bij mensen met uitgebreide alopecia areata waarbij alle haren zijn uitgevallen is de prognose helaas ongunstig.

LOKALE ONTSTEKINGSREMMERS

Sommige kale plekjes lijken goed te reageren op lokale ontstekingsremmers (corticosteroïden). Deze middelen beïnvloeden de reactie van het afweersysteem ter plaatse van de haarzakjes. Hoewel lokale corticosteroïden ook in smeervorm beschikbaar zijn zoals lotions of crèmes/zalven, is de behandeling effectiever als een corticosteroïd (Kenacort genaamd) wordt ingespoten ter plaatse van de kale plekjes. Deze behandeling is niet bij iedereen effectief en dient soms herhaald te worden. Een nadeel is de kans op bijwerkingen zoals een dunner wordende huid. Om deze reden is voorzichtigheid aanbevolen en dient de behandeling uitgevoerd te worden door een gespecialiseerde arts of dermatoloog.

OVERIGE MEDICAMENTEUZE OPTIES

Enkele andere behandelopties die zijn beschreven om het herstel van de kale plekken te versnellen zijn Minoxidil lotion, lichttherapie of lokale immunotherapie. Er zijn op dit moment veelbelovende geluiden over JAK-remmers in de behandeling van alopecia areata. Dit zijn nieuwe medicijnen die op dit moment in (onderzoeksverband) in het buitenland worden toegepast en nog niet in Nederland verkrijgbaar zijn. De onderzoeksresultaten zijn tot op heden veelbelovend.

ADVIEZEN

Voor veel mensen is alopecia areata een zeer belastende aandoening. Met name als er uitgebreide kale plekken ontstaan. Het dragen van een haarstuk kan voor veel mensen met volledige kaalheid een uitweg bieden. Afhankelijk van de zorgverzekeraar, bestaan hier vergoeding regels voor. Andere adviezen zoals het aanpassen van voeding, leefstijl of inname van vitamine preparaten wordt niet toegepast aangezien hier geen wetenschappelijk bewijs voor is.

Er zijn ook ernstige vormen van alopecia areata waarbij de gehele hoofdhuid kan zijn aangedaan.

Het afwachten van de teruggroei van haartjes is het belangrijkste advies bij alopecia areata. Eventueel kan injectie met een lokale ontstekingsremmer het herstel van de haartjes versnellen.

Veel mensen hebben te lijden onder alopecia areata, vooral de ernstige vormen (alopecia areata totalis). Een haarstuk kan eventueel overwogen worden om de kaalheid te camoufleren.

PSYCHOLOGISCHE HULP

Alopecia areata is een ziekte en niet alleen een cosmetisch probleem. Begeleiding door een psycholoog kan uitweg bieden voor mensen die een hoge ziektelast ervaren.