5 Vragen over de langste prefabbrug Edo Beerda

5VRAGEN

‘Over tien jaar kunnen we nóg grotere overspanningen maken’

Overspanningen in prefab worden steeds groter, maar waar ligt de limiet? Transport en regelgeving lijken de grootste drempels. Technisch gezien is het best mogelijk om langere liggers te maken, maar daar schiet je weinig mee op als alle verkeersborden en lantarenpalen in de buurt de grond uit moeten. Vijf vragen over prefab-overspanningen.

DOOR EDO BEERDA

Haitsma Beton realiseerde elf jaar geleden een ongeevenaarde brugoverspanning bij Eibersburen samengesteld uit 58,7 meter lange kokerliggers. Spanbeton overtrof die prestatie een paar jaar later op de A12 met een brug samengesteld uit 61 meter lange voorgespannen liggers, maar daar ging Haitsma al vrij gauw weer overheen: de liggers voor de brug bij Zuidhorn (2014) waren 68 meter lang. Vervolgens maakte het bedrijf acht HKP-kokerliggers met dwarsnaspanning in de havenbrug bij Wanssum. Die zijn ‘s werelds grootste: 69 meter lang, 256 ton per stuk en uitgevoerd in sterkteklasse C90/105.

Verkeer kan er overheen en scheepvaart er onderdoor zonder dat er tussenpijlers in de weg zitten. Een dergelijke constructiemethode voorkomt verkeershinder en onveilige situaties tijdens de bouw en maakt een snelle uitvoering mogelijk.

1Is met de lengte van 69 meter de absolute limiet bereikt?

Nee. Voorgespannen liggers met dergelijke lengtes zijn uiteraard geen standaardproducten, maar de voorspaninrichting van Haitsma meet liefst 90 meter. Op papier is het einde dus nog niet in zicht. Het is gewoon een kwestie van grotere mallen bouwen. “Vooral bij krijgt als je er met een auto overheen rijdt”, zegt Yang. Monitoring op scheurvorming kan mede daarom handig zijn. Zijn vakgroep is betrokken bij de ontwikkeling van sensortechniek om het scheurgedrag en de spanningen in dergelijke betonconstructies van binnenuit in kaart te brengen.

Haitsma Beton denkt dat het risico op trillingen beheersbaar is. Het eigen gewicht van dit soort megaliggers is gewoonlijk genoeg om serieuze hinder te voorkomen. Ook het transport lukt gewoonlijk wel, want de fabriek in het Friese Kootstertille staat aan het water. Nee, de meest serieuze hinderpaal wordt volgens Hendrik Herder van Haitsma gevormd door de Richtlijnen Ontwerp Kunstwerken (ROK) van Rijkswaterstaat. Die staan namelijk geen UHSB toe. De sterkteklasse C90/105 die in Wanssum is gebruikt is de limiet. “Daar zullen we toch overheen moeten als we groter willen”, zegt Herder. “Want als je geen UHSB kunt gebruiken zullen hoogte en gewicht de beperkende factoren blijven. Je moet naar slankere constructies.”

De 69 meter lange kokerliggers van de havenbrug in Wanssum Foto: Haitsma Beton

gebruik van Ultra Hoge Sterkte Beton (UHSB) zijn in theorie zeer grote lengtes haalbaar”, vertelt Yuguang Yang, infra-expert van de sectie Betonconstructies van de faculteit Civiel Techniek Delft. Volgens een recent Delfts promotieonderzoek is daarmee op papier een lengte van zo’n 80 meter technisch haalbaar.

2Rolt de eerste ligger van 80 meter binnenkort uit de fabriek?

Dat is niet waarschijnlijk. Het transport van 69 meter lange en 256 ton zware liggers bleek al een lastige logistieke operatie. Dat wordt alleen maar ingewikkelder bij nog grotere lengtes, mede vanwege de hoogte. Die bedraagt bij de Lienerbrug in Wanssum al 2,25 meter. “Ga je nog verder, dan moet de liggers verhoudingsgewijs hoger worden”, zegt Yang. “Met de huidige techniek zit je dan al gauw op 3 meter.”

3Zijn er geen innovatieve technieken denkbaar die de limieten nog verder oprekken?

Ja, bij gebruik van UHSB-beton is het mogelijk de betonsterkte op te krikken tot 100 of zelfs 150 MPa. In theorie is de lengte op die manier op te rekken zonder dat een grotere hoogte noodzakelijk is. Het is alleen de vraag of een dergelijke lange en slanke brug stijf genoeg is. “De kans is groot dat je te veel trillingen

“De regelgeving moet worden aangepast én er moet een partij zijn die het aandurft”

4Komt Spanbeton binnenkort met een nóg grotere ligger, nu concurrent Haitsma het wereldrecord weer in handen heeft?

Nee, Spanbeton is inmiddels namelijk helemaal gestopt met het produceren van voorgespannen brugliggers. Waarom? “Omdat er geen ene moer in is te verdienen”, zegt Gert Spruijt van Spanbeton. “Er zijn te veel producenten voor te weinig werk.” Haitsma zegt dat probleem niet te ervaren en ziet zeker toekomst in voorgespannen liggers. Mede omdat ze prima bouwstenen zijn voor de circulaire viaducten van de toekomst. Regelgeving voor voorgespannen liggers wordt met het oog hierop aangepast: ze mogen straks met naspanning zonder aanhechting worden bevestigd.

5Dus die ligger van tachtig meter komt er uiteindelijk toch?

Bij Haitsma denken ze van wel. En aanpassing van de ROK kan niet eeuwig uitblijven. De Friese betonproducent werkt ook al aan een sluisdeur voor de Robbegatsluis in Lauwersoog in sterkteklasse C175/190, waarom dus geen voorgespannen ligger in die sterkte? “De regelgeving moet worden aangepast én er moet een partij zijn die het aandurft”, zegt Herder. “Maar over tien jaar is die megaligger er vast wel, tachtig meter lang.”