W POSZUKIWANIU MODELI EDUKACJI KULTUROWEJ
28
i metodycznej; wiedzy ogólnopsychologicznej, a w szczególności w zakresie psychologii rozwojowej i psychologii twórczości; wiedzy plastycznej z zakresu elementów teorii poszczególnych dziedzin sztuk plastycznych, a także warsztatu plastycznego; wiedzy o sztuce i sposobach wartościowania zjawisk w plastyce współczesnej, pozwalające na bycie zarówno odbiorcą, jak i twórcą dzieł sztuki70. „Wydaje się, że synteza cech psychicznych z zespołem wymienionych umiejętności zawodowych może stanowić podstawę dla zbudowania modelu nauczyciela plastyki”71. Interesującymi w kontekście rozpatrywanych zagadnień są wyniki badań własnych Barbary Jedlewskiej, która na ich podstawie wyznaczyła trzy modele edukacji kulturalnej realizowanej w szkole: 1. Model okazjonalny, zawężony do paradygmatu edukacji estetycznej realizowanej w szkole najczęściej w formie tradycyjnie prowadzonych lekcji muzyki i plastyki, czy też w takich formach, jak zespoły muzyczne, wokalne czy teatralne. Inne dziedziny sztuki (taniec, film, fotografia itp.) traktowane są marginalnie. 2. Model ludyczno-rekreacyjny, polegający na organizowaniu głównie takich form, jak dyskoteki, walentynki, nastawiony przede wszystkim na rozrywkę, niewiele wnoszący pod względem wychowawczym. 3. Model komercyjny, realizowany przez różne formy artystyczne i oświatowe. Często jego głównym celem jest zdobycie sukcesu. Dominuje w placówkach oświaty pozaszkolnej i w szkołach średnich72. Z badań wynika, że zakres, poziom i efektywność edukacji kulturalnej są większe wówczas, gdy nauczyciel posiada pasję i talent animatora, a także zdolności menadżerskie. Najczęściej posiadają je nauczyciele, którzy uczestniczyli w różnych formach doskonalenia zawodowego73. Z badań prowadzonych przez pedagogów należy wymienić również badania kadry oświatowej i animatorów/edukatorów kultury, prowadzone przez zespół badaczy pod kierunkiem Katarzyny Olbrycht na zlecenie Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach74. Celem badań było „poznanie kompetencji kadry realizującej edukację kulturalną 70
S. Popek: Model nauczyciela plastyki. W: Metodyka zajęć plastycznych w klasach początkowych. Red. S. Popek. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984, s. 147–148.
71
Ibidem, s. 148.
72
B. Jedlewska: Kształcenie i doskonalenie nauczycieli w zakresie edukacji kulturalnej dzieci
73
Ibidem, s. 274.
74
K. Olbrycht i inni: Kadry dla kultury w edukacji i edukacji w kulturze. Katowice, Regionalny
i młodzieży – potrzeby a możliwości. W: Edukacja kulturalna dzieci i młodzieży…, s. 274.
Ośrodek Kultury - Regionalne Obserwatorium Kultury, 2012.