Column Dirk Holemans

Column

Don’t make things better, make better things

Aan die ontwerpfilosofie – verbeter de dingen niet, maar ontwikkel betere dingen - moest ik denken toen ik het gesponsorde artikel op een krantenwebsite zag: ‘Koffiecapsules: recyclagepotentieel van aluminium onderschat’. Nu wil ik helemaal niet mijn kritische pijlen afschieten op één bepaald product of bedrijf, ik gebruik het alleen als sprekend voorbeeld. Het toont hoe we de ernst van de ecologische, meervoudige crisissen blijven ontkennen. Wie zich daar iets bij wil voorstellen, denkt best aan hoe de maatschappij zich keihard, voor de tweede keer, miskeek op de exponentiële verspreiding van het COVID-19 virus. En dat virus is, met alle respect, klein bier tegenover de klimaatontwrichting.

Kern van de zaak De kern van de zaak: om aan onze kinderen een leefbare aarde achter te laten, moeten we op opgezien korte tijd de uitstoot van broeikassen halveren, om voor 2050 te transformeren in een samenleving die geen broeikasgassen netto meer uitstoot. Tegelijk moeten we het ineenstorten van de biodiversiteit (zag u ook geen insecten meer op uw voorruit na een lange zomerrit?) keren door de introductie van generatieve landbouw, die bodems verrijkt, de natuur ondersteunt (want die zit vol natuurlijke vijanden van plagen), niet meer water verbruikt dan voorhanden is, enzovoorts. Dat vergt niets minder dan het bestaande agroindustriële model te vervangen door een veerkrachtig nieuw model, dat kringlopen sluit met een minimum aan grondstoffen en energie. Aluminium hersmelten omdat we de capsules niet willen weggooien, is de dingen beter maken. Heerlijke koffie serveren zonder aluminium of andere eenmalige verpakking is een betere zaak. En eigenlijk back to the future.

Groene jongen En gelooft u niet direct een groene jongen, dan citeer ik graag de CEO van Danone. Emmanuel Faber getuigde de deze lente voor de coronacommissie van de Franse senaat dat “het huidig landbouwmodel niet meer houdbaar is”. Herinnert me direct aan de agrobusiness in West-Vlaanderen afgelopen zomer. Denken dat je elk jaar meer groenten kunt produceren op dezelfde plek, bleek ineens een illusie. Zeker als de gekozen gewassen waterslurpers zijn en de zomerse hittegolven het nieuwe normaal. Faber deed er nog enkele scheppen bovenop: statiegeld invoeren vindt hij noodzakelijk, massief eiwitten invoeren om onze dieren te voederen is onhoudbaar en leidt tot ongekende ontbossing in Zuid-Amerika.

Uiteraard zijn er al heel wat spelers in de voedingssector die werken rond duurzaamheid. Valt alleen toe te juichen. Ik wil hen echter uitnodigen om in de spiegel te kijken: maken jullie de dingen beter, of mogen we op korte termijn betere dingen verwachten? •

Dirk Holemans Dirk Holemans is coördinator van de Denktank Oikos en auteur van het boek ‘Het Ecologisch Kompas’.

Spadel is CO2-neutraal van bron tot glas

VISIE VAN MANAGEMENT IS DOORSLAGGEVEND VOOR SUCCES

Na het bedrijf Spadel zelf, zijn nu ook haar merken Spa en Bru koolstofneutraal. “De visie van onze CEO en het management over dit onderwerp is zeer sterk en ook de cruciale succesfactor”, zegt CSR-manager Ann Vandenhende. “De consument juist informeren over CO2-neutraliteit blijft een uitdaging.”

Tekst Yves De Groote Beeld Spadel

Binnen de Europese mineraalwaterindustrie is Spadel sinds oktober het eerste bedrijf dat ook koolstofneutraal is voor haar merken. Het bedrijf kreeg hiervoor het door Vinçotte gevalideerde “CO2-label neutral” van CO2logic. Het koolstofneutraal-label is gebaseerd op de internationaal erkende norm PAS2060 voor CO2- neutraliteit. In 2015 kreeg het bedrijf het label door 20% vermindering van het energieverbruik en de directe en indirecte CO2-uitstoot van haar fabrieken en kantoren. Hierbij wordt enkel gekeken naar de faciliteiten. Zo installeerde Spadel in België tienduizend zonnepanelen, destijds de grootste installatie op een industriële site. De resterende uitstoot compenseerde het bedrijf door via CO2logic te investeren in het Gold Standard-gecertificeerde klimaatproject Saving Trees in Oeganda.

Periode 2015-2020 De afgelopen vijf jaar breidde Spadel haar milieuinspanningen uit naar de volledige waardeketen. “In het bijzonder de aanvoer van grondstoffen en de verpakking van onze producten enerzijds en anderzijds het transport. Beide zijn verantwoordelijk voor een groot deel van onze CO2-uitstoot, respectievelijk 53% en 28%.” CSR-manager Ann Vandenhende verwijst daarbij naar een aantal uiteenlopende projecten. Per gebottelde liter is de uitstoot van de fabrieken tussen 2010 en 2019 met 50% gedaald. Spadel vergrootte het aandeel hernieuwbare energie tot 35% in 2019.

Ann Vandenhende “De consument juist informeren over CO2-neutraliteit blijft een uitdaging.” Opslag, laden en lossen en transport zijn grondig onder de loep genomen. De lpg-vorkheftrucks zijn vervangen door Laser Guided Vehicles en elektrische heftrucks. Door de keuze van groene stroom voor deze nieuwe machines verminderde de CO2-emissie met 668 ton en door het gebruik van elektrische heftrucks daalde de emissie nog eens met 248 ton. De verlichting werd vervangen door led’s en de verlichtingssterkte in de distributiecentra werd aangepast, met als resultaat een vermindering van 6 ton CO2 per jaar ten opzichte van 2017. Voor het transport koos het bedrijf voor eco-combi vrachtwagens met 1,5 keer meer transportvolume. Dit betekent een besparing van 33% CO2 per vrachtwagen. Het gebruik van deze voertuigen heeft de CO2-uitstoot met 22 ton verminderd ten opzichte van 2017. Op dezelfde manier is de uitstoot met 26 ton verlaagd door het laden van de vrachtwagens te optimaliseren. Ook de emissies zijn ten opzichte van 2017 met 562 ton minder geworden door van de keuze van Lean & Green-distributeurs.

Inkoopbeleid Het mineraalwaterbedrijf kiest nu bij voorkeur voor lokale leveranciers. In 2019 was bijna 90% van de leveranciers gevestigd binnen een straal van 500 km rond de fabrieken van de groep en 100% binnen een straal van 1.300 km. Een voorbeeld voor verpakkingen: virgin PET-granulaat voor de kunststofverpakkingen komt niet langer uit Zuid-Korea of de

PRODUCTIE Per gebottelde liter is de uitstoot van de fabrieken tussen 2010 en 2019 met 50% gedaald.

Verenigde Emiraten, maar van een lokale leverancier. “Zo zijn we dus gestopt met zeetransport en hebben we wegtransport gereduceerd van 650 km naar 200 km”, zegt Ann Vandenhende. “Op die manier hebben we onze CO2-uitstoot verminderd met 761 ton.”

Verpakkingen De kunststofverpakkingen en de kratten voor de glazen verpakkingen voor Bru zijn volledig van gerecycleerd PET-materiaal. “Dit is voorlopig nog niet het geval voor de Spa-flessen, aangezien de volumes veel groter zijn dan voor Bru. Maar onze intentie is inderdaad om tegen 2025 100% recycleerbaar materiaal te gebruiken voor de primaire (fles), secundaire (kratten, plastic folie) en tertiaire (op palletniveau) verpakkingen van alle Spadel-producten”, voegt de CSR-manager toe. Door het gewicht van de kunststofflessen te reduceren en de dopjes kleiner te maken, is het bedrijf erin geslaagd om de hoeveelheid plastic in één jaar tijd met meer dan 300 ton te verminderen. Door 1,5 gram PET per fles te besparen en tussen 0,5 en 2 gram PEHD per flessendop, vermindert Spa ook de koolstofuitstoot van de productie. De totale besparing bedraagt meer dan 327 ton (plastic) en 830 ton CO2-uitstoot in 2019. Het afvullen in blikken is stopgezet, omdat dit te veel CO2-uitstoot opleverde. Ook de niet-retourneerbare glazen flessen bij Spa zijn afgevoerd. “Ondanks het feit dat deze verpakkingsmaterialen

CO2-neutraal

Koolstofneutraliteit betekent een evenwicht tussen de uitstoot van koolstofdioxide door het bedrijf en haar activiteiten en de opname van koolstofdioxide uit de atmosfeer door de aarde. Globaal gezien kan dit ook bereikt worden door de emissies van één actor te compenseren door bij een andere actor te investeren in hernieuwbare energie, energie-efficiëntie of schone technologie met geringe koolstofuitstoot. Volgens de Europese klimaatwet, streeft de EU ernaar om tegen 2050 CO2-neutraal zijn. 100% recycleerbaar zijn, vereist het productieproces van glas en blik veel energie, waardoor de CO2-uitstoot per liter Spa-water veel hoger is dan bij herbruikbaar glas en PET-flessen”, leg de CSR-manager bij Spadel uit. Ze zet de cijfers op een rijtje: “Spadel heeft tussen 2010 en 2019 een totale CO2-besparing van 150.000 ton gerealiseerd. 95.000 ton uit minder plastic, gerecycleerd materiaal en het stoppen van koolstofintensieve verpakkingen, 45.000 ton kwam van energiebesparing en groene stroom en 10.000 ton van de distributie. In 2010 stootten Spa en Bru 90.000 ton CO2 per jaar uit in productie, transport en toeleveringsketen. Vandaag is dat 75.000 ton CO2 per jaar. Dat is een stevige vermindering, maar compensatie speelt nog steeds een belangrijke rol.”

Water Access Rwanda Naast de inspanningen om de uitstoot te verminderen, heeft de groep ook omvangrijke compensatieprogramma’s opgezet, in samenwerking met onder meer CO2logic en Water Access Rwanda. Het project in Rwanda koppelt waterzuivering aan het verminderen van koolstofemissies. Binnen het project worden 35 verouderde of vervuilde waterputten hersteld, over een periode van 10 jaar. Genoeg om meer dan 570 miljoen liter schoon en veilig water te leveren aan ongeveer 250.000 mensen. Hierdoor worden drie miljoen bomen, die anders gekapt worden voor houtvuur, beschermd en de uitstoot van 400.000 ton CO2 voorkomen.

Binnen het internationale initiatief Science Based Target van onder meer de Verenigde Naties en het Wereld Natuur Fonds werkt Spadel aan nieuwe doelstellingen. Vandenhende: “Tegen 2030 willen we 42% minder CO2-uitstoot ten opzichte van 2015 en tegen 2050 een netto-uitstoot van nul. Dat betekent dat er geen compensatie nodig is.” Om tegen 2025 uitsluitend gerecycleerd of hergebruikt verpakkingsmateriaal te kunnen gebruiken, werkt het bedrijf samen met de recyclagesector en andere partners om hergebruik te innoveren en de kwaliteit van gerecycleerd materiaal te verbeteren. “Tegen 2022 zullen we proefprojecten opstarten met recyclagebedrijven en sectorgenoten die onze ambitie delen, om de kwaliteit van gerecycleerd materiaal te verbeteren en te verzekeren.”

Lessen en uitdagingen Terugkijkend op de transformatie tot dusver, noemt de CSR-manager drie belangrijke uitdagingen. “Het vinden van duurzame oplossingen zonder toe VERPAKKING Door het gewicht van de kunststofflessen te reduceren en de dopjes kleiner te maken, bespaart het bedrijf in één jaar tijd meer dan 300 ton plastic.

‘In 2050 moet de netto-uitstoot nul zijn’

te geven op de kwaliteit van het product, het vinden van de juiste partners, vooral leveranciers, en alle teams binnen het bedrijf achter één doel scharen.” Lessen voor de toekomst? “De visie van onze CEO en management over dit onderwerp is zeer sterk en dé cruciale succesfactor om resultaten te bereiken”, zegt ze als eerste. Als tweede? “Flankerende maatregelen van de overheid rond recycleren zullen cruciaal zijn om het (her)gebruik van gerecycleerd materiaal haalbaar te houden.” En last but not least: “De consument juist informeren over CO2-neutraliteit blijft een uitdaging. Uit een recente bevraging die we daarover deden, bleek nog maar eens dat mensen door de bomen het bos niet meer zien. De consument meekrijgen in het belang van CO2-neutraliteit zal ook de komende jaren cruciaal blijven.” •

Alpro lanceert actieplan duurzaamheid 2025

AL 40 JAAR PLANTAARDIG VOOR EEN GEZONDE TOEKOMST

Ter gelegenheid van haar veertigste verjaardag lanceerde Alpro haar nieuwe duurzaamheidsactieplan voor 2025: Feeding our Future with Plants. Eva De Keyser schetst de ontwikkelingen rond teelt, verwerking en verpakking.

Tekst Yves De Groote Beeld Alpro

“De productie van voeding heeft een heel grote milieu-impact op de planeet”, zegt duurzaamheidsmanager bij Alpro Eva De Keyser. “Tot 30% van de CO2-uitstoot is gerelateerd aan de landbouw en voedingsproductie, die ook nog eens 70% van het voor de industrie benodigde zoetwater verbruiken. Verlies aan biodiversiteit is voor 60% aan de voedingsproductie toe te schrijven. Tegelijk bepaalt wat we eten onze gezondheid. Wetenschappers zijn zich gaan afvragen wat het ideale eetpatroon is, goed voor de gezondheid en voor de planeet en het antwoord luidt: meer plantaardig eten. Dat is al veertig jaar onze missie.” Met het brede aanbod van plantaardige producten op basis van soja, amandelen, hazelnoten, cashew, rijst, haver of kokosnoot - onder de merknamen Alpro en Provamel (biologisch) - is het Belgische bedrijf, actief in vijftig landen binnen en buiten Europa, in haar missie geslaagd. Sinds 2018 is Alpro B Corp-gecertificeerd vanwege de inspanningen om sociale en milieudoelstellingen te combineren met financieel succes. Transparantie is hierbij van groot belang. Het volledige auditrapport van B Lab, voor Europa gevestigd in Amsterdam, is openbaar en terug te vinden op de website bcorporation.eu. De duurzaamheidsmanager merkt nog op dat de One Planet, one Health-visie van Danone, waarvan Alpro sinds 2017 deel uitmaakt, is opgenomen in de statuten van het voedingsconcern met

‘Alpro is voorloper in duurzaam verpakken’

90% van de verpakkingen is van plantaardige materialen. duurzaamheid in het DNA. “Ons moederbedrijf is hiermee het eerste beursgenoteerde voedingsconcern in Frankrijk.”

Een stap verder Met het actieplan Feeding our Future with Plants, dat in september werd gelanceerd, focust Alpro zich naast op gezondheid - meer vezels in de producten en meer plantaardige ingrediënten - vooral op duurzaam produceren. ”We hebben als voedingsproducent op dit vlak een grote verantwoordelijkheid”, zegt De Keyser. “We richten ons op de ingrediënten,

TEELT Bij de teelt van soja zet Alpro in op regeneratieve landbouw die zich vooral richt op de bodemkwaliteit.

de verwerking en de verpakkingen, ofwel de volledige keten.” Bij de teelt zet Alpro in op regeneratieve landbouw die zich vooral richt op de bodemkwaliteit. “Een gezonde bodem haalt meer CO2-uit de lucht”, legt De Keyser uit. “We gaan boeren begeleiden en adviseren bij deze transformatie.” Bovendien zal samengewerkt worden met landbouwcoöperaties om de akkerbouwer te evalueren op meer duurzaamheidscriteria, zoals biodiversiteit en waterverbruik.

Verwerking Bij de verwerking van ingrediënten in de productiebedrijven gaat Alpro op middellange termijn voor zero impact op het milieu. “We willen voor 2050 CO2-neutraal zijn en daarom gaan we tegen 2025 meer hernieuwbare energie gebruiken. We gebruiken al uitsluitend groene stroom, maar willen overstappen van aardgas naar biogas.” Momenteel bestudeert het bedrijf biogasproductie uit sojaschroot. Uiteraard streeft het naar verdere energiebesparingen, waaronder het voorkomen energieverlies. “Een reductie van de CO2-emissie van 30% per liter product zou haalbaar zijn”, weet De Keyser. Op de productiesite in Wevelgem gaat Alpro met een capaciteit van 90m³/uur of 710 miljoen liter per jaar de grootste industriële installatie in Vlaanderen voor waterhergebruik bouwen en exploiteren, in samenwerking met De Watergroep, het grootste drinkwaterbedrijf in Vlaanderen. Dankzij moderne ultrafiltratie- en omgekeerde-osmosetechnologie zal 60% van het afvalwater uit de fabriek als drinkwater, dat aan de hoogste kwaliteitseisen voldoet, hergebruikt worden.

‘Alle partijen moeten tot een consensus komen’

“Binnen Danone zijn we voorlopers in duurzaam verpakken”, vervolgt De Keyser. “Verpakkingen zijn het meest zichtbare onderdeel van onze producten.” Tegen eind dit jaar gebruikt Alpro in al haar drankkartons van 1 liter, biobased kunststof gemaakt van suikerriet. Hierdoor is ongeveer 90% van deze verpakking gemaakt van plantaardige materialen. “Tegen eind 2021 vervangen we de polystyreen potjes, bedoeld voor de plantaardige alternatieven voor yoghurt, door recycleerbare potjes. Over vijf jaar zijn alle verpakkingen recycleerbaar en zijn alle 100% plantaardige drinks verpakt in 100% plantaardige drankkartons of 100% rPET-flessen.”

Science Based Targets De Keyser wijst nog op het groeiende belang van een wetenschappelijke onderbouwing van de duurzaamheidsdoelstellingen bij het terugdringen van de CO2- emissie. “Een bedrijf kan wel een doelstelling hebben, maar moet zich altijd afvragen of deze niet te hoog of te laag is. Hoe ver kan een bedrijf werkelijk gaan?” Samen met Danone, sloot Alpro zich in 2017 aan bij het Science Based Targets-initiatief (SBT), een logisch vervolg op het WWF-programma Climate Savers, waar Alpro zich in 2011 aan verbond. Het SBT-platform, onder meer opgericht door WFF en United Nations Global Compact, biedt verschillende wetenschappelijke methodes om te berekenen hoe snel en in welke mate bedrijven hun CO2-uitstoot moeten verminderen om in overeenstemming te zijn met de doelstellingen van de Parijsakkoorden. “Binnen het SBT-initiatief, waar ook wetenschappers, ngo’s en consultants aan deelnemen, moeten alle partijen tot een consensus komen.” •