De visie van Ann Nachtergaele , Fevia

Ann Nachtergaele De visie van Fevia...

Sinds de Europese Commissie vorig jaar de Green Deal lanceerde, en daarvoor de Circular Economy Package van 2015, is de circulaire economie meer dan ooit het nieuwe normaal. Moeten voedingsbedrijven het roer daarom radicaal omgooien en mee op de kar springen? Nee hoor.

Tekst Ann Nachtergaele Beeld Fevia

Ann Nachtergaele is directeur energie en milieu bij Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie. Zij volgt vooral de dossiers op die een directe impact hebben op de competitiviteit van de voedingsbedrijven. Ze coördineert ook de dossiers rond duurzaamheid binnen Fevia en is verantwoordelijk voor het opstellen van het duurzaamheidsverslag van de Belgische voedingsindustrie.

We durven gerust te stellen dat we als sector voorlopers waren, voordat “circulaire economie” modewoorden werden. Zelf spreken we van circulair ondernemen. Zowel op het vlak van organisch materiaal, de basis van onze voeding zeg maar, als op het vlak van noodzakelijke hulpbronnen, zoals water en energie, nam Fevia jaren geleden al initiatieven om hergebruik en efficiëntie te stimuleren. De vraag is natuurlijk wat een circulaire economie exact inhoudt en hoe je als voedingsbedrijf daaraan invulling kunt geven. De Europese Commissie (EC) zelf definieert “circulaire economie” als een systeem dat de waarde van producten, materialen en middelen zo lang mogelijk behoudt en dat het ontstaan van afval tot een minimum beperkt. Met de Circular Economy Package wil de EC materiaalkringlopen sluiten, door recyclage en hergebruik van producten te stimuleren. Bedoeling is om de afhankelijkheid van nieuwe grondstoffen te verminderen en om de druk op het milieu te verlagen.

Duurzamer voedselsysteem

Voor ons is circulair ondernemen een middel om het voedselsysteem duurzamer te maken, een breder concept dat ook rekening houdt met voedings- en sociale aspecten. Laten we beginnen met de voeding zelf, datgene waar het tenslotte om draait in onze sector. De voeding die onze bedrijven produceren, verdwijnt per definitie, weliswaar als bron van leven en genot voor ons allemaal. Dat lijkt op zich haaks te staan op het streven de waarde van het product niet te verliezen door het in de kringloop te houden via recycling en hergebruik. En toch gaan we zeker met het organisch materiaal dat onze basisgrondstof is zo efficiënt mogelijk om.

Ketenroadmap Voedselverlies

In het kader van de Vlaamse Ketenroadmap Voedselverlies en van de Waalse tegenhanger Plan Regal is de voedingsindustrie in ons land al jaren voortrekker in de strijd tegen voedselverlies. Onze bedrijven doen dat zowel in de eigen productie als via ondersteuning van consumenten, te beginnen met een correcte etikettering van de houdbaarheidsdatum. Op Europees niveau wordt er overigens nagedacht over een systeem om die data beter begrijpbaar te maken. Om consumenten te helpen, zorgden veel bedrijven bijvoorbeeld ook voor kleinere porties en hersluitbare verpakkingen.

‘Producten op basis van reststromen zijn een trend’

In de voedingsproductie zelf gaat amper 1,5% verloren en worden niet-eetbare nevenstromen bijna volledig hergebruikt. Daarmee is de voedingsindustrie één van de meest efficiënte schakels in de keten. Voedingsbedrijven zorgen ervoor dat hun organische reststromen, die voor 90% bestaan uit niet-eetbare

materialen, zoals pulp, schillen of beenderen, bijna allemaal een tweede leven krijgen, voornamelijk in diervoeding. En onze voedingsbedrijven proberen ook de 10% eetbare reststromen zo goed mogelijk te hergebruiken. Een opvallende trend zijn daarbij de ‘nieuwe’ producten, op basis van stromen die voordien verloren gingen voor menselijke voeding. Denk maar aan onze bloemkoolrijst, die tot in New York ingang vindt, of aan koekjes en brood op basis van nevenstromen uit de bierproductie. Ten slotte zijn Belgische voedingsbedrijven één van de grootste schenkers aan de Voedselbanken, in 2019 goed voor maar liefst 4917 ton voeding voor hen die het minder breed hebben.

Meer dan voeding

Maar circulair ondernemen draait niet enkel om de voeding zelf. Zoals elke keuken, verbruikt ook een voedingsfabriek onvermijdelijk water en energie. Ook die hulpbronnen efficiënter (her)gebruiken

‘De voedingsindustrie is al jaren voortrekker in de strijd tegen voedselverlies’

ANN NACHTERGAELE

maakt deel uit van circulair ondernemen. Door de droogteproblematiek kwam rationeel waterverbruik de voorbije jaren prominent op het voorplan. Laten we niet vergeten dat water in de voedingsindustrie zowel een ingrediënt is als een grondstof om de hygiëne te garanderen. Onze sector heeft gelukkig niet stilgestaan. Bedrijven investeerden massaal in projecten om efficiënter met water om te gaan en om water te hergebruiken na zuivering. Fevia bracht zelf al in 2004 een brochure uit met tips rond rationeel watergebruik en ook Flanders’ FOOD helpt bedrijven vooruit door hun waterrisico te beoordelen in het kader van het project Smart Water Use. De brouwers gaan dan weer voor duurzamer waterverbruik via de Green Deal Brouwers, door onder andere van elkaar bij te leren. Ook op het vlak van energieverbruik gaan onze voedingsbedrijven steeds efficiënter te werk. Ze verbruiken minder energie om dezelfde hoeveelheid producten te maken. Dat doen ze via de EnergieBeleidsOvereenkomsten (EBO) in Vlaanderen en de Accords de Branche in Wallonië. Voor kmo’s zette Fevia Vlaanderen samen met de Vlaamse overheid het EFES-programma op, waar een ontzorger bedrijven met raad en daad bijstaat om energiebesparende maatregelen door te voeren.

Hoger op de agenda

Het is duidelijk dat de circulaire economie ook steeds hoger op de agenda komt te staan van onze overheden. De Waalse regering identificeerde voeding als een prioritaire waardeketen in haar Circular Wallonia-strategie. Fevia Wallonie droeg bij aan dat plan en is vastbesloten om ook in de concrete uitvoering mee aan de kar te blijven trekken. Met de steun van Sowalfin en van Waalse minister Borsus neemt Fevia Wallonie binnenkort een adviseur in circulair ondernemen aan om de Waalse kmo-voedingsbedrijven concreet vooruit te helpen. Ook in Vlaanderen is voeding één van de “werfagenda’s” in het kader van de nieuwe aanpak rond Vlaanderen Circulair. Ook hier zal Fevia Vlaanderen ervoor zorgen dat de voedingsindustrie voorloper blijft op het vlak van circulair ondernemen. •