Samen op weg naar veerkracht
INHOUD
VOORWOORD 2
OVER ARTSEN ZONDER VAKANTIE 3
MISSIE, VISIE, INTEGRITEIT 4
STRATEGIE 5
NETWERK 6
SAMENWERKINGEN 7
WEDERZIJDS NETWERKLEREN 8-9
GEMENGDE ZENDINGEN 10
FOCUS OP MOEDER- EN KINDZORG 11
HUMANITAIRE NEXUS 12
ONZE ACTIES IN CIJFERS 13
EUROPA 14-15
WEST-AFRIKA 16-19
CENTRAAL-AFRIKA 20-23
OOST-AFRIKA 24-27
FINANCIËLE RESULTATEN 28-29
VOORUITBLIK 30
DANK AAN 31
VOORWOORD
In het streven naar gezondheidszorg voor iedereen, legt Artsen Zonder Vakantie de focus op veerkracht. Het is dankzij de niet aflatende inzet van onze expert-vrijwilligers en onze teams in Afrika en België dat we deze weg al meer dan 40 jaar en met een 40-tal partnerziekenhuizen kunnen bewandelen. Ons engagement bestaat erin gezondheidszorgsystemen te ondersteunen en hun structuren en werking te versterken, zodat ze kunnen opveren, groeien en zich aanpassen om toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg te bieden aan die gemeenschappen die er nood aan hebben. We zijn ervan overtuigd dat trainingszendingen in de verschillende domeinen van de gezondheidszorg onontbeerlijk zijn voor deze aanpak, dat de renovatie van verouderde gebouwen en infrastructuur een gezondere omgeving creëert en
dat materiële steun helpt om diagnoses en behandelingen te verbeteren.
De weg naar veerkracht is ambitieus. Samenwerking en partnerschappen zijn essentieel als we vooruitgang willen blijven boeken. Zonder de steun van onze gulle donateurs en partners zou dit gewoonweg niet lukken. Bedankt dat u ons steunt, bedankt dat u gemeenschappen in nood helpt, bedankt dat u bijdraagt aan gezondheidszorg voor iedereen. Samen zijn we altijd sterker. Dus laten we samen verder gaan op deze weg naar veerkracht!
Krista Vandenborre Voorzitter
OVER ARTSEN ZONDER VAKANTIE
Artsen Zonder Vakantie (AZV) is een erkende ngo die bestaat uit een dynamisch netwerk van ruim 500 expert-vrijwilligers uit de gezondheidssector in België en Afrika. Samen met hun collega’s zetten zij zich in voor toegankelijke, kwaliteitsvolle en veerkrachtige gezondheidszorg die afgestemd is op de concrete noden van de bevolking in de regio en die dag en nacht beschikbaar is. Tevreden patiënten, daar doen we het voor. Omdat zorg een universeel recht is.
De expertise van AZV op het vlak van samenwerking is gebaseerd op meer dan 40 jaar ervaring in basisdienstverlening aan referentieziekenhuizen (interne geneeskunde, basischirurgie, materniteit, pediatrie met inbegrip van alle aanverwante specialisaties) en in andere sectoroverschrijdende domeinen (biomedisch en technisch onderhoud, hygiëne en ziekenhuisbeheer, volksgezondheid en geestelijke gezondheid).
Vanuit een visie op volksgezondheid hanteert de ngo een planmatige en patiëntgeoriënteerde aanpak. Zo doet Artsen Zonder Vakantie ziekenhuizen groeien. Zo kan het zorgpersoneel zich ontwikkelen. Zo krijgen patiënten de beste zorg.
MISSIE
Kennis geneest! Artsen Zonder Vakantie versterkt de capaciteiten van haar partners in Sub-Sahara-Afrika en draagt zo bij aan een toegankelijke kwaliteitszorg voor de lokale bevolking.
VISIE
Artsen Zonder Vakantie is ervan overtuigd dat de medische partners in hun eigen gemeenschap duurzame en toegankelijke kwaliteitszorg kunnen implementeren.
Via de uitwisseling van (para)medische expertise en de organisatorische, technische en materiële ondersteuning kunnen onze Afrikaanse partners hun rol in het gezondheidssysteem efficiënter opnemen. Mede door de inzet van onze vrijwilligers en in samenwerking met andere actoren slagen wij in dit opzet. Onze partnerschappen steunen op een respectvolle dialoog, kennisuitwisseling met aandacht voor de lokale context en langetermijnrelaties.
Onze 5 basiswaarden vormen de leidraad voor onze integriteit en ethische code:
INTEGRITEIT
Integriteit betekent voor ons respectvol omgaan met mensen en middelen. Wederzijds vertrouwen van donateurs, partners en vrijwilligers is een fundamentele waarde. De medewerkers van AZV vertalen deze basiswaarde in hun professionele omgang met de stakeholders.
Binnen onze ethische code gaan wij uit van correcte gedragsregels en omgangsvormen binnen en buiten de organisatie, zoals naar onze partners en vrijwilligers toe. Een ethische commissie werd geïnstalleerd om advies te geven over individuele ethische kwesties alsook over bredere ethische aspecten van de activiteiten van AZV.
INTEGRITEIT
EXCELLENTIE
In 2023 werd geen enkele schending van onze ethische code vastgesteld, noch afgehandeld volgens onze interne procedures.
VERBONDENHEID
VERANTWOORDELIJKHEID
DUURZAAMHEID
STRATEGIE
Onze Strategie 2030 gaat uit van een visie op volksgezondheid waarbij we een geïntegreerde, patiëntgerichte aanpak hanteren. Om deze strategie uit te voeren, vertrouwt de organisatie op haar ecosysteem: haar teams, het netwerk van experts-vrijwilligers en hun verenigingen, partnerziekenhuizen en andere spelers in de gezondheidszorg. We werken samen om ziekenhuiszorg van hoge kwaliteit te bieden, aangepast aan de werkelijke behoeften van de bevolking van een regio, zodat ze er op elk moment toegang toe hebben en er tevreden over zijn.
REGIONALE/PROVINCIALE TOT NATIONALE IMPACT
Op basis van de behoeften van de referentieziekenhuizen bereiken we impact op regionaal/provinciaal en nationaal niveau.
VERBETERING VAN DE GEZONDHEIDSZONE
Referentieziekenhuizen spelen een proactieve en exemplarische rol bij de verbetering van de volksgezondheid in hun gezondheidszone. 2
VERSTERKING VAN HET REFERENTIEZIEKENHUIS
Referentieziekenhuizen bieden gezondheidszorg van hoge kwaliteit, worden positief beoordeeld door patiënten en zijn voorbereid op crises. 1 3
4
NETWERK VAN INTERNATIONALE EXPERT-VRIJWILLIGERS
Het netwerk van internationale expert-vrijwilligers en hun vakverenigingen werkt op een flexibele en autonome manier, onder toezicht en met ondersteuning van verschillende gedecentraliseerde afdelingen.
5
STERK AZV-TEAM
AZV heeft zijn bereik en impact vergroot door effectieve schaalvergroting (partnerschappen, bewustwording, procedures, middelen).
NETWERK
Een onderling verbonden internationaal netwerk om beter op uitdagingen te kunnen reageren
In een geglobaliseerde wereld waar problemen niet los van elkaar te zien zijn, waar de werkelijkheid complex en dynamisch is, bevindt AZV zich in een overgangsfase naar een internationaal netwerk. Een ecosysteembenadering waarin alle partijen binnen projecten met elkaar verbonden zijn. Deze partijen creëren en wisselen waarde uit in de vorm van middelen, kennis, vaardigheden en specifieke context. Een dergelijk systeem kan effectiever omgaan met complexe vraagstukken en heeft bovendien een grotere impact.
Ons netwerk van expert-vrijwilligers uit verschillende landen speelt daarbij een cruciale rol. Zij versterken de capaciteit van partnerziekenhuizen door hun vaardigheden te delen met het zorgpersoneel. Het netwerk neemt deel aan werkgroepen en uitwisselingsplatforms, werkt mee aan richtlijnen, en vertegenwoordigt de organisatie en het programma ‘Gezondheidszorg voor iedereen’. De partnerziekenhuizen vormen ook een samenwerkingsnetwerk. Ze organiseren thematische opleidingen, wisselen ‘best practices’ uit, analyseren uitdagingen en werken samen aan oplossingen. Als lokale spelers op het gebied van gezondheid fungeren ze als link tussen de gezondheidsautoriteiten en de spelers uit de gemeenschap. Ziekenhuizen, ziekenhuispersoneel en expert-vrijwilligers zijn lid van overkoepelende organisaties en beroepsverenigingen. Dit vergemakkelijkt
de werving van nieuwe experts en leidt tot een effectievere belangenbehartiging.
Onze lokale en internationale partners zijn essentieel voor deze samenwerking. Samen staan we sterker!
SAMENWERKINGEN
Samen sterker
Samenwerking en de ontwikkeling van internationale technische en financiële partnerschappen zijn belangrijk om onze impact te maximaliseren en zo onze doelstellingen te bereiken. AZV werkt samen door middel van rechtvaardige partnerschappen
Zo werken we als onderdeel van het DGD-consortium (Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp) samen met Memisa en Keten van Hoop België. Elke organisatie komt op het terrein tussen op een ander niveau van het gezondheidssysteem, afhankelijk van haar expertise.
In Kinshasa werken we met IYAD (een Belgische nonprofitorganisatie van de Congolese diaspora) in partnerschap om de organisatie Pallia Familia te ondersteunen die palliatieve zorg in ziekenhuizen verleent. In Zuid-Kivu in het oosten van DRC en in Burundi steunt AZV verschillende neuro-psychiatrische ziekenhuizen. Hiervoor slaan we de handen in elkaar met Fracarita
België, die haar expertise in psychiatrie inbrengt terwijl AZV haar ervaring in ziekenhuismanagement toevoegt. In Burundi zet AZV haar project rond zwerende wonden met steun van de WHO voort.
DGD is en blijft een belangrijke strategische partner voor AZV. Op het terrein overleggen we regelmatig met Belgische ambassades en gezondheidsautoriteiten om in samenwerkingsverband te kunnen treden met andere Belgische spelers in de gezondheidssector, zoals Enabel, het Antwerps Instituut voor Tropische Geneeskunde, Louvain Coopération en het Rode Kruis Vlaanderen. Onze regionale kantoren nemen deel aan internationale coördinatieplatforms en hebben banden met internationale agentschappen zoals de Europese Unie, WHO, UNICEF en de Wereldbank. Al deze partnerschappen leveren tastbare resultaten op het terrein op.
WEDERZIJDS NETWERKLEREN
De duurzaamheid van onze acties benutten
AZV evolueert naar een netwerkorganisatie met een gedecentraliseerde werking. Regionale teams initiëren en implementeren projecten om lokale systemen voor volksgezondheid te versterken. AZV gaat vraaggestuurd te werk en maakt gebruik van werkwijzen zoals capaciteitsopbouw Als onderdeel van de internationalisering bevordert AZV wederzijds leren en stimuleert het de samenwerking tussen Europese en Afrikaanse deskundigen via werkgroepen, permanente opleiding en uitwisselingsplatforms. Partnerziekenhuizen zijn hierdoor beter met elkaar verbonden wat in een aantal gevallen tot de versterking van hun positie geleid heeft. Om de ziekenhuiszorg te verbeteren ondersteunen we verschillende beroepsverenigingen in de zorgsector. Strategie 2030 streeft naar meer samenwerking met andere lokale en internationale spelers. Deze dynamiek van netwerkleren versterkt de duurzaamheid van onze acties.
Training op locatie
Onze specialiteit is het aanbieden van voortdurende training. Dit zorgt ervoor dat de vaardigheden van het zorgpersoneel op peil blijven. Europese en Afrikaanse expert-vrijwilligers geven training in het ziekenhuis zelf (in situ). We volgen hierbij het 70-20-10 model. 70% van de leerervaring vindt plaats door praktijkervaring op te doen in het ziekenhuis zelf. 20% bestaat uit interactie met anderen. In de vorm van groepsreflectie-oefeningen en workshops. En 10% is formele theoretische training.
E-learning
De wereld van vandaag is meer dan ooit met elkaar verbonden. Betere toegang tot technologie en kennis stimuleert het delen van ideeën en innovatie. Dit is een kans om verschillende partijen tegelijk samen te brengen en te zorgen voor een actievere rol tussen partners en expert-vrijwilligers.
Training certificering
In Burundi zijn de opleidingen voor districtschirurgie door het Ministerie van Volksgezondheid gecertificeerd. Deze erkenning garandeert de kwaliteit en authenticiteit. AZV ontwikkelt dit principe momenteel ook in andere gebieden.
Stages
AZV faciliteert de organisatie van stages voor het zorgpersoneel van de partnerziekenhuizen in haar netwerk. De stage vindt plaats in een ander ziekenhuis waar de relevante afdeling goed ontwikkeld is. Het biedt training in ‘best practices’ en in het aanleren van nieuwe vaardigheden.
Training voor meerdere ziekenhuizen
Sommige onderwerpen lenen zich voor een meer specifieke training met deelnemers uit verschillende ziekenhuizen. Deze praktijklessen vinden plaats in of in de buurt van een ziekenhuis. Om de uitwisseling van verschillende ervaringen te bevorderen, is actieve deelname een must.
Uitwisselingsplatforms
Er wordt steeds meer aandacht besteed aan het opzetten en beheren van discussieplatforms. Zo zijn verschillende thematische werkgroepen in 2023 opnieuw van start gegaan. We organiseren ook regelmatig uitwisselingen tussen partnerziekenhuizen in alle regio’s. Daarnaast organiseren en nemen we deel aan nationale en internationale conferenties.
GEMENGDE ZENDINGEN
Expertise uit verschillende landen samenbrengen, is de kracht van samenwerking
Bij gemengde zendingen bestaat het team van expert-vrijwilligers uit zowel Europeanen als Afrikanen. De ziekenhuizen, hun personeel én de expert-vrijwilligers beoordelen deze innovatieve manier van samenwerken bijzonder positief. 1 + 1 = 3! Expert-vrijwilligers uit het land zelf of uit de regio werken vaak in meer gespecialiseerde ziekenhuizen in de hoofdstad of in andere grote steden. Ze kennen de plaatselijke context zoals nationale richtlijnen en protocollen, en welke materialen worden gebruikt. Kennis van de taal en cultuur
betekent bovendien dat er in de communicatie met patiënten en collega’s minder
Expert-vrijwilligers in Afrika hebben het grote voordeel dat ze de lokale context door en door kennen. Vrijwilligers uit Europa hebben het voordeel dat ze vanuit een ander referentiekader kunnen zien hoe een dienst beter kan werken. De twee gezichtspunten kunnen elkaar alleen maar versterken.
Dr. Sabine Bleyaert, kinderarts en expert-vrijwilliger sinds 2011
barrières zijn. Expert-vrijwilligers uit andere landen brengen kennis en vaardigheden mee uit vaak verschillende werkcontexten.
Elk van hen moet zich aanpassen aan de realiteit van het partnerziekenhuis en aan de behoeften en uitdagingen van de lokale bevolking. Wanneer de nationale en internationale vrijwilligers en het ziekenhuispersoneel elkaars expertise en sterke punten respecteren, kan een gezamenlijke zending een wederzijdse leerervaring betekenen. Werken als onderdeel van een internationaal netwerk en expertise bundelen, is de kracht van samenwerking. Het is onze toegevoegde waarde.
FOCUS OP MOEDER- EN KINDZORG
In 2023 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een zorgwekkend onderzoek naar trends en ontwikkelingen van de afgelopen 20 jaar. In 2020 stierven wereldwijd bijna 800 vrouwen per dag aan behandelbare oorzaken die gerelateerd zijn aan zwangerschap en bevalling. De wereldwijde duurzame ontwikkelingsdoelstelling (SDG 3.1) is om de moedersterfte tegen 2030 terug te brengen van 223 naar 70 sterfgevallen per 100.000 levendgeborenen*. In Afrika doet 95% van de gevallen zich voor in zogenaamde ‘lageen middeninkomenslanden’. Ongeveer 70% van de moedersterfte (202.000) vond plaats in Sub-Sahara-Afrika. In de landen waar AZV actief is, blijven de cijfers alarmerend hoog en is er dus nog een lange weg te gaan
Moedersterftecijfer per 100.000 levendgeborenen
Daarom wijdde AZV haar Netwerkdag 2023 aan het thema moeder- en kindzorg. Onze keynote spreker Caroline Gennez, Minister voor Ontwikkelingssamenwerking, legde in haar speech de link tussen moeder- en kindzorg en de ambities van het Belgische voorzitterschap van de Europese Raad van de EU. Onze internationale expert-vrijwilligers deelden ook hun ervaringen met betrekking tot moeder- en kindzorg vanop het terrein en ze bespraken samen de uitdagingen waar AZV voor staat als het bij wil dragen aan deze doelstelling.
BURUNDI: VEERKRACHT EN
DE HUMANITAIRE NEXUS
Sinds 2019 woedt er een zwerende huidziekte van onbekende oorsprong in het noorden van Burundi. Kinderen tussen 5 en 14 jaar worden het meest getroffen. De ziekte ontwikkelt zich geleidelijk.
Het begint met een huidlaesie op de onderste ledematen en ontwikkelt zich tot diepe wonden die leiden tot invaliditeit als ze niet behandeld worden. De gevolgen zijn catastrofaal voor de kinderen van wie de ontwikkeling wordt beïnvloed en voor de gezinnen die hen economisch moeten onderhouden. Ook het gebrek aan diagnose en passende zorg heeft zijn tol geëist
Met de steun van de WHO heeft AZV gezondheidsinstellingen en gemeenschappen geholpen om aan de dringende behoeften van deze kinderen te voldoen en om de kwaliteit van de geboden zorg op het gebied van wondverzorging in het algemeen te verbeteren. Een grootschalig project met een specifieke aanpak:
onderzoek, training in beheer en management, materiële ondersteuning en sensibiliseringsacties. Dankzij ons werk hebben 3.298 kinderen lokaal hoogwaardige zorg gekregen. In 2023 zijn de gemeenschappen op de hoogte gebracht van de situatie en worden ze in de buurt behandeld. AZV heeft dit project in Utrecht gepresenteerd op het ECTMIH-congres - Tropical Diseases and International Health – om het bewustzijn bij internationale spelers te vergroten.
We staan nog maar aan het begin van een ziekte die nog geen wetenschappelijke naam heeft maar AZV heeft al wel een bijdrage kunnen leveren aan de behandeling ervan. Onze interventie is nu al een schoolvoorbeeld.
Met de steun van het WHO Burundi
ONZE ACTIES IN CIJFERS
EUROPA
Bewustwording van internationale solidariteit
’Gezondheidszorg voor iedereen’: onze ambassadeurs in de schijnwerpers
In 2023 ging het tweede jaar van het ambassadeurstraject van start. In dit nieuwe academiejaar vergastten we onze ambassadeurs op vormingen en lezingen die hen een brede basis moeten geven om hun ambassadeurschap ten volle op te nemen. Zo nodigden we Dr. Iris Blom uit om te praten over de impact van klimaatverandering op gezondheid. In een andere sessie kregen we een uiteenzetting over gezondheidszorg voor migranten, hier in België en in DR Congo.
‘Gezondheidszorg voor iedereen’ bestaat niet alleen vóór maar ook dóór onze ambassadeurs. We organiseerden regelmatig workshops waar ze in groepjes reflecteerden over het traject. Zo bouwen we samen aan het programma van morgen.
Achter de schermen bereidden we de lancering van de nieuwe campagne voor. Hierin klagen we de moeilijke werkomstandigheden waarin zorgprofessionals moeten werken, aan. En, die ervoor zorgen dat ‘Gezondheidszorg voor iedereen’ nog een verre toekomstdroom is.
De weg naar
bewust
Expo Cha Cha
In juli maakten we deel uit van Expo Cha Cha, een tentoonstelling in het kader van de onafhankelijkheid van DR Congo, Rwanda en Burundi. We nestelden ons op de zolderverdieping met foto’s en informatie. Op de vernissage hielden we een originele veiling.
worden, loopt via bewust maken
Mondiaal Mechelen
Om een einde te maken aan kindersterfte in DR Congo namen we deel aan de SDG-wedstrijd van de stad Mechelen. De gewonnen subsidie investeerden we in een bloedbank voor het pediatrisch ziekenhuis van Kalembe Lembe. Dr. Jacques en Communication Officer Nadine mochten de cheque ontvangen van schepen Nina Rabau.
11.11.11
Om de najaarscampagne van 11.11.11 rond ‘Klimaatverandering’ luister bij te zetten, organiseerden we een gesponsorde klimaatwandeling in onze thuisstad Mechelen.
Health Science Crossing Borders
Studenten in de gezondheidszorg zijn een belangrijk doelpubliek. Zij zijn immers de zorgprofessionals én expertvrijwilligers van de toekomst. Zo waren we te gast bij Vives in Brugge, bij ITG in Antwerpen en bij UGent.
WEST-AFRIKA
Burkina Faso - Benin
Chirurgische noodgevallen tijdens de training
Chirurgische opleiding in het CMA van Houndé, Burkina Faso
In het CMA van Houndé kunnen spoedgevallen alle vormen aannemen: van verloskundige tot traumatologische noodgevallen. Het medische team dat opgeleid is in basischirurgie had niet de benodigde vaardigheden om bepaalde operaties uit te voeren. Een deel van 2023 was er geen arts met een opleiding in basischirurgie aanwezig waardoor het paramedische team niet over de vaardigheden beschikte om op noodsituaties te reageren. Tegen de achtergrond van deze veiligheidscrisis voerden AZV en haar expert-vrijwilligers een vorming basischirurgie uit om de vaardigheden van 32 mensen te versterken. Tijdens deze opleiding leidden verschillende incidenten tot een toestroom van gewonden (vuurwapens en messen). Het team zette hun vaardigheden in om de gewonden te behandelen. Dat noemen we nog eens training op de werkplek! Tijdens eenmalige noodsituaties werden er ook een aantal patiënten behandeld op het gebied van gynaecologie en verloskunde. Ondanks het moeilijke klimaat konden we dankzij deze opleiding ons doel bereiken: basischirurgie in crisistijd.
Meer dan een hartslag
Opleiding inwendige heelkunde cardiologie in het Hôpital Évangélique de Bembéréké (HEB) in Benin
In 2023 gaven een cardioloog en een laboratoriumingenieur, allebei expert-vrijwilligers, een vorming aan 23 klinische medewerkers en 13 laboratoriummedewerkers op de afdeling inwendige heelkunde cardiologie. Dankzij de klinische activiteiten die zijn uitgevoerd, werden 25 hartechoscopieën gemaakt (om patiënten met hartfalen te beoordelen) en kwamen meer dan 85 patiënten op consultatie. AZV leverde ook medicijnen en andere benodigdheden voor een goed verloop van de zending, afhankelijk van de beschikbaarheid op nationaal niveau. De cardiologietraining gaf een theoretisch overzicht van de diagnose en de oorzaken van ziekten. In het laboratorium was de opleiding gebaseerd op het beheersen en het analyseren van een elektrocardiogram, het interpreteren van hemostasetests en het zich eigen maken van toezicht op en de opvolging van gehospitaliseerde patiënten met hart-
falen. Tijdens de raadpleging werd een 6-jarig kind gediagnosticeerd met een aangeboren hartafwijking (tetralogie van Fallot). Ze werd zonder complicaties geopereerd dankzij AZV en het team. Omdat de familie hiervoor de nodige financiële middelen niet had, werd de operatie gefinancierd door Mécénet Chirurgie Cardiaque. Het kindje is nu in goede gezondheid.
Met de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD)
WEST-AFRIKA
5S - Kaizen
Een Japanse aanpak als kern voor de opleiding over de kwaliteit van de gezondheidszorg in Burkina Faso en Benin
Infecties opgelopen tijdens een ziekenhuisverblijf zijn een probleem voor de volksgezondheid geworden, maar één van de beste goedkope en effectieve oplossingen is de strikte toepassing van de regels voor ziekenhuishygiëne. Daarom organiseerde AZV in 2023 een opleidingszending over dit onderwerp in Burkina Faso en Benin. Met de Japanse 5S-Kaizen-aanpak werden 101 paramedische medewerkers gevormd om tot een efficiënt team en een
Dankzij deze training heeft CMA Houndé zijn aanzien al veranderd. Alles is opgeruimd en schoon. Het verplegend personeel werkt in een comfortabele omgeving en dat kun je zien en voelen. Ze zijn gemotiveerd omdat ze de resultaten zien. En de patiënten hebben baat bij de veiligere zorg.
Dr. Mathieu Dossou, regiomanager AZV West-Afrika
gestandaardiseerde werkomgeving te komen. De training bood inzicht in de 5S-definitie: ordenen, opruimen, schoonmaken, standaardiseren, vooruitgaan. Tegelijkertijd werd de noodzaak en de sleutelrol van deze aanpak benadrukt in de kwaliteitszorg en in de preventie en bestrijding van zorginfecties. Tussen theorie en praktijk nam het verplegend personeel deze kwaliteitsbenadering over, met als resultaat een gezondere omgeving voor de patiënten en een veiligere werkplek voor het verplegend personeel.
Apotheekbeheer
Een basisvoorwaarde voor de goede werking van een ziekenhuis
Apothekers en expert-vrijwilligers van AZV Dominique Beullens en Guido Dhollander gaven in november 2023 een opleidng in apotheekbeheer in Benin. Ze begonnen hun zending in het ziekenhuis van Bassila en reisden vervolgens naar Savalou-Bante om les te geven aan de apotheekmedewerkers van andere Beninese partnerziekenhuizen. AZV had nog nooit eerder rond apotheekbeheer in deze regio gewerkt. Structuur, orde en netheid zijn de basisvoorwaarden voor het goed functioneren van een apotheek. Juist om die basis te verbeteren, organiseerde AZV deze zending over apotheekbeheer.
Ons doel is dat iedereen die de apotheek betreedt, zijn weg kan vinden. Dit vereist een logische structuur, orde en netheid. Als deze basis aanwezig is, maken mensen minder fouten en verloopt alles beter voor de patiënt.”
Dominique Beullens, apotheker & expert-vrijwilliger AZV
Het doel van deze theoretische en praktische opleiding was te zorgen voor een rationeel en efficiënt beheer van de voorraden geneesmiddelen en medische verbruiksgoederen in de minivoorraden van de afdelingen. Maar ook om te zorgen voor een goede interactie en verbinding tussen degenen die betrokken zijn bij het apotheekbeheer binnen ziekenhuizen. Deze uitgebreide training was aangepast aan de ziekenhuiscontext en in lijn met de geldende wetgeving in Benin
CENTRAAL-AFRIKA
West en Centraal DRC
aan de
Renovatie van de spoedeisende hulp en de afdeling intensieve zorgen in het ziekenhuis van Kasongo-Lunda Het algemene referentieziekenhuis van Kasango-Lunda ligt in een zeer afgelegen gebied ten zuidoosten van Kinshasa. AZV investeerde in de prioritaire domeinen van intensieve zorg en reanimatie in noodsituaties.
Patiënten die door de naburige gezondheidscentra werden doorverwezen, konden geen passende zorg krijgen vanwege de beperkte technische faciliteiten op de afdeling in-
Vooraleer we opleidingen kunnen organiseren, moet er een degelijke infrastructuur voorhanden zijn. Dit is de basis om patiënten te kunnen verzorgen in een veilige omgeving en zo infecties te vermijden.
Dr Pierrot Kihala, Medical coordinator AZV, Centraal en West DR Congo
tensieve zorg. De infrastructuur van het gebouw verkeerde in slechte staat, met weinig materiaal en apparatuur. Ook op de spoedeisende hulp ontbrak het aan de noodzakelijke voorzieningen om patiënten te ontvangen. Tegen deze achtergrond speelde AZV in 2023 in op de basisbehoeften van het ziekenhuis door deze afdelingen te renoveren, herstructureren en reorganiseren. Dit is de basis voor het verlenen van zorg in een gezonde omgeving én om infecties te voorkomen. Op deze manier wordt de kwaliteit van de gezondheidszorg voor de nog meer afgelegen gemeenschappen verbeterd.
Een dringende behoefte
Bouw van sanitaire ruimtes in het Gombe
Matadi ziekenhuis
Het ziekenhuis van Gomba Matadi in Centraal-Congo staat bekend om zijn dynamische, structurele aanpak om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Daarom legt het ook de nadruk op algemene ziekenhuishygiëne en een beter beheer van biomedisch afval. Dit is een noodzakelijke voorwaarde om zorg te verlenen in een veilige omgeving en om het risico op infecties en de verspreiding ervan te vermijden of op zijn minst te verminderen. De bezettingsgraad van dit groeiende ziekenhuis was eind 2022 gestegen tot meer dan 94%. Dit is te danken aan een project van onze samenwerkingspartner Memisa om een deel van de zorg van het ziekenhuis te subsidiëren (derdebetalersregeling) en ook aan AZV, die het ziekenhuis versterkte met zendingen en vormingen in de domeinen van o.a. ziekenhuishygiëne, chirurgie en verloskundige en neonatale spoedgevallen. Omdat het aantal patiënten aanzienlijk is toegenomen, was er een ernstig probleem met de sanitaire voorzieningen, die niet toeMet de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD)
reikend meer waren voor ongeveer 300 patiënten per maand. Ze verkeerden in een erbarmelijke staat door oneigenlijk gebruik en problemen met het onderhoud. Daardoor ontstond een broedplaats voor bacteriën die tot ernstige infecties en ziekten dreigde te leiden. Om de hygiëne onder controle te krijgen, financierde AZV de bouw van een sanitair blok met 6 toiletten om de omstandigheden en het comfort van de patiënten en hun begeleiders tijdens hun verblijf te verbeteren.
CENTRAAL-AFRIKA
Schoon beddengoed is
een kwestie van hygiëne
Renovatie van de wasruimte in het algemeen referentieziekenhuis van Mosango
Het ziekenhuis van Mosango is één van de belangrijkste ziekenhuizen in de provincie Kwilu. Het ligt 500 km ten oosten van Kinshasa langs de National 1-weg die de hoofdstad met Bukavu verbindt. Een meedogenloze weg met veel ongelukken. In dit ziekenhuis worden verkeersslachtoffers behandeld. AZV helpt het ziekenhuis door apparatuur te leveren en training te geven in intensieve zorg, osteoarticulaire traumatologie en hygiënebeheer. Door de jaren heen heeft dit bijgedragen aan de verbetering van de kwaliteit van de patiëntenzorg. In 2021 bedroeg de gemiddelde verblijfsduur van patiënten 10 dagen. Dit onnodige lange verblijf was deel te wijten aan nosocomiale infecties die werden veroorzaakt door ontoereikende wasfaciliteiten. Ziekenhuishygiëne is essentieel om dit soort infecties te voorkomen en om kwaliteitzorg te kunnen garanderen. Linnen
is alomtegenwoordig in een ziekenhuis en het vormt een ideale voedingsbodem voor de verspreiding van ziektekiemen. Het is daarom cruciaal om een goede hygiëne van het waslinnen te hanteren. Met dit voor ogen financierde AZV in 2023 de renovatie van de wasserij om een goede behandeling van het linnengoed voor patiënten en verplegend personeel te garanderen. Dit grote project is gericht om de juiste hygiënenormen te bereiken en het risico op biologische besmetting te verminderen.
Met de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD)
Uitwisseling... onze experts-vrijwilligers in Centraal-Afrika
OOST-AFRIKA
DRC Oost - Rwanda - Burundi
DRC Oost Rwanda Burundi
Samen doen we ziekenhuizen groeien
Nieuwe intensieve zorgunit in het districtsziekenhuis van Muramvya
Het Muramvya ziekenhuis in centraal Burundi is een ziekenhuis in volle groei dankzij chirurgische districtstrainingen, donaties van apparatuur en het leiderschap van de ziekenhuisdirecteur. Er komen hier dagelijks veel patiënten, waaronder patiënten in kritieke toestand en vrouwen die met een keizersnede moeten bevallen. Door plaatsgebrek moest het ziekenhuis patiënten voor intensieve zorg onderbrengen bij alle anderen, met het risico dat hun gezondheidstoestand verslechterde. In 2023 ondersteunde AZV het ziekenhuis bij de inrichting en uitrusting van de eenheid intensie-
ve zorg. Er is nu een aparte afdeling met 8 bedden en een oproepkamer voor een verpleegkundige. De heringerichte afdeling had nood aan gekwalificeerd personeel om de patiënten in kritieke toestand te verzorgen en om toezicht te houden op patiënten die de operatiekamer verlieten na een keizersnede of andere operatie.
AZV leerde 3 verpleegkundigen, één man en twee vrouwen, omgaan met patiënten op de spoedeisende zorg en in de organisatie van de afdeling. De nieuwe eenheid werd bezocht door Heidy Rombouts, directeur van de Belgische ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp (DGD), en Michael Wimmer, de Belgische ambassadeur in Burundi. Een grote erkenning voor onze organisatie.
Mensen met epilepsie verdienen het niet om gestigmatiseerd te worden. Het is daarom uitermate belangrijk om zorgverleners te vormen in de behandeling van de patiënten én hun omgeving.
Prof. neurologist P.Barasukana, AZV expert-vrijwilliger
Geen gezondheid zonder geestelijke gezondheid
Aanpak van epilepsie
Geestelijke gezondheid krijgt binnen het nationale gezondheidsbeleid van Burundi steeds meer erkenning. AZV ondersteunt dit beleid al een aantal jaren door training en apparatuur aan de 3 neuropsychiatrische centra te leveren. Op deze manier draagt de organisatie bij aan de kwaliteit van zorg en aan het welzijn van psychiatrische patiënten. Epilepsie is de meest voorkomende psychische aandoening in het land. Deze aandoening is goed voor een derde van de raadplegingen in het Kamenge Centrum. In Burundi krijgt driekwart van de mensen met epilepsie niet de nodige behandelingen door een tekort aan gekwalificeerd personeel (4 neurologen op nationaal niveau in 2023), een gebrek aan effectieve diagnose (slechts 8/48 ziekenhuizen hebben een elektro-encefalogram (EEG)) en door de kosten van de behandeling
Als antwoord op dit probleem begon AZV, in samenwerking met de Burundese expert-vrijwilliger, neuroloog professor P. Barasukana, in 2023 met een tweejarige training (320 uur) over de behandeling van epilepsie, met speciale aandacht voor de techniek en interpretatie van een EEG. Naar aanleiding van de cursus werden niet alleen 4 zorgverleners gecertificeerd, maar werd ook apparatuur gedoneerd waarmee patiënten betere zorg kunnen krijgen. Hierdoor zullen de zorgverleners beter in staat zijn om de symptomen te diagnosticeren en de voortgang van epilepsie te volgen.
Met de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD)
Zorgen voor een kind in een noodsituatie
Symposium over pediatrische noodgevallen in Zuid-Kivu
Al meer dan tien jaar ontwikkelt AZV - via haar netwerk van expert-vrijwilligers en in samenwerking met de provinciale gezondheidsafdeling van Zuid-Kivu (DRC Oost) - protocollen voor de aanpak van pediatrische noodsituaties. De protocollen zijn gebaseerd op een consensus over noodsituaties en zijn verspreid, gebruikt en geëvalueerd. Deze protocollen maken momenteel deel uit van de basiscursus aan artsen.
AZV maakt deel uit van een netwerk en steunde in oktober vorig jaar de SOPECOD (Société de pédiatrie du Congo Démocratique) bij de organisatie van een tweedaags symposium. Meer dan 100 kinderartsen uit DRC en het buitenland, waaronder België en Burundi, en experts-vrijwilligers van AZV kwamen samen om de situatie van pediatrische noodsituaties in de regio te presenteren. Daarnaast evalueerden ze de gezondheid
van kinderen en spraken ze over de nalatenschap van Dr. Zozo aan de kinderen van DR Congo. Het was een ideale gelegenheid om de zorgprotocollen voor te stellen die door AZV werden geïmplementeerd. Verder konden de deelnemers hun ervaringen uitwisselen en werd er aandacht besteed aan de resultaten van bepaalde onderzoeken of praktijken om de behandeling van kinderziekten te verbeteren.
Met de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD)
‘First Aid for Drivers’
Ambulancechauffeurs opleiden om het aantal sterfgevallen tijdens ritten te verminderen
Op verzoek van het Burundese ministerie van Volksgezondheid heeft AZV met de steun van Kenneth Arkesteyn (expert-vrijwilliger bij AZV en directeur Innovatie bij Het Vlaamse Kruis) nationale richtlijnen opgesteld voor het ambulancebeheer. Het doel is om bij te dragen aan de weerbaarheid van de bevolking van Burundi op het gebied van gezondheid en om het gezondheidssysteem te versterken om de toegang tot kwalitatief goede diensten te vergroten.
Vooraleer we opleidingen kunnen organiseren, moet er een degelijke infrastructuur voorhanden zijn. Dit is de basis om patiënten te kunnen verzorgen in een veilige omgeving en zo infecties te vermijden.
Kenneth Arkesteyn directeur innovatie bij Het Vlaams Kruis, AZV expert-vrijwilliger
Op basis van de richtlijnen die zijn goedgekeurd door het Ministerie van Volksgezondheid is het programma ‘Eerste Hulp aan Chauffeurs’ geboren. Het principe is om ambulancechauffeurs te trainen in de normen en technieken die nodig zijn om eerste hulp te verlenen aan patiënten, om zo het sterftecijfer tijdens ambulancevervoer te verlagen.
Met de steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD) en Het Vlaamse Kruis
Het gaat ook om een opleiding in het principe van ‘referentie-tegenreferentie’, d.w.z. een verbinding tot stand brengen tussen twee gezondheidsstructuren met alle informatie over de patient. Dit is een onmisbare tool om de continuïteit van de zorg te garanderen. In 2023 werden 20 ambulancechauffeurs met succes opgeleid. ‘Eerste Hulp aan Chauffeurs’ zal blijven bijdragen aan het welzijn van patiënten.
FINANCIËLE RESULTATEN
Onze inkomsten in 2023
Als je een vereniging steunt, wil je er zeker van zijn dat je geld goed besteed wordt.. Onze inkomsten en uitgaven worden daarom streng gecontroleerd.
Stefaan Bonte, directeur van AZV
De totale inkomsten (budget) van AZV bedroegen in 2023 iets meer dan 5 miljoen euro, waarvan 43% afkomstig was van subsidies. Een groot deel van deze subsidies komt van DGD (Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp).
Ons samenwerkingsprogramma (2022-2026) in partnerschap met Memisa en Keten van Hoop wordt financieel ondersteund door DGD. Het bedrag van deze subsidie is in vergelijking met het vorige programma met 18% verhoogd. Dit bevestigt de erkenning en het vertrouwen van de Belgische overheid in onze activiteiten.
57% van onze overige inkomsten komt uit donaties en legaten. Dit is te danken aan de gulle steun van een trouwe basis van meer dan 16.000 donateurs, verschillende stichtingen, bedrijven en verenigingen.
Totale inkomsten
€ 5 miljoen
Subsidies 43 %
Privé giften 36 %
Donaties van stichtingen 2 %
Legaten 15 %
Andere inkomsten 4 %
Onze uitgaven in 2023
AZV gebruikt het beschikbare budget om een zo groot mogelijke impact te hebben op de kwaliteit van de gezondheidszorg voor patiënten. Ongeveer 3,5 miljoen euro gaat naar projecten die rechtstreeks verband houden met onze partnerziekenhuizen. Dit budget wordt toegewezen volgens prioriteiten en behoeften. 40% van het budget is bestemd voor DR Congo, 33% voor Burundi, 20% voor Benin, 2% voor Burkina Faso en 1% voor Rwanda.
Directe uitgaven voor partnerziekenhuizen
€ 3,5 miljoen
We besteedden 3% van onze inkomsten aan sensibilisering in België in overeenstemming met de afspraken met de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD).
35% van onze inkomsten werd geïnvesteerd in onze verschillende regio’s voor de algemene werking van de organisatie, fondsenwerving en communicatie.
Om onze projecten én de vaardigheden van onze teams te optimaliseren, heeft AZV ook specifieke opleidingen gefinancierd. Er zijn ook functionele samenwerkingsplatforms opgezet om onze werkmethoden en onze aanpak te verbeteren.
Samen met de Belgische overheid houdt AZV nauwlettend toezicht op de inkomsten- en uitgavenratio’s, die beperkt zijn tot 30% voor fondsenwerving en 20% voor algemene activiteiten. Onze ratio’s bedroegen in 2023 19% voor fondsenwerving en 14% voor algemene activiteiten
Artsen Zonder Vakantie maakt deel uit van de koepelbeweging van 11.11.11 en Ethical Fundraising vzw. We willen al onze particuliere donateurs en partners bedanken. Een volledig overzicht van de financiële resultaten is te vinden op onze website.
VOORUITBLIK
Prognoses voor 2024
In de Chinese dierenriem is 2024 het jaar van de Houten Draak. De Houten Draak zorgt voor verbondenheid en herinnert er ons aan dat we allemaal deel uitmaken van een groter geheel en dat we een positieve impact kunnen hebben in de wereld.
Laat dat onze leidraad zijn voor het komende jaar!
Teamwerk…
In dit nieuwe jaar blijven we inzetten om het teamwerk van onze Europese en Afrikaanse expert-vrijwilligers kracht bij te zetten. We doen dit met vormingsdagen, een geharmoniseerd vademecum (vrijwilligersgids), gemengde zendingen naar onze partnerziekenhuizen, ondersteuning van de medische werkgroepen en een dynamisch ambassadeursprogramma. De methodologie om partnerziekenhuizen te versterken wordt aangepast om de visie rond volksgezondheid te integreren en zo een nog grotere impact te realiseren.
& samenwerking!
We nemen het lopende DGD-programma met Memisa en Keten van Hoop onder de loep met een tussentijdse evaluatie. We werken hard om een reeks nieuwe programma’s met verschillende institutionele partners zoals de Wereldbank, de Europese Unie, ENABEL, Expertise France op te maken. Dit moet de diversiteit aan inkomsten uit subsidies verbeteren en de draagwijdte van onze werking vergroten Wanneer er teamwerk en samenwerking is, kunnen prachtige dingen bereikt worden.
Samen met u kijken we uit naar een jaar van verbondenheid!
DANK AAN
De Belgische Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD).
Al onze partners en instellingen.
Al onze partnerziekenhuizen in Afrika en hun teams.
Al onze expert-vrijwilligers, sympathisanten en ambassadeurs.
De teams van Artsen Zonder Vakantie.
Iedereen die ons in onze activiteiten steunt.
En aan onze donateurs, zonder wie dit alles niet mogelijk zou zijn.
ELKE GIFT TELT
BRENG VERANDERING TEWEEG EN STEUN ONZE
PARTNERZIEKENHUIZEN IN AFRIKA
U kunt een schenking doen via dit bankrekeningnummer: BE73 7331 0001 0060.
Giften vanaf € 40 zijn fiscaal aftrekbaar
Artsen Zonder Vakantie houdt zich aan de ethische code van Ethische Fondswerving (RE-EF). Dit betekent dat donateurs, medewerkers en personeel ten minste één keer per jaar informatie ontvangen over waar de ingezamelde gelden aan besteed worden.
Artsen Zonder Vakantie vzw
Zwartzustersvest 21 - 2800 Mechelen - België T: +32 (0)15 400 888 - info@azv.be - www.azv.be
Ondernemingsnummer: BE 0448 723 978 RPM Antwerpen afd. Mechelen
West-Afrika
Kantoor Benin
Centraal-Afrika
Kantoor DRC
Oost-Afrika
Kantoor Burundi
Europe
Kantoor België
NIEUWSBRIEF – Driemaandelijks tijdschrift P809002 – Speciale editie 2023. Uitgegeven door Direct Operations BV.