Gernika Badabil. 14. Urtarrila

Idahoko (Ameriketako Estatu Batuak) Euskal Kulturarako Cenarrusa Fundazioak izen bereko 2022ko saria eman zion Jose Mari Gorroño Gernikako alkateari, foru-herriaren «oroimen historikoaren, gobernu onaren eta hazkunde politiko, kultural eta sozioekonomikoaren alde egindako lanagatik». Sari hori aurreko edizioan Juan José Ibarretxerentzat izan zen. Epaimahaiak baloratu zuen alkateak «euskararen babesa eta sustapena, euskal kultura-adierazpena eta euskal nortasuna eta giza eskubideak» babesteko izandako hanpadura. «Haren lana beti izan da foru-herria leku

adeitsuagoa eta modernoagoa egitea, baina nortasuna galdu gabe eta ahaztu gabe haren ondare handiena memoria historikoa dela», nabarmendu zuten.

Gorroñok nabarmen hunkituta jaso zuen saria, eta adierazi zuen apaltasunez eta ilusio handiz jarraituko zuela lanean, guztiontzat. Pete T. Cenarrusa politikari estatubatuarra gogoratu zuen: «politikari handia, erreferentea, politikari desberdina, errepublikanoek eta demokratek bozkatzen zutena, herritik hurbil zegoen gizona eta gizakia beste guztiaren aurretik izaten zuena».

Gernika-Lumok eta Irpin hiriak adiskidetasun -akordioa sinatu zuten

Foru-herriak loturak estutu ditu Irpin hiriarekin. Hiri hau Errusiako tropek suntsitu ondoren, Ukrainaren erresistentziaren sinbolo bihurtu zen. José Mari Gorroño Gernika-Lumoko alkateak eta Serhii Pohoreltseve Espainiako Ukrainako enbaxadoreak adiskidetasun-akordio bat sinatu zuten, eta horren bidez, Europako bi hiri horiek munduko bakearen, askatasunen eta giza eskubideen defentsan elkarrekin lan egiteko konpromisoa hartu zuten.

Dokumentuaren errubrikaren ekitaldian egon zirenak honakoak izan ziren: Anna Sroka Poloniako Errepublikako enbaxadorea; Burgoseko Poloniako Errepublikako kontsula; Bilboko Erresuma Batuako kontsula; eta Piotr Cywiński doktorea Auschwitz-Birkenau Estatuko Museoko zuzendaria. Ekitaldi sinbolikoa lankidetza-plan baten abiapuntua izan zen. Plan horren bidez, «kultura-ekintzen programa bat egingo dugu elkarrekin, dantza, musika eta antzerkia bezalako diziplinak eta hitzaldi-zikloak barne hartuko dituena», zehaztu zuen Iñaki Gorroño alkateordeak.

ERAKUNDEEN HARREMANAK

Alkateak,

Gorroñok balioa eman nahi izan zion Gorabidek gaitasun desberdinak dituzten pertsonekin duen konpromisoari; izan ere, “Gaitasun intelektual desberdinak dituzten Bizkaiko pertsonei laguntzeko elkarte bat da, eta horri esker, beren bizi-kalitatea hobetu eta beren eskubideak defendatu ahal izango dituzte”.

Gorabide Lantegi-Batuak erakundean sartuta dago, eta foru-herrian 63 pertsonari ematen die lana: 27 emakumeri eta 36 gizoni.

José María Gorroñok harrera egin zion Norma Vera Salazar Kolonbiako Karibe eskualdeko Giza Eskubideen defendatzaile eta biktimen ordezkariari.

Norma Vera Salazar Giza Eskubideen defendatzailea eta ekintzailea Eusko Jaurlaritzako Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Idazkaritza Nagusiko Gizarte Berrikuntzako Zuzendaritzak gonbidatuta egon zen Euskadin, bere eskualdeko proiektuen kudeaketa lantzeko.

Bi hiri «adiskideek», halaber, truke-programak sustatuko dituzte, herritarren artean «kultura demokratikoa, giza eskubideak eta bakerako hezkuntza» sustatzeko. Horretarako, bi herrietan lantaldeak sortzea aurreikusi zen, «jarduerak behar bezala egiten direla eta aurreikusitako hitzordu-egutegiaren jarraipena egiten dela zaintzeko».

Gorabide erakundeak 60. urteurrena ospatu zuen, “Gorabide 6.0” lelopean. Omenaldi honek aitortu gura izan zuen Gorabidek gizarteratzearen eta aukera-berdintasunaren alde egindako sei hamarkadako lana.

José María Gorroño jaunak, erakundeko 32 pertsona hartu zituen, eta argi utzi zuen bien arteko sintonia bikaina.

“Bricks of Peace” nazioarteko programako ikasleekin topaketa

Programa honetan San Fidel ikastolako 35 ikaslek hartu zuten parte, eta herrian bertan egon ziren; 12-14 urteko ikasleek Poloniako, Txekiako, Alemaniako eta Portugaleko beste kide batzuekin partekatu zituzten esperientziak. Ekimen horrekin hainbat kontzeptu landu ziren, hala nola diskriminazioa, indarkeria edo tolerantzia.

Boiseko jaialdiaren antolatzaileei ongi etorria Udaletxean

José María Gorroño Boiseko Jaialdiaren antolatzaileetako batekin elkarrizketatu zen. Jaialdi hau euskal kulturaren nazioarteko festa da, 2025eko uztailaren 29tik abuztuaren 3ra ospatuko dena. Harrera ekitaldira Ana Mendiola jaialdiaren batzorde sustatzaileko kidea etorri zen bere familiarekin, José Ignacio Mendiola bere aitarekin eta Gaizka Malón bere semearekin batera.

Ana Mendiola euskal kulturari eta kirolari lotutako kultur elkarte edo kirol-klubekin harremanetan ibili zen Euskadin zehar, jaialdiaren hurrengo edizioan parte hartu ahal dezaten.

Boise ezaguna da munduko euskal diaspora handieneko hirietako bat delako, eta bost urtean behin euskalduntasun hori jaialdi honekin ospatzen dute.

San Fideleko ikasleek Alemaniako eta Portugaleko herrialdeak bisitatu zituzten, eta ekimenaren anfitrioiak izatea egokitu zitzaien. Bertan, foru-herriak dituen museoak eta Bilbo, Bermeo edo Mundakako herriak ezagutzera eraman zituzten. Gainera, foru-herriaren bonbardaketari buruzko azterlan bat prestatu zuten.

“Zure iritzia kontuan” programako bisitak berreskuratu dira

Pandemiak eraginda derrigorrezko bi urteko etena ondoren, berreskuratu egin da Pandemiak behartutako bi urteko etenaren ondoren, programa berreskuratu da: “Zure iritzia kontuan”. Ekimen horrekin, alkateak eta zinegotziek herriko auzoak bisitatzen dituzte, auzotarren eskaerak ezagutzeko.

Korporazioak auzo bakoitzera jotzen du herritarren hobekuntza-proposamenak, iradokizunak eta kexak jasotzeko. Herritarren iruzkinak aurrez aurre ere helaraz ditzakete, edo postontzietan banatzen den liburuxka bat betez, bisitaren egunean bertan eskuragarri dagoena.

Gernika-Lumoko Udalak eskultura bat jarri du emakume baserritarrari omenaldia egiteko; izan ere, emakume baserritarrak dira tradizionalki merkaturako joan-etorriak egin dituztenak. Eskulturak Gernika-Lumoko astelehenetako merkatuan mostradore bat okupatzen duen emakume baten irudia islatzen du. Salmenta-postu baten atzean jarrita barazki, fruita-zaku eta saskiekin, balantza, atseden hartzeko aulkia eta abar barne.

“Emakume baserritarra” deitutako eskultura brontzezkoa da, eta sei metro karratuko azalera baten jarri da. Domingo Alegría plazan dago, plazako sarrera nagusiaren parean.

Gogorarazi behar da Gernikako azokak aspaldikoak direla, eta 1366an idatzitako Hiri sorrrerako Agirian jasota daudela. Bertan jasotzen zenez, Gernikan izan ezik asteko azokak ezin ziren egin Busturiatik Okara, eta aurrerantzean bertan bakarrik antolatu ahal izango zatekeen nekazaritza- eta abeltzaintza-azokak.

Normalean, baserriko emakumea arduratu izan da merkatuan salmenta-postua betetzeaz.

Udalak aparkalekurako sarbide berri bat egingo du Astra ondoan. Izan ere, etorkizuneko bideak sarrera eta irteera emango die ibilgailuei aparkalekuan. Aparkalekuak berrehun plaza baino gehiago ditu; aparkalekuaren albo batetik eta Ibarra kaletik sartu ahal izango da bertara. Horrela, erabilera publikoko espazio nagusi bat sortuko da.

Obra hori, gainera, asmo handiagoko plan bat gauzatu aurreko urrats gisa aurkezten da, Astrako bunkerrean estalki bat instalatzea barne hartzen duena, baita ondoren ingurua hirira egokitzea ere.

Obrak amaitu ondoren, Administrazioak aurreikusi du Astrako Kulturaren Gizarte Fabrikaren inguruko paisaia hobetzen hastea. Astrako babesleku antiaereoaren etorkizuneko estalkiak zur laminatuzko arkupe-egitura izango du. Gainera, perimetro osoa paramentu bertikal batekin osatuko da, friso modura, eurite handiko egunetan babeslekua zaintzeko.

Udalak Astra ondoan dagoen aparkalekurako sarbide berria eraikiko du. Jarduketa honen ondorioz, Bekoibarra kaletik berrehun toki baino gehiago dituen aparkaleku honen sarrera eta irteera gauzatu ahal izango dira.

Astra eraikinaren eta aterpearen arteko eremua egokitu eta oinezko bihurtuko duen paisaia-proiektuaren exekuzioa egin aurretik gauzatzeko jarduna da aurkezten dena. Sarbide berriko obrak amaitu ondoren, bunkerrari estalki inguratzailea jartzeko lanak hasiko dira.

Astrako babesleku antiaereoak, etorkizunera begira, izango duen egiturak egur ijeztuzko arkupeak izango ditu 200 m2-tik gorako azaleran, eta hezetasunetatik eta ur-iragazketetatik babestuko du.

San Juan eta Mestikabaso kaleetako sarrera bideak hobetuta

Aipatu bi obrak egiteko 480.000 euro baino gehiago bideratu ziren

Irisgarritasuna hobetzeko planak gero eta lur gehiago irabazten du kaleetan. Udal lantaldeak Mestikabasoko zeharbidea erabat berritu du, San Jose auzotik Josefinen komentua dagoen altueraraino doan tartean.

120.000 euro baino gehiago gastatu ziren, eta bideko zintarriak eta espaloiak berritu ziren, bai eta errepidea eta argiztapen-sistema ere.

Gernika-Lumo udalerri irisgarri bihurtzeko apustua, herrigunetik auzo periferikoenetaraino, San Juan kalean ere egin da aurten. Jarduketa hori erdiguneko arteria horren urbanizazio-proiektuaren bigarren fasearekin jarraitzean datza; 2022ko hasieran hasi zen Don Tello eta Ocho de Enero kalearen arteko tartea eraberritzen.

Errenteria auzoarekiko konexioa

Udal

konektatu arte.

Obra horrek Aldape kalearekiko konexioa hobetzen lagundu zuen. Kasu honetan, lanek 165 metroko azaleran izan zuten eragina.

Era berean, beste hobekuntza batzuk egin dira zenbait punturen irisgarritasunean, hala nola Tilos pasealekuan, bertan bi pasabide igo direlako. Oinezkoei pasabidea errazteko, Udalak ere irtenbide bera erabili du Allende Salazar ikastetxearen inguruan. Haur asko gurutzatzen diren inguruari segurtasun handiagoa emateko balio izan du obra horrek. Gainera, azken urteotan ildo beretik zuzendutako asfaltatze-lanak egin dira.

Santa Luziako Gizarte Etxe berria inauguratu da

Udalak Santa Luzia eskoletan dagoen Gizarte eta Kultura Etxe berria ireki zuen, eraikinaren barruan hainbat eraberritze- eta egokitzapen-lan egin ondoren. Ekipamendu berriak 290 metro koadroko azalera du, bi solairutan banatuta. Lehen solairua adinekoentzat gordeta dago, eta bilera-gela edo mahai-jokoetarako gela ere badu. Goiko solairuan haur eta gazteentzako jarduerak daude, hala nola xake-txapelketak edo tailerrak, eta gune bat dago liburutegi gisa.

Egindako lanen artean, bi bainugela berri instalatu dira, eta hondatuta zeuden eskola zaharreko leihoak zaharberritu dira. Halaber, hormak margotu eta instalazio elektrikoa berritu da.

Jarduera-programari dagokionez, udaleko Kultura Arloak eta inguruko auzo-elkarteak batera kudeatzen dute.

Eskola zaharren eraikinean dago kokatuta eta kultur ekipamendu berria dugu.

gobernu taldeak eraberritze-planarekin jarraitu zuen semaforoetatik eta Don Tello kaleko gurutzebidetik Errenteriako zubiarekin

Udalerrian hiri-bidegorri bat dago Mestikabasotik

Hiriko bidegorriaren planoak gero eta hedadura handiagoa hartzen du, udalerriaren erdigunea eta inguruko auzoak modu jasangarrian lotzeko. Horretarako, Udalak bizikleta-bidegorria luzatu egin du Mestikabasotik Santa Luzia auzoaren muturreraino. Azken hori da biztanle gehien biltzen dituen herriko kokaguneetako bat.

Bizikleta-bidegorria 350 metro lineal inguru handitu da; beraz, orain arte eraikitako bidea kontuan hartzen badugu, kilometro bateko eta 25 metroko zirkuitu bat osatzen da, Santa Luziatik Posta bulegoko plazara doana.

Asfaltozko aglomeratu gorria erabili da bidegorria luzatzeko.

Santa Luziara BERDINTASUNA

Jai patronaletan gaueko doako autobus zerbitzua izan zen berriro

Horrela, Udalak 22:00etatik 06:00etara jarri zuen zerbitzu hori, eta orduz ordu irten zen. Era berean, geralekuak bidaiariek eskatu ahalekoak izan ziren, euren etxetik edo joateko ziren lekutik ahalik eta gertuen gera zitezen.

Hala, tarteko geldialdi bat egin nahi zuen pertsonak aldez aurretik jakinarazi behar zion gidariari non jaitsi nahi zuen. Hala, adierazitako premian oinarrituta eta geralekuak erabiltzailearen bide-segurtasunerako arriskurik ez zuela kontuan hartuta hautatzen izan zen.

Hainbat antzezlanen bitartez azaroaren 25a gogoratu zen

Udalerrian Emakumeenganako Indarkeriaren aurkako Nazioarteko Eguna gogoratu zen, astean zehar hainbat jarduera eginez, besteak beste, antzerkia eta txotxongiloak, hitzaldi bat eta kontzentrazio bat. Beldur Barik lehiaketako tokiko sarien banaketak osatu zuen programa.

Zortzi bideo aurkeztu dira le hiaketan: Barrutialde Institutuko DBHko 2. mailako “Tutudun gi zona”, OEH Ileapaindegikoen “Hori ez da maitasuna”, San Fidel Ikastolako DBHko 4. mai lakoen “Zure bizitzaren kontro la”, LHko 6. mailako “Errespetua denontzat eta beti, Beldur barik” eta “Kirolak ez du generorik”, “Ez fidatu ezezagunetaz” eta “Gora berdintasuna”.

Horiek guztiak bi kategoriatan lehiatu dira: 12 eta 14 urte bitartekoak eta 15 eta 17 urte bitartekoak. 12 eta 14 urte bitarteko bideoetan, hoberena ikus-entzunezkoa izan da, «Tutudun gizonak” izenekoa, eta 15 eta 17 urte bitartean bi sari eman dira: «Hau ez da maitasuna» eta «Zure bizitzaren kontrola».

Andra Mari eta San Roke jaietan, Bidebusaren gaueko zerbitzua jarri zen berriz ere, 2019ko esperientzia positiboaren ondoren.

Garbiñe López de Uralde eta Ruth Linaza nagusitu ziren Euskadiko Tronza Txapelketan

“Nik Gernikan 2022” kanpaina berriak herriko saltokietan 10 euro aurrezteko aukera eman du 30 euroko erosketa batean.

Udalak eta Merkatari eta Ostalari Elkarteak «Nik Gernikan 2022» kanpaina jarri zuten abian, tokiko merkataritzan kontsumoa sustatzen jarraitzeko. Horretarako, 60.000 euroko partida bat gaitu zen ekimena babesteko, eta 6.000 bonu kaleratu ziren. Bonu horiek Udalak finantzatu zituen.

Horrela, tokiko merkataritzako bonuek 30 euroko balio erreala izan zuten erosketak egiteko, eta horietatik 10 Udalak eman zituen. Programari atxikitako edozein dendatan erabili ahal izan ziren.

2020az geroztik, Udalak honen antzeko beste hiru ekimenetan 227.400 euroko inbertsioa egin du guztira. Horietatik 100.000 euro lehenengoarentzat, 20.000 euro bigarrenarentzat eta 107.400 euro hirugarrenarentzat izan ziren.para la segunda– y 107.400 para la tercera.

Turismo Bulegoak “Brontzezko A-Kudeaketa Aurreratuaren Euskal Saria lortu du. Ezaugarri horiek eskuratu dituen Euskadiko lehen erakundea da.

Turismo-bulegoak Kudeaketa Aurreratuko Eredua erabiltzen du bere kudeaketa-sistema ebaluatzeko eta hobetzeko erreferente gisa, eta sari hori merezi izan du Euskaliteko Ebaluazio Klubeko kideek egindako kanpo-ebaluazioa jaso ondoren.

Ildo horretan, azpimarratu behar da kudeaketan bide luzea egin dela, urteetan zehar izandako aintzatespenekin. 2005ean Q turistikoa lortu zuen, 2014an, 2016an eta 2021ean bikaintasunarekiko konpromisoaren diploma lortu zuen eta 2018an Quality Innovation Award izateko hautagaitza, besteak beste.

Merkataritza-sektoreko jardunbide egokiak sarituak

Irazabal burdindegia, Zeppelin taberna, Iñaki Gorostiza arrandegia eta La Elorriana izan dira sarituak bigarren edizioan

Merkataritza-bokazioa berriz ere saritu zen “Nik Gernikan” Herriko merkataritza- eta ostalaritza-sareko profesionalek egiten duten lan bikaina aitortzen duen «Nik Gernikan» lehiaketaren bigarren edizioarekin, bai eta ematen dituzten produktuen kalitatea eta bezeroei ematen dieten tratu ona nabarmentzeko ere.

Lehiaketa berri honen bidez, Udalak herriko establezimendu luzeenen ibilbidea goraipatu zuen. Era berean, jendaurreko arreta hobetzeko eta beren enpresa txikiak garai berrietara egokitzeko praktika berritzaileak

sartzeko egiten duten ahalegina baloratzen zen. Ildo horretan, Merkataritzako udal-arloak honako hauek bereizi ditu: Ferreteria Irazabal merkataritza berritzailearen kategorian, Zeppelin taberna ostalaritzan, Iñaki Gorostiza Arrandegia auzoko merkataritzan eta La Elorriana merkataritza-ibilbidean.

Gernika-Lumok 2022an baino %45 bisitari baino gehiago izan zituen

Gernika-Lumoko Turismo Bulegoak 51.110 bisitari baino gehiago izan zituen 2022an; 2021. urte osoan, 35.208 bisitari hurbildu ziren udal-bulego horietara, eta iaz zifra horiek %45 igo ziren.. Udaren ondoren egindako %20ko hasierako aurreikuspena gainditu egin zen, une horretan berdindu egin baitziren 2021. urte osoko turismo-bulegoaren erabiltzaileen kopuruak.

2021eko udan, bisitarien %14 soilik izan ziren atzerritarrak. Aurreko ekitaldian datuak nabarmen handitu ziren: ehuneko hori bikoiztu egin da (%33 baino gehiago, batez ere Europa hurbiletik), eta jatorrien rankinga 2019koaren oso antzekoa izan da. Frantzia, Alemania, AEB, Holanda eta Italia izan dira bisitari gehienen herrialdeak; 18.211 atzerritar 2022an.

Estatuko jatorriei dagokienez, Katalunia, Madril, Valentzia eta Andaluzia dira oraindik merkatu nagusiak. Turismo-bulegoaren erabiltzaile guztien %46 (23.635 pertsona).

Santiagorako Bideak indarrez berreskuratu zuen bere ibilbidea. Erromesak bisitari guztien %14 izan ziren. Nabarmentzekoa da, halaber, taldeko bidaiak suspertu egin zirela; izan ere, 9.000 pertsona baino gehiago bildu ziren 200 taldetan.

Lurraldeari dagokionez, uda honetan Bizkaiara iritsi ziren bisitarien %9,28k Gernika-Lumo bisitatu zuten; 2019koaren antzeko ehunekoa.

Azarora arte, 51.000 bisitari igaro ziren Turismo Bulegotik.

Gernikako Urriko Azken Asteleheneko Azokara 125.000 lagun baino gehiago hurbildu ziren

Gaztaren enkantea 6.100 eurokoa izan zen, eta 1000 Kolorau jatetxeak eskuratu zuen.

Urriko Azken Asteleheneko Azokan, Euskal Herriko nekazaritza-merkatu garrantzitsuenak, 125.000 lagun baino gehiago bildu ziren, eguraldi ona, jai-egunaren bezpera eta azken bi urteetan egon ez den ekitaldi batean parte hartzeko gogoa medio.

Gaztaren enkantean, Gernikako Mila Kolorau jatetxeak 6.100 euro ordaindu zituen Mutrikuko Beñat Egañaren (Goienetxe) gazta irabazlea erosteko. Zenbateko hori Calzada Egoitzari emango zaio.

Gernika nagusi Euskadiko Barraskiloen Txapelketan

Lehiaketaren irabazleei dagokienez: Goreko izan zen irabazlea barazkietan; Mutrikuko Beñat Egañaren Goienetxe gaztandegiak irabazi zuen gazta onenari emandako saria; Garikoitz Llona izan zen mila loretako eztiaren irabazlea, eta Kortezubiko Javier Larrinaga, berriz, txilar-eztiaren kategorian; fruituetan Bizkaia Berri izan zen nagusi; Iurretako Ortuberri loreetan; Gamizko Berezia upategia txakolin zurian; Butroi upategia Sasinerekin gorrian eta, azkenik, Lezamako Magalarte upeltegia beltzean; Larrebe de Agiñaga gaztandegiak jaso zuen bigarren saria eta Azkarra Galarretak hirugarrenak.

Patxi Lópezek irabazi zuen Gernika-Lumoko Azoka Plazan ospatu zen Euskadiko Barraskilo Txapelketa. Bigarren eta hirugarren sariak Bermeoko Pelikatok eta Txoko Gaztelu Tokik irabazi zituzten. Modalitate honetan erreferentziatzat hartzen den ekitaldi horrek 32 kazola inguru izan zituen, eta horietako bakoitzak gutxienez bi kilo barraskilo izan zituen.

Iurretako Jon Koldo Bikandi izan zen nagusi Gernikako Urriko Lehen Asteleheneko Azokan

Idiazabalgo Urbizu Berri abeltzaintzak intseminazio artifizialeko produkturik onenaren saria irabazi zuen, eta Orozkoko Leire Amundarainek, bere aldetik, ar gazte onenaren saria eta eme onenaren kategorian bigarren saria lortu zituen. Lehen asteleheneko lehiaketan 19 abeltzaintzak hartu zuten parte, 114 abelbururekin.

EUSKARA

Bestalde, Jon Koldo Bikandik, aurreko urteetan lehiaketa hau irabazi zuenak, berriz ere jaso zituen “bere produktuaren homogeneotasunagatik eta kalitateagatik” abeltzaintza onenari, eme onenari eta ar onenari emandako sariak.

Azokan, gainera, hainbat artisautza-postu eta karpa bat ere egon ziren (txakolia, sagardoa, gazta...), Eusko Labelaren haragia dastatzeko.

Amaitu da Euskaraldia baina Gernika-Lumon jarraitu dezagun hizkuntza ohiturak aldatzen urte guztian

Azaroaren 18tik abenduaren 2ra izan da Euskaraldiaren azken edizioa (3.a), eta Gernika-Lumoko Udalak herritarren arteko hizkuntza-ohiturak aldatzeko ariketa soziala bultzatu du. Izan ere, herritarren arteko euskararen erabilera areagotzea Euskara Zerbitzuaren helburu estrategikoetako bat izan da azken urteetan. 2022ko maiatzean hasi ginen Euskaraldiko dinamizazio lanetan. Lehen pausoa Euskaraldiko Herri batzordea berpiztea izan zen; herriko hainbat eragilek osatu dute (Allende Salazar Ikastetxea eta bertako guraso elkartea, Seber Altube Ikastola, San Fidel eta guraso elkartea, Barrutia eta Barrutialde ikastetxeak, Institutua, EAJ eta EH Bildu alderdiak, Kosnoaga Igeriketa Elkartea, Gernika Rugby Taldea, Urdaibaiko Kantagunea, Busturialdean Euskaraz Bizi, Maier eta Ertzainetxea) eta modu aktiboan jardun dute egitasmoa herriko plano desberdinetan hedatzen eta lantzen. Batzordean 2018ko datuak gainditzea jarri genuen helburu moduan, eta esan dezakegu lortu egin dugula. Aurtengo edizioan, azpimarratzekoa izan da entitateen aldetik emandako jauzia: 200 entitatetan (erakunde publiko, komertzio, taberna, enpresa, kirol elkarte, kultur elkarteetan…) ariguneak sortu dira. Eta Euskaraldia Batzordeko kideek egindako lana eta erakutsitako konpromisoa ezinbestekoa izan da helburua betetzeko.

Datu ofizialen arabera 2.500 norbanakotik gora aritu dira ahobizi eta belarriprest txapak jantzita 15 egunez (baina badakigu asko izan direla izena eman ez arren aurreko urteetako txapa jantzita ariketa egiten ibili direnak), eta 200 arigunetik gora izan ditugu herrian. Nabarmentzekoa da emakumeen parte hartzea, izan ere parte hartzaileen %66,63 emakumezkoak izan dira, %32,71 gizonezkoak eta %0,65 ez binarioak. Zer pentsatua ematen du: hizkuntzaren zaintza ere emakumeen motxilan dago. Jarrai dezagun hizkuntza-ohiturak aldatzen urte osoan zehar lanean, poteoan, entrenamenduan, kontzertuetan eta leku guztietan. Baina bada garaia euskararen transmisioa, erabilera eta hizkuntza ohituren aldaketekiko ardurak eta konpromisoak guztion artean partekatzeko!

Euskararen eguna izan zen abenduaren 3an; batetik, Euskaraldiari itxiera eman genion eta bestetik, ume eta gazteei begirako hamaika ekintza antolatu zituen Euskara Zerbitzuak.

Azkenik, gogora ekarri zuen 2023ko lehen hiruhilekoan herri mailako Euskararen Plan Estrategiko berria (ESEP 2023-2028) diseinatzeko prozesua abiatuko duela Udalak eta, eragileak zein norbanakoak prozesuan modu aktiboan parte hartzera animatu zituen (4-5 bilera egingo dira), helburu partekatuak adosteko eta denon proiektua izateko oraingoan ere.

Gernika-Lumon erosketak euskaraz. Eskatu, eskaini euskaraz

Oraintsu amaitu da Euskaraldiaren azken edizioa eta Gernika-Lumoko Udalak herritarren arteko hizkuntza-ohiturak aldatzeko dinamikak eten barik jarraitzea bultzatu nahi du. Erabileran daukagu erronka, eta hain zuzen ere helburu horri begira, urtarrilaren 8ra bitartean, eguneroko salerosketetan jarri dugu fokua; Eusko Jaurlaritzaren Merkataritzan eta ostalaritzan euskara sustatzeko abiatutako Eskatu euskaraz eskaini euskaraz kanpainarekin bat egin dugu. Eta gainera, Gernikako Merkatari Elkartuekin elkarlanean garatu du.

PINTZELKADAK

ICIP saria Gernikako Bakearen Museoan dago

Bakea eraikitzearen aldeko ICIP (Instituto Catalán Internacional para la Paz) saria Bakearen Museoan dago. Sari honek Euskadiko gizarte zibilaren ekimenen multzo plurala saritzen du, bakearen aurrerapenari, indarkeria politikoaren amaierari eta bizikidetza- eta adiskidetze-esparru berrien sorrerari egindako ekarpenagatik. ICIPek saritutako elkarteen multzo pluralean biltzen diren erakundeak hurrengoak dira:

Gernika Gogoratuz, Foro Sozial Iraunkorra (FSP), Elkarri/Lokarri, Bakearen Aldeko Koordinakundea, Baketik, Bakeola, Eskubidez, Giza Eskubideen eta Bakearen aldeko Hezkuntzako erakundeen foroa, Gernikako Bakearen Museoa, Ahotsak, Emagune, Donostiako Herritarren Foroa, herritarren topaketak, MemoriaLab etaTopaketa Leheneratzaileak. Bakearen Museoan dagoen sari hau, artista eta ekintzailea den Adolfo Pérez Esquivel Bakearen Nobel saridunak sortutako eskultura bat da, Puerta de Sol izenekoa. Ekitaldian José María Gorroño Bakearen Museoko presidenteak hartu zuen hitza.

Azken 40 urteetako euskararen ezagutza tasarik altuena daukagu, herritarren %70ak badaki euskaraz, urte luzez gabiltza Hitzargune programaren bidez merkataritza eta ostalaritzan euskararen erabilera sustatzen, saltoki gehienetan euskaraz artatuak izateko aukera daukagu eta horrek konfiantza ematen dio herritarrari, hurbiltasunaren erakusle baita. Beraz, Eskatu euskaraz eskaini euskaraz herriko saltokietan.

Mertzedeko komentuak 45 ukraniar hartu zituen

Mertzedeko konbentuak Errusiar inbasiotik ihesi zetozen hainbat familia ukrainiar hartu zituen. Laguntza humanitarioa zuen Gernika-Lumotik Poloniara bidalitako autobusean errefuxiatu ziren 35 pertsonek osatu zuten taldea.

Herritarrek emandako materiala eraman zuen, hala nola mantak, lo egiteko zakuak, janaria eta Kieveko Medikuntza Fakultatera bideratutako medikamentuak, non Bizkaiko mediku batek lan egiten duen.

Konboia bost boluntariok zuzendu zuten; horien artean, erreskatean eta larrialdi-egoeretan espezializatutako GERCCMAko suhiltzaileak egon ziren, Andaluziatik zetozenak, bai eta bi gidari ere, Gernika eta Varsovia bereizten dituzten 2.300 kilometrotik gorako tartean bolantera txandakatuz.

Udalak laguntza humanitarioa bidali zuen Poloniara autobus batean

Gernika-Lumo, «memoria demokratikoaren» erreferentea

Foru-herria, legez, «memoria demokratikoaren» erreferente berri bihurtuko da. Gernika-Lumo Madrilgo Diputatuen Kongresuak onartutako arauan jasotako leku-zerrendan dago. Espainiako beste leku batzuekin bat egiten du, hala nola “Valle de los caídos” delakoarekin edo Donostiako La Cumbre Jauregiarekin. Helburua da 1936ko uztaileko estatu-kolpearen, Gerra Zibilaren eta frankismoaren ondorioz herritarren aurkako «errepresioari eta indarkeriari» lotutako gertakari bereziki garrantzitsuak gertatu ziren espazio higiezinak, parajeak edo kultura-ondare immaterialak gogoratzea, «balio demokratikoak berreskuratzeko eta sakontzeko borrokari» begira.

Herriak balio sinboliko sakona du balio demokratikoen defentsan. 1937ko bonbardaketa basakeriaren oroitzapen iraunkorra bihurtu zen, eta demokrazia iritsi zenetik, foru-herria bakearen eta biktima errugabeen sufrimenduaren erreferente bihurtu da.

Gernika-Lumoko aitonak 107 urte bete zituen

Ehun urte baino gehiagoko gizon honek duen osasun-egoeran mendeurrena soberan gainditzeko sekretua zein den ez du esaten. Bizkortasuna eta alaitasuna dira bere senean daudenak. José Iglesias da, eta 107 urte baino gehiago bete zituen. Gernika-Lumoko aitona 1915ean jaio zen, eta auzokide zaharrenaren titulua dauka.

Iglesiasek, “Pepe galegoa” izenez ezagutzen denak, alkatearen eta udalbatzako hainbat kideren eskutik jaso zuten oroitzapenezko plaka bat Lurgorrin, bertan bizi baita.

Bere jaioterria den Galiziatik Bizkaiara etorri zen oraindik 14 urte bete gabe zituenean, eta Bermeoko motor-enpresa batean aurkitu zuen lana. Ondoren, sukaldari aritu zen. Jarduera hori estraperloarekin osatzen zuen, eta Portugaletik kafea eta urrea ekarri zituen dentisten lanetarako.

Lucía Arrizabalaga, 101 urte

nako kardenal

artzapezpi-

kua bisitari gure herrian

Lucía Arrizabalaga andreari ere omenaldia egin zitzaion, 101 urtekoari. Urteak betetzea plazer bat da berarentzat, eta bizipenak metatzen eta eremu pertsonalean hazten jarraitzen du.

Udalaren web berria

Plataforma moderno bat sortu da, intuitiboagoa, maneiatzeko errazagoa eta eduki berriekin. Gure herriaren gaurkotasuna argi eta garbi erakustea da helburua, udal-zerbitzuei, eskaintza turistiko eta kulturalari eta, azken batean, Gernika-Lumon interesgarria izan daitekeen guztiari buruzko informazioa ematea.

Webgunera www.gernika-lumo.eus helbidetik jo daiteke, eta udalerriari buruzko informazio guztia jasotzen duten ataletan antolatuta dago. Atal horien artean nabarmentzekoak dira udal-elkarteen multzoa, udalari buruzko informazio zabala eta baliabide turistikoak.

Gune hau asmo handiagoko proiektu baten lehen fasea da, eta laster etxetik bertatik egingo diren administrazio-izapideak sartzea espero da. Nolanahi ere, webgune berri hau tresna aktiboa da, eta eguneratu egingo da, bai informazio-beharren arabera, bai udalerriaren garapenaren arabera.

Athletic Club eta Chivas, Udaletxean

Athletic Klubek eta Guadalajarako Chivas-ek Udaletxea bisitatu zuten, emozioz eta sinbolismoz betetako ekitaldi batean. Bizkaiko eta Mexikoko taldeen komitibei harrera egin zitzaien Udaletxeko osoko bilkura aretoan. Athletic Klubaren ordezkari gisa, lehen taldeko kapitaina, Asier Villalibre eta Oier Zarraga bere kideak, Jon Ruigómez presidenteordea eta Goizalde Santamarina, Ibon Naberan eta Jon Salinas zuzendariak izan ziren ekitaldian. Chivasen komitiban Amaury Vergara presidentea, bere senitartekoen artean, eta Mikel Arriola Mexikoko Futbol Federazioko presidentea egon ziren. Jesús Sánchez Chivas-eko kapitaina eta Antonio Rodríguez

egon ziren.

Juan José Omella Bartzelo-

eta Marioni Han taldekideak ere

José María Gorroño Gernika-Lumoko alkateak Juan José Omella Bartzelonako kardenal artzapezpikua eta Espainiako Apezpiku Konferentziako presidenteari harrera egin zion. Iñaki Gorroño eta Lourdes San Seberino zinegotziak ere izan ziren harreran. Topaketaren ondoren, Omella Bakearen Museora joan zen.

Bizkaiko Foru Aldundiaren BiscayTIK proiektuaren esparruan hilabete asko eman ondoren, Gernika-Lumoko Udalak web-orri berria dauka.

Arau berriak duen leku-zerrendan geratu da jasota.

INGURUMENA

Lortutako bigarren “Platinozko erratza” saria, kale-garbiketako ahaleginaren adierazgarri

Foru-herria erreferente bihurtu da hiri-garbiketan. 2014an “Urrezko erratza” eta 2018an platinozkoa lortu ondoren, Hondakinak eta Ingurumena Kudeatzeko Elkarte Teknikoak (Ategrus) berriro saritu du Gernika-Lumo sari handienarekin, “Platinozko erratza”, azken urteetan sartu diren garbiketa-sistemen eta -lanen sari gisa.

Administrazioa duela urte batzuk hasi zen hondakinen kudeaketa eta hiri-garbiketa hobetzeko etengabeko apustuan. Erregaiez propultsatutako makinen zati handi baten ordez, askoz ere modernoagoa den eta zarata gutxiago sortzen duen beste sistema bat jarri zen.

Ildo horretan, Gernika-Lumok «Zero emisioko eremua» sortu zuen. Eremu horrek hiriguneko bideak hartzen ditu, eta garbiketarako erabiltzen den makineria guztia elektrikoa da. Eremu horretan, gainera, garbiketa-lana eskuzko garbiketarekin osatzen da. Arratsaldeak errepasatzeko garbiketa ere triziklo elektriko bidez egiten da, kutsadura eta eragozpen gutxiago sortzeko.

Kale-garbiketa osatzeko, hondakinak biltzeko zerbitzu bat jarri da martxan, saltoki txikiei zuzendua. Atez ate egiten da supermerkatuetan,

Gernika-Lumon bosgarren edukiontzia erabiliko da

Birziklapena bizilagunen artean sakontzen ari da, 2021eko ekitaldiko hondakin-bilketaren balantzearen arabera, eta datu nagusi gisa, 2020an baino 60 familia gehiagok egin dute bat hondakin organikoen gaikako bilketarekin.

Balantzearen arabera, aipagarria da zenbat igo den materia organikoaren bilketa: 199.220 kilo 2020an, 205.900 kilo 2021ean, eta 2016an instalatu zen bosgarren edukiontziaren erabilera ere sendotzea lortu da. Horrez gain, aurreko ekitaldiarekin alderatuta etxeko eta merkataritzako hondakin gutxiago sortu dira, 6.370.395 kilo, 38.970 kilo gutxiago.

Arrandegietatik datorren zaborra kentzeari dagokionez, gorakada bat igarri da: 54.167 kilo 2020an eta 54.350 kilo 2021ean.

fruta-dendetan, jatetxeetan, jantoki-zerbitzua duten ikastetxeetan eta asteko merkatua bezalako ekitaldietan, kartoia eta egurra eskuz bereizita. Era berean, arrandegiek ere antzeko zerbitzua dute.

Tresnak egunero biltzea

Bizilagunei usainak eta eragozpenak saihesteko, langileek gainerako arrainen, bilgarrien eta kutxen garbiketa guztiak bereizten dituzte. Arrainaren hondakinak behar bezala kudeatzeko, zehazki, hozkailu bat jarri da. Bertan uzten dira hondarrak, kendu arte, eta, ondoren, arrainirina egiten da, animaliak kontsumitzeko egokia.

Tamaina handiko hondakinak biltzeari dagokionez, gauzak astean behin kentzetik egunero jasotzera pasatu da. Era berean, hondakin hutsalen instalazio bat dago Bekoibarrako industrialdean, inguruko tailerretako materialak birziklatzeko, hala nola kartoiak, obra-hondakinak, ibilgailuen beirak, pneumatikoak, metalak eta bateriak, baita fluoreszenteak, olioak eta pinturak ere. Eguneroko garbiketa 37 langileko lantaldea duen kanpoko enpresa batek egiten du.

Sariak nabarmendu egiten ditu hondakinen kudeaketan egindako hobekuntzak eta foru-herriko kale eta plazen mantentze-maila.

Birziklapena areagotzea

Bestalde, birziklatzeak ere hazkunde nabarmena izan du. Bildutako materialen artean, nabarmentzekoa da beiraren bilketa hazi egin dela, duela bi urteko 501.777 kiloetatik 512.759 kiloetara. Aitzitik, nabarmentzekoa da plastikoaren beherakada, 381.520 kilo izatetik 360.824 kilo izatera igaro baita 2021ean; eta altzarien bilketaren beherakada, 220.310 kilo bildu dira iaz, eta 246.960 kilo 2020an.

Pilei dagokienez, 2.000 kilo bota ziren, 2020an baino 400 gehiago. Paperaren eta kartoiaren hondakinek behera egin zuten, 10.285 kilo gutxiago bildu baitziren (624.833 kilo), eta, azkenik, arropari dagokienez, beherakada bat igarri da: iaz 13.354 kilo jaso ziren, 2020an 14.196 kilo.

Inkesta batek Bidebus zerbitzua baloratu zuen

48 lurzati hiribaratzeetan

Guztira 138 lur-zati daude eta 40 erabiltzaile berriri esleitu zaie lurzatia.

2016an, “Piperra eta Gatza” proiektua abiarazi zen. Proiektu horren bidez, nekazaritza ekologikoa sustatzeko hiri-baratzeak gaitzeko espazioak sortu ziren. Harrezkero, eta 3 deialdi publiko egin ondoren -2016, 2017 eta 2020-, 60 bizilagun Ibarra inguruko 130 espazioetako batez gozatzen ari dira.

Orain, Udalak hainbat egokitzapen-lan egin ditu 48 lurzati berri gaitzeko, eta horiei esker, itxarote-zerrendan zeuden 40 erabiltzaile sartu ahal izan dira ekimenean.

Baratze horiek udalerriko pertsona eta irabazi-asmorik gabeko erakundeei zuzenduta daude. Gainera, autokontsumorako baino ez dira, produktuak trukatzeko baino ez. Baratze bakoitzaren esleipena lehia askeko administrazio-emakida bidez egin da, eta ezinbesteko baldintza izan da foru-herrian erroldatuta egotea. Eremuek 60 eta 75 metro koadro arteko azalera dute, eta nekazaritza ekologikorako dira.

Gaur egun 15 gune daude erabilgarri, eta horietakoren bat eskatu nahi dutenek Herritarrentzako Arreta Zerbitzuan (HAZ) aurkeztu behar dute eskabidea. Partzela bat laga ahal izateko, dagokion inprimakia bete eta sail horretan aurkeztu beharko da, NANaren fotokopiarekin batera.

Klima Aldaketa Arintzeko eta horretara Egokitzeko Plan Integratuan parte hartzeko programa ireki zitzaien herritarrei

Berotegi-efektuko gasen emisio-maila eta udalerriak izango lituzkeen klima-arriskuak aztertzeko diagnostikoa osatu ondoren, parte hartzeko prozesua ireki zen, egindako diagnostikoa ezagutarazteko eta bizilagunek gai horri buruz izan zitzaketen ikuspegia eta ekarpenak jasotzeko. Horrela, udalerriaren errealitatera egokitutako plan bat garatu nahi da, udalerriko eragile sozial eta ekonomikoen ikuspegia barne hartzen duena.

Helburua erabiltzaileen iritzia ezagutzea izan zen. Lau galdera errazeko formularioa Internet bidez edo udal-zerbitzu batzuetan formalizatu ahal izan zen.

Bidebus ibilbideei buruz Gernikako erabiltzaileen iritzia jaso nahi izan zuen inkestak, erabiltzaileen ekarpenak jasotzeko eta datorren urtean lizitatuko den zerbitzu berrirako hobekuntzak proposatzeko.

Udala Klima Aldaketa Arintzeko eta horretara Egokitzeko Plan Integratua (PIMACC) prestatzen ari da, 2050. urteari begira. Hori dela eta, parte har tzeko saio bateko prozesua ireki zuen. Saio horri esker, herritarrek eta kolek tiboek egindako diagnostikoa ezagutu eta PIMACC planean sartuko diren ekintzak zehazteko proposamenak egin ahal izan zituzten.

EKONOMIA SUSTAPENA

Lanbide Ekimenak Ibarra industrialdearen lehiakortasuna eta jasangarritasuna hobetzeko proiektua abian jarri zuen

Industrialde

horretako enpresen erradiografia garatu zuen, beharrak eta gabeziak ezagutzeko eta asoziazionismoa sustatzeko

Lanbide Ekimenak Zentroa jakitun da, gaur egungo lehiakortasun-ingurune aldakorrean eta haustura handiak kontuan, erronka enpresen eraldaketa bultzatzea dela, epe luzerako biziraupena bermatuz. Horregatik, 100 enpresa baino gehiago dituen Ibarra industrialdearen enpre -

sa-erradiografia bat egin zuen, haren egoeraren argazki eguneratua lortzeko eta haren beharrak, arazoak eta gabeziak identifikatzeko.

Proiektu hori hiru fasetan garatu zen: lehen fasean, enpresa-sarearen prospekzioa egin zen; bigarrenean, taldeko ekintza-plan bat egin zen; eta, azkenik, asoziazionismoa eta lankidetza-dinamikak sustatu ziren. Helburu nagusietako bat industrialdeko enpresak bilduko dituen elkarte bat sortzen laguntzea izan zen, ondoren kudeaketa-plan bat egin gero Bizkaiko Aldundiaren laguntza jaso ahal izateko, industrialdeen modernizazioa eta egokitzapena bultzatze aldera.

Kolektibo kalteberetako 12 langabetu lanean ari dira

Lanbide-Ekimenak, Euskal Enplegu Zerbitzuarekin lankidetzan, laguntza-programa berri bat jarri zuen abian kolektibo kalteberetako (45 urtetik gorakoak, luzaroko langabeak, Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta -DSBE- jasotzen dutenak edo kualifikazio txikikoak) 12 langabe kontratatzea sustatzeko.

Zehazki, 45 eta 63 urte bitarteko 9 gizonek eta 3 emakumek — langileek eta lorezainek — lortu dute Lanbide Ekimenak erakundearen lan-kontratu bat, foru-herrian sei hilabeterako mantentze- eta garbiketa-lanak egiteko.

2015etik, Udalak 41 pertsona kontratatu ditu aldi baterako, langabezia-programa baten barruan.

Hazinnova programaren bidez enpresa-berrikuntza sustatu da

Doako aholkularitza-zerbitzu espezializatua da, eta lehiakortasuna hobetzea du helburu

Gernika-Lumo aldeko enpresek, hamar langilez edo gehiagoz osatutako plantilla zutenek, Hazinnova programaren aholkularitza espezializatua jaso ahal izan zuten fabrikazioaren, logistikaren, merkaturatzearen, administrazioaren eta finantzen ataletan, produktuen eta negozio-prozesuen berrikuntza dakarten mikro-proiektuetarako.

Lan Ekimenak Zentroa bitartekari bihurtu da ekimen honen sustatzaile den SPRI-Ennobasquerekin sinatutako hitzarmenari esker. Hazinnova doako aholkularitza-zerbitzu espezializatua da, eta enpresa-lehiakortasuna hobetzea du helburu, industria-enpresetan eta industria-produktuari/-prozesuari lotutako zerbitzuetan berrikuntza ez-teknologikoa sustatuz, konponbideak identifikatuz eta ezarriz.

Eskaintza erabat doakoa da, eta, guztira, 50 orduko aholkularitza espezializatua eskaintzen du. Halaber, eskatzaileen eskura jartzen du Hazinnova (LanbideEkimenak) eragile baten laguntza prozesu osoan zehar. Izapidetzeak administrazio-karga txikia dakar, eta hiru hilabeteko epean lortuko dira emaitzak.

Enpresek gehienez ere bi mikro-proiektu egin ahal izango dituzte, zortzi tipologia hauen barruan daudenak: ekonomia eta finantza, ekoizpena, logistika, barneko administrazio-prozesuak, pertsonak, bezeroak, merkatu berriak eta produktua.

Naturguneak diseinatzeko proiektu batek Busturialdea dinamizatu du

Busturialdeko gazteek proposatutako enpresa-ideien sarien bederatzigarren edizioan Iñigo Arruabarrena ibarrangelutarra nagusitu zen. Haren proiektuak, Haziberriak izenekoak, lehen saria jaso zuen, 3.000 eurokoa. Bigarren saria – 2.000 eurokoa – Urdaibai Surf Center-i eman zitzaion, Busturiako Unai Romerok planteatutako ideia bati. Lehen sektorearekin lotutako proiektua, berriz, Jon Gerrikaetxebarria gernikarraren Etxe Tomatiek-entzat izan zen. Era berean, Zuresku-k irabazi zuen sortu edo garatzeko

koa duen start up kategorian. Hamar proiektu aurkeztu ziren lehiaketan, eta epaimahaiak aurkeztutako ideien kalitate handia adierazi zuen.

Sariak Gernika-Lumoko eta Bermeoko gazte-zerbitzuek eta Urremendi landa-garapeneko elkarteak eskualdeko gainerako udalerri txikietan ematen dituenak. Ekimen hauek inguruko gazteen artean ekintzailetza sustatzea dute helburu, enpresa-ekimen berriak abian jartzeko orduan sormena gara dezate n.

Onuradunak

sortu zuten 35 urtetik beherako gazteak, eta ekimen horren parte diren udalerrietan erroldatuta

daudenak, hala nola Gernika-Lumo, Bermeo, Mundaka edo Busturia, besteak beste. Guztira, Busturialdeko 18 enpresa aurkeztu ziren lehenengo laguntza-deialdira, eta horietatik zortzik jaso zuten diru-laguntza, oso gai desberdinekin: surf-denda, fisioterapia-zentroa eta elikadura. Laguntza bakoitzaren zenbatekoa 2.500 eurokoa izan zen.

ideiarik onenari emandako saria, oinarri teknologi-

Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza duen Gaztedi Busturialdea proiektuak 21.000 euro baino gehiago banatu zituen laguntzetan, eskualdeko 8 gazte-enpresa sendotzeko.

izan ziren 2021ean enpresa bat

KULTURA

Gernikako bonbardaketaren 85. urteurrena zela-eta, 1937ko apirilaren 26an gertatutakoaren lekuko den Astrako bunkerraren memoria historikoa balioesteko proiektua garatu zuen Udalak.

Proiektu hau “Gernika 1937-04-26” ibilbidearen barruan dago kokatuta, eta foru-herrian zehar dauden 11 panelek osatutako ibilbide interaktibo autogidatua da. Ekimen hori 2018an garatu zen, eta paneletako edukiak Xabier Irujo historialariak definitu zituen.

Hormigoizko gangaren kanpoaldean, bost informazio-panelez osatutako erakusketa bat jarri zen. Udalerrian egindako bonbardaketari buruzko ibilbide interaktibo autogidatua osatzeko, honako liburuxka hau erabili zen: “Babesleku antiaereoen ibilbidea, 1937.04.26”. Liburuxka hori lau hizkuntzatan argitaratu zen, eta Turismo Bulegoan banatzen da.

Astrako aireko babeslekuak 30 metro luzera eta 1,80 metro garaiera ditu. Hasiera batean, Astrako babesleku antiaereoak teilatu faltsua izan zuen, goitik ikusita etxebizitza ematen zuena.

Bilboko Euskal Museoak bere erakusketa ibiltaria inauguratu zuen Gernika-Lumon, Euskal Kulturaren Nazioarteko Atea izenekoa. Kanpoko espazioetarako pentsatutako 20 panelek osatzen dute. Bizkaiko erakundeak duela hilabete batzuk itxi zituen ateak jendearentzako, berritze integraleko obrei ekin aurretik egin beharreko lanak egiteko.

Erakusketaren helburua izan zen tokiko jendeari eta bisitariei jakinaraztea nolakoa izango den Euskal Museo berria, berritze integraleko prozesu horren ondoren. Alde batetik, alderdi arkitektonikoa erakutsi zen, infografia eta informazio tekniko desberdinetatik abiatuta. Bestalde, Euskal Museoaren etorkizuneko museografia berriaren zati bat erakutsi zen.

1937ko bonbardaketari buruzko argazki-erakusketa batek kaleko galeria berria inauguratu zuen. Erakusketa egitura ibiltari gisa antolatu zen, foru-herriko hainbat espaziotan zehar ibiltzeko eta etorkizunean erakusketak egiteko.

Diseinu esklusibo eta izaera bereizgarriko egitura berriak biztanleen eta bisitarien artean kultura zabaltzeko balio du. Instalazioak zortzi euskarri bikoitz ditu guztira, eta horien gainean aireko erasoaren ondorengo Gernika-Lumoko 16 argazki zahar erakutsi ziren, erretako frontoiaren irudiekin edo San Juan eliza suntsitu zuten sugarrekin.

Bonbardaketatik bizirik atera ziren Sebastián Uria eta María Olabarriaren testigantzak jaso dira, euskarazko ohotsak Kirmen Uribe eta Onintza Enbeitarenak dira.

Gernika-Lumon denak ibili ziren kalerik kale Euskal Jaia ospatzen

Euskal kultura eta folklorea izan ziren nagusi foru-herrian Euskal Jaiaren edizio berri honetan. Hainbat eta hainbat jarduera gozatu ahal izan ziren, urteak igaro ahala jarraitzaileak gehitzen zaizkion jardunaldian. Egunean

zehar jaieguna ospatzeko azoka berezia Merkatuan, txupinazoa eguerdian, musika eta dantzak, dastaketa gastronomikoak, herri-bazkaria eta erromeria izan ziren.

Kultur Etxeak bat egingo du San Fidel energia-komunitatearekin

Kultur Etxeko eraikina San Fidel ikastolaren inguruan sortuko den Tokiko Energia Komunitatearen (TEK/CEL) parte izango da. Ikastetxeak 200 eguzki-plaka izango ditu, energia berriztagarriz hornitu ahal izateko. Ho -

riek zentroaren estalkitik 600 metro karratu beteko dute eta urtean 885 tona CO2 isurtzea saihestuko dute; hau da, 25 urtetan 3.500 zuhaitz landatzeak xurgatzen duen karbono dioxidoa.

Haur ukrainarrek margotutako “Guernica” koadroa

Ez da umeek margotutako eta munduko hainbat tokitan egindako horma-irudiak erakusten diren lehen aldia. Kids Gernika proiektua behin baino gehiagotan egon da ikusgai Gernika-Lumon. Oraingoan, ekimena inoizkorik bereziena izan zen, horma-irudia ukrainar txikiek margotuta erakutsi zelako. Oihalaren gainean egindako lan hau Picassoren lanaren neurri berekoa izan zen (3,5 x 7,8 m), eta Adolfo Urioste kaleko eraikin baten fatxadan jarri zen.

Obra hori Donetskeko (Ukraina) umeek margotu dute eta geure herriko bonbardaketaren 85. urteurreneko ekimenen barruan egin zen. Gainera, Italiatik, Gernika-Lumotik, Hego Koreatik, Austriatik, Japoniatik eta Indiatik etorritako beste zazpi obra ere egon ziren udal-eraikinen fatxadetan – Bakearen Museoa, Kultur Etxea edo Udaletxea bera – eta inguruetan.

Kids Guernica proiektua ikusgai egon zen 2012an bonbardaketaren 75. urteurrena zela-eta, eta berriro ekin zitzaion balioak sustatzen jarraitzeko, hala nola “bakea, bizikidetza eta berdintasuna”.

Azoka Plazan egindako bazkari herrikoiak folklorea eta kultura izan zituen ardatz

Horma-irudia Adolfo Urioste kaleko eraikin baten fatxadan egon zen.

OBITUARIOA

Luis Iriondo, bonbardaketaren memoria handia

Udalak irailaren 3an omenaldia egin zion, 100 urte bete zituelako

Foru-herria Luis Iriondo barik geratu da, Luis Iriondo hil zen egunean, bonbardaketatik bizirik atera zirenen aurpegirik ikusgarriena. Eraso basatiaren memoria bizia. Iriondok mendeurrena bete eta hiru astebetera egin zitzaion omenaldia. 1937ko apirilaren 26an, hegazkinak zekartzaten bonbak Gernika-Lumoko herrira erortzen hasi zirenean, aterpe batean sartu zen, eta bere bizitza salbatzeko aukera izan zuen. Athletic futbol taldeko Rafa Iriondo jokalariaren anaia zen, herrian oso ospetsua. Kultur Etxeko pintura- eta marrazki-eskola 55 urtez baino gehiagoz zuzendu zuen.

Gainera, ipuinak, antzerkia, “Amatxu” zarzuela eta Francisco Escuderoren “Gernika” euskal opera-gidoia idatzi zuen.

Luis Iriondok tragedia hura bere azalean bizi izan zuen eta oraindik ere argitasun handiz gogoratzeko gai zen pertsona bakarrenetako bat zen.

Iriondo zen tragediaren aurpegi adierazgarrienetako bat; 14 urtekin bizi izan zuen, baina oso ondo gogoratzen zuen gertatutakoa. Inoiz ez zuen ulertu indarkeriaren zergatia, eta zaila egiten zitzaion Ukrainari buruzko

HIRIA ERAIKITZEN

Gernika-Lumo bere bizitza bihurtu zuen, eta jaioterritik beste hiri bonbardatu batzuekin lankidetzan aritu zen, hala nola Hiroshimarekin edo Nagasakirekin.

Bere historia hemen amaitzen da, baina bere testigantzari esker, beste belaunaldi askok Gernika-Lumon gertatutakoa ezagutuko dute.

Lorategietan birzolaketa egin da, Ünico supermerkatuaren eta Auzune tabernaren ondoan.

Gabon-argiak.

Jaiotza Santa Luziako baselizan.

Seinaleztapen horizontala hobetu egin da hurrengo eremuetan: Santa Luzia, Mestikabaso, Iturriondo, Fray Martín de Murua, Lorategieta eta erdigunea.

Irisgarritasuna hobetu egin da Juan Calzada kalean, Kutxabanken bulegoaren aurrean.