Optimise 11

22 x 27.5 cm

san 4.5 mm

Optimise | issue 11 JANUARY 2018 kiatnakin phatra financial group

60-09-098_Cover-In_Opt new23-12_J-Coated.indd 1

Poklang = สีที่5

22 x 27.5 cm

Issue 11 January 2018

Opening a Dialogue อานันท์ ปันยารชุน กับการสร้าง สะพานแห่งความเข้าใจเพื่อก้าวพ้นการแบ่งแยก 60-09-098_COVER=5c Opt coated_new23-12_J.indd

12/23/17 3:56 PM

22 x 27.5 cm

60-09-098_Cover-In_Opt new23-12_J-Coated.indd 2

NiPokna = สีที่5

AD Bonsai Optimise_J-Coated.pdf

san 4.5 mm

1

12/20/2560 BE

12:08 PM

22 xx27.5 220 275cm mm

60-09-098_IN COVER=5c Opt coated_new23-12_J-Coated.indd 60-09-098_Nipoklang AD Bonsai_J-CC2017_Coated

12/23/17 3:55 PM

advance notice

san 4.5 mm

22 x 27.5 cm

OptImIse | Issue 11 JANUARY 2018

Welcome to Optimise Issue 11 January 2018

kiAtNAkiN phAtRA fiNANciAl gRoUp

Opening a Dialogue อานันท์ ปันยารชุน กับการสร้าง สะพานแห่งความเข้าใจเพื่อก้าวพ้นการแบ่งแยก 60-09-098_COVER=5c Opt coated_new23-12_J.indd

12/23/17 3:56 PM

ภายใต้คลืน่ มีเดียทีถ่ าโถมระลอกแล้วระลอกเล่า ผูค้ นในปัจจุบนั เรียกได้วา่ ใช้ชวี ติ อยูใ่ นข้อมูลตลอดเวลา อันทีจ่ ริง เอริก ชมิตต์ อดีตซีอโี อของกูเกิล เคยบอกไว้ตง้ั แต่ ปี 2010 ว่าในทุกๆ สองวัน มนุษย์ในโลกจะร่วมกันสร้างข้อมูลในปริมาณทีเ่ ยอะกว่าที่ โลกเคยสะสมไว้ตง้ั แต่เริม่ มีอารยธรรมมนุษย์มาจนกระทัง่ ปี 2003 เป็นการง่ายทีจ่ ะรูส้ กึ ว่า ‘ความชุม่ อาบ’ อยูใ่ นข้อมูลนีน้ า่ จะเป็นเหมือนน�ำ้ ทีร่ ดให้ ความเข้าใจระหว่างผูค้ นในสังคมงอกงามก้าวกระโดดในอัตราทีส่ งั คมปิดในอดีตให้ไม่ได้ แต่ตรงกันข้าม ดูเหมือนข้อมูลยิง่ มาก ความเห็นกลับยิง่ แตกแยก อคติทเ่ี คยคิดว่าจะถูก ทำ�ลายกลับยิง่ ถูกยืนยัน จนไม่นานทุกคนเริม่ มีลกั ษณะของปราการ ทีซ่ ง่ึ แม้กระทัง่ ข้อเท็จจริงทีใ่ หม่ทส่ี ดุ ก็ไม่สามารถกระเซ็นเข้าถึงอีกต่อไป ความเชือ่ ในทรัมป์ ความไม่เชือ่ ในภาวะโลกร้อน หรือแม้กระทัง่ การเลือกทีจ่ ะ ได้ยนิ หรือไม่ได้ยนิ ข่าวบางข่าวของผูฝ้ กั ใฝ่การเมืองไทยในปัจจุบนั ล้วนแสดงให้เห็น ปรากฏการณ์ความเชือ่ เหนือความจริง หรือทีภ่ าษาอังกฤษเรียกว่า Post-truth Phenomenon นีไ้ ด้เป็นอย่างดี โชคยังดี ขณะทีป่ ราการแข็งแกร่งแห่งอคติไม่อาจถูกเจาะได้โดยเพียงกำ�ลังของ ข้อเท็จจริงในยุคของ Post-truth, Post-fact แดเนียล ยานคีโลวิช ปรมาจารย์นกั วิเคราะห์ ความเห็นสาธารณะ และผูแ้ ต่งหนังสือเรือ่ ง The Magic of Dialogue: Transforming Conflict into Cooperation ยืนยันว่าประวัตศิ าสตร์มนุษย์แสดงให้เห็นว่าก่อนจะมี วิทยาศาสตร์ สังคมมนุษย์กย็ งั มีวธิ หี าความรูท้ ใ่ี ช้การได้ (prescientific way of knowing) ผ่านสิง่ ทีเ่ รียกว่า Dialogue หรือการแลกเปลีย่ นแสวงความ ‘เข้าใจ’ ร่วมกัน และนัน่ คือ สาเหตุทท่ี �ำ ให้สงั คมก้าวเดินมาได้โดยไม่ลม่ สลาย แม้กอ่ นยุคแห่งข้อมูล บทสัมภาษณ์คณ ุ อานันท์ ปันยารชุน นักการทูตผูส้ มั ฤทธิ์ ผูอ้ ยูเ่ บือ้ งหลังการเจรจา กับสหรัฐอเมริกาให้ถอนฐานทัพจากประเทศไทยและการเปิดสัมพันธ์กบั ประเทศจีนใน ช่วงสงครามเย็น ตลอดจนนายกรัฐมนตรีผกู้ า้ วเข้ามาดำ�รงตำ�แหน่งในวันทีส่ งั คมเคย แตกแยกทีส่ ดุ ครัง้ หนึง่ ในประวัตศิ าสตร์ คืออีกหนึง่ เรือ่ งราวทีแ่ สดงความสำ�คัญยิง่ ของ Dialogue นัน้ (‘Building Dialogue’) ขอเชิญ ‘รับฟัง’ ร่วมกันเพือ่ สร้างปีใหม่นท้ี เ่ี ปิดกว้างกว่าเดิมครับ ธนกร จ๋วงพานิช บรรณาธิการ

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_003_Opt new23-12_J-Uncaoted.indd 3

03

12/23/17 4:12 PM

Contents 06

24

42

มนุษย์ไม่ ‘Optimise’

The Dark Arts

The Next Chapter ตะวัน เทวอักษร กับบทบาททายาทรุ่นที่ 3 ผู้นำ�พาอักษรเจริญทัศน์ไปสู่อันดับหนึ่งของ ตลาดการเรียนรู้

ECONOMIC REVIEW

FULL FLAVORS

พบกับกลุ่มคนหัวสร้างสรรค์ผู้อยู่เบื้องหลัง วัฒนธรรมการดื่มค็อกเทลที่มีเอกลักษณ์ ของกรุงเทพฯ

CLIENT VALUES

48

BEYOND BOUNDARIES

Wayfaring Revolución ออกสำ�รวจย่านซึง่ นักท่องเทีย่ วน้อยคนจะรู้ ของคิวบา เมืองแห่งสีสนั และกลิน่ อายย้อนยุค

08

INVESTMENT REVIEW

ICO คืออะไร

12

OpTIMum view

Building Dialogue อานันท์ ปันยารชุน กับการสร้างสะพานแห่ง ความเข้าใจในยุคสมัยแห่งการแบ่งแยก

30

STATE OF THE ARTS

Growing Passion ยอดฝีมือด้านบอนไซชาวไทยสองคน ผู้อุทิศ เวลาเพื่อบรรจงสร้างสรรค์ศิลปะอันมีชีวิต

36

54

THINKING BIG

Trash Masters ไทยกำ�ลังก้าวมาเป็นผูน้ ำ�เรือ่ ง ‘อัพไซเคิล‘ ท่ามกลางภาวะวิกฤตด้านปริมาณขยะในเอเชีย

SERVING YOU

Structured Note ทลายข้อจำ�กัดของการลงทุนในตราสารด้วย ผลิตภัณฑ์หุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงจากภัทร KK Magic Mirror ‘กระจกวิเศษ‘ ที่ช่วยให้การลงทุนเป็น เรื่องง่ายเพียงปลายนิ้วคลิก 04

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_004-005_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 4

12/23/17 4:14 PM

60

COMMON PURPOSE

Run with the Stars กิจการเพื่อสังคมสัญชาติไทยอย่าง Wedu กับการ ปลดล็อคศักยภาพผู้นำ�ของผู้หญิงรุ่นใหม่ในเอเชีย

Team ที่ปรึกษา บรรยง พงษ์พานิช อภินันท์ เกลียวปฏินนท์ ภัทรพร มิลินทสูต บรรณาธิการที่ปรึกษา ผกาภรณ์ บุณยัษฐิติ บรรณาธิการ ธนกร จ๋วงพานิช

64

LIVING SPACE

Turn of the Tide

จัดทำ�โดย สำ�นักสื่อสารองค์กรกลุ่มธุรกิจ กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร ผลิตโดย

Asia City Media Group www.asiacity.com

โครงการที่อยู่อาศัยสำ�หรับผู้สูงอายุในประเทศไทย อาจช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตและความสุขของผู้ที่ กำ�ลังก้าวสู่วัยเกษียณได้อย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน Contact กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร 209 อาคาร เคเคพี ทาวเวอร์ ถนนสุขุมวิท 21 (อโศก) แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110 โทร. 02 165 5555

www.kiatnakinphatra.com

68

THE AGENDA

สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.2537 โดยกลุ่มธุรกิจการเงิน เกียรตินาคินภัทร ห้ามนำ�ส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือเล่มนี้ไปลอกเลียนแบบ ทำ�สำ�เนา ถ่ายเอกสาร หรือนำ�ไปเผยแพร่บนอินเตอร์เน็ต และเครือข่ายต่างๆ ไม่ว่าในรูปแบบใดๆ นอกจากจะได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากทางบริษัทเท่านั้น OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_004-005_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 5

05

12/23/17 4:14 PM

มนุษย์ไม่ ‘Optimise’ ดร.ศุภวุฒิ สายเชื้อ กรรมการผู้จัดการ และหัวหน้าสายงานวิจัย บริษัทหลักทรัพย์ ภัทร จำ�กัด (มหาชน)

06

OPTIMISE | January 2018

60-09-098_006-007 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 6

12/23/17 4:16 PM

ECONOMIC REVIEW Optimisation คือการตัดสินใจเพือ่ ให้ได้ ประโยชน์สงู สุดในภาวะทีม่ ขี อ้ จ�ำกัด (เช่น มีเวลา จ�ำกัด มีเงินจ�ำกัด) วิชาเศรษฐศาสตร์ตงั้ อยูบ่ น สมมติฐานว่าทรัพยากรมีอยูจ่ �ำกัด ดังนัน้ จึงต้อง พยายามจัดสรรการใช้ทรัพยากรดังกล่าวให้ได้ ผลตอบแทนสูงสุด และเนือ่ งจากมนุษย์ทกุ คนมี ความคิดความอ่าน มีเหตุมผี ล และต้องการน�ำมา ซึง่ ผลประโยชน์สงู สุดให้กบั ตัวเองและครอบครัว ดังนัน้ ระบบเศรษฐกิจทีม่ ปี ระสิทธิภาพสูงสุด ก็ยอ่ มจะเป็นระบบตลาดเสรี ทีใ่ ห้เสรีภาพกับ มนุษย์ทกุ คนในการตัดสินใจทางเศรษฐกิจ อันจะน�ำมาซึง่ ผลประโยชน์สงู สุดทางเศรษฐกิจ ให้กบั ตัวเอง และการเปิดเสรีดงั กล่าว จะน�ำมา ซึง่ ผลประโยชน์สงู สุดทางเศรษฐกิจให้กบั ส่วนรวม ประเทศ และโลกอีกด้วย แนวคิดดังกล่าวนัน้ ถูกต้องเป็นส่วนใหญ่ เห็นได้จากการทีเ่ ศรษฐกิจซึง่ พึง่ พาระบบตลาด เสรี มีประสิทธิภาพและยัง่ ยืนมากกว่าระบบ สังคมนิยม ซึง่ รัฐบาลเข้ามาบงการและก้าวก่าย ในการด�ำเนินชีวติ ทางเศรษฐกิจของประชาชน อย่างมาก กล่าวคือ เศรษฐศาสตร์สายหลัก นัน้ นิยมระบบตลาดเสรี และต่อต้านระบบ Paternalism หรือการให้รฐั บาลมีบทบาทเป็น ‘พ่อรู้ดี’ บงการประชาชน แต่เมือ่ ต้นเดือนตุลาคมทีผ่ า่ นมา รางวัล โนเบลด้านเศรษฐศาสตร์ในปี 2017 ถูกมอบ ให้กบั ศาสตราจารย์รชิ าร์ด เธเลอร์ แห่ง มหาวิทยาลัยชิคาโก ซึง่ เป็นผูบ้ กุ เบิกทฤษฎี Behavioral Economics ทีม่ องต่างมุมจาก เศรษฐศาสตร์กระแสหลัก โดยมีขอ้ สรุปว่า การตัดสินใจของมนุษย์นนั้ มีสว่ นทีไ่ ร้ซงึ่ เหตุผล (irrational) อย่างต่อเนือ่ งและคาดการณ์ได้ หมายความว่าการตัดสินใจทีข่ ดั ต่อผลประโยชน์ สูงสุดของตัวเองนัน้ เกิดขึน้ อย่างสม�ำ่ เสมอ ทัง้ นี้ คณะกรรมการทีต่ ดั สินมอบรางวัลโนเบลให้กบั ศาสตราจารย์เธเลอร์ อ้างถึงผลงานของ 3 ข้อ หลักของนักเศรษฐศาสตร์นอกกรอบวัย 72 ปี คนนี้ คือ

1. ความมีเหตุผลทีไ่ ม่สมบูรณ์ (limited rationality)

มนุษย์มกั จะไม่ยอมเสียสิง่ ทีม่ อี ยูม่ ากกว่า

อยากได้สงิ่ ทีย่ งั ไม่มี เช่น การวิจยั ของ ศาสตราจารย์เธเลอร์พบว่า หากถามว่าคุณจะ ยอมจ่ายเงินเท่าไรเพือ่ ลดการเสียชีวติ ลง 1 คน จาก 1 แสนคน (เช่นลดจากการตายทุกๆ ปี จากอุบตั เิ หตุทางรถยนต์) ก็จะได้ค�ำตอบว่าโดย เฉลีย่ จะยอมเสียเงินประมาณ 2,000 ดอลลาร์ สหรัฐแต่หากถามว่าสมควรจะต้องจ่ายเงิน ทดแทนการเสียชีวติ เพิม่ ขึน้ อีก 1 คนเท่าไร ค�ำตอบส่วนใหญ่จะประเมินค่าชีวติ ทีเ่ สียเพิม่ ดังกล่าวเฉลีย่ สูงถึง 500,000 ดอลลาร์สหรัฐ เหตุผล (ทีไ่ ม่มเี หตุผล) ดังกล่าวของมนุษย์ท�ำให้ นักลงทุนมักจะไม่คอ่ ยยอมขายหุน้ ทีข่ าดทุนทิง้ ไป ทัง้ ๆ ทีค่ วรจะ cut loss เพือ่ น�ำเงินไปซือ้ หุน้ ตัวใหม่ทรี่ าคามีโอกาสปรับตัวเพิม่ ขึน้ มากกว่า

2. ‘ความเป็นธรรม’ กับ ‘ประสิทธิภาพ’ ทางเศรษฐศาสตร์

ในช่วงทีส่ นิ ค้าหรือบริการขาดแคลน หลักการว่าด้วยประสิทธิภาพทางเศรษฐศาสตร์ ภายใต้กลไกตลาดเสรีทสี่ มบูรณ์นนั้ ราคาสินค้า และบริการดังกล่าว ควรจะต้องปรับตัวสูงขึน้ จนกระทัง่ อุปสงค์กบั อุปทานเท่ากัน แต่ในความ เป็นจริง แม้ในช่วงหยุดเทศกาลทีม่ คี วาม ต้องการทีพ่ กั ณ ทีต่ ากอากาศเพิม่ ขึน้ อย่าง ท่วมท้น แต่ผปู้ ระกอบการก็จะไม่กล้าปรับราคา ห้องพักเกินกว่าประมาณ 3 เท่าตัวของราคาใน ช่วงความต้องการต�ำ่ และยอมให้มคี วาม ต้องการเกิน 100% ของจ�ำนวนห้องทีม่ อี ยู่ ทัง้ นี้ เพราะมนุษย์มคี วามรูส้ กึ ถึง ‘ความเป็นธรรม’ ซึง่ เป็นนิสยั ทีท่ �ำให้ไม่สามารถจัดสรรทรัพยากร ได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด แต่เป็นทีย่ อมรับ กันว่าเป็นเรือ่ งของ ‘ความถูกต้อง’ ความเข้าใจ ดังกล่าว มีผลต่อการก�ำหนดราคาสินค้าและ บริการต่างๆ ภายใต้ภาวะทีอ่ ปุ สงค์สงู หรือ ภาวะขาดแคลน (เช่นกรณีภยั พิบตั )ิ ซึง่ ปฏิบตั ิ กันทัว่ ไปในขณะนี้ และผูป้ ระกอบการไม่ สามารถและไม่สมควรแสวงหาก�ำไรสูงสุดได้ เพราะต้องเคารพและค�ำนึงถึงความรูส้ กึ ดังกล่าวของสังคม

3. ข้อจำ�กัดในการควบคุมตัวเอง

มนุษย์นนั้ อาจรูด้ วี า่ อะไรควร อะไรไม่ควร

การตัดสินใจของมนุษย์ นั้นมีส่วนที่ไร้ซึ่งเหตุผล (irrational) อย่าง ต่อเนื่องและคาดการณ์ได้ แต่มกั ควบคุมความต้องการของตัวเองได้ยาก ดังนัน้ การปรับเปลีย่ นกระบวนการน�ำเสนอ เพียงเล็กน้อยโดยรัฐบาล จะส่งผลอย่างมากต่อ การตัดสินใจของคน และส่งผลต่อเศรษฐกิจ และสังคมโดยรวมมาก เช่น 1. รัฐบาลอังกฤษด�ำเนินการตามแนวทาง ของศาสตราจารย์เธเลอร์ โดยเปลีย่ นเงือ่ นไขให้ ประชาชนบริจาคอวัยวะของตนโดยอัตโนมัติ เมือ่ เสียชีวติ ลง แต่สามารถปฏิเสธได้ทกุ เมือ่ (กล่าวคือเปลีย่ น default option) ผลปรากฏว่า มีการบริจาคอวัยวะเพิม่ ขึน้ ถึง 100,000 ราย ต่อปี เพราะคนส่วนใหญ่ไม่ปฏิเสธการบริจาค อวัยวะโดยอัตโนมัติ 2. ในปี 2006 รัฐบาลสหรัฐฯ ผ่านกฎหมาย ให้บริษทั สมัครพนักงานของตนเข้าโครงการ ออมระยะยาว โดยการหักจากเงินเดือนโดย อัตโนมัติ ทัง้ นีพ้ นักงานทุกคนมีสทิ ธิทจี่ ะยกเลิก และถอนตัวออกจากโครงการดังกล่าวได้ทกุ เมือ่ ปรากฏว่ามีพนักงานร่วมโครงการดังกล่าวอย่าง ต่อเนือ่ งถึง 4.1 ล้านคนในปี 2011 และยังมี เงือ่ นไขเพิม่ สัดส่วนการออมอีกด้วย ท�ำให้ มูลค่าการออมทัง้ หมดเพิม่ ขึน้ อีก 7,600 ล้าน ดอลลาร์สหรัฐ ในประเทศอังกฤษ โครงการ ระดับชาติในลักษณะเดียวกันพบว่าพนักงานที่ ขอออกจากโครงการมีสดั ส่วนเพียง 12% ดังนัน้ เมือ่ เกือบ 10 ปีทแี่ ล้ว ศาสตราจารย์ เธเลอร์จงึ ได้เขียนหนังสือร่วมกับศาสตราจารย์ แคส ซันสตีน ชือ่ ว่า ‘Nudge (สะกิด)’ โดยให้ เหตุผลว่าเนือ่ งจากมนุษย์ขาดความมีเหตุผลใน บางกรณี รัฐบาลจึงควรมีมาตรการและนโยบาย ที่ ‘สะกิด’ ให้เกิดพฤติกรรมทีเ่ ป็นประโยชน์ทงั้ กับส่วนตนและส่วนรวม ดังทีไ่ ด้ยกตัวอย่าง ข้างต้นครับ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_006-007 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 7

07

12/23/17 4:16 PM

08

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_008-010 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 8

12/23/17 4:22 PM

INVESTMENT REVIEW

ICO คืออะไร ดร.พิพัฒน์ เหลืองนฤมิตชัย ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการ และหัวหน้าทีมวิจัยลูกค้าบุคคล สายงานลูกค้าบุคคล บริษทั หลักทรัพย์ ภัทร จำ�กัด (มหาชน)

ช่วงนีส้ กุลเงินดิจทิ ลั หรือ cryptocurrency กำ�ลังได้รับการพูดถึงมากขึ้นเรื่อยๆ ส่วนหนึ่ง เป็นเพราะราคาปรับขึ้นไปอย่างรวดเร็ว เมื่อผมพูดถึง Bitcoin ในตอนที่แล้ว ราคาของ บิทคอยน์เพิ่งจะพุ่งทะลุ 4,000 ดอลลาร์สหรัฐ ผ่านไปไม่ทันไร ตอนนี้ ราคาของบิทคอยน์ ก็ทะยานไปเกิน 14,000 ดอลลาร์สหรัฐแล้ว นอกเหนือจากตัวเงินในสกุลเงินดิจิทัลที่ เราเคยพูดถึงกันไปแล้ว มีกระบวนการระดม ทุนแบบใหม่ที่เกี่ยวข้องกับสกุลเงินดิจิทัลที่ เรียกว่า Initial Coin Offering หรือ ICO ซึ่งฟัง ดูแล้วคล้ายๆ กับ Initial Public Offering หรือ IPO ที่เราได้ยินกันบ่อยๆ ในตลาดหุ้น แต่มี ความแตกต่างกันอยู่พอสมควร ถ้าพูดกันง่ายๆ ICO คือกระบวนการระดม ทุนรูปแบบหนึง่ (ทีอ่ าจใช้ค�ำ ว่าการระดมทุน จากมวลชนหรือ crowdfunding ได้) ซึง่ นิยม ใช้กบั ธุรกิจสตาร์ทอัพทีอ่ ยูใ่ นขัน้ แรกๆ ของการ พัฒนา โดยอาจมีแค่แนวคิดของธุรกิจหรือ สินค้าเท่านัน้ และระยะหลังนี้ ICO ได้รบั ความ สนใจพอสมควร เพราะสามารถระดมทุนให้กบั ธุรกิจใหม่ๆ ได้อย่างรวดเร็ว มีความยืดหยุน่ สูง แต่ในขณะเดียวกันก็มคี วามเสีย่ งสูงในหลาย ด้าน จนหน่วยงานทีม่ หี น้าทีก่ �ำ หนดนโยบาย หลายแห่ง รวมถึงสำ�นักงานคณะกรรมการ กำ�กับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (กลต.) ของไทยต้องจับตามองและรีบออกเกณฑ์มา กำ�กับดูแลการทำ� ICO ในการทำ� ICO บริษัทที่ต้องการระดมทุน จะออก ‘token’ หรือ ‘เหรียญ’ มาแลกกับเงิน สกุลดิจิทัลสกุลเดิม หรือเงินปกติ โดยโทเคน

ที่ว่านี้จะเป็นเสมือนเอกสารแสดงสิทธิบาง อย่าง ที่อาจจะเป็นเงินสกุลดิจิทัลสกุลใหม่ ส่วนแบ่งในกำ�ไรของบริษัทในอนาคต (อาจ จะมีสิทธิในการออกเสียงคล้ายกับการออก หุ้นหรือไม่ก็ได้) สิทธิพิเศษในการใช้บริการ ของบริษัท หรือสิทธิในสินทรัพย์บางอย่าง ของบริษัท หรือแม้กระทั่งสิทธิในการซื้อหรือ เข้าถึงสินค้าหรือบริการที่บริษัทนั้นกำ�ลังจะ นำ�ออกมาเสนอในอนาคต เช่น บัตรของขวัญ (gift card) เพื่อซื้อสินค้าหรือบริการที่จะมีการ พัฒนาขึ้นในอนาคต โทเคนที่ว่านี้สามารถซื้อขายเปลี่ยนมือ ผ่านตลาดเงินดิจิทัล (cryptocurrency exchanges) ได้เหมือนกับเป็นเงินดิจิทัล สกุลหนึ่ง ซึ่งเปรียบได้กับการซื้อขายหุ้นใน ตลาดหลักทรัพย์ที่แทบจะไม่ปิดทำ�การเลย การซื้อขายจะใช้เทคโนโลยี blockchain หรือ การบันทึกบัญชีแบบกระจาย (ระบบที่ไม่มี

ICO คือกระบวนการ ระดมทุนรูปแบบหนึ่ง (ที่ อาจใช้คำ�ว่าการระดมทุน จากมวลชนหรือ crowdfunding ได้) ซึ่งนิยมใช้ กับธุรกิจสตาร์ทอัพที่อยู่ใน ขั้นแรกๆ ของการพัฒนา OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_008-010 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 9

09

12/23/17 4:22 PM

ทุนที่ไม่ใช่ ‘หลักทรัพย์’ อาจจะไม่เข้าข่ายกฎ การทำ� ICO เป็นการระดมทุนแลกกับโทเคนซึ่งอาจจะมี ระเบียบที่มีอยู่ในปัจจุบัน) แต่ก็มีความเสี่ยงที่ อาจจะจำ�เป็นต้องมีคนกำ�กับดูแล โดยเฉพาะ ‘สิทธิ’ หลากหลายรูปแบบ และนักลงทุนต้องเข้าใจให้ดี อย่ างยิ่ง ถ้ากระบวนการนี้ได้รับความนิยมมาก ว่าโทเคนนั้นให้สิทธิอะไรบ้าง อย่างที่บอกไว้ข้างต้นว่า ขึ้น และมีความเสี่ยงที่จะกระทบต่อนักลงทุน โทเคนอาจจะไม่ใช่ส่วนแบ่งกำ�ไรของกิจการในอนาคต หรือผู้บริโภคอย่างแพร่หลาย ยกตัวอย่างเช่น ในปัจจุบนั อาจไม่มี เสมอไป กระบวนการทีจ่ ะตรวจสอบหรือกำ�กับดูแล ธุรกิจทีเ่ ข้ามาระดมทุน ว่าจะนำ�เงินไปใช้อย่างที่ ระบุหรือมีความสามารถทีจ่ ะพัฒนาสินค้าหรือ บริการอย่างทีว่ า่ ได้จริงๆ แม้จะมีกลไกทีเ่ รียกว่า ศูนย์กลาง) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีเบื้องหลังของ กับใบแสดงสิทธิในหุ้นซึ่งมักเป็นส่วนแบ่งของ smart contract ในการกำ�กับการใช้โทเคนใน สกุลเงินดิจิทัลอื่นๆ ซึ่งทำ�ให้มีความโปร่งใสใน กำ�ไรในอนาคตและมีสิทธิออกเสียงในธุรกิจ อนาคต แต่ถา้ นักลงทุนไม่ได้ตรวจสอบว่ามีการ เรื่องธุรกรรม อีกทั้งยังปลอมแปลงได้ยากมาก แต่การทำ� ICO เป็นการระดมทุนแลกกับ โปรแกรมสัญญาเหมือนทีไ่ ด้โฆษณาไว้นน้ั ICO จึงเป็นการระดมทุนที่ท�ำ ได้อย่าง โทเคน ซึ่งอาจจะมี ‘สิทธิ’ หลากหลายรูปแบบ ก็อาจจะเกิดสถานการณ์ทไ่ี ม่คาดคิดขึน้ ได้ รวดเร็ว เพื่อนำ�ไปต่อยอดความคิดหรือพัฒนา และนักลงทุนต้องเข้าใจให้ดีว่าโทเคนนั้นให้ นอกจากนี้ ราคาของโทเคนอาจจะมีการสร้าง สินค้าหรือบริการนั้นออกสู่ตลาด เป็นการ สิทธิอะไรบ้าง อย่างที่บอกไว้ข้างต้นว่าโทเคน ราคาเหมือนการปัน่ หุน้ ทีอ่ าจทำ�ให้นกั ลงทุนได้ ระดมทุนที่มีความยืดหยุ่นสูง มีการกำ�กับดูแล อาจจะไม่ใช่ส่วนแบ่งกำ�ไรของกิจการใน รับความเสียหาย หรืออาจมีการนำ� ICO ไปใช้ ค่อนข้างน้อย แม้เป็นการระดมทุนของธุรกิจที่ อนาคตเสมอไป ในทางทุจริต เช่น ฟอกเงิน สนับสนุนผูก้ อ่ การร้าย ใหม่มากและมีความไม่แน่นอนสูง เพราะยัง การทำ� IPO จะมีการจัดทำ�เอกสารจด หลบหนีภาษี หรือฉ้อโกงได้ ไม่มีอะไรรับประกันว่าสินค้าหรือธุรกิจนั้นจะ ทะเบียน การเปิดเผยข้อมูลและมีการกำ�กับที่ ในหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย ประสบความสำ�เร็จ แต่ถ้าผู้ลงทุนคาดว่าธุรกิจ เข้มงวดจากผู้ก�ำ กับดูแล ในขณะที่ ICO จะมี กำ�ลังมีการพิจารณากลไกในการกำ�กับดูแล หรือสินค้าบริการนั้นจะประสบความสำ�เร็จ เพียงการทำ� ‘white paper’ ซึ่งเป็นเอกสารที่ เพื่อควบคุมความเสี่ยงจากธุรกรรมประเภทนี้ และเป็นที่นิยม การเข้าไปร่วมทุนในระยะแรก ค่อนข้างเป็นเชิงเทคนิค หรือเป็นเพียงการเขียน ในขณะทีป่ ระเทศจีนและเกาหลีเพิง่ จะประกาศ อาจจะได้รับประโยชน์จากมูลค่าของโทเคนที่ เอกสารเผยแพร่ผ่านบล็อกอธิบายหลักการ ห้ามการทำ� ICO (อย่างน้อยก็ห้ามเป็นการ อาจจะปรับตัวสูงขึ้นในอนาคต ของความคิดและแผนการพัฒนาในอนาคต ชั่วคราวก่อน) และสั่งให้คืนเงินที่ระดมทุนมา บางครั้งอาจมีการเปิดเผยโปรแกรมที่เขียนขึ้น ก่อนหน้านี้ ทำ�เอาวงการสั่นสะเทือนกันไปทั่ว ICO กับ IPO ต่างกันอย่างไร มาแล้ว เพื่อแสดงให้เห็นว่ามีการพัฒนาความ หน่วยงานที่มีหน้าที่กำ�หนดนโยบายคงต้อง การทำ� ICO กับการทำ� IPO ของหุ้นมี คิดไปแล้วในระดับหนึ่ง พยายามหาจุดสมดุลระหว่างการพัฒนาระบบ ความแตกต่างกันในหลายประการ เช่น การทำ� ตั้งแต่ต้นปีเป็นต้นมา มีการทำ� ICO ไป เพื่อส่งเสริมนวัตกรรม กับการควบคุมความ IPO มักเป็นการระดมทุนของบริษัทที่มีแผน แล้วกว่า 165 ครั้ง โดยระดมทุนไปได้มากกว่า เสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นต่อนักลงทุนรายย่อย ธุรกิจชัดเจนแล้ว มีกำ�ไรสม่ำ�เสมอ มีการเปิด 2 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ และหนึ่งในจำ�นวน ผู้บริโภค และระบบการเงินไปพร้อมๆ กัน เผยข้อมูลและการกำ�กับดูแลกิจการอย่าง นั้น มีสตาร์ทอัพที่มีฐานในประเทศไทยอยู่ด้วย ซึ่งอาจจะไม่ใช่เรื่องง่ายนัก เข้มงวด เพื่อให้แน่ใจได้ว่าผลประโยชน์ของ ด้วยราคาของโทเคนหลายอันที่ปรับเพิ่มสูงขึ้น ส่วนในด้านของนักลงทุน ICO ก็คงเหมือน ผู้ถือหุ้นรายย่อยจะได้รับการคุ้มครองอย่าง ตามความนิยมของเงินสกุลดิจิทัลอย่าง กับการลงทุนประเภทอื่นๆ จำ�เป็นต้องศึกษา เหมาะสม ในขณะที่การทำ� ICO มักเป็นการ บิทคอยน์และ ethereum ยิ่งทำ�ให้คำ�ว่า ICO กระบวนการ รายละเอียดและความเสี่ยง ระดมทุนของธุรกิจสตาร์ทอัพที่มีความใหม่ เป็นที่รู้จักและได้รับความสนใจมากขึ้น สิ่งสำ�คัญที่ต้องพิจารณาก็คือต้องเข้าใจว่าสิ่ง มาก อาจมีความไม่แน่นอนค่อนข้างสูง เพราะ ที่เราซื้อนั้นให้สิทธิอะไรกับเรา และราคานั้น ในบางครั้งก็เป็นเพียงแค่แนวความคิด ยังไม่มี แล้วใครกำ�กับดูแล เหมาะสมหรือไม่ ก่อนที่จะทำ�การลงทุน อะไรรับประกันว่าจะประสบความสำ�เร็จใน เนื่องจาก ICO เป็นเรื่องที่ค่อนข้างใหม่ อยู่เสมอ อย่าเพิ่งหลงไปกับตัวเลขผลตอบแทน อนาคต ยังไม่ค่อยเป็นที่เข้าใจมากนัก และอาจจะ หรือคำ�ชวนเชื่อเพียงอย่างเดียวนะครับ การทำ� IPO มักจะเป็นการระดมทุนแลก ไม่มีกฎหมายรองรับโดยตรง (เช่น การระดม 10

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_008-010 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 10

12/23/17 4:22 PM

011 Opt AD new23-11_J-uncoated.pdf

1

12/23/17

4:24 PM

60-09-098_11 AD PHATRA new23-12_J-CS6-Uncoated

12

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 12

12/23/17 3:46 PM

optimum view

Building Dialogue

ขัว้ ตรงข้าม

“ทีผ่ มมองเห็นแน่ชดั คือความเสือ่ มโทรม ของประชาธิปไตยแบบ Liberal Democracy เพราะมาตรฐานของข่าว มาตรฐานของการให้ ข้อมูลตกต�ำ่ ไปเยอะ อย่างทีน่ ายกรัฐมนตรี วินสตัน เชอร์ชลิ เคยกล่าวไว้วา่ ‘ระบอบประชาธิปไตยไม่ใช่ระบอบทีด่ ที สี่ ดุ แต่เป็นระบอบการ ปกครองทีเ่ ลวน้อยทีส่ ดุ ’ เรารูม้ าตัง้ แต่ไหนแต่ไร อย่างทีผ่ มเคยพูดทีก่ รุงบรัสเซลส์ ประชาธิปไตย ธนกร จ๋วงพานิช มี 7 เสา ซึง่ ใน 7 เสา การเลือกตัง้ เป็นเพียงเสา เดียว แต่อกี 6 เสาเป็นเรือ่ งของขันติธรรมทาง การเมืองการปกครองโดยหลักนิตธิ รรม เสรีภาพ อานันท์ ปันยารชุน กับการสร้างสะพานแห่งความเข้าใจ ในการแสดงออก ความรับผิดชอบต่อประชาชน และความโปร่งใส การกระจายอ�ำนาจ และภาค ในยุคสมัยแห่งการแบ่งแยก ประชาสังคม ซึง่ แต่ละสังคมก็ยอ่ มมีเส้นทาง ั นาการในเรือ่ งเหล่านีเ้ ป็นของตัวเอง ด้วยอายุ 85 ปีและบทบาททีโ่ ดดเด่นตลอด นอกเหนือจากการเป็น ‘นายกรัฐมนตรีจาก วิวฒ …คุณดูประวัตศิ าสตร์ทวั่ โลก ในอังกฤษ อาชีพการท�ำงานหรือแม้แต่ในยามเกษียณ ชือ่ การรัฐประหาร’ ทีค่ นโจมตี เขาคือเอกอัครราชของอานันท์ ปันยารชุน มาพร้อมกับ ‘ภาพความ ทูตตัวแทนประเทศในปราการของโลกเสรีอย่าง ผูห้ ญิงยังไม่สามารถเลือกตัง้ ได้จนกระทัง่ ปี 1928 ทีม่ กี ารเดินขบวนจนเกิดสิง่ ทีเ่ รียกว่า ทรงจ�ำ’ ทีห่ ลากหลาย สหรัฐอเมริกา แคนาดา และผูแ้ ทนถาวรแห่ง ‘universal suffrage’ (สิทธิออกเสียงเลือกตัง้ บางคนจดจ�ำเขาในฐานะข้าราชการ ประเทศไทยประจ�ำสหประชาชาติ รวมถึงได้ ทัว่ ไป) ฉะนัน้ อังกฤษเรียกได้วา่ ไม่ใช่ประชาเทคโนแครตผูร้ บั ใช้ประเทศชาติดว้ ยวิชาความรู้ รับความไว้วางใจให้ทำ� หน้าทีป่ ระธานคณะ ทีเ่ พียบพร้อมจนบรรลุถงึ ทีส่ ดุ ของสายอาชีพใน กรรมการผูท้ รงคุณวุฒริ ะดับสูงด้านภัยคุกคาม ธิปไตยทีแ่ ท้จริงจนกระทัง่ ปี 1928-1929 ทีเ่ ขา ฐานะปลัดกระทรวงการต่างประเทศ บางคนจดจ�ำ ความท้าทายและการเปลีย่ นแปลงขององค์การ อนุญาตให้ผหู้ ญิงโหวตได้ ทีอ่ เมริกาก็เหมือนกัน ไม่ได้เป็นประชาธิปไตยจริงๆ กระทัง่ ปี 1964 ที่ เขาในฐานะนายกรัฐมนตรีจากการรัฐประหารผู้ สหประชาชาติ (The United Nations’ Highมี Civil Rights Act มี Voter Registration Act เป็น ‘อัศวินขีม่ า้ ขาว’ ของบ้านเมืองในยามวิกฤต level Panel on Threats, Challenges and ทีเ่ ริม่ ให้สทิ ธิคนผิวด�ำไปลงทะเบียนเลือกตัง้ ได้ ถึง 2 วาระ บางคนเรียกเขาว่า ‘ผูด้ รี ตั นโกสินทร์’ Change) หรือ ‘อีลที ’ ผูส้ งู ส่งด้วยชาติตระกูลและการ สุดท้าย นอกเหนือจากภาพลักษณ์การเป็น พอเป็นอย่างนีก้ ไ็ ม่ตอ้ งสงสัยว่าท�ำไมคนไทยยัง ไม่มปี ระชาธิปไตยทีส่ มบูรณ์ เพราะมันย่อม ศึกษาชัน้ เยีย่ มจากต่างประเทศและในทีส่ ดุ ชนชัน้ น�ำผูพ้ ดู ภาษาอังกฤษด้วยปฏิภาณและ ในยุคการเมืองแบ่งขัว้ หลายคนสรุปว่าเขาคือ โวหารเฉียบขาดของ ‘สุภาพบุรษุ อังกฤษ​(British มีเหตุผลทีด่ ี และไปว่าไม่ได้ดว้ ย อย่างของ ‘เสือ้ เหลือง’ ผูเ้ ห็นใจการรัฐประหาร และเหนือ่ ย Gentleman)’ เขาคือประธานคณะกรรมาธิการ อังกฤษก็ยงั ต้องใช้เวลากว่า 700 ปี อเมริกา 200 ปี กว่าจะมีประชาธิปไตยแท้จริง เราเพิง่ มี หน่ายอุดมการณ์แบบเสือ้ แดง ยกร่างรัฐธรรมนูญปี 2540 ทีก่ ล่าวกันว่าสร้าง ประชาธิปไตยมา 80 ปี ดังนัน้ ไม่ใช่ของแปลก อย่างไรก็ตาม นอกจากภาพความทรงจ�ำ การมีสว่ นร่วมให้ประชาชนไทยสูงสุด จนได้รบั …อย่างไรก็ตาม ส่วนหนึง่ ทีส่ ำ� คัญของ เหล่านี้ ยังมีภาพอีกมากบรรจุอยูใ่ น ‘อัลบัม้ ’ สมญาว่า ‘รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน’ ประชาธิปไตยคือต้องมี ‘well-informed public’ ของความเป็นอานันท์ทกี่ นิ เวลายาวนานร่วม ในยุคสมัยทีก่ ารแบ่งขัว้ รุนแรงขึน้ ทุกขณะ ตอนหลังไปแปลกันว่าต้องมีการศึกษา แต่ 9 ทศวรรษ และหลายภาพอยูเ่ หนือการเหมา ระหว่างค่ายเสรีนยิ ม-อนุรกั ษ์นยิ ม ความเป็น จริงๆ คือ หนึง่ คนต้องมีความสนใจในเรือ่ ง รวมแบบรวบรัด เช่น นอกเหนือจากการเป็น รัฐ-เอกชน ความเป็นท้องถิน่ -ความเป็นสากล กระบวนการ ในเรือ่ งการเมือง สอง คือ คนต้อง ข้าราชการ ในอีกห้วงเวลาหนึง่ เขายังเคยด�ำรง ดังแสดงออกในปรากฏการณ์ปรวนแปรของ ได้รบั ข้อมูลทีเ่ พียงพอ ถูกต้อง และทันการ แต่ ต�ำแหน่งเป็นถึงประธานกรรมการ หรือกรรมการ การเมืองโลกและไทย บทสัมภาษณ์อานันท์ ปัจจุบนั สิง่ นีไ้ ม่มี ในอเมริกาไม่มแี ล้ว ในอังกฤษ ในบริษทั เอกชนยักษ์ใหญ่ ตัง้ แต่สหยูเนีย่ น, ไอ ปันยารชุน ผูเ้ คยใช้ชวี ติ ในหลากขัว้ ทีต่ รงข้าม ก็ไม่มแี ล้ว เช่นเรือ่ ง Brexit ก็เป็นการพิสจู น์วา่ บี เอ็ม, ไซม์ ดาร์บ,ี ธนาคารไทยพาณิชย์ ไปจน อาจชีเ้ ส้นทางส�ำหรับ ‘พูดคุย’ และเดินหน้าต่อ ทัง้ สองฝ่าย ฝ่ายทีใ่ ห้อยูใ่ นอียู กับฝ่ายให้ออก กระทัง่ ต�ำแหน่งประธานสภาอุตสาหกรรมแห่ง โดยไม่ยดึ ติดกับการเผชิญหน้าทางความคิดที่ พูดปดทัง้ สองฝ่าย เชือ่ ใน fake news พอเป็น ประเทศไทย เป็นอุปสรรคของการปฏิบตั งิ านจริง OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 13

13

12/23/17 3:46 PM

…นอกจากนี้ อีกหนึง่ สิง่ ทีต่ อ้ งดู คือมีการกดขี่ ราษฎรในทางใดทางหนึง่ หรือเปล่า เช่น การไม่ เราชอบพูดกันว่าคนไทยแตกกันเป็นความคิดแบบ ให้พดู ไม่ให้ออกความคิดเห็นนีม่ นั เกินไปหรือ เหลือง-แดง ไม่เลย ความแตกต่างของเราไม่ได้เป็น เปล่า พูดง่ายๆ คือ หลักการประชาธิปไตยบาง อย่างต้องเก็บไว้ ต้องพยายามส่งเสริม ผมไม่ใช่ ความแตกต่างด้าน ideology หรืออุดมการณ์ นักคลัง่ ประชาธิปไตย ผมก็รวู้ า่ ประชาธิปไตยมี ทางการเมือง...ปัญหามีอยูแ่ ค่วา่ คุณจะท�ำอย่างไรให้ จุดอ่อน แต่ผมว่าเราต้องยึดหลักการบางอย่าง คนรูส้ กึ ว่าสังคมมีความยุตธิ รรมมากขึน้ ของประชาธิปไตยไว้ โดยผมไม่ใช่คนประเภท ทุกอย่างต้อง 100% บางอย่าง 70% ผมก็พอใจ อย่างนี้ ในขณะทีร่ ะบอบประชาธิปไตยแบบ ต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรีทมี่ าจากการรัฐประหาร ได้ เพราะทุกประเทศต้องมีระยะเปลีย่ นผ่าน ตะวันตกไม่ได้สร้างศรัทธาให้คนทัว่ ไป มีแต่ ท�ำโครงสร้างการเมืองทีโ่ ปร่งใส ตรวจสอบได้ ไปสูป่ ระชาธิปไตย ปัญหาคือ 80 ปี ของเราไม่ ท�ำให้เห็นความเหลวแหลกและจุดบกพร่องของ ให้ ‘เป็นไปได้’ มาแล้ว การจ�ำแนกชือ่ ระบอบดู ค่อยมีการเปลีย่ นผ่าน 80 ปีทผี่ า่ นมาเราไม่เคย ระบบ นับวันคนก็เลยยิง่ มองเห็นความดีงามใน เหมือนจะไม่สำ� คัญมากเท่ากับสิง่ ทีเ่ ป็นไปได้ เป็นประชาธิปไตยเลย แต่ถามว่าเมืองไทยเป็น ระบอบ Authoritarian (อ�ำนาจนิยม) อย่างของ และสิง่ ทีป่ ฏิบตั ไิ ด้ในความเป็นจริง dictator (เผด็จการ) ไหม ผมก็บอกได้เลยว่า นายกรัฐมนตรี ลี กวน ยู ในสิงคโปร์ “สิง่ ทีค่ วรมองคือ หนึง่ รัฐบาลสามารถให้ ทหารไทยไม่ใช่ dictator ทหารไทยอาจจะมีเรือ่ ง …แน่นอน ในหลักการประชาธิปไตยก็ยงั บริการขัน้ พืน้ ฐานได้หรือเปล่า เราชอบพูดกัน ของการบริหารไม่เก่ง หรือเรือ่ งของคอร์รปั ชันอะไร คงเป็นระบอบการปกครองที่ ‘the least bad’ ว่าคนไทยแตกกันเป็นความคิดแบบเหลืองก็แล้วแต่ แต่ไม่ใช่ dictator ทีค่ อยลักคนหายไป แต่เนือ่ งจากประชาธิปไตยต้องมีองค์ประกอบ แดง ไม่เลย ความแตกต่างของเราไม่ได้เป็น เอาไปท�ำทารุณกรรม หรือปกครองกดขีป่ ระชาชน หลายอย่าง พอสิง่ เหล่านีห้ ลุดไปประชาธิปไตย ความแตกต่างด้าน ideology หรืออุดมการณ์ จนเกิดความกลัวเกรงอย่างแสนสาหัส ก็เสือ่ ม ตรงกันข้ามการปกครองแบบใช้อำ� นาจ ทางการเมือง คนไทยโชคดี คือไม่เป็น fanatic …ตัวผมเองก็มหี ลักการคือ เราออกความ ถึงไม่ฟงั เสียงประชาชนเท่าไหร่ ถ้าสามารถ ไม่คลัง่ ศาสนา ไม่คลัง่ อุดมการณ์ เชือ้ ชาติ เห็นได้ แต่ตอ้ งมีขอ้ จ�ำกัด การพูดการเขียน ท�ำให้คนพอใจได้ ก็กลายเป็นของดีแล้ว อย่าง การเมือง ปัญหามีอยูแ่ ค่วา่ คุณตกลงกันได้ แบบ hate speech หรือเสรีภาพแบบอเมริกา คนสิงคโปร์เขาก็พอใจในสิง่ ที่ ลี กวน ยู และคน ไหมว่าความยุตธิ รรมทางสังคมอยูท่ ไี่ หน คุณ ขอประทานโทษนะ สังคมจะล่มจมในทีส่ ดุ เพราะ ทีต่ ามมาท�ำ ดังนัน้ เขาไม่ตอ้ งตัดสินใจว่าเขาจะ มีมาตรการอย่างไรทีจ่ ะให้เกิดความยุตธิ รรมใน เสรีภาพมากเกินไป เสรีภาพโดยไม่มขี อบเขต ต้องเป็นประชาธิปไตยแบบตะวันตกหรือเปล่า ทางเศรษฐกิจ ทางการศึกษา คุณจะท�ำอย่างไร โดยไม่มคี วามรับผิดชอบ เวลานีถ้ า้ คุณอยูใ่ น มันจึงเกิด ‘ประชาธิปไตยแบบสิงคโปร์’ ขึน้ มา เรือ่ งความเหลือ่ มล�ำ้ ทางรายได้ ในเมือ่ 5% ของ อเมริกา น่าเป็นห่วงว่าอีก 40 ปีจะเป็นอย่างไร หรือแม้กระทัง่ เกิด ‘ประชาธิปไตยแบบไทยๆ’ คนไทยครอบครองความมัง่ คัง่ กว่า 90% ของ ในทางตรงกันข้าม เมืองไทยเป็นเมืองทีป่ ระเสริฐ ขึน้ มา แต่ความต่างคือพอบอกว่าประชาธิปไตย ประเทศ หรือในเมือ่ ประเทศไทยเป็นอันดับ 3 น่าอยู่ ผมไม่เคยหมดหวัง” แบบสิงคโปร์นเี่ รารูว้ า่ หมายถึงอะไร เพราะเขามี ของโลกทีม่ คี วามเหลือ่ มล�ำ้ ระหว่างคนจนกับ แลกและเปลีย่ น พิมพ์เขียว เขาปกครองมา 40-50 ปีแล้ว แต่พอ คนรวยมากทีส่ ดุ รองจากรัสเซียและอินเดีย อาจเป็นชะตากรรมคล้ายกันกับอเล็กซานบอกประชาธิปไตยแบบไทยๆ เราก็ เออ---แบบ คุณจะท�ำอย่างไรให้คนรูส้ กึ ว่าสังคมมีความ เดอร์ ฮามิลตัน รัฐบุรษุ และหนึง่ ในคณะผูก้ อ่ การ ไหนล่ะ” ยุตธิ รรมมากขึน้ ของประเทศสหรัฐอเมริกา (Founding Fathers) …ประเด็นเหล่านีไ้ ม่เกีย่ วกับความเป็น ข้ามตรงขัว้ เหลือง-เป็นแดง ไม่เกีย่ วเลย ปัญหาคือประชาชน เจ้าของวาทะ “Real liberty is neither found in หลายคนอาจเห็นว่าค�ำตอบลักษณะนีข้ อง เขามีพอกินพอใช้ไหม เขามีบา้ นอยูไ่ หม เขา despotism or the extremes of democracy, อานันท์เป็นเสมือนการยอมรับระบอบเผด็จการ มีเสือ้ ผ้าไหม มีการรักษาพยาบาลไหม อย่าง but in moderate governments.” ผูม้ กั ถูกโจมตี และไม่ซอ่ื ตรงต่ออุดมคติของประชาธิปไตย เรือ่ ง 30 บาทรักษาทุกโรค ต้องถือเป็นโครงการ ว่า ‘ไร้หลักการ’ ความพยายามลอยอยูเ่ หนือการ แต่สำ� หรับอานันท์ ผูเ้ คยกล่าวในการบรรยาย แบ่งค่าย และหาเส้นทางเดินทีเ่ ป็นไปได้ของ ทีด่ ี อาจจะมีปญ ั หาเรือ่ งการบริหาร เรือ่ งงบ สาธารณะทีจ่ ดั ร่วมกันระหว่าง Cambridge ประมาณอะไรก็ตาม แต่สดุ ท้ายเป็นโครงการที่ อานันท์ ดูเหมือนจะท�ำให้เขาต้องเพิม่ จ�ำนวนศัตรู Society, Oxford Society และ Harvard Club ดี เป็น universal health scheme ทีม่ ผี ลส�ำเร็จ มากขึน้ ณ​กรุงบรัสเซลส์ ว่าการสร้างประชาธิปไตย “ผมคิดว่าสังคมไทยเป็นสังคมทีไ่ ม่ทนต่อ สิง่ นีไ้ ม่มคี วามคิดแตกต่างกันระหว่างเหลืองกับ นัน้ ต้องมี ‘the art of the possible (ศิลปะแห่ง แดง สิง่ ทีเ่ ราต้องท�ำจึงมีแค่การปรับปรุงความ ความเห็นทีแ่ ตกต่างกัน เป็นสังคมทีไ่ ม่คอ่ ยอยาก ความเป็นไปได้)’ รวมอยูด่ ว้ ย อีกทัง้ ได้เคยใช้ ฟังความเห็นทีแ่ ตกต่าง และก็ไม่พร้อมทีจ่ ะคุย คิดและขัดเกลาให้มนั ดีขนึ้ 14

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 14

12/23/17 3:46 PM

optimum view

กันในเรือ่ งความแตกต่างทางความเห็น ทุกสิง่ อย่างจะเป็นขาวเป็นด�ำ ทุกสิง่ ทุกอย่างจะเป็น เรือ่ งผิดเรือ่ งถูก มีฉนั กับเขา มันก็ไม่ทำ� ให้เกิด บรรยากาศของการพูดคุยแบบติดต่อ คุยแบบ ต่อเนือ่ ง คุยให้เป็น dialogue เรียกได้วา่ เรามีแต่ conversation เรามีแต่ debate มีแต่การเถียง กันเพือ่ เอาชนะ …ผมไม่แน่ใจค�ำว่า dialogue มีในภาษา ไทยหรือเปล่า คือ dialogue อาจจะมีขอ้ ยุตหิ รือ ไม่ตอ้ งมีขอ้ ยุตกิ ไ็ ด้ มันเป็น on-going process เป็นกระบวนการต่อเนือ่ ง มันไม่ได้มขี นึ้ เพือ่ แก้ ปัญหา แต่มนั มีขนึ้ เพือ่ ก่อให้เกิดความเข้าใจ ก่อ ให้เกิดความรูท้ ดี่ ขี นึ้ ทีนถี้ ามว่าเราสนใจความ จริงแค่ไหน เราสนใจตรรกะมากน้อยแค่ไหน เราสนใจความรูส้ กึ ของคนอืน่ มากน้อยแค่ไหน

ถ้าเผือ่ สุดท้ายทุกอย่างมันยังหยุดอยูท่ ี่ I, me and myself มันก็ลำ� บาก หลักพุทธศาสนาดี ทีส่ ดุ สุ. จิ. ปุ. ลิ. ‘สุตะ’ คือให้ฟงั ก่อน แต่สงั คม เรามีแต่คนพูด คนฟังไม่คอ่ ยมี คนฟังทีร่ เู้ รือ่ ง ก็ไม่คอ่ ยมี …ผมเป็นคนแปลก วิปริตหรือเปล่าก็ไม่รู้ เพราะเวลาเจอคนมีความคิดต่างกับผม ผมอยาก จะคุยกับเขา ไม่ได้อยากจะคุยเพือ่ โน้มน้าวให้เขา มาเห็นตรงกับผม แต่อยากจะคุยกับเขาแบบไม่มี จุดหมายอยูต่ รงนัน้ จุดหมายของผมคืออยากรู้ ว่าทีเ่ ขาไม่เห็นด้วยกับผม ทีเ่ ขามีความเห็นแตก ต่างกับผม เพราะเหตุใด ผมสนใจอันนัน้ บาง กรณีอาจจะเป็นเพราะว่าข้อเท็จจริงไม่ตรงกัน ซึง่ ก็พดู กันต่อไปได้วา่ ของใครผิดของใครถูก …แต่อกี กรณีทผี่ มยิง่ สนใจมากกว่าก็คอื

เขาใช้เหตุผลอะไร เขาใช้ตรรกะอะไร ท�ำไมเขา ถึงคิดแบบนัน้ เพราะในบางครัง้ บางคราวข้อ เท็จจริงอาจจะตรงกัน แต่ขอ้ สรุปไปคนละเรือ่ ง ผมไม่ได้สนใจเพราะอยากจะเอาชนะหรืออะไร แต่เป็นเพราะผมเป็นของผมอย่างนี้ ส่วนหนึง่ อาจเป็นเพราะผมเคยอยูก่ ระทรวงการต่างประเทศ ต้องเจรจาค่อนข้างมาก และก่อนทีเ่ รา จะเจรจา เราต้องพยายามรูจ้ ดุ ยืนของแต่ละฝ่าย ต้องรูว้ า่ ท�ำไมเขาถึงต้องมีจดุ ยืนตรงนัน้ จุดอ่อน จุดแข็งเขาอยูท่ ไี่ หน ซึง่ พอคุณฟังดีแล้วทุกอย่าง มันจะไม่ abstract คุณก�ำลังท�ำกับของจริง”

อุบตั เิ หตุ-ผล

กล่าวกันว่าอานันท์ไม่ชอบกีฬากอล์ฟ ซึง่ มี นักข่าวบางคนตัง้ ข้อสังเกตว่าด้วยภูมหิ ลัง หน้าที่ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 15

15

12/23/17 3:46 PM

16

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 16

12/23/17 3:46 PM

optimum view การงาน และไลฟ์สไตล์ของผูค้ นทีแ่ วดล้อม อานันท์ ข้อเท็จจริงนีแ้ สดงถึงความเป็นตัวของ ตัวเองทีไ่ ม่หวัน่ ไหวด้วยวิถรี อบตัวของอานันท์ ได้เป็นอย่างดี ผลงานของรัฐบาลอานันท์ 1 ใน การเจรจาและแก้ไขสัญญาสัมปทานโครงการ โทรศัพท์ 3 ล้านเลขหมายกับเอกชนเพือ่ รักษา ผลประโยชน์ของรัฐและสร้างความโปร่งใส ให้มากขึน้ ทัง้ ทีข่ ดั กับความต้องการของผูก้ มุ อ�ำนาจในกองทัพขณะนัน้ ยิง่ ท�ำให้ขอ้ เท็จจริง นีป้ รากฏชัด อย่างไรก็ตาม หากถามอานันท์ ว่าอะไรคือทีม่ าของความส�ำเร็จและตัวตนเช่น นีข้ องเขา บ่อยครัง้ อานันท์จะยกความดีให้กบั ‘อุบตั เิ หตุ’ กระทัง่ หนังสือพิมพ์นวิ ยอร์กไทมส์ ยังเคยพาดหัวข่าวในปี 1991 ว่า “Thailand Coup Casts Up a Most Reluctant Premier” อันเนือ่ งมาจากการทีเ่ ขาให้สมั ภาษณ์วา่ การที่ ตนเองได้รบั แต่งตัง้ เป็นนายกรัฐมนตรีถอื เป็น “the biggest accident in Thai history” “ผมเป็นคนท�ำอะไรไม่เคยวางแผนอนาคต ไม่เคยมีแผนชีวติ ไม่เคยมีความต้องการเป็นนัน่ เป็นนี่ ทุกอย่างเกิดขึน้ โดยธรรมชาติมากกว่า ทีผ่ มไปเป็นทูตทีว่ อชิงตัน ดีซกี เ็ พราะถูกบังคับ ให้ไป ผมไม่เคยอยากไป พอผมอยูว่ อชิงตัน ดีซี คุณชาติชาย (ชุณหะวัณ) จะเอาผมไปเป็น ปลัดกระทรวง ผมบอกขอไม่ไป แต่อกี สามเดือน ท่านก็สงั่ ให้ผมกลับมาเป็นปลัดกระทรวงอยูด่ ี ต่อมาทีผ่ มถูกกล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์ แล้ว ผมลาออกจากกระทรวงต่างประเทศไปอยู่ สหยูเนีย่ น ต่อมา ดร.อ�ำนวย วีรวรรณ ประธาน บริษทั ลาออกไปเป็นประธานธนาคารกรุงเทพ ผมจึงได้รบั แต่งตัง้ เป็นประธานฯ แทน ก็บงั เอิญ ทัง้ นัน้ ทีไ่ ปเป็นประธานสภาอุตสาหกรรม ก็ เพราะบังเอิญมีคนครบวาระ เสร็จแล้ววันดีคนื ดี ผมก็ได้รบั เชิญให้ไปเป็นนายกฯ 2 ครัง้ ฉะนัน้ ถ้าจะถามว่าเป็นอย่างนีเ้ พราะอะไร ผมก็ไม่ร”ู้ อย่างไรก็ตาม สิง่ หนึง่ ทีอ่ านันท์รแู้ น่ชดั ว่าส่ง ผลต่อตัวเขาก็คอื บิดา หรือพระยาปรีชานุสาสน์ (เสริญ ปันยารชุน) ซึง่ ในหลายมิตเิ ป็นเสมือน ‘ภาพต้นแบบ’ ของความเป็นอานันท์ เพราะ พระยาปรีชานุสาสน์เองก็เป็นผูท้ ม่ี ปี ระสบการณ์ หลากหลายทัง้ ภาคราชการและเอกชน โดยเคย ด�ำรงต�ำแหน่งปลัดทูลฉลอง กระทรวงธรรมการ

(กระทรวงศึกษาธิการ) อันเป็นต�ำแหน่งสูงสุด ของข้าราชการประจ�ำ เมือ่ ก่อนเปลีย่ นแปลง การปกครอง ก่อนจะลาออกมาตัง้ บริษทั เพือ่ ท�ำ หนังสือ Siam Chronicle ซึง่ เป็นหนังสือพิมพ์ ภาษาอังกฤษฉบับแรกของคนไทย และเป็น ผูร้ ว่ มก่อตัง้ หนังสือพิมพ์บางกอกโพสต์ “คุณพ่อผมท่านได้รบั ทุนของพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที่ 6 ให้ไปเรียนทีอ่ งั กฤษ คูก่ บั พระยาภะรตราชา (หม่อมหลวงทศทิศ อิศรเสนา) โดยทัง้ สองคนถูกส่งไปโดยมีเป้า ประสงค์แน่นอนว่าให้ไปเรียนเพือ่ ดูระบบ public school ของอังกฤษแล้วกลับมาตัง้ โรงเรียนใน เมืองไทย คุณพ่อท่านจบที่ Shrewsbury School เป็นโรงเรียนเก่าแก่ตงั้ มา 500 ปี ส่วนเจ้าคุณ ภะรตจบที่ Oundle School ซึง่ ทัง้ สองโรงเรียน ถือว่าเป็นพับลิกสคูลชัน้ หนึง่ ทัง้ หมดนีเ้ พราะ รัชกาลที่ 6 ท่านทรงศึกษาและชอบพระทัย ระบบโรงเรียนแบบพับลิกสคูลของอังกฤษ” ตรงตามพระราชประสงค์ของรัชกาลที่ 6 เมือ่ บิดาของอานันท์กลับมาประเทศไทย เขา ได้รบั แต่งตัง้ เป็นเจ้ากรมโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ในสมัยรัชกาลที่ 6 ผูร้ บั ผิดชอบการ จัดตัง้ และดูแลโรงเรียนมหาดเล็กหลวงทัว่ ประเทศ อีกทัง้ ท�ำหน้าทีเ่ ป็นผูบ้ งั คับการคนแรก ของโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย เป็นอาจารย์สอน ทีจ่ ฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย และเป็นครูของ โรงเรียนเทพศิรนิ ทร์และสวนกุหลาบ ก่อนใน ทีส่ ดุ จะได้รบั แต่งตัง้ เป็นปลัดทูลฉลอง กระทรวง ธรรมการ “ฉะนัน้ คุณพ่อผมจริงๆ แล้วเป็นครู และถ้า ถามว่าคุณพ่อมีอทิ ธิพลต่อการพัฒนาตัวผมเอง ไหม มีมากเลย เพราะว่าคุณพ่อเป็นคนรักครอบครัว และใกล้ชดิ กับลูก จะคอยช่วยลูกท�ำการ บ้าน ไม่ใช่เขียนให้นะ แต่ชว่ ยแนะน�ำให้ทำ� ให้ถกู คุณพ่อมักจะเล่าเรือ่ งอะไรให้ลกู ๆ ฟังเสมอ …สมัยก่อนตอนโรงเรียนหยุด 2 เดือน ช่วง เมษายน-พฤษภาคม ทุกปีคณ ุ พ่อกับคุณแม่จะ พาลูกๆ ไปอยูห่ วั หิน เพราะมีบา้ นอยู่ นัง่ รถไฟ แล้วไปต่อรถเกวียน ไปตัง้ รกรากอยูห่ วั หิน 2 เดือน สมัยก่อนไปทีกเ็ หมือนไปตัง้ บ้านใหม่ เพราะต้องขนข้าวของไปหมดเลย เครือ่ งครัว อะไรต่ออะไร แล้วทุกคืนเราก็จะนัง่ กันทีช่ าน

ผมไม่แน่ใจค�ำว่า dialogue มีในภาษาไทยหรือเปล่า คือ dialogue อาจจะมีขอ้ ยุติ หรือไม่ตอ้ งมีขอ้ ยุตกิ ไ็ ด้ มัน เป็น on-going process เป็นกระบวนการต่อเนือ่ ง มันไม่ได้มขี นึ้ เพือ่ แก้ปญ ั หา แต่มนั มีขนึ้ เพือ่ ก่อให้เกิด ความเข้าใจ ก่อให้เกิดความ รูท้ ดี่ ขี นึ้ เรือน คุณพ่อเปิดเพลงโอเปรา แล้วก็เล่าให้ลกู ฟังถึงความหมาย เพราะเพลงโอเปราส่วนใหญ่ เป็นภาษาอิตาเลียนหรือเยอรมัน ท�ำให้พวกเรา ได้ยนิ เสียงโอเปรามาตลอด และฟังรูเ้ รือ่ ง ไม่ ว่าจะเรือ่ ง Aida, Carmen, The Marriage of Figaro, La Traviata ท่านเล่าให้ฟงั หมด คุณพ่อเป็นคนชอบดนตรี ตอนน�ำ้ ท่วม หนังฝรัง่ ไม่มา คุณพ่อจะพาผมนัง่ รถรางจากสาธรไป ลงเยาวราชเพือ่ ดูงวิ้ ออกมาก็ไปนัง่ รับประทาน ก๋วยเตีย๋ วบะหมีห่ มูแดง ตอนสมัยรับราชการ คุณพ่อก็เคยเล่นโขนกับในหลวงรัชกาลที่ 6 และแน่นอนคุณพ่อชอบโอเปรามาก ตอนหลัง ผมไปเป็นทูต เวลาไปนิวยอร์กก็จะต้องหาทาง ไปดูโอเปราที่ Metropolitan Opera House ไปอิตาลีกต็ อ้ งไป Teatro alla Scala ตลอด …ผมคิดว่าคุณพ่อมีศลิ ปะในการเข้าถึง คน เป็นครู แต่ไม่ใช่สอนอย่างเดียว เป็นครูทคี่ ยุ แล้วมีตอ่ เติมให้สนุกขึน้ ตอนคุณพ่อสิน้ ชีวติ ใน หนังสือฌาปนกิจมีนกั เรียนเก่าหลายคนเขียนให้ ตัง้ แต่หม่อมหลวงปิน่ มาลากุล พระมหามนตรี ใครต่อใคร หลายคนจะเล่าถึงวิธกี ารสอนของ คุณพ่อ อย่างเวลาคุณพ่อเล่าเหตุการณ์สมัย โรมันทีบ่ รูตสั เพือ่ นสนิทจะลอบฆ่าซีซาร์ พ่อจะ ยกมือชีห้ น้าท�ำท่าซีซาร์ประกอบด้วยแล้วพูด ‘เออ—แกด้วยเหรอทีจ่ ะฆ่าฉันนี่ (Et tu, Brute?)’ เป็นทีเ่ ลือ่ งลือ ดังนัน้ คุณพ่อเก่งมาก เวลาสอน OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 17

17

12/23/17 3:46 PM

ส�ำคัญของสังคมไทย และอานันท์เองก็ถอื เป็นผู้ ประสบความส�ำเร็จอย่างมากในด้านการศึกษา ในสมัยนัน้ การส่งลูกไป โดยได้รบั ยกย่องให้อยูใ่ นท�ำเนียบศิษย์เก่าดีเด่น เข้าพับลิกสคูลอังกฤษ (Eminent Old Alleynians) ของดัลลิช คอลเลจ ทีซ่ งึ่ เขาเรียนชัน้ มัธยม อีกทัง้ ส�ำเร็จการศึกษา หมายถึงการส่งลูกไปให้ ด้วยเกียรตินยิ มจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ เรียนรูอ้ ปุ นิสยั ทีด่ ี ภาษา ในสาขานิตศิ าสตร์ กระนัน้ เขาก็ระมัดระวังที่ อังกฤษเรียกว่าให้ไปสร้าง จะเอาความส�ำเร็จในอดีตนีเ้ ป็นมาตรฐานของ เ่ ขาเห็นว่าก�ำลังเปลีย่ นแปลงไป character คาแรกเตอร์ อนาคตที “ผมว่าการศึกษาเปลีย่ นไป ผมไปเรียน ในทีน่ ค้ี อื ความซือ่ ตรง อังกฤษตัง้ แต่อายุ 16 กลับมาอีกทีตอนอายุ 23 แต่จนกระทัง่ บัดนี้ บางคนจะส่งลูกไปเรียน ความมีกริ ยิ ามารยาท อังกฤษ ก็ยงั พาลูกมาให้ผมแนะน�ำ จนผมต้อง ความมีศลี ธรรม ความไม่ บอกทุกครัง้ ว่า ผมรูจ้ กั อังกฤษเมือ่ สมัย 70 ปี ก่อน เดีย๋ วนี้ ต้องเรียกว่าผมไม่รจู้ กั ระบบอังกฤษ พูดปด แล้ว นีค่ อื สัจธรรมอันหนึง่ ทุกอย่างต้องมีการ เปลีย่ นแปลง ซึง่ พูดแล้วนีก่ เ็ ป็นเรือ่ งน่าเป็นห่วง อะไรก็จะสอนง่ายๆ มาถึงเดีย๋ วนี้ ผมว่าสังคม ในสังคมไทย สังคมไทยถือว่าการเปลีย่ นแปลง ไทยบางทีอบรมลูกไม่คอ่ ยถูกต้อง มัวแต่สอน ให้จำ� คุณพ่อผม ท่านไม่เคยสอนให้จำ� แต่สอน เป็นของแปลก เป็นของไม่ธรรมดา ทัง้ ๆ ที่ ในศาสนาพุทธ การเปลีย่ นแปลงนีค่ อื ความ ให้เข้าใจและให้คดิ …การศึกษาต้องให้เด็กแย้งครูได้ ตัง้ ค�ำถาม แน่นอนทีส่ ดุ เป็นสิง่ ทีถ่ าวรทีส่ ดุ ดังนัน้ ถ้าวิธคี ดิ ได้ อย่างในอังกฤษ เวลาเรียน 1 ชัว่ โมง ครูสอน ของคนในสังคมยังกลัวการเปลีย่ นแปลง และ ขัดขวางต่อต้าน มันจะน�ำไปสูก่ ารถอยหลังเข้า แค่ประมาณ 50 นาที ส่วนอีก 10 นาทีให้ คลอง อย่างถ้ามีใครมาถามผมว่า ผมรูจ้ กั ระบบ นักเรียนใช้พกั และเดินเปลีย่ นห้อง การให้เด็ก ได้เดินเปลีย่ นห้อง เดินไปเตะฝุน่ ไปบ้าง คุยไป การศึกษาอังกฤษขณะนีห้ รือไม่ ผมบอกได้เลย เฮฮาไปบ้าง มันก็ชว่ ยผ่อนคลายอารมณ์พร้อมที่ ว่าไม่รจู้ กั แต่ถา้ ถามว่ามันดีขนึ้ หรือไม่ ผมตอบ จะรับวิชาใหม่ แล้วใน 50 นาทีนนั้ เขาก็จะสอน ได้เลยว่ามันต้องดีขนึ้ …แน่นอน ระบบการศึกษาของอังกฤษสมัย หรืออ่านหนังสือให้ฟงั บ้าง แต่จะมีเวลาส�ำหรับ คุยกัน โดยไม่ใช่การคุยในลักษณะถามให้เด็ก ผมหรือสมัยคุณพ่อผมก็มขี อ้ ดี พับลิกสคูลของ อังกฤษมันเกิดขึน้ และเจริญงอกงามเพราะ ตอบแล้วคอยบอกว่าผิด จนเด็กใจฝ่อ ไม่กล้า อะไร เหตุผลคืออังกฤษเมือ่ 300 ปีทแี่ ล้ว ไป ตอบ แต่เขาจะถามให้เด็กพูด ไม่สนใจผิดถูก สร้างอาณานิคมไว้เยอะ เป็นจักรวรรดิ เพราะ ถามไปเรือ่ ยๆ จนกว่าเด็กจะคิดและตอบโดย ใช้เหตุผล มันก็กลับไปเรือ่ ง dialogue อีก คือนี่ ฉะนัน้ การทีอ่ งั กฤษต้องส่งคนไปปกครอง อินเดีย เอเชียใต้ แอฟริกา ไนจีเรีย แทนซาเนีย ไม่ใช่เรือ่ งของการคุยกันเพือ่ หาผิดถูก แต่เป็น กระบวนการของการสร้างความเข้าใจ ไม่อย่าง หรือหมูเ่ กาะแคริบเบียน เขาก็ตอ้ งท�ำให้มนั่ ใจ ว่าคนทีจ่ ะไปได้รบั แรงจูงใจมากพอทีท่ ำ� ให้เขา นัน้ คนเราคงไม่สามารถคิดอะไรได้ เพราะทุก สิง่ มันต้องผิดก่อน สิง่ ประดิษฐ์ทกุ อย่างในโลก อยากไป เพราะสมัยนัน้ ไปประเทศเหล่านีถ้ อื ว่า ไปยากล�ำบาก โดยอย่างหนึง่ ทีเ่ ป็นแรงจูงใจคือ ตอนทดลองก็ระเบิดก่อนบ่อยครัง้ ” ระหว่างทีอ่ ยูต่ า่ งประเทศ รัฐจะจ่ายค่าเล่าเรียน การศึกษา ของบุตรหลานให้หมด ทีนพี้ บั ลิกสคูลในอังกฤษ อย่างไรก็ตาม แม้บดิ าของเขาจะเรียกได้ จึงเป็นโรงเรียนประจ�ำทัง้ นัน้ เพราะมีไว้เลีย้ ง ว่าเป็นหนึง่ ในครูและผูบ้ กุ เบิกการศึกษาคน ดูเด็กทีพ่ อ่ แม่ไม่อยู่ แล้วการทีร่ ฐั จ่ายให้หมด 18

ท�ำให้เกิดโรงเรียนขึน้ เยอะ และแต่ละโรงเรียนก็ ต้องแข่งกันท�ำให้ดเี พือ่ ทีพ่ อ่ แม่จะได้อยากส่งลูก เข้ามาอยู่ …แต่ตอ้ งพูดว่าในสมัยนัน้ การส่งลูกไป เข้าพับลิกสคูลอังกฤษ หมายถึงการส่งลูกไปให้ เรียนรูอ้ ปุ นิสยั ทีด่ ี ภาษาอังกฤษเรียกว่าให้ไป สร้าง character คาแรกเตอร์ในทีน่ คี้ อื ความ ซือ่ ตรง ความมีกริ ยิ ามารยาท ความมีศลี ธรรม ความไม่พดู ปด หลายอย่างเขาสร้างด้วยระบบ การเรียนการสอน หลายอย่างเขาสร้างด้วยการ กีฬา เพราะการเล่นกีฬาช่วยสอนความเป็นคนดี ได้หลายอย่าง ไม่วา่ การไม่เอาเปรียบคน การไม่ คดโกง ความอดทน การเคารพกฎเกณฑ์ การ รูแ้ พ้รชู้ นะ เดีย๋ วนี้ คนทีไ่ ปพับลิกสคูลจะนึกถึง

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 18

12/23/17 3:46 PM

optimum view

เรือ่ งนีไ้ หม ก็คงมีบา้ ง แต่ไม่เหมือนสมัยก่อนที่ เรียกว่าเป็นการส่งเด็กไปสร้างคาแรกเตอร์จริงๆ …ปัจจุบนั ผมรูแ้ น่นอนว่า หนึง่ คนอังกฤษที่ จะส่งลูกไปเรียนโรงเรียนประจ�ำตลอดมีนอ้ ยลง ไป อันทีส่ อง คนทีม่ ฐี านะดีพอทีจ่ ะส่งลูกไปเรียน ก็มนี อ้ ยลง อันทีส่ าม มีคนจ�ำนวนมากกว่าใน อดีตทีไ่ ม่คดิ ว่าการอยูใ่ นโรงเรียนประจ�ำตลอด เวลาเป็นสิง่ ทีด่ กี บั ลูก เช่นกลัวการกลัน่ แกล้งกัน ตอนนีผ้ มจึงไม่แน่ใจว่าพับลิกสคูลอังกฤษยังให้ ความส�ำคัญกับคาแรกเตอร์มากน้อยแค่ไหน ดูเหมือนส�ำหรับสังคม เรือ่ งคาแรกเตอร์หรือเรือ่ ง อุปนิสยั ความซือ่ ตรง ความไม่โกหก มันน้อยลง ไปทัว่ โลก เช่นจากการเลือกตัง้ ทีอ่ เมริกา คุณจะ เห็นเลยว่าคนไม่สนใจเรือ่ งพวกนี”้

ก็ตาม ในฐานะผูท้ ไี่ ด้เคยถูกทดสอบอุปนิสยั การพูดถึง ‘คาแรกเตอร์’ น�ำมาสูอ่ กี ประเด็น หรือ ‘คาแรกเตอร์’ มาไม่นอ้ ย เช่นเหตุการณ์ที่ เขาถูกสอบสวนแล้วสัง่ พักราชการในช่วงรัฐบาล ส�ำคัญ ผูท้ ไ่ี ด้ตดิ ตามอ่านปาฐกถา หรือบท ธานินทร์ กรัยวิเชียร ด้วยข้อหาเป็นคอมมิวนิสต์ สัมภาษณ์ของอานันท์ จะพบว่าเขาให้ความ หรือถูกกล่าวหาว่าได้รบั ผลประโยชน์มชิ อบใน ส�ำคัญอย่างยิง่ กับการออกแบบระบบหรือ ‘ดีล’ ระหว่างรัฐและเอกชนในสมัยรัฐบาลของ โครงสร้างทีจ่ ะบังคับหรือจูงใจคนให้เกิด เขา อานันท์เชือ่ ว่าในทีส่ ดุ ความเข้มแข็งภายใน พฤติกรรมทีต่ อ้ งการ อย่างทีบ่ ทความชือ่ ของมนุษย์ยงั เป็นชิน้ ส่วนทีข่ าดไม่ได้ของการ Searching for a Better Structure ใน สร้างสังคมทีด่ ี หนังสือพิมพ์บางกอกโพสต์ ปี 1996 เคยเขียน “พวกฝรัง่ ชอบเขียนว่า ทีเ่ มืองไทยสามารถ เกีย่ วกับอานันท์ไว้วา่ “The white-horse knight” รักษาความเป็นเอกราชมาได้ทกุ วันนี้ นอกเหนือ is not an image [Anand] encourages. His speeches and interviews, during those brief จากพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยูห่ วั พระองค์ตา่ งๆ ทีด่ ำ� เนินนโยบาย periods as Prime Minister, emphasized structure, rather than personalities.” อย่างไร ต่างประเทศอย่างมองการณ์ไกลแล้ว อีกส่วน

คาแรกเตอร์

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 19

19

12/23/17 3:46 PM

หนึง่ ก็เพราะเรามีระบบราชการทีเ่ ข้มแข็ง แต่ ผมออกจากระบบราชการมา 45 ปีแล้ว พอมอง ย้อนกลับไป ระบบราชการเมืองไทยปัจจุบนั นี้ ตกต�ำ่ ไปเยอะ ข้าราชการไทยส่วนใหญ่ใน ปัจจุบนั ความรูค้ วามสามารถมี แต่ความกล้า หาญในเชิงความคิดก็ดี หรือในเชิงความมัน่ ใจ ในเนือ้ งาน ในข้อเท็จจริง ในหลักการ เสือ่ ม คลายไปเยอะ ไม่เป็นตัวของตัวเอง พร้อมจะ รับค�ำสัง่ จากผูม้ อี ำ� นาจโดยไม่มกี ารไตร่ตรอง แน่นอน ข้าราชการดีๆ ทีเ่ ก่งกล้าผมก็วา่ ยังมี แต่ โดยทัว่ ไป มักเกิดความขีข้ ลาด ความแหย ความ กลัวอ�ำนาจขึน้ มา …ผมเคยพูดสนุกๆ ว่าถ้าคุณอยูร่ าชการ ใน ช่วง 5-10 ปีแรกคุณจะยังแข็งขัน มีไฟ พอเข้าปี ที่ 10 คุณจะถูกระบบราชการกลืน ทีนย้ี งิ่ อยูต่ อ่ ไปๆ ยิง่ โง่ ยิง่ ไม่กล้ารับผิดชอบ ไม่กล้าตัดสินใจ ทุกอย่างต้องตัง้ คณะกรรมการ หลายอย่างที่ 20

อธิบดีควรตัดสินใจได้ ปลัดควรตัดสินใจได้ ก็ไม่ เอะอะอะไรก็ตงั้ กรรมการ แล้วเรือ่ งโกง มี ข้าราชการไม่นอ้ ยทีม่ สี ว่ นเกีย่ วข้องกับการโกง แบบไม่ตงั้ ใจ แต่ทำ� ไปเพราะความกลัว นายสัง่ ก็ตอ้ งท�ำ ซึง่ เรือ่ งนีค้ วามจริงไม่ยากอะไรเลย ถ้าเห็นว่านายสัง่ ในทางทีผ่ ดิ ก็แค่บอกให้นาย เขียนเป็นลายลักษณ์อกั ษร ทีค่ นอืน่ เขาหลุดไป ได้ เพราะเขาสัง่ กันทางวาจาไม่มหี ลักฐาน แล้ว คุณจะโง่ไปรับค�ำสัง่ เขาท�ำไม …ไม่รนู้ ะ ส�ำหรับตัวผม มันไม่เห็นยากอะไร เลย คนเราท�ำอะไรตามเนือ้ ผ้า และซือ่ สัตย์ สุจริต ไม่ตอ้ งกลัวอะไรทัง้ สิน้ เจ็บตัวไหม อาจจะ เจ็บ แต่ไม่ตอ้ งกลัว เพราะความจริงมันไม่หนีไป ไหน ความจริงชีวติ ผมก็โดนมาเยอะแยะ ผมถูก กล่าวหาว่าโกงมาตัง้ กีค่ รัง้ คนว่าผมในทีวมี าเป็น 10-15 ปีวา่ ผมทุจริต แต่กไ็ ม่มพี ยานหลักฐาน มาพิสจู น์ ก็ปล่อยให้เขาว่าไปสิ ไม่เดือดร้อน

อะไรผม เขาเองนัน่ แหละจะมีทกุ ข์มากขึน้ พูด เท่าไหร่คนก็ไม่เชือ่ นีเ่ ราไม่ได้คดิ ว่าเราวิเศษกว่า คนอืน่ นะ แต่เราแน่ใจว่าเราท�ำในสิง่ ทีถ่ กู ต้อง และชอบธรรม ไม่ละอายใจ ดังนัน้ พระจะ คุม้ ครองเรา ผมเชือ่ ในกฎแห่งกรรมนะ”

ระบบทีร่ องรับ

อย่างไรก็ตาม ในเมือ่ ความเข้มแข็งส่วน บุคคลไม่ใช่สงิ่ ทีเ่ กิดขึน้ เป็นการสม�ำ่ เสมอ ทัว่ ไป พ้นจากเรือ่ งระดับบุคคล โครงสร้างจึง เป็นสิง่ ทีส่ งั คมต้องใส่ใจออกแบบเพือ่ รองรับ สถานการณ์ ไม่วา่ จะเป็นโครงสร้างทางการเมือง หรือโครงสร้างของตลาด อย่างทีอ่ านันท์เคยให้ สัมภาษณ์กบั นิตยสารเอเชียวีค ในปี 1997 ว่า “คนทีม่ ดี า้ นไม่ดี ถ้าอยูภ่ ายใต้กฎทีป่ ล่อยให้เขา ท�ำตามด้านไม่ดไี ด้ เขาก็จะท�ำ แต่ถา้ คุณเอา เขาไปอยูอ่ กี ทีท่ กี่ ฎเกณฑ์ไม่คอ่ ยเปิดโอกาสให้ เขาแสดงด้านไม่ดไี ด้ เขาก็จะอนุโลมตาม ผม

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 20

12/23/17 3:46 PM

optimum view ไม่ได้บอกว่าพวกเขาจะปฏิรปู ตัวเองนะ แต่เขา จะอนุโลมตาม (I will not say they will reform, but they may conform.)” “ลองคิดดู ปัญหาเรือ่ งระบบอาจเป็นเพราะ เมืองไทยไม่มนี กั ปราชญ์จริงๆ ผมไม่ได้พดู ถึง นักปราชญ์ในทางวรรณคดี แต่หมายถึง thinker ของเราไม่มี ไม่เหมือนจีน อินเดีย อียปิ ต์ กรีซ คือเราไม่มนี กั คิดทีจ่ ะคิดพวกเรือ่ งระบบ เรือ่ ง abstract ไม่ได้คดิ แค่เรือ่ งประเด็นปัจจุบนั นักคิดทีเ่ วลามองอะไร มองภาพรวม มองไกล เราไม่มี บางทีเราเป็นประเภทสุกเอาเผากิน เก่ง ในการแก้ไขด้วยปฏิภาณ ภาษาอังกฤษใช้คำ� ว่า pragmatism ก็ไม่ใช่วา่ เป็นของไม่ดี แต่วา่ มัน ไม่พอ เพราะว่าปัญหาบ้านเมือง ไม่วา่ จะเป็น ปัญหาการเมือง ปัญหาสังคม ปัญหาโครงสร้าง ต่างๆ มันต้องคิดเป็นกระบวนการ มันไม่ใช่คดิ ที ละจุด ไม่ใช่แก้ทลี ะจุด เพราะแก้ทลี ะจุด มันจะ ไปโผล่อกี ทีน่ งึ จะบอกว่าเหตุผลเป็นเพราะเรา เป็นประเทศใหม่กไ็ ม่ได้ เพราะเราก็ 700 ปีมา แล้ว อย่างอเมริกาเขาก็มนี กั คิดเยอะแยะทัง้ ๆ ที่ เขาเกิดมาแค่ 250 ปี อย่างคนร่างรัฐธรรมนูญ เขาก็เป็นนักคิดแทบทัง้ นัน้ ไม่วา่ จะเป็นโธมัส เจฟเฟอร์สนั เบนจามิน แฟรงคลิน เจมส์ เมดิสนั อเล็กซานเดอร์ แฮมิลตัน ใครต่อใคร …ยกตัวอย่างเรือ่ งผลประโยชน์ขดั แย้ง เรือ่ ง conflict of interest ภาษาไทยไปแปล ผลประโยชน์ทบั ซ้อน แต่จริงๆ มันเป็นผล ประโยชน์ขดั แย้งกัน ผมเคยมีประสบการณ์ ตอนอยูภ่ าคเอกชน หลักการคือต้องมีการแบ่ง แยกระหว่างผูป้ ระกอบการ (operator) กับผู้ ควบคุม (regulator) สมมติผมเป็นผูส้ ง่ ออกผ้า ซึง่ มีโควตาว่าจะให้สง่ ออกมากน้อยแค่ไหน ถ้า คุณใช้คณะกรรมการตัง้ โดยกระทรวงพาณิชย์ เป็นผูก้ ำ� หนดโควตาให้กบั บริษทั แล้วคุณเอาผู้ ทีเ่ ป็นผูป้ ระกอบการในบริษทั สิง่ ทอมาเป็นคณะ กรรมการนี้ มันคือผิดทันที เพราะเป็นไปไม่ได้ เลยในหลักการทีจ่ ะเอาผูป้ ระกอบการมาเป็นผู้ ควบคุม ตลกใช่ไหม แต่เมืองไทยท�ำเสมอเลย”

อานันท์สไตล์

ในขณะทีอ่ านันท์ไม่ให้ความเห็นเกีย่ วกับ การท�ำงานของรัฐบาลปัจจุบนั เขาพร้อมทีจ่ ะ

เราไม่มนี กั คิดทีจ่ ะคิดพวกเรือ่ งระบบ เรือ่ ง abstract ไม่ได้คดิ แค่เรือ่ งประเด็นปัจจุบนั นักคิดทีเ่ วลามองอะไร มองภาพรวม มองไกล เราไม่มี บางทีเราเป็นประเภทสุก เอาเผากิน เก่งในการแก้ไขด้วยปฏิภาณ ภาษาอังกฤษใช้คำ� ว่า pragmatism ก็ไม่ใช่วา่ เป็นของไม่ดี แต่วา่ มันไม่พอ แบ่งปันวิธกี ารท�ำงานในแบบของรัฐบาลอานันท์ ซึง่ ในแต่ละวาระมีระยะเวลาลัดสัน้ จนควรนับ เป็นหลักเดือน มากกว่าปี แต่กลับประสบความ ส�ำเร็จในการท�ำงานปฏิรปู ให้เป็นผลหลายเรือ่ ง ไม่วา่ จะเป็นการให้เสรีภาพกับสือ่ การออก กฎหมายคุม้ ครองสิง่ แวดล้อม การต่อสูก้ บั การ ระบาดของโรคเอดส์ หรือการสร้างความโปร่งใส ให้กบั การร่วมทุนระหว่างรัฐกับเอกชน ฯลฯ อย่างทีค่ ณะกรรมการรางวัลรามอน แมกไซไซ สรุปเหตุผลทีใ่ ห้รางวัลนีแ้ ก่อานันท์ในปี 1997 ในสาขา Government Service ว่าเป็นเพราะ ความสามารถของเขาในการ “รักษาโมเมนตัม ของการปฏิรปู และประชาธิปไตยได้แม้ในช่วง เวลาแห่งวิกฤตและการปกครองโดยทหาร” “ผมเลือกคนทีท่ ำ� งานเป็น คนทีไ่ ม่โกง แล้ว ก็ปล่อยเขาท�ำ เราแค่คมุ อยูข่ า้ งบน เลือกเอาคน ทีพ่ ดู ภาษาเดียวกัน คือพูดแล้วรูเ้ รือ่ ง แต่ไม่ใช่ ว่าเอาเฉพาะคนทีม่ คี วามเห็นตรงกันทัง้ หมด ไม่ใช่วา่ ผมท�ำเรือ่ งต่อต้านเอดส์ แล้วคนอืน่ จะ เห็นด้วยเหมือนกันทัง้ หมดนะ ดังนัน้ ผมให้เถียง กันเต็มทีใ่ นครม. แต่พอเป็นมติครม.แล้ว ขอ อย่าไปพูดคัดค้านข้างนอก ครม.ของผมเป็นคน มีระเบียบวินยั ตอนทีใ่ ห้พดู เขาก็พดู กันเต็มที่ คัดค้านบ้าง โต้เถียงก็มาก แต่พอถึงจุดหนึง่ สรุป ว่าจะไปทางนี้ ก็ถอื ว่าจบ จะไม่มอี อกมาพูดใน เชิงต่อต้านไม่เห็นด้วย เพราะไม่อย่างนัน้ ท�ำงาน ไม่ได้ การเป็นครม.คือต้องรับผิดชอบร่วมกัน …ดังนัน้ ผมจึงไม่เคยให้มกี ารออกเสียง แต่ พยายามหาฉันทามติ เปิดโอกาสให้เขาพูดได้เต็ม ที่ ไม่ใช่เขาพูดแล้วคอยแต่บอก ‘ไม่ใช่ๆ ผิดๆ’ ฟัง เขาให้จบเสียก่อน มันเสียอารมณ์นะ พอจะพูด อะไรขึน้ มาอีกคนก็คอยแต่ ‘เข้าใจแล้ว ผมรูห้ มด

แล้ว’ แล้วไม่รจู้ ริง มันเป็นจิตวิทยา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที่ 9 ท่านถึงได้ทรง รับสัง่ ชัดว่าจะท�ำอะไรต้องเข้าถึง-เข้าใจ ถึงค่อย ท�ำ ค�ำว่า ‘เข้าถึง’ นีส่ ำ� คัญ การเข้าถึงไม่ใช่เรือ่ ง ของกายภาพ ไม่ใช่เข้าถึงตัว แต่คอื เข้าถึงใจเขา และก็ตอ้ ง ‘เข้าใจ’ เข้าใจคือเข้าถึงใจ ไม่ได้แปล ว่า ‘เห็นด้วย’ นะ เข้าใจคือเข้าใจว่าท�ำไมเขาถึง คิดแบบนัน้ …เวลาคนมีปญ ั หา ไม่รจู้ ะท�ำอย่างไร คุณก็ แค่ฟงั เขา คุณนัง่ ฟังเขาชัว่ โมงหนึง่ พอเสร็จแล้ว คุณค่อยพูด อย่างนีค้ ณ ุ ชนะใจเขา 50% แล้ว เพราะเขาไปทีไ่ หน พอเขาพูด 10 นาที คนก็ ‘พอแล้ว เข้าใจแล้ว’ ฟังนีส่ ำ� คัญ ความสามารถ ในการฟัง คืออดทนทีจ่ ะฟังในสิง่ ทีเ่ รารูว้ า่ อาจจะ ไม่จริง อาจจะเหลวไหล แต่อย่างน้อยคุณก็ได้ ฟังเขาแล้ว และคุณจะช่วยชีวติ เขาเลย ค�ำว่า Patience หรืออดทนก็เรือ่ งหนึง่ แต่ทผี่ มอยาก จะเน้นคือค�ำว่า Empathy และ Compassion สองค�ำนี้ ท�ำให้คณ ุ เข้าอกเข้าใจซึง่ กันและกัน …ปัญหาในบ้านเมืองหลายอย่างมาจาก หนึง่ ไม่ฟงั สอง ฟังแล้วไม่เข้าใจ หรือทีร่ า้ ย สุด คือฟังแล้วเข้าใจผิด โอ้โห---เสร็จเลย แต่นี่ ก็ไม่ใช่ปญ ั หาเฉพาะของเรา ต่างประเทศก็เป็น ดูอย่างอเมริกา คน 300 ล้านคน เลือกโดนัลด์ ทรัมป์ มาเป็นประธานาธิบดี มันก็แสดงอะไร บางอย่าง ผมเห็นนักข่าวไปสัมภาษณ์คนๆ หนึง่ ว่าระหว่างอยูใ่ นรถคันหนึง่ ทรัมป์พดู จาไม่ดี ดูถกู ผูห้ ญิง เรียกว่าหยาบคายเลย ดังนัน้ นักข่าว ถามว่าคนๆ นัน้ ยังสนับสนุนทรัมป์ไหม เขาก็ บอกยังสนับสนุนอยู่ ถามต่อว่าเพราะอะไร เขา ตอบว่าอะไรรูไ้ หม เขาตอบว่าเขายังสนับสนุน ทรัมป์อยู่ เพราะว่าตอนทีท่ รัมป์พดู ทรัมป์ไม่คดิ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 21

21

12/23/17 3:46 PM

สหยูเนีย่ น ถ้าอยูแ่ ต่ในระบบราชการ โดยเฉพาะ ข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศสมัยก่อน เมืองไทยมีปัญหามาก และเป็นปัญหาที่รุนแรงและร้าย ผมจะไม่รจู้ กั โลกของความ แรง แต่อย่าไปคิดว่าเราเป็นคนเดียวที่เป็นเจ้าของปัญหา มุจริมงมองจะแคบมาก เลย แต่พออยูภ่ าคเอกชน ผมได้พบกับคน ทุกประเทศมีปัญหาหมด แล้วหลายประเทศมีมาก่อนเรา ต่างจังหวัด ได้พบเอ็นจีโอ ได้พบนักธุรกิจ ได้ ก่ ารเมือง ได้พบกับคนไทยอีกมากมาย อีก ดังนั้นก็ต้องค่อยๆ แก้ไป อย่าคิดว่าปัญหาทุกอย่าง มาอยู สนุกสนานมาก ผมก็เริม่ เปลีย่ น แต่ core value จะแก้ได้แบบ instant coffee มันไม่มีในโลก ไม่เปลีย่ นนะ อะไรทีผ่ มคิดว่าเป็นสิง่ ส�ำคัญของ ชีวติ สิง่ ทีผ่ มยึดถือ เรือ่ งความซือ่ ตรง ความไม่ ว่ามีการบันทึกไว้ ถ้าทรัมป์รวู้ า่ มีการบันทึก น้อย และคนทีเ่ คยพิสจู น์วา่ แก้ปญ ั หาได้ยงิ่ มีนอ้ ย คดโกง ความมีศลี ธรรม ความชอบธรรม การไม่ เขาคงไม่พดู เห็นไหม นีข่ นาดคนอเมริกนั นะ กว่านัน้ เข้าไปอีก ไม่แปลกทีช่ อื่ ของอานันท์ถกู พูดปด สิง่ พวกนีย้ งั คงเดิมอยู่ แต่ใจเย็นขึน้ แล้ว สิง่ เหล่านีเ้ กิดขึน้ ได้เสมอถ้าเราไม่รจู้ กั ฟัง” คาดหวังให้เป็นค�ำตอบในทุกเรือ่ ง ชือ่ เขาปรากฏ ก็มคี วามเห็นใจคนมากขึน้ ในเมือ่ ปัญหาเชิงระบบหลายอย่างเป็นสิง่ ที่ เป็นกรรมการหรือประธานกรรมการในองค์คณะ …อย่างทีผ่ มเล่า ออกมาแล้ว มีคนมาหา อานันท์ได้กล่าวถึงและชีแ้ นวทางแก้ไขไว้ตงั้ แต่ ทีม่ ภี ารกิจเกีย่ วกับงานปฏิรปู หลากหลาย ไม่วา่ ผมมากขึน้ แล้ว 20% ของคนทีม่ าหาผม มีแต่ เมือ่ หลายสิบปีกอ่ น น่าสงสัยว่าเขารูส้ กึ ท้อหรือ เรือ่ งสิง่ แวดล้อม การศึกษา เศรษฐกิจ สังคม ความทุกข์มาเล่าให้ฟงั ผมก็นงั่ ฟังเขา แล้วผม ไม่ทกี่ ารขับเคลือ่ นสิง่ ต่างๆ ดูจะใช้เวลามากกว่า กระทัง่ การให้เขาเข้ามาด�ำรงต�ำแหน่งนายกแก้ปญ ั หาให้กบั คนหลายชีวติ โดยทีผ่ มไม่ตอ้ งท�ำ การค้นพบค�ำตอบนานนัก รัฐมนตรีอกี รอบก็ดจู ะเป็นสิง่ ทีห่ ลายคนไม่เคย อะไรเลย แค่ฟงั และเตือนสติเขา “คุณอย่าคิดอะไรมาก คนอย่างนายอานันท์ ตัดออกจากความคิดอย่างแท้จริง …แล้วบางสิง่ บางอย่าง อย่าไปต่อสูม้ ากนัก จะมีความหมายอะไร ลองนึกถึงพระบาทสมเด็จ“คุณต้องถามด้วยว่า อยากได้นายอานันท์ ปล่อยวาง” พระเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที่ 9 ท่านรับสัง่ บางเรือ่ ง ตอนอายุเท่าไหร่ เพราะไม่เหมือนกัน นายอานันท์ เช่น เรือ่ งป่าไม้ เรือ่ งคนอยูไ่ ม่ได้ละเมิดป่า แต่คน ตอน 30-50 เนีย่ เรียกว่าเป็นคนตรงเหลือเกิน เห็น ขณะหนึง่ ก่อนเริม่ สัมภาษณ์ เนือ่ งจาก เขียนกฎหมายกลับไปละเมิดสิทธิเขา ท่านรับสัง่ อะไรไม่ถกู ไม่ตอ้ ง เปรีย้ งเลย ถ้าเรียกข้าราชการ อานันท์ตอ้ งเดินมาสักระยะหนึง่ ก่อนถึงห้อง มา 30-40 ปีแล้ว เรือ่ งเศรษฐกิจพอเพียง ท่านก็ มาพบนีเ่ ขาตัวสัน่ เลย เลขาส่วนตัวทีน่ วิ ยอร์ก ซึง่ สัมภาษณ์ แจ็กเกตกันลมทีผ่ ชู้ ว่ ยหยิบยืน่ ให้ รับสัง่ มา 20-30 ปีแล้วเหมือนกัน กว่าสังคมจะ เป็นผูห้ ญิงฝรัง่ ก็ยงั ร้องไห้ เพราะผมค่อนข้างจะ เขาสวมใส่ดเู หมือนจะชวนให้คนวัย 85 อย่าง เริม่ เข้าใจ ตรงเปรีย้ ะๆ และใจร้อนมาก ท�ำอะไรต้องเสร็จ เขาร้อนอึดอัด อานันท์ถามว่าจ�ำเป็นด้วยหรือที่ …อย่างทีเ่ ขาพูดกันว่า ‘รวยกระจุก-จน ทันที ไม่คอ่ ยเกรงใจความรูส้ กึ ของคนอืน่ อย่าง ต้องใส่แจ็กเก็ตในการสัมภาษณ์ เมือ่ ได้รบั ค�ำ กระจาย’ หลายเรือ่ งเป็นอย่างนีน้ ะในเมืองไทย ผมอยูก่ ระทรวงต่างประเทศแล้วไปว่าเขาไม่มี ตอบว่าไม่จำ� เป็น เว้นแต่ชว่ งถ่ายรูปเมือ่ เสร็จ สิง่ ทีไ่ ม่ควรกระจุกก็กระจุก สิง่ ทีไ่ ม่ควรกระจายก็ สันหลังหรืออะไรต่ออะไร แต่คนไม่เกลียดชัง การสัมภาษณ์ เขารีบบอกว่า “อย่างนัน้ ใส่แล้ว กระจาย แต่ในขณะเดียวกัน สิง่ หนึง่ ทีผ่ มอยาก ผม เพราะว่าผมเป็นคนไม่เก็บอารมณ์ ผมเปรีย้ ง ถ่ายเลยตอนนีไ้ ม่ดเี หรอ ถ่ายเสร็จแล้วจะได้ถอด จะพูดคือ เมืองไทยมีปญ ั หามาก และเป็นปัญหา แล้วก็หมด ตอนเย็นก็เฮฮา สังสรรค์กนั ได้ ไม่ เลย ไม่ตอ้ งใส่อกี ” ซึง่ ทางหนึง่ นับเป็นสิง่ ทีแ่ สดง ทีร่ า้ ยแรง แต่อย่าไปคิดว่าเราเป็นคนเดียวทีเ่ ป็น nagging ดุกด็ หุ นเดียว เวลาส่วนตัวก็เฮฮา ให้เห็นสไตล์การท�ำงานแบบรวบรัดเน้นผลของ เจ้าของปัญหา ทุกประเทศมีปญ ั หาหมด แล้ว …แต่พอเริม่ แก่ตวั เริม่ มีปญ ั หาในชีวติ อานันท์ได้เป็นอย่างดี แต่ในขณะเดียวกัน ก็ หลายประเทศมีมาก่อนเราอีก ดังนัน้ ก็ตอ้ งค่อยๆ มากขึน้ ไม่วา่ จะเป็นการถูกกล่าวหาว่าเป็น ราวกับจะบอกใบ้วา่ ส�ำหรับหลายๆ คนทีร่ อคอย แก้ไป อย่าคิดว่าปัญหาทุกอย่างจะแก้ได้แบบ คอมมิวนิสต์ หรือการทีภ่ รรยาป่วยหนัก ผมก็เจอ ให้เขาเป็น ‘อัศวินในเกราะอันวับวาว (a knight instant coffee มันไม่มใี นโลก สัจธรรมว่าเราต้องแบ่งได้วา่ อันไหนเป็นทุกข์จริง in shining armor)’ เข้ามาแก้วกิ ฤตของประเทศ …ผมไม่กล้าพูดว่าหมดหวังหรอก แต่กจ็ ะ อันไหนเป็นทุกข์ไม่จริง อย่างเรือ่ งถูกกล่าวหา อีกสักครัง้ สิง่ นัน้ ดูจะเป็นความคาดหวังทีไ่ ม่สม เห็นว่าผมยังอยูใ่ นเมืองไทย ผมไม่เคยกระเสือก เป็นคอมมิวนิสต์นเี่ ป็นเรือ่ งจิบ๊ จ๊อยมาก เพราะ เหตุสมผล กระสนอยากท�ำกรีนการ์ด ลูกหลานก็ยงั อยูเ่ มือง ผมมุง่ เพ่งเล็งไปทีเ่ รือ่ งสุขภาพของภรรยาผม อานันท์ได้ถอดเกราะนัน้ ออกนานแล้วเมือ่ ไทยทัง้ หมด” …และผมโชคดี การท�ำงานหลายอย่าง เสร็จงาน ขณะนีเ้ ขาขอเพียงท�ำหน้าทีช่ ว่ ย ท�ำให้โลกทัศน์ของผมกว้างขึน้ ชีวติ ผมขึน้ ‘รับฟัง’ อย่างเข้าใจยิง่ เท่านัน้ ค�ำตอบทีเ่ ปลีย่ นไป เร็วเหลือเกิน เป็นทูตตอนอายุ 34 เป็นปลัด ในประเทศทีป่ ญ ั หามีมาก คนแก้ปญ ั หามี กระทรวงอายุ 43 ลาออกตอนอายุ 49 ไปอยู่ 22

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 22

12/23/17 3:46 PM

optimum view

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_012-023_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 23

23

12/23/17 3:46 PM

01 24

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_024-029_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 24

12/23/17 3:58 PM

FULL FLAVORS

The Dark Arts พบกับกลุ่มคนหัวสร้างสรรค์ผู้อยู่เบื้องหลังวัฒนธรรม การดื่มค็อกเทลที่มีเอกลักษณ์ของกรุงเทพฯ ณ ทางเดินมืดสลัวของซอยนานา ไม่ไกล จากเยาวราช รถยนต์และจักรยานยนต์จอดอยู่ เรียงราย แสงไฟจากร้านอาหารและบาร์สว่าง ออกมาถึงด้านนอกถนน เช่นเดียวกับเสียงพูด คุยขโมงโฉงเฉงของลูกค้าทั้งไทยและต่างชาติ เมื่อเดินมาถึงราวกลางซอยจะพบกับตึกแถว เก่าๆ พร้อมประตูไม้ทึบสไตล์อินเดีย ซึ่งกำ�แพง ด้านหน้ามีสติกเกอร์แปะอยู่ทั่ว ตรงเหนือขอบ ประตู คำ�ว่า Teens of Thailand ถูกพ่นไว้ด้วย สเปรย์สีขาว ส่อความนัยถึงบรรดา ‘ทีนส์’ หรือ แก๊งเด็กวัยรุ่นหัวโจกที่เตร็ดเตร่อยู่ตามถนน ของย่านนี้มาเป็นเวลาหลายสิบปี ภายในบาร์อารมณ์ดิบและลึกลับแห่งนี้ ณิกษ์ อนุมานราชธน นักชงค็อกเทลฝีมือฉกาจ กำ�ลังง่วนอยู่กับการเตรียม ‘โชว์’ ประจำ�ค�่ำ คืน เขาพิเคราะห์รสสัมผัสที่ต่างกันของกลุ่มขวด ยินเบื้องหน้า ก่อนจะนำ�ไปเปรียบเทียบกับ สมุนไพรและบรรดาวัตถุดิบที่ทางร้านมีอยู่ ในคลัง ณิกษ์บรรจงสร้างสรรค์เมนูค็อกเทล ไม่ซ้ำ�กันในแต่ละคืน ชื่อเมนูเหล่านี้ปรากฏอยู่ บนกระดานดำ�ข้างเคาน์เตอร์ ภายใต้ข้อความ “Trust Your Bartender” บอกใบ้ผู้มาเยือนให้ เตรียมใจสำ�หรับประสบการณ์การดื่มแบบ ‘โอมากาเสะ’ เห็นได้ชัดว่า เช่นเดียวกับ

บาร์อีกหลายแห่งที่ก�ำ ลังเปิดตัวขึ้นทั่วกรุงเทพฯ ค็อกเทลของทีนส์ ออฟ ไทยแลนด์ ไม่ได้ มุ่งหมายเป็นแค่เหล้าผสมแบบเดิมๆ หาก ต้องการเป็นเสมือนการแสดงออกทางศิลปะ ของแอลกอฮอล์ ในอดีต ทีเ่ ทีย่ วกลางคืนในกรุงเทพฯ นัน้ จำ�กัดอยูท่ ่ี 3 ทางเลือกหลักๆ คือบาร์ในโรงแรม สถานบันเทิงขนาดใหญ่ และย่านโคมแดง เมนูคอ็ กเทลในสมัยนัน้ มักเป็นเหล้าปัน่ หวาน แสบคอ เบียร์วนุ้ หรือไม่กเ็ หล้าแบบบักเก็ต แต่ในปัจจุบัน วัฒนธรรมการดื่มค็อกเทลใน

วัฒนธรรมการดื่มค็อกเทล ในกรุงเทพฯ เริ่มเปิดกว้าง และมีสีสันมากขึ้น ไม่ว่าจะ เป็นความสร้างสรรค์ ความหลากหลาย หรือ จำ�นวน ‘มิกซ์โซโลจิสต์’ ฝีมือฉกาจที่เข้าร่วมการ แข่งขันระดับโลก กรุงเทพฯ เริ่มเปิดกว้างและมีสีสันมากขึ้น ไม่ว่าจะพิจารณาจากความสร้างสรรค์ ความหลากหลาย หรือจำ�นวน ‘มิกซ์โซโลจิสต์’ ฝีมือฉกาจที่เข้าร่วมการแข่งขันระดับโลก อาทิ Diageo World Class การแข่งประชันฝีมือของ มิกซ์โซโลจิสต์ทั่วโลกซึ่งจัดขึ้นทุกปีเป็นเวลา 2 วัน และมักมีผู้แข่งขันชาวไทยคว้ารางวัล อันดับต้นๆ มาครองอยู่เสมอ พร้อมกันนั้น บาร์หลายแห่งในกรุงเทพฯ ก็ติดโผรายชื่อ Asia’s 50 Best Bars หรือ 50 อันดับบาร์ที่ดี ที่สุดแห่งเอเชียถึง 2 ปีซ้อน เทียบชั้นขาประจำ� 02

01 รณภร คณิ ว ิ ช าภรณ์ แห่ ง Backstage Cocktail Bar ผู ้ ค ว้ า แชมป์ จ ากเวที Diageo World Class ของประเทศไทยประจำ � ปี 2017 02 บาร์ Teens of Thailand ในซอยนานาใกล้ เ ยาวราช OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_024-029_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 25

25

12/23/17 3:58 PM

จากเดิมทีค่ นมักวาดภาพ บาร์เทนเดอร์เป็นลุงนักชง ทีค่ อยรับฟังสารทุกข์สกุ ดิบ ของนักดืม่ หรือเรียก แท็กซีใ่ ห้ลกู ค้าทีเ่ มาหัวราน้ำ� ปัจจุบนั เหล่าบาร์เทนเดอร์ ได้กา้ วขึน้ มาเป็น ‘มิกซ์โซโลจิสต์’ หรือ นักสร้างสรรค์คอ็ กเทล ซึง่ มีสถานะโดดเด่น พอๆ กับเชฟทำ�อาหาร 03 ณิกษ์ อนุมานราชธน เจ้ าของร้ าน Teens of Thailand 04 บรรยากาศของ Teens of Thailand ที ่ เ ล่ น กับความดิบของตึ ก แถวเก่ าในย่ านเยาวราช 05 The Locker Room บาร์ ท ี ่ ร ณภรร่ วมก่ อ ตั ้ งขึ ้ น ในย่านทองหล่อ 06 ค็อ กเทล Earthbeet ที ่ Backstage Cocktail Bar

03

26

อย่างโตเกียว ฮ่องกง และสิงคโปร์ “ทุกประเทศมีสเน่ห์เป็นของตัวเอง” ณิกษ์ ผู้ก่อตั้ง ทีนส์ ออฟ ไทยแลนด์ บาร์ซึ่งคว้า อันดับที่ 46 จากรายชื่อ 50 บาร์ที่ดีที่สุดแห่ง เอเชียไปครองในปีนี้เกริ่นให้ฟัง ก่อนจะเสริม ว่า “สำ�หรับกรุงเทพฯ ผมมองว่าความขบถโดย รู้จักยืดหยุ่น คือสิ่งที่ทำ�ให้แวดวงค็อกเทลของ เราต่างจากที่อื่น คิดดูว่าง่ายที่ไหนที่วงการ เครื่องดื่มจะเติบโตในประเทศที่การโพสต์รูป แอลกอฮอล์ผิดกฎหมาย ผับปิดเร็ว และภาษี สรรพสามิตก็สูงขึ้นทุกปี ยังไม่ต้องพูดถึงเรื่อง ทัศนคติทางศีลธรรมของสังคมอีกต่างหาก” กระนั้น ณิกษ์และเจ้าของบาร์ผู้ร่วม ชะตากรรมอื่นๆ ก็ยอมบุกเบิกและฝ่าฟัน อุปสรรคในด้านกฎหมาย ภาษี และทัศนคติ ของสังคม เพื่อพัฒนาธุรกิจที่พวกเขาเห็นว่ามี ศักยภาพทีจ่ ะดึงดูดนักท่องเทีย่ วจำ�นวนมากใน อนาคต โชคดีทใ่ี นช่วงเวลาเดียวกัน ศิลปะการ ชงค็อกเทลก็ได้รบั ความสนใจมากขึน้ ไปทัว่ โลก “ค็อกเทลที่ไหนในโลกก็เหมือนกันหมด คนและบริการต่างหากที่สร้างความแตกต่าง ชัดเจน ผมเดินทางมาเท่าไหร่ๆ เห็นเลยว่า

การบริการที่ไหนก็สู้เมืองไทยไม่ได้” ศุภวิชญ์ มุททารัตน์ หรือปาล์ม ผู้จัดการบาร์ Vesper ซึ่งติดอันดับที่ 40 ในรายชื่อ 50 อันดับบาร์ที่ดี ที่สุดในเอเชีย ร่วมยืนยัน ในปีนี้มีบาร์จากกรุงเทพฯ ถึง 5 แห่งติดโผ รายชื่อ 50 อันดับบาร์ที่ดีที่สุดของเอเชีย จาก การโหวตของสมาชิกสมาคม 50 อันดับบาร์ ที่ดีที่สุดในเอเชีย (Asia’s 50 Best Bar Academy) ขณะที่ในปี 2016 ซึ่งเป็นครั้งแรกที่ มีการมอบรางวัล มีบาร์ถึง 6 แห่งจากกรุงเทพฯ ทีต่ ดิ อันดับ จึงไม่ผดิ นักหากจะกล่าวว่ากรุงเทพฯ ค่อยๆ ก้าวขึ้นมาเป็นหนึ่งในตัวเต็งด้านการ สร้างสรรค์เครื่องดื่มชั้นยอด ทางสมาคมได้ขนานนามกรุงเทพฯ ว่าเป็น ‘ม้ามืด’ และระบุในคำ�แถลงเมื่อปีที่ผ่านมาว่า “กรุงเทพฯ มีวัฒนธรรมบาร์ที่เติบโตเร็วที่สุดใน เอเชีย คนกรุงจริงจังเรื่องค็อกเทลมาก วัดได้ จากจำ�นวนบาร์เทนเดอร์ทั้งชาวไทยและ ต่างชาติที่เปิดบาร์ของตัวเอง ดูแล้ววงการ ค็อกเทลที่นี่น่าจะเติบโตต่อเนื่อง” นอกจากนี้ การแข่งขัน ดิอาจิโอ เวิลด์ คลาส ยังเป็นเวทีที่ช่วยยกระดับภาพลักษณ์ 04

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_024-029_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 26

12/23/17 3:59 PM

FULL FLAVORS

05

ของอาชีพบาร์เทนเดอร์ จากเดิมที่คนมักวาด ภาพบาร์เทนเดอร์เป็นลุงนักชงที่คอยรับฟัง สารทุกข์สุกดิบของนักดื่ม หรือเรียกแท็กซี่ให้ ลูกค้าทีเ่ มาหัวราน�ำ้ ปัจจุบนั เหล่าบาร์เทนเดอร์ ได้ก้าวขึ้นมาเป็น ‘มิกซ์โซโลจิสต์’ หรือนัก สร้างสรรค์ค็อกเทล ซึ่งมีสถานะโดดเด่น พอๆ กับเชฟทำ�อาหาร “ก่อนหน้านี้คนยังไม่เข้าใจศิลปะการชง ค็อกเทล จนดิอาจิโอ เวิลด์คลาสเริ่มจัดการ แข่งขันขึ้นในกรุงเทพฯ คนจากดิอาจิโอสร้าง ทีมขึ้นเพื่อให้ความรู้แก่บาร์เทนเดอร์ทั่ว ประเทศ วงการบาร์ในบ้านเราเลยเริ่มเปลี่ยน โฉมไปทีละนิด” ไพลิน สัจจานิตย์ หรือมิล้ ค์ บาร์เทนเดอร์แห่ง Zuma เผยทีม่ าให้ฟงั โดยเธอ มีดกี รีเป็นมือวางอันดับหนึง่ ในเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ หลังเป็นผูช้ นะการแข่งขันเมือ่ ปีทแ่ี ล้ว แต่การสั่งสมทักษะและความเชี่ยวชาญ ใหม่ๆ ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะกับเหล่าบาร์เทนเดอร์ บรรดานักดื่มเองก็มีความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับแอลกอฮอล์มากขึ้น ทั้งเรื่องไวน์ ไบโอไดนามิก คราฟต์เบียร์ เหล้าบิตเตอร์ที่ ผลิตด้วยกรรมวิธีพื้นบ้าน เหล้าหมักธรรมชาติ

06

ไปจนถึงสุราจากโรงงานขนาดเล็ก ผลลัพธ์ที่ได้ คือเมนูเครื่องดื่มที่สร้างสรรค์ขึ้นอย่างพิถีพิถัน ไม่แพ้การปรุงอาหารของเชฟชั้นยอด โดยเน้น การนำ�เสนอที่สะดุดตา การผสมผสานรสชาติ ที่เป็นเอกลักษณ์ และการสอดแทรกวัฒนธรรม ต่างๆ ไว้ในรสชาติที่ถูกปากคนท้องถิ่น บรรดา มิกซ์โซโลจิสต์ผู้ทรงอิทธิพลซึ่งผลักดันแวดวง ค็อกเทลของกรุงเทพฯ ไปสู่สายตาของชาวโลก ไม่ได้เพียงแค่เทเหล้าอีกต่อไป แต่พวกเขา กำ�ลังทุ่มเทกับการสร้างสรรค์งานศิลปะดื่มได้ และลูกค้าก็ดูจะให้การตอบรับเป็นอย่างดี “เมื่อสิบปีก่อนคนนิยมออกไปสังสรรค์ ตามผับหรือไนท์คลับ แล้วสั่งเหล้าเป็นกลม มาแชร์กัน หลังจากนั้นบาร์ไวน์ก็เริ่มเป็นที่นิยม ส่วนตอนนี้ก็ถึงทีของค็อกเทลบ้าง” รณภร คณิวิชาภรณ์ ผู้ซึ่งคว้าแชมป์ ‘สุดยอดบาร์เทนเดอร์ แห่งปี’ จากเวทีการแข่งขัน ดิอาจิโอ เวิลด์คลาส ของประเทศไทยประจำ�ปี 2017 กล่าว เขาคือ ผู้อยู่เบื้องหลังความสำ�เร็จของ Backstage Cocktail Bar ซึ่งติดอันดับที่ 18 ในรายชื่อ 50 อันดับบาร์ที่ดีที่สุดในเอเชียประจำ�ปี 2017 และ The Locker Room เมนูแก้วโปรดที่เขา

สร้างสรรค์ขึ้นเองนั้นมีชื่อว่า Earthbeet โดย ประกอบด้วยส่วนผสมอย่างเตกีล่าบีทรูท เวอร์มุทแบบหวาน คัมปารี เหล้าอาร์ติโชก และสุราเม็ซคัล เสิร์ฟพร้อมบีทรูท “เราดีใจ ทุกครั้งเวลาได้คุยกับลูกค้าแล้วเห็นว่าพวกเขา เปิดกว้างเรื่องค็อกเทลแค่ไหน แถมยังรู้วิธีการ สั่งและดื่มเสร็จสรรพ มันเป็นสถานการณ์ ‘วิน-วิน’ สำ�หรับทั้งสองฝ่าย” คนดังในแวดวงไนท์ไลฟ์อย่าง เบน-เดวิด และแดนนี ซอรัม สองพี่น้องชาวสวีเดนที่เดิน ทางมายังประเทศไทยเมื่อกว่าสิบปีก่อนเพื่อ ทำ�งานซึ่งในขณะนั้นพวกเขาคิดว่าเป็นเพียง ‘งานที่ปรึกษาชั่วคราว’ ได้มีส่วนช่วยในการ พัฒนาแวดวงค็อกเทลในบ้านเรา โดยทั้งคู่ ร่วมมือกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ยี่ห้อต่างๆ จัดฝึกอบรมพนักงานทั่วภูมิภาคเกี่ยวกับ หลักพื้นฐานในการชงค็อกเทล ซึ่งต้องเรียกว่า ยังห่างชั้นจากลีลาโยนขวดของทอม ครูซใน ภาพยนตร์เรื่อง Cocktail พี่น้องซอรัมมองว่า วงการค็อกเทลในกรุงเทพฯ กำ�ลังพัฒนาแบบ ก้าวกระโดดในแง่ของทักษะและความชำ�นาญ แต่ยังต้องเผชิญกับอุปสรรคอีกหลายประการ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_024-029_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 27

27

12/23/17 3:59 PM

07

08

09

องค์การอนามัยโลกระบุว่า คนไทยบริโภคแอลกอฮอล์ เป็นอันดับหนึ่งในเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ โดยมี ผู้ที่ดื่มเป็นประจำ�ประมาณ 17 ล้านคน คิดเป็น ปริมาณแอลกอฮอล์ล้วน เฉลี่ยเทียบเท่ากับเบียร์ 226 ขวด หรือสุรา 25 ขวด

28

“บางครัง้ มันก็ตดิ ปัญหาทีผ่ มู้ อี �ำ นาจ ในหลายๆ ประเทศ วัฒนธรรมการดืม่ ค็อกเทล ได้รบั การสนับสนุนในฐานะแหล่งดึงดูดนักท่อง เทีย่ วและสร้างรายได้ และมีการออกแบบ โครงสร้างกฎระเบียบทีเ่ หมาะสมมาไว้ส�ำ หรับ ควบคุม แต่ทน่ี ม่ี นั สะเปะสะปะเหมือนวัชพืชทีถ่ กู ปล่อยให้โตเองในป่า แล้วนานๆ ทีกถ็ กู ถอน ถ้า เกิดผูม้ อี �ำ นาจไม่ชอบขึน้ มา” พีน่ อ้ งซอรัมอธิบาย ความสัมพันธ์แบบทั้งรักทั้งชังของ ประเทศไทยกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์นั้น ดำ�เนินมาช้านาน องค์การอนามัยโลกระบุ ว่าคนไทยบริโภคแอลกอฮอล์เป็นอันดับหนึ่ง ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยมีผู้ที่ดื่มเป็น ประจำ�ประมาณ 17 ล้านคน คิดเป็นปริมาณ แอลกอฮอล์ล้วนเฉลี่ย 7.1 ลิตร ต่อคนต่อปี เทียบเท่ากับเบียร์ 226 ขวด หรือสุรา 25 ขวด ด้วยเหตุนี้ ประเทศไทยจึงใช้มาตรการจำ�กัด การจำ�หน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยกำ�หนด เวลาจำ�หน่าย และออกกฎหมายบังคับให้ สถานบันเทิงในบางพื้นที่ปิดเร็วกว่าปกติ อย่างในบางกรณีต้องปิดทันทีหลังเที่ยงคืน หลายครั้งเจ้าของบาร์ในกรุงเทพฯ ต้องยอม จำ�นนและปิดกิจการลงในที่สุด รวมถึงอดีต ร้านกินดื่มยอดนิยมบนถนนเอกมัยอย่าง

Moose Bangkok หรือบาร์เล่นสดอย่าง Sonic ไม่เท่านั้น เมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา รัฐบาลยังได้อนุมัติอัตราภาษีสรรพสามิตใหม่ ซึ่งส่งผลให้ราคาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพิ่ม ขึ้นสูงสุดเป็น 30 บาทต่อขวด และขั้นต่ำ� 110 บาทต่อขวดสำ�หรับไวน์นำ�เข้า มีการคาดการณ์ ว่าภาษีดังกล่าวจะสร้างรายได้ให้กับรัฐบาล ราว 12,000 ล้านบาท ท่ามกลางความกังวล ของบรรดานักดื่มว่าภาษีที่เพิ่มขึ้นนี้ อาจทำ�ให้ แวดวงบาร์ของไทยหยุดชะงักในยามที่กำ�ลังได้ รับความสนใจจากทั่วโลก ณิกษ์แห่ง ทีนส์ ออฟ ไทยแลนด์ กล่าวว่า กฎหมายเหล่านี้เอื้อให้เกิดภาวะผูกขาด ทางตลาดของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมทั้ง เป็นการตอกย้ำ�ทัศนคติในแง่ลบที่คนทั่วไปมี ต่ออุตสาหกรรมของมึนเมา เขาเชื่อว่าปัจจุบัน กฎหมายไทยคือตัวขัดขวางไม่ให้ผู้เล่นใหม่ๆ เข้าสู่ตลาด และมีแต่จะทำ�ร้ายเจ้าของธุรกิจ รายย่อย ซึ่งความจริงแล้วจะเป็นผู้ที่สร้างความ แปลกใหม่ให้กับวงการเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ได้อย่างมาก ยิง่ กว่านัน้ พีน่ อ้ งซอรัมเสริมว่า เมือ่ เทียบกับ ประเทศอื่นๆ กฎหมายไทยกลับหย่อนยานใน บางเรื่องที่ควรจะคุม “ในแง่การควบคุมการ

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_024-029_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 28

12/23/17 3:59 PM

FULL FLAVORS บริโภคแอลกอฮอล์ กฎหมายไทยถือว่ายังหละหลวม มาก ซึง่ ถือเป็นดาบสองคม มองในแง่ดคี อื บาร์เทนเดอร์ มีอิสระมากกว่าในการกำ�หนดปริมาณแอลกอฮอล์ที่ ใส่ในค็อกเทล กำ�หนดขนาดของแก้วอะไรอย่างนี้” ในขณะที่กรุงเทพฯ พยายามสลัดคราบความเป็น เพียงแหล่งเริงรมย์สำ�หรับนักท่องราตรี แต่บางครั้ง แวดวงไนท์ไลฟ์ที่ปรับปรุงให้ดีต่างหาก ที่จะช่วย ให้กรุงเทพฯ ดึงนักท่องเที่ยวได้มากขึ้นอีก “เรายัง ขาดโอกาสที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ จากทั่วโลก การจะ สร้างสรรค์งานศิลป์ประเภทนี้ได้ต้องใช้ความทุ่มเท แรงบันดาลใจ และความรู้ความเชี่ยวชาญสูงมาก” ไพลิน ผู้ซึ่งเป็นแฟนตัวยงของค็อกเทลสูตรคลาสสิค อย่าง ‘โอลด์แฟชั่น’ และ ‘เนโกรนี’ กล่าว แต่กว่าจะถึงขัน้ นัน้ เหล่าบาร์เทนเดอร์หวั กะทิของ กรุงเทพฯ คงต้องพยายามปรับตัวพร้อมกันกับเปลีย่ น สิง่ ต่างๆ ไปทีละนิด เช่นทัง้ รณภรและไพลินต่างก็ หวังว่าตนจะมีโอกาสได้เป็นเจ้าของบาร์ของตัวเองใน อนาคตอันใกล้ ส่วนทางฟากณิกษ์กก็ �ำ ลังเดินหน้าปัน้

บาร์เปิดใหม่ของเขาทีช่ อ่ื Asia Today Bar ให้ดงั เปรีย้ ง ในหลายแง่มุม วัฒนธรรมการดื่มค็อกเทลนั้น เปรียบเสมือนระยะสุดท้ายของการเข้าถึงสุนทรียภาพ แห่งการเสพแอลกอฮอล์ของประเทศไทย ทัศนคติ เกี่ยวกับเครื่องดื่มในแง่ของยาพิษและความเสื่อม ศีลธรรม เริ่มถูกผสมผสานโดยมุมมองเกี่ยวกับความ ประณีตและความสร้างสรรค์ที่บรรดานักชงค็อกเทล บรรจงใส่ลงในแก้วมากขึ้น โดยนัยนี้ กรุงเทพฯ จึง กำ�ลังก้าวเข้าไปแข่งขันในแวดวงค็อกเทลระดับโลก ในแบบฉบับของตนเอง และกลายเป็นจุดหมาย ปลายทางระดับโลกในแวดวงมิกซ์โซโลจิสต์อันมี เอกลักษณ์ยิ่ง อุปสรรคอาจจะยังไม่ได้หายไปในเร็วๆ นี้ แต่การ เปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมและความคิดสร้างสรรค์ ที่ได้เกิดขึ้นก็ท�ำ ท่าจะอยู่คู่กับเมืองหลวงแห่งนี้ไป อีกนานไม่แพ้กัน

10

Essentials Asia Today Bar 35 ถนนไมตรีจติ ต์ กรุงเทพฯ โทร. 097-134-4704 Backstage Cocktail Bar 205/22-23 ชัน้ L โรงแรม Playhaus Thonglor ซอยสุขมุ วิท 55 (ซอยทองหล่อ) ถนนสุขมุ วิท กรุงเทพฯ โทร. 061-519-5891 www.fb.com/ backstagecocktailbarbkk Teens of Thailand 76 ซอยนานา ถนนไมตรีจติ ต์ กรุงเทพฯ โทร. 081-443-3784 www.fb.com/teensofthailand Vesper 10/15 ถนนคอนแวนต์ กรุงเทพฯ โทร. 02-235-2777 Zuma 156 ชัน้ G โรงแรม The St. Regis Bangkok ถนนราชดำ�ริ กรุงเทพฯ โทร. 02-252-4707 www.zumarestaurant.com

07 ไพลิน สัจจานิตย์ บาร์เทนเดอร์แห่ง Zuma ดีกรีมือวางอันดับหนึ่งในเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ หลังเป็นผู้ชนะการ แข่งขัน Diageo World Class เมื่อปีที่แล้ว 08 ศุภวิชญ์ มุททารัตน์ ผู้จัดการบาร์ Vesper ซึ่งติดอันดับที่ 40 ในรายชื่อ 50 อันดับบาร์ที่ดีที่สุดในเอเชีย 09 ร้านอาหารญี่ปุ่น Zuma ที่ไพลิน ประจำ�การอยู่หลังบาร์ 10 Backstage Cocktail Bar บาร์ซึ่งติดอันดับที่ 18 ในรายชื่อ 50 อันดับบาร์ที่ดีที่สุดในเอเชีย ประจำ�ปี 2017 OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_024-029_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 29

29

12/23/17 3:59 PM

01

30

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_030-035_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 30

12/23/17 4:00 PM

STATE OF THE ARTS

Growing Passion ยอดฝีมอื ด้านบอนไซชาวไทยสองคน ผูเ้ ชือ่ มโยงยุคเก่า และใหม่ของวงการ ได้อทุ ศิ เวลาทัง้ หมดเพือ่ บรรจง สร้างสรรค์ศลิ ปะอันมีชวี ติ ขณะกำ�ลังเดินสำ�รวจต้นไม้ในสวนหลังบ้าน ฐานันดร์ ปฏิภานธาดา หยุดพิจารณาวิธกี าร แตกใบ การขยายกิง่ ก้านสาขา และลีลาการ ทอดตัวของลำ�ต้น เขากำ�ลังดูแลอาณาจักรต้น บอนไซเขียวชอุม่ ในกระถางญีป่ นุ่ ด้วยสายตา แหลมคมเฉกเช่นช่างทำ�นาฬิกา “เวลาทำ�งานกับต้นไม้ ผมจะปล่อยให้ ตัวเองดืม่ ด�ำ่ ไปกับมันจนลืมเวลา ลืมว่าตัวเอง กำ�ลังทำ�งานอยู่ บอนไซเปลีย่ นอารมณ์เราได้” ฐานันดร์กล่าว เขาคือผูก้ อ่ ตัง้ ‘บอนไซใบสน’ และผูเ้ ชีย่ วชาญด้านการออกแบบ รวมทัง้ นำ�เข้าบอนไซชัน้ นำ�ของประเทศ ฐานันดร์จัดเป็นคนดังในแวดวงบอนไซ ของบ้านเรา โดยเคยปรากฎตัวตามสื่อหลาก หลายทั้งนิตยสาร สื่อออนไลน์ และรายการ โทรทัศน์ โชว์รูมสไตล์มินิมัลของฐานันดร์บน ถนนรามอินทรานั้นชวนให้นึกถึงห้องชงชาใน เขตเกียวโต ในแต่ละวันมีผู้คนจำ�นวนมาก แวะเวียนมาที่โชว์รูมแห่งนี้ ตั้งแต่เจ้าของบริษัท ที่กำ�ลังมองหาสิ่งสวยงามไปประดับออฟฟิศ คนทีเ่ ชือ่ เรือ่ งฮวงจุย้ ไปจนถึงกลุม่ คนรักบอนไซ ทั้งรุ่นใหม่และเก่า แม้ค�ำ ว่าบอนไซจะมีความหมายตรงตัว ว่าการปลูกต้นไม้ในกระถาง แต่การเลีย้ ง บอนไซนัน้ เปีย่ มศิลปะและจิตวิญญาณยิง่ กว่า การปลูกต้นไม้ทว่ั ไป วัฒนธรรมนีม้ คี วามเป็นมา

ยาวนานหลายศตวรรษ และเป็นศาสตร์ทต่ี อ้ ง ทุม่ เทใส่ใจในทุกรายละเอียด บอนไซบางต้นที่ ได้รบั การดูแลเป็นอย่างดีจากรุน่ สูร่ นุ่ อาจมีอายุ ยืนได้เป็นร้อยปี โดยบอนไซทัง้ หลายในปัจจุบนั อาจสืบรากเหง้าได้ไปถึงญีป่ นุ่ ทีซ่ ง่ึ บอนไซ สะท้อนถึงความเคารพต่อธรรมชาติรวมทัง้ แนวคิด ‘วาบิซาบิ’ หรือสุนทรียศาสตร์แห่งการ มองเห็นความงามในความไม่จรี งั และความไม่ สมบูรณ์พร้อมของสรรพสิง่ แม้ฐานันดร์จะเริม่ หันมาเลีย้ งบอนไซเป็น อาชีพเมือ่ โตเป็นผูใ้ หญ่ แต่ความรักในศิลปะ ด้านนีไ้ ด้รบั การปลูกฝังมาแต่เยาว์วยั “พ่อผม ชอบทำ�สวน สวนธรรมดาๆ เลย ไม่ใช่บอนไซ ผมเลยได้เติบโตมาท่ามกลางธรรมชาติ ตอน

แม้คำ�ว่าบอนไซจะมีความ หมายตรงตัวว่าการปลูก ต้นไม้ในกระถาง แต่การ เลี้ยงบอนไซนั้นเปี่ยมศิลปะ และจิตวิญญาณยิ่งกว่า การปลูกต้นไม้ทั่วไป 01 เส้ น โค้ ง อั น พริ ้ ว ไหวมี ช ี ว ิ ต ของบอนไซทรง ‘ตกกระถาง‘ (semi cascade) ที ่ ฐ านั น ดร์ ปฏิ ภ าณธาดา บรรจงตั ด แต่ ง มาหลายสิ บ ปี OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_030-035_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 31

31

12/23/17 4:00 PM

สำ�หรับชาวญี่ปุ่น บอนไซคือการเลียนแบบ ธรรมชาติ เป็นภาพสะท้อน ของโลกรอบตัวที่นำ�มา จำ�ลองไว้ในกระถางใบเล็ก ขณะที่ในบ้านเรา คนเลี้ยง บอนไซจะพยายามสร้าง สิ่งใหม่จากธรรมชาติที่เห็น รอบตัว 02 หนึ ่ ง ในการดู แ ลบอนไซคื อ การแปรง ลำ � ต้ น และรากอย่ า งประณี ต 03 ฐานั น ดร์ ผู ้ เ ลี ้ ย งบอนไซชั ้ น แนวหน้ า ของเมื อ งไทย 04 ต้ น บอนไซ Shimpaku (สนจู น ิ เ ปอร์ ) 05 การใช้ ล วดดั ด ต้ น ไม้ หั ว ใจสำ � คั ญ ของการเลี ้ ย งบอนไซ 06 อุ ป กรณ์ ต ั ด แต่ ง บอนไซของฐานั น ดร์

02

32

อายุได้ 10 ปี เราไปทีร่ า้ นหนังสือแถวสีลม ตอนเดินดูหนังสือบนชัน้ ผมก็ไปสะดุดตา หนังสือเรือ่ งบอนไซเข้า จำ�ได้เลยว่าตืน่ เต้นมาก ตอนนัน้ ผมยังเด็กเลยไม่มเี งินซือ้ สัปดาห์ตอ่ มา เลยแวะไปทีร่ า้ นทุกวันเพือ่ อ่านหนังสือเล่มนัน้ ซ�ำ้ แล้วซ�ำ้ อีก” ฐานันดร์เล่า ความจริง วัฒนธรรมการปลูกบอนไซมี ประวัตคิ วามเป็นมายาวนานหลายพันปี แม้ กระทัง่ ก่อนญีป่ นุ่ โดยบันทึกทางประวัตศิ าสตร์ ทีเ่ ก่าแก่ทส่ี ดุ นัน้ ย้อนกลับไปช่วงศตวรรษที่ 3 ในประเทศจีน ซึง่ บอนไซเป็นทีร่ จู้ กั ในชือ่ ‘เผินจิง่ ’ นักประวัตศิ าสตร์เชือ่ ว่าชาวญีป่ นุ่ ที่ นับถือศาสนาพุทธได้เดินทางมายังจีนแผ่นดิน ใหญ่ในช่วงคริสตศตวรรษที่ 7 และนำ�พันธุพ์ ชื ต่างๆ ทีพ่ บในประเทศจีนข้ามน�ำ้ ข้ามทะเล กลับไปและเพาะพันธุเ์ ป็นต้นไม้จว๋ิ ในช่วงคริสตศตวรรษที่ 19 มีการใช้ลวด ทองแดงดัดกิง่ ก้านต้นบอนไซกันอย่าง แพร่หลาย เนือ่ งจากช่วยให้ผปู้ ลูกบอนไซ สามารถจัดแต่งรูปทรงได้ตามต้องการ และใน ช่วงกลางศตวรรษที่ 20 บอนไซก็กลายเป็นที่ นิยมมากในญีป่ นุ่ โดยเฉพาะโตเกียวอย่างเดียว ก็มโี รงเพาะเลีย้ งบอนไซกว่า 300 แห่ง ซึง่ มีการ เพาะปลูกบอนไซราว 150 สายพันธุแ์ ละส่งออก

ไปจำ�หน่ายไกลถึงสหรัฐอเมริกาและยุโรป “สำ�หรับชาวญีป่ นุ่ บอนไซคือการเลียนแบบ ธรรมชาติ เป็นภาพสะท้อนของโลกรอบตัวทีน่ �ำ มาจำ�ลองไว้ในกระถางใบเล็ก ขณะทีใ่ นบ้านเรา คนเลีย้ งบอนไซจะพยายามสร้างสิง่ ใหม่จาก ธรรมชาติทเ่ี ห็นรอบตัว ผมทำ�ตามสไตล์ญป่ี นุ่ แต่มนั ไม่ใช่วธิ เี ดียวทีเ่ ป็นไปได้” ฐานันดร์กล่าว ขณะทีฐ่ านันดร์เริม่ สัง่ สมประสบการณ์ มากขึน้ เขาก็ได้เรียนรูเ้ คล็ดลับต่างๆ ในการ ดูแลและซือ้ ขายบอนไซ เช่นการใช้ลวดทองแดง บังคับการเจริญเติบโตของต้นไม้ ความถีใ่ นการ รดน�ำ้ และตัดแต่งกิง่ ในแต่ละสัปดาห์ เป็นต้น ภายหลังเขาจึงเริม่ เดินสายเข้าร่วมการแข่งขัน บอนไซระดับประเทศ ซึง่ เปิดโอกาสให้ฐานันดร์ ได้รจู้ กั วิธกี ารตัดแต่งบอนไซสไตล์ตา่ งๆ ของ แต่ละประเทศ และเริม่ สัง่ สมชือ่ เสียงในหมู่ ผูเ้ ลีย้ งบอนไซชาวไทย ฐานันดร์เดินทางไปประเทศญีป่ นุ่ ปีละ 2-3 ครัง้ เพือ่ เยีย่ มชมโรงเพาะเลีย้ งบอนไซสำ�คัญๆ รวมทัง้ เลือกซือ้ ต้นไม้และเมล็ดพันธุท์ เ่ี หมาะกับ การปลูกในเขตภูมอิ ากาศร้อนชืน้ ของประเทศ ไทยกลับมาด้วย ไม่วา่ จะเป็น ต้นข่อย มะสัง และโมก “ตอนนีส้ วนผมมีบอนไซอยูป่ ระมาณ

03

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_030-035_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 32

12/23/17 4:00 PM

STATE OF THE ARTS

04

05

06

80-90 ต้น และยังมีอกี 30-50 ต้นในโชว์รมู ผมใช้เวลาวันละหนึง่ ถึงสองชัว่ โมงรดน�ำ้ ต้นไม้ และอีก 2-3 ชัว่ โมงในการตัดแต่งใบและกิง่ ” เช่นเดียวกับงานฝีมอื ทีต่ อ้ งอาศัยความ พิถพี ถิ นั กว่าจะได้บอนไซสวยๆ สักต้น ผูเ้ ลีย้ ง ต้องวางแผนไตร่ตรองอย่างถีถ่ ว้ นเสียก่อน ทัง้ นี้ เนือ่ งจากการปลูกบอนไซเป็นศิลปะที่ ปราศจากแบบแผนตายตัว ฐานันดร์จงึ ต้อง ค้นหาวิถขี องตัวเอง “ผมจะสเก็ตช์ภาพบอนไซทีต่ อ้ งการไว้กอ่ น ไม่อย่างนัน้ เราอาจจะลืมว่าอยากเลีย้ งให้ตน้ ไม้ โตออกมาเป็นแบบไหน ระหว่างกำ�ลังเดินทาง เราก็ตอ้ งจดจ่ออยูก่ บั ผลลัพธ์ทต่ี อ้ งการด้วย” ปัจจุบนั ทัว่ โลกมีผเู้ ลีย้ งบอนไซเป็นงาน อดิเรกอยูร่ าว 5 ล้านคน ซึง่ ในจำ�นวนนีม้ คี น ไทยอยูไ่ ม่นอ้ ย แม้วฒ ั นธรรมบอนไซในบ้านเรา จะยังคงได้รบั ความนิยมเฉพาะกลุม่ แต่ตลอด

ระยะเวลาหลายปีทผ่ี า่ นมาชุมชนคนรักบอนไซ ก็คอ่ ยๆ เติบโตอย่างต่อเนือ่ ง โดยชายหนุม่ หน้าตาดีมกี ารศึกษา และดูเป็นมืออาชีพอย่าง ฐานันดร์ถอื เป็นตัวแทนของศิลปินรุน่ ใหม่ ซึง่ เชือ่ มศิลปะการเลีย้ งบอนไซแบบดัง้ เดิมเข้า กับทิศทางทีศ่ ลิ ปะแขนงนีก้ �ำ ลังมุง่ ไปในอนาคต หากฐานันดร์เปรียบเสมือนอนาคตของ วงการบอนไซในประเทศไทย ศิลปินชัน้ ครูอย่าง ดร.มนตรี สุขเสริมส่งชัย ก็คอื ผูช้ ว่ ยวางรากฐาน ให้กบั วัฒนธรรมดังกล่าว ดร.มนตรีเป็นทีร่ จู้ กั ใน หมูค่ นรักบอนไซทัว่ โลก ด้วยสไตล์ทผ่ี สมผสาน ระหว่างศิลปะของภูมภิ าคเอเชียกับวัฒนธรรม ท้องถิน่ ของไทย ดร.มนตรีไม่เพียงมีสว่ นสำ�คัญ ในการพัฒนาวิธปี ลูกบอนไซแบบไทยเท่านัน้ แต่ยงั เป็นกำ�ลังสำ�คัญในการผลักดันแวดวง บอนไซในประเทศให้เจริญรุง่ เรืองอีกด้วย ดร.มนตรีมบี ทบาทสำ�คัญในการช่วย

ก่อตัง้ สมาคมบอนไซแห่งแรกของประเทศไทย และดำ�รงตำ�แหน่งประธานสมาคมเป็นเวลา หลายสมัย สมาคมเป็นพืน้ ทีส่ นทนาสำ�หรับ ผูเ้ ชีย่ วชาญและเหล่าคนรักบอนไซว่าด้วยเรือ่ ง เทคนิคการเลีย้ ง เคล็ดลับในการปลูก ตัดแต่งกิง่ การดัดและจัดรูปทรง รวมทัง้ ผลักดันให้งาน อดิเรกดังกล่าวกลายเป็นทีร่ จู้ กั มากขึน้ ในปี 2552 ดร.มนตรียงั เป็นหัวเรือใหญ่ ในการจัดการประชุมมิตรภาพบอนไซภูมภิ าค เอเชียแปซิฟกิ ประจำ�ปีครัง้ ที่ 3 ในกรุงเทพฯ ในงานมีกจิ กรรมสาธิตการปลูกบอนไซโดย ศิลปินจากหลายประเทศทัง้ อินเดีย เปอร์โตริโก สหรัฐอเมริกา และไต้หวัน และมีเซียนบอนไซ หลายร้อยคนเข้าร่วมงาน ในบรรดาคุณปู การมากมายทีด่ ร.มนตรีได้ สร้างไว้ให้กบั วงการบอนไซไทย ของขวัญชิน้ ยิง่ ใหญ่ทส่ี ดุ ของเขาคือ ‘สวนผึง้ บอนไซ วิลเลจ’ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_030-035_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 33

33

12/23/17 4:01 PM

07

08

09

ไม่วา่ ฝีมอื คุณจะดี หรือเมล็ดพันธุท์ ม่ี จี ะ สุดยอดแค่ไหน ก็ไม่มที าง ปลูกบอนไซให้เหมือน อีกต้นได้ ทุกต้นล้วน เป็นผลงานชิน้ เอก ศิลปินผูป้ ลูกบอนไซ ไม่เคยคิดทีจ่ ะลอกเลียน ความสำ�เร็จในอดีต แต่จะพยายามอย่าง สุดความสามารถเพือ่ สร้างสรรค์บอนไซทีม่ ี เอกลักษณ์ขน้ึ อีกต้น

34

รีสอร์ทกึง่ พิพธิ ภัณฑ์มชี วี ติ ในจังหวัดราชบุรซี ง่ึ อุทศิ พืน้ ทีใ่ ห้แก่บอนไซ ไม่วา่ จะเป็นบอนไซ เมเปิล้ สายพันธุไ์ ทรเดนท์ บอนไซชบา บอนไซ มะขาม หรือบอนไซตระกูลมะเดือ่ สวยสะดุดตา สำ�หรับหลายคน สวนผึง้ บอนไซ วิลเลจ คือแหล่งรวบรวมไม้สายพันธุง์ ามทีส่ ดุ ในเอเชีย หรืออาจจะกระทัง่ ทีส่ ดุ ในโลก ทีถ่ กู ตัดแต่งจน เป็นทรงคลาสสิก มนตรีเล่าว่า “ผมปลูกบอนไซ ไว้ 2,000-3,000 ต้น มีแต่ตน้ ทีใ่ หญ่ๆ ทัง้ นัน้ ผมเลยตัดสินใจเปิดสวนผึง้ บอนไซ วิลเลจ ขึน้ มาเพือ่ เก็บผลงานทีผ่ มสร้างไว้” “ผมเริม่ ต้นจากการทำ�สวนจีนก่อนเพือ่ เป็น เกียรติตอ่ ต้นกำ�เนิดของบอนไซ ส่วนใหญ่ คนจะเชือ่ มโยงบอนไซกับญีป่ นุ่ มากกว่า เพราะขบวนการคอมมิวนิสต์ในประเทศจีนได้ ทำ�ให้พวกงานสร้างสรรค์ตา่ งๆ เฉาไป รวมถึง วัฒนธรรมการปลูกบอนไซด้วย” นอกจากนี้รสี อร์ทของเขายังมีสวนสไตล์ ญีป่ นุ่ และไต้หวันทีไ่ ด้รบั การตัดแต่งดูแลอย่าง งดงาม โดยดร.มนตรีเองยกย่องทัง้ สองประเทศ ในฐานะผูม้ บี ทบาทสำ�คัญในการเผยแพร่ศลิ ปะ บอนไซให้เป็นทีร่ จู้ กั ไปทัว่ โลก เนือ่ งจากต่าง จากในประเทศจีน วัฒนธรรมการปลูกบอนไซ

ในญีป่ นุ่ และไต้หวันนัน้ ได้รบั การปฏิบตั สิ บื ทอด มาหลายร้อยปีโดยต่อเนือ่ ง กว่าจะก้าวขึน้ มาเป็นศิลปินบอนไซทีโ่ ด่ง ดังทีส่ ดุ ของประเทศ ดร.มนตรีเองก็เริม่ ต้นจาก ต้นกล้าเพียงไม่กต่ี น้ และความรูเ้ พียงหยิบมือ ไม่ตา่ งจากศิลปินบอนไซรายอืน่ ๆ เขาเล่าว่าได้ รูจ้ กั กับบอนไซครัง้ แรกเมือ่ ราว 40 ปีกอ่ น ขณะ กำ�ลังขับรถผ่านบ้านของผิน คิว้ คชา ผูก้ อ่ ตัง้ ซาฟารีเวิลด์ ประตูบา้ นซึง่ ถูกแง้มไว้เผยให้เห็น สวนบอนไซจีนอันงดงามด้านใน ดร.มนตรี ตกหลุมรักบอนไซทันทีเมือ่ คนสวนอนุญาต ให้เขาเข้าไปเดินสำ�รวจดูสวน และเริม่ ออกไป หาซือ้ กล้าบอนไซจากตลาดถนนคนเดินหน้า โรงแรมรัตนโกสินทร์มาลองปลูก ตามด้วย หนังสือ Bonsai Techniques ฉบับตีพมิ พ์ ครัง้ แรกและครัง้ ทีส่ องของจอห์น นากะ ซึง่ ดร.มนตรียกย่องว่าเป็น ‘ปรมาจารย์ดา้ นบอนไซ’ “ก่อนทีห่ นังสือสองเล่มนีจ้ ะได้รบั การตีพมิ พ์ การปลูกบอนไซยังทำ�กันอย่างสะเปะสะปะและ ไม่มแี บบแผน จะเรียกว่านีเ่ ป็นเหมือนไบเบิล ของพวกเราก็วา่ ได้ ตลอดระยะเวลาหลายปีท่ี ผ่านมา ผมเดินทางไปดูงานตามมหกรรมพืช สวนโลกต่างๆ และได้เห็นสวนหลายแบบ

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_030-035_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 34

12/23/17 4:01 PM

STATE OF THE ARTS ทัง้ ในจีน ไต้หวัน อินโดนีเซีย และฟิลปิ ปินส์ ซึง่ ล้วนได้รบั การสร้างสรรค์ขน้ึ อย่างบรรจง บอนไซ แต่ละต้นมีลกั ษณะทีต่ า่ งกัน ไม่วา่ ฝีมอื คุณจะดีหรือ เมล็ดพันธุท์ ม่ี จี ะสุดยอดแค่ไหน ก็ไม่มที างปลูก บอนไซให้เหมือนอีกต้นได้ ทุกต้นล้วนเป็นผลงาน ชิน้ เอก ศิลปินผูป้ ลูกบอนไซไม่เคยคิดทีจ่ ะลอกเลียน ความสำ�เร็จในอดีต แต่จะพยายามอย่างสุดความ สามารถเพือ่ สร้างสรรค์บอนไซทีม่ เี อกลักษณ์ขน้ึ อีกต้น” ดร.มนตรีกล่าว นอกจากดร.มนตรีจะช่วยสร้างความเหนียวแน่น ให้กบั ชุมชนคนรักบอนไซแล้ว เขายังประสบความ สำ�เร็จในการเพาะพันธุบ์ อนไซหายากอย่างบอนไซ ผักเลือด ซึง่ เป็นพืชในตระกูลมะเดือ่ จนได้ขน้ึ แท่น เป็นผูเ้ ชีย่ วชาญด้านบอนไซพันธุด์ งั กล่าวอีกด้วย บอนไซผักเลือดนัน้ มีตน้ กำ�เนิดในเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ รวมถึงพืน้ ทีบ่ างส่วนของอินเดียและ ออสเตรเลีย แต่สว่ นใหญ่จะปลูกอยูใ่ นประเทศไทย “ใบอ่อนของมันจะเป็นสีแดงระเรือ่ ก่อนจะเริม่ เปลีย่ นเป็นสีเขียว บอนไซพันธุ์นี้โตช้า คนเลีย้ งจึงมี เวลาตัดแต่งให้ออกมาสมบูรณ์แบบ แต่ไม่เป็นทีน่ ยิ ม เท่าไร เนือ่ งจากขนาดใบทีค่ อ่ นข้างใหญ่ ซึง่ อาจทำ�ให้ ต้นไม้ออกมาดูไม่สมส่วน คุณควบคุมความกว้างและ สูงของต้นไม้ได้กจ็ ริง แต่คณ ุ ทำ�อะไรกับขนาดใบไม่ได้

ผมชอบเลีย้ งบอนไซให้สงู ประมาณ 1-3 เมตร ผมว่า สูงประมาณนีก้ �ำ ลังดี” ดร.มนตรีกล่าว เช่นเดียวกับศิลปินรายอืน่ ทีป่ ลูกบอนไซผักเลือด ดร.มนตรีใช้ประโยชน์จากจุดเด่นของต้นไม้พนั ธุน์ ้ี คือรากทีแ่ ข็งแกร่งและชอนไชได้ดี โดยใช้วธิ เี ลีย้ ง แบบ ‘เกาะหิน’ ซึง่ รากไม้จะโตปกคลุมก้อนหินทีไ่ ด้รบั การจัดวางไว้ “ส่วนทีส่ �ำ คัญและท้าทายทีส่ ดุ ของการปลูกบอนไซ ทุกแบบก็คอื เรือ่ งเวลา คุณต้องเลือกต้นกล้าทีม่ รี าก งอกออกมาเยอะๆ เพือ่ บอนไซจะได้แตกกิง่ ก้านมาก พอให้เราเลีย้ งเป็นรูปทรงทีต่ อ้ งการ เมือ่ กิง่ ก้านเริม่ โต คุณถึงจะตัดแต่งและดัดให้เป็นรูปทรงต่างๆ ได้ ซึง่ ทัง้ หมดนีก้ นิ เวลาหลายปี” มนตรีกล่าว แน่นอนว่าหนทางสูค่ วามสำ�เร็จไม่สามารถเกิด ขึน้ ได้ในคราวเดียว กว่าสิง่ ทีเ่ ริม่ ต้นด้วยปุม่ ตอเล็กๆ จะเติบโตเป็นอะไรทีย่ ง่ิ ใหญ่ ศิลปินอย่างฐานันดร์ และดร.มนตรี ต้องเลือกสายพันธุอ์ ย่างระวัง และ ประคบประหงมดูแลผลงานในมือด้วยความรูแ้ ละ ความเอาใจใส่วนั แล้ววันเล่า แต่ในอีกแง่หนึง่ ผลตอบแทนก็ไม่ได้มาในครัง้ เดียวเช่นกัน เพราะในทุกขณะทีพ่ วกเขาเฝ้าดูไม้เติบใหญ่และ เปลีย่ นแปรดังใจ รางวัลก็เกิดขึน้ แล้วพร้อมกัน

10

Essentials

บอนไซใบสน

222/54 Premium Place ซอยรามอินทรา 14 ถนนรามอินทรา โทร. 089-000-5544 www.bonsaibaison.com

สวนผึง้ บอนไซ วิลเลจ

222 หมู่ 1 ตำ�บลตะนาวศรี อำ�เภอสวนผึ้ง ราชบุรี โทร. 061-636-3222 suanphungbonsaivillage.com

07 ‘สวนผึ้ง บอนไซ วิลเลจ’ 08 ดร.มนตรี สุขเสริมส่งชัย ผู้บุกเบิก วงการบอนไซของไทยมาตั้งแต่แรกเริ่ม 09 ต้นบอนไซผักเลือด 10 แท่นตั้งบอนไซใน ‘สวนผึ้ง บอนไซ วิลเลจ’ 11 การผสมผสานสวนสไตล์ไต้หวัน และญี่ปุ่นของดร.มนตรี

11

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_030-035_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 35

35

12/23/17 4:01 PM

Structured Note

หุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงจึงเป็น นวัตกรรมทางการเงินที่ สามารถตอบโจทย์ทั้งด้าน การสร้างสภาพคล่องให้ กับบริษัทหลักทรัพย์ผู้ออก ตราสาร ตลอดจนเพิ่มทาง ทลายข้อจำ�กัดของการลงทุนในตราสารด้วยผลิตภัณฑ์หนุ้ กู้ เลือกสร้างผลตอบแทนให้ กับนักลงทุนอย่าง ‘winทีม่ อี นุพนั ธ์แฝงจากภัทร win’ ได้อย่างแท้จริง 36

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_036-040_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 36

12/23/17 4:02 PM

serving you ด้วยความรู้ความเข้าใจในผลิตภัณฑ์ ทางการเงินที่เพิ่มสูงขึ้น นักลงทุนหลายคนจึง เริ่มมองหาช่องทางการลงทุนที่สามารถตอบ สนองต่อ ‘มุมมอง’ การลงทุนของตัวเอง ได้ดีกว่าเดิม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเวลาที่ ผลตอบแทนจากตราสารพื้นฐานที่มีอยู่ใน ตลาดไม่น่าดึงดูดอีกต่อไป และนี่คือที่มา ของผลิตภัณฑ์หุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝง หรือ Structured Note ที่บริษัทหลักทรัพย์ ภัทร จำ�กัด (มหาชน) ภูมิใจนำ�เสนอเพื่อเป็นทาง เลือกสร้างความยืดหยุ่นและบริหารความ เสี่ยงให้กับนักลงทุนได้แบบ ‘tailor-made’

Note, Yield Enhancement Note และ Participation Note สำ�หรับนักลงทุนที่ต้องการความเสี่ยงต่ำ� Capital Protected Note ถือเป็นทางเลือก การลงทุนที่โดดเด่น เพราะให้ความคุ้มครอง เงินต้นเต็มจำ�นวนหรือบางส่วนตามเงื่อนไข โดยมีหลักการคล้ายกับผลิตภัณฑ์ประกัน คือ ยิ่งให้ความคุ้มครองมาก ค่าพรีเมียมอาจสูง ขึ้นหรือให้ผลตอบแทนต่ำ�ลงนั่นเอง ลำ�ดับต่อไป Yield Enhancement Note มี ความเสี่ยงสูงขึ้น จ่ายผลตอบแทนเป็นดอกเบี้ย ในอัตราที่น่าสนใจ เช่นตราสารหนี้ทั่วไปมี ดอกเบี้ย 2% แต่ถ้า Yield Enhancement ลักษณะของ Structured Note Note อาจให้ผลตอบแทนถึง 8-10% โดยมีฝั่ง อย่างที่ทราบ Note หรือ ‘หุ้นกู้’ ถือเป็น ความเสี่ยงถูกกำ�หนดให้เป็นไปตามเงื่อนไขที่ ตราสารหนี้ประเภทหนึ่ง ที่บริษัทผู้ออก อ้างอิงกับราคาของหุ้น ซึ่งมีได้หลายลักษณะ ตราสารขายให้กับนักลงทุนโดยมีสัญญาว่า แต่ทั่วไปก็คือขาดทุนได้ จะจ่ายดอกเบี้ยให้ตามระยะเวลาที่กำ�หนด สุดท้าย คือ Participation Note ที่อาจให้ โดยเมื่อครบอายุตราสาร นักลงทุนก็จะได้รับ ผลตอบแทนที่จูงใจมากขึ้นอีก ในลักษณะที่ ดอกเบี้ยงวดสุดท้ายพร้อมกับเงินต้นคืน สรุปได้ว่า ด้านบวกจะให้ผลตอบแทนมากกว่า ด้วยเหตุนี้ Structured Note ซึ่งต่อยอดมา การซื้อหุ้น แต่ด้านลบให้ผลตอบแทนไม่เลว จาก Note ธรรมดา จึงมีลักษณะพื้นฐาน ร้ายกว่าการซื้อหุ้น เช่น ถ้าซื้อหุ้นปกติ หุ้น เหมือนกันกับหุ้นกู้ ต่างกันแต่เพียงว่า การจ่าย ขึ้นหรือตก 5% นักลงทุนจะกำ�ไรหรือขาดทุน ผลตอบแทนของ Structured Note อาจไม่ได้ 5% ตามกัน แต่หากเป็น Participation Note มาในรูปของดอกเบี้ยที่ตายตัวอย่างเดียว หาก เงื่อนไขอาจกำ�หนดว่าถ้าหุ้นขึ้น นักลงทุนจะ ผันแปรตามราคาสินทรัพย์อ้างอิง หรือที่เรียก ได้กำ�ไร 1.2 เท่าของ performance ของหุ้น กันว่า ‘underlying asset’ เช่น ถ้าหุ้นขึ้น 5% นักลงทุนจะได้ผลตอบแทน เช่น ในรูปแบบพื้นฐาน หากนักลงทุน 6% แต่ถ้าหุ้นตก จะขาดทุนเป็นจำ�นวนเงิน ซื้อหุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงประเภท Capital เท่ากันกับการลงทุนหุ้น เป็นต้น Protected Note โดยอ้างอิงกับราคาของหุ้น อย่างไรก็ตาม เงื่อนไขการให้ผลตอบแทน ก. ถ้าราคาหุ้นขึ้นนักลงทุนจะได้รับเงินต้นคืน ของ Structured Note แต่ละกรณี ย่อมไม่ และผลตอบแทนเป็นสัดส่วนกับมูลค่าหุ้นที่ จำ�กัดอยู่เพียงที่ได้กล่าวมานี้ หากมีได้หลาก เพิ่มขึ้น แต่ถ้าหุ้นไม่ขึ้นนักลงทุนจะได้รับเพียง หลายพอๆ กับความต้องการผลตอบแทนและ เงินต้นคืน เรียกได้ว่าเป็นการเปิดโอกาสให้ ความเสี่ยงของนักลงทุนแต่ละคน นักลงทุนได้รับผลตอบแทนที่อาจมากกว่า อัตราดอกเบี้ยในกรณีที่ราคาหุ้นขึ้น โดยแลก ผลตอบแทนแบบ ‘win-win’ เนื่องจากหุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงทำ�ให้นัก กันกับความเสี่ยงที่จะไม่ได้รับผลตอบแทนเลย ลงทุนสามารถทำ�กำ�ไรได้จากการมีมุมมอง ในกรณีราคาหุ้นไม่ขึ้น ที่ถูกต้องเกี่ยวกับทิศทางราคาของทรัพย์สิน ทางเลือกหลากหลาย อ้างอิงว่าจะขึ้นหรือลง คนทั่วไปจึงอาจ โดยทั่วไป หุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงอาจแบ่ง กังวลว่าการลงทุนในหุ้นกู้ชนิดนี้เป็นไปใน ออกได้เป็น 3 กลุ่ม คือ Capital Protected ลักษณะของ ‘zero-sum game’ ที่ถ้าบริษัท

หลักทรัพย์ผู้ออกหุ้นกู้ได้กำ�ไร นักลงทุนก็ จะต้องขาดทุน ทำ�ให้เกิดความ ‘ขยาด’ ที่ จะลงทุนในผลิตภัณฑ์ที่บริษัทหลักทรัพย์ผู้ เชี่ยวชาญและเปี่ยมข้อมูลที่พร้อมกว่าเป็น ผู้ออกแบบ อย่างไรก็ตาม ในความเป็นจริง เมื่อบริษัท หลักทรัพย์ขายหุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงให้นัก ลงทุนจนทำ�ให้บริษัทหลักทรัพย์ผู้ออกหุ้นกู้ นั้นมีความเสี่ยงในทางที่ตรงข้ามกับผู้ลงทุน บริษัทหลักทรัพย์ผู้ออกหุ้นกู้ก็จะนำ�ความเสี่ยง นั้นมาบริหารจัดการ ไม่ว่าโดยบริหารจัดการ ภายในตามลักษณะของเงื่อนไข โดยการเฮดจ์ เพื่อหากำ�ไร หรือโดยการสร้างผลิตภัณฑ์ที่ ออกแบบในทางตรงกันข้ามเพื่อขายให้กับ นักลงทุนอีกกลุ่มที่อาจจะมีมุมมองตรงกัน ข้ามกัน ด้วยเหตุนี้ หุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝงจึงเป็น นวัตกรรมทางการเงินที่สามารถตอบโจทย์ทั้ง ด้านการสร้างสภาพคล่องให้กับบริษัทหลัก ทรัพย์ผู้ออกตราสาร ตลอดจนเพิ่มทางเลือก สร้างผลตอบแทนให้กับนักลงทุนอย่าง ‘win-win’ ได้อย่างแท้จริง

จับคู่โดยที่ปรึกษา

สำ�หรับนักลงทุนผู้มีมุมมองการลงทุน สามารถเข้ามาปรึกษาบล.ภัทร เพื่อหาคำ� แนะนำ�เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์หุ้นกู้ที่มีอนุพันธ์แฝง ทีจ่ ะตรงต่อความต้องการ โดยเนือ่ งจากบล.ภัทร มีทีมที่เต็มเปี่ยมไปด้วยความเชี่ยวชาญ อีกทั้ง ยังได้รับความไว้วางใจจากนักลงทุนมาอย่าง ยาวนานจนมีส่วนแบ่งทางการตลาดสูงสุดใน ผลิตภัณฑ์ Structured Note นักลงทุนจึงมั่นใจ ได้ว่าจะได้รับคำ�แนะนำ�ที่เข้ากับสไตล์และ ความต้องการในการลงทุนของตัวเอง นอกจาก นั้น ทีมพัฒนาผลิตภัณฑ์ยังคงไม่หยุดยั้งที่จะ พัฒนาผลิตภัณฑ์ทางการเงินรวมถึงหุ้นกู้ที่มี อนุพันธ์แฝงเหล่านี้ให้หลากหลายยิ่งขึ้น เพื่อที่ จะตอบโจทย์ความต้องการและมุมมองของ นักลงทุนได้ละเอียดและลงลึกกว่าเดิม นักลงทุนที่สนใจสามารถสอบถามและ ขอข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่บริษัทหลักทรัพย์ ภัทร จำ�กัด (มหาชน) โทร. 02-305-9449

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_036-040_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 37

37

12/23/17 4:02 PM

KK Magic Mirror

หัวใจสำ�คัญของ กระจกวิเศษ ไม่ใช่แค่การ ใช้เทคโนโลยีเพื่ออำ�นวย ความสะดวก แต่คือการ เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่าง ลูกค้ากับธนาคารในแบบที่ ’กระจกวิเศษ’ ทางเลือกด้านการบริการทีป่ รึกษาทางการเงิน เป็นธรรมชาติที่สุด ทีช่ ว่ ยให้การลงทุนเป็นเรือ่ งง่ายเพียงปลายนิว้ คลิก 38

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_036-040_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 38

12/23/17 4:02 PM

serving you เมือ่ พูดถึง Magic Mirror หรือ ‘กระจกวิเศษ’ หลายคนคงนึกถึงเทพนิยายปรัมปราทีค่ นุ้ หู แต่เด็ก แต่ในขณะทีก่ ระจกวิเศษในเทพนิยาย มีไว้เพือ่ ตามหาคำ�ตอบทางความงาม KK Magic Mirror จากธนาคารเกียรตินาคิน จำ�กัด (มหาชน) มาพร้อมคำ�ตอบทางการลงทุน ทีจ่ ะ ช่วยให้ชวี ติ การเงินของทุกคน ‘สะดวก’ และ ‘ใกล้ตวั ’ ไม่ผดิ กับการได้มผี ชู้ ว่ ยแสนวิเศษ

ด้านของธนาคารลงอย่างมีนัยสำ�คัญ ยุคสมัย ทีก่ ารทำ�ธุรกรรมสักรายการ จำ�เป็นต้องมีการ เดินทางไปคุยกับพนักงานทีธ่ นาคารเริม่ หมดไป ธุรกรรมที่ไม่ซับซ้อนมากนัก เช่น การชำ�ระค่า สาธารณูปโภค การขอ Bank Statement หรือ กระทั่งการซื้อขายกองทุน ปัจจุบันสามารถทำ� ผ่านอินเทอร์เน็ตได้เสร็จสรรพในเวลาเพียง ไม่นาน อย่างไรก็ตาม สิง่ หนึง่ ทีเ่ ทคโนโลยียงั ไม่ เข้าถึงลูกค้าในยุคดิจิทัล สามารถแทนทีไ่ ด้กค็ อื ความเป็นมนุษย์และ ปรากฎการณ์ของยุคดิจิทัลที่ลูกค้าหันไป ความเป็นมนุษย์นเ่ี อง คือสิง่ ทีท่ มี ผูอ้ อกแบบ พึ่งพาบริการออนไลน์มากขึ้น ทำ�ให้ธนาคาร KK Magic Mirror ให้ความสนใจ โดยเนือ่ งจาก หลายแห่งต้องทยอยลดจำ�นวนสาขา และหา ทีมตระหนักว่าดวงตาและสมองของมนุษย์ถกู กลยุทธ์ใหม่ในการเข้าถึงลูกค้า ไม่ว่าจะด้วย วิวฒ ั นาการมาเพือ่ ให้มองหาและจับรูปร่าง การเพิ่มช่องทางให้บริการ mobile banking หน้าตาของมนุษย์ดว้ ยกัน ซึง่ เป็นสาเหตุท่ี การจับตาความเคลื่อนไหวบนโซเชียล มีเดีย มนุษย์มกั มองเห็นหู ตา จมูกหรือ ‘ความเป็น เพื่อวิเคราะห์การตอบสนองต่อผลิตภัณฑ์ มนุษย์’ ในสิง่ ของจิปาถะ ตัง้ แต่รถยนต์ ไปจนถึง หรือการใช้แชทบอทเพื่อให้คำ�ตอบแก่ลูกค้า เครือ่ งใช้ไฟฟ้า การออกแบบ KK Magic Mirror ในข้อสงสัยพื้นฐาน จึงมุง่ ใช้ประโยชน์จากหน้าตาของมนุษย์อย่าง ดร.อนุชิต อนุชิตานุกูล ประธานสาย เต็มที่ “คนมักจะนึกถึงเทคโนโลยีในลักษณะ พัฒนาระบบงาน ช่องทางขายและผลิตภัณฑ์ ที่ dehumanized คือทำ�ให้มนั เป็นปุม่ เป็นจอ ธนาคารเกียรตินาคิน บุคคลสำ�คัญผู้อยู่ เป็นไฮเทค ไม่เป็นมนุษย์ แต่เราคิดตรงข้าม เรา เบื้องหลังบริการ KK Magic Mirror เล่าให้ฟัง ออกแบบระบบให้มี human interaction หรือ ว่า “ชื่อกระจกวิเศษมาจากนิทานเรื่องสโนว์ไวท์ ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ให้มากทีส่ ดุ เพือ่ ที่แม่มดถามว่า ‘กระจกวิเศษบอกข้าเถิด สร้างความรูส้ กึ เป็นมิตรกับผูใ้ ช้งาน” ใครงามเลิศในปฐพี’ แบบเดียวกัน เราตั้งชื่อ ผลิตภัณฑ์นี้ว่า KK Magic Mirror เพราะ อยากจะบอกว่า ‘กระจกวิเศษบอกข้าเถิด อะไรคือการลงทุนที่เป็นเลิศในปฐพี’” ทั้งนี้ ดร.อนุชิตเสริมว่าหัวใจสำ�คัญของ กระจกวิเศษ ไม่ใช่แค่การใช้เทคโนโลยีเพื่อ อำ�นวยความสะดวก แต่คือการเชื่อมความ สัมพันธ์ระหว่างลูกค้ากับธนาคารในแบบที่เป็น ธรรมชาติที่สุด “ถ้าดูเผินๆ หน้าจอ KK Magic Mirror ก็เหมือนหน้าจอธรรมดา ความพิเศษ อยู่ตรงที่เราดีไซน์ให้หน้าจอสามารถสร้าง ปฏิสัมพันธ์กับผู้ใช้งานเหมือนกำ�ลังพูดคุยกับ คนๆ หนึ่งอยู่ ไม่ใช่แค่กับจอแอลซีดี เราถึงได้ เลือกใช้ชื่อ KK Magic Mirror เพราะอยากให้ เข้าถึงง่าย ไม่ว่าสำ�หรับเด็กหรือผู้ใหญ่”

ความพร้อมด้านการลงทุน

ในแง่ของเนื้อหา KK Magic Mirror จึงถูก สร้างมาเพื่อทำ�หน้าที่ที่ปรึกษาทางการเงินขั้น พื้นฐานให้กับบุคคลที่ต้องการวางแผนทางการ เงิน แต่ไม่สามารถเข้าถึงที่ปรึกษาทางการ เงินได้ โดยผู้ใช้งานสามารถเลือกที่จะโต้ตอบ กับพนักงานเสมือนจริงเพื่อประเมินสถานะ ทางการเงินของตัวเองอย่างง่ายๆ หรือเลือก วิดโี อคอลล์คยุ กับพนักงานตัวจริง เพือ่ คลีค่ ลาย ข้อสงสัยและช่วยให้การวางแผนทางการเงิน เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพโดยไม่ยากหรือ น่าเบื่อเหมือนระบบออนไลน์ทั่วๆ ไป ดร.อนุชิตอธิบายเพิ่มเติมอย่างเห็นภาพว่า “ยกตัวอย่างเรื่องการวางแผนเกษียณ เว็บไซต์ ส่วนใหญ่ก็มีบริการนี้ แต่มักจะเป็นในรูปของ การให้กรอกข้อมูล เช่น ต้องการรีไทร์ตอนอายุ เท่าไร ดังนั้น ผู้ใช้ต้องคุยกับระบบที่ดูไม่เป็น มนุษย์ ถ้าเกิดสงสัยก็ไม่รู้จะถามกลับยังไง ต้องส่งอีเมลไปแล้วนั่งรอตอบ มันไม่มี human interaction แต่กระจกวิเศษของเราเป็นมิตร และสะดวกกว่า เพราะเราออกแบบระบบให้ เป็นลักษณะเหมือนคนมาพูดคุยถามเรื่องนั้น ตอบเรื่องนี้ ถามว่าไลฟ์สไตล์คุณเป็นยังไง ช่วยกรอกหน่อย ตอบไปสักพักเราก็วางแผน เกษียณให้ได้ หรือถ้าในอนาคตต่อยอดไปใช้

สะท้อนความเป็นมนุษย์

เทคโนโลยีที่ก้าวหน้าได้ลดบทบาทหลาย OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_036-040_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 39

39

12/23/17 4:02 PM

ลงทุนอะไร ถ้าลงทุนตัวนี้แล้วความเสี่ยงจะเป็น ยังไงมากกว่า” นอกจากนั้น หากผู้ขอรับคำ�ปรึกษาด้านการ ลงทุน มีข้อสงสัยเกี่ยวกับการเงินและการลงทุน KK Magic Mirror ถือเป็นอีกช่องทางที่ง่ายกว่า เดิม เพราะผู้ใช้สามารถเลือกที่จะตอบโต้กับ พนักงานเสมือนจริง หรือกระทั่งวีดีโอคอลล์กับ พนักงานจริงได้จาก KK Magic Mirror ซึ่งจะถูก ติดตั้งอยู่ในหลายสถานที่ เสริมความครอบคลุม นอกเหนือจากสาขา

ผูใ้ ช้สามารถเลือกทีจ่ ะ ตอบโต้กบั พนักงานเสมือน จริง หรือกระทัง่ วีดโี อคอลล์ กับพนักงานจริงได้จาก KK Magic Mirror ซึง่ จะถูก ติดตัง้ อยูใ่ นหลายสถานที่ เสริมความครอบคลุมนอก กระจกส่องการลงทุน เหนือจากสาขา กล่าวโดยสรุป ท่ามกลางพัฒนาการ สมอง AI ก็จะพยายามให้ลูกค้ารู้สึกเหมือน กำ�ลังคุยกับคน ไม่ใช่เครื่องจักร เดี๋ยวนี้คนเรา พยายามทำ�ทุกอย่างให้อัตโนมัติ แต่ห่างความ เป็นคนไปเรื่อยๆ เราถึงออกแบบให้ KK Magic Mirror แม้จริงๆ จะกำ�ลังคุยกับเครื่องจักร แต่ ก็ไม่ได้รู้สึกอย่างนั้น ความรู้สึกมันจะออกมา ในรูปของการมีคนมานั่งพูดคุยถามเราว่าสนใจ 40

ทางเทคโนโลยี KK Magic Mirror ถือเป็นอีก ตัวอย่างหนึ่งของการใช้เทคโนโลยีเพื่อสร้าง ความสะดวกที่มากขึ้น โดยไม่ทิ้งองค์ประกอบ อันสำ�คัญยิ่งต่อธุรกิจอย่างการปฏิสัมพันธ์ ระหว่างลูกค้ากับธนาคาร โดยลูกค้าที่สนใจ เข้ามาทดลองมีปฏิสัมพันธ์และใช้เทคโนโลยี KK Magic Mirror จะได้รับการให้ค�ำ ปรึกษา

ตั้งแต่การประเมินสถานะทางการเงิน ตลอดจน รูปแบบการลงทุนที่เหมาะสมกับความต้องการ และความเสีย่ งกับพนักงานเสมือนจริง การพูด คุยวิดโี อคอลล์กบั พนักงานแบบเรียลไทม์เพือ่ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม ไปจนถึงการวางแผน และดำ�เนินการลงทุนแบบเต็มรูปแบบทีธ่ นาคาร เกียรตินาคินสาขาใกล้เคียงในภายหลัง เรียกได้ ว่าเป็นกระจกส่องการลงทุนที่เป็นไปได้ด้วย ความ ‘วิเศษ’ ของเทคโนโลยีอย่างแท้จริง ผู้สนใจสัมผัสมิติใหม่ในการวางแผน ทางการเงิน สามารถไปใช้บริการ KK Magic Mirror ได้จากบริการนำ�ร่องใน 5 พื้นที่ ได้แก่ ธนาคารเกียรตินาคินสำ�นักงานใหญ่ สาขาอโศก สาขาศูนย์การค้าสยามพารากอน สาขา ศูนย์การค้าซีคอนศรีนครินทร์ ศูนย์การค้า เค วิลเลจ และอาคารซี.พี.ทาวเวอร์ 1 สีลม หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติม สามารถ ติดต่อได้ที่ธนาคารเกียรตินาคินทุกสาขาหรือ KK Contact Center โทร. 02-165-5555

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_036-040_OPT new23-12_J-Uncoated.indd 40

12/23/17 4:02 PM

041 AD KKSIS new20-12_J-Uncoated.pdf

1

12/23/17

3:32 PM

60-09-098_41 AD KK Smart new23-12_J-CS6-Uncoated

01

42

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_042-047_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 42

12/23/17 3:25 PM

CLIENT VALUES

The Next Chapter ตะวัน เทวอักษร กับบทบาทของทายาทธุรกิจรุ่นที่ 3 ผู้นำ�พาอักษรเจริญทัศน์ไปสู่อันดับหนึ่งในฐานะผู้ผลิต สื่อการเรียนการสอน ท่ามกลางความผันแปรของยุคดิจทิ ลั อักษร เอ็ดดูเคชัน่ จำ�กัด (มหาชน) ผูผ้ ลิตหนังสือแบบ เรียนทีน่ กั เรียนไทยคุน้ เคยในชือ่ อักษรเจริญทัศน์ หรือ ‘อจท.’ ภายใต้การนำ�ของทายาทรุน่ ที่ 3 ตะวัน เทวอักษร กำ�ลังพลิกบทบาทจากการเป็น เพียงบริษทั สร้างเนือ้ หา มาสูค่ วามเป็นบริษทั ออกแบบการเรียนรู้ ซึง่ ปัจจุบนั มีสว่ นแบ่งทาง การตลาดเป็นอันดับหนึง่ อย่างไรก็ตาม มากกว่าการเป็นผูน้ �ำ ตลาด สือ่ การเรียนการสอน อักษร เอ็ดดูเคชัน่ อาจกำ�ลัง จะเป็นทีจ่ ดจำ�ในฐานะหนึง่ ในผูม้ สี ว่ นช่วยปิด ช่องว่างทางโอกาสของเยาวชนในประเทศ ผ่านทางการสร้างการศึกษาคุณภาพให้เป็นไป ได้แม้ในห้องเรียนทีข่ าดแคลนทีส่ ดุ

จุดเริม่ ต้นเล็กๆ

สมัยก่อนหนังสือมีอยูท่ เ่ี ดียวคือวัด สมัย ทวดท่านไปๆ มาๆ เมืองจีน ท่านก็แบกหนังสือ ไปขายตามวัด พอต่อมารุน่ ปู่ ท่านย้ายมาอยู่ เมืองไทยถาวร ท่านแบกหนังสือไปขายตามวัด เหมือนกัน แต่แบกไปแบกมาก็คดิ ว่าพิมพ์เอง ดีกว่า ไปยืมเงินมาซือ้ เครือ่ งพิมพ์เครือ่ งละเก้า ร้อยกว่าบาท แล้วก็เริม่ พิมพ์ใบลานไปขาย วัดสุทศั น์ ก็บงั เอิญเจอกับเจ้าอาวาส ท่านเห็น ปูผ่ มเป็นคนถ่อมเนือ้ ถ่อมตัวทำ�งานหนัก ท่าน เลยถามว่าอยากเป็นคนจัดพิมพ์หรือเปล่า เดีย๋ ว อาตมาจะแนะนำ�ผูเ้ ขียนให้ คือเมือ่ ก่อนเราเป็น แค่ปรินท์เตอร์คอื เอาเนือ้ หามาพิมพ์ แต่พอเป็น

พับบลิชเชอร์ (สำ�นักพิมพ์) ก็คอื เราต้องพัฒนา เนือ้ หาเอง คุณปูท่ า่ นตอบตกลง พิมพ์หนังสือ พระก่อน แล้วค่อยผันตัวมาพิมพ์หนังสือเรียน เรียกว่าทุกอย่างมันเริม่ ต้นมาจากความดีและ ความเพียรของท่าน เริม่ มาจากก้าวเล็กๆ

บ่มเพาะนิสยั ใฝ่รู้

มันอยูใ่ น value ของทีบ่ า้ นตัง้ แต่เด็กๆ ย้อน หลังไปเมือ่ สักร้อยกว่าปีทแ่ี ล้ว คุณทวดผมอ่าน หนังสือไม่ออก แต่ทา่ นลงทุนซือ้ Encyclopedia Britannica ให้ปผู่ ม เป็นตูเ้ บ้อเริม่ เลยอยูท่ บ่ี า้ น ทีเ่ มืองจีน คิดดูตวั เองอ่านหนังสือไม่ออก แต่ ลงทุนซือ้ encyclopedia ซึง่ แพงมาก เพราะเขา คิดว่าการศึกษาเป็นเรือ่ งสำ�คัญสำ�หรับยกระดับ คนในครอบครัว แล้วมันก็ไต่ขน้ึ ไปเรือ่ ยๆ ปูผ่ ม ไม่มโี อกาสเรียนหนังสือมากมาย แต่เขาก็ศกึ ษา เอง เป็นแบบ philosopher นัง่ คุยกับเขานีส่ นุก มาก เขาอ่านหนังสือโคตรเยอะเลย ทัง้ ๆ ทีไ่ ม่ได้ ไปโรงเรียน คุยในระดับลึกได้ดมี าก มาถึงพ่อผม ได้ไปเรียนจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เรียนอเมริกา ผมคิดว่ามันเป็นกระบวนการยกระดับทางจิต วิญญาณของครอบครัว ทำ�ให้มนั ดีขน้ึ เรือ่ ยๆ

สมัยก่อนเราเป็นบริษทั ผลิต หนังสือเรียน แต่ทกุ วันนีเ้ รา เป็น Learning Design Company เรามีกระบวน การสอนทีด่ ี มีเนือ้ หาทีด่ ที ง้ั หนังสือและดิจทิ ลั ประกอบ กัน เน้นสร้างการเรียนรูท้ ด่ี ี ให้แก่นกั เรียน กับพีเ่ ม้ง วีรวัฒน์ ชุตเิ ชษฐพงศ์ บังเอิญตอนเรียน ปี 3 ผมได้เจอพีเ่ ม้งแล้วก็รสู้ กึ ว่า โห---คนนีเ้ จ๋ง มาก อยากเป็นอย่างเขา ผมก็เอาเวลาทีเ่ หลือ ตอนปี 4 มาศึกษาเรือ่ ง investment banking พอจบมาผมก็ไปสมัครงานทีภ่ ทั ร ก็โชคดีวา่ เขารับ เพราะทีน่ น่ั คนเก่งๆ เยอะ ผมได้รบั ประสบการณ์มากมาย ได้น�ำ เสนองานให้ผนู้ �ำ องค์กรฟัง ได้ฝกึ เรือ่ ง critical thinking เยอะมาก เพราะถ้าทำ�งานแย่ นายเขาก็ดา่ และด้วยความ ทีท่ �ำ งานเป็น financial advisor ก็เลยได้รจู้ กั กับคน มากหน้าหลายตา ทำ�ให้เราได้ทกั ษะการทำ�งาน ร่วมกับคนอืน่ ผมได้อะไรจากภัทรเยอะมาก

รับช่วงธุรกิจ

ทำ�งานทีภ่ ทั รได้สกั พัก ผมก็ไปเรียนต่อทีล่ อส แองเจลิสทางด้านธุรกิจ พอจบปริญญาโทก็กลับ มาทีภ่ ทั ร ช่วงนัน้ คุณพ่อผมอายุประมาณ 60 กว่าๆ ท่านก็พยายามเรียกผมให้กลับมาทำ�งาน ทีบ่ า้ น แต่ดว้ ยความทีผ่ มมาจากสายการเงิน มี งานน่าตืน่ เต้นตลอดเวลา ผมก็กลัวเบือ่ ไม่ยอม กลับ แต่พอดีมเี พือ่ นผมคนหนึง่ พูดว่า ทำ�ไม่ เป็นหรอก รุน่ ที่ 3 เป็นรุน่ ทำ�เจ๊ง องค์กรนีเ้ ขา ดีอยูแ่ ล้ว จะเข้าไปทำ�อะไรให้มนั ดีกว่านีไ้ ด้ เดินตามต้นแบบ ผมก็รสู้ กึ โอ้โห---ปรามาสอย่างนี้ ต้องรับคำ�ท้า ผมเรียนทีเ่ ซนต์คาเบรียล เรียนจบผมก็ไปต่อ ผมตัง้ ปณิธานเลยว่าพอเข้ามาจะต้องทำ�ให้ วิศวกรรมเครือ่ งกลทีอ่ อสเตรเลีย แต่ตอนเรียน อักษรเจริญทัศน์เป็นองค์กรทีย่ ง่ั ยืน แข็งแรง อยูผ่ มก็รวู้ า่ ไม่ได้อยากเป็นวิศวกร อยากเป็น และเป็นองค์กรทีม่ ปี ระโยชน์ตอ่ สังคม สร้าง แบงก์เกอร์ คือในประเทศนี้ ผมมีแบงก์เกอร์ท่ี ผลกระทบในวงกว้างให้ได้ เคารพทีส่ ดุ อยู่ 2 คน คือพีเ่ ตา บรรยง พงษ์พานิช OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_042-047_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 43

43

12/23/17 3:25 PM

คุณคิดว่าเด็กจะสนุกไหมหากนัง่ เรียนกับหน้าจอทีวหี รือ คอมฯ ผมคิดว่าจิตใจของมนุษย์จะโตขึน้ ก็ตอ่ เมือ่ ได้มา ปฏิสมั พันธ์กนั ตามองกัน จิตสัมพันธ์กนั การเรียนรูเ้ กิด จากจิตมนุษย์ปฏิสมั พันธ์กนั ไม่ใช่จากการนัง่ มองหน้าจอ การเปลีย่ นแปลงก้าวใหญ่

สมัยก่อนเราเป็นบริษทั ผลิตหนังสือเรียน แต่ ทุกวันนีเ้ ราเป็น Learning Design Company เรามีกระบวนการสอนทีด่ ี มีเนือ้ หาทีด่ ที ง้ั หนังสือ และดิจทิ ลั ประกอบกัน เน้นสร้างการเรียนรูท้ ด่ี ี ให้แก่นกั เรียน ตอนผมเข้ามาทำ�ธุรกิจใหม่ๆ ผม ยังไม่คอ่ ยมีความรูเ้ กีย่ วกับการศึกษาเท่าไร ผม เลยเดินทางไปทัว่ ประเทศ ไล่คยุ กับพนักงาน stakeholders ต่างๆ ไปจนถึงลูกค้าเพือ่ หาว่าผม ควรจะทำ�อะไร ต่างคนก็ให้ค�ำ ตอบหลากหลาย แต่สรุปได้ประมาณหนึง่ ว่า พวกเขาต้องการการ ศึกษาทีด่ ขี น้ึ ไม่ได้ตอ้ งการแค่เนือ้ หาในหนังสือ เรียน มันเลยเกิดเป็นการเดินทางของอักษรเจริญ ทัศน์ตลอดสิบปีทผ่ี า่ นมา

กระบวนการสอนทีด่ ี

Pedagogy หรือกระบวนการสอนทีด่ แี ปล ว่าอะไร ผมยกตัวอย่างห้องเรียนธรรมดาๆ ที่ อยุธยา สิง่ ทีเ่ ราทำ�คือเราออกแบบ lesson plan แล้วไปคุยให้ครูเอาสิง่ นีไ้ ปประยุกต์ใช้ ในห้องเรียน เช่น คุณครูถามเด็กว่าถ้าพวกเรา ต้องไปถึงลอนดอน 6 โมงเช้า เราต้องออกจาก สุวรรณภูมกิ โ่ี มง โจทย์นย้ี ากนะ เพราะอย่างแรก เด็กต้องหาว่าลอนดอนห่างกีก่ โิ ล เครือ่ งบิน บินกีก่ โิ ลเมตรต่อชัว่ โมง ลอนดอนอยูช่ า้ กว่า กรุงเทพฯ กีช่ ว่ั โมง ถ้าเป็นอาทิตย์ทแ่ี ล้วช้ากว่า กรุงเทพฯ หกชัว่ โมง ถ้ามาสัปดาห์นช้ี า้ กว่าเจ็ด ชัว่ โมง ดังนัน้ กว่าจะรูว้ า่ ต้องออกจากรุงเทพฯ กี่ โมง เด็กจะได้ความรูภ้ มู ศิ าสตร์ คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เยอะแยะไปหมดเลย เสร็จแล้ว 21st Century Skills เด็กยังได้ท�ำ งานร่วมกัน หาคำ�ตอบร่วมกัน ได้ ทุกวันนีโ้ ลกเราต้องการทักษะการทำ�งานที่ ทักษะต่างๆ ทีเ่ ราคาดหวังว่าเพือ่ นร่วมงานดีๆ ซับซ้อนมากขึน้ เราไม่ได้แค่ตอ้ งการคนมาทำ� จะต้องมี นีค่ อื กระบวนการเรียนรูท้ เ่ี ราพยายาม ตามคำ�สัง่ ถ้าเราจ้างลูกน้อง เราก็หวังว่าเราพูด สร้าง เราเปลีย่ นจากการเป็น textbook content สองสามคำ�แล้วเขาจะเอาไปทำ�ต่อเองได้ หรือที่ company มาเป็น learning design company เราเรียกกันว่า 21st Century Working Skills ซึง่ ครูกเ็ ป็นครูธรรมดานีแ่ หละ เป็นครูแบบเก่าเลย ประกอบด้วย collaboration, creativity, critical แต่เราเอา lesson plan สมัยใหม่ไปให้เขา แล้ว thinking และ communication (การทำ�งานร่วม โค้ชจนเขาสามารถรันห้องเรียนแบบนีไ้ ด้ ซึง่ ผม กัน, ความคิดสร้างสรรค์, การคิดแบบวิพากษ์ ว่ามันน่าตืน่ ตาตืน่ ใจ ผมไปนัง่ อยูใ่ นห้องเรียนผม วิจารณ์ และการสือ่ สาร) ดังนัน้ เราจึงพยายาม ก็รสู้ กึ ฉันอยากกลับไปเป็นเด็กอีก ให้เกิดการเรียนทีบ่ ม่ เพาะทักษะเหล่านี้ จะ ภารกิจระดับชาติ เห็นว่าเวลาเราทำ�งานกับเพือ่ นร่วมงาน เราก็ ปีนเ้ี ราอบรมครูไป 70,000 คน เพือ่ ให้เขา คาดหวังว่าเขาจะมี 4 ข้อนี้ เวลาเราสัมภาษณ์ เห็นภาพกระบวนการสอนของโลกแบบใหม่ ให้ ลูกน้องเราก็มองหา 4 ข้อนี้ เราไม่ได้คาดหวัง ครูเขามาลงมือทำ� ปฏิสมั พันธ์กนั ให้เขาได้ผา่ น ว่าเขาจะเรียนเก่ง ได้คะแนนดี คำ�ถามคือเรา กระบวนการอย่างนี้ แล้วพอครูสนุกเขาก็จะได้ จะสร้างทักษะเหล่านีไ้ ด้อย่างไร สอนกันแบบ เอาประสบการณ์ไปส่งต่อให้นกั เรียน เราก็บอก เดิมๆ แล้วมันจะเกิดขึน้ ไหม ทัง้ หมดมันต้อง คุณครูวา่ คุณครูมาสัมมนาแล้วรูส้ กึ ตืน่ เต้นใช่ เกิดจากกระบวนการเรียนการสอนทีด่ ี ซึง่ ต้อง เริม่ จากเนือ้ หาทีด่ ี เสร็จแล้วครูมคี วามเข้าใจว่า ไหม สนุกใช่ไหม นีค่ อื หนังสือเรียนนะ ส่วนนีค่ อื คูม่ อื ครู คุณครูเอาอันนีไ้ ปถาม ถามคำ�ถามนี้ กระบวนการเรียนการสอนทีด่ คี อื อย่างไร 44

มองหาคำ�ตอบ แล้วทำ�กิจกรรมนีเ้ พือ่ กระตุน้ ให้ นักเรียนขยับ แล้วก็ท�ำ งานร่วมกันเป็นกลุม่ แล้ว พอเรียนจบ ครูถามคำ�ถามนีเ้ พือ่ เช็คความเข้าใจ คนมักจะบอกครูตอ้ งสอนอย่างนัน้ อย่างนี้ คำ� พูดสวยๆ หรูๆ แต่ พอถึงทางปฏิบตั จิ ริงๆ ครูจะ สอนยังไง สิง่ ทีเ่ ราทำ�คือเราเอาคำ�เท่ๆ เหล่านี้ มาเปลีย่ นเป็นแผนการสอน เป็นร่างคำ�พูด เป็น guildeline ให้ครูเขามองเห็นว่า เออ ฉันทำ�ได้ ฉันได้รบั อำ�นาจให้ท�ำ ผมไปโรงเรียนทีก่ ระบี่ ไป เจอคุณครู คุณครูบอก มาจากอักษรเจริญทัศน์ เหรอคะ ขอบคุณมากนะคะ ฉันไม่ได้จบตรง วิทยาศาสตร์ แต่ทกุ วันนีฉ้ นั สอนวิทยาศาสตร์ ป.4 ได้ เพราะคูม่ อื ครูของอักษรฯ ผมก็ โอ้โห--ชืน่ ใจมาก

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_042-047_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 44

12/23/17 3:26 PM

CLIENT VALUES

รูจ้ กั กับ ตะวัน เทวอักษร

ตะวัน เทวอักษร จบการศึกษา ระดับปริญญาตรี ด้านวิศวกรรมศาสตร์ จากมหาวิทยาลัย RMIT ประเทศ ออสเตรเลีย และระดับปริญญาโท ด้านการบริหารธุรกิจ จาก UCLA Anderson School of Management ประเทศสหรัฐอเมริกา ปัจจุบนั ดำ�รง ตำ�แหน่งเป็นประธานเจ้าหน้าทีบ่ ริหาร บริษทั อักษร เอ็ดดูเคชัน่ จำ�กัด (มหาชน)

มอบอำ�นาจให้ครู

เราคิดว่าทุกอย่างทีเ่ ราทำ� empower คุณครู เราไม่ เคยคิดเลยว่าจะไป bypass ครู หลายๆ ครัง้ เรามักได้ยนิ ประโยคทีว่ า่ ครูไม่เก่ง ดังนัน้ ฉันข้ามเลย ฉันเอาเนือ้ หาไป ส่งให้นกั เรียนตรง เราไม่ตอ้ งห่วงเรือ่ งครูไม่เก่งละ เพราะ เรามีครูสง่ ไปตามทีวี ความคิดแบบนีค้ อื บายพาสครู ครูไม่เก่งไม่เป็นไร แต่เราไม่คดิ อย่างนัน้ เราคิดว่าเรา จะ empower ครู 5 แสนคนให้เขาดีขน้ึ อย่างไร คุณ คิดว่าเด็กจะสนุกไหมหากนัง่ เรียนกับหน้าจอทีวหี รือ คอมฯ ผมคิดว่าจิตใจของมนุษย์จะโตขึน้ ก็ตอ่ เมือ่ ได้มา ปฏิสมั พันธ์กนั ตามองกัน จิตสัมพันธ์กนั การเรียนรูเ้ กิด จากจิตมนุษย์ปฏิสมั พันธ์กนั ไม่ใช่จากการนัง่ มอง หน้าจอ ดังนัน้ สิง่ ทีผ่ กู้ �ำ หนดนโยบายควรทำ�คือให้ อำ�นาจและให้ autonomy กับครูผสู้ อนมากขึน้ แต่ ขณะเดียวกันก็ตอ้ งให้ความรูเ้ ขาเพิม่ ขึน้ ทัง้ สองสิง่ นี้

ต้องทำ�ควบคูก่ นั ไป

สามปัจจัย

ผมมีโมเดลทีเ่ รียกว่า Vision-Investment-Trust คือ นโยบายการศึกษาจะต้องประกอบด้วย Vision จาก ข้างบนทีก่ ระจ่างเพียงพอให้คนตามเขามองเห็นได้ ชัดเจน สร้างแรงบันดาลใจให้คนตามอยากจะเดิน แล้วก็ตอ้ งให้ Investment ทีเ่ พียงพอทีจ่ ะให้เขาเดิน ต้องช่วยให้เขามีอปุ กรณ์ทเ่ี พียงพอ ไม่ใช่กระตุน้ เสร็จ แล้วให้เขาทำ�เอง Trust ก็คอื ต้องเชือ่ ใจในครู ให้เขามี autonomy ของเขา ไม่ใช่มายุง่ ตลอดเวลา ครูไทยถูก ขึงด้วยเรือ่ งเยอะมาก ว่าต้องทำ�อย่างนีๆ้ ต้องมี KPI แบบนี้ ทำ�รายงานอย่างนี้ ยุง่ มากเลย เพราะฉะนัน้ เวลาทีจ่ ะไปสร้างนวัตกรรมหรือทำ�อะไรของตัวเองมี น้อย แล้วเขาก็ไม่กล้าด้วย OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_042-047_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 45

45

12/23/17 3:26 PM

ฮาร์ดแวร์ คนคิดว่าแค่แจกฮาร์ดแวร์ ติดตัง้ อินเทอร์เน็ตตามโรงเรียนก็จบ แต่จริงๆ มันไม่ ตืน่ มาทำ�งานเราก็คดิ แค่วา่ เราจะทำ�ให้ จบหรอก มันขาดเนือ้ หากับกระบวนการสอนทีม่ ี นักเรียน 10 ล้านคนดีขน้ึ ได้อย่างไร เราต้อง ประสิทธิภาพ เพราะพอครูไม่พร้อม ถึงแจกอะไร ทำ�ให้ public education มันดี พวกโรงเรียน ท็อปๆ ดีอยูแ่ ล้วไม่เป็นไร เป็นทางเลือกสำ�หรับ มาเขาก็ไม่รวู้ า่ จะเอาไปทำ�อะไร เราจึงต้องมา เริม่ ออกแบบก่อนว่าจะให้ครูท�ำ อะไร แล้วค่อย คนทีส่ ามารถจ่ายได้ แต่ public education ก็ ต้องดีดว้ ย บางโรงเรียนเน้นเด็กท็อปๆ เลย อย่าง เอาอุปกรณ์ไปรองรับอีกที ตัวฮาร์ดแวร์อาจจะ ไม่ใช่คอมพิวเตอร์กไ็ ด้ อาจจะเป็นกระดาษฉีก นัน้ ก็โอเค แต่ค�ำ ถามคือจะทำ�ยังไงให้ขา้ งล่าง หรือเป็นดินนํา้ มันก็ได้ เพราะเทคโนโลยีมนั เป็น มันไปด้วย ซึง่ ตรงนีผ้ มว่าเป็นปัญหาใหญ่ คือ แค่สว่ นหนึง่ ทีท่ �ำ ให้กระบวนการเรียนการสอน ถ้าคุณยิง่ ผลักข้างบนขึน้ ไปแล้วข้างล่างคุณไม่ สมบูรณ์เท่านัน้ เอง หัวใจของการสร้างห้องเรียน ลากขึน้ ไป สังคมโดยทัว่ ไปมันไปไม่ได้ แล้วยิง่ อยูท่ ก่ี ารสร้างกระบวนการเรียนการสอนทีด่ ี ผม ถ้าคุณทำ�แบบนีไ้ ปเรือ่ ยๆ ช่องว่างมันกว้างขึน้ นึกถึง learning process disruption มากกว่า เรือ่ ยๆ อีกหน่อยประเทศจะอยูไ่ ม่ได้ ความไม่ เท่าเทียมจะนำ�ไปสูค่ วามล้มเหลวของสังคมโดย techonology disruption คือเราจะ transform กระบวนการเรียนการสอนอย่างไร เราจะ disrupt รวม ทุกวันนีค้ ณ ุ ก็เห็นช่องว่างกว้างขึน้ เรือ่ ยๆ public education เป็นตัวเดียวทีจ่ ะปิดช่องว่าง ความทีค่ รูยนื เทศน์อยูห่ น้าห้องยังไงมากกว่า นี้ ดังนัน้ เราทำ�ในระดับทีเ่ ป็น mass อย่างคูม่ อื สร้างองค์กร ครูทค่ี ณ ุ เห็น เราแจกปีละหลายล้านเล่ม ครูมหี า้ ผมดีใจทีส่ ามารถผลักดันองค์กรไปในทิศทาง แสนคนเราแจกสามล้านเล่มต่อปี อบรมครูเราก็ ทีเ่ ราช่วยสังคมได้ดขี น้ึ ระดมคนเก่งๆ เข้ามาร่วม ใช้งบประมาณเรา บ้าหรือเปล่าล่ะ แต่เราทำ�มา งานมากขึน้ อย่างเมือ่ ก่อนเวลาประชุมผูบ้ ริหาร ประมาณ 6 ปีแล้ว เพราะเราเชือ่ ว่าถ้าข้างล่าง ก็จะมีสมาชิกครอบครัวผมนัง่ อยูเ่ ต็มไปหมด แต่ ขยับขึน้ นิดเดียว ค่าเฉลีย่ ของประเทศมันจะขยับ เดีย๋ วนีเ้ วลาประชุมผูบ้ ริหารระดับสูง 20 คน มี ดีขน้ึ ไปได้เยอะ สมาชิกครอบครัวผมนัง่ อยูน่ อ้ ยมาก ส่วนใหญ่ จะเป็นคนเก่งจากสาขาต่างๆ ซึง่ ผมมองแล้วก็ ฮาร์ดแวร์ไม่พอ ดีใจว่าเราเดินทางมาไกลแล้วนะ เราเปลีย่ นจาก พอเข้าเรือ่ งการศึกษาคนมักพูดแต่เรือ่ ง

พัฒนาจากฐาน

องค์กรทีบ่ ริหารแบบครอบครัวมากๆ มาเป็น องค์กรโปรเฟสชันแนล แม้กระทัง่ คณะกรรมการ บริษทั เอง ผมก็ชวนให้สมาชิกครอบครัวลาออก จนเกือบหมด ทีเ่ หลือเป็นคนทีม่ คี วามสามารถ ระดับประเทศ อย่างพีเ่ ม้ง วีรวัฒน์ ชุตเิ ชษฐพงศ์ ประธานกรรมการ พีโ่ จ้ ธนา เธียรอัจฉริยะ รศ.ดร. พสุ เดชะรินทร์ คณบดีคณะพาณิชยศาสตร์และ การบัญชี จุฬาฯ พีอ่ ดู๊ ดร.อนุชติ อนุชติ านุกลู พีโ่ ว่​่ วิรชั มรกตกาล พีป่ กุ๊ ดร.ฉัททวุฒิ พืชผล ท่านอดีตผูว้ า่ ฯ ธวัช สุวฒ ุ กิ ลุ รวมถึงคนเก่งๆ อีกหลายคนทีร่ ว่ มกันทำ�ให้ภารกิจระดับประเทศ ขององค์กรเราบรรลุผล

คำ�สอนนำ�ทาง

มีบทสนทนาบทหนึง่ ซึง่ นำ�ทางชีวติ ผม มาตลอด สมัยผมยังเป็นวัยรุน่ เรียนอยู่ มหาวิทยาลัย คุณปูผ่ มท่านก็เดินมานัง่ ข้างๆ แล้วถามผมว่า วันทีผ่ มไม่อยูแ่ ล้วอยากจะให้คน พูดถึงผมว่าอะไร ผมก็ตอบท่าน ผมอยากจะเป็น คนทีค่ รอบครัวผมดีใจ ภาคภูมใิ จทีไ่ ด้มผี มเป็น ส่วนหนึง่ ดีใจทีม่ คี วามรักของผม เพือ่ นๆ ผมก็ ต้องดีใจว่าตลอดชีวติ ทีผ่ า่ นมาได้เป็นเพือ่ นกับผม แล้วผมก็ได้ท�ำ ในสิง่ ทีด่ ที �ำ ให้พวกเขามีความสุข ผมอยากให้สงั คมพูดถึงผมในฐานะผูท้ ไ่ี ด้ท�ำ ประโยชน์ตอ่ สังคมในวงกว้าง ซึง่ คำ�สอนนีม้ นั นำ�ทางชีวติ ผมมาโดยตลอด ตัง้ แต่ทไ่ี ด้คยุ กับ คุณปูต่ อนเด็กๆ เวลาผมทำ�อะไรก็ตาม ทุกครัง้ ผมก็จะคิดว่าสิง่ ทีผ่ มทำ�มันจะส่งผลให้คนอืน่ พูด ถึงผมว่าอะไรตอนผมลาจากโลกนีไ้ ปแล้ว

มาตรวัดผลสัมฤทธ์ิ

ผมก็หวังว่าผมจะมีมาตรวัดบอกได้วา่ โมเดลนี้ มันค่อยๆ ลดความเหลือ่ มลํา้ ได้ขนาดไหน แต่ วันนีม้ นั ยังมองไม่เห็นภาพชัด การศึกษามันต้อง ใช้เวลากว่าคุณจะเห็นผล จากเด็กคนหนึง่ ผ่าน ไปหนึง่ ปี สองปี เจ็ดปี มันค่อยๆ ไป มันเป็นการ เปลีย่ นแปลงทีเ่ กิดขึน้ ในอณูเล็กๆ ในระดับห้อง เรียน ผมแค่หวังว่าภายในสิบหรือยีส่ บิ ปีขา้ งหน้า จะได้เห็นการเปลีย่ นแปลงบางอย่าง ซึง่ เราได้ เป็นส่วนสำ�คัญผลักดันให้สมั ฤทธิผ์ ลด้วย

46

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_042-047_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 46

12/23/17 3:26 PM

CLIENT VALUES

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_042-047_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 47

47

12/23/17 3:26 PM

01

Wayfaring Revolución คิวบาเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกในฐานะเมืองแห่งสีสันและ กลิ่นอายย้อนยุค แต่การออกส�ำรวจไปยังย่านซึ่ง นักท่องเที่ยวไม่นิยมไปนัก อาจเป็นการเปิดประสบการณ์ ครั้งหนึ่งในชีวิตซึ่งหาที่ไหนไม่ได้ 48

ทัว่ โลกมักรูจ้ กั ประเทศซึง่ ใช้ ระบอบสังคมนิยมมาอย่าง ยาวนานแห่งนี้ ในฐานะ เมืองมรดกโลกซึง่ เปีย่ ม ด้วยสีสนั ทางวัฒนธรรม 01 แสงสีส้มจากท้องถนนในกรุงฮาวานา ยิ่งขับให้เสน่ห์อันฉูดฉาดของอาคารเก่า เด่นชัดขึ้นมา

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_048-052 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 48

12/23/17 3:22 PM

BEYOND BOUNDARIES หากเดินเล่นไปตามถนนในซานตา เฟ กรุงฮาวานา ประเทศคิวบา ผูม้ าเยือนจะได้ สัมผัสกับเสน่หอ์ นั เปีย่ มมนต์ขลัง สองฟากถนน แคบๆ นีเ้ ป็นทีต่ งั้ ของตึกรามบ้านช่องสีสนั สดใส สายโทรศัพท์เก่าห้อยระโยงระยางระหว่างตึกทัง้ สองฝัง่ ถนน โดยบางเส้นถูกใช้เป็นราวตากผ้า หรือทีแ่ ขวนรองเท้าผ้าใบ ท่ามกลางเสียงดนตรี รุมบ้า แจ๊สสไตล์แอฟโฟร-คิวบัน และซัลซา เด็กๆ ในเครือ่ งแบบนักเรียนก�ำลังส่งเสียง หัวเราะคิกคักขณะวิง่ เล่นอยูบ่ นถนน เสียงบีบ แตรจากรถยนต์คลาสสิกทีว่ งิ่ ผ่านนัน้ ดังไปทัว่ บริเวณ กระทัง่ ในอากาศก็มกี ลิน่ ควันของซิการ์ ชัน้ ดีลอยคลุง้ อยูท่ วั่ ส�ำหรับหลายคน คิวบาต้อง หน้าตาอย่างนีเ้ ท่านัน้ ทัง้ นี้ เพราะทัว่ โลกมักรูจ้ กั ประเทศทีอ่ ยู่ ภายใต้ระบอบสังคมนิยมมาอย่างยาวนาน แห่งนี้ ในฐานะเมืองมรดกโลกซึง่ เปีย่ มด้วยสีสนั ทางวัฒนธรรม กลิน่ อายย้อนยุคและชายหาดที่ สวยงามนัน้ ท�ำให้ควิ บาโด่งดังในหมูน่ กั ท่องเทีย่ ว และเป็นแง่มมุ ทีน่ ติ ยสารมักหยิบยกมาน�ำเสนอ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ภายหลังการไปเยือนคิวบา ของอดีตประธานาธิบดีบารัค โอบามาเมือ่ ปี 2016 บรรดาสือ่ ก็พากันประโคมข่าวเกีย่ วกับ บรรยากาศย้อนยุคและสถาปัตยกรรมโคโลเนียล ของคิวบา ซึง่ ยิง่ เป็นการตอกย�ำ้ ภาพลักษณ์ดงั กล่าวเข้าไปอีก แต่กอ็ ย่างทีช่ าวคิวบาว่า สิง่ เหล่า นีย้ งั ไม่ใช่ ‘pollo of the arroz con pollo’ หรือนี่ ยังไม่ใช่ ‘ไก่’ ใน ‘ข้าวหน้าไก่’ ของพวกเขาจริงๆ นโยบายปฏิรปู เศรษฐกิจในปี 2011 เพือ่ ผูป้ ระกอบการ ได้กอ่ ให้เกิดความเปลีย่ นแปลง ขึน้ ในประเทศ การปฏิรปู ดังกล่าวมีจดุ ประสงค์ เพือ่ กระตุน้ เศรษฐกิจอย่างยัง่ ยืน ผ่านระบบ กลไกใหม่ๆ อาทิ การแจกจ่ายทีด่ นิ รัฐให้ ประชาชนใช้ประโยชน์ตามระบบสิทธิเก็บกิน (usufruct) นโยบายด้านการลงทุนจากต่างชาติ ทีย่ ดื หยุน่ ขึน้ การก่อตัง้ สหกรณ์ และการออก กฎหมายอนุญาตให้เอกชนเข้ามาท�ำธุรกิจ ทุกวันนี้ ธุรกิจในประเทศเฟือ่ งฟูขนึ้ ขณะที่ บรรดาผูป้ ระกอบการทัว่ ทัง้ เกาะคิวบาก็มอี สิ ระ ในการวิง่ ตามความฝัน โดยเฉพาะอย่างยิง่ ในฮาวานาซึง่ เป็นฐานทีต่ งั้ ของบรรดาธุรกิจ กว่า 70% ของประเทศ ทัง้ บาร์และร้านอาหาร

ทีเ่ อกชนเป็นเจ้าของ ทีพ่ กั หรู แกลเลอรีศ่ ลิ ปะ ร้านเสือ้ ผ้า ไปจนถึงฟาร์มเกษตรอินทรีย์ ได้เปิด โอกาสให้นกั ท่องเทีย่ วและคนในท้องถิน่ เองเข้า มาสัมผัสประสบการณ์แปลกใหม่ จริงอยูท่ กี่ ารผจญภัยในคิวบาจะไม่ครบ อรรถรส หากผูม้ าเยือนไม่ได้เดินทอดน่องบน หาดทรายขาว โต้คลืน่ น�ำ้ ทะเลสีฟา้ คราม และ เดินสูบซิการ์ไปตามถนนมาเลคอนอันเลือ่ งชือ่ ก่อนจะปิดท้ายด้วยการเต้นสุดเหวีย่ งยันเช้า กระนัน้ นอกเหนือจากกิจกรรมสุดคลาสสิกที่ ว่ามาแล้ว คิวบายังมีอกี ด้านหนึง่ ทีน่ อ้ ยคนนัก จะรูจ้ กั รอเปิดเผยตัวให้ได้สมั ผัสถึงเสน่หอ์ ย่าง แท้จริงของประเทศแห่งนี้ ผูท้ สี่ นใจเสน่หน์ อกกระแสทีว่ า่ สามารถลอง มุง่ หน้าสูท่ ศิ ตะวันตกของฮาวานา ไปตามถนน ลูกรังสายคดเคีย้ วซึง่ กินระยะทาง 17 กิโลเมตร เพือ่ ไปยัง Finca Tungasuk แหล่งเกษตรอินทรีย์ ซึง่ ผลิตพืชผักผลไม้สดจากไร่ ณ สถานทีน่ นั้ เมือ่ ก้าวพ้นประตูรวั้ ผุสนิม นักท่องเทีย่ วจะพบกับ ทิวทัศน์นา่ ตืน่ ตาของพืน้ ทีเ่ กษตร ซึง่ เผยให้เห็น การท�ำฟาร์มขนาดเล็กในวิถแี บบคิวบาแท้ๆ “ตอนเราเริม่ ตัง้ ทีน่ ี่ พวก ‘คัมเปซิโนส’ หรือ ชาวสวน เรียกเราว่า ‘พวกชาวนาจีน’ เพราะเรา ปลูกผักสารพัดอย่าง” แอนนาเบล กันตาเรโร ผูก้ อ่ ตัง้ ฟิงกา ตุงกาสุก เล่า เธอได้ตงั้ ฟาร์มนีข้ นึ้ ในปี 2014 ร่วมกับอัลเฟรโด วิลสัน สามีของเธอ เกษตรกรหนุม่ สาวคูน่ ปี้ ลูกทุกอย่างตัง้ แต่ บรอกโคลี บ๊อกฉ่อย ไปจนถึงมะเขือเทศและ ต้นยัคคา ด้านหลังโรงเรือนหน้าตาเรียบๆ กะหล�ำ่ ม่วง กระเทียมต้น และแตงโมก�ำลังเจริญ งอกงามอยูใ่ นแปลงพืชทีท่ ำ� จากไม้ตน้ มะพร้าว รอบๆ มีตน้ ฝรัง่ ส้มซ่า และมะม่วงขึน้ อยู่ บน ทีด่ นิ ขนาดราว 58 ไร่ซงึ่ ได้รบั สิทธิใช้ประโยชน์ ทีด่ นิ ตามสิทธิเก็บกินนี้ สองสามีภรรยาเน้นปลูก พืชพืน้ เมืองทีม่ คี วามทนทาน แทนการปลูกพืช ผักผลไม้ทวั่ ไปเหมือนไร่เกษตรอินทรียท์ อ้ งถิน่ แห่งอืน่ ๆ เครือ่ งไม้เครือ่ งมือส่วนใหญ่ในไร่ นับตัง้ แต่อปุ กรณ์ทดน�ำ้ ผ้าใบกันแดด มีดพร้า รองเท้าบูท ไปจนถึงต้นกล้า ล้วนได้มาในราคาที่ รัฐบาลสนับสนุนทัง้ สิน้ “การซือ้ ของผ่านรัฐบาลเป็นเสมือนบททดสอบ ความอดทน เพราะอาจต้องรออยูห่ ลายเดือนกว่า

จะได้มา แต่มนั ก็ได้ผล” อัลเฟรโดกล่าว เกษตรกรรายย่อยบางรายรอไม่ไหวและหัน ไปซือ้ ของจากตลาดมืดแทน ซึง่ ทัง้ เสีย่ งและ แพงกว่า “เราซือ้ มะม่วงมาต้นละ 25 เซนต์ ขณะ ทีร่ าคาต้นมะม่วงในตลาดมืดแพงกว่าถึง 15 เท่า” เขาเล่า หลังจากทีค่ สู่ ามีภรรยาเพิม่ โต๊ะปิกนิก เปลญวน และห้องน�ำ้ กลางแจ้งเข้ามาในไร่ ฟิงกา ตุงกาสุกก็ได้เปิดประตูตอ้ นรับกลุม่ นักท่องเทีย่ วอาสาสมัครทีม่ สี ว่ นช่วยให้วถิ ี ‘เพอร์มาคัลเจอร์’ หรือแนวคิดเกษตรยัง่ ยืนแบบ ตะวันตกนัน้ เฟือ่ งฟูในคิวบา โดยปกติแล้ว เหล่า อาสาสมัครจะช่วยเก็บเกีย่ วผลผลิต ปลูกต้นไม้ หรือกะเทาะเปลือกถัว่ ในช่วงเช้า ก่อนจะร่วมรับ ประทานมือ้ เทีย่ งทีป่ รุงด้วยวัตถุดบิ ชัน้ เลิศจาก ฝีมอื ของอัลเฟรโดและแอนนาเบล ผูซ้ งึ่ นอกจาก ประกอบอาชีพชาวสวนแล้ว เธอยังเป็นถึงผูช้ ว่ ย เชฟระดับดาวมิชลินอีกด้วย แม้จะมีดกี รีเป็นเชฟมืออาชีพ แต่หลาย ครัง้ แอนนาเบลก็เลือกทีจ่ ะสลัดเครือ่ งแบบ เชฟทิง้ และสวมเสือ้ ยืดซึง่ ใส่สบายกว่าแทน ข้อความบนเสือ้ หน้าตาเปรอะๆ ของเธอเขียนว่า “Resistir y Vencer (ยืดหยัดและคว้าชัย)” อันเป็นลายเสือ้ ซึง่ ออกแบบโดยร้านเสือ้ ยืดชือ่ ดัง ของคิวบาอย่าง Clandestina ร้านเสือ้ ผ้าเล็กๆ แห่งนีข้ นึ้ ชือ่ เรือ่ งเสือ้ ยืด ลายกราฟฟิกและเครือ่ งประดับสุดแนว กลันเดสตินาได้กลายเป็นกระแสชัว่ ข้ามคืน หลังการมาเยือนของอดีตประธานธิบดีโอบามา และครอบครัวเพือ่ ชมศิลปินในพ�ำนัก (artistin-residence) วาดรูปแว่นกันแดดซึง่ เป็นโลโก้ ประจ�ำร้าน ลงบนเสือ้ เชิต้ พืน้ เมือง กระเป๋าย่าม และเสือ้ สตรี “เราเลือกใช้สโลแกนว่า 99% คิวบัน ดีไซน์ เพราะว่า 99% ฟังติดหูกว่า 100% มันเป็นเรือ่ิ ง ของมาร์เก็ตติง้ ล้วนๆ” อิดาเนีย เดล ริโอ ผูร้ ว่ ม ก่อตัง้ กลันเดสตินา กล่าว แม้การตลาดจะถือเป็นเรือ่ งใหญ่ของธุรกิจ ภาคเอกชนในคิวบา แต่ทำ� เลก็ยงั คงเป็นสิง่ ส�ำคัญทีส่ ดุ ร้านกลันเดสตินานัน้ ตัง้ อยูบ่ น ท�ำเลทองใจกลางย่านเมืองเก่าฮาวานา ซึง่ เป็น แหล่งท่องเทีย่ วอันดับ 1 ของคิวบา ด้วยความ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_048-052 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 49

49

12/23/17 3:22 PM

02

ไม่นา่ แปลกใจทีเ่ ครือ โรงแรมหรูซงึ่ มีผถู้ อื หุน้ รายใหญ่ชาวไทยอย่าง Kempinski จะเลือกทีน่ ี่ เป็นท�ำเลในการตัง้ สาขาแรก ของทวีปอเมริกา 02 ดาดฟ้าของโรงแรม Gran Hotel Manzana Kempinski La Habana ที่มองเห็นสถาปัตยกรรมโอ่อ่า ของอาคาร Capitolio Capitol 03 ภาพรถเก่ากับอาคารสมัยอาณานิคม อันเป็นภาพคุ้นตาของนักท่องเที่ยวในคิวบา 04 ทัวร์จักรยานชมเมืองของ Velo Cuba 05 แอนนาเบล กันตาเรโร ผู้ก่อตั้งฟาร์มฟิงกา ตุงกาสุก และอัลเฟรโด วิลสัน สามีของเธอ

ทีย่ า่ นอาณานิคมเก่าแห่งนีเ้ ป็นจุดหมายปลาย ทางยอดนิยม จึงไม่นา่ แปลกใจทีเ่ ครือโรงแรม หรูซงึ่ มีผถู้ อื หุน้ รายใหญ่สญ ั ชาติไทยอย่าง Kempinski จะเลือกทีน่ เี่ ป็นท�ำเลในการตัง้ สาขาแรกของทวีปอเมริกา โครงการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ขนาด ใหญ่นไี้ ด้บรู ณะและเปลีย่ นโฉมอดีตโรงแรม Manzana Gómez ซึง่ ถูกทิง้ ร้าง ให้กลายเป็น ทีพ่ กั หรูระดับ 5 ดาวเพียงแห่งเดียวของคิวบา ในชือ่ Gran Hotel Manzana Kempinski La Habana สระว่ายน�ำ้ หรูบนดาดฟ้านัน้ เหมาะ อย่างยิง่ กับการจิบแซงเกรียเย็นๆ ขณะชม สถาปัตยกรรมอันโอ่อา่ ของอาคาร Capitolio Capitol พิพธิ ภัณฑ์ Bellas Artes และโรงละคร Gran Teatro de La Habana ใครทีไ่ ม่รจู้ กั ประเทศคิวบาดีพอ อาจมองว่าเคมปินสกีเ้ ป็น เพียงโรงแรม 5 ดาวอีกแห่งในฮาวานา แต่นนั่ เป็นความคิดทีผ่ ดิ ถนัด “อยูท่ น่ี เี่ ราไม่มคี แู่ ข่ง” ซาเวียร์ เดสทริบตั ส์ ผูจ้ ดั การทัว่ ไปของโรงแรมกล่าว พลางหัวเราะ อย่างเป็นกันเอง อันเป็นลักษณะนิสยั ทีพ่ งึ มีใน แวดวงธุรกิจอันซับซ้อนของคิวบา ก่อนจะเสริม ต่อว่า “จุดขายของเราคือการบริการและความ หรูหราเหนือระดับ ซึง่ เรายินดีมากทีจ่ ะได้สง่ 50

มอบสิง่ เหล่านีใ้ ห้กบั ลูกค้าในฮาวานา” สิง่ ทีเ่ ขากล่าวไม่ใช่เพียงค�ำโฆษณาลอยๆ ภายในโรงแรมซึง่ ตกแต่งอย่างเรียบหรูนี้ ดอก ลิลลีส่ ง่ กลิน่ ตลบอบอวลไปทัว่ ห้องพักแต่ละ ห้องมีสงิ่ อ�ำนวยความสะดวกอย่างเครือ่ งชง เอสเพรสโซ เตียงหนานุม่ ซึง่ ใช้ผา้ คลุมเตียงเนือ้ ละเอียด และบริการอินเทอร์เน็ต 24 ชัว่ โมง (ซึง่ ถือเป็นเอกสิทธิใ์ นประเทศทีอ่ นิ เตอร์เน็ตช้า เข้าถึงได้ยาก และรัฐเป็นผูผ้ กู ขาด) นอกจากนี้ ยังมีสปาหรู และห้องกระจกทีม่ องเห็นทัศนียภาพ ของตึก Bacardi ตัวแทนแห่งสถาปัตยกรรม อาร์ต เดโค ไว้ให้บริการแก่ผทู้ มี่ าพักนอนเล่น อาบแดด ซึง่ ทีก่ ล่าวมาทัง้ หมดนีเ้ ป็นเพียงส่วน หนึง่ ของบริการทีม่ ใี ห้เท่านัน้ หากเรือ่ งเงินไม่ใช่ ประเด็นแล้ว นีค่ อื สถานทีท่ คี่ วรค่าแก่การมาเยือน ฮาวานานัน้ เป็นเมืองส�ำหรับการพักผ่อน และใช้ชวี ติ ช้าๆ จึงไม่ใช่เรือ่ งแปลกหากใน ตารางการเดินทางจะมีกจิ กรรมอย่างการแวะ จิบโมฮิโตหรือเบียร์ Bucanero ริมชายหาด ตะวันออกอันเงียบสงบรวมอยูด่ ว้ ย แม้ นักท่องเทีย่ วส่วนใหญ่จะเลือกเดินทางด้วย รถยนต์คลาสสิกเปิดประทุน ซึง่ ใช้เวลาราว 30 นาที แต่การออกแรงปัน่ จักรยานจะเปิด โอกาสให้เราได้สมั ผัสวิถชี วี ติ ท้องถิน่ มากกว่า

ในฮาวานามีบริษทั ทีใ่ ห้บริการทัวร์จกั รยานอยู่ หลายแห่ง แต่รา้ นจักรยานแบบครบวงจร อย่าง Velo Cuba นัน้ ยังคงครองอันดับหนึง่ สองผูก้ อ่ ตัง้ อย่างนัยบิส ดิอสั และดัยลิน คาร์โบ ให้บริการทัวร์จกั รยานหลายเส้นทาง อาทิ เส้น ทางรอบเมืองฮาวานา เส้นทางศาสนาแอฟริกนั คิวบา และเส้นทางสูช่ ายหาดตะวันออกซึง่ ชวน เสียเหงือ่ มากกว่าเส้นทางอืน่ ๆ เดนนี อัลบาเรส นักศึกษาอายุ 21 ปี ผูส้ ามารถพูดทัง้ ภาษาอังกฤษและฝรัง่ เศสได้ คล่องปรือ๋ ท�ำหน้าทีเ่ ป็นไกด์นำ� เทีย่ วให้กบั เวโล่ คิวบา ซึง่ เป็นงานประจ�ำงานแรกของเขา ในบริษทั เอกชน แม้จะตระหนักดีวา่ การพา นักท่องเทีย่ วปัน่ จักรยานไปตามถนนทีเ่ ป็นหลุม เป็นบ่อในกรุงฮาวานานัน้ เป็นความรับผิดชอบ ใหญ่หลวง เพราะหลายครัง้ บรรดาลูกทัวร์ก็ มัวแต่สนใจรถคาดิลแลคเปิดประทุนหรือเด็ก ในชุดนักเรียนจนลืมมองทาง กระนัน้ เขาก็รกั งานทีต่ วั เองท�ำ “ผมพูดถึงคิวบาเยอะกว่าราย ละเอียดสถานทีท่ เี่ ราไปเยือนเสียอีก ทัง้ เรือ่ งการ ซือ้ ขายอสังหาริมทรัพย์ โครงสร้างและนโยบาย รัฐบาล หรือระบบเศรษฐกิจแบบสองอัตราแลก เปลีย่ น แต่มนั ก็สนุกดี” เขายังยอมรับด้วยว่า รายได้คอ่ นข้างดี และชาวอเมริกนั นัน้ เป็น

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_048-052 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 50

12/23/17 3:22 PM

BEYOND BOUNDARIES ‘ลูกค้าทีด่ ที สี่ ดุ ’ เพราะมักจะทิปหนัก ฮาวานาเป็นเมืองหลวงของประเทศก�ำลัง พัฒนาทีป่ ลอดภัยทีส่ ดุ แห่งหนึง่ ของโลก การเลือกไปเยือนเมืองแห่งนีใ้ นเส้นทางที่ นักท่องเทีย่ วส่วนใหญ่ไม่เลือกไปนัก จะท�ำให้ เข้าใจวิวฒ ั นาการของคิวบาจากรัฐสังคมนิยม เล็กๆ มาสูจ่ ดุ หมายปลายทางระดับโลกได้ ชัดเจนยิง่ ขึน้ อย่างย่าน El Canal ซึง่ นักท่องเทีย่ วน้อยคนจะไปถึง ถือเป็นจุดแวะ เทีย่ วทีน่ า่ สนใจอยูไ่ ม่นอ้ ย เพราะแม้จะเป็น ย่านทีเ่ จริญทีส่ ดุ แห่งหนึง่ ของฮาวานา แต่ตาม หลังคาบ้านนัน้ มีเถาองุน่ ขึน้ พันเลือ้ ยอยูท่ วั่ องุน่ เหล่านีถ้ กู น�ำมาใช้เป็นวัตถุดบิ ในธุรกิจบ่มไวน์ ของครอบครัวเอสเตเบส ด้วยพนักงานเพียง 5 คน โรงบ่มไวน์ Casa de Vinos El Canal สามารถจ�ำหน่ายไวน์ได้วนั ละ 30 ถึง 40 ขวดใน ราคาถูกเหลือเชือ่ เมือ่ เดินผ่านหน้าร้านและครัว เข้ามาด้านใน ผูม้ าเยือนจะได้รบั ไวน์แดงรสชาติ หวานหนึง่ แก้ว เพือ่ ให้เข้าถึงประสบการณ์การ เยีย่ มชมโรงงานผลิตไวน์แห่งนีไ้ ด้ลกึ ซึง้ ยิง่ ขึน้ ในตอนสุดท้าย โอเรสเตส เอสเตเบส หัวหน้า

ครอบครัวผูเ้ รียนรูป้ ระเพณีการย�ำ่ องุน่ มาจากปู่ ของเขา จะยกฝาครอบถังขนาด 50 แกลลอนขึน้ เผยให้เห็นมวลองุน่ แฉะๆ ซึง่ อีก 45 วันข้างหน้า จะถูกถ่ายลงโถแก้วส�ำหรับกระบวนการหมัก ครัง้ สุดท้าย ครอบครัวเอสเตเบสเคยท�ำธุรกิจ เลีย้ งกระต่าย แต่โอเรสเตสผูเ้ ป็นสมาชิก สมาคมนักบ่มไวน์มอื สมัครเล่นเมืองฮาวานา (Asociación de Vinicultores Aficionados) กล่าวว่าธุรกิจไวน์นนั้ ท�ำเงินดีกว่า “รสชาติของไวน์นนั้ เปรียบเหมือนยามบุรษุ ได้รจู้ กั สตรีเป็นครัง้ แรก เมือ่ พบแล้วก็ยากจะ หันหลังกลับ” โอเรสเตสเปรียบเทียบ ก่อนจะ เสริมต่อว่าการท�ำธุรกิจส่วนตัวไม่ใช่เรือ่ งง่าย แต่อสิ ระในชีวติ ทีไ่ ด้รบั นัน้ ล�ำ้ ค่า และปัจจุบนั ครอบครัวของเขาก็มคี ณ ุ ภาพชีวติ ทีด่ ขี นึ้ ระหว่างการทัวร์เอล กานัล นักท่องเทีย่ ว อาจได้ยนิ เสียงแทงบิลเลียดแว่วมาจากตึก ข้างๆ ซึง่ เป็นของชายชือ่ ฟรานซิสโก โซซา หรือ ‘ปันโช’ เมือ่ อายุได้ 50 ปี เขาเริม่ ประกอบโต๊ะ บิลเลียดและเข้าร่วมรายการแข่งขันต่างๆ ก่อน จะก่อตัง้ โรงเรียน Alfredo de Oro Billiards 03

Academy ขึน้ เมือ่ เกือบ 2 ทศวรรษทีแ่ ล้ว ตาม ชือ่ แชมป์บลิ เลียด และแชมป์พลู ชาวคิวบาผูเ้ ป็น ต�ำนาน เมือ่ ไต่บนั ไดวนขึน้ ไปยังโรงเรียนของเขา บนดาดฟ้า ผูม้ าเยือนจะรูส้ กึ เหมือนก�ำลังก้าวไป สูโ่ ลกอีกใบ ทีน่ มี่ กี ารจัดการแข่งขันทุกสัปดาห์ และมีชนั้ เรียนเปิดสอนทุกวันทัง้ ส�ำหรับเด็กและ ผูใ้ หญ่ โดยปกติแล้ว โต๊ะพูลทัง้ 4 ตัวทีเ่ ขาสร้าง ขึน้ เองจะถูกจับจองโดยนักเรียนรุน่ ใหญ่ที่ ขมักเขม้นฝึกซ้อมตามหลักสูตรทีฟ่ รานซิสโก ก�ำหนดส�ำหรับผูเ้ รียนแต่ละคนโดยเฉพาะ “โต๊ะของผมท�ำจากไม้ซดี าร์และมะฮอกกานี ซึง่ ได้มาตรฐานสากลทุกตัว คุณต้องใช้ไม้หลาย ประเภทประกอบกัน เวลาแทงลูกถึงจะได้เสียง กระทบแบบบิลเลียดจริงๆ” ฟรานซิสโกอธิบาย ก่อนจะเสริมว่าเขาเริม่ ก่อตัง้ โรงเรียนแห่งนีเ้ พือ่ ให้เด็กๆ ได้ฝกึ ทักษะจากงานอดิเรกทีช่ อบ โดยชัน้ เรียนส�ำหรับเด็กจะจัดขึน้ สัปดาห์ละครัง้ และสอนเป็นภาษาอังกฤษเพือ่ “เสริมสิง่ ทีเ่ ด็ก เรียนจากโรงเรียน ถ้าระหว่างเรียนไม่พดู ภาษา อังกฤษก็อดเล่น” ฟรานซิสโกกล่าว ระหว่างทีก่ ำ� ลังติวเข้มอัลเบร์โต พ่อครัว 04

05

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_048-052 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 51

51

12/23/17 3:22 PM

ไม่วา่ จะไปส่งเสียงเชียร์เด็ก หญิงวัย 10 ขวบลงแข่ง บิลเลียดครัง้ แรก หรือใช้เวลา ยามเช้าเก็บเกีย่ วต้นยัคคา หรือ ปัน่ จักรยานส�ำรวจคฤหาสน์ ในแถบเมืองเก่าของฮาวานา ในยามบ่าย ทัง้ หมดล้วนเป็น ประสบการณ์ซงึ่ ไม่มแี นะน�ำใน คูม่ อื น�ำเทีย่ วเล่มไหน เรือเดินสมุทรวัย 28 ปี ผูม้ าลงเรียนในช่วงทีพ่ กั จาก การออกเรือ ฟรานซิสโกก็เล่าถึงความตัง้ ใจของเขา ต่อ “เรารับรองว่าคนทีจ่ บจากโรงเรียนเราจะเล่นเก่ง ขึน้ เรียนทีน่ แี่ ค่เดือนเดียวมีคา่ เท่ากับการฝึกเล่นเอง ตามบาร์ 2 ปี” เขากล่าวขณะเฝ้ามองอัลเบร์โตแทง ลูกลงหลุมอีกลูก รับรองว่านักท่องเทีย่ วทีย่ า่ งกราย 06

เข้ามายังเอล กานัลจะได้รบั การต้อนรับอย่างอบอุน่ ที่ โรงเรียนแห่งนี้ สุดท้ายนี้ ไม่วา่ จะไปส่งเสียงเชียร์เด็กหญิงวัย 10 ขวบลงแข่งบิลเลียดครัง้ แรกในชีวติ หรือใช้เวลา ยามเช้าเก็บเกีย่ วต้นยัคคา หรือปัน่ จักรยานส�ำรวจ คฤหาสน์ในแถบเมืองเก่าของฮาวานาในยามบ่าย ทัง้ หมดล้วนเป็นประสบการณ์ครัง้ หนึง่ ในชีวติ ซึง่ ไม่มี แนะน�ำในคูม่ อื น�ำเทีย่ วเล่มไหน ยังไม่ตอ้ งพูดถึงของที่ ระลึกทีแ่ ปลกไม่ซำ�้ ใคร อย่างเสือ้ ยืดฮิปๆ จาก กลันเดสตินาหรือไวน์เม็ดมะม่วงหิมพานต์จากเอล กานัล ซึง่ เป็นรางวัลทีส่ งวนไว้สำ� หรับผูก้ ล้า ทีพ่ ร้อม จะออกท่องไปตามย่านทีน่ กั ท่องเทีย่ วส่วนใหญ่ไม่ ค่อยไปเยือนเท่านัน้ จะว่าไปแล้ว ปัจจัยความส�ำเร็จของธุรกิจตาม ปรัชญาทุนนิยม ไม่วา่ จะเป็นการตลาดทีพ่ อเหมาะ ท�ำเลทีด่ ี บริการทีเ่ หนือชัน้ และตลาดนิชของตัวเอง ดูเหมือนก�ำลังค่อยๆ หยัง่ รากลึกในคิวบา จึงเป็น โอกาสอันดีของนักท่องเทีย่ วทีจ่ ะมาดูความ เปลีย่ นแปลงและงอกงามนีข้ องคิวบาด้วยตาตนเอง ขอเพียงแต่รวู้ า่ ต้องมองหาทีไ่ หนเท่านัน้

Essentials Alfredo de Oro Billiards Academy Calle Florencia 252 e/Bellavista & Parque El Cerro, Havana โทร. +53-7-640-1323 Casa de Vino El Canal Calle Parque 712 e/Armonia & Via Blanca El Cerro, Havana Clandestina 403 e/Teniente Rey & muralla Habana Vieja, Havana โทร. +53-7-860-0997 clandestina.co Finca Tungasuk Km 17 Autopista Pinar del Rio Presa La Coronela, Caimito, Artemisa โทร. +53-5-431-1698 www.fb.com/tungasuk Gran Hotel Manzana Kempinski La Habana Calle San Rafael, e/Monserrate & Zulueta Habana Vieja, Havana โทร. +53-7-869-9100 bit.ly/2ywT4Al Velo Cuba Vedado Montero Sanchez 34 e/Calle 21&23 โทร. +53-7-830-8598 veloencuba.com

06 เสื้อยืดเท่ๆ จากร้าน Clandestina

52

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_048-052 Opt new23-12_J-Uncoated.indd 52

12/23/17 3:22 PM

053 AD SBL Opt new23-11_J-uncoated.pdf

1

12/23/17

3:19 PM

60-09-098_53 AD SBL new23-12_J-CS6-Uncoated

01

Trash Masters เมื่อสถานการณ์ขยะในภูมิภาคเอเชียก�ำลังเข้าสู่ภาวะวิกฤต ประเทศไทยจึงก้าวเข้ามาเป็น ผูน้ ำ� ในเรือ่ ง ‘อัพไซเคิล’ ซึง่ ก�ำลังเป็นกระแสอนุรักษ์ส�ำคัญในขณะนี้ 54

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098 054-058_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 54

12/23/17 3:11 PM

thinking big

01 กระเป๋าจาก Rubber Killer ผู้ผลิตเป้ และกระเป๋าสตางค์จากเศษยางเหลือใช้ และยางรถยนต์เก่า

ในวันทีร่ อ้ นระอุของเดือนกันยายนทีผ่ า่ นมา เรือโดยสารสีฟ้าเก่าๆ ล�ำหนึ่งก�ำลังทอดสมอ อยู่ไม่ไกลจากชายฝั่ง เรือล�ำนั้นโคลงเคลงไป ตามกระแสคลื่นขณะที่กลุ่มนักด�ำน�ำ้ ท่าทาง มากประสบการณ์กำ� ลังเตรียมถังออกซิเจน หน้ากาก และชุดด�ำน�้ำ ก่อนจะค่อยๆ กระโดด ลงน�้ำทีละคน ดูเผินๆ พวกเขาก็เหมือนกลุ่ม นักท่องเที่ยวผู้หลงรักการด�ำน�ำ้ ทั่วไป ซึ่งพบได้ เป็นจ�ำนวนมากตามเกาะสวรรค์แห่งต่างๆ ของบ้านเรา ภาพทีพ่ วกเขามองเห็นผ่านเลนส์กล้องใต้นำ้� ดูราวกับฉากที่หลุดออกมาจากสารคดี National Geographic น�ำ้ ทะเลสีฟ้าบริสุทธิ์ ฝูงปลานานาพรรณแหวกว่ายฉวัดเฉวียน แนวปะการังหลากทรงและสี แซมอยู่กับแนว โขดหินและพลิ้วไหวเป็นจังหวะตามกระแสน�้ำ และแล้วเหล่านักด�ำน�้ำก็เริ่มออกส�ำรวจท้อง ทะเลเกาะเสม็ด โดยไล่จากปะการังทีละต้น หินทีละก้อน และทรายทีละหย่อม ไม่ว่าจะสวยงามเพียงใด แต่นี่ไม่ใช่ส่วน หนึ่งของทัวร์ด�ำน�้ำหรือการถ่ายท�ำวิดีโอสารคดี กิจกรรมที่เกิดขึ้นนั้นเคร่งเครียดกว่าที่เห็นมาก เพราะสิ่งที่นักด�ำน�้ำกลุ่มนี้มองหาไม่ใช่มุมถ่าย ภาพสวยๆ แต่เป็น ‘ขยะ’ จ�ำนวนมากในท้อง ทะเล ศัตรูสำ� คัญที่บ่อนท�ำลายความงามของ ท้องทะเลไทย งานลงพื้นที่ส�ำรวจนี้จัดขึ้นโดยมูลนิธิ Ecoalf องค์กรไม่แสวงหาก�ำไรจากประเทศ สเปน ซึ่งอุทิศตนให้กับการต่อสู้ปัญหาขยะโลก ผ่านการ ‘อัพไซเคิล’ อันเป็นวิธีการน�ำขยะมา ใช้ซ�้ำอย่างสร้างสรรค์เพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ที่มี มูลค่าสูง เช่น เสื้อผ้าและเฟอร์นิเจอร์ อีโคอัลฟ์ ประเมินว่าประเทศไทยทิ้งขยะลงทะเลราว 1 ล้านตันต่อปี ถือเป็นผู้ก่อมลพิษทางทะเลมาก ที่สุดเป็นอันดับ 5 ของโลก เพื่อเปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์ดังกล่าว การ ท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) และบริษัท พีทีที โกลบอล เคมิคอล (ในเครือปตท.) จึงได้ เข้าร่วมการรณรงค์ Upcycling the Oceans ของอีโคอัลฟ์ ซึ่งเป็นโครงการริเริ่มในการร่วม แก้ปัญหาขยะในท้องทะเลในพื้นที่ที่กำ� ลังเข้าสู่ ภาวะวิกฤต องค์กรวิจัยระดับโลกอย่าง Ocean

อีโคอัลฟ์ประเมินว่า ประเทศไทยทิง้ ขยะลง ทะเลราว 1 ล้านตันต่อปี ถือเป็นผูก้ อ่ มลพิษทาง ทะเลมากทีส่ ดุ เป็นอันดับ 5 ของโลก Conservancy กล่าวว่า ประเทศไทย จีน อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และเวียดนาม มีส่วน สร้างขยะในมหาสมุทรทั่วโลกมากกว่าครึ่งหนึ่ง ของปริมาณทัง้ หมด อย่างไรก็ตาม ประเทศไทย เป็นเพียงประเทศเดียวในเอเชียทีเ่ ข้ามามีสว่ น ร่วมในโครงการทีก่ ำ� ลังอยูใ่ นความสนใจของ นักสิง่ แวดล้อมทัว่ โลกของอีโคอัลฟ์นี้ ในขณะที่ประเทศแถบเอเชียยังไม่ค่อย ตื่นตัว กระแสการอัพไซเคิลในระดับโลกนั้น ก�ำลังได้รับความนิยมมากขึ้น กลุ่มนักรณรงค์ ต่างผนึกก�ำลังกับแบรนด์แฟชั่นและบรรดา ผู้ผลิตสินค้า แปลงขยะให้เป็นวัตถุดิบ เพื่อน�ำ ไปผลิตข้าวของเครื่องใช้ที่ทั้งสวยและเป็นมิตร ต่อสิ่งแวดล้อม โดยกระบวนการนี้จะแตกต่าง กับกระบวนการรีไซเคิลที่คนคุ้นเคย เพราะใน ขณะที่กระบวนการรีไซเคิลมักเพียงแปรสภาพ ขยะให้กลับไปเป็นผลิตภัณฑ์เดิม อาทิ การ หลอมละลายกระป๋องน�ำ้ อัดลมใช้แล้วเพื่อน�ำ ไปผลิตกระป๋องน�ำ้ อัดลมใบใหม่ แต่ส�ำหรับ กรณีของการอัพไซเคิล ขวดน�ำ้ และถุงพลาสติก ที่เก็บได้ระหว่างการออกส�ำรวจเกาะเสม็ด จะ ถูกน�ำไปผลิตเม็ดพลาสติกและเส้นด้าย เพื่อใช้ ในการผลิตเสื้อผ้าและเฟอร์นิเจอร์ที่สูงค่ากว่า ผลิตภัณฑ์เดิม โดยนัยนี้ การเข้ามามีส่วนร่วมในโครงการ Upcycling the Oceans ท�ำให้ประเทศไทย กลายเป็นผู้บุกเบิกแห่งวงการอัพไซเคิลใน ภูมิภาค รัฐบาลไทยได้ช่วยเป็นหัวหอกส�ำคัญ ในการพัฒนาโครงการ เพื่อสนับสนุนคณะ ท�ำงานภาคสนาม และเหล่าแบรนด์น้อยใหญ่ ที่ใช้กระบวนการอัพไซเคิลในการผลิต OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098 054-058_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 55

55

12/23/17 3:11 PM

“เราเป็นประเทศแรกๆ ที่เริ่มพัฒนาใช้ ระบบรับรองและฉลากอัพไซเคิลคาร์บอน ฟุตพริ้นท์ เมื่อไม่นานมานี้ มีหลายคณะเดิน ทางมาดูงานอัพไซเคิลของเรา บางกลุ่มมาไกล จากเกาหลี” ยุทธนา อโนทัยสินทวี ผู้ก่อตั้ง แบรนด์เครื่องประดับแฟชั่นดีกรีรางวัลระดับ ประเทศอย่าง The ReMaker เล่าให้ฟัง ไม่ใช่แค่รัฐบาลเท่านั้น บริษัทเอกชนขนาด เล็กหลายแห่งก็น�ำแนวคิดดังกล่าวไปใช้เช่น เดียวกัน เช่นตัวยุทธนาเองที่พยายามสร้าง กระแสการอัพไซเคิลในประเทศจากระดับ ปัจเจกตลอดระยะเวลา 13 ปีที่ผ่านมา ในปี 2555 แบรนด์เสื้อผ้าเดอะรีเมคเกอร์ของเขาได้ รับรางวัล Design Excellence Award (DEmark) ทั้งในหมวดสินค้าไลฟ์สไตล์และ แฟชั่น ส�ำหรับคอลเลกชันเครื่องประดับที่ท�ำ จากเสื้อผ้ามือสองและยางในรถยนต์

แม้จดุ มุง่ หมายระยะสัน้ ของโครงการอัพไซเคิล คือการลดปริมาณขยะเพือ่ ป้องกันปัญหาบ่อขยะล้น เมืองและทางระบายน�ำ้ อุดตัน จะท�ำได้ไม่ยาก แต่เป้าหมายระยะยาวอย่าง การสร้างความตระหนัก และกระตุน้ ให้ประชากรใน ประเทศหันมาเอาจริงกับ ปัญหาเรือ่ งขยะนัน้ ยังถือ เป็นงานหินพอสมควร

นอกจากนี้ เขายังเป็นหนึ่งในบุคคลแนวหน้า ของประเทศซึ่งอุทิศตนให้กับการอัพไซเคิล​ โดยให้การสนับสนุนแบรนด์อื่นๆ ผ่านทาง Upcycling Thailand ชุมชนและร้านค้า ออนไลน์ของเขา “ผมเริ่มท�ำ Upcycling Thailand เพื่อสร้าง ชุมชนที่เหนียวแน่นส�ำหรับคนที่นำ� ขยะมา อัพไซเคิล พวกเขาจะได้ไม่รู้สึกโดดเดี่ยว ถ้าเรา ร่วมมือกัน รัฐบาลก็จะเห็นว่าเรามีฐานที่ แข็งแกร่งและให้การสนับสนุนเรา” เขาเล่า ยังมีแบรนด์ไทยอีกจ�ำนวนมากที่ใช้ กระบวนการอัพไซเคิล อย่างเช่น Rubber Killer ผู้ผลิตเป้สะพายหลังและกระเป๋าสตางค์ จากเศษยางเหลือใช้และยางรถยนต์เก่า ซึ่งได้ รับตราสัญลักษณ์ Thailand Trust Mark (T Mark) อันทรงเกียรติจากกรมส่งเสริมการค้า ระหว่างประเทศ หรือแบรนด์แฟชั่นอย่าง 02

Madmatter ที่นำ� เศษผ้าเหลือใช้มาสร้างสรรค์ เป็นเสื้อผ้าสวยและทันสมัย ซึ่งก�ำลังเป็นที่ ต้องการมากขึ้นในตลาดเอเชีย ส่วน Osisu ผู้ผลิตเฟอร์นิเจอร์และผลิตภัณฑ์แฟชั่นจาก วัสดุเหลือใช้หลากประเภท ก็ได้รับเลือกให้เป็น ผู้จัดหาวัตถุดิบส�ำหรับนักศึกษาปริญญาโท สาขาการออกแบบแบบบูรณาการ จาก มหาวิทยาลัยชื่อดังของเยอรมนีอย่าง Anhalt ในปี 2558 นอกจากนี้ ยังมีอีกหลายแบรนด์ที่ เข้ามาร่วมด้วยเพิ่มขึ้นทุกปี แม้การเข้ามามีส่วนร่วมที่เพิ่มขึ้นแบบก้าว กระโดดของภาคเอกชน จะเป็นหัวใจแห่งความ ส�ำเร็จอันต่อเนื่องของกระแสการอัพไซเคิล แต่นักวิชาการไทยจ�ำนวนหนึ่งยังตั้งข้อสงสัย ว่าแบรนด์เหล่านี้ให้ความส�ำคัญกับเรื่องการ อัพไซเคิลอย่างยั่งยืนหรือไม่ ดร.ณัฐพงศ์ นิธิอุทัย อาจารย์ภาควิชาเทคโนโลยียางและ 03

04

02 กระเป๋าจากแบรนด์ The ReMaker 03 กระเป๋าซึง่ ตัดเย็บจากวัสดุทผ ี่ า่ นการอัพไซเคิล 04 ยุทธนา อโนทัยสินทวี ผูก้ อ่ ตัง้ แบรนด์ The ReMaker 05 เหล่าอาสาสมัครจาก Trash Hero ก�ำลังขมักเขม้นกับการเก็บ ขยะตามชายหาดแห่งหนึง่ ในจังหวัดจันทบุรี 06 ปัญหาขยะในท้องทะเลของประเทศไทยก�ำลังเข้าสูภ่ าวะวิกฤต 07 อาสาสมัครจาก Trash Hero ขณะท�ำกิจกรรมทีจ่ งั หวัดกระบี่

56

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098 054-058_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 56

12/23/17 3:11 PM

thinking big 05

06

07

พอลิเมอร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เชื่อว่า หลายแบรนด์ติดฉลากอัพไซเคิลเพียงเพื่อ จุดประสงค์ทางการตลาด “ปัจจุบันการอัพไซเคิลเริ่มเป็นที่สนใจมาก ขึ้นในประเทศไทย แต่ผมมองว่าธุรกิจบางแห่ง ที่บอกว่าตัวเองใช้แนวทางการอัพไซเคิลในการ ท�ำธุรกิจยังท�ำเพียงเพื่อเหตุผลทางการตลาด แต่ในเนื้อแท้แล้วสิ่งที่พวกเขาท�ำส่งผลกระทบ เชิงบวกต่อสิ่งแวดล้อมน้อยมาก” เขากล่าว นอกจากดร.ณัฐพงศ์ จะเป็นนักวิชาการ แถวหน้าของไทยในด้านการอัพไซเคิลและ รีไซเคิลแล้ว เขายังเป็นเจ้าของแบรนด์รองเท้า อัพไซเคิล ‘ทะเลจร’ โดยผลิตรองเท้าคุณภาพ ในราคาที่จับต้องได้จากเศษขยะที่เขาและ ทีมงานรวบรวมผ่านโครงการชื่อ Trash Hero ซึ่งมีจุดเริ่มต้นจากการเก็บขยะในทะเล อาทิ เกาะเสม็ด แม้จุดมุ่งหมายระยะสั้นของโครงการ อัพไซเคิลคือ การลดปริมาณขยะเพื่อป้องกัน ปัญหาบ่อขยะล้นเมืองและทางระบายน�ำ้ อุดตัน จะท�ำได้ไม่ยาก แต่เป้าหมายระยะยาว อย่างการสร้างความตระหนักและกระตุ้นให้ ประชากรในประเทศหันมาเอาจริงกับปัญหา เรื่องขยะนั้น ยังถือเป็นงานหินพอสมควร

“การซือ้ รองเท้าทะเลจรเป็นรูปแบบของการ มีสว่ นร่วมทีท่ ำ� ได้งา่ ย จึงได้รบั การตอบรับทีด่ ี แต่การรณรงค์ให้คนไทยมาช่วยกันเก็บขยะบน ชายหาดนัน้ เป็นเรือ่ งยากกว่า” ดร.ณัฐพงศ์กล่าว ยุทธนาเองก็เห็นด้วยกับประเด็นนี้ พร้อม เสริมว่าลูกค้าเดอะ รีเมคเกอร์ส่วนใหญ่น่าจะ ซื้อผลิตภัณฑ์เพราะภาพลักษณ์ทางแฟชั่น มากกว่าเพื่อช่วยสิ่งแวดล้อม “พวกนี้คือกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่ไม่ยึดติดกับ กระแสหลัก และมองหาแบรนด์ใหม่ๆ ที่จะ ท�ำให้ตัวเองดูแตกต่างจากคนอื่น ซึ่งหลายครั้ง พวกเขาก็ให้ความส�ำคัญกับเรื่องนี้มากกว่า ผลลัพธ์ที่ตัวผลิตภัณฑ์มีต่อสิ่งแวดล้อมจริงๆ” เขากล่าว ไม่ใช่แค่เพียงผู้บริโภคเท่านั้นที่มองเช่นนี้ กระทั่งหลายๆ แบรนด์ที่หวังจะสร้างรายได้ จากกระแสอัพไซเคิลเอง บ่อยครั้งยังไม่รู้ด้วย ซ�ำ้ ว่าสิ่งที่ตนท�ำจะวัดออกมาเป็นตัวเลขผล กระทบได้มากขนาดไหน ซึ่งนี่เองเปิดโอกาสให้ นักวิชาการเข้ามามีส่วนร่วม “นักออกแบบหน้าใหม่มักไม่ค่อยรู้ รายละเอียดตัวเลขผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น ผลิตภัณฑ์ของเขาช่วยลดปริมาณคาร์บอน ฟุตพริ้นท์ได้เท่าไร แต่นักวิชาการจะบอกได้

รัฐบาลให้การสนับสนุนเราโดยส่งนักวิชาการ มาช่วยคิดตัวเลขพวกนีอ้ อกมา ซึง่ เป็นประโยชน์ อย่างมากในแง่ของการตลาดและการสื่อสาร ออกไปยังบุคคลภายนอก” ยุทธนาเล่า ส�ำหรับผูบ้ ริโภค ผลิตภัณฑ์ของแบรนด์ อย่างเดอะ รีเมคเกอร์และทะเลจรถือเป็น ช่องทางง่ายๆ ส�ำหรับการมีสว่ นร่วมกับการ อัพไซเคิล แต่ในขณะที่ความพยายามเหล่านี้ ได้ผลอย่างดีในการสร้างกระแส แต่กลับยัง ส่งผลน้อยมากต่อปัญหาขยะของไทยที่นับวัน ยิ่งแย่ลงทุกขณะ ในปี 2559 กรมควบคุมมลพิษรายงานว่า ประเทศไทยผลิตขยะมากถึง 27 ล้านตันต่อปี คิดเป็นค่าเฉลี่ย 1.14 กิโลกรัมต่อคนในหนึ่งวัน ที่แย่ไปกว่านั้นคือ มีขยะในบ่อก�ำจัดราว 20% เท่านั้นที่ได้รับการจัดการอย่างถูกวิธี การแก้ไขปัญหาเหล่านี้ต้องอาศัยแรงผลัก ดันในระดับที่ใหญ่ขึ้น ซึ่งนี่คือจุดที่รัฐบาลไทย และสถาบันการศึกษาเข้ามามีบทบาท เมื่อไม่ นานมานี้ รัฐบาลได้ประกาศนโยบายอัพไซเคิล ในระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (อีอซี )ี ซึ่งเป็นความพยายามผลักดันการพัฒนาทาง เศรษฐกิจในบริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออกซึ่ง ครอบคลุมพื้นที่ 8.1 ล้านไร่ใน 3 จังหวัดคือ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098 054-058_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 57

57

12/23/17 3:11 PM

08

09

10

ชลบุรี ระยอง และฉะเชิงเทรา โดยพยายามทดแทน วัสดุประเภทใช้แล้วทิ้งที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม เช่น กล่องโฟมและถุงพลาสติก ด้วยวัสดุจากพืชที่ ย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ เช่น เศษไม้ไผ่จาก โรงงานท�ำตะเกียบ นอกจากนี้ ปัญญาชนรุ่นใหม่ก็ก�ำลังพยายาม อย่างหนักเพื่อริเริ่มโครงการอัพไซเคิลของตัวเอง อย่างในกรณีของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์​ ดร.ณัฐพงษ์ และดร.สิงห์ อินทรชูโต หัวหน้าหลักสูตร วิชาเทคโนโลยีทางอาคาร ได้ก่อตั้งศูนย์ปฏิบัติการ ออกแบบจากวัสดุเหลือใช้ หรือ Scrap Lab ขึ้นใน ปี 2550 เพื่อเป็นศูนย์ออกแบบและค้นคว้าสนับสนุน ให้นักศึกษาร่วมกันหาแนวทางใหม่ๆ ในการรับมือ กับปัญหาขยะจากภาคอุตสาหกรรมและครัวเรือน ในปัจจุบันศูนย์ได้รับการยอมรับในระดับสากลและ ได้สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์อัพไซเคิลที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น เก้าอี้ที่ท�ำจากเศษสายยางและเชือกถัก ม้านั่งจากเศษไม้ โคมไฟจากหลอดยาย้อมสีผม และเมื่อต้นปีที่ผ่านมา นิสิตประจ�ำศูนย์ยังได้รับ รางวัลผลงานออกแบบที่ใช้การอัพไซเคิลจากโรงแรม ในเครือ Onyx เป็นทุนการศึกษาจ�ำนวน 111,000 บาทอีกด้วย 58

“ผมพยายามสอนนิสิตเกี่ยวกับปัญหาเรื่องขยะ อย่างสุดความสามารถ และพยายามท�ำตัวเป็น แบบอย่างที่ดี ทุกสัปดาห์ผมจะออกไปเก็บขยะตาม ชายหาดกับกลุ่ม Trash Hero” ดร.ณัฐพงศ์เล่า การสร้างความเปลีย่ นแปลงเป็นสิง่ ทีต่ อ้ งท�ำอย่าง ค่อยเป็นค่อยไป แม้ประเทศไทยจะเป็นผู้น�ำใน แวดวงอัพไซเคิลของภูมิภาคเอเชีย แต่กระทั่ง ความพยายามอย่างมากเหล่านี้ก็ยังถูกกลบมิดโดย ปริมาณขยะล้นบ่อและท้องทะเลของไทย อย่าลืมว่า ให้ตั้งใจอย่างไร แบรนด์อย่างเดอะ รีเมคเกอร์และ ทะเลจรก็ผลิตกระเป๋าและรองเท้าได้เป็นจ�ำนวน จ�ำกัด เช่นเดียวกับที่รัฐบาลก็เลือกวัสดุมาทดแทนถุง พลาสติกและกล่องโฟมในพื้นที่อีอีซีได้ทีละไม่กี่ชนิด หรือในที่สุด กระทั่งบรรดานักด�ำน�ำ้ บนเกาะเสม็ดที่ ขยันที่สุดก็ไม่อาจเก็บขยะต่อวันได้เกินกว่าพื้นที่บน เรือจะอ�ำนวย การจะบรรลุเป้าหมายได้นั้นต้องอาศัยการมีส่วน ร่วมของคนหมู่มาก แต่ระหว่างรอ มีคนกลุ่มเล็กๆ เหล่านี้นี่เองที่พยายามต่อสู้ไปทีละก้าว เพื่อจุด ประกายให้โลกทั้งใบได้ตระหนักถึงปัญหาที่เกิดขึ้น และร่วมกันหาหนทางแก้ไขในเร็ววัน

Essentials Osisu 56 หมู่ 1 ถนนราชพฤกษ์ กรุงเทพฯ โทร. 02-149-7222 www.osisu.com Rubber Killer ต�ำบลสุเทพ อ�ำเภอเมือง เชียงใหม่ www.rubberkiller.com The ReMaker 607/121-122 หมูบ่ า้ นภัทราวิลล่า ถนนพระราม 3 กรุงเทพฯ โทร. 02-689-9383 www.fb.com/TheReMaker Trash Hero Thailand โทร. 088-445-3774 www.fb.com/trashherothailand 08 ดร.ณัฐพงศ์ นิธิอุทัย อาจารย์ประจ�ำ ภาควิชาเทคโนโลยียางและพอลิเมอร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 09 รองเท้าส้นสูงที่ท�ำจากขยะ 10 ร้าน Scrap Shop ภายใต้การดูแล ของศูนย์ปฏิบัติการออกแบบจาก วัสดุเหลือใช้

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098 054-058_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 58

12/23/17 3:11 PM

059 AD PRIORITY new23-12_J-Uncoated.pdf

1

12/23/17

2:54 PM

60-09-098_59 AD PRIORITY new23-12_J-CS6-Uncoated

Run with the Stars กิจการเพือ่ สังคมสัญชาติไทยอย่าง Wedu ได้ปลุกกระแส การสนับสนุนความเท่าเทียมทางเพศทัว่ โลก ผ่านการปลดล็อค ศักยภาพผูน้ ำ�ของผูห้ ญิงรุน่ ใหม่ในเอเชีย

การมีคนคอยชี้แนะทั้ง ในเรื่องอาชีพและการใช้ ชีวิตจะช่วยหยุดวงจร ที่ขวางกั้นผู้หญิงจาก ความสำ�เร็จทางอาชีพ การงานได้ 01 มาริ โ อ เฟอร์ โ ร หนึ ่ ง ในผู ้ ก ่ อ ตั ้ ง Wedu นั ่ ง คุ ย กั บ เพี ย รง สดง สาวกั ม พู ช าผู ้ ไ ด้ ร ั บ เงิ น ทุ น จาก Wedu ให้ เ รี ย นต่ อ ระดั บ ปริ ญ ญาตรี ตามความ ฝั น ที ่ เ ธออยากทำ � งานเพื ่ อ ความเท่ า เที ย มทางเพศ ในอนาคต

01

60

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_060-063_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 60

12/23/17 2:43 PM

COMMON PURPOSE ใครทีไ่ ปร่วมงานกาลาหรือเข้างาน สังคมในกรุงเทพฯ อยูบ่ อ่ ยๆ คงจะคุน้ เคย กับบรรยากาศของงานเลีย้ งซึง่ จัดขึน้ ณ ท�ำเนียบเอกอัครราชทูตสวีเดนโดยองค์การ สหประชาชาติ (UN) เมือ่ ไม่นานมานี้ เสียงช้อน ส้อมกระทบกันดังขึน้ เป็นระยะสลับกับเสียง พูดคุยหึง่ บนโต๊ะอาหาร แขกส่วนใหญ่ของงาน ได้แก่บรรดาผูบ้ ริหารระดับสูงของประเทศ ทัง้ ประธานและคณะกรรมการจากบริษทั มหาชนทัว่ ประเทศ หรือกระทัง่ ทูต โดยปกติแล้ว งานเลีย้ งในลักษณะนีม้ กั มีแต่ผบู้ ริหารระดับ สูงทีเ่ ป็นผูช้ ายเข้าร่วม มีเพียงส่วนน้อยเท่านัน้ ทีเ่ ป็นผูห้ ญิง ในปัจจุบนั ผูห้ ญิงยังคงต้องฝ่าพัน อุปสรรคมากมายเพือ่ จะก้าวขึน้ สูจ่ ดุ สูงสุดของ องค์กร กระนัน้ ในแต่ละปีกม็ ผี หู้ ญิงจ�ำนวนมาก ขึน้ เรือ่ ยๆ ทีท่ ำ� ส�ำเร็จ ชาริณี กัลยาณมิตร คือ ผูห้ ญิงอีกคนทีม่ โี อกาสเข้าร่วมงานกาลาใน ค�ำ่ คืนนัน้ และเธอก็นงั่ ฟังบทสนทนาทีเ่ กิดขึน้ รอบตัวอย่างตัง้ ใจ “ผูบ้ ริหารหญิงจากบริษทั ชัน้ น�ำรายหนึง่ เคย เล่าให้ฟงั ว่า ตัง้ แต่สมัยเด็กๆ พ่อของเธอบอกว่า เธอจะไม่ได้มสี ว่ นเกีย่ วข้องในกิจการครอบครัว ต่างจากพีช่ ายและน้องชายทีถ่ กู คาดหวังให้เป็น ผูส้ บื ทอดกิจการ เธอจึงลงเอยด้วยการก่อตัง้ ธุรกิจของตัวเอง และในทีส่ ดุ ก็สามารถพิสจู น์ ตนเองจนได้เข้ามามีสว่ นร่วมในธุรกิจทีบ่ า้ นใน ภายหลัง เพราะสมัยนัน้ ใครๆ ก็คดิ ว่างานบริหาร ควรให้แต่ผชู้ ายท�ำ” เธอเล่า ชาริณเี คยได้ยนิ เรือ่ งราวแบบนีม้ าแล้วหลาย ครัง้ แต่งานกาลาทีเ่ ธอเข้าร่วมในครัง้ นีต้ า่ งจาก งานเลีย้ งสังสรรค์ในแวดวงสังคมชัน้ สูงทัว่ ไป ทัง้ แฝงไว้ดว้ ยจุดประสงค์ทยี่ ง่ิ ใหญ่ คือการ ประชุมอย่างไม่เป็นทางการในหัวข้อ Gender Equality Makes Economic Sense (ความเท่า เทียมทางเพศส่งผลดีตอ่ เศรษฐกิจ) ซึง่ จัดขึน้ โดยองค์การเพือ่ สตรีแห่งสหประชาชาติ (UN Women) ร่วมกับสถานเอกอัครราชทูตสวีเดน ณ กรุงเทพมหานคร งานนีม้ งุ่ ความสนใจไปที่ การเพิม่ บทบาทของภาคเอกชนในการสนับสนุน ความเท่าเทียมทางเพศ โดยมีดร.มิวา คาโต้ ผูอ้ ำ� นวยการองค์การเพือ่ สตรีแห่งสหประชาชาติ ส�ำนักงานภาคพืน้ เอเชียและแปซิฟกิ ผูโ้ ด่งดัง

เป็นเจ้าภาพจัดงาน “ในแวดวงสตาร์ทอัพหรือโลกของ ผูป้ ระกอบการ ผูช้ ายส่วนใหญ่มองว่าจุดแข็ง ของผูห้ ญิงอย่างพวกเราคือการสร้างแบรนด์หรือ งานด้านการตลาด ซึง่ ไม่ใช่ทกั ษะทีจ่ ำ� เป็นของ ผูน้ ำ� ธุรกิจ หลายครัง้ ผูช้ ายบางคนรูส้ กึ ว่าเราไม่ หนักแน่นพอเพราะเป็นผูห้ ญิง และวิธกี าร ท�ำงานก็ตา่ งจากผูช้ าย” ชาริณกี ล่าว เธอเป็น หนึง่ ในผูส้ นับสนุน UN Women อย่างจริงจัง และเป็นอดีตผูร้ ว่ มก่อตัง้ Orami เว็บไซต์ อีคอมเมิรซ์ ทีร่ องรับตลาดผูห้ ญิงในภูมภิ าค เอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเฉพาะ ส่วน Ikigai ธุรกิจอีกแห่งของเธอนัน้ มีจดุ มุง่ หมายเพือ่ ลด ช่องว่างระหว่างเพศในระดับภูมภิ าค ความ ส�ำเร็จทางธุรกิจทีผ่ า่ นมาส่งผลให้เธอได้รบั เลือก เป็นหนึง่ ใน ‘เมนทอร์’ หญิงไม่กคี่ นในโครงการ บ่มเพาะสตาร์ทอัพ DTAC Accelerate ทีซ่ งึ่ เธอได้นำ� เอาประสบการณ์การท�ำงานกับบริษทั ระดับโลกอย่าง PwC, Lehman Brothers และ Lazada มาใช้ “หลายคนมองไม่เห็นปัญหา เพราะคิด ว่าสมัยนีผ้ หู้ ญิงก้าวเข้ามาแข่งขันในสายงาน บริหารมากขึน้ แต่การมองไม่เห็นปัญหานัน่ แหละเป็นปัญหาในตัวอยูแ่ ล้ว” เธอกล่าว ผลการส�ำรวจประจ�ำปี 2560 ของบริษทั ที่ ปรึกษาระดับโลกอย่าง Grant Thornton ชีใ้ ห้เห็นว่า ในประเทศไทย สัดส่วนของผูด้ ำ� รง ต�ำแหน่งอาวุโสในบริษทั กว่า 31% นัน้ เป็น ผูห้ ญิง ส่งผลให้ประเทศไทยได้เป็นถึงแชมป์ อันดับ 3 ของภูมภิ าคเอเชียแปซิฟกิ ตามหลัง อินโดนีเซียและฟิลปิ ปินส์ แต่สงิ่ ทีส่ วนทางกัน คือสัดส่วนบริษทั ทีไ่ ม่มผี หู้ ญิงด�ำรงต�ำแหน่ง ผูจ้ ดั การอาวุโสเลยกลับเพิม่ ขึน้ จาก 21% เป็น 25% ในปีเดียวกัน นอกจากนี้ จากรายงานของ สภาเศรษฐกิจโลก (World Economic Forum) พบว่าประเทศไทยมีดชั นีชอ่ งว่างระหว่างเพศอยู่ ทีอ่ นั ดับ 77 จากทัง้ หมด 144 ประเทศ ร่วงลงมา จากอันดับที่ 71 เมือ่ ปีทแี่ ล้ว ตัวเลขเหล่านีเ้ องคือเหตุผลทีช่ าริณยี งั ต้อง ทุม่ เทการท�ำงานส่วนใหญ่ให้กบั การต่อสูเ้ พือ่ ความเท่าเทียมทางเพศ​กระนัน้ เธอก็ไม่ได้ตอ่ สู้ อยูเ่ พียงล�ำพัง กิจการเพือ่ สังคม อย่าง Wedu

ซึง่ ก่อตัง้ ขึน้ ในกรุงเทพฯ เมือ่ ปี 2555 เข้ามาเป็น อีกหนึง่ หัวเรีย่ วหัวแรงส�ำคัญ โดยมีเป้าหมาย ระยะยาวในการสร้างโลกทีม่ ผี นู้ ำ� เป็นผูห้ ญิง อย่างน้อยครึง่ หนึง่ และตัง้ เป้าจะท�ำภารกิจนี้ ให้สำ� เร็จผ่านโครงการจัดหาเมนทอร์ระยะยาว ให้กบั ผูห้ ญิงทีไ่ ด้รบั การคัดเลือกจากทัว่ เอเชีย (ซึง่ บริษทั เรียกว่า Rising Stars หรือ ‘ดาวเด่น’) รวมถึงเฟ้นหาแหล่งเงินทุนรูปแบบใหม่ๆ เพือ่ ให้ผหู้ ญิงเหล่านีไ้ ด้มโี อกาสเข้าศึกษาในระดับ อุดมศึกษาและพัฒนาทักษะการเป็นผูน้ ำ� โครงการดังกล่าวจะจับคูด่ าวเด่นเข้ากับ เมนทอร์ซงึ่ มาจากทัว่ ทุกมุมโลก ซึง่ ต่างได้รบั การขนานนามว่าเป็น ‘ผูน้ ำ� ’ ในโลกธุรกิจ หนึง่ ในเมนทอร์จากโครงการดังกล่าวคือ กุลนรัตน์ สามัคคีนชิ ย์ ผูอ้ ำ� นวยการขายระดับภูมภิ าคแห่ง Lenddo บริษทั ฟินเทคระดับโลก ผูม้ คี วามฝัน อยากสนับสนุนผูห้ ญิงให้เรียนสูงขึน้ กุลนรัตน์ จึงถือเป็นตัวเลือกทีเ่ หมาะสมอย่างยิง่ ส�ำหรับ โครงการของวีดู “ทุกคนทีไ่ ด้รบั เลือกเป็นดาวเด่น มีภาวะผูน้ ำ� ในตัวอยูแ่ ล้ว แค่รอวันทีศ่ กั ยภาพทีแ่ ท้จริงจะ เฉิดฉายออกมาเท่านัน้ ” เธอกล่าว กุลนรัตน์เชือ่ ว่าการศึกษาทีด่ สี ามารถเปลีย่ น ชีวติ เด็กผูห้ ญิงคนหนึง่ ได้ การศึกษาทีว่ า่ นี้ ไม่ได้ หมายถึงความรูท้ ไี่ ด้จากห้องเรียนเท่านัน้ แต่ รวมถึงการปลูกฝังทักษะชีวติ ต่างๆ เช่น การสอน หญิงสาวให้ยนื หยัดต่อแรงกดดันทางสังคมว่า ต้องแต่งงานตัง้ แต่อายุยงั น้อย ซึง่ อาจเปิดประตู สูท่ างเลือกอืน่ ๆ ทีพ่ วกเธออาจไม่เคยคิดว่ามีอยู่ เลยก็เป็นได้ กุลนรัตน์เชือ่ ว่าการมีคนคอยชีแ้ นะ ทัง้ ในเรือ่ งอาชีพและการใช้ชวี ติ จะช่วยหยุด วงจรทีข่ วางกัน้ ผูห้ ญิงจากความส�ำเร็จทางอาชีพ การงานได้ “ถ้าผูห้ ญิงมีหน้าทีก่ ารงานทีม่ น่ั คงและเป็น แม่คนเมือ่ พร้อม ก็จะเป็นประโยชน์กบั คนรุน่ หลัง เพราะเธอจะสามารถสอนลูกให้ทำ� เรือ่ งทีม่ ี ความหมายต่อสังคมได้ นีค่ อื เหตุผลว่าท�ำไมการ ให้การศึกษาแก่ผหู้ ญิงนัน้ ถึงเป็นการลงทุนที่ คุม้ ค่าทีส่ ดุ ” เธออธิบาย ภารกิจหลักของวีดคู อื การมอบทุนการ ศึกษา โดยจะมอบให้กบั ดาวเด่นเพือ่ ศึกษา ต่อในระดับอุดมศึกษาคนละ 166,000 บาท OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_060-063_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 61

61

12/23/17 2:43 PM

ต่อปี และยังริเริม่ การจัดตัง้ กองทุนกูย้ มื ทาง เลือกใหม่ทเ่ี รียกว่า Future Income Sharing Agreements (FISAs) ดาวเด่นทีไ่ ด้รบั ทุน FISAs จะได้รบั เงินทุนส�ำหรับการศึกษาต่อใน ระดับอุดมศึกษา แต่จะต้องใช้ทนุ คืนโดยหัก เปอร์เซ็นต์จากรายได้ในอนาคตจ�ำนวนหนึง่ มา จ่ายคืนตามระยะเวลาทีก่ ำ� หนด เพือ่ เป็นทุนการ ศึกษาให้กบั ดาวเด่นของรุน่ ต่อไป ซึง่ จ�ำเป็นต้อง ใช้ทนุ การศึกษานีเ้ ช่นเดียวกัน สุธาสินี สุดประเสริฐ หญิงสาวชาวพิจติ ร เป็นหนึง่ ในดาวเด่นอันดับต้นๆ ของวีดู เธอก�ำลัง ศึกษาระดับปริญญาตรี ในสาขาวิชาโลกคดี ศึกษาและผูป้ ระกอบการสังคม ทีว่ ทิ ยาลัย โลกคดีศกึ ษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ความใฝ่ฝนั สูงสุดของเธอคือการได้มสี ว่ นช่วย ขจัดปัญหาความยากจนให้หมดไป โดยอาจท�ำ ผ่านกิจการเพือ่ สังคมคล้ายๆ กับวีดู “ความยากจนเป็นต้นเหตุของการละเมิด สิทธิมนุษยชนและความไม่เท่าเทียมทางเพศ ในสภาวะแวดล้อมดังกล่าว คนมักขาดโอกาส ทางการศึกษา และหากไม่ได้รบั การศึกษา ก็อาจจะไม่เข้าใจว่าทุกคนมีสทิ ธิทจี่ ะได้รบั การ ปฏิบตั อิ ย่างเท่าเทียมและมีศกั ดิศ์ รี ซึง่ เป็นสิง่ ที่ จ�ำเป็นต้องเปลีย่ น” หญิงสาววัย 21 ปีกล่าว ในการคัดเลือกดาวเด่น วีดไู ม่ได้วดั จาก แนวโน้มทีจ่ ะประสบความส�ำเร็จในอนาคต

สภาเศรษฐกิจโลกประเมิน ว่าต้องใช้เวลาอีก 169 ปี กว่าทุกประเทศจะถม ช่องว่างระหว่างเพศได้ สำ�เร็จ กระนัน้ องค์กร อย่างวีดกู อ็ าจช่วยให้เรา บรรลุเป้าหมายดังกล่าว ได้เร็วขึน้

62

เท่านัน้ แต่ยงั ให้นำ�้ หนักกับเรือ่ งของความ มุง่ มัน่ ทีจ่ ะสร้างการเปลีย่ นแปลงเชิงบวกให้กบั โลกด้วย ความตัง้ ใจของสุธาสินที จี่ ะขจัดความ ยากจนผ่านกิจการเพือ่ สังคมนัน้ ท�ำให้เธอเป็น ผูส้ มัครทีส่ มบูรณ์แบบ “มีผหู้ ญิงไทยจ�ำนวนมากทีด่ อ้ ยโอกาส ฉันเชือ่ ว่าในโลกนีม้ คี นอยู่ 2 ประเภท คือคนทีม่ ี โอกาสและคนทีไ่ ม่รดู้ ว้ ยซ�ำ้ ว่าโลกใบนีม้ โี อกาส รอเราอยู่ คนประเภทหลังไม่รเู้ ลยว่าตัวเองมี ศักยภาพอะไรบ้าง ส�ำหรับฉัน การมีทปี่ รึกษา ทีด่ แี ละการฝึกรูเ้ ท่าทันตัวเองเป็นเครือ่ งมือที่ ส�ำคัญมากในการพัฒนาตนเอง” เธอกล่าว ปรัชญาดังกล่าวคือหัวใจของภารกิจของวีดู ซึง่ ได้ชว่ ยสร้างทักษะให้กบั บรรดาผูน้ ำ� หญิง แห่งอนาคต ในรูปแบบทีไ่ ม่สามารถหาได้ทวั่ ไป จากการศึกษาในระบบและสภาพแวดล้อมการ ท�ำงานในปัจจุบนั “ทักษะเรือ่ งคนและทักษะชีวติ นัน้ เป็นสิง่ จ�ำเป็นไม่แพ้การเสริมสร้างความรูค้ วามสามารถ เราช่วยผูห้ ญิงสร้างเครือข่ายและพืน้ ทีเ่ พือ่ ขับเคลือ่ นความคิดริเริม่ ต่างๆ ไปสูเ่ ป้าหมายที่ ตัง้ ไว้ อีกทัง้ ยังช่วยเสริมสร้างความเชือ่ มัน่ ใน ตนเองและให้การสนับสนุนทางจิตใจ โดยอาศัย โครงการเมนทอร์และ ‘ครอบครัว’ ทีค่ อยให้การ สนับสนุนและชีแ้ นะอยูเ่ บือ้ งหลัง บนเส้นทาง ชีวติ สูก่ ารเป็นผูน้ ำ� ซึง่ มีทงั้ โอกาสและอุปสรรค

รออยู”่ วิเวียน ลี ประธานบริหารฝ่ายปฏิบตั กิ าร ของวีดู กล่าว ปัจจุบนั นี้ วีดมู ดี าวเด่นจ�ำนวน 455 คนจาก 22 ประเทศทัว่ ทัง้ เอเชีย นับตัง้ แต่วนั แรกทีก่ อ่ ตัง้ โครงการจนถึงวันนี้ ผูเ้ ข้าร่วมโครงการหลายคน ได้กา้ วออกไปท�ำสิง่ ทีย่ ง่ิ ใหญ่ให้กบั โลก เช่น เป็น ผูน้ ำ� โครงการต่างๆ ขององค์การสหประชาชาติ และสหภาพยุโรป ก่อตัง้ องค์กรของตัวเอง หรือ สร้างโรงเรียนในชุมชนด้อยโอกาส สุธาสินี ผูเ้ พิง่ เข้าร่วมโครงการในปีนี้ รูส้ กึ ว่าการเป็น ส่วนหนึง่ ของครอบครัววีดไู ด้ชว่ ยให้เธอเติบโต ขึน้ ในระดับหนึง่ “เวลาขอค�ำปรึกษาจากเมนทอร์ เขาจะ แนะน�ำให้เราลองทบทวนสิง่ ทีเ่ กิดขึน้ และ สะท้อนว่าตัวเองได้อะไรจากประสบการณ์นนั้ กล้าพูดเลยว่าเรารูจ้ กั ตัวเองดีขนึ้ กว่าเดิม” เธอกล่าว เช่นเดียวกับกุลนรัตน์ วิเวียนเห็นว่าโอกาส ของผูห้ ญิงหมายถึงโอกาสของสังคมด้วย แต่ ปัจจุบนั โอกาสนัน้ ยังไม่ถกู เปิดมากพอ “สภาวะ แวดล้อมทีค่ นคนหนึง่ เกิดมา ไม่ควรเป็น อุปสรรคต่อการพัฒนาพรสวรรค์และการเดิน ตามความฝันของเขา งานวิจยั จ�ำนวนนับไม่ ถ้วนแสดงให้เห็นว่าความเท่าเทียมทางเพศนัน้ น�ำไปสูส่ งั คม ธุรกิจ และชุมชนทีไ่ ม่แบ่งแยก มี ความเสมอภาคและความก้าวหน้า ในเอเชียยัง

02

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_060-063_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 62

12/23/17 2:43 PM

COMMON PURPOSE 03

04

05

มีตวั แทนผูห้ ญิงทีเ่ ป็นผูน้ ำ� น้อยมากเมือ่ เทียบกับผูช้ าย ไม่วา่ จะในภาคส่วนไหนก็ตาม” วิเวียนกล่าว ยังมีผหู้ ญิงไทยจ�ำนวนมากทีไ่ ม่มอี ำ� นาจและไม่ สามารถก้าวหน้าในอาชีพการงานได้ เนือ่ งจาก ‘การ ลดชัน้ ทางวัฒนธรรม (Cultural Disempowerment)’ ซึง่ ส่วนหนึง่ เป็นผลพวงจากการเติบโตขึน้ ในสังคมที่ ก�ำหนดบทบาทให้กบั บุคคลตามเพศสภาพ ในขณะที่ บุคคลทัง้ สองเพศก้าวเข้าสูโ่ ลกธุรกิจด้วยความมุง่ มัน่ และทะเยอทะยานเท่ากัน แต่ผหู้ ญิงจะถูกบัน่ ทอน ก�ำลังใจอย่างรวดเร็วจากอุปสรรคทีไ่ ม่มองเห็น ซึง่ ส่งผลต่อความก้าวหน้า และเป็นสิง่ ทีผ่ หู้ ญิงต้อง ประสบอย่างต่อเนือ่ ง นอกจากนี้ สังคมยังคาดหวังว่าผูห้ ญิงต้องแบ่ง เวลาให้ได้อย่างเหมาะสม ทัง้ บทบาทของการเป็นแม่ และบทบาทในหน้าทีก่ ารงาน ท�ำให้ผหู้ ญิงต้องเลือก ระหว่างการสละชีวติ ส่วนตัว หรือถอนตัวออกจากการ แข่งขันในอาชีพเพือ่ อุทศิ เวลาให้กบั การสร้างและดูแล ครอบครัว “ยิง่ ต�ำแหน่งสูงเท่าไร เรายิง่ ต้องให้เวลากับมัน มากขึน้ เท่านัน้ หลายครัง้ ฉันเห็นเพือ่ นร่วมงานผูห้ ญิง ต้องถอนตัวจากการแข่งขันในองค์กร เพราะเขารูส้ กึ ว่าไม่สามารถท�ำทุกอย่างได้พร้อมกัน เนือ่ งจากไม่มี โครงสร้างพืน้ ฐานอะไรมาสนับสนุน” กุลนรัตน์กล่าว ดังเช่นทีท่ กุ คนทราบดีในสังคมไทย เราเคยถือกัน มาตลอดว่า “สามีเป็นช้างเท้าหน้า ภรรยาเป็นช้างเท้า หลัง” ซึง่ สือ่ นัยถึงบทบาทของผูห้ ญิงในฐานะ

ผูส้ นับสนุนมากกว่าบทบาทหลัก “ตัง้ แต่เด็กๆ คุณแม่มกั บอกว่าเราจะโตขึน้ มีแฟน แต่งงาน และมีลกู ท�ำให้เกิดแรงกดดันมากขึน้ ว่านัน่ คือหน้าทีข่ องเรา และการมีครอบครัวเป็นสิง่ ทีเ่ ราควร ให้ความส�ำคัญทีส่ ดุ หลายครัง้ ผูห้ ญิงทีไ่ ม่ได้ทำ� ตรงนี้ จะรูส้ กึ ว่าตัวเองไม่ได้เรือ่ งหรือท�ำหน้าทีไ่ ม่สมบูรณ์ แล้วเราก็จะตัดสินตัวเอง เราจะไม่ผลักดันตัวเองไปสู่ เป้าหมายทีย่ งิ่ ใหญ่กว่า” ชาริณกี ล่าว แม้ความคิดและทัศนคติดงั กล่าวจะก�ำลังค่อยๆ เปลีย่ นไป แต่ความเท่าเทียมทางเพศก็ยงั ไม่สามารถ เกิดขึน้ ได้ภายในระยะเวลาอันสัน้ สภาเศรษฐกิจโลก ประเมินว่าต้องใช้เวลาอีก 169 ปีกว่าทุกประเทศจะถม ช่องว่างระหว่างเพศได้สำ� เร็จ กระนัน้ องค์กรอย่างวีดู ก็อาจช่วยให้เราบรรลุเป้าหมายดังกล่าวได้เร็วขึน้ ผ่าน โครงการต่างๆ ทีพ่ วกเขาจัดตัง้ ขึน้ เพือ่ ให้ผหู้ ญิงทัว่ โลก ได้กา้ วขึน้ ไปท�ำสิง่ ทีย่ งิ่ ใหญ่กว่าเดิม ซึง่ หลายๆ ครัง้ เป็นโอกาสทีพ่ วกเขาไม่เคยได้รบั จากสังคม ประเทศไทยเองประสบปัญหาเรือ่ งความไม่ เท่าเทียมทางเพศเช่นเดียวกับประเทศอืน่ ๆ อย่างไรก็ดี ความเปลีย่ นแปลงส่วนหนึง่ ทีเ่ กิดขึน้ จากความ พยายามอย่างหนักขององค์กรอย่างวีดู ในการช่วย น�ำทางผูห้ ญิงไปสูค่ วามส�ำเร็จคนแล้วคนเล่า ก็ยงั เป็น เสมือนเครือ่ งเตือนใจว่าวันหนึง่ สังคมจะเปลีย่ นแปลง ไปในทีส่ ดุ เพือ่ น�ำประเทศไทยไปสูอ่ นาคตทีส่ ดใสผ่าน การเติม ‘ดาวเด่น’ ทีละดวง

Essentials Wedu 1054/14 อาคารกิจศิริ ถนนเพชรบุรตี ดั ใหม่ กรุงเทพฯ โทร. 02-254-8223 www.weduglobal.org

02 กุลนรัตน์ สามัคคีนิชย์ ผู้อำ �นวยการขายระดับภูมิภ าคแห่ง Lenddo บริษัทฟินเทคระดับโลก 03 โครงการ Mentoring Walk ของ Wedu 04 วิเวียน ลี ประธานบริหารฝ่าย ปฏิบ ัติการของ Wedu 05 ผู้เข้าร่วมโครงการ Mentoring Walk ของ Wedu กำ �ลังอภิปราย เกี่ยวกับความท้าทายที่ผู้หญิง ทั่วโลกต้องเผชิญ

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_060-063_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 63

63

12/23/17 2:43 PM

01

Turn of the Tide โครงการที่อยู่อาศัยสำ�หรับผู้สูงอายุในประเทศไทย อาจช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตและความสุขของผู้ที่กำ�ลัง ก้าวเข้าสู่วัยเกษียณได้อย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน 64

ผู้พักอาศัยที่นี่จะเริ่มต้น วันใหม่ด้วยกิจกรรม สุดโปรดอย่างการ ‘เล่นไลน์’ 01 บรรยากาศอันร่มรื่นของคอนโด ‘สวางคนิเวศ’ 02 พญ.นาฏ ฟองสมุทร ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแล ผู้สูงอายุชื่อดังแห่งสภากาชาดไทย

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_064-067_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 64

12/23/17 2:38 PM

LIVING SPACE ยามรุง่ สาง ราว 6 นาฬิกา ขณะทีด่ วง อาทิตย์ทอแสงสีสม้ ทาทาบขอบฟ้า และถนน หนทางในกรุงเทพมหานครเริม่ คลาคล�ำ่ ไปด้วย รถยนต์และจักรยานยนต์ทตี่ า่ งรีบเร่งไปถึง ทีห่ มาย บรรยากาศยามเช้าอันเงียบสงบของ ชุมชนบริเวณชายฝัง่ อ่าวไทยในสมุทรปราการ กลับเป็นตรงกันข้าม ทีน่ ผี่ นื น�ำ้ ทอประกาย ระยิบระยับ และหากเงีย่ หูฟงั จะได้ยนิ เสียง นกร้องและใบไม้เสียดสีตามแรงลม อันเป็น สัญญาณบ่งบอกถึงการเริม่ ต้นของชีวติ ใน วันใหม่ ในช่วงเวลานีเ้ อง พระภิกษุจากวัด อโศการามจะเริม่ ออกเดินผ่านหมูบ่ า้ นใกล้เคียง โดยลัดเลาะไปตามตรอกซอกซอยเพือ่ รับ บิณฑบาตและให้พรแก่เหล่าพุทธศาสนิกชน และภาพขบวนพระสงฆ์กำ� ลังเดิน บิณฑบาตคือหนึง่ ในสิง่ ทีม่ องเห็นได้จากริม ระเบียงคอนโดมิเนียม ‘สวางคนิเวศ’ คอนโด ขนาด 468 ยูนติ บนพืน้ ที่ 25 ไร่แห่งนีส้ ร้างขึน้ เมือ่ 20 ปีกอ่ น เพือ่ เป็นชุมชนแห่งแรกส�ำหรับผู้ สูงอายุทไี่ ม่ได้อาศัยอยูก่ บั ครอบครัว และมีอายุ 55 ปีขนึ้ ไป ในตอนเช้า ผูพ้ กั อาศัยหลายคนจะ ลงมายังชัน้ ล่างเพือ่ ใส่บาตรให้กบั พระสงฆ์ ซึง่ เดินบิณฑบาตผ่านสวนอันเขียวชอุม่ ของ โครงการ อย่างไรก็ตาม ก่อนจะถึงช่วงเวลา ดังกล่าว ผูพ้ กั อาศัยทีน่ จี่ ะเริม่ ต้นวันใหม่ดว้ ย กิจกรรมสุดโปรดอย่างการ ‘เล่นไลน์’ “ทุกคนทีน่ ชี่ อบใช้แท็บเล็ตหรือไม่กไ็ อโฟน แชทหากัน” ดร. ม.ร.ว.สมพร สุทศั นีย์ กล่าว เธออาศัยอยูท่ โี่ ครงการนีม้ าเกือบ 4 ปีแล้ว และยังคงด�ำรงต�ำแหน่งอาจารย์พเิ ศษอยูท่ ี่ มหาวิทยาลัยบูรพา จังหวัดชลบุรี “เรารูว้ า่ ต้อง ท�ำยังไงถึงจะตามเด็กรุน่ ใหม่ทนั ทีน่ เี่ ราทุกคน ใช้มอื ถือแชทหาเพือ่ น ถามไถ่สารทุกข์สขุ ดิบ และบอกอรุณสวัสดิก์ นั ” เธอกล่าวพลางยิม้ ในขณะทีว่ มิ ล ตันธสุรเศรษฐ์ ซึง่ พักอยูท่ คี่ อนโด แห่งนีก้ บั นฤมล ผูเ้ ป็นน้องสาว เสริมว่า “มันดี ต่อสมอง การใช้เทคโนโลยีเป็นวิธที ที่ ำ� ให้เรา รูส้ กึ ตืน่ ตัวตลอดวัน เราถ่ายรูปดอกไม้แล้วก็คยุ กัน มันช่วยให้จติ ใจกระปรีก้ ระเปร่า” พญ.นาฏ ฟองสมุทร ผูเ้ ชีย่ วชาญด้านการ ดูแลผูส้ งู อายุชอื่ ดังแห่งสภากาชาดไทย ซึง่ มี บทบาทส�ำคัญในการก่อตัง้ คอนโดสวางคนิเวศ

สรุปว่าทัง้ หมดเกิดขึน้ เพราะคนวัยเกษียณใน ปัจจุบนั ปรับตัวเก่ง และสามารถเชือ่ มต่อวิถี ชีวติ เข้ากับเทคโนโลยีได้อย่างลงตัว เมือ่ 20 ปีทแี่ ล้ว ชุมชนผูส้ งู อายุแห่งนีเ้ ริม่ ก่อตัง้ ขึน้ จากพระราชด�ำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จากเดิมใน ยุคนัน้ ทีม่ เี พียงบ้านพักคนชราแออัดไม่กแี่ ห่ง คอนโดสวางคนิเวศเรียกได้วา่ เป็นจุดเริม่ ต้น การปฏิวตั วิ งการดูแลผูส้ งู อายุยากจนทีป่ ว่ ย หรือไม่มคี นดูแล เพราะในสมัยนัน้ ทัศนคติของ สังคมยังจ�ำกัดอยูแ่ ค่วา่ การส่งผูส้ งู อายุใน ครอบครัวเข้าไปอยูใ่ นบ้านพักคนชราถือเป็น สัญลักษณ์ของการทอดทิง้ และไม่ใช่สงิ่ ที่ สมาชิกในครอบครัวทีร่ กั กันพึงกระท�ำ “ตอนนัน้ ประเทศไทยยังไม่มแี นวคิดเรือ่ ง ชุมชนผูส้ งู อายุ การเริม่ ต้นโครงการคอนโด สวางคนิเวศจึงเป็นอะไรทีท่ า้ ทาย และต้องใช้ เวลาพอสมควรกว่าจะสามารถเปลีย่ นทัศนคติ ของคนไทยเรือ่ งการดูแลผูส้ งู อายุได้” พญ.นาฏ อธิบาย มุมมองต่อแนวคิดดังกล่าวเปลีย่ นไปมาก ในช่วง 5-6 ปีทผี่ า่ นมา เนือ่ งมาจากสิง่ ทีช่ มุ ชน สวางคนิเวศได้แสดงให้เห็น ชุมชนแห่งนีเ้ ป็นผู้ บุกเบิกแนวคิดเรือ่ ง Active Aging ซึง่ สนับสนุน ให้ผสู้ งู วัยสร้างปฏิสมั พันธ์กบั ผูอ้ ยูอ่ าศัยคนอืน่ ๆ และใช้ชวี ติ อย่างเบิกบาน รวมถึงพยายามเรียน รูท้ กั ษะใหม่ๆ อยูต่ ลอด ทีอ่ ยูอ่ าศัยแห่งนีถ้ กู

สร้างขึน้ เพือ่ ตอบสนองความต้องการของ ผูส้ งู วัยโดยเฉพาะ ไม่วา่ จะเป็น สระว่ายน�ำ้ ส�ำหรับท�ำกายบริหาร พืน้ ทีโ่ ครงการซึง่ ออกแบบให้รถเข็นเข้าถึงได้ กิจกรรมท่องเทีย่ ว ซึง่ จัดขึน้ เป็นระยะๆ ไปจนถึงสวนชุมชน และ ปุม่ ฉุกเฉินในกรณีเกิดปัญหาสุขภาพ รวมทัง้ ยัง รองรับไลฟ์สไตล์หลากหลายรูปแบบ ตัง้ แต่ผทู้ ี่ สามารถใช้ชวี ติ ล�ำพังโดยไม่ตอ้ งมีผชู้ ว่ ยเหลือ ไปจนถึงผูท้ ตี่ อ้ งได้รบั การดูแลจากผูเ้ ชีย่ วชาญ ยิง่ ไปกว่านัน้ นอกจากความต้องการทาง ด้านกายภาพ ชุมชนแห่งนีย้ งั ให้ความส�ำคัญ กับภาวะทางอารมณ์และจิตใจของผูอ้ ยูอ่ าศัย ผ่านการออกแบบซึง่ เน้นพืน้ ทีช่ มุ ชน โดยพืน้ ที่ ส่วนกลางและทางเดินคดเคีย้ วในชุมชนแห่งนี้ มีจดุ ประสงค์เพือ่ ช่วยกระตุน้ ให้เกิดปฏิสมั พันธ์ ระหว่างผูอ้ ยูอ่ าศัยมากขึน้ “เราอยูก่ นั เหมือนครอบครัวใหญ่ ผูส้ งู อายุมี สมาชิกในครอบครัวให้พดู คุยและสังสรรค์ดว้ ย ถ้าเขาอยูท่ บี่ า้ นในกรุงเทพฯ เขาอาจไม่ได้เจอ คนเยอะถ้าอยูแ่ ต่บา้ น แต่ทนี่ เี่ ป็นเสมือนห้อง นัง่ เล่นขนาดใหญ่ อยูท่ นี่ สี่ มองจะได้ทำ� งาน ตลอด ซึง่ เป็นผลดีในแง่ของสุขภาพ เพราะคน แก่ทอี่ ยูค่ นเดียวนานๆ อาจน�ำไปสูอ่ าการป่วย ทางจิต เช่น อัลไซเมอร์หรือความจ�ำเสือ่ ม แต่ การเข้าสังคมจะช่วยให้สมองตืน่ ตัวอยูต่ ลอด” พญ.นาฏ กล่าว ในขณะทีน่ ฤมลเสริมว่า “พอมาอยูท่ นี่ ี่ คุณจะมีโอกาสได้พคู คุยกับ

02

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_064-067_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 65

65

12/23/17 2:38 PM

03

04

05

คนทุกรูปแบบ ไม่ใช่แค่คนในครอบครัวหรือ ลูกหลาน คุณจะได้เจอทัง้ คนทีแ่ ก่และเด็กกว่า ท�ำให้คณ ุ มีอะไรใหม่ๆ เรียนรูไ้ ด้ทกุ วัน” รีณา ยิบ ย้ายเข้ามาอยูอ่ าศัยทีโ่ ครงการแห่ง นีต้ งั้ แต่เมือ่ 4 ปีกอ่ น เช่นเดียวกับคนอืน่ ๆ รีณา จ่ายเงิน 1 ล้านบาทเพือ่ รักษาสิทธิอยูอ่ าศัยที่ คอนโดตลอดชีวติ และต้องจ่ายเงินอีก 2,500 บาทต่อเดือน เพือ่ เป็นค่าบ�ำรุงรักษาและพัฒนา โครงการ กระนัน้ ทุกอย่างดูจะคุม้ ค่า “ชุมชน แห่งนีถ้ กู ออกแบบมาให้ตอบสนองความ ต้องการของเราจริงๆ ทีน่ มี่ หี อ้ งสมุด สระว่ายน�ำ้ ฟิตเนส และสวนหย่อม รวมทัง้ มี คนภายนอกเข้ามาขายอาหารหรือสอนออก ก�ำลังกาย เช่น ไทเก๊ก อยูเ่ ป็นประจ�ำ” เธอเล่า ทัง้ นี้ กระแสการดูแลกลุม่ ผูส้ งู อายุทยี่ งั กระฉับกระเฉง เรียกได้วา่ เกิดขึน้ ในช่วงทีเ่ ป็น จุดเปลีย่ นของสังคมไทย ในช่วงทศวรรษ ‘60s และ ‘70s ซึง่ เป็นยุคทีจ่ ำ� นวนประชากรพุง่ สูงขึน้ อย่างก้าวกระโดด จนถูกขนานนามว่าเป็นรุน่ ‘เบบีบ้ มู เมอร์’ ประชากรในเวลานัน้ มีอตั ราการ ขยายตัวพุง่ ขึน้ สูงเกิน 3% ซึง่ เป็นอัตราส่วนทีไ่ ม่ สมดุล และอาจน�ำไปสูจ่ ำ� นวนประชากรทีเ่ พิม่ ขึน้ เป็นเท่าตัวภายในเวลา 2 ทศวรรษ อย่างไร ก็ตาม ต่อมาในทศวรรษที่ ‘90s อัตราการเกิด 66

กลับลดลงฮวบ อันเนือ่ งมาจากวิถชี วี ติ คนเมืองทีม่ คี รอบครัวช้าลง หรือไม่มเี ลย เมือ่ ปรากฏการณ์ดงั กล่าวผนวกเข้ากับการทีค่ น มีชวี ติ ยืนยาวขึน้ ประเทศไทยจึงก�ำลังใกล้เข้าสู่ ภาวะที่ พญ.นาฏ เรียกว่า ‘สึนามิผสู้ งู วัย’ “5-10 ปีนบั จากนี้ คนรุน่ เบบีบ้ มู เมอร์ ทัง้ หมดจะเข้าสูว่ ยั เกษียณ แรงกดดันของโลก การท�ำงานยุคใหม่ทำ� ให้คนเดีย๋ วนีม้ ลี กู น้อยลง และไม่คอ่ ยมีเวลาดูแลผูส้ งู อายุในครอบครัว โครงการบ้านผูส้ งู อายุจงึ จ�ำเป็นมาก และเป็น เหตุผลทีท่ งั้ ภาครัฐและเอกชนจ�ำนวนมากเริม่ หันมาท�ำโครงการในลักษณะนี”้ พญ.นาฏ กล่าว โดยเธอใช้เวลาส่วนใหญ่ทำ� งานกับ สภากาชาดไทย เพือ่ ช่วยให้คำ� แนะน�ำกับทัง้ ภาครัฐและเอกชน ในการออกแบบทีอ่ ยูอ่ าศัย สมัยใหม่สำ� หรับผูส้ งู วัย ให้สามารถตอบโจทย์ ประชากรทีก่ ำ� ลังเข้าสูว่ ยั เกษียณ โดยเน้นย�ำ้ ว่า บริการดูแลผูส้ งู อายุในปัจจุบนั ต้องเน้นหนักใน เรือ่ งการท�ำกิจกรรมร่วมกับชุมชนอย่างเต็ม รูปแบบ “หมอมักย�ำ้ อยูต่ ลอดว่าการพัฒนา คุณภาพชีวติ ทีด่ ขี องผูส้ งู อายุ ต้องอาศัย ผูเ้ ชีย่ วชาญจาก 3 สาขา คือการพัฒนา อสังหาริมทรัพย์ การบริหารจัดการงานบริการ รวมทัง้ การบริหารจัดการในด้านสุขภาพและ

คุณภาพชีวติ ” พญ.นาฏ กล่าว หนึง่ ในบุคคลทีว่ า่ ก็คอื แดเนียล โฮล์มส์ ประธานเจ้าหน้าทีบ่ ริหาร บริษทั Otium Living ผูเ้ ชีย่ วชาญด้านการบริหารจัดการไลฟ์สไตล์ และการบริการ และผูน้ ำ� ด้านการสร้างทีพ่ กั อาศัยส�ำหรับผูส้ งู วัยในเอเชีย โอเทีย่ ม ลิฟวิง่ ได้ จับตาดูการก้าวเข้าสูส่ งั คมสูงวัยของประเทศไทย มาระยะหนึง่ แล้ว และใช้เวลาหลายปีทำ� วิจยั ตลาดโดยการสัมภาษณ์คนไทยทีก่ ำ� ลังเข้าใกล้ วัยเกษียณ สิง่ ทีแ่ ดเนียลค้นพบคือ มุมมองเกีย่ ว กับผูส้ งู อายุของคนในประเทศนัน้ ก�ำลังเปลีย่ นไป “เราใช้เวลาส�ำรวจตลาดในฮ่องกง สิงคโปร์ และไทยอยูน่ าน ซึง่ เราแปลกใจมากเมือ่ รูว้ า่ คน ไทยอยากใช้ชวี ติ หลังเกษียณยังไง พวกเขาพูด ว่า ‘เราท�ำงานมาทัง้ ชีวติ แล้ว เราประสบความ ส�ำเร็จและก็รกั ครอบครัวมาก แต่เราไม่ได้อยาก ให้พวกเขาต้องมานัง่ ดูแลเราตลอดเวลา ไม่ อยากมานัง่ เป็นภาระของพวกเขา” เขาเล่า โอเทีย่ ม ลิฟวิง่ ก�ำลังเดินหน้าพัฒนา โครงการอสังหาริมทรัพย์ระดับลักชัวรีสำ� หรับผู้ สูงวัย ด้วยเม็ดเงินลงทุนกว่า 3.5 พันล้านบาท ภายใต้ชอื่ ‘กมลา’ ซึง่ ตัง้ อยูบ่ นพืน้ ทีข่ อง MontAzure โครงการมิกซ์ยสู ขนาดใหญ่ใน ภูเก็ต โดยภายในพืน้ ทีจ่ ะประกอบไปด้วยทีพ่ กั

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_064-067_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 66

12/23/17 2:39 PM

LIVING SPACE 200 ยูนติ กลุม่ เป้าหมายของทีน่ จี่ ะมุง่ เน้นไปทีล่ กู ค้า ระดับบน เช่นเดียวกับโครงการอืน่ ๆ ทีบ่ ริษทั ร่วม รับผิดชอบอยู่ กระนัน้ หัวใจในการพัฒนาโครงการ ของโอเทีย่ ม ลิฟวิง่ ก็ไม่ตา่ งจากบริษทั อืน่ ๆ ในแวดวง ธุรกิจดูแลผูส้ งู วัยและการเกษียณในยุคปัจจุบนั “กุญแจส�ำคัญคือต้องให้พวกเขารูส้ กึ ว่าตัวเอง เป็นส่วนหนึง่ ของชุมชน หน้าทีข่ องเราคือการสร้าง สถานทีส่ กั แห่งให้ผสู้ งู วัยสามารถพบปะและใช้เวลา ร่วมกันได้ ด้วยการจัดกิจกรรมทีก่ ระตุน้ การเข้าสังคม และใช้ความคิด เราก�ำลังคิดว่าจะเชิญอาจารย์ มหาวิทยาลัยเข้ามาบรรยาย จัดทริปล่องเรือ แข่ง กอล์ฟ หรือกิจกรรมอืน่ ๆ ทีเ่ ปิดโอกาสให้ผอู้ ยูอ่ าศัย ของเราเข้ามามีสว่ นร่วมและช่วยให้พวกเขาใช้ชวี ติ ได้อย่างสนุกสนานและมีชวี ติ ชีวา” แดเนียลกล่าว ก่อนจะบอกว่าในขณะทีค่ นมักเข้าใจว่าผูส้ งู อายุคอื คนทีต่ กยุค คนวัยเกษียณในปัจจุบนั มีวถิ ชี วี ติ หลาย อย่างทีค่ ล้ายคนรุน่ ใหม่มากขึน้ ไม่วา่ จะเรือ่ งดนตรี แฟชัน่ หรือการท่องเทีย่ ว ดังนัน้ ชุมชนผูส้ งู วัยจึงต้อง สามารถตอบสนองความต้องการต่างๆ เหล่านีข้ องคน วัยเกษียณได้ พญ.นาฏ กล่าวว่ามีโครงการอยูอ่ าศัยส�ำหรับผูส้ งู วัยอีกกว่า 10 แห่งทีอ่ ยูร่ ะหว่างการด�ำเนินการก่อสร้าง ซึง่ ล้วนคาดว่าจะแล้วเสร็จภายในอีกไม่กปี่ ี พอดีกนั กับการเกิด ‘สึนามิผสู้ งู วัย’ ทีเ่ ธอกล่าวถึงในงานวิจยั

“โครงการเหล่านีจ้ ะน�ำหลักการแอคทีฟ เอจจิง้ เข้ามา ประยุกต์ใช้ทงั้ นัน้ ” ความต้องการโครงการทีอ่ ยูอ่ าศัยในลักษณะ ดังกล่าวนัน้ เพิม่ สูงขึน้ พญ.นาฏ กล่าวว่าเฉพาะที่ สวางคนิเวศเพียงแห่งเดียวก็มคี นลงชือ่ รออยูถ่ งึ 600-700 ราย แม้วา่ ช่วงเกษียณอายุของคนรุน่ เบบี้ บูมเมอร์จะยังเหลืออีกหลายปีกต็ าม โดยคนเหล่านี้ ต่างก็มองหาชุมชนอยูอ่ าศัยทีส่ ง่ เสริมให้ผคู้ นมีปฏิสัมพันธ์รว่ มกันและสามารถใช้ชวี ติ ได้อย่างอิสระ “เรา อยูท่ นี่ คี่ นเดียว แต่กไ็ ม่เคยรูส้ กึ เหงา ทีอ่ ยูอ่ าศัยส�ำหรับ ผูส้ งู วัยต้องมีทกุ อย่างพร้อม และต้องตอบโจทย์ความ ต้องการในชีวติ เพือ่ ให้สามารถใช้ชวี ติ อย่างมีความสุข ซึง่ ทีน่ มี่ พี ร้อมทุกอย่าง” ดร. ม.ร.ว.สมพรกล่าว จะเห็นได้วา่ แนวคิดเรือ่ งโครงการทีอ่ ยูอ่ าศัย ส�ำหรับผูส้ งู อายุ ก�ำลังเข้ามาเปลีย่ นแปลงวัฒนธรรม การเกษียณอายุในประเทศไทยไปตลอดกาล ตัวอย่าง ทีส่ วางคนิเวศสร้างไว้ได้สง่ ผลกระทบเป็นวงกว้างไป ทัว่ ประเทศ และโครงการอีกกว่า 10 แห่งทีก่ ำ� ลังจะ เกิดขึน้ นัน้ ก็จะยิง่ ผลักดันให้กระแสดังกล่าวเติบโต อย่างต่อเนือ่ ง คนไทยส่วนใหญ่อาจยังคงอยูร่ ว่ มกัน เป็นครอบครัวใหญ่ กระนัน้ ส�ำหรับใครทีต่ ดั สินใจ เลือกวิถชี วี ติ ทีต่ า่ งออกไป ไม่วา่ จะเพราะเป็นโสดหรือ รักอิสระ เขาจะมี ‘บ้าน’ เหล่านีท้ พี่ วกเขาสามารถพูด ได้อย่างเต็มปากว่าตนเองเป็นส่วนหนึง่ จริงๆ

เราทำ�งานมาทั้ง ชีวิตแล้ว เราประสบ ความสำ�เร็จและก็รัก ครอบครัวมาก แต่เราไม่ได้อยากให้ พวกเขาต้องมานั่ง ดูแลเราตลอดเวลา ไม่อยากมานั่งเป็น ภาระของพวกเขา

Essentials 06

โครงการสวางคนิเวศ

888 หมู่ 2 ถนนสุขุมวิท ตำ�บลท้ายบ้าน อำ�เภอเมือง สมุทรปราการ โทร. 02-389-1551-2 MontAzure Beachfront Sales Gallery 118/17 หมู่ 3 ตำ�บลกมลา อำ�เภอกะทู้ ภูเก็ต โทร. 076-604-000 montazure.com 03 คอนโด ‘สวางคนิเวศ’ 04 ทางลาดบริเวณสระว่ายน้ำ�เพื่อให้ สามารถเข็นรถเข็นขึ้นลงสระได้สะดวก 05 การทำ�กายภาพบำ�บัดโดยผู้เชี่ยวชาญ 06 ‘กมลา ซีเนียร์ ลิฟวิ่ง’ โครงการที่อยู่ อาศัยสำ�หรับผู้สูงอายุ บนพื้นที่ของ MonteAzure โครงการมิกซ์ยูส สุดหรูในเกาะภูเก็ต OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_064-067_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 67

67

12/23/17 2:39 PM

1

กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร จัดบรรพชาอุปสมบทหมู่ ถวายเป็นพระราชกุศลแด่ในหลวง รัชกาลที่ 9

กลุม่ ธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร จัดบรรพชาอุปสมบทหมู่ 89 รูป ถวายเป็นพระราชกุศล แด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เนือ่ งในพระราชพิธถี วาย พระเพลิงพระบรมศพฯ เมือ่ วันที่ 17 ตุลาคม 2560 ณ วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก โดยมี พระธรรมบัณฑิต เจ้าอาวาส เป็นประธานฝ่ายสงฆ์ พร้อมสุพล วัธนเวคิน ประธานกรรมการ และบรรยง พงษ์พานิช ประธานกรรมการบริหาร เป็นประธานฝ่ายฆราวาส ทัง้ นี้ มีผบู้ ริหาร พนักงานจากกลุม่ ธุรกิจฯ ตลอดจนผูม้ จี ติ ศรัทธาภายนอกเข้าร่วมอุปสมบทเป็นจำ�นวนมาก โดยภิกษุสามเณรทัง้ หมดศึกษาพระธรรมวินยั ณ วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก ระหว่างวันที่ 17-31 ตุลาคม 2560

2

ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย คัดเลือก KKP ขึ้นแท่นหุ้นยั่งยืนต่อเนื่องเป็นปีที่ 3

ฐิตนิ นั ท์ วัธนเวคิน กรรมการ ธนาคารเกียรตินาคิน จำ�กัด (มหาชน) เป็นผูแ้ ทนเข้ารับมอบ ‘รางวัลหุน้ ยัง่ ยืน’ หรือ Thailand Sustainability Investment (THSI) ต่อเนือ่ งเป็นปีท่ี 3 จาก เกศรา มัญชุศรี กรรมการและผูจ้ ดั การ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย รางวัลดังกล่าวสะท้อน ความมุง่ มัน่ ในการพัฒนาการกำ�กับดูแลกิจการทีด่ ี มีความรับผิดชอบต่อสิง่ แวดล้อม สังคม ตลอดจนการบริหารภายใต้หลักบรรษัทภิบาล (Environment, Social and Governance: ESG) เพือ่ สร้างองค์กรทีเ่ ติบโตอย่างยัง่ ยืน และสร้างความเชือ่ มัน่ แก่ผมู้ สี ว่ นได้เสียทุกฝ่าย พิธมี อบ รางวัลจัดเมือ่ วันที่ 8 พฤศจิกายน 2560 ณ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย 68

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_068-070_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 68

12/23/17 2:35 PM

The Agenda

3

กลุม่ ธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร ประสบความสำ�เร็จเข้ารับ สองรางวัล จากเวที SET Awards 2017 รางวัลเกียรติยศแห่งตลาดเงินและตลาดทุน

กลุม่ ธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร โดยธนาคารเกียรตินาคิน จำ�กัด (มหาชน) และบริษัทหลักทรัพย์ภัทร จำ�กัด (มหาชน) เข้ารับรางวัลเกียรติยศแห่ง ความสำ�เร็จจากงาน SET Awards 2017 ใน 2 สาขา ได้แก่ ธนาคารเกียรตินาคิน รับรางวัลบริษทั จดทะเบียนด้านผลการดำ�เนินงานยอดเยีย่ ม (Best Company Performance Awards) ในกลุม่ บริษทั จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ทม่ี มี ลู ค่า หลักทรัพย์ตามราคาตลาดระหว่าง 30,000 – 100,000 ล้านบาท และ บล.ภัทร รับรางวัลบริษทั หลักทรัพย์ดเี ด่น ด้านการให้บริการหลักทรัพย์แก่นกั ลงทุนสถาบัน (Outstanding Securities Company Awards) โดยมีอภินนั ท์ เกลียวปฏินนท์ ประธานเจ้าหน้าทีบ่ ริหาร กลุม่ ธุรกิจฯ และพัชนี ลิม่ อภิชาต กรรมการผูจ้ ดั การใหญ่ บล.ภัทร เป็นผูแ้ ทนรับรางวัล จาก ดร.ชัยวัฒน์ วิบลู ย์สวัสดิ ์ ประธานกรรมการ เกษรา มัญชุศรี กรรมการและผูจ้ ดั การ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย และ สันติ วิรยิ ะรังสฤษฎ์ บรรณาธิการบริหาร วารสารการเงินธนาคาร ทัง้ นี้ งาน SET Awards 2017 จัดโดยตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ร่วมกับวารสารการเงิน ธนาคาร

5

4

บล.ภัทร คว้า 2 รางวัลยอดเยี่ยมระดับภูมิภาคจากนิตยสาร Alpha Southeast Asia

ธนาคารเกียรตินาคิน คว้ารางวัลยอดเยีย่ มด้าน Best Business Model จาก The Asian Banker

ธนาคารเกียรตินาคิน จำ�กัด (มหาชน) นำ�โดยดร.อนุชติ อนุชติ านุกลู ประธานสายพัฒนาระบบงาน ช่องทางขายและ ผลิตภัณฑ์ ประกาศความสำ�เร็จอีกระดับของโมเดล Preferred Partner ทีส่ ง่ มอบบริการทางการเงินให้กบั คูค่ า้ ทางธุรกิจได้อย่าง มีประสิทธิภาพ ด้วยการคว้ารางวัล Best Business Model Execution Award ทีส่ ะท้อนถึงความสามารถในการใช้เทคโนโลยี ช่วยดำ�เนินธุรกิจท่ามกลางความท้าทายจากพฤติกรรมทีเ่ ปลีย่ น ไปของลูกค้า ตลอดจนความเข้าใจความต้องการของลูกค้าอย่าง แท้จริง จากงาน The Asian Banker Thailand Country Awards 2017 ซึง่ จัดโดย The Asian Banker นิตยสารชัน้ นำ�ด้านการเงิน การธนาคารในภูมภิ าคเอเชีย เมือ่ วันที่ 28 กันยายน 2560

บริษทั หลักทรัพย์ ภัทร จำ�กัด (มหาชน) รับ 2 รางวัลยอดเยีย่ มระดับภูมภิ าค ได้แก่ รางวัล Best Institutional Broker (ปีท่ี 7) และ Best Private Wealth Management Bank (ปีท่ี 4) จากนิตยสาร Alpha Southeast Asia นิตยสารชัน้ นำ�ด้านการเงินและการลงทุนในภูมภิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึง่ ความสำ�เร็จ ดังกล่าวเป็นผลจากการพัฒนาธุรกิจอย่างต่อเนือ่ ง โดยคงไว้ซง่ึ มาตรฐานความ เชีย่ วชาญ และความน่าเชือ่ ถือในการให้บริการ ในการนี้ ณฤทธิ์ โกสาลาทิพย์ ผูช้ ว่ ยกรรมการผูจ้ ดั การและหัวหน้าฝ่ายทีป่ รึกษาทางการเงินส่วนบุคคล เป็น ผูแ้ ทนเข้ารับมอบรางวัล เมือ่ วันที่ 14 กันยายน 2560 ณ ประเทศสิงคโปร์ OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_068-070_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 69

69

12/23/17 2:35 PM

6

ธนาคารเกียรตินาคิน คว้ารางวัลยอดเยีย่ มด้านความมัน่ คงปลอดภัย เทคโนโลยีสารสนเทศ จากนิตยสาร Network World Asia

ธนาคารเกียรตินาคิน จำ�กัด (มหาชน) นำ�โดยฉัตรชัย ดุษฎีโหนด ประธานสาย เทคโนโลยีสารสนเทศ คว้ารางวัลยอดเยีย่ มด้านความมัน่ คงปลอดภัยเทคโนโลยี สารสนเทศ จากการประกาศผล Network World Asia CISO Awards ซึง่ จัดโดย นิตยสาร Network World Asia สือ่ ชัน้ นำ�ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศระดับโลก โดย ธนาคารได้รบั 2 รางวัล ได้แก่ รางวัล CISO of the Year Award หรือรางวัลองค์กร ทีโ่ ดดเด่นทีส่ ดุ ในเอเชียด้านความมัน่ คงปลอดภัยทางเทคโนโลยีสารสนเทศ และ รางวัล Best Application Security Award หรือรางวัลสำ�หรับองค์กรทีม่ กี ารทำ� ซอฟต์แวร์แอปพลิเคชันดีทส่ี ดุ และทำ�ให้ธรุ กรรมออนไลน์มคี วามมัน่ คงปลอดภัยใน ระดับสูง พิธมี อบรางวัลจัดขึน้ เมือ่ วันที่ 25 ตุลาคม 2560 ณ ประเทศสิงคโปร์

7

บล.ภัทร จัดงานสัมมนา Opportunities Beyond Boundary แนะนำ�ทางเลือกในการกระจายการ ลงทุนผ่านบริการ Global Investment Service

บริษทั หลักทรัพย์ ภัทร จำ�กัด (มหาชน) จัดงานสัมมนา Opportunities Beyond Boundary ให้ความรูเ้ รือ่ งการกระจายการ ลงทุนในต่างประเทศให้แก่ลกู ค้า พร้อมแนะนำ�บริการ Global Investment Service หรือ GIS บริการพิเศษสำ�หรับลูกค้าบุคคล รายใหญ่ ทีช่ ว่ ยเพิม่ ศักยภาพการบริหารเงินลงทุนในต่างประเทศ ผ่านสินทรัพย์ทห่ี ลากหลาย ตอบโจทย์ความต้องการได้มากกว่า เดิม โดยมีดร.พิพฒ ั น์ เหลืองนฤมิตชัย ผูช้ ว่ ยกรรมการผูจ้ ดั การ และหัวหน้าฝ่ายวิจยั ลูกค้าบุคคล และณฤทธิ์ โกสาลาทิพย์ ผูช้ ว่ ย กรรมการผูจ้ ดั การและหัวหน้าฝ่ายทีป่ รึกษาทางการเงินส่วนบุคคล เป็นวิทยากร เมือ่ วันที่ 20 ตุลาคม 2560 ณ โรงแรมแกรนด์ ไฮแอท เอราวัณ กรุงเทพฯ

8

ธนาคารเกียรตินาคิน เปิดโซน KK Avenue ภายในงานมหกรรมบ้านและคอนโด ครัง้ ที่ 37

วันที่ 5 ตุลาคม 2560 สำ�มิตร สกุลวิระ ประธานสายสินเชือ่ ธุรกิจ ธนาคารเกียรตินาคิน จำ�กัด (มหาชน) ต้อนรับ พลตำ�รวจเอกอดุลย์ แสงสิงแก้ว รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงพัฒนาสังคมและความมัน่ คง ของมนุษย์ ประธานในพิธเี ปิดงานมหกรรมบ้านและคอนโด ครัง้ ที่ 37 ในโอกาสเข้าเยีย่ มชมโซน KK AVENUE ของธนาคาร เกียรตินาคิน ซึง่ เป็นพืน้ ทีใ่ ห้ลกู ค้าผูป้ ระกอบการอสังหาริมทรัพย์ ของธนาคารนำ�โครงการทีอ่ ยูอ่ าศัยคุณภาพมาร่วมออกบูธกว่า 20 โครงการ ทัง้ นีง้ านมหกรรมบ้านและคอนโด ครัง้ ที่ 37 จัดขึน้ ระหว่าง วันที่ 5 - 8 ตุลาคม 2560 ณ ศูนย์ประชุมแห่งชาติสริ กิ ติ ์ิ 70

OPTIMISE | JANUARY 2018

60-09-098_068-070_Opt new23-12_J-Uncoated.indd 70

12/23/17 2:36 PM

22 x 27.5 cm

60-09-098_Cover-In_Opt new23-12_J-Coated.indd 2

NiPokna = สีที่5

AD Bonsai Optimise_J-Coated.pdf

san 4.5 mm

1

12/20/2560 BE

12:08 PM

22 xx27.5 220 275cm mm

60-09-098_IN COVER=5c Opt coated_new23-12_J-Coated.indd 60-09-098_Nipoklang AD Bonsai_J-CC2017_Coated

12/23/17 3:55 PM