14
ŻÓŁW A SPRAWA POLSKA ŻÓŁW W POLSKIEJ HISTORII STAŁ SIĘ SYMBOLEM OPORU. POWSZECHNIE JEGO WIZERUNEK UŻYWANY BYŁ PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ. PRZEDSTAWIANO GO ZARÓWNO W FORMIE GRAFICZNEJ ODZWIERCIEDLAJĄCEJ CHARAKTERYSTYCZNY KSZTAŁ, JAK TEŻ W POSTACI LITER PPP. OZNACZENIE LITEROWE ROZWIJANO W HASŁO „PRACUJ POLAKU POWOLI“.
dr hab. Adam Bobryk
Wzywano więc do sabotowania poleceń niemieckiego okupanta, tak by jego gospodarka była jak najmniej efektywna. Od 1941 r. do zakończenia II wojny światowej w 1945 r. wiele murów w polskich miejscowościach było ubarwionych tym, co dzisiaj można określić graffiti. Ich wykonanie zaś stanowiło przejaw postawy patriotycznej, co pociągało za sobą zagrożenie surowymi represjami ze strony hitlerowców. Po wojnie symbol ten stał się tylko jednym z wielu elementów dokumentujących różne formy walki i sprzeciwu Polaków, dążących do odbudowy niepodległego państwa. Nieoczekiwanie symbol żółwia
jednak powrócił. Nie jest on aktualnie związany z kwestią walki o suwerenność, gospodarką, zachęcaniem do sprzeciwu, ale nadal używany jest przez Polaków jako swoista metafora dążeń. Ma to miejsce jednak nie w Rzeczpospolitej, a w Republice Litewskiej. Na Wileńszczyźnie, której funkcjonowanie w granicach Polski przerwała II wojna światowa, pozostało wielu naszych rodaków. Stanowią oni w rejonie solecznickim i wileńskim większość ludności. Według spisu powszechnego w całym kraju mieszka ich 200 317, co stanowi 6,6% ogółu. To największa mniejszość narodowa republiki. Posiadają oni
swoich przedstawicieli w europarlamencie, parlamencie, samorządach, działa szereg organizacji, sieć szkolnictwa, instytucje kultury, media. To dużo, ale też wiele jest zagrożeń i działań o utrzymanie stanu posiadania czy wyegzekwowanie zobowiązań. U progu niepodległości, w 1991 r., Litwa postanowiła ujednolicić pisownię imion i nazwisk. W efekcie wielu osobom, zwłaszcza Polakom, Rosjanom czy Białorusinom, zostały zmienione dane osobowe. Przyjęte zasady zamazują ich odrębność narodową. Jedynym wyborem dla mniejszości było to, że dane mogły być zapisywane w formie gramatycznej, czyli z końcówką litewską, np. -us, -as, -aitė, -ienė, lub bez niej. Przykładowo Józef pisano „Juzef” lub „Juzefas”, Rzędzisław „Žendzislav” – „Žendzislavas”, Cyrankiewicz – „Cirankevič” lub „Cirankevičius”. Polskie „rz”, zastępowano litewskim „ž”. Jeśli jednak występowało po „ch”, „k”, „p”, „t”, zapisywano jako „š”, np. Kostrzewski – „Kostševski” lub „Kostševskis”. Co więcej, nie powtarzano liter występujących w alfabecie. Tak więc Anna była zapisywana jako Ana. W Traktacie polsko litewskim z 1994 r. zagwarantowano, iż mniejszości w obydwu krajach będą mogły stosować swoje dane zgodnie z tradycją i pisownią języka ojczystego. Zastrzeżono tylko, że szczegółowe rozwiązania zostaną przyjęte w odrębnych dokumentach. Polska takie rozwiązania przyjęła, Litwa nie.