Bemoedigingsboekje 'Ik ben bang'

Inleiding

5

Ik ben bang

8

Ik ben geliefd

13

Ik ben moedig

20

Ik ben vrij

25

Nawoord

30

Inleiding

De verfspullen staan klaar op mijn tiener-zolderkamer.

Ik doe het raam open en zet ze op het randje. Dan klim ik in het kozijn en schuif naar buiten, de dakpannen op.

Een voor een verplaats ik de spullen naar het dak van de dakkapel. Ik kijk nog even naar beneden: een meter of zes, zeven onder mij ligt de achtertuin. Dan kan het werk beginnen. Met een hand houd ik me aan de rand vast, met de ander schilder ik het kozijn. En ondertussen zit mijn vader in de woonkamer op zijn nagels te bijten.

Ik heb overduidelijk geen last van hoogtevrees. Ik ben ook niet bang voor spinnen of voor autorijden, en ik ben zelfs niet bang om voor een groep mensen te staan. En toch is dit boekje gebaseerd op persoonlijke ervaring. Want vrijwel elke dag vecht ik wel in meer of mindere mate tegen angst. En ik ben niet de enige.

Ik heb ontdekt dat heel veel mensen datzelfde doen.

In veel gevallen is dat geen groot probleem. Als je bang bent voor honden is dat lastig, maar je kunt om ze heen lopen. Als je last hebt van hoogtevrees ga je niet zelf je dakkapel schilderen, maar vraag je je zoon om dat te doen.

Bij bepaalde angsten ligt dat echter net anders. Die kunnen je namelijk belemmeren om vrijuit te leven.

Faalangst bijvoorbeeld, waardoor je geen rijexamen durft te doen of niet voor groepen durft te staan.

Of een sterke angst voor de dood, waardoor je neerslachtig wordt en in jezelf gekeerd. Sommige mensen ~  5  ~

hebben last van paniekaanvallen en fobieĂŤn. Kortom: angst bestaat in vele vormen en gedaanten.

Dit boekje is voor mensen die last hebben van hun angsten. Samen onderzoeken we wat angst nu eigenlijk is en waar het vandaan komt. Ik neem je mee op mijn eigen reis. En we putten inspiratie uit de Bijbel, waarin dit thema misschien wel vaker voorkomt dan je denkt.

Ik beloof niet dat je na het lezen van dit boekje van je angsten bevrijd bent. Daarvoor is het te kort en is jouw situatie wellicht te complex. Bovendien ben ik geen psycholoog. Maar ik hoop wel dat het je helpt om meer inzicht te krijgen en dat het je hoop geeft dat angst niet meer de boventoon in je leven hoeft te voeren. En ik hoop dat het de ondertitel waarmaakt: woorden van moed als je worstelt met angst.

Mark de Boer

angst (de; m; meervoud: angsten) 1 gevoel van beklemming, vrees, onveiligheid of onzekerheid: iets met angst en beven tegemoetzien er erg tegen opzien, het vrezen; hij stond duizend angsten uit; in angst zitten D e D i k k e Va n D a l e

In de liefde is geen plaats voor angst.

Integendeel, de volmaakte liefde verdrijft de angst.

1 J o h a n n e s 4 :18

Ik ben bang

De dakkapel zit weer strak in de lak. Ik sleep alles weer naar binnen en ga naar beneden. Mijn vader loopt de tuin in en bekijkt het werk vanuit de tuin. ‘Nou, oké, dat is ook weer gedaan. Maar ik vind het maar gevaarlijk hoor, dat je je niet hebt gezekerd. Je had zo naar beneden kunnen kukelen en dan was je er geweest.’ Ik kijk hem aan. Het is toch al klaar? Ik heb geen zin in een confrontatie. Hij heeft natuurlijk wel een beetje gelijk, het is best gevaarlijk. Maar als ik tegen hem in ga is de sfeer gelijk verpest. Ik laat hem maar even mopperen. Ik wil geen gedoe.

In de psychologie bestaat er zoiets als de vier b’s: blij, boos, bedroefd en bang. Het zijn de basisemoties die ieder mens in zich draagt en die in meer of mindere mate je gedrag sturen. Al die basisemoties kennen vele vormen en gradaties. Dat geldt dus ook voor angst. Dat kent variaties van onzekerheid tot fobie. In zichzelf heeft angst een belangrijke functie. Je geest attendeert je op een mogelijke bedreiging. Je lichaam komt in een verhoogde staat van alertheid, klaar om te vechten of te vluchten. Gezonde bangheid voorkomt het nemen van te grote risico’s en behoedt je voor gevaar. Het is dus heel normaal om bang of onzeker te zijn.

Echter, de ene mens is wat voorzichtiger ingesteld dan de ander. Je hebt de thrillseekers die koorddansend de Niagara Falls oversteken, op zoek naar een ~ 8 ~

kick. En je hebt de huismussen die liever thuis zitten met een boek (bijvoorbeeld over de Niagara Falls).

Angst kan echter ook ontsporen en een onnaHet is heel tuurlijk grote invloed normaal om krijgen op je leven. Dat kan gebeuren door opbang of onzeker voeding, waarbij ongete zijn. zonde patronen worden doorgegeven. Net zo vaak gebeurt het door traumatische ervaringen: het verlies van een ouder of een geliefde, te maken krijgen met geweld, of zelfs door het kijken naar een film. Je kunt last krijgen van existentiële angst: een overweldigend gevoel van zinloosheid, van eenzaamheid, van bedreiging. Het uit zich in piekeren, paniekaanvallen, angst voor God, angst voor de dood. Als angst op die manier het dagelijks leven gaat beïnvloeden, is er sprake van een angststoornis.

Als je angstproblemen hebt, spelen vaak twee gevoelens. Het eerste is een gevoel van hulpeloosheid: je bent de controle kwijt, er is niets wat je kunt doen aan de situatie. En het tweede gevoel is onzekerheid: je weet niet wat er gaat gebeuren. Die twee gevoelens samen werken verlammend. Je weet niet wat er komt én je kunt er niets aan doen …

Behandeling van angstproblemen is vaak een kwestie van anders leren kijken en anders leren denken.

Want je bent lang niet zo hulpeloos als je denkt en je hoeft niet zo onzeker te zijn.

Een aantal jaar geleden ontdekte ik zelf hoeveel van mijn dagelijks leven eigenlijk werd beïnvloed door ~ 9 ~

angst. Ik kom uit een goed nest, met een warme, liefdevolle familie. Ik ben hoogopgeleid, en gelukkig getrouwd. Ik ben misschien wat voorzichtig van aard, maar een dakkapel schilderen, spinnen in de kamer, muizen achter de plinten: ik heb er geen enkele moeite mee.

De signalen dat er toch iets aan de hand was waren heel subtiel. Ik stelde moeilijke dingen vaak uit. Ik ging conflicten zoveel mogelijk uit de weg. Ik voelde me soms neerslachtig. Al met al vond ik het leven – ondanks al het goede – best zwaar.

Het duurde lang voordat ik het verband begon te zien tussen die dingen. Tot op een maandagochtend in het najaar van 2012 het kwartje viel. Ik stond op en wist: dit gaat niet langer zo. Ik ging naar de dokter en kreeg de diagnose ‘overspannen’. En in het traject dat volgde moest ik erkennen dat veel van de symptomen terug te voeren waren op angst. Ik worstelde met schuldgevoelens en was ten diepste bang voor afwijzing, bang voor het verlies van relatie. Het uitstelgedrag en het mijden van conflicten waren mechanismen geworden om mijn angsten te omzeilen.

De eerste stap die ik moest zetten was om mijn onzekerheid en mijn angsten onder ogen te zien. Ik kreeg de opdracht om ze op te schrijven. Waar ben ik nu precies bang voor? Wat maakt mij onzeker? Wat voel ik daarbij? Welke gebeurtenis ging eraan vooraf?

Welk gedrag veroorzaakte dat, en wat was het gevolg?

Door dat regelmatig te doen, werd ik vertrouwder met mijn eigen emoties. Ik leerde te zien waar ze vandaan kwamen en wat het gevolg was als ik me erdoor liet leiden. Ik ontdekte ook dat veel van mijn angsten achteraf vaak ongegrond bleken. Ik kon bijvoorbeeld ~ 10 ~

dagenlang tegen een telefoontje aanhikken omdat ik niet wist hoe iemand zou reageren. Maar nooit reageerde iemand vervelend, nooit gooide iemand de hoorn op de haak. Het klopte dus niet wat ik dacht en ik handelde op basis van verkeerde beelden.

Kortom, het rationaliseren van je angsten helpt om ze te ontmaskeren en kleiner te maken. Maar eerlijk is eerlijk – daarmee ben je er nog niet. Je kunt met je hoofd de angst een heel eind te lijf gaan, maar hoe kom je af van de angsten in je hart?

~ 11 ~