AWM 4

praktisch vakblad over bouw en architectuur

september 2006 • 1e jaargang • ¤ 9,50 • nummer 04

architectenweb magazine w w w. a r c h i t e c t e n w e b . n l

interview Ed Taverne .. project belicht Uitbreiding Afrika Museum Berg en Dal / Rijksgebouwendienst, Woongebouw De Plussenburgh IJsselmonde / Arons en Gelauff architecten, Woonblok IJburg 23 / VMX Architects .. techniek De techniek van het drijven .. them@gazine Openbare ruimte

Simple Clever Clear Kembo presents MI the new desk system, designed by Erik Munnikhof T +31(0)318 544 444 www.kembo.com

meubelproducent en projectinrichter

MONO AC O U S T I C het naadloos, akoestisch (_ w = 0,85) alternatief voor traditionele plafonds Rockfon customer service 0475 353035 info@rockfon.nl - www.rockfon.nl

HB gebouw Industriepark Kleefse Waard Arnhem - Opdrachtgever Schipper Bosch Vastgoed - Uitvoerder Karbouw Bouwbedrijf

van de redactie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

projecten

32 Jeroen van Oostveen, Hoofdredacteur Architectenweb Magazine

Niets is lelijk Het actualiteitenprogramma Nova is onder de titel ‘De Beuk Erin’ op zoek gegaan naar de lelijkste plek van Nederland. Vier weken lang hebben prominente en minder prominente Nederlanders gebouwen en plekken genomineerd waarop de Nova-kijker, en andere mensen die zich verveelden, hun stem hebben kunnen uitbrengen. Wat opvalt, is dat er veel gebouwen zijn genomineerd, of aangedragen voor nominatie, die in de architectenwereld te boek staan als architectonische hoogstandjes.

Uiteindelijk is uit de vier weekwinnaars een overallwinnaar gekozen die mij bij het schrijven van dit stukje nog niet bekend was.

Maar dat terzijde, want wie hecht er nu waarde aan de uitslag van een dergelijke verkiezing, hoor ik u denken. In dat opzicht een weinig zinvol programma dus, maar enig (leed)vermaak en een gekrenkt of juist gestreeld ego zal het vast hebben opgeleverd.

Ik moet bekennen dat er op onze redactie soortgelijke ‘verkiezingen’ plaatsvinden. Met enige regelmaat buigen we ons over projecten die zijn ingezonden voor publicatie in dit magazine. Dat levert tijdens het redactieoverleg leuke discussies op met argumenten die, als het over de esthetiek gaat, berusten op irrationele gronden. Architectuur is immers voor een belangrijk deel een kwestie van emotie en smaak. Waarschijnlijk zijn al onze redacteuren, ikzelf in ieder geval, bevooroordeeld en hebben we zo onze voorkeuren voor bepaalde architecten, stijlen en gebouwen.

Is dat erg? Ik vind van niet, want zo zit de mens nu eenmaal in elkaar.

Zaken die schoonheid betreffen, zijn niet rationeel te beargumenteren, er is geen algemeen lelijk of collectief mooi. En daar moeten we ons gelukkig mee prijzen, want het nastreven van waardering door de grote meute kan alleen maar leiden tot iets middelmatigs dat weinig beroering teweegbrengt.

Mocht een gebouw winnaar van ‘De Beuk Erin’ worden, dan bij voorbaat hulde aan de ontwerper daarvan. Het kan niet anders dan een gebouw zijn dat de nodige emoties heeft losgemaakt door, bedoeld of onbedoeld, af te wijken van de norm. Dit gegeven alleen al maakt een gebouw interessant. Ik prees mij dan ook zeer gelukkig toen ik ontdekte dat, puur bij toeval, twee projecten die uitgebreid aan bod komen in het volgende nummer van Architectenweb Magazine zijn genomineerd voor de lelijkste plek van Nederland. Zijn ze lelijk? Niets is lelijk! jvo@architectenweb.nl

2

40

48 32

Woongebouw Blok 23 IJburg VMX Architecten

40

Uitbreiding Afrikamuseum Rijksgebouwendienst Den Haag

48

Seniorenwoningen De Plussenburgh Arons & Gelauff Architecten

56

projecten kort

62

nieuw online

coverillustratie Hans Kuiper Architektuur & Visualisatie

architectenweb magazine

inhoudsopgave

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

interview

22 22

Ed Taverne

them@gazine

91

techniek

70 70

De techniek van het drijven

archipedia

100

productinformatie

84 84

productinformatie

90

nieuw online

en verder...

02

van de redactie

02

inhoudsopgave

10

nieuws update

14

agenda

18

column Kees van der Hoeven

66

column Peter Drijver

106 publicaties 110 vacatures

92

Openbare Ruimte

100 bouwstijlen De Amsterdamse School

101 beroemde architecten Frank Lloyd Wright

119 arch.maaik 120 advertentie index 120 colofon

102 beroemde gebouwen De Rijksdag in Berlijn

102 bouwkundige begrippen Klokgevel, Pilaar, Monnik en non,Terracotta

nummer 4 - september 2006

3

Axor Starck X Een nieuw tijdperk breekt aan!

In badkamer design staat de letter “X“ voor een nieuw tijdperk. De nieuwe serie

presenteert zich als kunst, compromisloos minimalistisch en rechtlijnig. Het water vloeit als uit een waterval en wordt zo een bron van inspiratie. Axor Starck X biedt meer - meer water, meer design, meer kwaliteit. Voor meer informatie bezoekt u onze websites www.axor-design.com of www.hansgrohe.nl of email info@hansgrohe.nl.

transcendent

Design: Hartmut S. Engel

VAERO Creatieve hoogvlieger bij rendementen van 84 % en een meetbaar hogere concentratie.

Humanergy Balance Lichtoplossing voor evenwicht tussen flexibiliteit, energie en mens.

Bezoek ons op INTERIEUR 06 20th International Biennale 13–22 October, Kortrijk – België Hal 5, Stand 535 www.interieur.be

www.zumtobel.com/vaero

Mijn hele gewicht aan één schroef.

De FERMACELL stabiliteit.

Boor een gat in een FERMACELL gipsvezelplaat van 12,5 mm. Draai een stevige schroef in de plug.

Hang er 50 kg gewicht aan. En… niets. FERMACELL gipsvezelplaten zijn zó sterk dat ze de last van zware hangkasten en rekken moeiteloos kunnen dragen. Zonder directe verbinding met de onderconstructie of extra draagconstructies. De platen zijn zelfs geschikt als onbrandbaar dragende ondergrond voor fineer en andere bekledingen. Een ‘sterk’ verhaal? Overtuig uzelf op www.xella.nl of bel 024 - 649 51 11.

Schoon, stabiel & snel. FERMACELL.

FERMACELL is een merk van Xella Droogbouw Systemen BV. Telefoon 024 - 649 51 11 Telefax 024 - 649 51 26 fermacell-nl@xella.com www.xella.nl

C O M F O RTSTORIES

Dak- of gevelisolatie?

We hebben er toch wel over moeten nadenken.

En nadenken was bij dit complexe renovatieproject noodzakelijk. Professioneel advies en hoogstaand kwalitatief isolatiemateriaal hebben ervoor gezorgd dat dit project

ADMIX • BELGIË

“schittert” op onze referentielijst.

EEN KLEURENPRINTER VAN FORMAAT. Met de nieuwe HP DesignJet 4500 haalt u niet zomaar een printer in huis. Want hiermee print u moeiteloos in

€ 14.100,excl. BTW

HP DESIGNJET 4500

• Resolutie tot 2400 x 1200 dpi • Lijnaccuratesse met zwart pigment tot 0,1% • Printsnelheid tot 100 A1/u • Automatische papiersnijder • Optionele uitvoereenheid • Optionele automatische inlinevouwmachine Bestelnr.: Q1271A

elke kleur, op elk formaat. Zelfs tot A0. Door de twee automatisch wisselende papierrollen kan er continu geprint worden. En met de Embedded Webserver is op elk tijdstip het exacte verbruik per opdracht zichtbaar.

Bovendien blijven de operationele kosten door de extra zuinige high-capacity kleureninktcartridges bijzonder laag. Zo print de HP DesignJet 4500 zelfs goedkoper dan de meeste zwart-witprinters. Wilt u de HP DesignJet 4500 in het groot zien? Bel dan voor een livepresentatie met 0172-474 808. Of kijk op www.hp.com/go/designjet.

HP DESIGNJET 4500 PS € 17.300,- (excl. BTW) Bestelnr.: Q1272A HP DESIGNJET 4500 mfp € 37.500,- (excl. BTW) Bestelnr.: Q1276A

Bel 0172-474 808 Kijk op www.hp.com/go/designjet Raadpleeg uw HP Business Partner

© Copyright 2006 Hewlett-Packard Development Company, L.P. HP behoudt zich het recht voor om zonder vooraankondiging wijzigingen aan te brengen in materialen, specificaties of accessoires.

actueel

architectenweb

nieuws

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Nieuws Update

Tate Modern

Voor het complete artikel surft u naar www.architectenweb.nl en typt u het bijbehorende wwwpagina nummer in. De online artikelen bevatten veelal aanvullend beeldmateriaal en kunt u gemakkelijk printen en doorsturen naar bekenden.

Bezoek dagelijks architectenweb.nl voor het laatste bouw- en architectuurnieuws!

Uitbreiding Tate Modern Het Tate Modern in Londen wordt aan de zuidkant uitgebreid met een enorme glazen piramide. Het ontwerp is van architectenbureau Herzog en De Meuron, die eerder al de verbouwing van de voormalige elektriciteitscentrale Bankside tot het huidige Tate Modern museum voor haar rekening nam. De beschikbare expositieruimte zal met 60 procent toenemen. Het is de bedoeling dat het werk klaar is voor de Olympische Spelen van 2012, die in Londen gehouden zullen worden.

Digi Daan

Q wwwpagina n7799

Nominaties Nationale Staalprijs

Rotterdam architectuurstad

Uit 140 inzendingen zijn in totaal veertien projecten geselecteerd voor de Nationale Staalprijs 2006. De inzendingen waren verdeeld over vier categorieën: utiliteitsbouw, industriebouw, woningbouw en infrastructuur en overige staalconstructies. Daarnaast wordt er een Ontwerp Award Staal uitgereikt voor de meest inspirerende (deel)toepassing van staal binnen een deelnemend project. In elke categorie kan de jury één of meerdere winnaars kiezen. De prijsuitreiking geschiedt tijdens de Staalbouwdag 2006 op 12 oktober.

Volgens de Nederlandse bouwwereld is Rotterdam de meest toonaangevende stad op het gebied van architectuur. Bovendien is de in Rotterdam kantoorhoudende architect Rem Koolhaas (Office of Metropolitan Architecture) de meest vooraanstaande architect. Koolhaas laat daarmee Berlage en Rietveld achter zich. Amsterdam kreeg de tweede plaats toegekend en Almere was verrassend derde. Het is de tweede keer dat deze online-verkiezing is gehouden.

Vorig jaar kwam Rotterdam ook als winnaar uit de bus.

Q wwwpagina n7798

Q wwwpagina n7810

10

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nieuws

Stralend icoon in Siberië

OKRA winnaar OAP 2006

Erick van Egeraat is begonnen met de bouw van het handels- en entertainmentcentrum ‘Vershina’ in Surgur, Rusland. In het prijswinnende ontwerp is een belangrijke rol weggelegd voor licht en warmte; het gebouw zal op lange donkere avonden fungeren als ‘stralend icoon’ temidden van de koude Siberische stad. Het hart van het 35.000 m2 tellende bouwwerk wordt gevormd door een immens atrium. De opening van ‘Vershina’, waarin winkels, restaurants, bars en sportfaciliteiten worden opgenomen, staat gepland voor 2008.

De Omgevingsarchitectuurprijs 2006 is toegekend aan OKRA Landschapsarchitecten voor hun Afrikaanderpark in Rotterdam.

Het ministerie van VROM heeft het park bovendien een voorbeeldstatus toegekend in het Stimuleringsprogramma Intensief Ruimtegebruik. Door een workshop met verschillende belangengroepen en culturen ontstond een gemeenschapspark waarin ieder zijn plek heeft. Het resultaat is een vrij te gebruiken gebied met als schil een vastgelegd programma, omgeven door een overdag geopend lamellenhek dat versnippering van het geheel tegengaat.

Q wwwpagina n7867

Q wwwpagina n7617

Winnaars Archiprix 2006 bekend

Muziekpaleis Vredenburg doet Utrecht eer aan

De jury van Archiprix 2006 heeft de eerste prijs toegekend aan het project ‘De zolder van Duitsland’, ontworpen door Seth de Rooij. De tweede prijs ging naar het project ‘Ontspanningsplaats ZENNEZ’ van Jan Hendrik Bos. Er waren twee eervolle vermeldingen voor ‘Bedankt voor de bloemen’ van Boris Hocks en ‘Geschiedenis van een groot huis’ van Bas van Vlaenderen. Jaarlijks selecteren Nederlandse ontwerpopleidingen op het vlak van de architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur hun beste afstudeerplannen, waaruit door een vakkundige jury winnaars worden gekozen.

In 2010 zal in Utrecht het nieuwe Muziekpaleis verrijzen.

Onder supervisie van Herman Herzberger nemen vier verschillende architecten elk een eigen muziekzaal voor hun rekening, die allemaal uitkomen op het centrale overdekte muziekplein. De huidige grote zaal is onderdeel van het ontwerp en wordt verbouwd door Herzberger zelf.

Het Muziekpaleis zal van het Vredenburgplein verdwijnen en komt aan de weer uitgediepte Catharijnesingel te liggen. Er worden ongeveer 725.000 bezoekers per jaar verwacht.

Q wwwpagina n7613

Q wwwpagina n7622

nummer 4 - september 2006

11

nieuws

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Hoogste spoor ter wereld in China geopend

Reis door het lichaam in Corpus Experience

Naast de Muur heeft China nu een tweede bouwwerk van wereldformaat: de hoogste spoorweg ter wereld. De lijn tussen Golmud (in het hart van China) en de Tibetaanse hoofdstad Lhasa ligt op 4000 meter hoogte en is 1140 kilometer lang.

Het spoor loopt over verschillende bergpassen en bereikt op het station van Tanggula het hoogste punt (5068 meter). Volgens de Chinese premier Hu Jintao is het 3,4 miljard euro kostende project een wereldwonder. Hoewel China al vanaf 1950 pogingen ondernam om Tibet te ontsluiten, is de aanleg pas in 2001 echt begonnen.

Gezondheidsmuseum Corpus experience biedt bezoekers straks letterlijk een reis door het menselijk lichaam. In het gebouw, dat langs de A44 nabij de afslag Leiden/ Oegstgeest komt te staan, is een zittende menselijke gestalte van 35 meter hoog opgenomen waarin een route door de ingewanden en bloedvaten is uitgezet. De sculptuur is opgebouwd uit over elkaar geplaatste staalplaten.

Doordat het materiaal langzaam roest, krijgt het van een afstand gezien een warme roodbruine kleur. De bouw zal ongeveer een jaar duren.

Q wwwpagina n7684

Q wwwpagina n7638

Kick Start van Cepezed wint Living Steel competitie

Definitief ontwerp OV-terminal station Utrecht vastgesteld

Architectenbureau Cepezed is met het woningconcept Kick Start een van de winnaars in de internationale Living steel competitie voor duurzame huisvesting. De constructie maakte indruk vanwege haar lichtheid, flexibiliteit en de efficiĂŤnte omgang met energie. Een bijkomend voordeel van het modulaire systeem is de mogelijkheid om de woningen te liften, waardoor extra ruimte ontstaat en een oplossing wordt geboden voor het probleem van huisvesting in dichtbevolkte gebieden. De winnende ontwerpen worden verder ontwikkeld en uitgevoerd.

Het college heeft ingestemd met het Definitief Ontwerp voor de nieuwe OV-Terminal in Utrecht. Architectenbureau Benthem en Crouwel heeft samen met Movares een helder concept met grootstedelijke allure gepresenteerd dat grote reizigersstromen kan afhandelen en voorziet in alle publieksvoorzieningen. De Terminal zal zich ten opzichte van Hoog Catherijne als vrijstaand gebouw manifesteren dat beter is afgestemd op de omgeving en de scheiding van passanten en reizigers in de toekomst mogelijk maakt.

Uitvoering is gepland in de periode 2007 - 2012.

Q wwwpagina n7633

Q wwwpagina n7675

12

architectenweb magazine

nieuws

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

NIEUWS IN HET KORT FD Award naar Unilever Het hoofdkantoor van Unilever in Rotterdam heeft de eerste Functioneel Design (FD) Award 2006 gewonnen. Deze interieurprijs is met name gericht op de

LED-project krijgt hoogste onderscheiding IALD De International Association of Lighting Designers (IALD) heeft bij de uitreiking van de verlichtingsprijzen dit jaar drie projecten met een prominente rol voor LED-verlichting beloond met een award. De hoogste onderscheiding was voor het Tourneau Time Dome van lichtontwerper Paul Gregory. Hij kreeg ook de Radiance Award of Excellence toegekend voor zijn verlichting van een extra overkapping van een horlogewinkel met subtiele en lichtzuinige LED’s. In totaal vielen 23 projecten in de prijzen.

Q wwwpagina n7706

‘Zien is weten’ in Nederlands paviljoen Biënnale Tijdens de tiende Internationale Architectuurbiënnale in Venetië presenteert Nederland in het Rietveld Paviljoen een onderzoek naar het perspectief op de stad. De tentoonstelling is georganiseerd door het NAi en behandelt in het bijzonder Amsterdam, omdat de stedelijke groei van deze stad een goed beeld geeft van de ontwikkeling van de Nederlandse architectuur. ‘Zien is Weten - Het perspectief in de Nederlandse architectuur’ is te zien in Venetië van 10 september tot en met 19 november 2006.

functionele aspecten van kantoorinrichting. De prijs is toegekend aan het hoofdgebouw van Unilever vanwege de prettige sfeer die er heerst en de hoge waardering die de gebruikers aan het kantoor toekenden.

Kenmerkend aan het ontwerp van Fokkema Architecten zijn de grote open werkruimtes, afgewisseld met besloten vergaderruimtes. ‘De vrolijkheid straalt ervan af,’ aldus de jury.

Q wwwpagina n7898 Makkumer tegels in New York Het Makkumse Koninklijke Tichelaar gaat het Museum of Arts & Design in New York van een nieuw uiterlijk voorzien. Het bedrijf, dat tot een van de oudste in Nederland behoort, heeft getekend voor de levering van duizenden keramische tegels met parelmoerglazuur voor de nieuwe gevelbekleding van het museum.

Q wwwpagina n7845

BNA lanceert Watervocabulaire ’Nederland leeft met water’ is het nieuwe waterbeleid voor de 21ste eeuw. De BNA speelt daarop in met de lancering van het Watervocubulaire, een website waar (bouwkundige) waterconcepten en –oplossingen worden gepresenteerd. Tot 1 oktober kunnen BNA leden hun bijdragen uploaden. Het Watervocabulaire wordt uiteindelijk geïntegreerd in www.h2olland.nl.

Q wwwpagina n7885 Extra subsidie Filmmuseum Het College van B&W van Amsterdam heeft besloten om 100.000 extra ter beschikking te stellen voor de realisering van het nieuwe Filmmuseum aan de Noordelijke IJoever in de hoofdstad. Het spectaculaire ontwerp van Delugan Meissl Associated Architects is in januari 2006 gepresenteerd en zal eind 2009 de deuren openen voor het publiek.

Q wwwpagina n7848 Koolhaas ontwerpt Haagse Binckhorst De Binckhorst in Den Haag, een oud bedrijventerrein, moet plaatsmaken voor een woon-, werk- en recreatiegebied met een mondiale uitstraling. Rem Koolhaas (61) is door de gemeente Den Haag gevraagd om de metamorfose vorm te geven. Half oktober zal de architect een haalbaarheidsplan presenteren.

Q wwwpagina n7890

Q wwwpagina n7692

nummer 4 - september 2006

13

agenda

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Nieuwe Stedelijke Rivierzones - Batavia Haven, Lelystad. t/m 8 oktober 2006

Zetel - Ontwerp van Roberto Meyer

Evenementen 16 september 2006

Fietsexcursie door de vernieuwde wijk Zuilen - Excursie die de stedelijke ontwikkeling van de wijk Zuilen laat zien.

Q www.utrecht-zuilen.nl 21 september 2006

Excursie Hubertustunnel Den Haag - De Hubertustunnel vormt het sluitstuk van de Noordelijke Randweg. Voor het eerst in Nederland zal ook daadwerkelijk onder bebouwing worden geboord.

Medio september zal naar verwachting ca. 50% van de eerste tunnelbuis zijn gerealiseerd.

Q www.betonvereniging.nl 22 september 2006

Symposium Architectonische Cultuur - Architectonische cultuur als

motor voor stedelijke vernieuwing in Tilburg, Porto en Graz. Sprekers zijn oa Jo Coenen, Peter Cook en Eduardo Souto de Moura.

Q www.tilburg.nl 12 oktober 2006

Nationale Staalbouwdag 2006 - Dag met onder meer de uitreiking van de Nationale Staalprijs 2006, de StudentenStaalprijs 2006 en de Staalman of Staalvrouw 2006.

Q www.bouwenmetstaal.nl 28 oktober 2006

Hoogbouw beter geregeld - Congres dat informeert over de laatste stand van zaken op het gebied van nieuwe regelgeving voor hoog bouwen in Nederland.

Q www.sdu.nl

Tentoonstellingen t/m 24 september 2006

Europan 8 - De tentoonstelling toont de resultaten van Europan 8 met alle winnaars.

Q www.nai.nl t/m 30 september 2006

Nagele - Kerk Van den Broek en Bakema in Nagele foto | Theo Baart

40

Havenstad Den Haag - Den Haag was ooit de zesde binnenhavenstad van Nederland. De tentoonstelling schetst een beeld van de binnenhavens van Den Haag en Scheveningen sinds 1345.

Q www.gemeentearchief.denhaag.nl

Zetel - Ontwerpen van stoelen door Benthem Crouwel, Ben van Berkel, Gerrit Rietveld en anderen. Met nieuwe ontwerpen van oa ONL Architecten (Kas Oosterhuis, Ilona Lénárd.

Q www.dezonnehof.nl 13 september t/m 15 oktober 2006

United Colors of NL - Tentoonstelling over “multiculturelel architectuur” in Nederland..

Q www.aorta.nl 15 september t/m 19 oktober 2006

Nieuwe stedelijke rivierzones - Over zichtstentoonstelling van actuele transformaties van stedelijke gebieden aan water. [foto 2] Q www.architectuurcentrumnijmegen.nl t/m 22 oktober 2006

De stedelijke conditie / The Urban Condition - De tentoonstelling De stedelijke conditie / The Urban Condition onderzoekt welke elementen noodzakelijk zijn om stedelijkheid te genereren.

Q www.depaviljoens.nl t/m 27 oktober 2006

Wéreldstad aan Zee - Onder het motto ‘Wéreldstad aan Zee’ is een ruimtelijk toekomstbeeld gemaakt; de ‘Structuurvisie Den Haag 2020’.

Q www.denhaag.nl t/m 29 oktober 2006

NAGELE [revisited] - Een modernistisch dorp in de polder - Cary Markerink en Theo Baart laten in deze tentoonstelling zien hoe een agrarisch

architectenweb magazine

agenda

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

dorp verandert in een forensengemeenschap. Dit doen zij aan de hand van foto’s uit familiealbums uit de pionierstijd en eigen fotografie uit de jaren 1986 tot 2006.

Q www.nagele.nl/museum t/m 4 december 2006

Airworld. Design en architectuur voor de luchtvaart - Tentoonstelling met ontwerpen voor de luchtvaart.

Q www.stedelijk.nl

Seminars/cursussen 14 september 2006

BOUW Congres - Tijdens dit congres delen eigenzinnige - en soms omstreden - sprekers hun uiteenlopende visies met u. Sprekers zijn Antonio Ortiz, Zaha Hadid en/of Patrik Schumacher, Joost Ector, Hanneke Baars, Jeanne Dekkers, Jan des Bouvrie samen met Han van den Born, Peter Hoesbergen en Pieter Leendertse.

Q www.bouwarchitectuur.nl

De Wiebengahal, locatie van NAi Maastricht Foto | Harry Heuts

t/m 14 januari 2007

21 september 2006

New Faces in European Architecture - Presentatie van een avant-garde van (jonge) Europese architecten: David Adjaye, Jurgen Mayer H., PLOT = BIG + JDS en SeArch. [foto 5/6] Q www.nai.nl/nl/bezoek/maastricht.html

Jaarcongres Bouwregels in de praktijk 2006 - Dit jaarcongres staat in het teken van de actuele ontwikkelingen op het gebied van bouwregelgeving en de praktische invulling daarvan.

Q www.sdu.nl/sdu/klanten/studiedagen/

t/m 11 maart 2007

21 t/m 22 september 2006

Verborgen ruimte, de ontdekking van ondergrondse architectuur De tentoonstelling ‘Verborgen ruimte’ toont voorbeelden van ondergrondse architectuur. Daarbij worden verschillende aspecten behandeld, zoals daglicht, uitzicht, het maaiveld, oriëntatie, vormkracht en bescheidenheid, maar ook constructieve, bouwfysische en geologische aspecten komen aan de orde.

Q www.muzeeum.nl

Architect@work - Totaalevenement voor architecten, interieurarchitecten en ontwerpers in Ahoy.

Q www.architectatwork.nl 18 september 2006 t/m 26 maart 2007

Staalbouwkundig detailleren - Cursus voor medewerkers bedrijfs-, teken-, architecten- of ingenieursbureau niveau MBO. Q www.bouwenmetstaal.nl

12 oktober 2006

Architectuur en Zorg - Congres over de omvangrijke bouwopgave voor de zorgsector. Cases met onder meer Piet Grouls (Van Mourik Vermeulen), Ton Venhoeven en Don Murphy (VMX).

Q www.dearchitect.nl

Prijsvragen Inschrijven tot 1 november 2006

Nationale Renovatie Prijs 2007 Projectteams van bijzondere renovatieprojecten kunnen zich inschrijven voor de Nationale Renovatie Prijs (NRP).

Deze prijs wordt uitgereikt voor bijzondere renovatieprestaties in de woningen utiliteitsbouw die tussen 1 oktober 2004 en 1 oktober 2006 zijn opgeleverd.

Q www.nationalerenovatieprijs.nl inschrijven tot 22 september 2006

Foto | Nigel Young / Foster en Partners

Foto | Big (Bjarke Ingels Group) en JDS (Julien Design Studio)

Prijsvraag Zilveren Woonladder - Prijsvraag voor spraakmakende projecten voor het “souterrain” van de woningmarkt.

Q www.sev-realisatie.nl

Het principe van Yin Yang en de vijf elementen van Feng Shui zijn verankerd in de architectuur van het Peoples Building - Hotel & Conference Center Shanghai(REN).

nummer 4 - september 2006

Airworld - Norman Foster en Partners, Ontwerp terminal 3, Beijing International Airport, 2003-08.

41

architectenweb

Blijf dagelijks op de hoogte met architectenweb.nl

www.architectenweb.nl/actueel

online

Architectenweb.nl heeft dagelijks iets te bieden voor architecten, opdrachtgevers, en iedereen die op een andere manier met de architectuur- en bouwwereld te maken heeft. Breng daarom iedere dag een bezoek aan de populairste* bouw- en architectuursite van Nederland zodat u op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen.

Elke dag vindt u op architectenweb.nl - het laatste bouw- en architectuurnieuws - specials, interviews en informatie over evenementen - bouwproductgids met het laatste productnieuws - projectgids met projectportfolio’s van honderden Nederlandse architecten - vacaturebank met honderden vacatures en kandidaten - architectengids met circa 3.000 architectenprofielen - bedrijvengids met duizenden bouw- en architectuurgerelateerde bedrijven - arch.Maaik, de enige echte architectuurstrip ter wereld - bouwkosteninformatie (i.s.m. Archidat) - controleplannen, gebundelde kennis van ervaren bouwkundigen (i.s.m. CBB) Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief! *) Bron: www.alexa.com

column

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Menselijk of misdadig?

Kees van der Hoeven - Architect en oud-voorzitter BNA Bij de beantwoording van dit soort vragen is het verleidelijk om te verwijzen naar ‘die goeie ouwe tijd’: er werd vroeger geen beton gestort voordat de gemeentelijke constructeur de bekisting en de wapening had gekeurd… En binnen de ontwerpteams had de architect toentertijd nog het gezag over, én de verantwoordelijkheid voor de integratie van alle adviezen, inclusief dat van de constructief ontwerper…

En vroeger was de opleiding zo ingericht dat architecten juist zoveel inzicht in het constructieve krachtenspel werd bijgebracht, dat er in ieder geval effectief ‘tegenspel’ in de ontwerpdiscussie met de constructeur kon worden geboden…

De laatste maanden werden we opgeschrikt door berichten dat bouwprojecten werden gesloten (of nog niet geopend) door problemen met de veiligheid van de constructie. Zo stelde men de opening van een winkelcentrum met woontoren in Almere naar ontwerp van de beroemde Fransman Christian de Portzamparc uit, nadat bleek dat in de stabiliteitsvloeren rond de toren achteraf grote gaten waren gezaagd voor toegevoegde roltrappen. En toen een vrachtwagen het parkeerdek bij het nieuwe kantoor van het Amsterdamse stadsdeel Bos en Lommer opreed, sprongen er spontaan enorme scheuren in. Gelukkig ontdekte men deze veiligheidsproblemen bijtijds (sic!) en vielen er geen slachtoffers, maar we weten hoe de bouwfouten bij de uitkragende balkons van het woongebouw Patio Sevilla in Maastricht wél hebben geleid tot twee doden.

Wat kunnen we als architecten nu leren van dit soort gebeurtenissen? Dat de gemeentelijke afdelingen Bouw- en Woningtoezicht niet meer toereikend zijn toegerust om geplande of gebouwde constructies adequaat te controleren? Of dat vandaag de dag door het grote aantal bij de bouw betrokken partijen de precieze verantwoordelijkheid - en daarmee de schuldvraag - volstrekt onduidelijk is geworden? Of ligt het aan de steeds gebrekkiger opleiding van architecten en constructeurs, leren ze het inzicht in het werkelijke krachtenspel nog wel?

18

Maar die tijden zijn kennelijk voorbij. De ontwikkelaar selecteert constructieve adviseurs tegenwoordig vooral op prijs en dus wordt de beschikbare ontwerp- en overlegtijd sterk geminiseerd. De gemeentelijke diensten hoeven niet meer vooraf te toetsen, want ze kunnen de ‘gecertificeerde’ adviseurs nu immers achteraf juridisch aansprakelijk stellen voor de eventuele gevolgen? En de eindverantwoordelijkheid ligt meestal niet meer bij de architect, want de leiding wordt toevertrouwd aan een of andere manager, die tijdens het proces simpelweg kan worden vervangen als zijn proceskennis ontoereikend blijkt te zijn…

De vraag blijft echter actueel hoe ontwerp- of bouwfouten kunnen worden voorkomen of achteraf effectief kunnen worden rechtgezet. De inspectie van het ministerie VROM maakte nog slechts rapport op van de platte daken die waren ingestort - of mogelijk zouden kunnen instorten - als gevolg van grote water- of sneeuwlasten. Kortgeleden pakten ze dat in Polen geheel anders aan: naar aanleiding van een daar door de sneeuw ingestort congresdak (met 60 doden tot gevolg) zijn de drie oorspronkelijke ontwerpers inmiddels in verzekerde bewaring gesteld.

Wat mij betreft terecht. Fouten als: te weinig wapening bij de opleggingen van een parkeerdak, het achteraf zagen van gaten in een stabiliteitszone, het in het werk frutselen aan de fundering van een balkonkolom, of in het algemeen: ontoereikende coördinatie in ontwerp- of bouwfase, zijn namelijk niet gewoon ‘menselijk’… Ze zijn misdadig.

Leestip: ‘Architektur konstruieren von Rohmaterial zum Bauwerk - Ein Handbuch’ Andrea Deplazes (Red.), Birkhäuser - Verlag für Architektur, 2005, ISBN 3-7643-7188-9

architectenweb magazine

1JOBLPUIFL .ÕODIFO 4BVFSCSVDI )VUUPO BSDIJUFDUFO USBOTGPSNFSFO HFWFM UPU FFO BCTUSBDU LFSBNJTDI LVOTUXFSL "#&340/ #068."5&3*"-&/ -&7&35 6 %&4,6/%*( &/ 1&3400/-*+, "%7*&4 01 )&5 (&#*&% 7"/ ,&3".*4$)& (&7&-1-"5&/ &/ )&-15 6 &&/ ,&6;& 5& .",&/ 6*5 %& 7&-& #&4$)*,#"3& 703.&/ ,-&63&/ '03."5&/ 4536$563&/ &/ 130'*-&3*/(&/ 8*+ 45&--&/ (3""( "--& /*&68& &/ *//07"5*&7& .0(&-*+,)&%&/ 7"/ 0/;& 1"35/&3 /#, ] $&3".*$ ""/ 6 7003 .&&3 8&5&/ #&- +&30&/ )"&/ 01 5&-&'00//6..&3

*.13&44*& .64&6. 4"..-6/( #3"/%)0345 .µ/$)&/

Licht, snel, handig, kostenbesparend!

De nieuwe FAAY Light massieve wandpanelen zijn met hun breedte van

FAAYFILLER速 zich heel gemakkelijk verwerken: uit een koker (kitspuit) de

40 cm met recht 'de nieuwe standaard'. Ze zijn namelijk 33% lichter

naad vullen en vervolgens met een plamuurmes afmessen. Daarnaast

dan 60 cm panelen, met volledig behoud van alle unieke FAAY product-

zijn FAAY Light panelen veel beter handelbaar, ook bij transport van de

eigenschappen (zoals de geluid- en brandwerendheid en de 'ingebouw-

ene naar de andere verdieping en geven ze een gladder wandoppervlak,

de' leidingschachten). De veel kleinere vellingkanten resulteren in fijne

t/m Stabu-klasse A. Meer informatie? Bel of kijk op www.faaylight.nl!

naden die supersnel zijn af te werken met de nieuwe FAAYFILLER速.

Dit innovatieve voegmiddel heeft een zeer korte droogtijd waardoor

FAAY Vianen, Mijlweg 3, 4131 PJ Vianen, Postbus 116, 4130 EC Vianen

een volgende arbeidsgang in enkele minuten mogelijk is! Bovendien laat

T (0347) 37 66 24, F (0347) 37 79 40, info@faay.nl, www.faay.nl

foto | Jannes Linders

interview

architectenweb

interview

22

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

interview

interview met Ed Taverne

Ontwerpen met krimp In de reeks gesprekken met toonaangevende ontwerpers, initiatiefnemers, bestuurders en andere specialisten in de organisatie van de ruimte is nu de wetenschap aan het woord. Aan emeritus hoogleraar Ed Taverne stellen Eric Frijters en Olv Klijn de vraag naar de grote opgave van de nabije toekomst. door: Olv Klijn en Eric Frijters

Ed Taverne was één van de eerste hoogleraren architectuur- en stedenbouwgeschiedenis in Nederland. Nu kan de hoogleraar in ruste toezien hoe zijn gedachtegoed zich ontplooit binnen talrijke onderwijsinstellingen. Vele leerstoelen en docentenposten zijn ingevuld met zijn promovendi: Auke van der Woud, Cor Wagenaar, Koos Bosma, Herman van Bergeijk, Bernard Colenbrander, Gerrie Andela, Michelle Provoost, Wouter Vanstiphout. Nog altijd is Taverne actief als aanvoerder van het door NWO gefinancierd onderzoeksprogramma ‘Urbanisatie & stadscultuur. Stadsontwikkeling en stedelijkheid in Nederland’.

U bent bekend geworden als de architectuurhistoricus die de discipline van de architectuurgeschiedenis in Nederland getransformeerd heeft van een stilisti-

nummer 4 - september 2006

sche kunsthistorische aangelegenheid tot een interdisciplinair stadsonderzoek, waarbij de stad wordt belicht vanuit verschillende invalshoeken. Behalve voorstanders van dit brede perspectief op de geschiedenis zijn er tegenstanders die u betichten van schoolvorming: Groningse School. Zij stellen dat u van onderwerp naar onderwerp hopt, waardoor u warrige teksten schrijft. Kunt u deze kritiek begrijpen?

Ik vind het onzin om van een Groningse School te spreken. In de jaren dat ik in Groningen hoogleraar was, heb ik geprobeerd studenten te leren dat de kunsthistorische bemoeienis met architectuur en stedenbouw méér inhoudt dan enkel monumentenzorg en beschermd stadsgezicht. De morele verantwoordelijkheid voor de beroepsmogelijkheden van studenten dwong me ertoe onder-

wijs te geven en onderzoek te doen naar allerlei zaken waar studenten in de praktijk iets aan kunnen hebben. Toen in Nederland stadsvernieuwing een overwegend bestuurlijke en technische aangelegenheid was, ging ik met studenten naar Turijn, Berlijn of Parijs om hun te laten zien dat geschiedenis in de praktijk er wel degelijk toe kan doen. Zo ook de transformatie van een stilistisch georiënteerde architectuurgeschiedenis tot een wetenschap van de stad. Dat was geen eenvoudige opgave. Ik heb daarvoor heel wat moeten ‘winkelen’.

In plaats van de Randstad op te vatten als een inwisselbare planologische fictie kan men haar ook als een architectonische realiteit benaderen

23

interview

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Dat is iets anders dan wat vermeende tegenstanders ‘onderwerpshoppen’ noemen. Uitstapjes naar bijvoorbeeld de techniekgeschiedenis werden niet uit wispelturigheid ondernomen, maar omdat ik bij techniekhistorici allerlei concepten en hypotheses tegenkwam die ik in mijn eigen vak zo node ontbeerde.

Als redacteur van TA/BK (een van de voorlopers van Archis) besteedde u tussen 1975 en 1980 veel aandacht aan de betekenis van architectuur. Voordat we te spreken komen over de huidige architectuur en stedenbouw in Nederland en over de toekomstige opgaven willen we u vragen allereerst de begrippen architectuur, stad en geschiedenis en hun onderlinge relaties zo kort mogelijk uiteen te zetten.

De geschiedenis van verstedelijkingsprocessen is een moeizame legpuzzel van strategieën, coalities en contracten van de diverse stadsgebruikers

24

De samenhang tussen architectuur, de stad en de geschiedenis is in de context van een interview nauwelijks te beantwoorden zonder in algemeenheden te vervallen. Als historicus zou ik bijvoorbeeld kunnen zeggen dat de stad de eigenlijke substantie is van de architectuur. Iedereen denkt dan natuurlijk aan Aldo Rossi en diens invloedrijke oeuvre. In zijn visie is de stad allereerst een architectonisch bouwwerk dat op een complexe manier is verankerd in de geografie van tijd en plaats. Het is dus aan de architect/historicus om aan de hand van typologische en morfologische analyses de wetmatigheden in die relatie bloot te leggen. Dit is een buitengewoon strenge manier van kijken naar de stad, die mij nog altijd aanspreekt. Sterker nog, volgens mij is het een bruikbare benadering en ik heb me vaak afgevraagd waarom ze bijvoorbeeld nooit is losgelaten op de ruimtelijke realiteit van de Randstad.

Historisch gesproken is de Randstad de uitkomst van een Hollands stedensysteem dat zich vanaf het midden van de dertiende eeuw heeft ontwikkeld. Maar in plaats van de Randstad op te vatten als een inwisselbare planologische fictie kan men haar ook als een archi-

tectonische realiteit benaderen. In het laatste geval is het naar mijn idee beter mogelijk om het historische verband tussen de verschillende schaalniveaus – van regio tot gebouw – zichtbaar te maken en uitspraken te doen over ruimtelijke identiteit.

Is dit het begin van een nieuwe beweging, waarbij het denken over de verstedelijkingsdruk alsnog een grootstedelijke cultuur als uitgangspunt neemt en de huisvestingscultuur naar de achtergrond verdwijnt?

Nee, er is denk ik geen sprake van een vernieuwingsbeweging. Eerder is het een poging om een eind te maken aan al het cynisme en vooral het relativisme, zodra het woord Randstad ter sprake komt. Sinds de dagen van Jac. P. Thijsse, Henri Polak, Dirk Hudig en Cornelis van Eesteren is er vanuit talloze gezichtspunten – natuur- en landschapsbescherming, stedelijke cultuur, volkshuisvesting – nagedacht over een stedenbouwkundig fundament van de Randstad. In theorie en praktijk is er gestreden voor een Nederlandse variant van een metropolitaanse werkelijkheid, waarin stad en landschap op een unieke manier met elkaar zijn verweven. Na decennia lang aan die stad te hebben gesleuteld, wordt het tijd om het grootstedelijke gehalte van het westen des lands op te voeren. Op een kleinere schaal is dit vergelijkbaar met de situatie in Almere: na drie dorpskernen tientallen jaren te hebben volgebouwd met woningen die niets anders uitstralen dan een ongeremd ‘embarrasment of the riches’, verschijnen daar nu de eerste voorboden van een nieuwe stedelijkheid.

Tegenwoordig legt u vooral nadruk op de actualiteit van de geschiedenis, in het bijzonder de geschiedenis van de techniek. Is hierdoor ook het onderscheid tussen stad en architectuur aan verandering onderhevig?

Tijdens het schrijven van mijn proef-

architectenweb magazine

interview

Dirk Sijmons

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

schrift in de jaren zeventig kwam ik er achter hoezeer steden – in formele zin – de uitkomst zijn van een toevallige samenloop van omstandigheden. Ook ontdekte ik hoe moeilijk het is om bij historisch onderzoek naar het ontstaan of verval van steden afstand te nemen van eigentijdse stedenbouwkundige concepten en slagzinnen. Het is verbazingwekkend om te zien hoe vandaag zelfs archeologen, op zoek naar de vroegste fases van de verstedelijking in Nederland, moeite hebben patronen van groei en krimp te herkennen omdat ook zij verblind zijn door concepten over

nummer 4 - september 2006

de centrale en geplande stad.

Voor mij persoonlijk geldt dat het onderzoek van de Italiaanse architectuurhistoricus Carlo Olmo mij uiteindelijk definitief verlost heeft van het dogma van de grote stedenbouwkundige verhalen en me de weg heeft gewezen naar een pluriform architectuurhistorisch stadsonderzoek. In zijn handboek Alle Radici dell’Architettura Contemporanea -‘Op zoek naar de wortels van de eigentijdse architectuur’; waarom is dit prachtige boek nooit vertaald? - uit 1989 wordt de splitsing tussen stedenbouw en stadsontwikkeling een feit.

De architectuurgeschiedenis van de stad is niet zozeer het verhaal van de opgang en ondergang van grote stedenbouwkundige visioenen en plannen.

De geschiedenis van verstedelijkingsprocessen is eerder een moeizame legpuzzel van strategieën, coalities en contracten van de diverse stadsgebruikers – vorsten, aannemers, makelaars, ontwikkelaars, bewoners – en alle daarbij behorende mentale technieken en voorstellingen. Het betekent dat je je als stadshistoricus diep moet ingraven in de politieke, sociale en economische geschiedenis, maar ook in die van cul-

25

interview

tuur en mentaliteiten zonder daarbij de architectonische dimensie uit het oog te verliezen.

Moeten we tot de conclusie komen dat de rol van architectuur gerelativeerd is tot de culturele component in de opvatting dat de stad een constellatie van economische, infrastructurele, politieke en maatschappelijke krachten verbeeldt? Of is de stad nog altijd een architectonisch bouwwerk?

Als architectuur de culturele component – de kunst – van het bouwen is, dan wordt daarmee verwezen naar de sociaal-maatschappelijke taak van architect en opdrachtgever. Architectuur speelt in die zin een politieke rol, niet zozeer in de publieke ruimte als wel in de publieke sfeer. De wijze waarop de architectuur reageert op de samenleving en hoe zich dat verhoudt tot haar autonomie als kunst, haar poëtische functie, dat is het onderwerp van architectuurtheorie en -kritiek.

Architectonische verdieping?

De revolutie van ’68 is vaak bejubeld, maar heeft in Nederland niet geleid tot een verdieping van de architectuur.

Daarmee heeft de architectuur in uw ogen schade opgelopen. Wat moet er inhoudelijk en vanuit professioneel standpunt veranderen om deze schade in te lopen?

Ik heb nooit gesproken over de ‘revolutie van ‘68’. Voor zover ik weet, heeft die Nederland nooit bereikt. Wat ik bedoel is, de linkse beweging in het bouwen, zoals indertijd in Delft, waar iemand als Carel Weeber een rol heeft gespeeld, waar Tafuri werd gelezen, vertaald en gestencild en waar de sociale, sociaal-democratische traditie van het eigentijdse bouwen werd ontdekt en onderzocht. Die hele beweging

Stedenbouw als ontwerp legt het af tegen stadsontwikkeling als bestuurlijke operatie.

26

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

heeft in de praktijk van de stadsvernieuwing niet geleid tot een vernieuwing van de architectuur, Zoals bijvoorbeeld wel in Frankrijk het geval was (Bernard Huet, Christian Desvillers; Christian de Potzamparc), of in Spanje (Barcelona, Bohigas e.a.). Dat is een onveranderbaar historisch feit. Naderhand heeft ons land zich via het SuperDutch van Bart Lootsma weer gerevancheerd.

De discipline zelf heeft dus een inhaalslag gemaakt. In het interview met Dirk Sijmons, dat is afgedrukt in het vorige nummer, stelde hij dat we geconfronteerd worden met een aanmerkelijk versmald en minder inhoudelijk opdrachtgeverschap. “De principaal is vooral geïnteresseerd in het budgetteren van geld en tijd en voelt zich minder op zijn gemak met de culturele kant van de opgave. Opdrachtsituaties zijn steeds kortademiger en hebben als ongunstig resultaat dat de geproduceerde plannen een steeds hoger ‘beweer’-gehalte krijgen.” Hoe beoordeelt u de wijze waarop opdrachtsituaties zich ontwikkelen?

Ik weet niet precies waar hij op doelt, ik heb daar ook geen verstand van. Ik denk dat hij het heeft over wat de econoom Jan van Duijn wel eens de ‘schaduwzijden van de risicosamenleving’ heeft genoemd. Schaduwzijden hebben betrekking op de uitwisseling van innovatie voor zekerheid. Bestuurders zijn vooral geïnteresseerd in regels en in het uitfilteren van risico’s uit het systeem.

In Nederland is een (bouw)project al gauw geslaagd als het bestuurskundig goed of desnoods innovatief in elkaar zit. Om het maar plat te zeggen: stedenbouw als ontwerp legt het af tegen stadsontwikkeling als bestuurlijke operatie. Ook bij kleinere bouwprojecten zie je dat architectonische ambities vaak al in een vroege fase sneuvelen in wat Ronald Plasterk noemt ‘bestuurlijke clubjes van dealsluiters’. Het wordt overigens, maar dat terzijde, hoog tijd dat ook historici meer oog krijgen voor de impact van de politieke en bestuurlijke

cultuur op de verschijningsvorm van stad en landschap, zowel in heden als verleden.

Een stad van vele steden Mieke Dings opende haar inleiding in de publicatie ‘De Stad’ die verschenen is ter ere van uw afscheid aan de Universiteit van Groningen met de constatering: ‘De stad is vele steden.’

De observatie van Dings lijkt ingegeven door uw betrokkenheid bij verschillende projecten waarin werd gepoogd de vele gezichten van de stad zichtbaar te maken. Wat is volgens u de relevantie van de genoemde constatering en de daaraan verbonden inspanningen?

De vraag naar de vele gezichten van de stad zou ik willen nuanceren. De historicus heeft uiteenlopende technieken tot zijn beschikking om de verschillen in stadsvorm, gebruik en verbeelding op te sporen en over te dragen in een interessant verhaal. Sinds mijn emeritaat eind 2003 ben ik op verschillende manieren bezig met stedelijke diversiteit. In de eerste plaats ben ik aanvoerder van een relatief bescheiden onderzoeksproject over ‘Urbanisatie & stadscultuur’.

Daarin werken zowel historici, economen, sociologen als ontwerpers samen aan een ‘andere’ visie op allerlei vormen van verstedelijking en stedelijke cultuur vanaf de middeleeuwen tot nu. Het gaat hier om een zuiver wetenschappelijk project, dat samenhang probeert te brengen in een versnipperd veld van het academische stadsonderzoek, verspreid over verschillende (technische) universiteiten.

Ondanks de nuance die u aanbrengt, zou je kunnen stellen dat de culturele biografie van Maastricht, waarbij u betrokken bent, de vele gezichten van de stad visualiseert, waarbij de gelaagde geschiedenis van deze stad een nieuwe kijk op de huidige realiteit geeft?

Ik ben nauw betrokken bij het gemeentelijke project van de culturele biografie van Maastricht. Afgezet tegen de

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

recente initiatieven van overheden om het nationale, regionale en locale erfgoed te socialiseren door een van bovenaf opgelegde lezing, is dit een uniek historisch experiment. Kern van het project is een gelaagde presentatie van de geschiedenis van Maastricht in digitale vorm. Het gaat om een soort raamwerk dat de aan objecten, gebouwen, documenten, liederen en rituelen gebonden verhalen over de stad inkadert. Samen vormen die het collectieve geheugen van Maastricht. Dat geheugen ligt niet vast, maar wordt elke keer opnieuw geactiveerd door de gebruikers zelf, doordat zij allerlei dwarsverbanden leggen vanuit hun eigen beleving van de stad. Het project is gebaseerd op een tweetal principes. Het eerste pleit voor een creatief gebruik van het rijke stedelijke erfgoed bij het economisch aantrekkelijk maken van de stad voor bewoners en andere stadsgebruikers.

Het tweede gaat uit van de idee dat gebouwen, voorwerpen en landschappen, net als mensen, een geheel eigen levensloop of biografie bezitten. Zij ontlenen hun betekenis dan ook niet alleen aan hun uiterlijke vorm, maar vooral aan de manier waarop ze door ontelbare generaties zijn ‘gezien’, dat wil zeggen gebruikt, gewaardeerd en toegeëigend.

De grote ontwerpopgaven voor de toekomst Behalve om uw brede kijk op de cultuurgeschiedenis bent u ook vaak geroemd om uw vermogen trends te signaleren.

Kunt u vanuit uw betrokkenheid bij de stad en de actualiteit van de geschiedenis aangeven waar volgens u op dit moment in Nederland de grootste opgaven liggen?

Als historicus waag ik me niet snel aan het doen van voorspellingen. Ik ben meer geïnteresseerd in het doorzichtig maken van de werkelijkheid van vandaag. Ik weet dus ook niet waar het de komende jaren met de architectuur naartoe gaat. Of SuperDutch zich internationaal zal doorzetten, interesseert me niet. Wat ik als historicus wél

nummer 4 - september 2006

interview

kan doen, is het schetsmatig in kaart brengen van de grote maatschappelijke ontwikkelingen. Twee in het oog springende ontwikkelingen zullen het gezicht van Nederland op korte termijn grondig doen verschieten. Die zullen de eigenlijke bouwplaatsen voor de ontwerpende disciplines worden.

Allereerst staat de Europese stad als gevolg van het vertrek van de traditionele middenlaag op het punt van verdwijnen. Daardoor ontstaan niet alleen nieuwe stedelijke modellen – de ‘tussensteden’ van Thomas Sieverts bijvoorbeeld – maar vooral ook allerlei patronen van nieuwe stedelijkheid.

Urbaniteit is zich aan het losmaken van de stad. Dat is een historische breuk in onze stadscultuur. Wat betekent dat voor de architectuur? Een vergelijkbare situatie voltrekt zich op het platteland.

De belangrijkste ‘drager’ van het landschap, namelijk de boer is in snel tempo aan het verdwijnen. De boer als agrarisch ondernemer en natuurbeheerder houdt er als gevolg van het gevoerde landbouwbeleid mee op.

De essentie is dat stad en platteland niet zozeer verdwijnen, als wel dat beide op een andere manier zullen worden gebruikt. Winkelcentra, kantoorparken, voetgangersgebieden, bedrijventerreinen veranderen in immense leegstaande complexen om de eenvoudige reden dat de oorspronkelijke gebruikers – en daarmee de stad – naar andere oorden zijn vertrokken. Voor de architectuur betekent dit dat het er niet (enkel) meer om gaat om ruimtes te ontwerpen voor gegeven programma’s, maar om programma’s te bedenken – en te regisseren – voor bestaande ruimtes. Planologisch gezien veronderstelt dat een mentaliteitsomslag van vorm geven aan groei, naar ‘ontwerpen’ met krimp. De tot nu toe in Duitsland opgedane ervaringen laten zien hoe traag en moeizaam zoiets gaat. Voorlopig gaat het er om inzicht te krijgen in de achterliggende maatschappelijke en culturele dynamiek van krimp.

Urbaniteit is zich aan het losmaken van de stad. Dat is een historische breuk in onze stadscultuur.

27

projecten

architectenweb

Gestolde beweging Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

door Eric Frijters, fotografie Mercedes-Benz en Jeroen van Oostveen A

32

architectenweb magazine

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

De zuidwestkant met de verhoogde voortuinen

de zorgvuldige detaillering elke hoek en elke gevel net weer anders vormgegeven te zijn. Daarbij verbergt het woonblok een opzienbarende vernieuwing in de (Nederlandse) woningbouw: een autolift, waarbij de auto ook op de verdieping voor de deur geparkeerd kan worden.

Het parkeren moest op eigen terrein plaatsvinden. De architect zag niets in de gebruikelijke oplossing om de eengezinswoningen en tuinen dan maar op een parkeerdek te situeren: ze horen, anders dan bij bijvoorbeeld een kantoorgebouw, in contact te staan met de grond. Dat is tenslotte een belangrijke reden om suburbaan te gaan wonen. In het ontwerp heeft elke eengezinswoning zijn eigen entree op de begane grond. Alleen de onderste laag van de toren is ingericht voor parkeren.

Wonen zonder gordijnen Privacy speelde bij het ontwerp een grote rol. In plaats van de gevraagde rug-aanrugtypologie zijn de woningen uit elkaar getrokken en creëren een smalle U-vorm rond een besloten hof. Aan Doorsnede

34

de noordkant grenzen de woningen aan de straat, aan de zuidkant aan een openbare tuin die wordt gedeeld met het naastliggende blok.

Om de geijkte vitrages te vermijden is de begane grond enkele treden omhoog getild. Aan de Maria Austriastraat is de begane grond daarnaast gedeeltelijk teruggeplaatst in de gevel en voorzien van een ruime betonnen trappartij met bordes, die uit de gevel naar voren steekt. Naast de zo bewerkstelligde dieptewerking ontstaat er ruimte voor de bewoner om zich de plek toe te eigenen. De brede traptreden lenen zich uitstekend voor een aangenaam verpozen met een goed glas wijn of kunnen ruimte bieden aan een oerwoud aan planten. Daarbij is er ruimte ontstaan voor twee entreedeuren: één naar de grote ruimte die doorloopt tot de achtertuin en onafhankelijk gebruikt kan worden als atelier of kleine bedrijfsruimte, en één richting de trap naar de verdieping.

De gevel aan de Kiekstraat, de smalle zijde van de U-vorm, biedt een andere aanblik: hier zijn het stalen trappen die aan deze eveneens drielaagse, maar tuinloze woningen een echt stadsaanzicht geven. De zuidzijde doet sterk denken aan het platteland door de verhoogde voortuinen gelegen aan het gemeenschappelijke grasveld dat doorloopt tot aan het water. Hier kun je ongezien zonnen, terwijl de kinderen er vrij kunnen spelen. Een gelaagde en geslaagde plek.

architectenweb magazine

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

8

9

1

Beganegrond

2

1e verdieping

3

Woongebouw Blok 23

2

2e verdieping

2

5

6

7

4

3e - 6e verdieping

nummer 4 - september 2006

7e verdieping

8e verdieping

1 Entree toren

4 Appartement

7 Dakterras

2 Parkeren

5 Balkon

8 Eengezinswoning

3 Autolift

6 Penthouse

9 Tuin

35

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Uitzicht op de gemeenschappelijke tuin

De open loggia’s

Beeldbepalende raampartij De tweede woonlaag is bij alle eengezinswoningen vrijwel identiek: de inrichting is open gehouden, scheidingswanden zijn afwezig. Het kan geheel volgens de wensen van de bewoner worden ingedeeld als woonkamer, grote eetkeuken, of uitbreiDe raampartij geeft een ongekende ding van het slaapgedeelte. Deze laag valt uitgestrektheid aan het ontwerp in de gevels dusdanig op, dat het beeldbepalend wordt voor het ontwerp: deze keer niet door dieptewerking, maar door vlaktewerking en horizontaliteit. EĂŠn doorlopende raampartij, als vliesgevel verdiepingshoog over het oppervlak van de gevel aangebracht en per woning verkleurend van helder naar bruin glas, geeft een ongekende uitgestrektheid aan het ontwerp, als de horizon boven het water van het IJ.

begane grond schermen de tuinhekken de grote ramen af, op de verdieping zijn de ramen horizontaal en zo verhoogd aangebracht dat inkijk onmogelijk wordt. De beslotenheid geeft de hof zijn intieme karakter en ingehouden sfeer.

Door de afmeting geeft het zelfs bijna de indruk van een gezamenlijke binnenruimte.

Ademend ontwerp De toren aan de westkant, die aan de interne waterweg grenst, herbergt de appartementen. Verdieping 1 en 2 bestaan uit 8 ingenieuze duplexwoningen waarbij de tweede verdieping van de een boven de eerste verdieping

De derde laag is uitsluitend gereserveerd voor de slaapkamers en badruimte. De woningen omsluiten een smalle binnenhof welke is opgedeeld in tuinen. Hoewel die ondiep zijn vergeleken met de hoogte van de woningen, bereikt de zomerzon de tuin wel. Privacy is ook hier het thema: op de Zicht op het IJ

36

architectenweb magazine

van de ander ligt, zodat de loggia’s zich telkens op dezelfde plek boven elkaar bevinden. Laag 3 t/m 6 biedt ruimte aan 16 gelijkvloerse appartementen, op elke hoek van de toren één. Tussen de loggia’s in en gescheiden door metalen open hekken bevinden zich de ontsluiting, de autolift en 6 parkeerplaatsen. Die strook ligt in de open lucht, exact in het verlengde van de binnenhof. Hierdoor krijgt het geheel een zeer open en luchtig karakter: wat van buitenaf gesloten lijkt, blijkt te ademen van binnenuit! De bekroning van de toren wordt gevormd door 8 ruime tweelaagse penthouses met grote tuinkamers en dakterrassen.

project belicht

is dat de gebruiker, letterlijk en figuurlijk, de ruimte heeft.

De privacy van de bewoner wordt subtiel en doeltreffend gewaarborgd. Dit is het bewust gekozen kader, waarvan de invulling aan de bewoner is overgelaten.

Nergens is het ontwerp te betrappen Verder wordt aan de op een traditionele toepassing gebruiker niets opgedrongen, ook niet qua sfeer of referentie aan een soms te aanwezige traditie: wat op het Haveneiland staat is een fijnzinnige, respectvolle architectuur die sterk is en zich, in plaats van terug te vallen op het verleden, vol optimisme op de toekomst richt.

Meer en meer dringt de onconventionele typologie zich op.

Nergens is het ontwerp te betrappen op een traditionele toepassing, zelfs niet in het gebruik van de voorgeschreven baksteen; die is zo abstract toegepast dat hij dienend wordt aan het gebouw. En dat te midden van een architectonische overlevering waarin de virtuositeit van het bouwen met baksteen op de voorgrond treedt. De traditionele negge die voortkomt uit de koppenmaat van de steen, is vakkundig ontweken. Het gebouw had net zo goed uit beton of stucwerk kunnen bestaan. Tegelijkertijd is aan de donkerbruine tint zwart toegevoegd, waardoor die nog minder opvalt en net als een nieuw gekochte gewassen spijkerbroek niet nieuw overkomt.

Misschien spreekt er uit het project een zekere kilheid en afstandelijkheid en mist het sfeer. De positieve kant hiervan

nummer 4 - september 2006

De zuidhoek van het gebouw

37

Woongebouw Blok 23

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

1

2 4

5

3

6

7

8

De noordoostkant met de betonnen trappartij

De besloten ‘binnenhof’ 9

10

1 Afdeklijst gemoffeld aluminium 2 Baksteen, lagenmaat 63 mm 3 Stalen kokerprofiel met aangelast spouwankers 4 Drainagetegels 600 x 400 mm 5 Afschotisolatieplaat 6 Cellenbeton 7 Stalen geveldrager 8 Breedplaatvloer

11

9 Structurele beglazing 10 Zwevende dekvloer 11 Houtskeletbouw binnenspouwblad 8

12

38

12 Aluminium kozijn

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Opdrachtgever | Johan Matser Projectontwikkeling | Ontwerp | VMX Architecten Architect(en) | Don Murphy Oplevering | 2004-2005 Aannemer | Moes Bouwbedrijf West BV, Almere Adviseur constructie | Adams, Druten Adviseur installatie | Breman, Heerhugowaard

bouwproduct

bouwproduct

portret van...

nummer 4 - september 2006

Autolift

projectportfolio

Directie Noordzee

De autolift is geschikt voor het omhoog en naar beneden vervoeren van standaard personenauto’s. De bestuurder kan de lift met een afstandbediening besturen. Een stoplichtinstallatie helpt bestuurders bij het inparkeren. Devenco lifttechniek B.V.

De blauw betegelde kolos telt 9 bouwlagen, waarin alle kantoren in een open en flexibele plattegrond zijn gerangschikt.

De zwarte hoektorens met de trappenhuizen en sanitaire voorzieningen zijn met glazen vliesgevels van de kantoorruimtes gescheiden. VMX

Q wwwpagina bp7513

Q wwwpagina p5801

Glasverlijming

projectportfolio

Willem Arntszhuis

De beglazing van de SSG raamstroken is met een revolutionaire glasverlijmingstechniek geplaatst. Het glas is verlijmd tegen een achterliggend kader, waardoor sponningen overbodig zijn en een nieuwe esthetiek gerealiseerd kan worden.

Keers Mijdrecht.

Vanwege de historische Utrechtse context wordt het gebouw niet als zelfstandig object vormgegeven, maar juist als wanden van vier pleinen met elk een eigen karakter, een eigen kleurstelling en een eigen materiaalgebruik. In elke bouwlaag bevindt zich een andere zorgunit. VMX

Q wwwpagina bp7512

Q wwwpagina p5802

Don Murphy

virtuele tour

Blok 23 IJburg

Zijn favoriete kleur is geel – tenminste op het moment. Don Murphy vindt dat alles altijd beter kan en definieert ‘succes’ als het voorbijstreven van de gestelde doelen. Zijn beste project…? ‘I haven’t done it yet.’ VMX

Nieuwsgierig naar blok 23? Neem dan vast een virtueel voorproefje en laat u digitaal rondleiden langs IJburg23 op Architectenweb.nl.

Q wwwpagina n7840

Q wwwpagina n7842

39

Woongebouw Blok 23

Gerelateerd op architectenweb.nl

Gestolde beweging Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

door Eric Frijters, fotografie Mercedes-Benz en Jeroen van Oostveen A

40

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Uitbreiding Afrikamuseum Berg en Dal door Rijksgebouwendienst

Tam tam in de polder

Op 27 mei dit jaar is in het glooiende boslandschap van Berg en Dal, vlak bij Nijmegen, de nieuwe uitbreiding van het Afrika Museum geopend. Het ontwerp is in vele opzichten voorbeeldig. Het stelt zich terughoudend op ten aanzien van zowel de schitterende omgeving als het doel – het tentoonstellen van de Afrikaanse cultuur – en weet daarbij met vrij beperkte financiële middelen de oudere gebouwen van het museum tot één geheel vol verassingen te smeden.

Door | Jacob Voorthuis fotografie | Christiaan de Bruijne

p 27 mei dit jaar is in het glooiende boslandschap van Berg en Dal, vlakbij Nijmegen, de nieuwe uitbreiding van het Afrika Museum geopend. Het ontwerp is in vele opzichten voorbeeldig. Het stelt zich terughoudend op ten aanzien van zowel de schitterende omgeving als het doel - het tentoonstellen van de cultuur van Afrika - en weet daarbij met redelijk beperkte financiële middelen de oudere gebouwen van het museum tot één geheel vol verassingen te smeden. Tegelijkertijd zijn het binnen- en het buitenmuseum beter op elkaar afgestemd.

Uitbreiding Afrikamuseum Berg en Dal

O

De collectie is in de jaren vijftig bijeengebracht door missionarissen, die, na jaren lang het woord van God naar

De balie gezien vanaf de trap naar de garderobe.

Situatietekening

nummer 4 - september 2006

Door het getinte glas is de winkel net zichtbaar

41

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

5 6

6

5

7

10

2 3

1 9

8

5

11 5

5

4

9

1e verdieping

Beganegrond

1 Entree

7 Depot

2 Receptie

8 Restaurant

3 Winkel

9 Kantoor

4 Buitengalerij

10 Patio

5 Expositieruimte

11 Overdekte Patio

6 Auditorium

Afrika te hebben gebracht opeens tot inkeer kwamen en de zaak omdraaide door Afrika naar Nederland te brengen. De paters hebben het museum jaren geleden al overgedragen aan een seculiere, wetenschappelijke leiding, maar de missie om ons te informeren is er niet minder om geworden.

Het museum ontvangt ongeveer 70.000 bezoekers per jaar.

De collectie is wonderlijk en boeiend. Exotisch en bizar, nu eens eng, dan weer grappig en soms eenvoudigweg banaal - maar altijd herkenbaar, hoe vervreemdend ook.

Het zijn tenslotte bijzondere objecten die thuishoren in het dagelijks leven in Afrika en die de angsten en wensen van dat leven uitdrukken en vervullen. Daardoor is het Afrika Museum een instelling waar ook kinderen graag komen, al weten ze dat vaak pas na afloop. Dat is overigens ook één van de uitdagingen van het museum. Die kinderen. Hele groepen tegelijk.

De galerij op de eerste verdieping van de meest noordelijk gelegen expositieruimte

42

Vanaf de parkeerplaats loopt men een helling af langs de lage, uit zandkleurige baksteen opgetrokken muren van de nieuwbouw, die hun eigenlijke hoogte kunstig weten te verbergen. Daarover zo meer. Vervolgens passeert men een klein, wit en grijsblauw geschilderd houten gebouw met een veranda waar tegenwoordig het museumcafé is gevestigd.

Dit was de eerste uitbreiding van het museum dat oorspronkelijk in de vlak naast het terrein gelegen villa was gevestigd.

Het houten gebouw heeft een koloniale uitstraling. Bij het

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

cafĂŠ aangekomen draait men een kwartslag en ontvouwt het lommerrijke entreeterrein zich naar achteren. Langs de witte muren van het gedeelte uit 1958 waarin tot voor kort de hoofdingang was opgenomen, loopt men nu naar een lange witte bakstenen muur, die als scherm voor het achterliggend gebouw fungeert. In het scherm zitten twee rechthoekige openingen en een kleine nis, die zich op vriendelijke wijze om een boom heen vouwt. Hierachter bevindt zich de nieuwe entree.

Het scherm doet voor in vorm en functie sterk denken aan het beroemde scherm van Louis BarragĂĄn in de stoeterij

Het auditorium met geopende luiken

nummer 4 - september 2006

van San CristĂłbal in Mexico city van 1968. In het geval van het Afrikamuseum is de afscherming geplaatst op de grens van een hoogteverschil van een paar meter, iets waar goed gebruik van is gemaakt. Eenmaal erdoorheen gelopen komt men pardoes uit op een groot overdekt houten balkon, dat ruim uitzicht biedt op de schitterende collectie traditionele gebouwen uit Afrika, zonder dat men er direct heen kan.

Hier kunnen de grote groepen kinderen zich vast verzamelen terwijl hun leiding de kaartjes en de eventuele rondleiding organiseert. Bij mijn eigen bezoek werd De balie waar men bij binnenkomst daar ook gretig gebruik op stuit, is de spil van de gehele van gemaakt. Leunend over de balustrade was machine een stel kinderen vast verhalen en grappen aan het verzinnen over de wonderlijke gebouwtjes die ze zagen liggen tegen de achtergrond van Nederlandse loofbossen en een diepe weide met grazende paarden.

De kleine entree ligt aan het uiteinde van het balkon, tegen de achterkant van de muur. De balie waar men bij binnenkomst direct op stuit, is de spil van de gehele machine. Op dit strategisch gekozen controlepunt begint en eindigt de route door het museum, maar het biedt zicht op de smalle museumwinkel, de trap naar de garderobe en toiletten beneden en op de ingang zelf, alledrie knus naast elkaar gelegen. Met name vanuit akoestisch oogpunt is het handig

43

Uitbreiding Afrikamuseum Berg en Dal

De hoofdgang vanaf de entree naar het noorden

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

De grote overdekte patio in het hart van het museum, met mogelijkheden voor het tentoonstellen van grote objecten.

Zicht vanuit het westen op de gevel van de overdekte patio en het auditorium

om de grotere groepen kinderen in eerste instantie buiten te accommoderen, zodat ze goed kunnen worden voorbereid op het eigenlijke museumbezoek.

De verbouwing bestaat eigenlijk uit een drietal noord-zuid gelegen gangen uitgevoerd in een eenvoudige stalen portaalconstructie met wit geschilderde I profielen als liggers en een in zwarte kozijnen gemonteerde glazen vliesgevel.

De gangen sluiten dwars aan op de oudere bebouwing uit 1958. Tussen de gangen zijn de nieuwe met baksteen beklede en vrij autonoom ontworpen zalen aangesloten.

Daartussen ontstaat weer een serie patio’s, waarvan de meest centraal gelegen patio overdekt is met een groot glazen zaagtanddak, gemonteerd op een onafhankelijke stalen constructie waaronder allerlei evenementen kunnen plaatsvinden en grote objecten kunnen worden tentoongesteld.

Hier toont het museum zijn ware grootte en wordt duidelijk hoe kundig het verrassend grote volume van het gebouw in het talud is ingebed.

staat een eenduidige route door het binnenmuseum, waardoor de bezoeker op vrij intuïtieve wijze een achtje door de etnografische collectie loopt alvorens uit te komen bij de entree van het buitenmuseum. De oudere en nieuwe zalen vloeien hierbij naadloos in elkaar over. De inrichting van de zalen is overwegend donker, bont en dramatisch ingericht en er wordt vrijwel uitsluitend gebruik gemaakt van theatraal kunstlicht. Dit komt de objecten en de concentratie van de bezoeker zeker ten goede. Net zoals in een casino is alle aandacht gericht op ‘waar het om gaat’ en dwaalt de blik van het ene bijzondere object naar het andere en zelden naar iets dat daarbuiten ligt. Wellicht toont zich hier ook de theaterachtergrond van de interieurarchitect Roel Schneemann.

Dat betekent overigens wel dat de uitdaging om daglicht in het museum te gebruiken alleen op specifieke plekken is aangegaan. Een voorbeeld hiervan is het nieuwe, in felrood Doorsnede langs de noord-zuidas. Van links naar rechts de in de heuvel verzonken werkplaats, het auditorium en twee expositieruimtes

Vanuit de heldere organisatie over twee verdiepingen ont-

44

architectenweb magazine

uitgevoerde auditorium dat plaats biedt aan 150 mensen.

Aan een van de wanden hangt een groot wandkleed met afbeeldingen over de heterogeniteit van de Afrikaanse cultuur, vervaardigd door het Textielmuseum in Tilburg. De wand achter het podium kan worden weggeschoven, zodat het landschap van het buitenmuseum betrokken wordt bij de ruimte binnen. Met behulp van een vergelijkbare constructie aan de zijkant kan het daglicht van boven de zaal in vallen.

Vanaf het buitenmuseum oogt de nieuwbouw terughoudend, bijna Miesiaans. De bakstenen muren zijn in een subtiel patroon gelegd, een soort dubbel kettingverband van drie strekken en een kop. De verticale voeg is teruggelegd in het vlak, terwijl de horizontale voeg juist op het vlak van de steen is afgesneden. Om de dakrand niet al te veel te laten opvallen en het geheel terug te brengen tot een serie

nummer 4 - september 2006

project belicht

gave volumes, is een zinken raamwerk voor de glazen puien langs de rand van de luifel geplaatst. Deze gelaagde combinatie van glas en zink valt goed samen met de eenvoudige massa van de bakstenen zalen, het auditorium en een werkplaats, die tezamen een rustige compositie van Vanaf het buitenmuseum oogt de samengestelde volunieuwbouw terughoudend, bijna mes vormen. Kijkend naar het decoratieve Miesiaans enthousiasme en de geknede vormen van de Afrikaanse gebouwen, kan men zich gemakkelijk voorstellen hoe erg het zou zijn geweest als hier een architect aan de slag was gegaan met een speelse drang naar metafoor, naar het scheppen van gebouwen die de aandacht opeisen en naar referentie. Alles heeft z’n plaats. In dit museum spreekt Afrika zo veel mogelijk voor zichzelf en doet dat bijzonder welbespraakt.

45

Uitbreiding Afrikamuseum Berg en Dal

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

1

Afdekkap gemoffeld aluminium

2

Gevelplaat gemoffeld aluminium

3

Verzinkt stalen frame

4

Prefab betonband

5

Zelfregelend ventilatierooster

6

Ligger UNP 240

7

Ligger kokerprofiel 100 x 150 mm

8

Staander 2x UNP 140

9

Prefab betonnen kantplank

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

10 Prefab betonnen T-balk 11 Prefab betonnen poer 12 Cellenbeton 13 Geperforeerde gipsplaat 14 Lichtrail

De glazen vliesgevel met luifel en zinken raamconstructie

1

1 12

2

5 6 7 8 13

14

9 9 10 3 11 4 Doorsnede galerij

46

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Opdrachtgever | Afrikamuseum Ontwerp | Rijksgebouwendienst Den Haag Architect(en) | Henk de Haan Tentoonstellingsontwerp | Roel Schneemann Landschapsontwerp | West 8, Amsterdam Interieurontwerp | Scholten & Baijings, Amsterdam Bouwkosten | 4,3 mln Bruto oppervlakte | Nieuwbouw 2375 m2 Renovatie | 1776 m2 Aannemer | Van Norel, Epe Adviseur constructie | Croes, Nijmegen Adviseur installatie | Nelissen Ingenieursbureau, Eindhoven

bouwproduct

bouwproduct

portret van...

nummer 4 - september 2006

Rigitone plafondplaten

projectportfolio

Dienstengebouw

Rigitone Quattro akoestische platen van gipskarton hebben een doorlopend patroon van ronde en vierkante perforaties. Ze zijn uitermate geschikt voor naadloze designplafonds en –wanden en kunnen in vrijwel elke vorm worden toegepast, zoals rond of gebogen. BPB Nederland B.V. / Rigips.

Het gebouw herbergt diensten die vroeger verspreid over het terrein lagen, zoals een receptie, mediatheek en depots van het Arnhemse Openluchtmuseum. Het ligt deels ondergronds. De gevel is van duurzaam, door stomen veredeld Platohout en de shedkappen zijn bekleed met zink. RGD

Q wwwpagina bp7515

Q wwwpagina p5807

Akoestische plaat

projectportfolio

Interieur Rechtbankhal

Topakustik is een luxe geluidsabsorberende plaat voor onder meer plafonds, waarmee een fraai esthetisch resultaat gecombineerd wordt met een prettige akoestiek. Er zijn allerlei varianten voor diverse toepassingen leverbaar.

Bruynzeel Multipanel B.V.

Bij het interieurontwerp van deze entreehal van de Zwolse rechtbank (ontwerp Jo Kruger), is rekening gehouden met de bestaande ruimte, die open en overzichtelijk gehouden is. Er is vooral veel aandacht besteed aan materiaaltextuur en verlichting. RGD

Q wwwpagina bp3401

Q wwwpagina p5808

Henk de Haan

virtuele tour

Uitbreiding Afrikamuseum Berg en Dal

Gerelateerd op architectenweb.nl

Afrikamuseum

Volgens Henk is hij als rijksarchitect een soort scenarioschrijver. Hij houdt niet van motto’s, concepten of definities van succes, maar wel van reizen. Jonge architecten adviseert hij om vooral door te zetten: ‘dit is een prachtig vak!’ RGD

Nieuwsgierig naar het Afrikamuseum?

Neem dan vast een virtueel voorproefje en laat u digitaal rondleiden door het museum op Architectenweb.nl.

Q wwwpagina n7804

Q wwwpagina n7841

47

Gestolde beweging Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

door Eric Frijters, fotografie Mercedes-Benz en Jeroen van Oostveen A

48

architectenweb magazine

project belicht

50

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

6

2

1

7

4

3

1 Entreehal

6 Badkamer

2 Woonkamer

7 Berging

3 Keuken

8 Toilet

4 Optionele (slaap)kamer

9 Balkon

5 Slaapkamer

10 Glazenwasbalkon

10

9

8

oostelijke van Rotterdams zuidelijke tuinsteden herwaarderen architecten Arons en Gelauff het oorspronkelijke stedenbouwkundig plan, maar verdrijven de monotonie en monochromie met kleurrijke, swingende gevels.

Een van de moeilijkheden met naoorlogse tuinsteden is dat vanuit de idealistische tuinstadgedachte achter het stedenbouwkundig plan elke ruimtelijke hiërarchie verworpen is. Hierdoor ontbreekt een duidelijke centrumfunctie.

Voor IJsselmonde is door Rein Geurtsen een masterplan gemaakt voor een nieuw centrum rond het bestaande winkelcentrum Keizerswaard. Dit Centrumplan is uitgewerkt onder supervisie van Kees Rijnboutt en wordt nu in twee fasen uitgevoerd. De eerste fase voorziet in een centraal plein waar straks de wekelijkse markt wordt gehouden en waar publieke functies omheen gegroepeerd zijn, zoals het deelgemeentekantoor, de bibliotheek, het wijkcentrum en horeca, alsmede 340 nieuwe woningen waarvan een groot deel in een toren van 25 verdiepingen. De tweede fase, die in 2009 start en naar verwachting wordt opgeleverd in 2012, betreft de renovatie van het winkelcentrum en de toevoeging van een aantal hogere gebouwen die de hoeken van de straten accentueren.

De Plussenburgh vormt de opmaat voor die ontwikkelingen. Het gebouw, vernoemd naar het gesloopte gebouw dat op de locatie stond, markeert de entree naar het nieuwe centrumgebied vanaf de Groeninx van Zoelenlaan, de grote verkeersader. In het stedenbouwkundig plan was een gebouw met een opening voorgesteld. Arons en Gelauff transformeerden dit gegeven naar een compositie van twee aan elkaar geschakelde volumes: een verticaal

nummer 4 - september 2006

4e verdieping

en een opgetild horizontaal volume dat op kolommen rust.

Vervolgens trokken zij de bestaande waterpartij door rond het gebouw. Deze configuratie sluit aan bij de aanwezige stedenbouwkundige structuur van torens en schijven die vrij in de groene openbare ruimte zijn geplaatst.

Het gebouw wordt ontsloten vanaf de noordelijke zijkant via het binnenplein, dat aan de achterzijde wordt omringd door het woonzorgcomplex Meerweide. De Plussenburgh is daarmee verbonden via een extra lift, die uitkomt in een paviljoen: de gemeenschappelijke recreatieruimte.

Landschapsarchitecten Inside Outside hebben het ontwerp gemaakt voor het plein. Over het asfalt zijn ongelijkzijdige driehoeken uitgestrooid waarin rietachtige beplanting wordt aangebracht die straks zorgt voor Arons en Gelauff verdrijven de een luwe loopzone monotonie en monochromie met naar de entree; het waait namelijk behoorkleurrijke, swingende gevels lijk rond de hoogbouw.

Een oranje slingerend ‘lint’ markeert die route en loopt door tot in het water, waar het afgeknipt is. Deze verwijzing naar de vroegere steiger doet wat merkwaardig aan.

Het hekwerk met zijn scheve spijlen past bij de kolommenstructuur in het water. Elk hek lijkt net anders doordat het een slag gedraaid is.

De stedenbouwkundige opzet van de tuinstad, waarin bebouwing en open groengebieden, privé en openbare ruimte een gelijkwaardige rol spelen, is in het gebouw doorgezet. De dubbelhoge entree met uitzicht over de waterpartij, de vijfeneenhalve meter brede corridors waar de liften op uitkomen en die overgaan in de volledig trans-

51

Seniorenwoningen “De Plussenburgh”

5

project belicht

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

beeld vanuit het noordoosten gesloten galerij aan de westzijde

parante galerijen om uit te komen in de ruime hal van de woning: overal is ruimte om echt binnen te komen, elkaar te passeren, een extra activiteit aan een ruimte toe te voegen en stil te staan bij het uitzicht over de Rotterdamse skyline. Extra ruimte was echter ook een programmatische eis: de appartementen moeten immers geschikt zijn voor gebruikers van rolstoelen. De enige ruimte die een uitzondering vormt op de royale gebaren, is het balkon dat eigenlijk net wat te ondiep is, ook waar het niet als glazenwasserbalkon fungeert.

dwarsdoorsnede

52

In de vormgeving van de gevels breken Arons en Gelauff radicaal met de omringende bebouwing. Door het gebruik van expressieve vlakken onderscheidt De Plussenburgh zich van de flats in de omgeving en vormt het gebouw een nieuw stedenbouwkundig accent in de buurt. De vooren achtergevels worden eenvoudig omkaderd door donker metselwerk. De inpandige galerijen zijn daarin strak gevat, achter een minimaal gedetailleerd glad glasvlak, waarvan de verdiepingshoge platen in zo’n 200 schakeringen geel, oranje en rood gekleurd zijn. De balkonzijden zijn juist zwart-wit. Zij zijn vervormd tot een golvende betonnen structuur die iets uit het kader geduwd is. De meanderende vloeren van de dubbelhoge buitenruimten rusten op consoles die meedeinen en eveneens fungeren als privacyschermen tussen de balkons. Waar de prefab betonnen elementen samenkomen zijn de naden iets verplaatst door ze af te dekken met een fraai passtuk in de vorm van een

architectenweb magazine

kruis. De getordeerde stalen balustrades completeren het driedimensionale spel dat nog verder verstrekt wordt door het ‘verspringen’ van de gevels wanneer je van west naar oost om het gebouw heen loopt.

Het experimenteren en differentiëren met gevels en constructies wordt verder doorgevoerd bij de inrit naar de parkeergarage onder het gebouw. Als een slakkenhuis draait de hellingbaan naar beneden, de kelder in. De wanden zijn in een autobandenpatroon gemetseld met een zwarte steen en een grove, witte voeg. Beneden keert de ronde vorm van de inrit terug in een witte muur die geperforeerd is als een Emmenthaler kaas. Van achter deze wand vertrekken de liften naar boven. In de wanden van de corridors naar de appartementen is, aansluitend op het riet buiten, in het in het werk gestorte beton bamboe opgenomen, zodat zij een onregelmatig reliëf hebben gekregen dat zacht oogt, maar tegen een stootje kan.

De keuken, de badkamer en bergruimten liggen aan de gangzijde. De woon- en slaapkamer, die eenzijdig op het bijna tien meter brede balkon zijn georiënteerd, worden als één doorlopende ruimte ervaren wanneer de schuifdeuren worden opengeschoven en in de tussenmuur verdwijnen.

Ze worden van de buitenruimte gescheiden door een verdiepingshoge glazen gevel met een schuifpui in het midden. Het is mogelijk om tegenover de keuken een hoek uit de woonkamer te sparen en zo een tweede kamer te

nummer 4 - september 2006

project belicht

maken, maar dit gaat ten koste van de ruimtelijkheid van de woning.

Arons en Gelauff proberen ontwerpen te maken die boven alles functioneel, flexibel en economisch zijn. Daarbij hoort ook dat er wordt geïnvesteerd in het architectonische beeld. Zo is er geen dure glazenwasserinstallatie gekomen, maar is het budget gebruikt om de gekleurde gevels te voorzien van zelfreinigend glas. Ook een klimaatinstallatie ontbreekt. De galerijen worden met hetzelfde vloerverwarmingssysteem verwarmd als de woningen, waardoor radiatoren of convectors voor het glas de De Plussenburgh biedt de mogelijkruimten niet ontsieren. heid de wijk waardig ouder te laten Via mechanische venworden tilatie wordt warme lucht uit de gangen afgezogen; bewoners moeten zelf een raampje in de kopgevel openzetten voor frisse lucht. Zelfs het verwerken van bamboe in de betonnen draagconstructie betekende een kostenbesparing in de afwerkingsfase.

Wapeningvrije zones in de woningscheidende wanden en ter plaatse van het raam tussen de keuken en de gang zorgen ervoor dat in de toekomst appartementen gescheiden of samengevoegd kunnen worden. De Plussenburgh biedt daarmee niet alleen een oplossing om mensen op leeftijd zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen, maar ook om een gebouw en een wijk waardig ouder te laten worden en grootschalige sloop in de toekomst te voorkomen.

53

Seniorenwoningen “De Plussenburgh”

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

1

1 2

5

3

3

4

13

16

8

6

7

9

10

6

11

17

1 Aluminium daktrim

7

2 Prefab betonnen dakopstand 3 Baksteen 4 Noodoverloop 5 Afschotisolatieplaat 6 Prefab betonnen plaat/balkon 7 Breedplaatvloer 8 Omtimmerde suskast 9 Hemelwaterafvoer 10 Aluminium kozijn 11 Zwevende dekvloer 12 Getordeerd balkonhek

12

18

13 Stalen gevellatei 14 Plafondplaat 15 Houten plafondhanger 16 Prefab betonnen vloerrand 17 Aluminium vliesgevel 18 Gelaagd glas met 3 kleurenfolies

3

3

13

13

14

54

15

14

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Opdrachtgever | Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam Ontwerp | Arons en Gelauff Architecten, Amsterdam Architect(en) | Floor Arons en Arnoud Gelauff Tuinontwerp | Inside Outside, Petra Blaisse, Amsterdam Aannemer | Dura Vermeer Bouw Rotterdam Constructeur | Bouwkundig Adviesburo Baas bv te Rotterdam Adviseur bouwfysica | Cauberg Huygen te Rotterdam Oplevering | 2005-2006

bouwproduct

bouwproduct

bouwproduct

nummer 4 - september 2006

Bamboe bekistingsmat

projectportfolio

Dierenopvangcentrum

Het bamboereliëf in het beton is aangebracht met een Noeplast bekistingsmat van elastische kunststof. De mat is in circa 125 verschillende reliëfs leverbaar, maar het patroon kan ook volgens ontwerp worden aangebracht. Noe Bekistingstechniek

Het slanke, vloeiende lintgebouw omgeeft twee binnenplaatsen die als dierenspeelplaats fungeren, zodat geluidsoverlast voor omwonenden beperkt blijft. De huid refereert aan het gras op de dijk, die langs het Amsterdamse opvangcentrum loopt. A&G

Q wwwpagina bp7517

Q wwwpagina p3503

Bioclean beglazing

projectportfolio

De Rokade

SGG Bioclean is een simpel te reinigen type beglazing. Het bestaat uit blank floatglas, waarop een doorzichtige minerale coating met fotokatalytische en hydrofiele eigenschappen is aangebracht. De coating heeft een zeer lange levensduur. Saint-Gobain Glass NL.

De kruisplattegrond geeft de Groningse woontoren een ranke uitstraling. De kruiskoppen zijn dichtgemaakt en de binnenhoeken opengewerkt. De woningen krijgen zo een introvert karakter zonder aan daglicht in te leveren. De parkeergarage is bereikbaar met een autolift. A&G

Q wwwpagina bp7518

Q wwwpagina p3292

Gekleurde glasfolies

virtuele tour

De Plussenburgh

Met de gekleurde glasfolies kunnen vele exterieurtoepassingen worden opgefleurd met een uitgebreid kleurenpalet.

Daarnaast zorgt het gelaagde glas dankzij de optimale bescherming tegen de zon voor energiebesparing op de airconditioning. Vanceva

Nieuwsgierig naar de Plussenburgh?

Neem dan vast een virtueel voorproefje en bekijk het gebouw vanuit alle hoeken op Architectenweb.nl.

Q wwwpagina bp4897

Q wwwpagina n7843

55

Seniorenwoningen “De Plussenburgh”

Gerelateerd op architectenweb.nl

projecten kort

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Projecten kort

Christian Richters

Van alle projecten in deze rubriek vindt u meer informatie op www. architectenweb.nl. U vindt deze door het bijbehorende wwwpagina nummer online in te typen. door: Eric Frijters

Kerkkantoor Stichting Hoge der A Kerk Groningen zoekt nieuwe bestemmingen voor kerken die hun oorspronkelijke functie hebben verloren. Moriko Kira heeft voor deze organisatie een kerkgebouw uit 1887 en de bijbehorende kosterswoning uit 1907 tot een combinatie van kerk en kantoor omgebouwd. Deze vooruitstrevende combinatie is een initiatief van de remonstrantse gemeente. Het kerkgenootschap is zich bewust van de vergrijzing van hun gemeente en wil zelf het toekomstig gebruik van het kerkgebouw bepalen.

Met het nieuwe functionele programma hoopt men dat het openbare karakter van gebouw gehandhaafd kan blijven.

Niet alle programmaonderdelen kunnen worden ingepast in het bestaande bouwvolume, waarmee een complex project is ontstaan. Het gaat immers om de restauratie van de kosterswoning, de verbouwing van een kerk en de nieuwbouw van de toegang.

Moriko Kira werkt de radicale schakering van seculiere en religieuze functies op een directe manier uit. Een zekere mate van symboliek is de van oorsprong Japanse architecte daarbij niet vreemd. Het essentiĂŤle saamhorigheidsgevoel komt in de kerkzaal tot uitdrukking. De zaal is omringd door twee lagen balkons met kantoorruimte. Deze twee werelMoriko Kira Architect - www.morikokira.nl Q wwwpagina n7785

56

den komen bijeen in een circulatieruimte tussen kantoorruimte en zaal, die wordt gemarkeerd door een gestuukte balustrade en een glazen scheidingswand met houten stijlen. Het glazen toegangsgebouw, dat de ingrijpende verandering ook in het exterieur waarneembaar maakt, vormt een waar contrast met de monumentale kerkgevels. De schuin afgesneden cilinder van afwisselend houten stijlen en stroken glaspanelen verwijst naar de toekomstgerichte dynamische verandering van de kerk.

architectenweb magazine

projecten kort

Christian Richters

Sjaak Henselmans

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Floriande Eiland 7

Multifunctionele accommodatie

In de nieuwe wijk Floriande in Hoofddorp realiseerde 24Harchitecture 35 appartementen en 34 eengezinswoningen binnen het stedenbouwkundig plan voor eiland 7. Een centraal gelegen brink verdeelt een plein in een noordelijk en een zuidelijk deel. In beide delen wordt een appartementenblok geflankeerd door vier eengezinswoningen. De overige woningen, die een voor- en achtertuin hebben, zijn ten noorden van de brinkbebouwing gesitueerd, in het zogenaamde woonpark.

Drie basisscholen, twee wijkcentra, een wijkservicepunt en een peuterspeelzaal vormen samen de Multifunctionele Accommodatie in Almelo. In nauwe samenwerking met de toekomstige gebruikers was Vera Yanovshtchinsky Architecten verantwoordelijk voor het ontwerp. De uitleg van het bebouwingsconcept is contextgevoelig uitgewerkt.

Door het gebouw te plooien zijn zoveel mogelijk bestaande bomen gespaard gebleven. Het schoolplein is gesitueerd aan de verkeersluwe zijde van de locatie, die begrensd wordt door drie wegen.

De gevels van het geheel hebben door eenduidig materiaalgebruik een sterke onderlinge relatie. Aluminium en basaltsteen vormen een samenhangend patroon waarin de horizontale geleding langzaam overgaat in een verticale gevelgeleding. De basaltsteen is afkomstig uit China en is verlijmd toegepast met de kloof of zaagzijde in het zicht. De aluminium beplating is goudkleurig geanodiseerd en voorzien van een bladpatroon. Dit patroon van noppen of perforaties belichaamt volgens 24H-architecture het ‘bouwkundig groen’ dat de ambitie van het woonpark waarmaakt.

24H – architecture - www.24h-architecture.com Q wwwpagina p5581

nummer 4 - september 2006

In de expressie van de architectuur wordt de nadruk gelegd op gelijkwaardigheid. De gebruikers maken gezamenlijk gebruik van de foyer, de multifunctionele ruimten en de sportaccommodatie. De verschillende functies zijn niet herkenbaar in de gevelaanzichten. De drie scholen ontlenen hun eigen identiteit aan een afzonderlijke toegang. De gevels zijn uitgevoerd in onderhoudsarme materialen. Vier kleuren cementvezelplaat zijn afwisselend toegepast in horizontale stroken met verschillende hoogtes. De horizontaliteit in de compositie wordt versterkt met het doorzetten van de waterkering van de aluminium kozijnen.

Vera Yanovshtchinsky Architecten b.v. - www.vya.nl Q wwwpagina p5598

57

projecten kort

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Huis de Wiers Huis de Wiers is een zeer vrije herinterpretatie van het originele huis dat in 1654 werd gerealiseerd als buitenplaats in Vreeswijk. Het huis deed rond 1900 dienst als scheepswerf, waarbij de tuin was uitgegraven en als insteekhaven fungeerde. Later is Huis de Wiers bijna volledig gesloopt.

In 1996 herinnerde slechts het souterrain nog aan de rijke geschiedenis. Architectenbureau Jaco D. de Visser nam het initiatief om een concept te ontwikkelen voor de restauratie van de nog resterende delen en maakte van het bouwwerk een eigentijdse buitenplaats.

Bijzonder aan het huidige Huis de Wiers is dat het de aanvankelijke vormen van de historische bouwenvelop benadert.

Daar houdt het restauratiewerk op en begint de nieuwbouw.

Het originele huis beschikte over drie verdiepingen. Nu torent een gevaarte van vijf lagen boven het souterrain uit. Door de toegenomen massa van de extra lagen kan het geheel niet meer in steen worden uitgevoerd op de bestaande fundering. Om de bouwmassa te reduceren is het constructieve casco, de gevels en het dak uitgevoerd in hout. Ook in programmatisch opzicht wordt afgeweken van het origineel. De typologie van het pakhuis volstaat voor de architect om de oorspronkelijke functie van buitenplaats te vervangen.

Jaco D. de Visser - www.devisserbv.nl Q wwwpagina p5324

58

Het is zeer de vraag of de doelstelling van het project is gehaald. In de projectdocumentatie wordt die als volgt geformuleerd: “Om te voorkomen dat de overblijfselen van dit unieke monument in de vergetelheid raken of zelfs in zijn geheel verdwijnen.” Hoewel de conceptuele uitgangspunten van Jaco D. de Visser rekbaar lijken als elastiek, verrast de architectuur door een consistente en zorgvuldig gedetailleerde, archetypische sculptuur. Maar of het resultaat nu omschreven kan worden als “een eigentijdse buitenplaats met de grandeur van wat Huis de Wiers ooit was”…?

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

projecten kort

Multiplexbioscoop

Woonhuis De Kom

Benaderd vanuit zuidwestelijke richting wordt het centrum van Emmen nauwelijks ingeleid door omliggende bebouwing. Het bioscoopcomplex Utopolis van DP6 architectuurstudio vormt op die locatie de nieuwe stadsentree. De zeven toonzalen zijn ruim en efficiënt op één rij georganiseerd. Alle functies die niet afhankelijk zijn van daglicht, zijn ondergebracht in een dicht volume, dat voorzien is van een strakgetrokken huid.

Onder dat volume met bioscoopzalen bevinden zich de entreehal en de foyers, die zijn voorzien van een volledig glazen gevel. Enkel gescheiden door een glazen scherm gaat de entreeruimte over in een ‘gecontroleerde zone’.

De hoogteverschillen van de begane grond en de uiteenlopende zaalgroottes zijn ingezet om de plattegrond te organiseren De bioscoop ligt naast een parkeerplaats die overdag wordt gebruikt door het Noorderdierenpark Emmen. Het witte volume van polyesterstuc verliest zijn steriliteit doordat steeds wisselende projecties het gevaarte van kleur en beelden voorzien.

Woonhuis ‘De Kom’ staat op een relatief smalle en diepe boskavel in de karakteristieke context van het koninklijk landgoed Oranjewoud. Het ontwerp voor woonhuis ‘De Kom’ zet de landschappelijke traditie van het landgoed voort door de kavel en de omgeving als uitgangspunt te nemen.

Het omliggende landschap wordt naar de kavel gehaald en het woonhuis is afgestemd op het tegenovergelegen landgoed.

Onder de opgetilde woning worden auto’s geparkeerd op een open verharding aan de oever van de nieuw gegraven vijver. Het terrein loopt glooiend onder het huis door.

Daardoor wordt de traditionele tweedeling in (formele) publieke voorzijde en (informele) private achterzijde voorkomen en sluit het ontwerp aan op het landschap. Het huis wordt gedragen door een staalskelet dat met 9 kolommen (4 bij de hoger gelegen zuidgevel) is verankerd aan een betonnen keerwand. De gevels bestaan uit open en gesloten glaspanelen. Tussen de vrij zwevende vloervlakken is het gehele woonprogramma in een open plattegrond georganiseerd, steeds gerelateerd aan het uitzicht.

DP6 architectuurstudio bv - www.dp6.nl Q wwwpagina p5810

Borren Staalenhoef Architecten - www.borrenstaalenhoef.com Q wwwpagina n7915

nummer 4 - september 2006

59

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Ben Vulkers

projecten kort

Nadat Döll - Atelier voor Bouwkunst een plan had gemaakt voor de stedenbouwkundige invulling van het terrein nabij het Lubeckplein in Zwolle, werkten Döll en Royal Haskoning samen aan de bouw van de 32.000 m2 kantoorruimte in het naast het spoor gelegen kantoorcomplex ‘Le Carré’. De hoofdopzet van het gebouwcomplex is in samenwerking tussen Henk Döll en Syb van Breda (Royal Haskoning) tot stand gekomen. Vervolgens hebben beide architecten elk zelfstandig een deel van het complex verder uitgewerkt, waarbij regelmatig afstemming heeft plaatsgevonden over de samenhang.

In stedenbouwkundig opzicht kan Le Carré worden gezien als een gesloten bouwblok met drie binnenhoven die voor het publiek toegankelijk zijn. Het expeditiehof, parkeerhof en tuinhof bezitten elk een eigen karakter door verschillen in de materiaaltoepassing. Het complex is 3 tot 4 bouwlagen hoog, op twee hogere blokken aan de noordzijde en een uitkragend deel op de zuidwesthoek na. In het gebouw zijn publieke en niet publieke kantoorfuncties gehuisvest van onder andere KPN, UWV (met baliefuncties) en CWI / Gemeente Zwolle.

De architecten hebben elk ongeveer de helft van het complex ontworpen, waarbij de gevel de belangrijkste opgave vormde.

Materiaalgebruik speelt in de architectonische uitwerking van de gevels en in de verschillende gevelsignaturen een belangrijke rol. Aan de straatkant heeft Döll gekozen voor baksteen en Döll – Atelier voor Bouwkunst - www.dollab.nl Q wwwpagina p5586

60

horizontale stroken natuursteen. Royal Haskoning heeft op de buitengevels drie soorten baksteen toegepast. De gevels aan de binnenhoven zijn in verschillende materialen uitgevoerd.

Döll ontwierp bijvoorbeeld koperen gevelbekleding voor de parkeerhof, terwijl Royal Haskoning heeft gekozen voor stalen roosters in de tuinhof.

Bij het ontwerpen van de gevels hoefde maar beperkt rekening te worden gehouden met de indeling van de ruimtes erachter, omdat het volume met open plattegrond en een vast indelingsgrid ontworpen is. Het uitgangspunt van het laten ontwerpen van het complex door twee architectbureau’s was het laten ontstaan van een interessant samenspel tussen de verschillende gevelontwerpen.

architectenweb magazine

projecten kort

Allard van der Hoek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Speelkamer

Landgoedschuur

De Speelkamer van Marc Koehler Architecten in Almere doet op het eerste gezicht denken aan een collage. Drie afzonderlijke elementen definiëren een ruimte die kan dienst kan doen als garage, atelier en gastenverblijf. De dakplaat heeft in schaal en materiaalgebruik wel iets weg van de traditionele carport. De speels ingezette massief houten kolommen lijken eerder te pronken in hun eigen vitrine dan dat zij een constructieve functie vervullen. De bergkast die de perceelgrens markeert, zou het veelkleurige resultaat van een gehaaste doe-het-zelver kunnen zijn.

Het geheel vormt een creatieve oplossing op het vraagstuk hoe de diverse functies kunnen worden ondergebracht in één architectonische ingreep. Het bouwwerk ligt half verdiept in de tuin van Huis M, dat werd ontworpen door dezelfde architect. De opdrachtgever was duidelijk bijzonder te spreken over de architectuur van de ontwerper. De open opdracht om een ruimte te ontwerpen in de tuin, die aan uiteenlopende functies onderdak kan bieden, is uitzonderlijk. En dat geldt ook voor de architectonische uitwerking van Marc Koehler Architecten.

Bij het ambachtsherenhuis in Abbenbroek realiseerde Walraad Architecten een overzichtelijk programma: een garage voor twee auto’s en een tractor. De ontwerpers zijn geslaagd in hun uitgangspunt om met een subtiele landschappelijke inpassing een moderne garage uit te werken.

Het ontwerp is een samenvoeging van een schuur en een schutting. Door de verlaagde dakrand aan de tuinzijde oogt het volume vriendelijker. Het dak is opgetild bij de ingang van de tractor. Bij de parkeerplaatsen van de auto’s is de tuingevel opengewerkt met hulp van verticale houten lamellen, zodat er bij thuiskomst meteen een visuele relatie is met de tuin.

Aan de straatzijde verandert de doorlopende wand subtiel van schutting in gevel. Hierin zijn drie dubbele deuren opgenomen op een onderling gelijke afstand. De constructie bestaat uit gelamineerde vurenhouten spanten, gordingen en sporen en een bekleding van ongeschaafde vurenhouten delen. De laatste zijn door en door veredeld met de Plato© veredelingstechniek. Platoniseren is een vorm van thermische veredeling, waarbij houten balken onder hoge druk gestoomd en gebakken worden: daarmee wordt een hogere duurzaamheid verkregen.

Marc Koehler Architect - www.marckoehler.nl Q wwwpagina p5599

Walraad & van der Stoep Architecten – www.walraad.com Q wwwpagina p5585

nummer 4 - september 2006

61

nieuw online

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nieuwe projecten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van projecten die recent zijn toegevoegd aan architectenweb.nl. Voor een volledig overzicht van alle projecten surft u naar www.architectenweb/ projecten

Stadhuis Meppel

Advocatenkantoor Utrecht

Het gebouw heeft een ruime entree en biedt doorzicht op het park.

Het licht gebogen stadhuis wordt omhuld door een scherm met zonwerende lamellen. Door de open begane grond blijven de bestaande zicht- en looplijnen in het gebied behouden. Kraaijvanger . Urbis bv

Aan dit klassiek uitziende kantoorgebouw ligt een eenvoudige plattegrond ten grondslag. Het interieur wordt bepaald door de smalle vide die over de gehele lengte van de middenas doorloopt tot aan het dak met een glazen dakopbouw en een dakterras. Dam en Partners Architecten

Q wwwpagina p4977

Q wwwpagina p5052

Wybrand de Geeststraat Leeuwarden

Molen de Hoop Breda

Cultureel Centrum Meppel

Bij het ontwerp is uitgegaan van de bestaande 19e-eeuwse bebouwing.

De diversiteit van perceelbreedten en dakhoogten in de straatwand zorgen voor een levendig beeld. Bij het hoekpand is gekozen voor eigentijdse vormgeving en detaillering. Wind Groep Architecten

De restauratie van de monumentale molen en de nieuwbouw van een winkel, appartement en een dierenartsenpraktijk was één opdracht.

Zorgvuldige materiaalkeuze en massaopbouw van de nieuwbouw zorgen voor een bescheiden ogend volume.

Architecten en ingenieursbureau Oomen Havermans Waltjen b.v.

Het Centrum is ontstaan door de verbouwing en uitbreiding van de Vledderschool. Het complex bevat nu naast het Drents College voorzieningen voor ouderen, muziekonderwijs en een Speel-o-theek. De tuin biedt plaats aan openluchtvoorstellingen.

Greiner van Goor Architecten

Q wwwpagina p5003

Q wwwpagina p5006

Q wwwpagina p5300

Uw projectportfolio ook op architectenweb?

Word lid van Architectenweb en u ontvang gratis een jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van ¤ 69,-!

62

architectenweb magazine

nieuw online

HAL 158 - FOTOGRAFIE

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

IBC Nauerna Zaandam

Medisch Centrum Elburg

O.B. Het Spectrum Den Haag

De ontwerpopgave voor dit kantoor besloeg zowel het gebouw zelf als het interieur. De gebruikte materialen stralen rust uit en zorgen in combinatie met vrolijk kleurgebruik voor een balans tussen warme huiselijkheid en koele zakelijkheid. KersteMeijer Architecten

De praktijk is het gevolg van een unieke samenwerking tussen twee tandartsen en hun partners, een bedrijfsmakelaar en een interieurontwerper. Materiaaltoepassing, verlichting en kleurgebruik creëren een sfeervol en functioneel gebouw.

DidoDesign-interieurontwerp

Het drie verdiepingen hoge schoolgebouw is ontworpen volgens het ‘panopticummodel’, dat een synthese zoekt tussen verschillende onderwijsbenaderingen in de multiculturele Haagse Schilderswijk.

Dankzij de kolommenstructuur blijft de inrichting van het gebouw flexibel. Marlies Röhmer Architecten

Q wwwpagina p5033

Q wwwpagina p5834

Q wwwpagina p5142

Designcentrum Post Köln, Duitsland

Ananasplein Amsterdam

Huis avsjjf Amsterdam

Voor het ontwerp van het designcentrum zijn de overblijfselen van een karakteristieke stationskap zijn omgevormd tot een expositiecentrum. Zonder het karakter van de constructie te veranderen, zijn er nieuwe gebruiksmogelijkheden ontstaan. O III Architecten

Bij het herontwerp van het plein stond een goede aansluiting bij het functioneren van de wijk Terrasdorp centraal. Het is nu een openbare ruimte op blokniveau. Hoogteverschillen creëren een natuurlijke scheiding tussen openbare en private ruimte.

Bart Duvekot Architecten

Achter de gesloten straatgevel gaat de wens van de bewoners schuil om een huis te hebben dat ‘zijn geheimen niet prijsgeeft’. De woonvertrekken zijn open en transparant naar de tuin aan het water toe. De eetkeuken met lichtdak is het hart van het huis. MIR Architecten

Q wwwpagina p5155

Q wwwpagina p5090

Q wwwpagina p5036

nummer 4 - september 2006

63

architectenweb

Architecten presenteren zich met een projectportfolio op architectenweb.nl

www.architectenweb.nl/projecten

online

Architecten zijn trots op hun projecten. En vaak terecht. Architectenweb.nl biedt Nederlandse architecten daarom een podium om hun projectportfolio te presenteren aan een breed publiek.

Handig als u zich wilt voorbereiden op de keuze van een architect. Maar ook voor diegene met liefde voor architectuur is de architectenweb projectgids een rijke bron om dagenlang in te verdwalen.

Belangrijkste kenmerken projectgids - Presentaties van circa 3.000 projecten onderverdeeld in de disciplines architectuur, stedenbouw, tuin en landschap en interieur - Handige zoekfunctie op projectsoort, trefwoord en naam architect - Wekelijks aangevuld met nieuwe projecten - Heldere projectpresentaties in woord en beeld Schrijf u ook online in op onze wekelijkse projecten nieuwsbrief!

Uw projectportfolio ook op architectenweb.nl? Word lid van Architectenweb en u ontvangt tevens een gratis jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van 造 69.-! (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

BUVA HARDGL AS RAMEN Van 'onzichtbaar' tot accent met uitstraling • Design • Keihard en veilig • Toepassingen: oneindig Glastronomie van BUVA Met BUVA Hardglas ramen krijgen gevels in de woning- en utiliteitsbouw een specifieke uitstraling. Afhankelijk van type, afmeting en kleurstelling accentueren BUVA Hardglas ramen draaiende delen of laten ze deze juist ‘onzichtbaar’ in de gevel opgaan. Design met oneindige toepassingsmogelijkheden in vele speciale uitvoeringen. Glastronomie van BUVA!

Vraag de overzichts- en technische brochures aan.

BUVA ISO 1000 uitzetraam

BUVA 500 uitzetraam

BUVA ISO-PLUS 2000 uitzetraam

BUVA ISO 1200 uitzetraam

Alle specificaties, detailleringen en maatvoeringen vindt u in onze technische brochure.

Bremen 5 - 2993 L J Barendrecht Postbus 262 - 2990 AG Barendrecht Tel.: 0180 69 75 00 Fax: 0180 69 75 05 E-mail: info@buva.nl www.buva.nl

column

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Geluksgarantie Peter Drijver - Architect Voor een project betreffende de herbouw van 19eeeuwse woningen in de Haagse Obrechtstraat ontvingen we zojuist een GIW-plantoets van Woningborg, een van de koepels in GIW. Het document bevat de volgende zin over de grachtengroen te schilderen ramen en deuren: “Bij toepassing van donker schilderwerk is het risico van schade aan kozijnen groter dan bij toepassing van lichtere kleuren. (...) Het is tevens maar de vraag of u SGT garantie krijgt op uw kozijnen wanneer U een RAL-kleur toepast die valt in onderhoudsklasse III.” Het laatste is eigenlijk helemaal geen vraag: als u zich aan bijbehorend intensiever onderhoud conformeert, krijgt u gewoon garantie. Net zoals u garantie krijgt op een raam dat in de kuststreek wordt toegepast, of een raam dat op een westgevel gemonteerd wordt.

De plantoetser gaat echter een stapje te ver door deze opmerking als een dreigend gebod te presenteren. Dit misverstand heeft GIW nadrukkelijk niet willen oproepen. Tenslotte kan de Wegenwacht u ook niet verbieden om een eindje met de auto te gaan rijden.

“Hemlock is voor de productie van deuren en kozijnen uitermate geschikt, in het bijzonder omdat kwasten, harszakken en scheuren vrijwel niet voorkomen. (...)

Indien vervaardigd door een timmerfabriek die werkt onder KOMO/SKH certificering en tevens is aangesloten bij de Stichting garantiefonds voor Timmerwerk (SGT), vallen al dan niet gelamineerde en gevingerlaste hemlock kozijnen onder de garantie van genoemde SGT, en hemlock deuren onder garantie van de Stichting Garantiefonds Nederlandse Deuren (GND).”

Aldus het advies van de Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen en het Centrum Hout in mei 1997.

Binnen vijf jaar bedroeg de schade aan gelamineerde en gevingerlaste vurenhouten en hemlock kozijnen een slordige 40 miljoen euro.

Het Garantie Instituut Woningbouw greep in op 1 mei 2003. Sindsdien is hemlock uitgesloten van GIW-garantie en moeten alle kozijnen van massief hardhout zijn. In de laatste regel wordt gewezen op de problemen met transparante afwerkingen en donkere kleuren: “Mede op basis van jurisprudentie adviseren wij de kozijnen dekkend af te schilderen in een onderhoudsvriendelijke kleurstelling.” Lichte kleuren dus.

66

Zo blijkt maar weer dat hier het besef nog niet is doorgedrongen dat bouwen een zaak van de markt is.

Woningborg tracht als verzekeringskartel met de aannemer afspraken te maken die feitelijk in strijd zijn met garantiebepalingen, maar die voor hen beiden het risico op verlies verkleint. Een en ander ten koste van de rechtvaardige wensen van de markt.

De hemlockaffaire heeft bovendien bewezen dat de branche niet altijd over voldoende vakkennis beschikt.

Daarnaast maakt de beroerde kwaliteit van modern schilderwerk de bouw er niet bepaald duurzamer op.

Loodwit als verduurzaming is verboden, maar we hebben blijkbaar wel de kennis om een kerncentrale open te houden.

Toch zal binnen tien jaar het hele kaartenhuis van verzekeringsindustrie en kartels van leveranciers en producenten in de bouw ingestort zijn. Het GIW neemt een dezer dagen een fris initiatief om zich achter de BRL 0801 te scharen, waarin garanties en voorwaarden op elkaar zijn afgestemd. En donkere kleuren zijn dan gewoon weer toegestaan. Na het Bos en Lommerplein zal alles anders zijn...

postbus@scala-architecten.nl

▲

architectenweb magazine

Een minimale, maximale of optimale constructie?

In de filosofie van de constructeurs van DHV moet het constructieve ontwerp de architectuur dienen. Dat wil niet zeggen dat DHV de architect klakkeloos volgt.

Soms denkt deze aan een constructie die de architectuur optimaal ondersteunt. Dan beschouwt DHV het als haar taak de architect te overtuigen van de voordelen van andere mogelijkheden. Een klassiek voorbeeld is het kantoorgebouw Weena 200 in Rotterdam. Zo waren bij het gebouw sommige kolommen in eerste instantie alleen nodig uit het oogpunt van de architectuur. DHV koos ervoor alle kolommen in de constructie optimaal te benutten. Door het uitgekiende ontwerp konden zware voorzieningen boven in het gebouw vervolgens achterwege

blijven. DHV is als internationaal advies- en ingenieursbureau actief in de markten Bouw en Industrie, Mobiliteit, Water, Ruimtelijke Inrichting en Milieu. In een informele, open organisatie met 3.800 professionals werken we aan innovatieve, veelal maatschappelijk relevante projecten.

Bouw en Industrie is onder meer gespecialiseerd in flexibele kantoorconcepten, complexe bouwprojecten en de herontwikkeling van binnenstedelijke gebieden.

DHV. Wijnhaven 140. Postbus 2078, 3000 CB Rotterdam. tel 010 4044040, e-mail bi-rotterdam@dhv.nl website www.d3bn.nl | www.dhv.nl/bouwenindustrie contactpersoon ir. J.G. (John) Kraus

techniek

architectenweb

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

De techniek van het drijven De toenemende druk op het ruimtegebruik in Nederland heeft onder andere geleid tot het besef dat we niet naast het water, maar juist met het water moeten gaan leven.

In de toekomst zullen zich hogere pieken in het waterpeil van de rivieren voordoen en aangezien de bodem zakt en de zeespiegel stijgt, kunnen we niet eeuwig doorgaan met bemalen. Het is mogelijk om van de nood een deugd te maken door te bouwen op het water. In de afgelopen tien jaar zijn heel wat plannen in deze richting de revue gepasseerd. Maar de techniek van het bouwen op water blijft vaak onderbelicht, waardoor realisatie van de plannen achterblijft.

Door | Jeroen van Nieuwenhuizen

70

architectenweb magazine

Artist Impression Drijvende Stad, Dura Vermeer

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

techniek

Drijvende bouwsystemen Ties Rijcken houdt zich al jaren bezig met drijvende woningen en werkt sinds 2005 aan een proefschrift over dit onderwerp bij de onderzoeksgroep Concept House aan de TU Delft. Opvallend is dat het door hem ontwikkelde bouwsysteem verder gaat dan alleen ‘betonnen bakken naast elkaar aan een steiger leggen’. Wat hem voor ogen staat, is dat zowel gebouwen, tuinen, speelplaatsen als voorzieningen op grote drijvende funderingen gemonteerd worden 1,2.

Hiermee ondervangt hij verschillende technische problemen die spelen bij drijvende woningen, zoals vluchten bij brand en onderhoud aan de gevels.

De vier verschillende bouwwijzen hebben verschillende toepassingsmogelijkheden, die samenhangen met de te verwachten waterstijging in een bepaalde periode. Waterproof en waterdichte concepten lijken niet erg aantrekkelijk, maar kunnen dat op bepaalde plekken met een beperkte waterfluctuatie wel zijn.

De techniek van het drijven

Het bouwen op het water is onder te verdelen in vier groepen. Ten eerste zijn er opgetilde concepten die hoog boven het waterniveau staan op dijken, kaden of palen. Ten tweede zijn er waterproof concepten, waar bij hoog water de onderste verdieping, bijvoorbeeld de garage, kan onderlopen. Daarnaast bestaan er waterdichte concepten, waar de openingen van de woning afsluitbaar zijn. Tenslotte zijn er drijvende concepten, die mee bewegen met de waterstand, vaak bevestigd aan een geleidingsconstructie.

Opengewerkte doorsneden drijvend bouwsysteem

Freedom Ship Het Freedom Ship van Norman Nixon is een concept voor een drijvende stad, die onafgebroken de wereldzeeen doorkruist en waarop gewoond, gewerkt en gereisd wordt. De kolos van 1,5 km lang zal in drie jaar rond de wereld varen. Hoe het schip technisch geconstrueerd zal worden, is nog niet bekend. (MvS)

nummer 4 - september 2006

71

techniek

Detail staalvezelversterkte zelfverdichtende betonstructuur

Bovenaanzicht drijvende eilanden met geïntegreerde betonbakken

Artist impression gebouwen op drijvend bouwsysteem

Voor drijvende concepten zijn globaal vier typen funderingen in gebruik: de drijvende betonbak, drijvende holle stalen ruimten, een constructie met drijvende elementen zoals vaten of kunststof elementen en EPS (piepschuim) dat door een constructie bij elkaar gehouden wordt.

Het modulaire systeem van Rijcken bestaat uit EPS-elementen, versterkt met een frame van hoge sterkte beton.

De elementen worden geprefabriceerd en na transport ter plaatse aan elkaar gekoppeld. Door het aantal lagen EPS aan te passen, kan het drijfvermogen worden afgestemd op de opbouw; maar hoe zwaarder de gehele constructie, des te groter de diepgang.

Aanvankelijk waren er zeshoekige elementen ontwikkeld, maar uiteindelijk is voor rechthoekige elementen gekozen

72

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

omdat de verbindingen dan minder complex zijn. In de EPS-elementen kunnen leidingzones worden uitgespaard, terwijl in het beton buizen kunnen worden gestort om de elementen met elkaar te verbinden. Het op hoge sterkte beton heeft geen traditionele wapening, maar bevat staalvezels en is zelfverdichtend.

Ties Rijcken houdt rekening met een aantal technische factoren die voor ontwerpen op het water belangrijk zijn 3.

De eerste is het gewicht: een drijvend gebouw kan niet erg zwaar zijn. Daarbij komt dat het gewicht en de positie van het gewicht de stabiliteit, scheefstand en weerstand tegen golven en wind beïnvloeden. Ook is het essentieel om op tijd na te denken over de afmeerconstructie in relatie tot de vereiste vluchtwegen en de leidingen. Verder kan de aansluiting met ‘de wal’ aanmerkelijk vereenvoudigd worden met een eigen water- en energievoorziening. Tot slot zijn bij prefabricage van de drijvende bouwsystemen de afmetingen van belang in verband met het vervoer van de afzonderlijke modules.

Drijvende bouwsystemen zijn onderhe-

vig aan wind en golven en bij grote vloervelden komt daar doorbuiging bij. Er kan daarom bijvoorbeeld gedacht worden aan voorspankabels om grote drijvende funderingen te stabiliseren. Maar voor problemen zoals het bewegen van de vloervelden en de demontabiliteit moet nog een oplossing worden gezocht.

Waarschijnlijk zullen de aanlegkosten van leidingen bij drijvende woonwijken per unit lager zijn dan bij afzonderlijke units. Ook bestaan er mogelijkheden om de kosten, die bij drijvende woningen nu nog hoog zijn, terug te dringen.

De grote drijvende funderingen van EPS vormen technisch zo’n enorme vooruitgang dat ze vroeg of laat een succes zullen worden.

[1] T. Rijcken & J.A. den Uijl (2005). Drijvende bouwsteen, modulair drijvend funderingsconcept voor bebouwing, begroeiing en bestrating.

Cement, 57, nr. 7 [2] Zie: www.ecoboot.nl.

[3] Ties Rijcken (2006). Van woonboot naar waterwijk. Agora, 22

architectenweb magazine

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Verankering Mega-float

Golfbreker

Zeebodem

Toegangsbrug

Land

Mega Float Airport, Tokyo, Japan

De allergrootste drijvende constructie in zee was het ‘Mega Float Airport’, dat in 2000 in Tokyo Bay werd gebouwd. Het vliegveld mat 1000 bij 121 meter en is getest op stabiliteit en trillingen ten gevolge van golven. Bij het daadwerkelijk landen en opstijgen vormde het geluid van de vliegtuigen een probleem, omdat het via de drijvende fundering naar de omgeving uitstraalde. Verder bleek dat de beweging van het platform, de ‘hydroelastic response’, storing in het computergestuurde ILS landingssysteem veroorzaakte omdat de positie van de bakens, waarop de peilgegevens worden gebaseerd, steeds veranderde.

De Japanse overheid ging over tot de bouw van het vliegveld omdat het in

diep water te bouwen is en verplaatst kan worden. Daarnaast raakt de zeebodem niet beschadigd en leveren aardbevingen geen instortingsgevaar op. Of het vliegveld een tsunami kan doorstaan, is niet duidelijk.

De diepte van het water beïnvloedt het gedrag van het drijflichaam. Aan de universiteit van Delft heeft Alexey Andrianov onderzoek gedaan naar de hydro-elastische eigenschappen van ‘Mega Floats’ 4.In het onderzoek, waarin de drijvende fundering als een dunne elastische plaat wordt opgevat, komt naar voren dat geleidingsconstructies en golfbrekers noodzakelijk zijn op zee.

Uit het onderzoek van Jasper van

Deense woonboot Aquadomi® De Aquadomi® woonboot is een Deens concept, ontwikkeld met de bedoeling om passieve havens nieuw leven en een recreatieve functie in te blazen. Het resultaat is een drijvend huis, opgebouwd uit modules van 4 bij 8 meter, dat gemakkelijk te produceren is, bij een nieuwe ‘lifestyle’ past en door de Europese havenautoriteiten wordt goedgekeurd. De woonboot is op een drijvend ponton geplaatst. Het concept, dat aan verschillende behoeften kan voldoen, sluit aan op de bestaande stad, zodat de historische en maritieme kwaliteiten van de havengebieden beter benut worden. De toegepaste techniek biedt de mogelijkheid om behalve drijvende woningen varianten te realiseren, zoals zomerhuisjes, cafés, hotels en kantoren. (MvS)

nummer 4 - september 2006

Lammeren en Johan van den Berg (TU Delft) is gebleken dat het ‘Den Hartog principe’ geen oplossing biedt voor het dempen van door golven veroorzaakte trillingen bij grote drijvende objecten op zee. Bij dit principe wordt door een gewicht een beweging gemaakt, die tegen de bewegingsrichting van het platform ingaat. Gebleken is dat dit niet kan resulteren in trillingswaarden die acceptabel zijn voor de mens 5. Wel kan het principe worden gebruikt om in de buurt van de eigen frequentie van het platform de beweging met ongeveer 20 procent te reduceren. Dit onderzoek wijst ook op de noodzaak voor geleidingsconstructies en golfbrekers bij drijvende funderingen op zee.

[4] Alexey Andrianov (2005). Hydroelastic Analysis of very large floating strcutures.

Proefschrift TU Delft. http://ta.twi.tudelft.nl/ users/andrianov/thesis.html.

[5] Jasper van Lammeren & Johan van den Berg, Stabilisatie van woonplatformen in zee. www.ecoboot.nl/artikelen/stabilisatieplatformzee.html.php.

73

De techniek van het drijven

Grote drijvende constructies in zee

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

dilatatie

Het proefmodel van de drijvende kas

samengesteld drijflichaam

Het plaatsen van de EPS elementen

1. Stijf drijflichaam gecombineerd met een bestaande constructie

weg

drijflichaam

schokdemper

2. Scharnierconstructie tussen drijflichaam en een bestaande constructie

Flexibel drijflichaam

3. Stijve constructie op een flexibel drijflichaam

74

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

techniek

De drijvende kas

Het drijflichaam van de kas moet vier functies in zich verenigen. Het moet drijven, er moeten leidingen in opgenomen kunnen worden, de constructie van de kas moet erop gemonteerd kunnen worden en tot slot moet de vloer vlak zijn.

Ongelijkmatig verdeelde belastingen leveren tijdens het storten van de betonvloer, maar ook in de gebruiksfase scheefstand op, en dus spanningen in de drijvende fundering. Bovendien kunnen er bij scheefstand in de gebruiksfase spanningen in de glazen kas ontstaan en is het voor de teelt niet goed als de vloer scheef is. Om dit te voorkomen, is een speciaal stortschema nodig. De kas voldoet aan de NEN 3859 en de NEN 6702. 7 Er zijn bij drijvende funderingen drie

bouwmethoden denkbaar. Het is mogelijk om kleine elementen op de wal te bouwen en in het water aan elkaar te koppelen. Ook kunnen grote elementen in een dok worden gebouwd en vervolgens over het water vervoerd worden.

Tenslotte is het mogelijk om drijvende funderingen op locatie op het water samen te stellen.

De drijvende kas heeft, in tegenstelling tot de prefab elementen van Ties Rijcken, een drijvende fundering die op locatie gebouwd is. De vloer van staalvezelbeton met verstijvingsribben is ter plaatse gestort. Zo’n werkwijze kan in een wintersituatie problemen opleveren. Bij de drijvende kas zijn zowel de waterleidingen en de verwarming als de afvoer van hemelwater in de vloer opgenomen.

De volgende fase van de ontwikkeling, het maken van een groter proefproject in de polder bij Moerkapelle, is in volle gang.

[6] Zie: www.drijvendekas.nl (Dura Vermeer).

[7] P.L.M. Snel, S. Eversdijk, J.W. Roël & C. Zevenbergen (2005). Ervaringen met eerste drijvende kas ter wereld. Cement, 57, nr. 7

De techniek van het drijven

De drijvende kas is ontwikkeld als oplossing voor twee problemen. Enerzijds zijn er de dalende bodem en pieken in de neerslag, waar bijvoorbeeld het Westland bij Den Haag mee te maken heeft. Anderzijds bestaat er in Nederland behoefte aan meer (tijdelijke) waterberging. Een prototype van een drijvende kas, gebouwd door Dura Vermeer in samenwerking met Unidek 6, is te bewonderen in Naaldwijk.

Storten van de vloer op de drijvende fundering van EPS elementen

Waterwooncatalogus In de waterwooncatalogus van Attika Architekten worden de unieke eigenschappen van water als woonmilieu, zoals spiegeling en reflectie, ontwerpend onderzocht. De catalogus is een inspirerend referentiekader met beelden en ideeën voor iedereen die zich bezighoudt met wonen op het water. (MvS)

nummer 4 - september 2006 75

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Drijvend spaceframe van N55 Behalve in de scheepsbouw worden grote stalen buizen ook als drijvende constructie gebruikt. Het verplaatsbare, drijvende lichtgewicht-spaceframe van N55 uit Kopenhagen is echter van een andere orde.

Het spaceframe bestaat uit een modulair systeem van roestvast stalen liggers die elementen van polyethyleen in de constructie opsluiten. Het systeem is eenvoudig te prefabriceren en kent een grote mate van repetitie doordat er slechts twee typen staven worden toegepast. Het basisprincipe van het systeem is een gelijkzijdige driehoek in plaats van een rechthoek. Dat is stabieler en bevordert de verdeling van de krachten in het spaceframe, waardoor een hoge stijfheid kan worden verkregen. Vanuit de driehoek worden octaëder- en tetraëder-componenten gemaakt die als basis dienen voor de wanden van de woning. Alle verbindingen worden met bouten gemonteerd. Door het lage gewicht en de eenvoud van de onderdelen is de constructie niet alleen goed zelf te bouwen, hij is ook demontabel.

Een prachtig voorbeeld van ‘industrieel flexibel en demontabel bouwen’.

76

Opvallend is verder dat bovenbouw en onderbouw uit dezelfde constructie kunnen worden opgebouwd en daardoor eenvoudig zijn te integreren. Er ontstaat een technisch logische architectuur met een uitgesproken ruimtelijke beleving. Materiaal wordt alleen gebruikt waar het nodig is, zodat een robuust en minimalistisch ontwerp ontstaat. De structuur is aanpasbaar en heeft een sterke, stijve structuur, waardoor die zeer geschikt is voor drijvende gebouwen.

panelen en de vloeren van berkentriplex.

Door de polyethyleen elementen met water te vullen kunnen de gebruikers scheefstand opheffen en het drijvende huis geheel naar wens stabieler maken.

Doordat N55 voorstander is van ‘open source’, zijn de beschrijvingen van onderdelen in een boek samengevat en van internet te downloaden.8

[8] Zie: www.n55.dk/n55_book_pdf/n55book.pdf.

Door N55 zijn ook een toiletmodule, douchemodule, bedmodule, koelkast en opbergkasten in polyethyleen ontworpen. Een en ander is onderdeel van een geïntegreerde ontwerpstrategie. Het drijvende bouwsysteem leent zich goed voor aanpassingen en voor zeer veel variaties. Woonwensen kunnen omgezet worden in realistische plannen. Verder leent het systeem zich voor verbouwingen of het maken van grotere drijvende vloervelden. Voor de afwerking zijn vele materialen mogelijk, in de gebouwde drijvende woning zijn de buitenwanden van roestvast stalen

Aanzicht spaceframe met polyethyleen elementen architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

techniek

Slotwoord Bij het bekijken van de projecten die in Nederland gerealiseerd zijn of gepland staan, valt op dat er veel mooie illustraties zijn gemaakt, maar dat er te weinig wordt gesproken over de techniek en de regelgeving die gepaard gaan met het bouwen op het water. Het lijkt erop dat de realisatie daardoor wordt belemmerd. Actuele technische problemen zijn:

Het spaceframe voor de drijvende woning De drijvende woning van N55

Foto’s | Met dank aan Dura Vermeer, Ties

A|Ter waarborging van de waterkwaliteit mag een waterwijk niet meer dan ongeveer dertig procent van het wateroppervlak bedekken. Een drijvende wijk heeft hierdoor een beperkte bebouwingsdichtheid.

B| Een waterwoning wordt niet gezien als een onroerend goed maar als een roerend goed. Dat beïnvloedt de vergunningen, hypotheken en verzekeringen.

C| In het algemeen is de bovenbouw opgetrokken uit houtskeletbouw en hebben de woningen tuin noch parkeerplaats. Toch moet er tussen de twee

en vijf ton voor een drijvende woning worden betaald.

D| Waterwoningen moeten voldoen aan het Bouwbesluit en bereikbaar zijn bij calamiteiten en voor onderhoud.

E| Meren in Nederland zijn ondiep, wat problemen kan opleveren met de diepgang van de drijvende fundering. Bij een beperkte diepgang hoort immers een beperkte hoogte.

F| Onderhoud. Hoe moet omgegaan worden met gevelonderhoud en beschadigingen aan het EPS of de waterdichtheid van een betonbak na 30 jaar?

G| Alle betrokken partijen, dus ook de brandweer, de nutsbedrijven en de waterschappen, moeten bereid zijn iets te realiseren dat niet standaard is.

Indien de partijen die betrokken zijn bij het bouwen op het water de problemen met de regelgeving en de technische problemen weten op te lossen en de techniek van het drijven optimaal weten te benutten, wacht het bouwen op het water een prachtige toekomst.

Rijcken, Martijn van Winkelen, BAI Den Bosch

De techniek van het drijven

en Arne Spliet

OpnUp van Vincent van Schijndel

Prijsvraag voor drijvende woningen Het Bossche Architectuur Initiatief, de Bond van Nederlandse Architecten kring Den Bosch en de gemeente Den Bosch hebben afgelopen voorjaar een ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor het ontwerp van een drijvende woning voor de nieuwbouwwijk De Groote Wielen. (www.bai-drijvendewoningen.nl) Tussen de zestig inzendingen zit een aantal opmerkelijke ideeën. De eerste is Panorama van Sanne van Loon. In de aansprekende maquette zijn een symmetrische constructie, een drijflichaam en in het midden een verkeerszone zichtbaar. Het ontwerp is niet alleen een lust voor het oog, maar lijkt technisch doordacht en zeer goed uitvoerbaar. Iedere dag wonen op een andere plek? De inzending OpnUp van Vincent van Schijndel maakt gebruik van het drijven om op een eenvoudige manier de woning te kunnen openen en sluiten. Dat is in een droge situatie veel lastiger. Bovendien kan de woning ten opzichte van de steiger gedraaid worden, zodat de oriëntatie verandert. De techniek van het drijven beïnvloedt op deze manier de lichtval in de woning, het uitzicht en de oriëntatie.

nummer 4 - september 2006

Panorama van Sanne van Loon

77

Met Alcoa Architectuursystemen maakt u geschiedenis door aan de toekomst te bouwen

Aluminium systemen voor ramen, deuren, serres en gevels

Harderwijk

tel. 0341-464611

www.alcoa-architectuursystemen.nl

productinformatie

architectenweb

productinformatie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Print HPL

De onzichtbare doorgang

Abet Laminati heeft zich voor de nieuwe collectie laten inspireren door New York, het zenuwcentrum van de moderne westerse cultuur, een dynamische en verfijnde stad, in staat om een chique en een eenvoudige charme uit te stralen, die afstand neemt van overvloed door een zachte mentaliteit. Een uiterst moderne stad.

De ‘New York’-collectie is een compositie van twaalf verschillende decors met een nieuwe oppervlaktestructuur, genaamd ‘Longline’, waarvan de chromatische gloed verzacht is. Op deze manier is getracht om een nieuw visueel effect te creëren, even hedendaags en avant-gardistisch als de stad New York. ‘New York’ is een van de nieuwste ontwikkelingen van Abet Laminati en is gecreëerd om te voldoen aan de vraag van architecten en ontwerpers.

Het innovatieve binnendeurensysteem van Brems, de L-Series, laat meerdere plaatsingsmogelijkheden in de wand toe. Het is bijvoorbeeld mogelijk om het deurblad compleet met een onzichtbare omlijsting in te bouwen in het muurvlak. Met de No-Ha® wordt ook de handgreep onzichtbaar. Dit systeem is in staat om de klink en een magnetisch slot in één cassette te integreren. Het geheel is even gemakkelijk te monteren als een gewoon slot. De handgreep verdwijnt op die manier volledig in het deurvlak en het deurvlak verdwijnt op zijn beurt weer volledig in de wand.

Alle deuren kunnen op maat worden gemaakt met een maximum van 3 meter hoog en 1,2 meter breed.

ABET BV - www.abet.nl

Brems Doors nv - www.brems.be

Q wwwpagina bp7523

Q wwwpagina bp7526

80

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

productinformatie

Ventileren door een hellend dak

Glas voor meubilair en wandbekleding

Het zelfregelende BUVA ventilatierooster type SusStream maakt het mogelijk om ruimten onder een hellend dak op natuurlijke wijze te ventileren. Het kan eenvoudig worden geplaatst in een daartoe aangebrachte sparing in het dak.

Dankzij de grote doorlaatcapaciteit biedt het in combinatie met drie ventilatiepannen een passende oplossing voor iedere verblijfsruimte. Als onderdeel van het BUVA Vital Air System kan met deze toepassing bovendien een EPC reductie tot 0,15 worden gerealiseerd.

De collectie gekleurd glas van Matelac is verkrijgbaar in twaalf tinten en kan gebruikt worden als meubilair- en wandbekleding. Het ondoorzichtige floatglas, dat aan één zijde gelakt is, heeft een zachte satijnglans. Matelac is ook beschikbaar als veiligheidsbeglazing, waarbij een polypropeenfolie dienst doet als glasbreukbeveiliging en bescherming tegen krassen.

Voor het onderhoud is geen specifiek product nodig: water is voldoende om het glas schoon te maken.

BUVA Rationele Bouwprodukten – www.buva.nl

Glaverbel Nederland B.V. – www.myglaverbel.com

Q wwwpagina bp7447

Q wwwpagina bp7450

Rokerslobby

Patronen in metaal

De rokerslobby ‘Smoke & Talk’ biedt een oplossing voor het conflict tussen rokers en niet-rokers op de werkvloer.

Via het geperforeerde plafond wordt de tabaksrook weggezogen. Ook de asbakken zijn door een buizensysteem met de afzuiginstallatie verbonden. Een vijftraps filtersysteem houdt de schadelijke stoffen tegen. Rokers en nietrokers kunnen zelfs aan één tafel staan, omdat door de hi-tech luchtsluiertechniek van de rokerslobby de voorkant geheel open kan blijven.

Metal Cladding Systems b.v. importeert lichtgewicht metalen bekleding. Door middel van waterdruk (Hyfro Forming) kan vrijwel elke afbeelding in het basismateriaal worden geperst. Naast een groot aantal standaard afbeeldingen en patronen is het mogelijk organische vormen, logo’s of tekst aan te brengen. Als basismateriaal wordt onder meer staal, aluminium, roestvast staal en titanium toegepast.

De producten worden veel gebruikt in de meer exclusieve gevel- en interieurbouw.

asecos bv - www.asecos.com

Metal Cladding Systems b.v. - www.metalcladding.nl

Q wwwpagina bp7524

Q wwwpagina bp7522

nummer 4 - september 2006

81

productinformatie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Eenvoudig en besparend lichtsysteem Het lichtmanagementsysteem Emotion Touch is een sturings- en bedieningselement in één. Het programma is zeer eenvoudig te begrijpen en werkt energiebesparend, dankzij de integratie van daglicht en aanwezigheidssensoren. Via de bedieningsinterface zijn met duidelijk herkenbare functies talrijke lichtstemmingen en -ensceneringen, tijdssturing en dynamische kleurscenario’s in te stellen. De lichtwerking kan met behulp van kleurmenging van RGB of witte lichtkleuren individueel worden bepaald.

Zumtobel Lighting SA – www.zumtobel.nl

Gestroomlijnde designdeurkruk De deurdruk Comet maakt deel uit van een nieuwe lijn designdeurkrukken onder de naam Qbe. Met haar gestroomlijnde uitstraling is de Comet een modern woonaccessoire naar Italiaans ontwerp. De kruk is uitgevoerd in glanzend of mat chroom en wordt verend geleverd op een bijpassend rozet. Het vierkante rozet is ook los verkrijgbaar met sleutelgat of cilindergat. Een bijpassend toiletgarnituur met een acht millimeter toiletstift is eveneens verkrijgbaar.

Hardbrass Bouwbeslag – www.hardbrass.nl

Q wwwpagina bp7453

Q wwwpagina bp7456

Floating Bed

U160

Het zwevende bed van Universe Architects maakt geen gebruik van zwaartekracht, maar blijft overeind staan dankzij een magnetisch veld. Het kan 900 kilo aan gewicht dragen.

Met vier dunne staalkabeltjes heeft het bed, dat eveneens als sofa kan worden gebruikt, contact met de grond.

Ook zorgen ze ervoor dat de bedplaat niet beweegt.

De dragende ‘poten’ zijn onzichtbaar, want door twee elementen in het bed en de vloer wordt een magnetisch veld gecreëerd.

Een U160-profiel kan op verschillende hoogtes kan worden ingebouwd. Dat betekent dat het mogelijk is om het enkele millimeters in het plafond te laten verzinken of juist te laten uitsteken. Alle IN/OUT-profielen met zowel plexials darklightraster zijn verkrijgbaar in 14W, 21W, 28W en 35W (duoversie). De module met plexiraster bestaat ook als continuous lightline. De RGB-module werkt eveneens volgens dit principe. Het profiel is optioneel verkrijgbaar in dimbare versie.

Universe Architecture – www.universearchitecture.com

Wever & Ducré - www.wever-ducre.com

Q wwwpagina bp7525

Q wwwpagina bp7521

82

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

productinformatie

LED-armaturen voor dynamische ambiance

Glim Cube

V&D heeft in Almere als eerste ter wereld Origami LEDarmaturen toegepast. Met behulp van de geïntegreerde RGB-kleuren kan hiermee vrijwel het gehele kleurenspectrum worden gerealiseerd. Bij ophanging van de vierkante verlichtingstegels zowel horizontaal als verticaal en afwisselend in hoogte ontstaat een speels mozaïekpatroon met een goede samenhang in kleur, intensiteit en aantrekkingskracht. Dankzij een computergestuurd lichtregelsysteem kunnen telkens verrassende effecten worden bereikt.

Zo kunnen de kleuren onderling verspringen of golvend in elkaar overvloeien. Hiermee kan bijvoorbeeld worden ingehaakt op thema’s als Koninginnedag of Pasen. De dynamische scènes die gecomponeerd kunnen worden, zijn heel goed te combineren met versterkende elementen als muziek.

Met het ontwerp voor de Glim Cube heeft iGuzzini licht weten te gieten in een delicate, door Piero Castiglioni ontworpen kubusvorm, die de ruimte effectief verlicht en toch voor zeer subtiele effecten kan zorgen in het landschap. De kleine bundeltjes licht waarborgen precisie, veiligheid en schoonheid in de buitenruimte waarin ze zijn geplaatst. Ook voor detailverlichting kan de Glim Cube worden toegepast.

De aparte delen kunnen in allerlei combinaties worden samengevoegd en zowel horizontaal als verticaal worden toegepast. Er bestaan zoveel verschillende installatiemogelijkheden dat de Glim Cube aangemerkt kan worden als modern en flexibel verlichtingssysteem, dat aan zeer specifieke verlichtingseisen kan voldoen.

Lighting Philips Design – www.philips.nl

iGuzzini illuminazione Benelux - www.iguzzini.nl

Q wwwpagina bp7455

Q wwwpagina bp7520

nummer 4 - september 2006

83

productinformatie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Design en functionele techniek

Onalledaags materiaalgebruik

De Silver combineert design met een eenvoudige en uiterst functionele techniek. Via in de zitschaal verzonken handgrepen bedient de gebruiker de hoogteverstelling en de vergrendeling van de rugleuning. Ook is de ergonomisch verantwoorde stoel voorzien van een uitklapbare verstelling voor de gewichtsregeling, die eveneens subtiel in het totaalbeeld is geïntegreerd.

Er zijn drie typen Silver, elk met een andere rugleuninghoogte. De stoel is opgebouwd uit wit geëpoxeerd, mat zilver en glanzend aluminium. Onder het vijfteense voetkruis kunnen harde of zachte designwielen worden geplaatst. Het materiaal is makkelijk te onderhouden. Een droge doek voor het stof of een licht schoonmaakmiddel is voldoende om het materiaal voor lange tijd goed te houden. Ook de bekleding behoeft geen intensief onderhoud.

De Silver is leverbaar in vier kleuren leer en zes verschillende stoffen.

Een alledaags product met een onalledaags gebruik van materialen. Voor Liaison, de nieuwe wastafel van Villeroy & Boch, is hoogglanzend, glad keramiek en glas gecombineerd met glas dat een zachte, zeegroene weerspiegeling op de helderwitte materialen legt. Ook in de vorm wordt naar contrast gezocht; de zachte ronding van het glas wijkt sterk af van de hoekige vormen van het keramiek.

Het vernieuwende karakter van Liaison is zowel technisch als optisch. Met Liaison kan een wandkraan zonder breekwerk in de badkamer worden geïnstalleerd. Bovendien is een design gecreëerd dat geschikt is voor vele toepassingen dankzij de zekere combinatie van veiligheidsglas en keramiek. De complete techniek van de wasbak, dus wandbevestiging, sifon en hoekventielen, is onzichtbaar in de keramische achterwand verwerkt.

Interstuhl | VELTO B.V. – www.interstuhl.nl

Villeroy & Boch - www.villeroy-boch.com

Q wwwpagina bp7452

Q wwwpagina bp7458

84

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

productinformatie

Bijzondere plafondbedrukking

Eigentijdse pvc-vloer

Als onderdeel van de renovatie van het hoofdkantoor van de Generali Verzekeringsgroep in Diemen ontwierp Dutch Igloo een systeemplafond met Italiaanse fresco’s. Het betreffen drie nooit uitgevoerde, zestiende-eeuwse plafondontwerpen voor een kasteel in Praag van Paolo Veronese (1528-1588).

De originele studies zijn in het bezit van The National Gallery in Londen, dat toestemming gaf om ze als één schilderij van 10,8 bij 3,6 meter af te drukken op het systeemplafond.

Taralay Impression is een nieuwe eigentijdse collectie duurzame heterogene pvc-vloeren. Er zijn zes series met elk een trendy design en een uitgebreid kleurengamma. Ook zijn ze alle in Compact- of Comfortuitvoering beschikbaar.

De Comfortversie heeft een geluiddempende werking van circa 17 dB en een hogere bestendigheid tegen dynamische belasting. De toplaag is voorzien van een kras- en vuilwerende oppervlaktebehandeling die het onderhoud vereenvoudigt en een extra waslaag overbodig maakt.

Dutch Igloo – www.dutchigloo.nl

Gerflor BV – www.gerflor.com

Q wwwpagina bp7448

Q wwwpagina bp7449

Gevelelementen met ‘kleurvelden’

Hygiënische werkvlakken

Terra Baquettes zijn hoogwaardige keramische staafelementen voor de aankleding van een gevel, vervaardigd in de hightech-fabriek van NBK Keramik in Duitsland. De elementen worden afgewerkt met een hoogglans glazuur in vierentwintig verschillende kleuren. De Terra Baquettes worden in drie ‘kleurvelden’ verticaal bevestigd middels een ‘onzichtbare’ aluminium bevestiging. De gevels ogen vanaf de zijkant als zwaar en massief , maar zijn vanuit het vooraanzicht open en licht.

Het kwartscomposiet in de Silestone met Microban is krasvast, hittebestendig en kleurecht. Dankzij het geïntegreerde antibacteriële middel werkt het gegarandeerd vijftien jaar lang tegen bacteriën. Kwartscomposiet wordt toegepast in badkamers en keukenwerkbladen, maar Silestone is door de toevoeging van Microban bij uitstek geschikt voor omgevingen waarin hygiëne essentieel is, zoals horeca- en instellingskeukens, ziekenhuizen en laboratoria.

NBK Keramik GmbH & Co. – www.nbk.de

Cosentino North West Europe B.V. - www.silestone.com

Q wwwpagina bp7528

Q wwwpagina bp7527

nummer 4 - september 2006

85

nieuw online

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Nieuwe bouwproducten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van bouwproducten die recent zijn toegevoegd aan de bouwproductgids op architectenweb.nl. Voor een volledig overzicht van alle bouwproducten surft u naar www.architectenweb.nl/bouwproducten/.

Rubberen vloerbedekking

Laminaatfilms voor binnen en buiten

Nora rubberen vloerbedekking is ideaal om aan te leggen op trappen, bordessen of een hal die aansluit op de trap. De collectie bestaat uit meer dan achttien verschillende kwaliteiten en talloze kleuren, waardoor er veel designmogelijkheden zijn. Freudenberg Bouwsystemen B.V.

De hoogwaardige 3M Di-Noc laminaatfilms zijn in vele dessins en uitvoeringen verkrijgbaar, zoals met houtnerf-, metallic-, stone- of leerpatroon. Ze zijn geschikt voor binnenen buitentoepassing. Zo kunnen ze in prefab-vorm worden toegepast in gevels. Nieuwenhuis Window Film bv

■ wwwpagina bp7346

■ wwwpagina bp7360

Lichtgewicht balkons

Verschillende garderobeoplossingen

Tafels met eigen dynamiek

MicroBeton lichtgewicht balkons vormen een esthetisch toegevoegde waarde aan het woonoppervlak, en besparen belasting op de gevel.

De met polystyreen schuim gevulde balkons zijn gewapend, zelfdragend en ‘self-healing’ bij de vorming van haarscheuren. MicroBeton

Inno biedt verschillende garderobeoplossingen; staand, of hangend aan de muur of plafond. Het frame van de OKA-uitvoering is van chroom, en wordt gecombineerd met een verstelbaar polyurethaan hanggedeelte in zwart, oranje of groen. M4P2 BV

Ahrend Move-it is een collectie verrijdbare bureau-, vergader- en werktafels met een eigen dynamiek. Dat wordt benadrukt door de constructie van het frame en het afneembare blad, dat doelbewust in het zicht is geplaatst door ontwerper Frans de la Haye. Ahrend

■ wwwpagina bp7363

■ wwwpagina bp7395

■ wwwpagina bp7402

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl?

Word dan lid van Architectenweb en u ontvangt tevens gratis een jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van ¤ 69,-!

86

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nieuw online

Sfeer creëren met RGB

Geluidsabsorberend paneel

Geluidswerend pansysteem

Sfeer bepalen in een bepaalde ruimte door middel van het creëren van lichtvelden is mogelijk met RGB. Iedere gewenste kleur kan er uit worden samengesteld. Er is een vast instelbare kleurwaarde, een beperkt en vrij kleurenverloop mogelijk. Regiolux | Van Klingeren industrial agencies

De zacht aanvoelende Mesh absorbeert geluiden in de hogere frequenties (500 Hz en hoger), en is zeer geschikt voor onder meer kantooromgevingen en restaurants.

De bijzondere vormgeving van het paneel zorgt voor een spel met licht en schaduw. Nerus design

Het geluidswerend pansysteem van Lafarge Dakproducten zorgt voor een verticale onderbreking van het pannendak. Hierdoor kan er geen geluidsoverdracht plaatsvinden door trillingen. De aansluiting is regendicht en vrijwel onzichtbaar. Lafarge Dakproducten B.V.

■ wwwpagina bp7405

■ wwwpagina bp7406

■ wwwpagina bp7408

Kleurenvinyls

Wandbekleding met afbeeldingen

Veelzijdige stoel

De warmte- en lichtwerende Man Protection kleurenvinyls zijn in alle kleuren van de regenboog verkrijgbaar, waardoor ze uitstekend zijn af te stemmen op een huisstijl. Ook kunnen er logo’s, beletteringen en andere afbeeldingen in worden uitgesneden. Man Protection b.v.

Vescom wandbekleding is te voorzien van geheel naar eigen keuze bepaalde afbeeldingen. Dit kan bijvoorbeeld een logo zijn of een wandbreed beeld voor één of meerdere ruimten. Het resultaat is bijzonder geschikt voor projectmatige toepassingen. Vescom Nederland nv

RF1 is een veelzijdige stoel, die aan iedere omgeving iets toevoegt. De comfortabele stoel heeft een unieke opklapbare zitting, die extra loopruimte biedt in een rijopstelling. De kunststof rug en zitting zijn leverbaar in vier basiskleuren. SV

■ wwwpagina bp7261

■ wwwpagina bp7428

■ wwwpagina bp7429

nummer 4 - september 2006

87

architectenweb

Bouwproducten vindt u eenvoudig en doeltreffend op architectenweb.nl

www.architectenweb.nl/bouwproducten

online

U blijft graag op de hoogte van het laatste bouwproductnieuws. Logisch, want kennis van de laatste ontwikkelingen stelt u mede in staat vernieuwende gebouwen te ontwerpen. Maar ook als u zich alleen wilt oriënteren op wat er zoal op de markt te verkrijgen is, biedt de architectenweb productgids u de uitkomst. Momenteel vindt u van maar liefst 2.000 bouwproducten uitgebreide productinformatie in woord én beeld.

Belangrijkste kenmerken productgids - Presentaties over circa 2.000 bouwproducten - Handige zoekfunctie op productsoort, trefwoord en naam leverancier - Wekelijks aangevuld met nieuwe bouwproducten - Heldere productbladen in woord en beeld, gericht op de esthetische producteigenschappen - Responsformulier voor het aanvragen van documentatie Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief met productnieuws!

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl? Word dan lid van Architectenweb en u ontvangt tevens een gratis jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van ¤ 69.-! (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

‹ :JO\PM[ IL[LY KVVY ,HZ` :SPKL TVK\SL ‹ ;V[ TLLY SPJO[VWIYLUNZ[ KVVY ZSHURL ]VYTNL]PUN ‹ .VLKL IPQKYHNL HHU ,7* ILYLRLUPUN ‹ ;VJO[]YPQ ]LU[PSLYLU ]VSNLUZ 5,5 ‹ =VSKVL[ HHU PUIYHHR^LYLUKOLPKZRSHZZL LU HHUWHZIHHY IV\^LU ‹ )L^HZIHHY ]HU IPUULU\P[ ‹ .LS\PK^LYPUN [V[ K ) H TVNLSPQR ‹ QHHY NHYHU[PL VW ]VSSLKPN JVUJLW[ PUJS\ZPLM ZJOPSKLY^LYR ‹ 0U ]LYNLSPQRPUN TL[ [YHKP[PVULSL RVaPQULU

TPUKLY OV\[ ‹ .L{U[LNYLLYKL 3\_HÅ L_ aVU^LYPUN TVNLSPQR ‹ 3L]LYIHHY TL[ -:* JLY[PÄ JHH[ ‹ .L{U[LNYLLYK PU LPNLU IPUULUZWV\^ISHKLU

Â&#x2039; 2VZ[LSVaL PU]LZ[LYPUNZVWNH]L ]HU VUKLYOV\K VWWS\ZZLU UHHY PUIYHHR^LYLUKOLPKZ RSHZZL LU 7/LZ Â&#x2039; <P[NLIYLPKL NHYHU[PL VW VUKLYOV\K Â&#x2039; )L^VULY]YPLUKLSPQRL TVU[L\YZ LU HMZWYHRLU Â&#x2039; 6VR ]VVY \^ JVTWSL[L NL]LSVUKLYOV\K LU YLUV]H[PL

Building Value

Terca straatbakstenen.

Kleurecht en blijvend mooi.

Wienerberger werkt voortdurend aan nieuwe trends in keramische bouwmaterialen. Wij houden van de grenzeloze schoonheid en de natuurlijke warmte van gebakken stenen. Neem onze Terca Straatbakstenen. Die zorgen voor sfeer en kleur in steden, dorpen, parken en tuinen. En dat voor langere tijd. Want Terca Straatbakstenen zijn kleurecht en blijvend mooi. Laat u inspireren door de vele kleuren, vormen en afwerkingen in ons assortiment. Combineer en speel met diverse legpatronen. En maak zo onze leefomgeving nog aantrekkelijker.

Baksteen. Voor mensen gemaakt.

Wienerberger B.V. straatbakstenen@wienerberger.com | www.wienerberger.nl

them@gazine

architectenweb

them@gazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Openbare Ruimte

Snoeptegels en slimme straatstenen Wat hebben een druk bezocht stadsplein, een uitgestrekt natuurgebied en een donker fietstunneltje gemeen? Het zijn allemaal openbare ruimtes. De gebruikswaarde van zo’n openbare ruimte hangt niet alleen af van de ruimte zelf, maar ook van de inrichting.

Bestrating, verlichting, straatmeubilair en bewegwijzering zijn de elementen waaraan parken, straten en pleinen hun gebruikswaarde ontlenen. Ze bepalen in hoge mate hoe hard er gereden wordt, of mensen zich er veilig voelen en of er überhaupt iemand gebruik maakt van de ruimte.

Door Marjoleine van Schaik

De actuele belangstelling voor kwalitatief hoogstaande openbare ruimte blijkt uit initiatieven zoals de Omgevingsarchitectuurprijs (dit jaar uitgereikt aan OKRA Landschapsarchitecten), de Stedelijk Interieur Waardering (dé prijs die bedoeld is voor beheer van de openbare ruimte) en de tweejaarlijke Sign+Award voor bewegwijzering, waarvan medio september de nominaties bekend zullen zijn.

Die actieve belangstelling voor het stedelijk interieur blijkt ook uit nieuwe ontwikkelingen in de buiteninrichting. Veel

De Libra-straatlantaarns verminderen lichtvervuiling naar boven met 80%

92

nieuwe producten en materialen voldoen aan de praktische eisen (veilig, duurzaam, vandaalbestendig, gebruiksvriendelijk) en bezitten tegelijk een innovatief trekje.

Bestrating Dat bestrating een rol kan spelen in geluidsdemping en waterdoorlatendheid, is algemeen bekend, maar wist u ook dat er slimme betonstraatstenen in een parkeervak bestaan, die kunnen aangeven of het parkeerplekje bezet is of niet? Het idee werd beloond met de Theo Makkink Parkeerprijs. Voor hardhouten vlonders en bruggen is een ecologisch alternatief ontwikkeld. ‘Streetdeck’ vergrijst net als hardhout, maar is onderhoudsarm en slipvast; bij natheid wordt het juist stroef. Het is toegepast in de Vinex-locatie Leidsche Rijn.

Straatmeubilair Voor straatmeubilair is sierbeton veelzijdiger dan ooit, getuige producten als de designbank van Urbastyle of de ‘SOL’stoelen van Escofet, die doen denken aan de jaren ’70.

Sierbeton kan in elke vorm, kleur en stijl gegoten worden en het eindresultaat kan glad, gewassen, gestraald of geslepen zijn, maar ook gecombineerd worden met hout of staal.

Ook de vormgeving van heel gewone voorwerpen zoals vuilnisbakken verdient aandacht. De ‘Trashshark’-vuilnisbak,

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

them@gazine

die eerder dit jaar de Reddot Design-prijs won, is niet alleen onverwoestbaar, mooi vormgegeven en slijtvast, maar bevat ook een asbak en zakjes voor hondenpoep.

Straatverlichting De duurzame en energiezuinige LED’s (Light Emitting Diodes) kennen steeds meer toepassingen, met name architectonische verlichting. Dit jaar vielen drie projecten met een prominente rol voor LED-verlichting in de prijzen bij de IALD Design Awards. En hoewel goede verlichting essentieel is, is het nog belangrijker om te weten wanneer er gedimd moet worden. Nederland is het meest lichtvervuilde land van Europa en veel mensen vinden dat de nacht wel wat donkerder zou mogen zijn. In Assen staan de eerste Librastraatlantaarns, die 80% minder licht naar boven schijnen en voorzien zijn van lamellen om ongelukkige lichtinval te corrigeren.

Bewegwijzering Goed vormgegeven bewegwijzering is minstens even belangrijk. Plattegronden, naambordjes en 3D-objecten als maquettes en zuilen dragen bij aan een begrijpelijke en veilige omgeving. En dat dit niet hetzelfde is als saai, bewijst de snoeptegelroute in Delft: ouders zetten hun kroost bij de ‘dropzone’ af – te herkennen aan een enorm Engels dropje van kunstenaar Jan Wisse – en de kinderen volgen de met snoep beschilderde tegels veilig naar school.

Sierbeton kan in alle vormen, kleuren en afwerkingen worden gegoten.

Deze DesignBank is van AppleblueSeagreen Architecten (BE)

Op de hoogte blijven van alles wat met buiteninrichting en stedelijk interieur te maken heeft?

▲

De ‘Trashshark’ vuilnisbak: strak vormgegeven, onverwoestbaar en winnaar van de Reddot Designprijs

nummer 4 - september 2006

21 september jaarcongres Kwaliteit in beheer (over regiein de openbare ruimte), Musis Sacrum, Arnhem www.elseviercongressen.nl 14 en 28 september seminars ‘vakmatigheid’, Stedelijk Interieur, www.stedelijkinterieur.nl 12 oktober Dag van de Openbare Ruimte, Euretco Expo Center Houten www.dagvandeopenbareruimte.nl 24 t/m 26 april 2007 Urban Design Beurs, RAI Amsterdam, www.urban-design.nl

93

them@gazine Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Samson Stadbeeldverfraaiing B.V 088-9191911 www.samson.nl algemeen@samson.nl

Lighting Philips Design 040-2759090 www.lighting.philips.com/nl

Lovegrove-bank

Inventieve straatverlichting

De bank van ontwerper Ross Lovegrove behoort tot de serie Transit meubilair en is bedoeld voor gebruik in semiopenbare ruimten, zoals de buitenruimte van ziekenhuizen, zwembaden, scholen en kantoren. Het uit onderhoudsarm PE vervaardigde meubel kan worden gevuld met zand of water om te voorkomen dat er mee geschoven wordt. De meubels kunnen ook binnen worden geplaatst.

Voor het ontwerp van deze Transit serie tekenen onder andere Ross Lovegrove, Oscar Tusquets Blanca en Alfredo Haberli, bekende ontwerpers die hun sporen ruimschoots hebben verdiend. Naast de bank zijn er ook een lamp en planter van Lovegrove in de serie opgenomen, een klassieke Catalanobank van Tusquets en een serie meubilair van Halberli. Deze laatste bestaat voornamelijk uit plaatmateriaal met een wisselende perforatie en zijn voorzien van een bronskleurige coating.

Citysoul straatverlichtingsarmaturen vormen dankzij hun klassieke en eenvoudige design een elegant lichtpunt in een historische én moderne stadsomgeving. De duurzame constructie is voorzien van een stevige behuizing van spuitgietaluminium. Dankzij de gepatenteerde CT-POT-optiek is de armatuur geschikt voor alle montagehoogten. De verstelbare lamphouder maakt het mogelijk om de bundel zeer nauwkeurig te richten, ondanks de plaats of positie van de armatuur.

De bijbehorende CosmoPolis-lamp is voorzien van de laatste witlicht-technologie. Het heldere witte licht verbetert het perifere zicht en zorgt voor een aantrekkelijke ambiance. Met behulp van het VSA neemt ook de uitstoot van CO2 met 40 procent af. Verder is de armatuur voorzien van DynaCleancoating, die actief de vervuiling van het glas tegengaat. Dit zelfreinigende vermogen vertraagt de afname van de lichtopbrengst in de loop van de tijd.

■ wwwpagina bp7470

■ wwwpagina bp7475

94

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Kompan B.V. 0418-681468 www.kompan.com kompan.nl@kompan.com

them@gazine

Urban Elements 035-5247985 www.urbanelements.nl info@urbanelements.nl

Gezonde speeltoestellen

Onderhoudsvrije plantenbak

Galaxy speeltoestellen zijn een gezond en tot de verbeelding sprekend alternatief voor traditionele spelontwerpen.

Verrassende effecten, dynamische lijnen en industriële accenten symboliseren de exclusiviteit van de productlijn, die verbeterde normen stelt aan duurzaamheid en materiaalkeuze. Het originele design met de beweegbare delen van staal en kunststof vormt een perfect raamwerk voor spel in de openbare ruimte.

Door het transparante design en het sobere kleurgebruik valt de Galaxy zowel in een natuurlijke als stedelijke omgeving op als een sculptuur. Het biedt voor kinderen tot 15 jaar een unieke speelaanleiding waarvoor fysieke kracht, moed en creativiteit nodig is om over te gaan tot de volgende stap. Ook is er rekening mee gehouden dat oudere kinderen sociale uitdagingen net zo belangrijk vinden als fysieke. De Galaxy is uitgerust met een ruimte waar ze samen kunnen komen om te zien en gezien te worden.

■ wwwpagina bp7481

De Tetris serie bestaat uit verschillende elementen, die op het gebied van vormgeving overeenkomen met de vormen uit het bekende computerspel. Er waren al zitelementen waarmee als in een Tetrisspel allerlei combinaties vielen te maken, nu is de serie uitgebreid met een plantenbak. De Tetris-J van ontwerper Roger Albero heeft de vorm gekregen van de langwerpige balk in het spel, die maar niet wil vallen als je hem nodig hebt.

De plantenbak is compleet vervaardigd uit gietsteen. Dit materiaal bestaat uit een basis van beton met natuursteen als toevoeging. Het gietsteen vergt geen onderhoud: voor reiniging kan gebruik worden gemaakt van water onder druk. Met 470 kilo is het de bak zwaargewicht, maar de vorm biedt vele toepassingsmogelijkmogelijkheden. De bakken zijn leverbaar in de kleuren gebroken wit, oker geel en graniet grijs. Zwart is tegen een meerprijs ook mogelijk.

nummer 4 - september 2006

■ wwwpagina bp7500

95

Meer producten

Op deze pagina treft u een selectie aan van andere bouwproducten die vallen binnen het thema “Openbare Inrichting”. Wilt u meer weten over een van deze producten? Surf dan naar www. architectenweb.nl en typ het bijbehorende wwwpagina nummer in.

Volgend thema De volgende keer is het thema “binnenwandafwerking”.

BEWEGWIJZERING W

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

them@gazine

Aangepaste informatieborden

Mast met hijsbare uithouder

Bewegwijzerings- en informatieborden van Holland Mast zijn door toepassing van nieuwe technieken aangepast aan iedere situatie en locatie.

Zo kan het met een houtstructuur bedrukte aluminium profiel worden gecombineerd met een roestvrijstalen beslag en UV-bestendige geprinte kunststofpanelen. Holland Mast

De Windswinger Pro vlaggenmast met antidiefstalbeveiliging roteert op lagers en is voorzien van een hijsbare banieruithouder met railprofiel.

Hierdoor kan de vlag op een nette manier vanaf de grond vervangen worden, zonder hinder van ringen en gewichten. Omdat de vlag niet kan omslaan, is de boodschap altijd zichtbaar. Limeta B.V. Q wwwpagina bp7474

VERLICHTING W

Q wwwpagina bp7473

Geometrische veelzijdigheid

Krachtige verlichtingsarmaturen

Huiselijke terraslamp

De Public biedt door zijn geometrische vormgeving de mogelijkheid om hetzelfde verlichtingsarmatuur op verschillende wijzen in een ontwerp te verwerken. Het kan in en om hoeken geplaatst worden en is aan te sluiten op een andere Public.

Daarnaast kan het zowel binnen als buiten op verschillende wijzen worde opgehangen. Bell Lux B.V. Q wwwpagina bp7471

Schréder verlichtingsarmaturen zijn geschikt voor openbare verlichting, zoals in de stad en in tunnels. Ze combineren een krachtig verlichtingspotentieel met een uistekende efficiëntie. Daarnaast zijn ze voorzien van een elegant design, waardoor ze er ook overdag mooi uitzien en perfect zijn geïntegreerd in de omgeving. Schréder B.V. Q wwwpagina bp7476

De imposante staande lamp TXL geeft een warme huiselijke sfeer aan een terras. Het vormt daardoor een welkome aanvulling op de bestaande buitenlampen. De lamp heeft een IP54 waarde en is uitgerust met een kap van glass fibre. Het frame en de staander zijn afgewerkt met een plastic coating. PD Lighting

96

Q wwwpagina bp7499

architectenweb magazine

MEUBILAIR W

Dubbele draaipoort

Oogstrelend strekmetaal

Euroform W

De dubbele PDP-draaipoort is speciaal ontwikkeld voor parkeertoepassingen met een lage gebruiksfrequentie en terreinafsluitingen. De vleugels, die zijn gemonteerd aan twee kolommen, openen en sluiten in veertien seconden. Bediening is mogelijk met een handzendsysteem (standaard), kaartlezers, sleutelschakelaars of voertuigdetectie. DBS Logipark B.V. Q wwwpagina bp7472

Strekmetaal heeft een oogstrelend accent en een verrassend sterke architectonische uitstraling. Het is een eigentijdse materiaalkeuze met een futuristische tint. Hekwerken van strekmetaal zorgen voor een luchtig en ruimtelijk effect, en bieden optimale bescherming tegen ongewenste invloeden van buitenaf.

MetaDecor Q wwwpagina bp7507

De producten van Euroform W geven de openbare ruimte een unieke uitstraling. Ze zijn vervaardigd uit metaal, dat in elke RAL-kleur geleverd kan worden, in combinatie met diverse houtsoorten. Het assortiment bestaat uit banken, afvalbakken, fietsenrekken, rijwieloverkappingen, plantenbakken en pergolasystemen. ABCTeam Speeltoestellen Nederland Q wwwpagina bp7496

Vormgevende boomen platenbakken

Cubic-serie

Double Mixte

PolyForma boom- en plantenbakken en KiGa-elementen hebben een hoge functionaliteit en zijn een ideaal vormgevend element aan landschap, openbare ruimte en dakterras. Ze zijn leverbaar in elke gewenste vorm en kleur. Daarnaast worden ze compleet geleverd met waterbuffersysteem en eventueel met hijshaken. PolyForma

In de producten van de Cubic-serie is consequent een schuin contour toegepast, waardoor ze goed met elkaar zijn te combineren. De meubelen hebben een stalen frame, de werk-, zit- of leunvlakken zijn afgewerkt met onbehandeld exotisch hardhout. De picknicktafel biedt genoeg ruimte om comfortabel aan te zitten. Grijssen Park en Straatdesign Q wwwpagina bp7509

Bij Double Mixte van Luc Vincent was een fraai ontwerp de eerste voorwaarde. Het is een ronde of rechte leuning met zitmogelijkheid. De leunhoogte van deze uit rvs vervaardigde straatmeubel is 88 centimeter. Er is ook een model met verankelingspoten voor montage in losse grond beschikbaar. Vermolen Groep

Q wwwpagina bp7477

nummer 4 - september 2006

Q wwwpagina bp7478

97

VERHARDING / INFRASTRUCTUUR W

VERHVOLG MEUBILAIR W

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Mobiele boombakken

Allerhande speelmogelijkheden

Strakke betonnen bank

De Treelife boombakken creëren een optimale leefconditie voor stedelijke bomen. Mobiele bakken voor bomen tot 12 á 15 meter en gravelgrid boomroosters bieden inrichters van de buitenruimte nieuwe uitdagende mogelijkheden. De bakken kunnen in kleinere afmetingen en in een tal van bekledingsmaterialen geleverd worden. Streetlife Q wwwpagina bp7493

Speelwereld levert goede mogelijkheden voor het inrichten van speelplekken. Moderne, duurzame, sterke materialen vormen de basis voor concepten die overal inpasbaar zijn. Speelwereld biedt daarnaast ook oplossingen voor de jeugd om te bewegen en te werken aan een goede lichamelijke ontwikkeling.

Speelwereld Q wwwpagina bp7479

Konkriet is een bank van beton voor de openbare buitenruimte en de privé-tuin. In het strakke ontwerp is een versiering verwerkt van epoxyhars, waardoor de bank een vrolijke uitstraling krijgt. Er zijn verschillende kleuren combinaties mogelijk en op aanvraag zijn andere motieven en materialen leverbaar. Urbanice

Zuivering van hemelwater

‘Gestreken’ straatstenen

Duurzame prefab bruggen

Met het Porodur BKK®-systeem biedt Holcim een totaaloplossing voor het infiltreren, bergen, vertraagd afvoeren en zuiveren van hemelwater. Het systeem zorgt ervoor dat het hemelwater wordt gezuiverd, waardoor er geen schadelijke stoffen naar het grond- en/of oppervlaktewater verdwijnen. Holcim B.V.

Terca straatbakstenen zijn nu leverbaar in wasserstrich-uitvoering. De in een vlamoven gebakken stenen hebben een ‘gestreken’ structuur. Het assortiment kent een uitgebreid aanbod in kleuren, vormen, formaten en bewerkingen. Straatstenen zijn voor jaren kleurvast en zorgen zo voor een blijvende sfeer. Wienerberger B.V.

De Streetlife prefab fiets- en voetgangersbruggen zijn berekend op een belasting tot 5 kN/m². De duurzame stalen bruggen met een verwachte levensduur van vijftig jaar zijn in drie typen, maar ook in maatwerk verkrijgbaar. Daarnaast is er keuze uit innovatieve dekmaterialen en verschillende hekwerken. Streetlife

Q wwwpagina bp7480

Q wwwpagina bp7468

Q wwwpagina bp7495

Q wwwpagina bp7501

98 architectenweb magazine

archipedia

architectenweb

archipedia

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Bouwstijlen

Het Scheepvaarthuis gezien vanuit het zuiden, vanaf de brug over de Waalseilandgracht.

Amsterdamse School In de jaren ’10 van de vorige eeuw werd in Amsterdam, maar ook in andere delen van Nederland, veel gebouwd in een expressieve baksteenarchitectuur die bekend staat als ‘Amsterdamse School’. De stijl kent een sculpturale vormentaal en rijk kleurgebruik.

Steile, met dakpannen beklede daken, veelvuldig gebruik van baksteen en ronde, organische vormen en laddervensters zijn belangrijke kenmerken van de stijl. Ook werd beeldhouw- en metselwerk toegepast als versiering.

Achter de bakstenen façade gaat een betonnen draagconstructie schuil, wat de bouw wel eens bemoeilijkte.

Q Scheepvaarthuis De voornaamste architecten van de Amsterdamse School waren Jo van der Mey, Piet Kramer en Michiel de Klerk. Zij hadden alledrie bij architect Eduard Cuypers gewerkt en richtten 100

in 1910 hun eigen bureau op. Tussen 1912 en 1916 ontwierpen zij het Scheepvaarthuis in Amsterdam. De door scheepvaart geïnspireerde gevelversieringen en maritieme motieven waren zeer fantasierijk. Ornamenten en beeldhouwkunst droegen bij aan het idee dat een gebouw een geheel moest vormen, niet alleen in stijl en constructie, maar ook in de decoratie.

Het Scheepvaarthuis is het eerste en wellicht het beste voorbeeld van een dergelijk Gesamtkunstwerk van de Amsterdamse School.

De architecten van de Amsterdamse School zagen vooral expressieve dynamiek als trefwoorden van de moderne tijd, waren niet wars van ornamenten en beschouwden schoonheid als een eerste vereiste voor hun ontwerpen.

Zij verschilden hierin van Berlage, die met zijn Beursgebouw (1896 - 1904) het tijdperk van de moderne architectuur had ingeluid. Voor Berlage waren eenvoud, soberheid en con-

structieve logica het antwoord op de zoektocht naar moderne architectuur.

Toch zijn er stilistische overeenkomsten: het gebruik van baksteen als het voornaamste bouwmateriaal en het accentueren van belangrijke punten met natuursteen, bijvoorbeeld.

Wat de Amsterdamse Schoolarchitecten ook met Berlage gemeen hadden, was de rationalistische benadering van hun architectuur en de wens om het stedelijk bouwblok als maatgevende eenheid op te vatten (in plaats van de afzonderlijke woning).

Dit hangt samen met de Woningwet die in 1902 van kracht werd en die allerlei sociale, hygiënische en technische eisen dicteerde waaraan woningbouw moest voldoen. Steden werden gedwongen om orde op zaken te stellen en de vaak erbarmelijke leefomstandigheden van arbeiders te verbeteren. Grootschalige woningbouw werd dan ook een belangrijk thema voor architecten. architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Het woningbouwproject ‘De Dageraad’ van Michiel de Klerk is een goed voorbeeld van zo’n ‘arbeiderspaleis’. De Klerk geldt als de meest getalenteerde van de drie grote vertolkers van de stijl. Zijn gebouwen spreken met hun sculpturale vorm het meesat tot de verbeelding. De Dageraad staat in het beroemdste uitbreidingsplan van die tijd, Berlages plan voor AmsterdamZuid. Zijn plan was een stedenbouwkundig geraamte met grote gesloten bouwblokken, waarvan de afzonderlijke gebouwen en gevels door architecten konden worden ingevuld.

De Amsterdamse School had een spreekbuis in het tijdschrift ‘Wendingen’. Het blad belichtte gebouwen in de ‘huisstijl’ van de architecten, maar maakte ook het werk van bijvoorbeeld Frank LLoyd Wright bekend in Europa. Deze architect heeft veel invloed gehad op Nederlandse architectuur. De ‘Haagse School’ is bijvoorbeeld een variant op de Amsterdamse School, waarin dakpannen en baksteen expressief werden toegepast - maar geordend in kubistische bouwblokken, wat de invloed van Frank Lloyd Wright verraadde.

Detail van de golvende gevel en getande dakrand van de Dageraad (Burg.

Tellegenplein, Amsterdam).

Het blad bracht allerlei stromingen en kunstuitingen onder de aandacht. Een eenzijdige visie kan de redactie daarom niet verweten worden. Drijvende kracht achter het blad was H.Th. Wijdeveld. Er wordt in de typografische wereld overigens nog steeds gesproken van Wijdeveldtypografie en Wendingenstijl. nummer 4 - september 2006

Beroemde Achitecten Frank Lloyd Wright (1867 - 1959)

Het is lastig om Frank Lloyd Wright tot één enkele bouwstijl te rekenen.

Maar het is misschien ook niet terecht om hem bij een aantal verschillende stromingen onder te brengen, want de selfmade architect had een geheel eigen stijl van bouwen. Het streven naar een organische architectuur was volgens Wright zelf de enige constante factor in zijn gevarieerde oeuvre.

Hij paste elementen toe uit verschillende stijlen, maar hij oefende vooral invloed uit op anderen. Zeker in Nederland is dit het geval, bijvoorbeeld in de architectuur van Oud, Van’t Hof en Dudok. Enkele karakteristieken van de stijl van Wright zijn het gebruik van abstracte, kubistische en (later) ronde vormen en een horizontaliteit in de gevel. Ook is zijn werk vaak in harmonie met de natuurlijke omgeving en tot in het kleinste detail doordacht.

archipedia

and Adler. In 1893 werd hij echter ontslagen omdat hij op eigen houtje opdrachten begon aan te nemen. Hij bleef tot 1909 in de staat Illinois wonen, daarna vestigde hij zich voorgoed op het platteland van Wisconsin.

Q Prairiestijl Wright had van kinds af aan een sterke binding met de natuur. De huizen die hij bouwde in zijn beroemde ‘prairiestijl’ waren gebouwd met elementen uit de lokale omgeving.

De stijl was eigenlijk gebaseerd op de pittoreske ‘shingle style’, maar Wright verving de wanorde en het truttige van deze stijl door geometrische verhoudingen en horizontale lijnen in de gevels die zo min mogelijk werden onderbroken. De horizontaliteit verwees naar de uitgestrekte prairies. Ook de licht hellende daken zorgden ervoor dat de woningen op organische wijze met het landschap leken te versmelten.

De ruimten in de woningen vloeiden in elkaar over. Wright ontwierp ook de meubels die pasten bij het architectonisch geheel.

Q Falling Water Het door Wright ontworpen woonhuis van Edgar J. Kaufmann, ‘Bear Run’, had een heel apart concept.

Het was gebouwd uit beton, een materiaal uit het functionalisme dat Wright graag gebruikte. Het huis staat boven een waterval in een bos in Pennsylvania, waar de bekendere naam voor het huis, ‘Falling Water’ vandaan komt.

Wright had geen architectonische opleiding genoten, maar deed praktijkervaring op als leerjongen bij een aannemer. Daar maakte hij ontwerpen voor een kerk in een dorp in Wisconsin, die hij succesvol gebruikte tijdens een sollicitatiegesprek met Louis Sullivan. Sullivan was de invloedrijkste architect van de Chicago School.

Al gauw vervulde Wright een prominente rol in het bureau Sullivan

Horizontale lijnen en een hechte relatie met de natuurlijke omgeving:Falling Water.

101

archipedia

Q Larkin Soap Company Het invloedrijkste gebouw van Wright werd gebouwd in 1905. Het is het hoofdkantoor van de Larkin Soap Company in Buffalo. Het kantoor werd het prototype voor kantoorarchitectuur Van de buitenkant zag het eruit als een gesloten vesting, wat de afkeer symboliseerde die Wright voor de grote stad voelde. Van binnen creëerde hij een heel ruimtelijke wereld.

De spil van het gebouw was een atrium waar aan weerszijden verdiepingen met kantoren zaten. Dat concept gaf het personeel het idee dat ze samenwerkten, doordat ze elkaar konden zien. Ook was er een klimaatbeheersingssysteem en goede verlichting in de binnenruimte, dankzij een transparant plafond. Het gebouw is in 1960 afgebroken.

Q Guggenheim New York Bij het grote publiek is Wrights Guggenheimmuseum in New York het bekendst. Het gebouw is tekenend voor het experimenteren met cirkels dat de architect al sinds de jaren veertig deed. De spiraalvormige expositieruimte springt direct in het oog. Net als in het Larkingebouw ligt er een atrium onder een transparant plafond. De expositieruimtes bevinden zich langs de randen. De bezoeker loopt voortdurend in cirkels rond om de kunstwerken te bezichtigen.

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Bouwkundige begrippen

Rijksdag Berlijn De Rijksdag in Berlijn is nauw verbonden met de geschiedenis van Duitsland in de 20e eeuw. Het trotse gebouw symboliseerde vanaf de bouw in 1884 de macht van het Duitse Rijk. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog en ten tijde van de hereniging van Duitsland speelde het een belangrijke symbolische rol.

Tussen 1994 en 1999 transformeerde architect sir Norman Foster de Rijksdag tot een van de modernste parlementsgebouwen ter wereld.

Een serie klokgevels met verschillende detaillering.

Klokgevel Een vereenvoudigde halsgevel die ontstaat doordat klauwstukken in hetzelfde materiaal worden uitgevoerd in de hals. Het geheel krijgt een (ronde) klokvorm.

Detail van dakbedekking ‘monnik en non’.

Wright overleed in hetzelfde jaar als de opening van het Guggenheim, na een leven dat hij voornamelijk in zijn geliefde natuur had besteed.

Beroemde gebouwen

Monnik en non Een dakpan met de rug omhoog is een monnik, met de rug naar beneden een non. De term monnik en non slaat op dakpannen die om en om zijn gelegd.

Het gebouw heeft een bijzonder karakter doordat achter de neoclassicistische gevel spectaculaire moderne architectuur schuilgaat. De oorspronkelijk door Paul Wallot ontworpen kolos (1884 - 1894) heeft het gedurende de 20e eeuw zwaar te verduren gehad. In 1933 vond de Rijksdagbrand plaats, waarvan de Nederlandse communist Marinus van der Lubbe – waarschijnlijk ten onrechte – werd beschuldigd. De zaal voor plenaire zittingen brandde volledig uit.

Tijdens de oorlog werd de Rijksdag voor militaire doeleinden gebruikt en de geallieerden bliezen vanwege instortingsgevaar de enorme koepel van het gebouw op. In de voorgevel zitten nog altijd kogelgaten uit die tijd. Bij de renovatie die Paul Baumgarten in de jaren ’60 uitvoerde, werden de versieringen verwijderd. De koepel werd niet hersteld.

Pilaar Een doorgaans rechthoekige of vierkante vrijstaand pijler, waarop een hoofdgestel of boog kan rusten.

Spiralende galerijen en ronde vormentaal in het Guggenheim New York.

102

Terracotta Aardewerk van klei dat rood wordt na het bakken. Het is een poreus materiaal dat meestal gebruikt wordt voor bloempotten of servies.

De koepel van Foster met de omhoog spiralende loopbaan en de kegelvormige spiegelzuil.

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

archipedia

het statussymbool werd voor het nieuwe Duitsland. Sinds 1995 fungeert het gebouw in het ontwerp van sir Norman Foster weer als officiĂŤle zetel van de Bondsdag (het Duitse parlement).

De Rijksdag kenmerkt zich vandaag de dag door zijn transparantie. Glas vervult in de nieuwbouw een prominente rol. Het transparante karakter staat symbool voor bestuurlijke transparantie en helderheid; bezoekers kunnen zowel de politieke activiteit in de plenaire zaal bekijken als genieten van een fantastisch uitzicht over de stad. Dit wordt mogelijk gemaakt door de enorme glazen koepel van Foster, waarin langs de wanden een baan omhoog spiraalt waarover bezoekers naar het oog van de koepel kunnen lopen.

De neoclassicistische gevel van de Rijksdag, het symbool van de Duitse volksvertegenwoordiging

In de Koude Oorlog stond de Rijksdag maar een paar meter van de Muur vandaan. De regering van WestDuitsland werd in Bonn gevestigd, waardoor het gebouw zijn functie

als parlementsgebouw verloor. Bij de viering van de hereniging tussen Oost- en West-Berlijn werd hier de Duitse driekleur voor het eerst gehesen, waardoor het gebouw opnieuw

De kegelvormige spiegelzuil in het midden van de koepel zorgt voor een groot deel van de verlichting in het gebouw door daglicht naar de binnenruimtes te reflecteren. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds werkt dit principe omgekeerd en wordt de koepel via de spiegelzuil belicht met het kunstlicht van binnenuit.

Door | Marjoleine van Schaik, Ronnie Weessies

Er wordt naar gestreefd om binnen afzienbare tijd een educatieve digitale encyclopedie te ontwikkelen met duizenden artikelen in relatie tot bouw en architectuur: Archipedia. De hoofdgroepen binnen deze encyclopedie zijn architectuurstromingen, architectuurtermen, beroemde architecten en gebouwen, bouwtermen en materialen. De bezoekers van architectenweb.nl kunnen in de toekomst zelf artikelen aan de encyclopedie toevoegen en bestaande artikelen aanpassen of uitbreiden.

Daarnaast spant Architectenweb zich vanuit haar centrale positie als uitgever in om marktpartijen, opleidingen en andere kennisorganisaties te bewegen opgebouwde kennis over te dragen via Archipedia. De encyclopedie wordt financieel mogelijk gemaakt doordat Architectenweb een gedeelte van haar omzet ter beschikking stelt voor de ontwikkeling van Archipedia.

Belangeloos meewerken Wilt u belangeloos meewerken aan de totstandkoming van Archipedia door bijvoorbeeld het kosteloos leveren van informatie (tekst en/of beeld) of het schrijven van artikelen? Neem dan contact op met Jeroen van Oostveen, (035) 60 20 874 of jvo@architectenweb.nl.

Bronnen Voor een compleet overzicht van gebruikte bronnen surft u naar wwwpagina: n7422

nummer 4 - september 2006

103

Nibo速 Graniet Zwart is een duurzaam en betaalbaar natuursteenproduct, zeer geschikt voor de toepassing van afbouwelementen voor de woning- en utiliteitsbouw.

De hoge esthetische waarde en de diversiteit in productassortiment (zowel in toepassing als in vormgeving) voldoet aan de toenemende behoefte aan keuzevrijheid van de architect.

Meer weten?

Voorbeelden van raamdorpels in de woningbouw

Bel Nibo Sto ne voor een v rijblijvend e offerte!

Voltastraat 15, 5928 PC Venlo-Blerick - Venlo Trade Port, Industrieterrein nr. 4755 Postadres: Postbus 3110, 5902 RC Venlo - Tel.: +31 (0)77-3871440 Fax: +31 (0)77-3824289 - E-mail: bouw@nibostone.nl, www.nibostone.nl

NIEUW VOOR NEDERLAND! SEMCO DUR CLEAN Het glas met zelfreinigende werking!

Goed nieuws voor de architecten- en bouwwereld.

Het Duitse concern Semcoglas introduceert haar succesvolle Semco Dur Clean glas nu ook op de Nederlandse markt. Een innovatief glasconcept waarmee u tot 50% op de reinigingskosten kunt besparen en het milieu aantoonbaar minder belast. Semco Dur Clean heeft een zeer hoge resistentie tegen zout water en laat zich â&#x20AC;&#x153;wonderschoonâ&#x20AC;? toepassen in gevels of overkappingen met royale glasvlakken. Denk aan kantoorgebouwen en winkelcentra maar ook in de woningbouw komt Semco Dur Clean uitstekend tot zijn recht.

Surf naar: www.semcoglas.com voor meer informatie of bel met (06) 54 99 51 57 voor een demonstratie door een van onze adviseurs. E-mail: rohenkohl@home.nl

Semco Dur Clean: wonderschoon!

DAT ZULLEN WE EVEN TESTEN

vacatures

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Kijk voor meer vacatures en een uitgebreide beschrijving van onderstaande advertenties op www.architectenweb. nl. Vacature plaatsen of CV online zetten? Surf ook daarvoor naar onze online vacaturebank!

ONTWERP architect We zoeken een talentvolle ontwerper (m/v) die in onze bedrijfscultuur wil uitgroeien tot partner. U heeft minimaal vier jaar ervaring met werken in vinexlocaties, een diploma van de Academie van Bouwkunst met vier jaar werkervaring. Klous & Brandjes Q wwwpagina v3097 bevlogen architect met overtuigingskracht In deze functie past een persoonlijkheid die met grote mate van zelfstandigheid kan werken, waarbij de nadruk ligt op het ontwerp. De architect is betrokken bij het project vanaf de eerste conceptuele schetsen tot en met de uitwerking op detailniveau. AA Architecten Q wwwpagina v4295 architect Wij zoeken een ervaren architect die zelfstandig projecten ontwerpt, uitwerkt, begeleidt en op een hoger plan brengt. De kandidaat heeft uitstekende communicatieve vaardigheden, is wervend en is een inspiratiebron voor interne en externe ontwerpteams. Spring architecten Q wwwpagina v3784 senior architect/projectleider We zoeken iemand met een grote interesse in het ontwerpend onderzoek en een portfolio die daar blijk van geeft. U heeft een goed ontwikkelde â&#x20AC;&#x2DC;antenneâ&#x20AC;&#x2122; voor nieuwe, grensverleggende ontwikkelingen en kunt als inspirator fungeren.

Drost + van Veen architecten Q wwwpagina v4271 ontwerper/projectleider In deze interessante en uitdagende functie werkt u in overleg met de senior projectleider zelfstandig aan een twee-

110

tal projecten vanaf schetsontwerp tot realisatie. U heeft een bouwkundige opleiding, minimaal HBO-niveau plus een aantal jaren aantoonbare ervaring.

Molenaar & Van Winden Architecten Q wwwpagina v4159 jonge ambitieuze architect Wij zijn op zoek naar een ambitieuze architect voor het ontwerpen van woonen utiliteitsgebouwen. Je hebt een opleiding op academisch niveau (TU of AvB) en minmaal 3 jaar ervaring als zelfstandig werkend architect. Dhondt Stedenbouw en Architectuur Q wwwpagina v4292 ervaren stedenbouwkundig ontwerper Ben je creatief, sterk in acquisitietrajecten, doe je mee aan prijsvragen, heb je minimaal 4 jaar werkervaring, ken je mensen binnen de ontwerpwereld en kijk je met een frisse blik naar de ruimte om je heen? Dan nodigen we je graag uit voor een gesprek. BRO Q wwwpagina v4368 stedenbouwkundig ontwerper Ben je leergierig, creatief, doe je mee aan prijsvragen, werk je graag samen met andere specialisten en kijk jij ook met een frisse blik naar de ruimte om je heen? Dan bieden we jou een inspirerende functie. BRO Q wwwpagina v4367 stedenbouwkundige Wij vragen een allround ontwerper/ster, stedenbouwkundige of architect met affiniteit voor stedenbouw. U hebt uw opleiding genoten aan een TU of een Academie van Bouwkunst. Buro Oost Q wwwpagina v4427 landschaparchitect Strootman zoekt een originele, excellente ontwerper en een visionair denker.

Ook ben je initiatiefrijk en hebt uitstekende communicatieve vaardigheden.

Je hebt zes tot tien jaar ontwerpervaring en ruime ervaring als projectleider.

Strootman Landschapsarchitecten Q wwwpagina v4461 assistent ontwerper Wij zoeken een (ervaren) ontwerper voor (woningbouw en utiliteitsbouw), die zelfstandig concepten uitwerkt, begeleidt en op een hoger plan brengt.

Een persoonlijkheid met uitstekende communicatieve vaardigheden. Spring architecten Q wwwpagina v4247 assistent ontwerper Wij zoeken een jonge architect met veel enthousiasme voor het vak. Ambitie en kunnen inspireren zijn daarin belangrijke competenties. U houdt zich onder andere bezig met het ontwerpen van (deel-) projecten onder leiding van de projectarchitect. Poolen Architekten b.v.

Q wwwpagina v4467 stylist(e) voor Love Boats & Big Boats Voor een internationaal opererend architectenbureau is puurBouwkunde opzoek naar een Stylist. Het bureau is gespecialiseerd in het ontwerpen van interieurs van luxe jachten en cruiseschepen in het 5 en 6 sterren segment. puurBouwkunde Q wwwpagina v4484

TECHNIEK bouwkundig tekenaars Wij zoeken enkele jonge, startende, ambitieuze bouwkundigen, die plezier hebben in het uitwerken van projecten vanaf de definitieve ontwerpfase. Je werkt op HBO-niveau, hebt kennis van AutoCAD en affiniteit met architectuur.

RPHS architecten Q wwwpagina v4363 bouwkundig tekenaar We zoeken een enthousiaste bouwkundig tekenaar (m/v) die accuratesse koppelt aan eigen initiatief en zelfstandigheid, met een goed bouwkundig inzicht

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

en gevoel voor detail. U kunt goed overweg met AutoCAD. Klous & Brandjes Q wwwpagina v3828 bouwkundig tekenaars Voor architectenbureaus in de Randstad, zijn wij op zoek naar ervaren bouwkundige tekenaars die relevante woningbouwkennis hebben. Je gaat werken aan verschillende projecten in de woning- en utiliteitsbouw. Dosign Engineering Q wwwpagina v4478 bouwkundig tekenaar Wij zoeken kandidaten met een afgeronde MTS-bouwkunde opleiding die zich verder willen ontwikkelen als bouwkundig tekenaar. Je bent rustig, makkelijk in de omgang en je vindt het leuk om in teamverband te werken.

Continu Engineering Q wwwpagina v4433 bouwkundig tekenaar kern architecten zoekt ervaren bouwkundig tekenaars met een bouwkundige opleiding op MBO/HBO niveau en enige jaren ervaring bij een architectenbureau.

Ervaring met ArchiCAD is een voordeel, geen voorwaarde. kern architecten Q wwwpagina v4089 ervaren bouwkundig tekenaars SATIJNplus Architecten bv zoekt bouwkundige tekenaars met een afgeronde opleiding op HBO- of MBO-niveau.

U heeft ervaring met Arkey-ASD en minimaal enkele jaren ervaring in onder andere utiliteitsbouw. SATIJNplus Q wwwpagina v4211 bouwkundig tekenaars Voor deze functie moet u zelfstandig kunnen werken aan de bouwtechnische uitwerking van projecten in verschillende fasen. Werken onder tijdsdruk vormt voor u geen probleem. We vragen een MTS/HTS/TU opleiding en ervaring met AutoCAD 2006. Molenaar & Van Winden Architecten Q wwwpagina v4160 jonge ambitieuze bouwkundig medewerker Wij zijn op zoek naar een jonge ambiti-

nummer 4 - september 2006

euze bouwkundig medewerker met een opleiding op HBO- of MBO-niveau, met minimaal 1 jaar relevante werkervaring en ervaring met CAD-tekenen. Dhondt Stedenbouw & Architectuur Q wwwpagina v4294 aankomend bouwkundig tekenaars kern architecten zoekt jong talent: aankomend bouwkundig tekenaars met een pas afgeronde bouwkundige opleiding op MBO/HBO-niveau. Ervaring met ArchiCAD is een voordeel, maar geen voorwaarde. kern architecten Q wwwpagina v4090 stedenbouwkundig CAD-tekenaar Je bent in staat tot een snelle en accurate verwerking van gegevens en een heldere grafische presentatie volgens de richtlijnen van ons Handboek Digitale Bestemmingsplannen. Ook ben je vertrouwd met de diverse tekenprogramma’s. BRO Q wwwpagina v4289 stedenbouwkundig tekenaar Wij zoeken een stedenbouwkundig tekenaar met enige ervaring. U heeft voldoende kennis en ervaring op het gebied van stedenbouw en ruimtelijke ordering en u kunt werken met Microstation, AutoCAD, Giskit en ROplan. Continu Engineering Q wwwpagina v4428 projectleider De projectleider wordt gestationeerd in Spanje en zal binnen een drietalig team (Engels, Nederlands, Spaans) op lopende projecten worden ingezet.

Tegelijkertijd spiegelt hij de benodigde activiteiten en handelingen spiegelen met het ideale managementproces. puurBouwkunde Q wwwpagina v4485 projectleider Voor een groot en gerenommeerd architectenbureau zijn wij op zoek naar een ervaren projectleider. Het bureau is onder meer actief in de complexe utiliteitsbouw en in de zorg- en culturele

vacatures

sector. Dosign Engineering Q wwwpagina v4479 projectleider Je stuurt projecten en processen aan op gebied van stedelijke ontwikkeling.

Je bent bovenal een goede adviseur, beschikt over goede communicatieve vaardigheden, bent resultaatgericht en toont lef en ondernemerschap. Continu Engineering Q wwwpagina v4455 jonge ambitieuze projectleider Wij zijn op zoek naar een bouwkundige projectleider met een opleiding op HBO-niveau, minimaal 3 jaar relevante werkervaring en ervaring met CADtekenen. Je werkt o.a. mee aan bouwkundige ontwerpen voor woon- en utiliteitsgebouwen. Dhondt Stedenbouw en Architectuur Q wwwpagina v4293 ervaren projectleider Wij zoeken een professioneel organisator en vakman, die zijn verantwoordelijkheid kent en zelfstandig, ambitieus, analytisch en kritisch is. De gewenste leeftijd is vanaf 35 jaar en je hebt minimaal vijf jaar ervaring in een vergelijkbare functie. RPHS architecten Q wwwpagina v4364 ervaren bouwkundige projectcoördinator Je begeleidt projecten zowel organisatorisch als technisch en doet de ontwerpcoördinatie in alle fases van het project. Je zorgt dat de ideeën van onze architecten gerealiseerd worden binnen de uitgangspunten van de opdrachtgever. AA Architecten Q wwwpagina v4023 projectleider kern architecten zoekt een ervaren projectleider, met een bouwkundige opleiding op hbo-niveau. Je beschikt over drive, ambitie en flexibiliteit, en hebt gewerkt bij een architecten- of bouwmanagementbureau. kern architecten Q wwwpagina v4092

111

vacatures

bestekschrijver Voor een grote overheidsinstelling, die betrokken is bij de nieuwbouw, verbouw en aanpassing van gebouwen, werkt u aan diverse grote en kleine bouwkundige projecten. Minimaal vijf jaar werkervaring in een vergelijkbare functie is een vereiste. Dosign Engineering Q wwwpagina v4482 bouwkostendeskundige Wij zoeken een onmisbare schakel in het bouwvoorbereidingsproces.

Vraagbaak en specialist met generalistische capaciteiten. Minimaal HBO en enige tijd actief als adviseur bij een architecten- of bouwkostenadviesbureau. Spring architecten Q wwwpagina v4246 constructeur Wij zoeken een kandidaat met minimaal een afgeronde HTS bouwkunde of een civiele opleiding richting constructie, eventueel aangevuld met HTI allround constructeur. U heeft ongeveer vijf jaar ervaring als constructeur. Continu Engineering Q wwwpagina v4426

OVERIG adviseur RO Je valt in de functie Junior Adviseur/ Jurist direct onder de projectleider en werkt nauw samen in projectteams met collega-juristen. Je werkt vooral aan bestemmingsplannen en ruimtelijke onderbouwingen, in opdracht van middelgrote gemeenten. Continu Engineering Q wwwpagina v4429

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

AA Architecten b.v.

(0318) 61 63 21

Molenaar & Van Winden Architecten

www.aaarchitecten.nl

(015) 256 84 44

denhaag@aaarchitecten.nl

www.molenaarenvanwinden.nl/ info@molenaarenvanwinden.nl

BRO

Poolen Architekten b.v.

(073) 658 90 40

(033) 461 24 86

www.bro.nl/

www.poolen.nl

info@bro.nl

info@poolen.nl

Buro Oost Landschap Architectuur Stedenbouw

puurBouwkunde

(026) 376 34 22

info@puurBouwkunde.nl

(020) 881 20 20 www.puurbouwkunde.nl

www.burooost.nl info@burooost.nl

RPHS architecten (070) 387 18 10

Continu Engineering

www.rphs.nl

(010) 288 50 00

archi@rphs.nl

www.continu.nl info@continu.nl

SATIJNplus (046) 420 55 55

Dhondt Stedenbouw en Architectuur

www.satijnplus.nl info@satijnplus.nl

(076) 522 95 20 www.dhondt.nl

Spring architecten

info@dhondt.nl

(010) 413 27 90 www.spring-architecten.nl

Dosign Engineering

info@spring-architecten.nl

(010) 477 01 01 www.dosign.nl rotterdam@dosign.nl

Strootman Landschapsarchitecten (020) 419 41 69

Drost + van Veen architecten bv

www.strootman.net bureau@strootman.net

(010) 477 49 64 www.drostvanveen.nl architecten@ drostvanveen.nl

Kern architecten consultant Als consultant met interesse in architectuur en de bouw ben je betrokken bij mens achter het ontwerp en uitvoering. Het betreft een coĂśrdinerende en commerciĂŤle functie gericht op het adviseren over en het verhandelen van het volledige dienstenpakket van puurBouwkunde. puurBouwkunde Q wwwpagina v4483

112

(0475) 53 21 66 www.kernarchitecten.nl info@kernarchitecten.nl

Klous & Brandjes (023) 532 08 40 www.klousbrandjes.nl info@klousbrandjes.nl

architectenweb magazine

“

“

Bouwen is een kunst

case: kunst & vliegwerk

Project:

Aviodrome Lelystad

Architect:

Noorderlicht architecten

Volume:

30.000 m2 Kingspan sandwichpanelen

Producten: KS1000 AWP, DR, DR-CR, RW Corus Colorcoat® Producten: HPS200® (gevel)

Kingspan geïsoleerde dak- en gevelsystemen Het Aviodrome luchtvaart themapark te Lelystad is in slechts negen maanden gerealiseerd. Met kunst en vliegwerk?

“Brandveiligheid is complex, de oplossing is simpel”

Nee, mede dankzij de Kingspan prefab dak- en gevelsystemen die een

Kingspan

solutions

eenvoudige, veilige en met name zeer snelle bouwtijd garanderen.

De

schuimtechnologie biedt onbegrensde creatieve vrijheid,

zonder concessies te doen aan het brandveiligheidniveau, hetgeen in combinatie met het zeer uitgebreide productengamma en de technische begeleiding heeft geleid tot dit ware kunstwerk.

Bouwen is een kunst!

Kingspan B.V. Voorenswei 1 • Postbus 13 6669 ZG Dodewaard

KS1000 RW Dak- en Gevelsysteem

KS1000 DR Gevelsysteem

KS1000 AWP Gevelsysteem

Colorcoat® en HPS200 zijn geregistreerde handelsmerken van Corus.

KS1000 DR-CR Gebogen Daksysteem

Tel. (0488) 417 417 Fax (0488) 417 400 Email: info@kingspan.nl www.kingspan.nl

ARCHITECT @WORK architect meets novelties

donderdag 21 & vrijdag 22 september ‘06 van 13 tot 20 uur Ahoy’ Rotterdam TOTAALEVENEMENT MET P R O D U C T I N N O VAT I E S EXCLUSIEF VOOR ARCHITECTEN, INTERIEURARCHITECTEN, ONTWERPERS EN ANDERE VOORSCHRIJVERS

PRIMEUR IN NEDERLAND !

- VAKBEURS MET PRODUCTINNOVATIES VAN MEER DAN 100 FABRIKANTEN EN EXCLUSIEVE VERDELERS - INLOOPSEMINARS, WORKSHOPS & VISIES OP ARCHITECTUUR - EXPOSITIE 'ARCHITECTUUR EN INNOVATIE' - NETWORKING IN EEN EXCLUSIEVE, PROFESSIONELE SFEER - INNOVATIEVE BEURSLAY-OUT BY CREATIVE4

ORGANISATIE Beurzen Adviesbureau T 030/298 22 93 office@architectatwork.nl

WWW.ARCHITECTATWORK.NL

BubbleDeck® een vloer op maat! gewichts- en kostenbesparend!

• balkloze bollenplaatvloer met 30 à 35% minder eigen gewicht • eenvoudige en flexibel te gebruiken vloer- en draag-

• sparingen eenvoudig aan te brengen • vrije leidingdoorvoer • minimale constructiehoogte

▲

• minder ontgraving voor kelderconstructies • geen dekvloer door monolithische afwerking • betonkernactivering ingebouwd in de vloerelementen • duurzaam bouwen: volledig hergebruik van de vloercomponenten mogelijk

constructie • vorm- en ontwerpvrijheid met willekeurige vloerplattegrond en kolomplaatsing • grotere vloerbelastingen of grotere vloeroverspanningen ®

• rationeel bouwen met kortere bouwtijd en arbeidsbesparing • milieuvriendelijk door besparing op grondstoffen

Industrieel, flexibel en duurzaam bouwen met BubbleDeck®!

ALS HYGIËNE UW EERSTE VEREISTE IS...

METAFL EX ! VA N BOUWPROJECT TOT SP ECI ALIS TIS CHE DEUREN EN IS OLATIEPA NELEN

BubbleDeck Benelux BV Adm. Banckertweg 22 Postbus 150 2300 AD Leiden Telefoon +31 (0)71 521 03 56 Fax +31 (0)71 362 49 51 E-mail: mailbox@bubbledeck.nl www.bubbledeck.nl

De MF5 Medicare is een ideale deur voor de gezondheidszorg. De deur biedt optimale hygiëne en zorgt voor een perfecte afsluiting. De constructie bestaat uit een aluminium frame met daarin een vlak gemonteerd hoogwaardig deurblad voorzien van een HPL toplaag naar keuze. De MF5 is uitgevoerd met de SDA04 automaat voor doorgangen met intensief verkeer. Geheel in eigen fabricage wordt de deur op maat gemaakt. Hierdoor kunt u rekenen op snelle service en maximale Àexibiliteit.

Wilt u meer informatie over de oplossingen van MetaÀex?

Bel dan 0543 477 333

1,(8:

5PL\^L ZLYPL 4LHZ[YVIYPSQHU[

) !"+ +('"* ! -)"#! " % '$ %"#'"' ),"$*-)" ' %"#$ " '"' ' ) $. ) ' $% ** ( "*(% +" . ) ) () ' . + ) -( )

),0'-"*. ()& ) % (('

/

... % ' ) ' + '% & "% "' ( % ' ) ' + '%

( ) +!'& ) +'+ !& + !$* + , % /!% $ -)!" ! &+ *! -'$ + '&+. )( & !* '' *+ - $1!" ! !& -')% #$ ,) & ,& +! + !* ,!+ )*+ $! + %!$! , -)! & $!"# & - ) !*+ -)!". $ & '& ) ', + ,!+*+ # & %' $!"# & -'') $,! * & . )%+ !*'$ +! /+) % ,,)1 % ! & *& $$ & & ,.# ,)! %'&+ + ! $ *0*+ % -'') ) +! - ) !+ + & & ',.

-!* ,)* ) $ -)!" $!"- & !& ')% +! &

$$!& #

'*+ ,* **$,!* $

/

% !$ !& ' #'& &$ ... #'& &$

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

arch.maaik

elke dag een nieuwe strip van arch.maaik op architectenweb.nl

nummer 3 - juli 2006

119

colofon

advertentie index

architectenweb

adverteerder Alcoa

pagina 78

Architect@work

115

BubbleDeck

117

Buva

65

Clestra

116

Continu Engineering

113

De Kock van Gelder

89

DHV

68

Eland Brandt

118

Faay

20

Gemeente Tilburg

17

Hafkon Hansgrohe Holonite HP Kembo

4 30 0

Metaflex

117

Pollux

19 104 67

Reynaers

122

Rimadesio

121

Rockfon Rockwool Semcoglas VBI

Hoofdredactie Jeroen van Oostveen (jvo@architectenweb.nl).

Redactie Marjoleine van Schaik (mvs@architectenweb.nl), Ronnie Weessies (rw@architectenweb.nl).

8 114

Nibo Stone

Redactieadres Postbus 394, 1400 AJ Bussum T (035) 692 08 74 F (035) 692 26 78 I redactie@architectenweb.nl W www.architectenweb.nl

118

Kingspan NBK | Ceramic

Architectenweb Magazine is een uitgave van Architectenweb.nl en verschijnt zes keer per jaar. Architectenweb Magazine is een nieuw praktisch vakblad en is een logisch vervolg op het succes, de bekendheid en de goede waardering van www.architectenweb.nl.

1 7

Eindredactie Theo Janssen.

Aan dit nummer werkte verder mee Remco Arnold, Peter Drijver, Eric Frijters, Kirsten Hannema, Bart van Hoek, Kees van der Hoeven, Olv Klijn, Jeroen van Nieuwenhuizen, Sjoerd Reitsma, Karin Roelofse, Marijke Troost, Jacob Voorthuis.

Architectenweb Magazine is een uitgave van Architectenweb Media B.V. Postbus 394, 1400 AJ Bussum media@architectenweb.nl.

105 28,29

Vertical Vision

116

Wienerberger

90

Xella

6

Zumtobel

5

Advertenties Architectenweb Media B.V. Martijn Postmus (035) 69 20 874, info@architectenweb.nl.

Art-direction en grafische Vormgeving Danny Tupang Huizen, Architectenweb Media B.V. Bussum.

Druk Jellema Druk Almelo bv, Almelo.

Informatie over abonnementen Losse nummers 造 9,50 Introductieabonnement (5 nummers) 造 37,50 Jaarabonnement (8 nummers) 造 69,nabestellingen 造 14,- per nummer (incl. BTW) Alle prijzen zijn onder voorbehoud van prijswijzingen. Het abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Voor de betaling ontvangt u een factuur. Abonnementen kunnen per nummer ingaan en worden zonder tegenbericht automatisch verlengd. Opzeggen dient schriftelijk te gebeuren bij Architectenweb.nl, minimaal vier weken voor de verschijningsdatum van het laatste nummer van uw abonnement. Wet op de persoonsregistratie Wij maken u erop attent dat wij enkele door u als abonnee verstrekte gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer, hebben opgenomen in ons gegevensbestand.

colofon

Vrijwaring Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook.

Uw project in Architectenweb Magazine?

Stuur de projectinformatie dan naar de redactie t.a.v. Jeroen van Oostveen, en wie weet verschijnt uw project binnenkort in Architectenweb Magazine!

Mededelingen m.b.t. Architectenweb Magazine nr. 3 Interview Dirk Sijmons, foto pagina 27 De juiste naamsvermelding van de beeldend kunstenaar is Gerco de Ruiter.

Velaria separatie wanden

Rimadesio Nederland via Reinder Kuipers

015 - 214 67 17

r.kuipers@zenit.nl

%STHETISCH VORMGEGEVEN R A M E N E N D E U RE N

/NDERSCHEIDENDE UITSTRALING VOOR ELKE GEVEL 3TRAK EN SLANK TOT IN DETAIL %N TECHNISCH TOCH MET ONGEKENDE PRESTATIES )N ISOLATIE

STABILITEIT BEDIENINGSVARIANTEN VERBORGEN WATERAFVOER EN ZELFS INBRAAKWEREND 7+ $E INNOVATIE VAN 2EYNAERS !LUMINIUM

(ET IS DE KRACHT VAN HET SLANKE RAAM EN DEURSYSTEEM #3 3, +IJK OP WWW REYNAERS NL OF BEL