Editie 2024 - deel 6 by Anne Degraef

Op vakantie, en de hond mag mee

De familie-hond mee op reis geeft dubbel plezier ! Een praktische handleiding met veel tips, STAP-voor-STAP opvoedingsadvies om van uw hond een fijne reiskameraad te maken, en alles wat u moet weten voor een onbezorgde vakantie.

Editie 2024 – deel 6 : Onze ervaringen onderweg !

Anne Degraef

Op vakantie, en de hond mag mee

Anne Degraef

Op vakantie, en de hond mag mee De familiehond mee op reis geeft dubbel plezier ! Een praktische handleiding met veel tips, STAP-voor-STAP opvoedingsadvies om van uw hond een fijne reiskameraad te maken, en alles wat u moet weten voor een onbezorgde vakantie.

© 2024 Anne Degraef 1ste editie online als e-boek gepubliceerd op 22 oktober 2010 2de editie online als e-boek gepubliceerd op 6 augustus 2011 3de editie online als e-boek gepubliceerd op 8 februari 2012 4de editie ( deel 1 & 2 ) online als e-boek gepubliceerd op 6 november 2012 5de editie ( deel 1 & 2 ) online als e-boek gepubliceerd op 29 september 2013 6de editie ( deel 1 & 2 ) online als e-boek gepubliceerd op 13 september 2014 7de editie ( deel 1/2/3 & 4 ) online als e-boek gepubliceerd op 1 augustus 2015 8ste editie ( deel 1/2/3 & 4 ) online als e-boek gepubliceerd op 18 oktober 2016 9de editie ( deel 1/2/3 & 4 ) online als e-boek gepubliceerd op 10 oktober 2017 10de editie ( deel 1/2/3 & 4 ) online als e-boek gepubliceerd op 17 oktober 2018 11de editie ( deel 1/2/3/4 & 5 ) online als e-boek gepubliceerd op 3 november 2019 12de editie ( deel 1/2/3/3 & 5 ) online als e-boek gepubliceerd op 17 december 2022

Alle foto’s werden genomen door Anne Degraef en Walter Van Rompaey, op 2 na die zijn van de hand van onze dochter Kristien, een andere werd gemaakt door Eric Suykerbuyk *, ook mijn vader Henri Degraef ** nam er één voor zijn rekening en ook onze kleinzoon Mathieu *** nam verschillende foto’s. En ook de fokker van Aagje bedanken we voor een foto. Met dank aan Vincent voor het online zetten van alle edities. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever en auteur. http://annedegraef.weebly.com anne.degraef@telenet.be De uitgever en auteur zijn niet verantwoordelijk voor eventuele schade die is voortgekomen uit gebruik van de in dit boek genoemde materialen, methodes en middelen.

De beschrijving en info van de verschillende logementen dateert uit de periode dat wij met ons gezin en de hond(en) op die plaats verbleven. Gelieve voor up-to-date info u opnieuw in verbinding te stellen met het logement dat u op het oog heeft. Veel reisplezier !

Inhoud Inleiding 15 Wat vooraf ging 15

Deel 6 Onze ervaringen onderweg… Kan je viervoeter op het vakantie-adres mee op alle uitstappen ? 21 Lokale verordeningen die je tijdens je wandelingen kan tegenkomen. Sla die niet in de wind ! 21 Pictogrammen onderweg en hun betekenis 34 Je viervoeter mee op het openbaar vervoer 42 Waar naartoe 64 -

Natuurparken

Kastelen, paleizen, villa’s en de bijbehorende tuinen

Kerken, abdijen en begraafplaatsen

Musea

Stranden

Kunstjes die je elke hond kan leren 80 -

Target-training als voorbereiding

Kunstje 1 : Mooi opzitten als een circusbeer

Kunstje 2 : Dood-liggen

Kunstje 3 : Geef mij een kusje

Kunstje 4 : Een aperitiefje graag met daarbij het aanleren van de commando’s “ Vast ! ” en “ Los ! ”

Kunstje 5 : Maak een buiging, mijn beste vriend

Kunstje 6 : Ringgooien

Kunstje 7 : Wat ben ik snipverkouden, hatsjoem ! Waar heb ik mijn zakdoek gelaten

Wat met een ouder wordende hond die je meeneemt op vakantie ? 117 -

Wanneer is je hond een senior

Zal de ouder wordende hond zich op elk nieuw vakantie-adres nog altijd even snel aanpassen en zich overal nog steeds even gemakkelijk thuisvoelen of is het beter dat je hem thuislaat of vanaf wanneer laat je hem beter thuis ?

De ouder wordende hond mee op uitstap

Wees erop voorbereid dat de oude dag bij je hond onvoorziene situaties met zich kan meebrengen 126 -

Een verslechterend gezichtsvermogen

Een zwakker wordende achterhand

Wat met een zieke hond die je meeneemt op reis 139

Onze ervaringen met de hond des huizes op de vakantieverblijven 142 - De meest merkwaardige kennismaking met een hond des huizes

Vakantiekiekjes met de hond 147 -

Fototips

Fotografische belangstelling uit onverwachte hoek

Slotwoord 158

Ik wil dit boek opdragen aan onze kinderen Vincent en Kristien, opdat zij als ze later ook een hond in hun gezin opnemen, het zouden kunnen gebruiken als handleiding om net zo onbezorgd op reis te kunnen gaan MET de hond als wij dat altijd deden en nog steeds doen.

Inleiding Wat ons betreft kunnen we alvast zeggen dat het meenemen van onze hond op reis altijd veel meer plezier en voldoening geeft dan de keren dat we zonder hond op reis gingen. Nochtans is dit niet altijd zo als vanzelfsprekend. Echter met een goede voorbereiding zal je hond reizen net zo plezierig gaan vinden als jij dat vindt. En zeg nu zelf, wat is voor jou plezieriger, samen uit met je hond of dat nu in binnen- of buitenland is, aan het strand of in de bergen, op hotel of restaurant, te voet, met de fiets of in de auto… of alleen uit en je hond alleen thuis.

Wat vooraf ging In 1992, na de verhuis naar een eigen huis met tuin, beslisten we onze familie uit te breiden met een hond. Wat voor hond het zou worden wisten we op dat moment nog niet. Maar één ding was voor ALLE gezinsleden duidelijk : Er komt een hond. Onze spannende zoektocht naar de juiste viervoeter die perfect bij ons gezin zou passen, zou ruim één jaar duren. Maar we waren niet gehaast. Immers ook in dit geval is haast en spoed zelden goed ! En we begonnen zoals waarschijnlijk iedereen begint. Namelijk met de aanschaf van een boek waarin 101 hondenrassen beschreven staan. Het was “ Het MOOISTE HONDEN boek van David Taylor ” met vooral heel veel prachtige foto’s. Maar eigenlijk wanneer we het nu terug doorbladeren, veel te weinig uitleg. We konden er samen met de kinderen uren in lezen. En elke keer weer was er één en hetzelfde hondenras waar we niet op uitgekeken raakten. Het was de Berner Sennenhond. Bij de beschrijving van het temperament stond dat het opgewekte en zeer zelfverzekerde honden waren, die ook prima met kinderen konden omgaan. Meer stond er niet. Onze kinderen waren op dat moment 8 en 9 jaar oud. Dat onze toekomstige hond goed met kinderen moest kunnen opschieten stond als een paal boven water. Voor het overige waren we niet veeleisend. Of toch, een hond die huis en erf zou bewaken. Als onze toekomstige hond over die karakter-eigenschap zou beschikken, zou dat mooi meegenomen zijn. Over andere eigenschappen bij de hond stelden we ons geen vragen. Ook de vraag of wij wel in staat zouden zijn om een hond naar behoren op te voeden kwam nooit in ons op. Er waren zoveel mensen die een hond bezaten, als dat bij hen goed ging zou dat bij ons ook wel goed gaan. We stelden er het volste vertrouwen in. Niemand van ons was opgegroeid met honden en we kenden ook geen vrienden of buren met honden, ook niemand in de familie bezat een hond. Eigenlijk hadden we totaal geen

ervaring met honden. Meer nog, we waren ons ook totaal niet bewust van het feit dat dit weleens heel fout kon aflopen ! Gelukkig gebeurde dat niet. Wat ontdek ik na meer dan 50 jaar…

… dat ik al van jongs af een heel grote hondenliefhebber was !!! Deze foto werd gemaakt door mijn vader Henri Degraef ** Eens het ras van onze keuze bepaald, louter op basis van de foto’s en uitleg in boven vermeld boek, moesten we op zoek naar een goede fokker. We bezochten geen hondententoonstellingen en contacteerden ook geen rasverenigingen. We gingen niet op bezoek bij hondenfokkerijen en we abonneerden ons ook niet op een hondenmagazine. Waarom niet ? Gewoonweg omdat we het hondenwereldje met alles erop en eraan nog niet kenden. Ook internet bestond toen nog niet. Als bij verrassing kregen we via iemand die we toevallig ontmoetten, en die zelf ook op zoek was naar een hond en al heel wat veldwerk had verricht, het adres van een volgens hem zeer betrouwbaar fokker. Met deze fokker zouden we contact opnemen. Bij de

eerste kennismaking hadden we al een heel goed gevoel. Maar de wachtlijst voor een pup was heel lang. Hoelang we ook moesten wachten, onze pup zou van deze fokker komen. In 1994 was het dan zover. De dekking was gebeurd en eens het nest geboren zou er zeker een pup voor ons bij zijn want ondertussen stonden we helemaal bovenaan op de wachtlijst. We stonden op de eerste plaats en kregen onverwacht de eerste keuze uit het nest. Voor ons was al snel uitgemaakt dat we voor een teefje zouden kiezen. In blijde verwachting vertelden we aan familie, buren, vrienden en kennissen dat ons gezin in de volgende maanden zou uitgebreid worden met een hond. We keken er echt naar uit. Maar de reacties van iedereen aan wie we het vertelden waren ronduit negatief. Neen, dat zag men niet zitten. Een hond bij ons in het gezin ? Wij die zo graag en ook zo veel reisden ? Dan kon een hond alleen maar een blok aan ons been zijn. Als we toch een hond wilden nemen, zouden we ons er moeten bij neerleggen dat reizen vanaf nu tot de verleden tijd behoorde. Neen, we zouden bij hen niet moeten komen jammeren als we toch tegen alle raadgevingen in voor een hond kozen. Wij begrepen niet waarom er zo negatief gereageerd werd. We zouden onze hond toch gewoon op reis meenemen. Echter, toen op een dag ook mijn echtgenoot Walter begon te twijfelen en zich liet ontvallen dat als ooit één reis niet zou kunnen doorgaan omwille van de hond, deze laatste buiten moest, werd ik compleet wakker geschud. De tijd van dromen over een hond in het gezin was voorbij. De hond was op komst en er mocht niets mis gaan ! Ook al hadden we geen enkele ervaring met honden, ik wist één ding. Ik zou alles in het werk stellen om de viervoeter, waar we met z’n allen zolang naar uitgekeken hadden, op te voeden niet alleen tot een gehoorzame familiehond, maar daarnaast ook tot een fijne reiskameraad zodat hij ons overal zou kunnen vergezellen. En zo werd Rudith, een Berner Sennenhond, onze eerste viervoeter. Enkele jaren later kwam Rembrandt, een Tervuerense Belgische herder, er als tweede bij. Evy, onze Schotse Collie, maakte als derde viervoeter bijna 14 jaar deel uit van het gezin. En op dit moment is Aagje, onze korthaar Schotse Collie, de vierde in de rij. Al onze honden kwamen als jonge pup in huis. En op de leeftijd van 4 maanden gingen ze voor het eerst mee op reis naar het buitenland. Dit bij wijze van test om te zien of de opvoeding al goed opgeschoten was. Hoewel elk van hen tot een ander ras behoorde en elk een totaal ander karakter had, hadden ze allemaal één ding gemeen, hun enorme voorliefde voor reizen. Was dat aangeboren ? Neen, dat was hen aangeleerd. Mee op reis gaan was voor hen als vanzelfsprekend geworden. Het was voor hen ondenkbaar dat we hen tijdens onze reizen zouden thuis laten. En wij dachten er net hetzelfde over. En hierover gaat dit boek.

Wij worden op onze reizen om de haverklap aangesproken op het onberispelijke gedrag van onze honden. Mensen vragen ons zo dikwijls om tips, opvoedingsadvies en nuttige informatie dat we de tijd er rijp voor achten om alles in een soort handleiding te bundelen, zodat we onze jarenlange ervaring in het reizen met honden kunnen delen met iedereen die ook van plan is de hond mee te nemen op vakantie maar niet goed weet hoe dat in de praktijk moet aangepakt worden.

Onze ervaringen onderweg… Kan je viervoeter op het vakantie adres overal mee op alle uitstappen ?

Uiteraard gaan we vooral op reis om te ontspannen maar niets doen is niet aan ons besteed, op vakantie willen wij vooral nieuwe dingen ontdekken, met zoveel mogelijk onze hond(en) erbij. Waarmee moet je rekening houden als een viervoeter je vergezelt.

Bovenstaande foto werd genomen in Noorwegen aan de Geirangerfjord ( juni 2008 ), vlakbij ons hotel.

Enkele lokale verordeningen die je tijdens je wandeling kan tegenkomen. Sla die niet in de wind !

Wandelaars, blijf je hond de baas Breng het leven van de dieren in het bos niet in gevaar ! Uw hond moet onder uw controle blijven. ( Landelijke wetgeving – Art L 211 – 13 )

Vanaf 15 april tot 30 juni, de periode waarin heel wat jonge dieren geboren worden moet u de hond aan de leiband houden. Dank u wel voor uw begrip. Nog een prettige wandeling.

Beste wandelaars ! Om het werk van de veehouders en de rust van de kuddes te respecteren, willen wij u verzoeken de dieren niet te benaderen en uw honden aangelijnd te houden ( indien u zich op een plaats bevindt waar ze toegelaten zijn ). Om de kuddes te beschermen tegen roofdieren zoals wolven, honden of lynxen, maken de veehouders en herders gebruik van honden die deze kuddes bewaken. Deze honden moeten u kunnen identificeren. Als zij u benaderen, ga dan in een wijde boog om de kudde heen of blijf staan. In het belang van uw veiligheid, blijf kalm .

Samen beschermen wij de natuurlijke open ruimte en eerbiedigen wij het vee .

Dit veld is bestemd voor de produktie van voer en levensmiddelen ! Alstublieft verontreinig het niet met uitwerpselen van de hond Beste hondenbezitter, De verontreiniging van velden en weilanden door uitwerpselen van de hond heeft onmiddellijke gevolgen. De koeien eten het verontreinigde gras niet meer, en de overdracht van ziekten ( parasieten bijvoorbeeld, geven aanleiding tot spontane abortussen bij drachtige runderen ) wordt niet uitgesloten. Vandaar ons verzoek : Respecteer andermans eigendom en hou je lieveling aangelijnd. In het kader van de wetgeving op de bescherming van het veld ( § 2 veldmisdrijf ), is voor de verontreiniging van velden een strafmaat bepaald die kan oplopen tot 2.200,00 Euro. We willen in de eerste plaats alles inzetten op een bewustwordingscampagne, het uitvaardigen van straffen zal alleen in laatste instantie gebeuren. Wij danken u voor uw begrip !

De boerenbond

Hou er rekening mee, dat ook wilde dieren rust nodig hebben ! Blijf op de paden ! Hou honden aan de lijn ! Wanneer u de hond vrij laat meelopen, zijn er dieren in gevaar.

Wild uitgezet Alsjeblieft hou je hond aangelijnd !

Het wild heeft op dit ogenblik nood aan rust Blijf alsjeblieft op de geruimde paden !

Je hond kan boerderijdieren aan het schrikken maken of schade berokkenen __________________________________

Hou het veilig gebruik een leiband in de buurt van vee Maar lijn je hond af als vee hem achterna zit

Waar u zich ook bevindt, ruim steeds de ontlasting van je hond op, gebruik hiervoor een zakje en gooi het nadien in de vuilnisbak

Beste eigenaar van een hond Wij vragen u, om uw honden te helpen met het overbrengen van hun ontlasting naar de daarvoor voorziene Robidog vuilnisbak. Zonder uw hulp spelen ze dat niet klaar !

Hier heerst dodelijke

VOSSENSCHURFT Zeer besmettelijk voor onze honden ! Lijn alsjeblieft uw hond aan, om hem niet in gevaar te brengen !

Voor wie op stap is met een viervoeter, en de hondenpoepzakjes thuis vergeten is

Beste heer hond, indien jij niet bij het kastje geraakt, vraag het dan alsjeblief aan je baasje !

Poepzakjes automaat 32

En hier met een heuse handleiding !

Deze pictogrammen begrijp je onmiddellijk …

… ze zijn klaar en duidelijk 34

Echter niet altijd is dat het geval Bij het zien van volgend bord in een stadje aan het Garda-meer in Italië ( juni 2012 ), begrepen we wel onmiddellijk dat we de ontlasting van onze hond moesten opruimen. Maar moesten we nu plots onze viervoeter ook muilkorven vooraleer verder te wandelen ? De naast staande tekst bracht geen soelaas. Dus wandelden we gewoon verder !

Terug thuis bracht ons buurmeisje Annelies Maes, die Italiaans studeerde, meer duidelijkheid. Het bord zegt :

Het is verboden om de openbare plaatsen te vervuilen Eigenaars van honden moeten voorzien zijn van de juiste middelen ( schep, zakje ) om de uitwerpselen te verwijderen en ze te deponeren in de afvalcontainers. De honden dienen aan de leiband gehouden te worden en indien van bijtende aard, moeten ze gemuilkorfd zijn. In elk geval is het verboden om honden van eender welke grootte uit te laten op de groene zones.

Annelies Maes ! Heel vriendelijk bedankt voor de vertaling naar het Nederlands.

Wanneer de kennis van 4 talen niet genoeg blijkt !

Wij spreken geen spaans, en verstaan het eigenlijk ook totaal niet. Het enige wat voor ons duidelijk is, ik vertaal

Boete vanaf 60 Euro tot 500 Euro Voor de rest denken we dat het waarschijnlijk iets met hondenpoep te maken heeft.

Van de pictogrammen konden we nog iets maken, echter de bijhorende tekst was alleen in het Tsjechisch

Ook dit verbodsteken begrepen we langs geen kanten Tijdens onze vakantie in Spanje ( juni 2014 ) werden we meer dan eens geconfronteerd met het volgende verbodsteken. De eerste maal wisten we niet wat het betekende. We stonden voor de toegangspoort van een omwald middeleeuwse stadje. Betekende dit bord dat onze viervoeter niet mee kon ? Dit leek ons weinig waarschijnlijk, en ook nu wandelden we gewoon verder !

’s Avonds terug in het hotel, zocht ik de betekenis van het woordje “ SUELTOS ” op via mijn computer. De vertaling is “ LOS ”. Dit bord betekend met andere woorden :

Verboden toegang voor honden die niet aangelijnd zijn Je viervoeter mag dus wel mee als hij aangelijnd is. Je ziet het bord niet alleen als je historische stadjes wil bezoeken, maar ook aan het beginpunt van heel wat bewegwijzerde wandelingen. Opgepast ! In Spanje moet je op sommige plaatsen tussen 600,00 Euro en 6.000,00 Euro boete betalen als je betrapt wordt in het NIET naleven van zulke verordeningen !!!

En hier waren we aangenaam verrast ! In heel veel Europese landen, en dan vooral in de steden, wordt onze viervoeter heel dikwijls de toegang verboden in parken. Echter in Duitsland zijn ze op sommige plaatsen uitdrukkelijk welkom.

Honden welkom ! Vrij of aan de lange lijn ! Hondenontlasting moet opgeruimd worden ! Overtreding van de parkreglementering wordt administratief bestraft met een geldboete.

Wanneer dit infobord blijkbaar niet op de lokale viervoeters van toepassing is …

… dan vond ik dat het ook niet op onze viervoeter van toepassing was !

We ondernamen, tijdens onze vakantie in Groot-Brittanië ( juni 2018 ), op zeker ogenblik een grote wandeling ergens in Devon, een graafschap in het zuidwesten van Engeland. Op zeker ogenblik, onze poppemie wandelde voorbeeldig aangelijnd mee, kwamen we langs het wandelpad een infobord tegen ( zie op voorgaande pagina ) waarop stond dat honden eigenlijk niet in het water mochten, om de bevers die daar leefden niet te storen. Echter van ver, hoorden we viervoeters luid blaffend door het water rennen. Tja, als lokale honden dat mochten, dan Aagje ook, zo oordeelden wij.

Je viervoeter mee met het openbaar vervoer In heel veel Europese landen kan je hond mee als je het openbaar vervoer gebruikt, echter niet in allemaal. Het is dus belangrijk je vooraf te informeren. Zo moeten ALLE viervoeters die in Oostenrijk gebruik maken van tram, trein, bus, metro, bergtrein, tandrad, boot… verplicht aangelijnd en gemuilkorfd zijn en in het bezit van een eigen ticket. En in Duitsland zal in de ene deelstaat je hond gewoon mee mogen terwijl hij in de andere gemuilkorfd moet zijn. In Polen moet je hond als hij mee reist met de trein aangelijnd en gemuilkorfd zijn en ook in het bezit van een eigen ticket. In Zweden moesten we voor onze hond ook een ticket kopen vooraleer gebruik te maken van de bus. In Zwitserland in het kanton Graubunden moet de hond een kinder-ticket betalen In Portugal daarentegen worden viervoeters niet toegelaten op de trein. In Italië kan je hond wel mee met de trein mits betalen van een eigen ticket. Op de bus kan hij gratis mee. In Slovenië mag de hond dan weer NIET mee op de bus.

Tijdens onze vakantie in Zweden ( juni 2006 ), maakten we vooral in de buurt van Stockholm heel veel gebruik van de busboten. Viervoeters konden gewoon gratis mee.

In Noorwegen ( juni 2008 ) hebben we de Geiranger-fjord, die 15 km. lang is, en zijn omgeving bewonderd vanaf een overzetboot. We vertrokken vanuit Geiranger, vlak aan ons hotel. De tocht naar Hellesylt, aan de andere kant van de fjord, duurde ongeveer een uur heen, en uiteraard ook een uur terug. Onderweg was er zoveel natuurschoon te zien. En regelmatig kwam er uit de andere vaarrichting ook een cruise-schip voorbij.

Evy, onze langhaar Collie, die kon gratis mee. Voor meer info : https://www.thefjords.no/fjordcruise/the-geirangerfjord/

Op de onderstaande foto zie je onze korthaar Collie Aagje, tijdens een bochtige rit met de bus, van ons verblijf hoog in de bergen naar het stadje Brixen in het dal ( Zuid-Tirol, Italië ) ( juni 2022 ). Toen we vertrokken, waren we de enige passagiers. Maar onderweg liep de bus al snel bomvol. Aagje moest toen een plaatsje zoeken onder onze stoel. Er werd, tot onze verbazing, niet gevraagd om onze viervoeter te muilkorven, noch op de heenrit noch op de terugrit. Voor onze poppemie moesten we ook niets betalen.

Op de volgende foto’s zie je Evy in Warschau ( Polen ) met ons meerijden met de tram ( juni 2015 ).

Wij hebben onze honden nooit vooraf geleerd om te wennen aan het meerijden met openbaar vervoer. Gewoon omdat we thuis eigenlijk nooit het openbaar vervoer met een viervoeter gebruiken. Dit in tegenstelling tot wanneer we op vakantie zijn. Dan maken we er graag en veel gebruik van.

Ook in Italië aan het Como meer zijn de busboten, het vervoersmiddel bij uitstek. Dus maakten we er graag gebruik van ( september 2017 ). Voor een dagticket van 15,00 Euro voor 2 personen kan je gebruik maken van de meeste vaartuigen, vb. ferry’s ( waarop ook auto’s mee kunnen ), busboten klein en groot, sommige met een restauratie afdeling en zelfs een lift voor wie moeilijk de trappen op (en af ) kan, om tot op het bovenste dek te geraken ( en terug ), tot zelfs stoomboten. Voor de speed-boten ofwel de snelle busboten ( zie op de volgende pagina de eerste foto ) betaal je 2,5 Euro per persoon extra als supplement bovenop het gewone dagticket van 7,50 Euro. Maar zij brengen je echt heel snel naar je bestemming. Ook viervoeters kunnen mee. Voor onze korthaar Collie moesten we niets betalen, hoewel er enkele strikte richtlijnen gelden. En onze Aagje was niet de enige die mee aan boord ging.

Ook oa. een Pekinees, een Labrador en Golden Retriever, een Mopshondje, een Rhodesian Ridgeback, een Boxer, een Dogo Argentino, enkele DwergPoedels, een Cocker Spaniel, een Franse Bulldog, een Bouvier des Flandres of Vlaamse Koehond, een Chihuahua, enkele Maltezertjes en een Border Collie zagen we hun baasjes vergezellen op één van de boten.

Toch is het niet als vanzelfsprekend dat een hond zomaar mee gaat op een boot ! Tijdens de socialisatieperiode je pup in contact brengen met beweeglijke ondergronden is een uitstekende voorbereiding hierop. Wij maakten bij onze verplaatsingen over het Como meer oa. gebruik van volgend type vaartuigen :

Voor onze snelle verplaatsingen was de speedboot echt ideaal. http://www.navigazionelaghi.it/doc/pdf/flotta/VOLOIRE_Eng.pdf Voor normale verplaatsingen, of als we gewoon wilden genieten van een tochtje op het meer, dan volstond een gewone boot. http://www.navigazionelaghi.it/doc/pdf/flotta/MANZONI_Eng.pdf

Soms was het zo druk, zeker omstreeks de laatste afvaart ’s avonds, als iedereen op hetzelfde ogenblik naar zijn logies ( ergens aan de overkant ) wilde terugkeren, dat we verplicht werden met een ferry ( die eigenlijk alleen bedoeld was voor het vervoer van auto’s en vrachtwagens + hun inzittenden ) mee te varen. Dat gaat natuurlijk ook, maar is uiteraard helemaal niet comfortabel, want dan moet je gedurende gans de overtocht rechtstaan tussen de auto’s.

Wanneer je op vakantie gaat naar een zeer toeristische bestemming, zoals in dit geval het Como meer in Italië, en de busboten wilt gebruiken voor al je verplaatsingen rond het meer, weet dan dat heel veel andere vakantiegangers dit ook van plan zijn om te doen. Zorg er daarom voor dat je viervoeter ook voorbereid is op grote drukte allerhande. Een hond die paniekerig reageert, en bijvoorbeeld niet de boot op wilt, kan men weigeren !

Onze ervaring met onze korthaar Collie Aagje : Eerst en vooral heb je ( zeker in het hoogseizoen ) de enorme drukte aan de haltes, ( zeker niet te onderschatten ). Heel wat mensen denken niet meer mee te kunnen met een boot als ze al dat volk zien staan wachten ( soms wel 100den mensen ), en drummen er maar op los, hoewel vooraf alleen het aantal tickets verkocht wordt volgens het aantal passagiers dat ( nog ) mee kan met een bepaald type boot. Als een boot in aantocht is of net is vertrokken laat men vanuit de stuurhut een paar keer de hoorn schallen. Het aantal decibels dat dit geschal teweeg brengt, wil ik niet weten, maar het is echt wel oorverdovend.

Dan heb je nog die vreselijk piepende en knarsende geluiden als een boot probeert aan te meren ( of weer vertrekt ) en tegen de kade of het staketsel schuurt. Geluiden waarop je thuis niet of nauwelijks kan voorbereiden. Wanneer je tijdens de boottocht buiten op het dek verblijft, klinken die geluiden veel minder hard dan wanneer je je ergens binnen in de boot bevindt. Echter soms kan gevraagd worden, zeker als het heel druk is, en iedereen naar het buitendek wilt, om met je hond binnen in de boot mee te reizen.

Daarom, besteedt in de socialisatieperiode zeker extra aandacht aan de gewenning van ongewone geluiden ! Bij onze viervoeters hebben we nooit problemen ondervonden, maar rondom ons zagen we regelmatig meereizende honden die in deze omstandigheden echt bang waren.

Om verder te gaan, en nog maar te zwijgen van de ijzeren loopbruggen. Onze korthaar Schotse Collie Aagje loopt steeds vlotjes mee over alle mogelijke ijzeren / metalen ondergronden, hoe moeilijk die ook zijn. Echter bij deze loopbruggen schrok ze toch wel even toen ze onder haar voeten dat klotsende water ( tussen boot en kade of staketsel ) zag. Maar moeilijk gaat ook en Aag liep uiteindelijk toch mee, in tegenstelling tot de veel andere viervoeters die erover moesten gedragen worden. Eens in de boot, heb je het brommende geluid van de motor. Bij het ene type boot al luider dan de andere. Is je hond hieraan gevoelig ga dan ook hier met hem op het hoogste dek zitten ( of staan ), hier hoor je deze geluiden het minste. Daarbij komt nog eens het wiebelen van de boot zelf. Het mag dan nog windstil zijn en het wateroppervlak biljartglad, echter komt er een grotere of snellere boot voorbij, dan zal je niet kunnen ontsnappen aan de deining als gevolg hiervan. Dus positioneer je viervoeter zo in de boot, dat hij niet heen en weer kan geslingerd worden. De bodem van gelijk welk dek op gelijk welke boot zal namelijk ALTIJD glad zijn. Zorg er ook zelf voor dat je stevig rechtstaat en je ergens kan vasthouden, of als je neerzit en de hond voor je laat neerliggen, hij de andere medepassiegers niet kan storen.

Echter, een pup die een goede algemene socialisatie heeft gehad, zal probleemloos mee reizen, ongeacht de omstandigheden. En soms moeten er zoveel passagiers mee, dat er voor je viervoeter maar een klein plaatsje overblijft. Ik laat in dit geval onze hond steeds tussen mijn benen liggen of zitten en ik let er daarbij op dat niemand hem pijn kan doen door bijvoorbeeld op zijn staart of poten te stappen.

En dan heb je een uiterst recent fenomeen : Mensen die overal selfies willen nemen ! Ze zijn meestal ( op dat ogenblik toch ) alleen met zichzelf bezig, en natuurlijk ook met de omgeving ACHTER hen die ze mee op de foto willen als achtergrond. Ook tijdens boottochtjes zullen ze zichzelf willen vereeuwigen. Meestal draaien en keren ze zich eerst 100 x in functie van het kiekje. Wat er ter hoogte van hun voeten gebeurt, ontgaat hen helemaal. En voor je het weet, is je viervoeter de pineut. En als hij dan jankt of piept omdat die persoon op zijn staart of poten stapte, zal je hond niet op veel medeleven van zijn omgeving kunnen rekenen. Er zal nog eerder gevraagd worden om hem een muilkorf aan te gespen, om wanneer deze situatie zich zou herhalen, te voorkomen dat hij na het janken of piepen, zou bijten, dan dat men de persoon in kwestie erop aanspreekt, om in ’t vervolg wat beter uit de ogen te kijken !

Een boottochtje met je hond moet kunnen. Maar laat het voor je viervoeter(s) net zo’n ontspanning zijn, als dat voor jou is.

Hierna zie je een foto van Aagje, in Bellagio ( het drukst bezochte stadje aan het Como meer - Italië ) terwijl ze op de eerste rij lag te wachten ( met achter haar 100den mede wachtenden ), tot zij aan boord kon ( september 2017 ). Ongeachte de drukte en de vele ongewone geluiden en moeilijke ondergronden voelde zij zich hier echt in haar sas. Dit eigenlijk tot onze grote verbazing ! Onze korthaar was op dat ogenblik 9 maanden oud.

Voor meer info over deze busboten : http://www.navigazionelaghi.it/flotta-como.aspx#

Officiële richtlijnen van overheidswege Pas na onze laatste boottocht op het Como meer ( september 2017 ) zagen we de officiële richtlijnen ( op de volgende pagina ) aan het ticketloket uithangen. Ik maakte er vlug een foto van. Wat staat er hier nu in 4 talen ( Italiaans – Engels – Duits en Frans ) te lezen.

Hieronder een detail :

Betreffende honden die mee aan boord gaan Passage uit de transport voorwaarden – geactualiseerde uitgave tot 2014 Met betrekking tot het vervoer van honden, gelieve te verwijzen naar art. ( paragraaf 1, 2, 3 en 4 ) van reglementering 13A07313 van 6 augustus 2013 van het Ministerie van Volksgezondheid met bijkomend uitbreiding, gepubliceerd in de Official Gazette General Series met nr. 209 op 6 september 2013.

Honden kunnen worden ingescheept onder de verantwoordelijkheid van de eigenaars of bezitters. De eigenaar moet ervoor zorgen dat het gedrag van de hond ten allen tijde conform is / aangepast is aan de eisen die gesteld worden wanneer mensen en dieren samenzijn. De kapitein, of één van de officieren die deel uitmaakt van de bemanning, kan aan de eigenaar of de bezitter vragen om de hond te muilkorven indien hij de veiligheid van andere passagiers, dieren of voorwerpen zou in gevaar brengen. Indien de eigenaar of de bezitter ( expliciet ) verklaart hiertoe niet in staat te zijn, zal hij van boord gezet worden bij de eerste aanmeerplaats, zonder recht te hebben op een vergoeding. Ingeval van weigering, zullen de politie diensten opgeroepen worden voor tussenkomst, zo dat er geen vertraging of hinder ontstaat op de openbare dienstverlening. De dieren mogen nergens zitplaatsen innemen, en moeten zo gehouden worden dat ze mede passagiers niet storen, en de eigenaar moet in ieder geval ervoor zorgen dat hij alle uitwerpselen opkuist, en daarvoor ook het nodige materiaal bij zich heeft.

Transport voorwaarden De eigenaar of bezitter moet een vaste leiband gebruiken met een max. lengte van 1,5 m. en moet in het bezit zijn van een muilkorf ( rigide of flexibel ). De inscheping van honden kan hoedanook gelimiteerd of opgeschort worden als de kapitein daartoe oordeelt, in geval van een grote mensenmenigte op de boot of in geval het meereizen de veiligheid van passagiers zou in het gedrang brengen.

Tarief KLEINE HONDEN = Schofthoogte lager dan 50 cm. Zij kunnen gratis mee aan boord. MIDDELGROTE tot GROTE HONDEN = Schofthoogte hoger 50 cm. Zij reizen mee aan verminderd tarief ( 1.50 ) of ( 3,5 ), zonder extra toeslag voor de snelle diensten. Geleidehonden en veiligheidstroepen of opgeleide reddingshonden in dienst kunnen gratis mee zonder beperkingen. Voor info over een abonnement of andere voorwaarden over dit vervoeren van dieren, gelieve u te wenden tot de ticketloketten.

Paardenkoetsen in het verkeer

Ben je van plan om toeristische steden te bezoeken, zoals bijv. Brugge of Antwerpen in eigen land, maar het kan even goed Münster, Weimar of Dresden in Duitsland, Krakau in Polen ( zie foto op vorige pagina ), Wenen in Oostenrijk of Praag in Tsjechië zijn, om maar enkele voorbeelden te noemen, weet dan dat in deze steden paardenkoetsen uitrijden. En daar niet alleen. Ook op andere toeristische trekpleisters zoals bijvoorbeeld in de Säksische Schweiz in Duitsland kan je ze tegen komen.

Onze ervaringen met Evy : Wij hebben onze Schotse Collie geleerd dat wanneer er een koets op komst is, en dat hoor je al van ver, zij naar ons toe moet komen, bij ons moet blijven staan en daarbij het hoofd moet wegdraaien, van de paarden weg, om hen niet aan het schrikken te maken. Immers je weet nooit hoe deze paarden op je viervoeter zullen reageren. Je kan zo iets moeilijk thuis aanleren, wij leerden het Evy van jongsaf, wanneer we ons in zulk een situatie bevonden. Dus kwam er een koets aan, dan stopten we, riepen we haar naar ons toe en positioneerden we haar zo, dat zij geen oogcontact kon maken met de paarden. Na verloop van tijd kende onze Schotse Collie dit zeer goed, en als we stopten als er een

koets aan kwam, en we haar naar ons toe riepen, dan ging ze al vanzelf zo staan dat er geen oogcontact mogelijk was met de paarden. De foto’s heb ik genomen tijdens ons bezoek aan de Bastei, in de Säksische Schweiz ( september 2014 ) in het oosten van Duitsland, niet ver van de grens met Tsjechië. De Bastei, is de oudste en beroemdste toeristische attractie in de Säksische Schweiz. Viervoeters zijn ook welkom. Als je vroeg in de voormiddag er naar toe gaat, kan je de auto nog parkeren vlakbij de Bastei site zelf, en hoef je niet veraf te staan en nog eerst de pendelbus ( een ticket kost 1,5 Euro voor heen- en terug rit ) te nemen. Je kan vanaf de Elbe ook met een trap naar de Bastei, echter dat wordt dan 194 m. klimmen. En voor een virtueel bezoek aan de Bastei in de Säksische Schweiz : https://bohemiadventures.com/virtual-tour-bohemian-switzerland/ Wandel info in de Säksische Schweiz in het algemeen : http://www.saechsische-schweiz.de/malerweg/wanderweg-malerweg/wanderwegprofil.html Voor de mooiste bewegwijzerde wandelingen met je viervoeter erbij, klik op : http://www.saechsische-schweiz.de/urlaubsthemen/aktivurlaub/wandern/wandernohne-hindernisse/wandern-mit-hund/wandern-mit-hund-auf-dem-malerweg.html

Onze ervaringen met Aagje : Ook bij onze korthaar Collie gingen we op dezelfde manier te werk. We hadden slechts heel weinig oefening nodig om Aagje te leren dat bij paardenkoetsen onderweg, ze naar ons toe moest komen, en gaan zitten… met oogcontact naar iemand van ons, tot de paardenkoetsen voorbij waren. Wat werd vooraf aangeleerd : Net als onze andere viervoeters was zij op pupleefijd zeer goed gesocialiseerd op paarden. Eerst was dat vanuit het fietsmandje. Later tijdens wandelingen, vooral dan in onze straat, als we voorbij een weiland met paarden kwamen. Of als ze galoppeerden naast de omheining, dan rende Aagje altijd met ze mee. Ook had onze korthaar perfect geleerd bij andere snel bewegende voorwerpen, als deze in het gezichtsveld kwamen, om of uit eigen beweging of op mijn vraag naar me toe te komen, in mijn buurt te gaan zitten met constant oogcontact naar mij. Dus, deze controle oefening bij paardenkoetsen lag eigenlijk in het verlengde van wat ze al perfect kende. Ik verwachtte bijgevolg geen grote problemen. Maar toch… als dan tijdens een wandeling, achter ons, onverwacht en voor het eerst, paarden met koetsen kwamen aan galopperen, dan was het toch effe kijken hoe zij daarop zou reageren. Alvorens de stoet koetsen voorbij kwam, bracht ik haar op enige afstand van het brede wandelpad ( dit om de oefening zo veel mogelijk kans op slagen te geven ). Ik liet haar zitten en vroeg om oogcontact te geven, ( om te zien hoe

snel dat in deze omstandigheden lukte ) wat allemaal prima ging. Dit werd uiteraard beloond ( oktober 2017 ). En toen kwamen de paardenkoetsen één voor één voorbij. Ze mocht naar hen kijken, maar ze moest ( in eerste instantie ) op mijn vraag, wegkijken om oogcontact met mij te maken. Dat ging telkens prima, en werd uiteraard ook beloond. En bij elke voorbij rijdende koets werd de duurtijd van het oogcontact naar mij opgebouwd. Tot slot, bij de laatste koets, wachtte ik… tot ze zelf oogcontact met mij maakte, wat beloond werd met een jackpot. Onze korthaar Collie was op dat ogenblik 11 maanden oud. Tijdens deze oefening werd de flexielijn vast gezet, en gebruikt als een standaard leiband.

Onze ervaringen met onze korthaar Collie Aagje op vakantie : En hier op reis in Frankrijk, aan de voet van de Mont St. Michel in Normandië ( oktober 2018 ). Als er paardenkoetsen voorbij kwamen, bleef ze op onze vraag rustig zitten met constant oogcontact. Flinke Aagje !

Nog dit : Men kan hier niet meer ( zoals vroeger ) vlakbij parkeren ! Bij een bezoek zal je vanaf de verplichte parkeerterreinen, die betalend zijn, te voet met je viervoeter(s) naar de Mont St. Michel moeten wandelen. De wandelafstand is 2,5 km. heen en uiteraard 2,5 km. terug. Er geldt overal aanlijnplicht. In de abdij en in de diverse musea is je viervoeter niet welkom. In het toeristisch info centrum vlakbij het parkeerterrein kan je eventueel je hond in een kennel op jou laten wachten. Voor de prijs van een parkingticket en meer info over viervoeters : http://www.bienvenueaumontsaintmichel.com/nl/page Binnen de omwalling mogen honden mee, en ook op de vele terrasjes, tenminste als je een plaatsje kan bemachtigen. Zoals te verwachten was het er een over de koppen lopen van de toeristen uit alle windstreken. Ja, ook in oktober ! Voor meer info : https://www.expeditieaardbol.nl/mont-saint-michel-bezoeken/ In de shuttles en koetsen van en naar de Mont St. Michel mogen enkel blindegeleideen andere assistentiehonden mee, en viervoeters die in een mandje kunnen mee gedragen worden. Volgend bord aan de vertrekhalte maakt dit onmiddellijk duidelijk.

Wist je, dat er in Groot-Brittanië een Mont St. Michel in het klein bestaat ? Genaamd de St. Michael’s Mount, gelegen in Marazion nabij het stadje Penzance, aan de zuidkust in Cornwall. Voor meer info : https://www.stmichaelsmount.co.uk De volgende foto werd vanuit ons logies genomen.

Bij vloed neem je de boot, dit kost 2,00 Euro / per persoon, max. 12 mensen kunnen in 1 sloep mee. Voor je viervoeter hoeft niets betaald te worden. ! Het overzetten met de kleine gemotoriseerde bootjes, duurt nauwelijks 10 minuutjes. Aagje genoot van het boottochtje. Voor meer info : https://www.stmichaelsmount.co.uk/plan-your-visit/getting-to-the-mount

En hoewel zo’n kleine motorboot op zee toch helemaal anders aanvoelt qua varen, in vergelijking tot een plezierboot op een meer, en Aagje nog nooit een voet gezet had in zulk een klein vaartuig, maakte het haar allemaal niets uit. Even enthousiast als altijd, kon ze het ook nu niet laten, om de andere mensen te gaan begroeten.

Op de Mount Michael mag je viervoeter alleen mee in het haventje, op de kade en op sommige terrasjes waar je iets kan eten en drinken. Niet op het kasteeldomein dus :-(

Voor meer info : https://www.stmichaelsmount.co.uk/plan-your-visit/dogs

Op de bovenstaande foto staan we op de pier van St. Michael’s Mount, en kunnen we, omdat het eb is, te voet terug naar het vasteland. Het was hier een drukte van jewelste ! Meer info over de boottocht naar dit eiland : https://www.stmichaelsmount.co.uk/getting-here/boating

Natuurparken In heel wat Europese natuurparken is het verboden je hond mee te nemen. Het was eind augustus 1996. We hadden met onze Berner Sennenhond nog een weekje vakantie aan de Côte d’Azur ( Frankrijk ) geboekt. Ons hotel bevond zich op de Col de Turini ( Alpes Maritimes ) in het Parc National du Mercantour. In het hotel waren honden meer dan welkom, in het nationaal park niet. Dit maakte dat onze hond geen poot buiten het hotel mocht zetten. We konden met haar dus ook geen wandelingen in dit nationaal park maken. Om toch iets van het Parc National du Mercantour te zien, besloten we om een dagtocht per 4x4 met een berggids te reserveren. Echter alleen als Rudith ook mee mocht. Er ging heel wat onderhandelen aan vooraf maar uiteindelijk mocht onze Berner toch mee. Wel op één voorwaarde : Op plaatsen waar er met de gids uitgestapt werd om te voet verder te gaan, moest er iemand van ons met Rudith aan de auto blijven. Voor ons was het belangrijkste dat Rudith mee kon, dus we stemden in, en beleefden een dag vol onwaarschijnlijk natuurschoon.

Ook in Italië ( juni 2010 ) toen we enkele dagen verbleven nabij Aosta, werden we onverwacht geconfronteerd met het feit dat het nationaal park Gran Paradiso niet toegankelijk was met honden.

En in kleine lettertjes stond onderaan op het bord geschreven, dat bij overtreding men een boete heeft te betalen tussen 25,00 Euro en 1032,00 Euro. Wie zich goed laat informeren, maar voor ons kwam dat te laat, ontdekt dat er aan de rand van dat park ook heel mooie wandelroutes zijn waar de hond wel mee kan. Echter, in Spanje ( juni 2014 ) waren we aangenaam verrast dat in heel veel natuurparken aan de Atlantische kust viervoeters ook welkom waren, dikwijls aangelijnd, maar soms konden ze ook gewoon vrij mee wandelen. Meer uitleg over één van onze mooiste wandelingen daar, in het Parque historico del Navia, vind je in deel 3 bij Torre de Villa Demoros ( ES ).

Kastelen, paleizen, villa’s en de bijbehorende tuinen Wie een kasteel, paleis of villa wil bezoeken weet dat de hond hoogstwaarschijnlijk niet mee naar binnen kan. Echter het is toch de moeite waard om dit steeds na te vragen want meer dan eens én tot onze grote verbazing konden onze honden gewoon mee zelfs tijdens geleide bezoeken met een gids.

In de meeste bijbehorende tuinen kan bijna altijd de hond mee. Tijdens onze vakantie naar Italië ( mei 2010 ) verbleven we enkele nachten in Padua. Vandaaruit konden we heel gemakkelijk Venetië en omstreken bezoeken. Eén van de bezienswaardigheden was de Villa Pisani aan het Brentakanaal te Stra. Deze laat baroke villa met de allures van een paleis is één van de grootste aan de Italiaanse Rivièra. Ze is niet toegankelijk voor honden maar in de tuin kan hij wel mee, ‘t is te zeggen als hij niet meer dan 18 kg. weegt !

Tip Hoe pakten wij het aan ? Het was een bloedhete dag. In de auto met airco was het lekker fris maar buiten zocht je direkt schaduwrijke plekjes op. Op verkenning in de streek tussen Padua en Venetië kwamen we op onze weg de Villa Pisani tegen. We zouden proberen de villa te bezoeken. Achter de omheining van het domein zagen we een prachtige lommerrijke tuin liggen, ideaal voor een grote wandeling met Evy. Maar mocht Evy mee naar binnen ? Eens geparkeerd besloot Walter eerst te informeren of Evy mee welkom was. Zou ze niet welkom zijn dan hoefde het bezoek niet, dan zouden we wel een andere bezienswaardigheid vinden waar Evy wel mee naar binnen kon. Ondertussen liet ik onze Schotse Collie uit. Walter kwam terug met het nieuws dat alleen honden met een gewicht niet hoger dan 18 kg. toegelaten werden. Een Schotse Collie heeft een dikke en lange vacht, geen mens die op zicht kan schatten hoeveel kilo hond daaronder zit. We zouden het toch maar proberen wetende dat onze viervoeter op dat moment ruim 25 kg. woog. Toen we naar binnen wilden gaan, hielden twee vriendelijke dames van het onthaal ons staande. Ze vroegen : “ Hoeveel weegt uw hond ? ” En wat dacht je dat wij geantwoord hebben ? Inderdaad, je raadt het goed. En Evy kon mee. Dus wil je de hond ergens mee naar binnen nemen. Informeer dan eerst goed en pak het vervolgens slim aan !

En hier hadden we minder geluk ! In het uiterst zuidwesten van Frankrijk vlak bij het kustplaatsje Saint Jean de Luz, ligt een schitterend kasteel ( Le chateau d’ Abbadia ) in een reusachtig domein, dat deels bebost is. Met 35° C in de schaduw die dag ( juli 2019 ) hadden we gehoopt hier verkoeling te kunnen vinden, en om de beurt het kasteel te kunnen bezoeken. Echter noch het kasteeldomein zelf, noch de prachtige kustwandelweg die voor een stuk over het domein loopt, hebben we van dichtbij gezien. Het was immers niet toegelaten om een viervoeter ( ook niet aangelijnd ) op deze plaatsen mee te nemen. Spijtig !

In Tsjechië daarentegen mag je viervoeter op heel veel plaatsen mee. Zo mocht onze korthaar Collie Aagje ( aangelijnd ) mee naar binnen in de tuinen van het Lednice kasteeldomein ( augustus 2019 ). En ze was er niet alleen. Voor meer info : https://www.zamek-lednice.com/en

Toch zijn er ook kasteeldomeinen in Tsjechië waar je viervoeter alleen toegelaten wordt ( ook in de tuinen ) mits aangelijnd en gemuilkorfd. Die bezochten we dus niet.

Kerken, abdijen en begraafplaatsen Het spreekt voor zich dat in kerken en abdijen, en op begraafplaatsen geen honden toegelaten zijn. Dat dachten we althans, tot we op reis gingen naar Oostenrijk met onze Berner Sennenhond.

Het was augustus 1995, tijdens onze drie weken durende reis door Oostenrijk kwamen we op zeker moment in het district Kremsland ( Neder-Oostenrijk ) aan de Donau voorbij het dorpje Weissenkirchen in der Wachau, met meer zuidwestwaarts ervan, ook aan de Donau gelegen, de gemeente St. Michael. Hier wilden we absoluut de zeer interessante parochiekerk bezoeken. Dit niet alleen om zijn dak, zijn interieur en zijn orgel maar in het bijzonder om zijn knekelhuis. Dit kleine knekelhuis op het kerhof rond de kerk herbergt namelijk een hele collectie schedels afkomstig van gesneuvelde soldaten uit een veldslag tegen Napoleon. Ze stonden uitgestald en opeengestapeld op het altaar. Daarnaast kon je ook 2 modellen van de economische doodskisten uit de tijd van Keizer Jozef II bekijken. Een economische doodskist zal je zeggen, wat was daarvan de bedoeling ? Het dode lichaam werd in zulk een kist gelegd, bij de begrafenis werd de kist in het graf in de grond neergelaten, door op een hefboom te drukken viel als het ware het lijk uit de kist waardoor de kist weer kon worden opgehaald om opnieuw te worden gebruikt bij een volgende begrafenis. In dit knekelhuis lagen ook enkele mummies opgebaard. Je ziet het, de moeite waard om te bezoeken. Wij parkeerden onze auto aan de Donau ( in die streek ook Wachau genoemd ) en begaven ons naar die parochiekerk. Rudith was ook mee uitgestapt. We zouden in twee beurten de kerk bezoeken. Eerst zou Walter met onze dochter Kristien de kerk en het knekelhuis binnengaan, Vincent onze zoon en ikzelf zouden buiten wachten met Rudith. Nadien zouden we wisselen zo dat iedereen in de kerk en het knekelhuis een blik had kunnen werpen. Echter het liep anders dan gepland. Toen we aan de poort van de kerk met het kerkhof errond en het knekelhuis kwamen, bleek alles op slot. Voor een bezoek moesten we ons wenden tot een zekere mevrouw in het dorp. We begaven ons naar het opgegeven adres, belden aan, en inderdaad mevrouw zou met de sleutel met ons meegaan en ons rondleiden. Terug aan de poort van de kerk met het kerkhof errond en het knekelhuis gekomen, wilde ik, terwijl mevrouw de poort ontgrendelde, mij met Rudith ergens buiten het kerkdomein op een bank zetten. Dit stuitte op protest van onze gids. Waarom zou ik buiten wachten ? Omwille van onze hond ? Nee toch ? Waarom zou ik onze Berner niet gewoon meenemen ? Volgens ons was het toch niet de normale gang van zaken dat je met je hond een kerk of kerkhof bezocht, laat staan een knekelhuis. Maar er was geen houden aan. Met de woorden : “ Sint Franciscus heeft ook voor de dieren gepredikt ! ” konden we niet anders dan met zijn allen, inclusief onze Berner Sennenhond, deze mevrouw volgen. Het moet gezegd dat zij ons een schitterende rondleiding gaf en Rudith die gedroeg zich zoals steeds onberispelijk. Ondertussen was een bus Vlaamse toeristen ook de kerk binnen gekomen. Toen zij zagen dat ook onze hond mee in de kerk was, waren zij er niet over te spreken. Het was een echte schande dat toeristen nu ook al hun hond mee in een kerk namen. Wij hebben wijselijk gezwegen op hun commentaar. Zoals onze gids had gezegd : “ Sint Franciscus heeft ook voor de dieren gepredikt. ” Maar dat was nog niet alles. Na het bezoek aan de kerk leidde onze gids ons naar het knekelhuis. Daar zagen we inderdaad de vele schedels op het altaar opeengestapeld. In sommige schedels zag je kogelgaten, andere vertoonden breuken. Deze mensen waren een niet-natuurlijke dood gestorven, zoveel was duidelijk. En we konden ook een blik werpen op de economische kisten, en op de mummies die er opgebaard lagen. Om dit

bezoek van onze Berner Sennenhond in dit knekelhuis te vereeuwigen, wilde ik een foto maken van Rudith voor het altaar met al die schedels. Vlak voor ik de foto wilde afdrukken, riep onze gids : “ STOP ! ”. Ik keek op vanachter mijn fototoestel. Onze gids had uit één van die kisten waarin zich een mummie bevond, een dijbeen genomen en ze wilde dat in Rudith’s muil steken. “ Dat zou pas een mooie foto geven ! ” was haar commentaar. Neen, dit kon niet, dit was erover, dit ging veel te ver. Onze Berner met een dijbeen van een mummie in haar muil, neen dat nooit ! We konden onze gids overtuigen om het dijbeen terug op zijn plaats te leggen. We namen enkele foto’s van Rudith voor het altaar met de opeengestapelde schedels, maar zonder dijbeen van de mummie in de muil. Dit was gewoon té gek ! Ons bezoek aan Sint Michael aan de Donau werd één van onze meest onvergetelijke reismomenten met één van onze honden ooit.

In Italië ( juni 2012 ) niet ver van ons logies in Ladispoli, konden we in Cerveteri het Necropoli Etrusca – een Etruskische begraafplaats ( Unesco Werelderfgoed ) bezoeken. Na veel onderhandelen mocht onze langhaar Collie Evy mee, zonder muilkorf.

Musea Er zijn musea waar ook je viervoeter welkom is !

Om enkele te noemen : Zo vergezelde Evy ons ( juni 2011 ) toen we in het zuiden van Frankrijk in Grasse ( Alpes-Maritimes ), de bakermat van parfum, in het Musée Fragonard, de privé collectie schilderijen van Hélène & Jean-Francois Costa, bezochten. En tijdens onze Italië reis ( juni 2012 ) mocht onze Schotse Collie mee toen we in Gubbio ( Umbrië ) het Museo Diocesano een bezoek brachten ( zie foto ).

Stranden Voor de zonaanbidders onder de hondenliefhebbers die toch graag kiezen voor een strandvakantie in een zuiders land in het hoogzomerseizoen, en het liefst de hele dag genieten van zon, zee en strand, een gouden raad : Neem je hond niet mee naar het strand ! Zorg voor een hondenoppas op je vakantie adres ( sommige vakantieverblijven en campings bieden dit aan weliswaar tegen betaling ), of laat je hond thuis. Dat jij wilt genieten van de zon en de zuiderse warmte is je volste recht. Echter je hond doe je daar geen plezier mee. Meer zelfs, een hitteslag loert al snel om de hond, ook bij honden die in eigen land steeds weer liggen te zonnebaden bij tropische temperaturen en waarbij je het dus niet direkt verwacht. Weet ook dat nagenoeg overal in Europa in de zomermaanden de meeste stranden verboden terrein zijn voor je viervoeter.

Echter aan heel wat Franse stranden wordt in de zomermaanden een uitzondering gemaakt voor blindegeleide en assistentie honden ! Zij mogen wel met hun baasje op de stranden. Deze volgende foto werd gemaakt nabij Pornic ( Loire Atlantique )( oktober 2017 ).

Of er hondvriendelijke stranden aanwezig zijn op het vakantie adres dat je op het oog of gereserveerd hebt, kom je zeer snel te weten als je even rondkijkt op het internet, of op je vakantiebestemming zelf bij de lokale toeristische dienst. De meest hondvriendelijke stranden, die wij in vroegere jaren op onze reizen met onze honden, in het hoogseizoen ( juli en augustus ) tegen kwamen, waren deze in Portugal. Echter of dat vandaag de dag nog steeds zo is, daar zou je toch best even navraag over doen. De foto op de vorige pagina werd genomen op één van de vele prachtige zandstranden die Portugal rijk is ( juli 1999 ).

En het allermooiste hondvriendelijke strand vonden we in Sopot aan de Oostzeekust in Polen !

Sopot is een chique badplaats vlakbij Gdansk. Het is vooral bekend omwille van de houten pier, die met zijn 511,5 m. de langste in Europa is. Echter, hoewel je schitterend kan

wandelen op die pier, en in het weekend is het er een drukte van jewelste, is hij verboden terrein voor viervoeters. Maar niet getreurd ! Wandel met je hond vanaf de pier noordwaartse naar Gdynia over de beboste wandelpromenade vlak naast het strand en na een 30 minuten kom je aan het werkelijk schitterende hondenstrand waar viervoeters naar hartelust kunnen rennen, zwemmen en spelen met baasje of met andere viervoeters. Op deze lange strook fijn zandstrand ben je zeker niet alleen met je viervoeter(s) !

Een ander prachtig, kilometers lang zandstrand, bevindt zich aan de Middellandse Zee, in Frankrijk, tussen de kuststad Sète en het badplaatsje MarseillanPlage. Vanaf 1 oktober tot 1 juni mogen ook viervoeters samen met hun baasje van dit strand genieten. Aangezien de zomer daar gemakkelijk tot ver in november duurt, kan men er die periode gerust nog op vakantie gaan. Wij deden dat alvast met onze korthaar Collie Aagje ( oktober 2023 ).

De grote betaalparkings langs de kustlijn zijn die periode gratis. En de strandbars zijn nog open.

Soms kan het gebeuren dat een hele kustregio, incluis de stranden, beschermd natuurgebied is. In Frankrijk, en zeker in de Vendée, aan de Atlantische kust, mogen je viervoeters zelfs dan nog mee, weliswaar aangelijnd. En voor ons het mooiste kustgebied, met de aller mooiste wandeling daar, vind je in La Faute-sur-mer. Het natuurgebied noemt LA BELLE HENRIETTE. Ga je erheen, vergeet dan je fototoestel niet !

Waar elders in de Vendée kan je met je viervoeter(s) op het strand : https://www.vendee-tourisme.com/plages-accessibles-aux-chiens-en-vendee

Een echte aanrader voor wie houdt van zee, zon en strand en veel wilt wandelen met de hond(en) :

Het eiland Rügen aan de Oostzeekust in Duitsland Rügen is het grootste Duitse eiland en heeft samen met Usedom in Duitsland gemiddeld het meeste uren zon per dag. Door de opwarming van de Oostzee in de zomer duurt de herfst daar veel langer, echter door de afkoeling van de Oostzee na een koude winter duurt het ook veel langer voor de temperaturen in de lente gaan stijgen. De kusten op Rügen zijn minstens zo mooi als deze aan de Côte d’Azur. Echter uw overnachtingen zullen er alvast een derde tot de helft minder kosten. Onbekend is onbemind wordt wel eens gezegd. Echter wie eenmaal de vakantie er doorgebracht heeft, komt steevast terug. Voor het weerbericht van Rügen, klik op : http://www.wetter.info/reisewetter/ruegen/17745566 Zoals op vele plaatsen in Europa worden ook hier op de meeste stranden honden alleen toegelaten vanaf 30 september tot 1 mei. Op de hondenstranden kunnen ze het ganse jaar. Voor meer info, klik op : http://www.ruegen.de/ueber-ruegen/straende/hundestraende.html Op Rügen kan je prachtige wandelingen maken met je viervoeter(s). Ook in het Jasmund nationaal park mag de hond aangelijnd mee. En daar is een absolute must, de Hochufer wandeling, die bovenop de krijtkust loopt, maar regelmatig mogelijkheid geeft om tot op het strand af te dalen. Voor de mooiste bewegwijzerde wandelingen, klik op : http://www.outdooractive.com/de/ruegen/wandern/die-interessantesten-wandertouren-auf-ruegen/1451197/

Kunstjes die je op vakantie elke hond kan leren Misschien heb je op vakantie veel tijd om met je hond bezig te zijn. Je bent immers 24/24 uur samen. Hierna volgend enkele kunstjes die je elke hond kan aanleren. Het eerste kunstje, mooi opzitten als een circusbeer, leerden we Rudith aan tijdens onze vakantie in Vernagt ( augustus 1998 ) nabij Schnals ( Zuid-Tirol ) in Italië. Het was de allereerste oefening / kunstje dat we met de clicker trainden. En vanaf dat moment werd trainen synoniem voor samen nieuwe dingen uitproberen en vooral veel plezier beleven.

Target-training als voorbereiding op het aanleren van de volgende kunstjes : Een target wordt gebruikt om oefeningen / kunstjes gemakkelijker te kunnen aanleren. Een target is dus een hulpmiddel in je training. Echter opdat je hond niet zou denken dat het target deel uitmaakt van de oefening / kunstje moet je het op tijd afbouwen in je training. In de praktijk mag je een target eigenlijk niet langer dan 3 trainingssessies gebruiken. Gebruik je het meer dan leert de hond dat hij pas iets moet doen als het target ook gebruikt wordt en dat is uiteraard niet de bedoeling. Als target gebruik ik bij de kunstjes die ik hierna volgend uitleg steeds een bierkaartje maar iets anders is uiteraard ook goed.

Het aanleren van een target / bierkaartje Je gaat je hond aanleren van een target, ik gebruik steeds een bierkaartje of een stukje stevig karton ter grootte van een bierkaartje, met de neus aan te raken. Bij deze oefening gebruik je de clicker en beloon je met voeding. Zo ging ik te werk bij onze honden. Ik heb de clicker in mijn ene hand vast, het bierkaartje in de andere. Ik hou het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen, op die manier kan ik het heel gemakkelijk in alle richtingen bewegen. Mijn hond staat in mijn buurt. Ik beweeg het bierkaartje tot ergens vlak voor zijn neus, daar hou ik het stil. Is mijn hond nieuwsgierig en beweegt hij zijn neus in de richting van het bierkaartje, click + beloning. Ik gooi de beloning ergens op de grond in

het zicht van de hond. Hij zal naar zijn beloning gaan, deze opeten en terug komen. Wacht tot de beloning opgegeten is vooraleer opnieuw te oefenen. Herhaal nog enkele keren. In deze fase moet je het bierkaartje zo dicht bij de neus van de hond houden dat hij zonder één poot te hoeven verzetten het moet kunnen aanraken. Dus het enig dat hij bij wijze van spreken moet doen is zijn hoofd vooruit bewegen, meer niet. Ik beweeg mijn hand met het bierkaartje tot vlak voor zijn neus, en hou het daar opnieuw stil. Mijn hond zal terug met zijn neus in de richting van het bierkaartje komen. Ik wacht nu met de click + beloning, tot mijn hond met zijn neus toevallig het bierkaartje aanraakt, click + beloning. Herhaal nog enkele keren. Oefen tot max. 3x per dag. In de loop van de volgende trainingssessies die dag zag ik dat onze hond duidelijk bewust met de neus naar het bierkaartje kwam om het aan te raken. In de volgende trainingssessies beweeg ik opnieuw mijn hand met het bierkaartje tot voor de neus van de hond, en ik hou het daar opnieuw stil. Alleen als mijn hond bewust naar het bierkaartje in mijn hand beweegt om het met de neus aan te raken, click + beloning. Herhaal nog enkele keren. Oefen tot max. 3x per dag. Vanaf de volgende trainingssessie beweeg ik mijn hand met het bierkaartje niet meer voor zijn neus. Ik hou het bierkaartje nu op neushoogte van de hond ergens op een afstandje van hem en ik wacht. Vanaf nu zal de hond op zijn minst één poot moeten verzetten om met zijn neus bij het bierkaartje te geraken. Komt mijn hond naar het bierkaartje om het met de neus aan te raken, click + beloning. Herhaal nog enkele keren. Oefen tot max. 3x per dag. Gaat dit goed, dan varieer je de afstand van het bierkaart tot de neus van je hond. Hou het kaartje nog wel op neushoogte. Hou het nu eens links en dan weer rechts van de hond. Nu eens op 0,5 meter van de neus van de hond, dan weer een meter of meer. In een volgende trainingssessies ga ik het bierkaartje nu eens lager dan zijn neus houden, dan weer hoger. Komt mijn hond bewust met de neus in de richting van het bierkaartje en raakt hij het bierkaartje ook aan, click + beloning. Herhaal nog enkele keren. Oefen tot max. 3x per dag. Bij deze targettraining heb ik nooit een commando gekoppeld aan het aanraken van het bierkaartje. Je hond kan nu het volgende kunstje aangeleerd worden.

Mooi opzitten als een circusbeer Het aanvangs-niveau : Voor dit kunstje moest mijn hond twee dingen kennen.

En dat was enerzijds op commando kunnen gaan zitten, dus zei ik het commando “ Oeps ! ” aan onze hond, dan moest onmiddellijk de zithouding aangenomen worden, en anderzijds weten hoe een target werkt.

Het eind-resultaat : Als ik het commando “ Mooi ! ” zeg, wil ik dat onze hond onmiddellijk als een circusbeer mooi rechtop gaat zitten.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat hij een click verdiende en een beloning kreeg.

Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat vlak voor zijn neus. Raakt mijn hond het met de neus aan, click + beloning. Let op : Bij het aanleren van dit kunstje is het belangrijk dat je hond in deze fase netjes blijft zitten terwijl hij het target ( het bierkaartje ) met de neus aanraakt. Let op : Na de click mag je de beloning gerust op de grond gooien, zo dat de hond even kan ontspannen, en zijn beloning kan opeten om dan terug geconcentreerd verder te werken. Ga onmiddellijk verder naar de volgende fase, waarbij je het bierkaartje meer en meer gaat verschuiven tot boven het hoofd van de hond. Hoe ga ik te werk. Ik laat onze hond opnieuw op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou nu het bierkaartje horizontaal enkele centimeters boven zijn neus. Raakt hij het met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkel keren. De hond moet het bierkaartje met de neus kunnen aanraken terwijl hij blijft zitten. Hou dus het bierkaartje niet te dicht maar ook niet te hoog boven zijn neus. Ik laat terug onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het bierkaartje opnieuw horizontaal boven zijn neus maar ga het nu iets in de richting van de oren van mijn hond bewegen, tot ongeveer halverwege de snuit. Zorg ervoor dat je het bierkaartje op die hoogte houdt dat je hond, als hij de snuit omhoog beweegt, het gemakkelijk kan aanraken met de neus en toch netjes kan blijven zitten. Raakt hij het bierkaartje met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het bierkaartje horizontaal ter hoogte van het midden van de snuit en beweeg het verder tot ongeveer tussen zijn oren, ook nu op een hoogte die comfortabel moet zijn opdat de hond als hij het hoofd omhoog beweegt gemakke-lijk met de neus het kaartje kan aanraken zonder uit de zithouding te gaan. Raakt mijn hond het bierkaartje aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Nu komen we in de fase dat de hond met de voorpoten van de grond moet komen om het bierkaartje nog met de neus te kunnen aanraken. Hoe ga ik te werk. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het bierkaartje horizontaal boven en ongeveer tussen de oren van de hond en ga nu de afstand groter maken. Ik hou dus het bierkaartje iets hoger dan de vorige oefensessies zodanig dat als mijn hond probeert van met de neus het kaartje aan te raken hij dat niet meer kan door alleen het hoofd naar boven te bewegen maar hij ook met de voorpoten iets van de grond moet komen. Dit is nieuw voor de hond, geef hem dus wat tijd om na te denken. Al vlug zal je zien dat hij de voorpoten iets gaat afzetten op de grond om met de neus het bierkaartje te kunnen aanraken. Op het moment dat hij het bierkaartje aanraakt met

de neus, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Nu gaan we keer op keer het kaartje beetje bij beetje hoger houden. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het kaartje iets hoger dan de vorige oefensessie. Onze hond zal nu om het kaartje met zijn neus te kunnen aanraken, niet alleen de voorpoten van de grond moeten afzetten, maar ook de schouders iets naar achter moeten bewegen. Raakt hij met de neus het target, click + beloning. En ik laat onze hond opnieuw op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Weer hou ik het bierkaartje iets hoger. De hond zal nu niet alleen de voorpoten van de grond moeten afzetten en de schouders iets naar achter moeten bewegen, hij zal ook zijn rug / wervelkolom rechter moeten zetten. Raakt hij het bierkaartje aan met de neus, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik hou het bierkaartje telkens iets hoger tot ik zie dat onze hond mooi rechtop zit als een circusbeer om met zijn neus het target te kunnen aanraken. In het begin zal dit nog weinig stabiel gebeuren. De hond moet nog zijn evenwicht leren vinden. Maar oefening baart kunst. Dit kunstje geeft je hond ook stevige rugspieren als extraatje. Bij grote honden kan het zijn dat je best in een hoek van een kamer oefent, om te voorkomen dat zij bij het leren opzitten zouden omvallen. Bij Rudith hebben we dit kunstje in de hoek van een kamer aangeleerd tot ze mooi stabiel rechtop kon zitten. Bij Evy die veel kleiner is, was dit niet nodig. Nu gaan we het gebruik van het hulpmiddel, het bierkaartje, afbouwen. We maken het bierkaartje kleiner. Je kan hiervoor een schaar gebruiken maar je kan het bierkaartje ook plooien eerst in de helft, één helft eraf scheuren en dan weer in de helft plooien en weer één helft afscheuren. Je houdt nu nog een kwart van het bierkaartje over. Oefen nu dit kunstje verder met het verkleinde bierkaartje. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het verkleinde bierkaartje op dezelfde hoogte als in de vorige oefensessie. Gaat mijn hond mooi rechtop zitten als een circusbeer om het kleine kaartje met zijn neus aan te raken, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Oefen vervolgens zonder bierkaartje. Voor onze honden was de inoefening van dit kunstje op dit moment zo duidelijk dat wanneer ik het commando “ Oeps ! ” gaf, zij niet alleen gingen zitten, maar na enkele ogenblikken ook spontaan zelf mooi gingen opzitten als een circusbeer. Op dat ogenblik kregen ze dan na de click een jackpot ( een super grote beloning ). Immers een super prestatie verdient een super beloning. En we gaan verder met dit kunstje. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen en ik wacht. Gaat onze hond uit eigen beweging mooi opzitten als een circusbeer, click + beloning. Herhaal dit enkele keren.

Vanaf nu gaan we het commando “ Mooi ! ” aanleren op de intentie dat onze hond uit eigen beweging gaat opzitten als een circusbeer nadat je hem op commando hebt laten zitten. Met andere woorden. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen en ik wacht. Op de intentie dat hij uit eigen beweging mooi gaat opzitten als een circusbeer, zeg je het commando “ Mooi ! ”. Zit hij mooi rechtop als een circusbeer, click + beloning. Herhaal enkele keren, oefen tot 3x per dag. Let op : Je mag pas het commando aanleren als je hond het uiteindelijke gedrag dat je later op commando wil zien, perfect kan tonen/uitvoeren. Voor ons was het belangrijkste dat onze honden stabiel mooi rechtop konden zitten als een circusbeer. Hoe ze de voorpoten hielden, dat maakte ons niet uit. Rudith hield haar evenwicht duidelijk beter als ze de voorpoten in de lucht kon steken, wat ze steeds deed. Evy heeft nooit geprobeerd de voorpoten in de lucht te steken, ze hield ze altijd stevig dicht tegen zich aangedrukt. En we oefenen verder met het kunstje. Nu ga ik na of onze hond het commando kent. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen en zeg onmiddellijk het commando “ Mooi ! ” Gaat hij mooi opzitten als een circusbeer, click + beloning. Herhaal enkele keren, oefen tot 3x per dag. Eens onze hond het commando kent, willen we zien dat hij op commando, onmiddellijk mooi gaat opzitten als een circusbeer. We bouwen de duurtijd geleidelijk aan op tot 30 seconden of zelfs langer. Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle, dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Dus niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met alle mogelijke prikkels.

Dood-liggen Bij deze oefening heb ik gebruik gemaakt van voeding, om onze hond in een bepaalde positie te lokken.

Het aanvangs-niveau : Voor dit kunstje moest mijn hond één ding kennen, en dat was op commando kunnen gaan liggen, dus zei ik het commando “ Ga af ! ” aan onze hond, dan ging die onmiddellijk de lighouding aannemen.

Het eind-resultaat : Als ik het commando “ Pang ! ” zeg, wil ik dat onze hond onmiddellijk gaat liggen op de rug met de 4 poten in de lucht.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat hij een click verdiende en een beloning kreeg.

Ik laat onze hond op het commando “ Ga af ! ” de lighouding aannemen. In mijn ene hand heb ik de clicker vast, in mijn andere wat voeding. Ik hou de voeding voor de neus van mijn hond en beweeg die een beetje naar links zo dat hij zijn neus mee moet bewegen om de voeding te volgen. Volgt de hond met zijn neus de voeding, click + beloning. Ik geef nu, terwijl mijn hond blijft liggen, als beloning het voedsel dat ik in mijn hand vasthield. Herhaal dit enkele keren. Ik neem opnieuw wat voeding in mijn hand. Mijn hond ligt neer. Ik hou de voeding voor zijn neus en beweeg die naar links in de richting van zijn oor. Je hond zal met zijn neus de voeding in je hand volgen. Hij zal zijn hoofd moeten draaien om de voeding te blijven volgen, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik neem opnieuw wat voeding in mijn hand. Mijn hond ligt neer. Ik hou de voeding voor de neus van mijn hond en beweeg die naar links in de richting van zijn oor tot op oorhoogte. Je hond zal nu niet alleen zijn hoofd moeten draaien om de voeding te volgen, maar ook zijn bekken moeten kantelen en nu op één heup liggen, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik neem opnieuw wat voeding in mijn hand. Mijn hond ligt neer. Ik hou de voeding voor zijn neus en beweeg die naar links in de richting van zijn oor tot op oorhoogte. En ik beweeg de voeding naar het midden van zijn rug. Mijn hond zal nu niet alleen zijn hoofd moeten draaien en zijn bekken moeten kantelen om de voeding te volgen, hij zal nu ook de rechter voorpoot omhoog moeten brengen om tot bij de voeding te geraken, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik neem opnieuw wat voeding in mijn hand. Mijn hond ligt neer. Ik hou de voeding voor de neus van mijn hond en beweeg die naar links in de richting van zijn oor tot op oorhoogte. En ik beweeg de voeding nog verder naar het midden van zijn rug. Mijn hond zal nu niet alleen zijn hoofd moeten draaien en zijn bekken moeten kantelen om de voeding te volgen, hij zal nu ook eerst de rechter voorpoot en daarna ook de linker voorpoot omhoog brengen en het bovenlichaam lichtjes draaien om tot bij de voeding te geraken, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Let op : Bij dit kunstje wil je dat de hond op de rug blijft liggen met de 4 poten in de lucht. Laat hem dus niet doorrollen. Dat is een ander kunstje.

Ik neem opnieuw wat voeding in mijn hand. Mijn hond ligt neer. Ik hou de voeding voor zijn neus en beweeg die naar links in de richting van zijn oor tot op oorhoogte. En ik beweeg de voeding nog verder naar het midden van zijn rug. Mijn hond zal nu niet alleen zijn hoofd moeten draaien en zijn bekken moeten kantelen om de voeding te volgen, hij zal nu ook eerst de rechter voorpoot en daarna ook de linker voorpoot omhoog brengen en het bovenlichaam verder door draaien om tot bij de voeding te geraken, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik neem opnieuw wat voeding in mijn hand. Mijn hond ligt neer. Ik hou de voeding voor de neus van mijn hond en beweeg die naar links in de richting van zijn oor tot op oorhoogte. En ik beweeg de voeding nog verder naar het midden van zijn rug. Mijn hond zal nu niet alleen zijn hoofd moeten draaien en zijn bekken moeten kantelen om de voeding te volgen, hij zal nu ook eerst de rechter voorpoot en daarna ook de linker voorpoot omhoog brengen en het bovenlichaam verder door draaien, om uiteindelijk ook de achterpoten mee in de lucht te brengen vooraleer er geclickt wordt, click + beloning. Herhaal dit enkele keren.

Nu gaan we het gebruik van het hulpmiddel, de voeding in onze hand, afbouwen. Ik doe de oefening onmiddellijk opnieuw maar ik hou mijn hand met voeding een eindje van de hond verwijderd zodat hij de voeding in mijn hand niet meer kan zien en ik maak

dezelfde beweging. De hond zal misschien even aarzelen, maar al snel toch op de rug draaien met de 4 poten in de lucht, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Nu wordt er geen voeding meer in de hand gebruikt. Ik neem geen voeding meer in de hand, maar ik hou de hand wel op zelfde manier alsof er nog voeding in zit. Mijn hond ligt neer. ik hou mijn hand een eindje van de hond verwijderd en ik maak dezelfde beweging. De hond zal ook nu misschien even aarzelen, maar al snel toch op de rug draaien met de 4 poten in de lucht, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Je kan nu die beweging met je hand als commado/handsignaal gebruiken. Dus als je hond neerligt en je maakt deze handbeweging in de lucht, zal hij op de rug draaien met de 4 poten in de lucht, click + beloning. Of je kan ook nog een stemcommando aan dit kunstje koppelen, bijvoorbeeld het commando “ Pang ! ”. We zullen ook het stemcommando “ Pang ! ” aanleren. Ik laat onze hond op het commando “ Ga af ! ” de lighouding aannemen en vlak voor ik het handsignaal geef, zeg ik het commando “ Pang ! ”. Draait hij op de rug met de 4 poten in de lucht, click + beloning. Herhaal enkele keren, oefen tot 3x per dag. Nagaan of onze hond het stemcommando kent. Zeg eerst het commando “ Ga af ! ” en is je hond gaan liggen geef dan het stemcommando “ Pang ! ”, dit zonder handsignaal. Draait de hond op de rug met de 4 poten in de lucht, click + beloning. Herhaal enkele keren, oefen tot 3x per dag. Eens onze hond ook het stemcommando kent, gaan we de duurtijd van het blijven liggen op de rug met de 4 poten in de lucht geleidelijk opbouwen tot 30 seconden of zelfs langer. Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle, dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Dus niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met alle mogelijke prikkels.

Geef mij een kusje Het aanvangs-niveau : Voor dit kunstje moest mijn hond twee dingen kennen, 89

en dat was enerzijds op commando kunnen gaan zitten, dus zei ik het commando “ Oeps ! ” aan onze hond, dan ging die onmiddellijk de zithouding aannemen, en anderzijds weten hoe een target werkt.

Het eind-resultaat : Als ik het commando “ Kusje ! ” zeg, wil ik dat onze hond mij een kusje geeft op mijn lippen.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat hij een click verdiende en een beloning kreeg. Ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat vlak voor zijn neus. Raakt mijn hond het met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Let op : Bij het aanleren van dit kunstje is het belangrijk dat je hond steeds netjes blijft zitten. Let op : Na de click mag je de beloning gerust op de grond gooien, zo dat de hond even kan ontspannen, en zijn beloning kan opeten om dan terug geconcentreerd verder te werken. Ik ga op mijn knieën zitten en ik laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding voor mij aannemen. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat vlak voor zijn neus. Raakt mijn hond het met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik ga op mijn knieën zitten en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand, en hou dat tussen zijn neus en mijn mond. Raakt mijn hond het bierkaartje met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik ga op mijn knieën zitten en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zit-houding aannemen. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat vlak voor mijn mond. Raakt mijn hond het bierkaartje met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Ik ga op mijn knieën zitten en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat tegen mijn mond. Raakt mijn hond het bierkaartje met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Oefen nu dit kunstje verder met het verkleinde bierkaartje. Ik ga op mijn knieën zitten en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik neem het verkleinde bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat tegen mijn mond. Raakt mijn hond het bierkaartje met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Vervolgens oefenen we zonder bierkaartje. Ik ga op mijn knieën zitten en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik tuit mijn lippen en wacht.

Raakt mijn hond mijn lippen met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Vanaf nu gaan we het commando “ Kusje ! ” aanleren. Ik ga op mijn knieën zitten en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik zeg het commando “ Kusje ! ” en tuit mijn lippen en wacht. Raakt mijn hond mijn lippen met de neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren.

En we oefenen verder met dit kunstje. Nu ga ik na of onze hond het commando kent. Ik zit op de grond en onze hond loopt toevallig voorbij. Ik zeg het commando “ Kusje ! ” en wacht. Komt hij naar me toe en raakt hij mijn lippen met zijn neus aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Eens onze hond het commando kent, gaan we de duurtijd van het kusje geleidelijk opbouwen tot 30 seconden. Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Dus niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met alle mogelijke prikkels.

Toch een waarschuwing voor wie een hond heeft die niets liever doet dan werken voor zijn baasje en die steeds enthousiast en met heel veel motivatie doet wat hem gevraagd wordt. Zo zat ik met Evy bij het aanleren van dit kunstje in de stimulus controle fase. Evy liep achteraan in de tuin te snuffelen. Ik dacht, ik ga vooraan in de tuin op mijn knieën zitten en kijken of zij op het commando “ Kusje ! ” van zo ver onmiddellijk naar me toe zal komen om mij een kusje te geven. Evy was ongeveer een 75 meter van mij verwijderd. Ik zei eerst het commando “ Evy ! ” en zij hield onmiddellijk op waarmee ze bezig was om naar mij te kijken en dan zei ik het commando “ Kusje ! ”. En wat gebeurde ! Evy kwam onmiddellijk op topsnelheid naar mij toegelopen om mij een kusje te geven. Als ik haar op die snelheid zag afkomen had ik zo iets van, ojee ze zal toch wel vertragen voor ze mij een kusje geeft. Maar neen, nog op volle snelheid plantte Evy haar neus tegen mijn lippen. Ik dacht dat mijn tanden sneuvelden. En ik moest dan ook nog “ Flink zo ! ” zeggen en haar belonen omdat ze haar kunstje zo flink uitgevoerd had. Het bloed liep uit mijn mond en ik hield er een flink gezwollen lip aan over. Oefenen met je hond kan gevaarlijk zijn. Dus oefen het kunstje steeds als je hond ergens in je buurt is. Bij kleinere hondjes leer je deze oefening aan op een tafel terwijl jijzelf op een stoel zit.

Een aperitiefje graag Wat heb je nodig : Een lege rol keukenpapier in 2 gelijke helften gesneden met gekleurde geplastifieerde plakband erom gewikkeld, een rieten mand met handvat, een fles aperitief naar keuze, twee glazen en voeding. Voor Rudith was dit kunstje een fluitje van een cent. Zij apporteerde echt alles ongeacht uit welk materiaal het bestond, ongeacht hoe zwaar het woog, ongeacht hoe ver ze ermee moest lopen. Het was een waar plezier haar dit kunstje aan te leren.

Het aanvangs-niveau : Rudith apporteert van nature ALLES. Bij haar moesten we niet van nul beginnen. Ze kende op het moment dat we het kunstje aanleerden ook de commando’s “ Vast ! ” om iets vast te nemen, “ Los ! ” om iets los te laten en ook het commando “ Pak ! ” om iets te halen en naar mij te brengen.

Het eind-resultaat : Als ik het commando “ Breng het mandje ! ” zeg, wil ik dat Rudith de rieten mand met het aperitief gaat halen en aan mij afgeeft.

De criteria waarop zal beloond worden. Op het moment dat we dit kunstje

aanleerden kende ik de clicker en het gebruik ervan met daarbij de achterliggende

trainingsprincipes nog niet. Het kunstje werd aangeleerd in de periode dat ik volop experimenteerde met beloningsgerichte trainingsmethoden. Ik ga dus beschrijven hoe ik het toen Rudith aanleerde. Rudith zat naast mij aan de voet. Ik nam het apportvoorwerp ( een met gekleurde geplastifieerde plakband omwikkelde helft van een rol keukenpapier ) en legde het enkele meters voor Rudith op de grond. Ik gaf het commando “ Pak ! ” en Rudith spurtte vooruit, pakte het apportvoorwerp beet, draaide zich onmiddellijk om en legde het in mijn handen. Ik zei “ Flink zo ! ” en Rudith kreeg als beloning wat voeding. ”Dit herhaalde ik enkele keren waarbij ik de afstand tot het apportvoorwerp varieerde. Rudith was onnavolgbaar als het om apporteren ging. En dan te zeggen dat vanuit de rasvereniging van Berner Sennenhonden gezegd werd dat Berners NIET kunnen apporteren. Vervolgens sneed ik het tweede halve rolletje keukenrol ( dat ook omwikkeld was met gekleurd geplastifieerd keukenpapier ) overlangs door. Ik opende het rolletje en plaatste het in het midden van het handvat van het mandje, rond het rieten materiaal. Ik wikkelde er nog wat gekleurde geplastifieerde plakband rond, als extra bevestiging.

Rudith zat opnieuw naast mij aan de voet. Ik nam het rieten mandje en zette het enkele meters voor Rudith op de grond. Ik gaf het commando “ Pak ! ” en Rudith spurtte vooruit, pakte het mandje bij het apportvoorwerp in het midden van het handvat beet,

draaide zich onmiddellijk om, kwam naar me toe en gaf het af in mijn handen. Ik zei “ Flink zo ! ” en Rudith kreeg als beloning wat voeding. Dit herhaalde ik enkele keren waarbij ik de afstand waarop ik het mandje zette varieerde. Nu verwijderde ik het met gekleurde geplastifieerde plakband omwikkelde halve rolletje keukenpapier van het handvat van het rieten mandje. Rudith zat opnieuw naast mij aan de voet. Ik nam het rieten mandje en zette het enkele meters voor Rudith op de grond. Ik gaf het commando “ Pak ! ” en Rudith spurtte vooruit, pakte zonder te twijfelen het mandje in het midden van het handvat beet, draaide zich onmiddellijk om, kwam naar me toe en gaf het af in mijn handen. Ik zei “ Flink zo ! ” en Rudith kreeg als beloning wat voeding. Dit herhaalde ik enkele keren. Ik wilde een apart commando voor het halen van het mandje, het werd het commando “ Breng het mandje ! ”. Rudith zat naast mij aan de voet, het rieten mandje stond op een afstand. Ik zei eerst het commando “ Breng het mandje ! ” onmiddellijk gevolgd door het commando “ Pak ! ”. Rudith spurtte vooruit, pakte het mandje in het midden van het handvat beet, draaide zich onmiddellijk om, kwam naar me toe en gaf het af in mijn handen. Ik zei “ Flink zo ! ” en Rudith kreeg als beloning wat voeding. Dit herhaalde ik enkele keren. Vervolgens ging ik na of Rudith het commando “ Breng het mandje ! ” kende. Terwijl Rudith binnenshuis was, zette ik buitenshuis een eindje in de tuin het mandje klaar. Ik ging naar binnen, haalde Rudith en ging met haar naar buiten. Ik zei het commando “ Breng het mandje ! ”. Ze keek rond, zag het mandje, spurtte er naartoe, pakte het in het midden van het handvat beet en bracht het in rechte lijn tot bij mij om het in mijn handen af te geven. Ik zei dan “ Flink zo ! ” en gaf Rudith een voedselbeloning. Dit herhaalde ik verschillende keren waarbij de plaats waar het mandje stond steeds onvoorspelbaar was. De uiteindelijke vaste plaats voor het mandje werd in de keuken bij het lage raam. Een volgende oefensessie legde ik een lege glazen fles en twee glazen in een keukenhanddoek gewikkeld ( zodat ze onderweg niet zouden breken ) in het mandje. Het mandje stond op zijn vaste plaats aan het lage raam in de keuken. Ik was op het terras buiten. Ik riep Rudith bij me en zei het commando “ Breng het mandje ! ”. Rudith liep naar binnen en bij het lage keukenraam pakt ze het rieten mandje ( met de fles en de glazen ) beet, zoals steeds ter hoogte van het midden van het handvat, om het onmiddellijk in mijn handen te komen afgeven. Ik zei “ Flink zo ! ” en Rudith kreeg als beloning wat voeding. Dit herhaalde ik enkele keren. Let op : Ik stelde al snel vast dat als Rudith, met het mandje met de fles en de glazen erin, een eindje moest lopen vooraleer ze bij mij was, ze zo enthousiast naar me toe kwam dat het mandje wild begon te schommelen en de fles eruit viel. We losten dit euvel op door het mandje een zwaardere lading mee te geven. Rudith moest zich nu meer concentreren op het

dragen van het mandje wat haar snelheid iets verminderde, genoeg om te voorkomen dat het mandje nog zou schommelen en ons aperitief in het gras zou belanden. En dan de ultieme test : Het was een mooie zomeravond, we hadden op het terras de tafel gedekt. Om nog even van de warme avondzon te kunnen genieten zetten we ons achteraan in de tuin. We hadden wel zin in een aperitiefje. Ik riep Rudith tot bij ons. Ik gaf haar het commando “ Breng het mandje ! ”. We zagen haar spurten richting keuken. Iets later kwam ze naar buiten met het rieten mandje met het aperitief, in de muil. Fier als een gieter kwam ze het ons brengen. Eens het mandje bij ons legde Rudith zich aan onze voeten terwijl wij alvast een toost uitbrachten.

De commado’s “ Vast ! ” en “ Los ! ” aanleren Wat heb je nodig : Enerzijds een favoriete speeltje van je hond, iets waar je hond heel graag mee speelt, en anderzijds een apportvoorwerp, gebruik bijvoorbeeld opnieuw de met gekleurde geplastifieerde plakband omwikkelde helft van de rol keukenpapier, een clicker en voeding.

Het aanvangs-niveau : Voor dit kunstje moest mijn hond één ding kennen en dat was op commando kunnen gaan zitten, dus zei ik het commando “ Oeps ! ” aan onze hond, dan moest onmiddellijk de zithouding aangenomen worden.

Het eind-resultaat. Als ik het commando “ Vast ! ” zeg, wil ik dat Evy een

aangeboden voorwerp in de muil vast pakt en vast houdt tot ik het commando “ Los ! ” zeg waarop ze het voorwerp loslaat, ofwel door het op de grond ofwel door het in mijn handen te laten vallen.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat ze een click verdiende en een beloning kreeg.

Het commando “ Los ! ” Eerst leerde ik het commando “ Los ! ” aan. Bij het aanleren van dit commando, gebruikte ik bij al onze honden steeds hun meest favoriete speeltje, gewoon omdat ze daar veel mee rondliepen. Evy’s absoluut top-favoriete speeltje sinds de dag ze in onze familie kwam, was en is nog steeds, het kleine pluche paardje dat onze dochter Kristien ooit van

iemand cadeau kreeg. Na meer dan 10 jaar is het nog altijd in perfecte staat. En wees gerust, overal gaat dit kleinood mee, ook op reis. Ik gebruikte dus bij Evy dit pluche beestje om het commando “ Los ! ” aan te leren. Hoe ging ik te werk ? Toen Evy het pluche beestje in haar muil had, nam ik de clicker en wat voeding klaar. Ik hield haar goed in het oog. Toen ze op zeker ogenblik het pluche beestje liet vallen, click + beloning. Dit herhaalde ik een aantal keren. In het begin was dit telkens vrij onverwacht voor Evy. Maar al snel leerde ze dat als ze het pluche beestje in de muil had en liet vallen er een click + beloning volgde. Na de oefensessie werd het pluche beestje tijdelijk weg geborgen en alleen boven gehaald als we opnieuw gingen oefenen.

Telkens als ik wou oefenen zette ik het pluche beestje ergens neer waar ik zeker wist dat Evy het snel zou opmerken. Vervolgens, als Evy het pluche beestje in de muil had, clickte ik telkens als ik zag dat zij bewust het pluche beestje liet vallen. Dat ging als volgt. Evy zag het pluche beestje staan, liep er naartoe en pakte het in de muil. Met het pluche beestje in de muil keek ze mij aan, terwijl ze bewust het op de grond liet vallen, click + beloning. Dit herhaalde ik enkele keren. Al snel kregen we dat Evy, nadat ze na de click

de beloning had opgegeten, onmiddellijk terug het pluche beestje in de muil nam, mij aankeek en onmiddellijk weer heel bewust het liet vallen om de click te horen en de beloning te krijgen. Nu kon er begonnen worden met het aanleren van het commando “ Los ! ”. Als we opnieuw oefenden en Evy pakte het pluche beestje in de muil en keek naar mij, dan op het moment dat ze het beestje wilde laten vallen zei ik “ Los ! ”. Liet zij het pluche beestje vallen, click + beloning. Dit herhaalde we enkele keren. Vervolgens gingen we na of Evy ook echt het commando “ Los ! ” kende. Ik zette het pluche beestje een eindje van mij vandaan, op het moment dat Evy erheen liep en het in de muil pakte, zei ik nog voor ze zich had omgedraaid het commando “ Los ! ”. Als Evy het pluche beestjes liet vallen, click + beloning. Nu gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle, dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Dus niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met alle mogelijke prikkels. Het spreekt voor zich dat er ook met andere voorwerpen dan het pluche beestje moet geoefend worden. Dat je deze oefening kan doen met een tennisbal of een andere speeltje van je hond dat zal iedereen wel weten, echter het is ook belangrijk van hier te oefenen met eetbare zaken, zoals bijvoorbeeld het kauwbeen van je hond. Let op : Het is heel belangrijk dat je hond dit commando “ Los ! ” perfect kent. Om een voorbeeld te geven : Ontelbare keren op reis gebeurde het dat we in een toeristisch gebied gingen wandelen en we onze hond onderweg ( waar mensen in het wild gekampeerd hadden – ook al was dat verboden ) plots iets van de grond in de muil zagen nemen. Het is onze reflex van ALTIJD en ONMIDDELLIJK onze hond het commando “ Los ! ” te geven, waarop hij onmiddellijk zal uitspuwen wat er in zijn mond zit. Immers als je niet snel genoeg reageert zal je hond het ingeslikt hebben zonder dat je weet wat het was, met alle gevolgen vandien. Herinner je nog Rudith in Oostenrijk ? Wij kwamen er toen vanaf met enkele slapeloze nachten omdat onze Berner een geinfecteerde diarree had overhouden na wat ze toen van de grond had opgegeten. Wij hadden toen niet snel genoeg gereageerd met het commando “ Los ! ” ( omdat Rudith toen onaangelijnd te ver voor ons uit liep ) hoewel zij dit perfect kende.

Echter, wij hebben ook al meer dan eens door onmiddellijk te reageren met het commando “ Los ! ” als we onze honden iets van de grond zagen nemen, op die manier kunnen voorkomen dat zij een afgepeuzeld koteletbeen konden opeten / inslikken. Weet wel : Een afgepeuzeld koteletbeen is dodelijk voor je hond ! Koteletjes zijn blijkbaar het favoriete voedsel voor wild kampeerders want als je een uitgedoofd kampvuur ergens tegen komt, gegarandeerd dat er in de buurt afgepeuzelde koteletbeentjes rondslingeren. Hou dan je hond goed in het oog of nog beter, lijn hem aan. Onze hond wordt ook ALTIJD met iets heel lekkers beloond voor het op commando uitspuwen van wat er in zijn muil zat.

Het commando “ Vast ! ” Nu kunnen we het commando “ Vast ! ” aanleren. Hierbij gebruik ik NIET het speelgoed van de hond maar wel een voor de hond neutraal oefenvoorwerp / apportvoorwerp. Je kan hiervoor bijvoorbeeld opnieuw de met gekleurde geplastifieerde plakband omwikkelde helft van een rol keukenpapier gebruiken. Neem ook een clicker en wat voeding klaar. Ik laat onze Evy op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Beweegt zij de neus in de richting van het voorwerp, click + beloning. Let op : Na de click mag je de beloning gerust op de grond gooien, zo dat de hond even kan ontspannen, en zijn beloning kan opeten om dan terug geconcentreerd verder te werken. Ik laat Evy op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Evy zal terug de neus in de richting van het voorwerp bewegen, echter nu wacht ik, ik wil meer zien. Raakt zij met de neus het voorwerp aan, click + beloning. Ik laat Evy op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Evy zal nu opnieuw met de neus het apportvoorwerp aanraken, maar ik wacht, ik wil meer zien. Opent zij de muil hoe weinig ook, click + beloning. Ik laat Evy op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Nu wil ik zien dat zij de tanden tegen het apportvoorwerp zet. Dus ik wacht, zet Evy de tanden tegen het apportvoorwerp, click + beloning. Ik laat Evy op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Evy zal opnieuw de tanden tegen het apportvoorwerp zetten, maar ik wil meer zien. Ik wil dat Evy het apportvoorwerp tussen de tanden pakt. Pakt ze het tussen de tanden, click + beloning. Herhaal dit enkele keren, echter na enkele herhalingen, op het moment dat mijn hond het apportvoorwerp tussen de tanden beet pakt, laat ik het zelf los. Zij draagt nu het apportvoorwerp zelf in de muil, click + beloning. Herhaal ook dit enkele keren. Oefen tot 3x per dag. Vervolgens wil ik zien dat

Evy het apportvoorwerp stevig tussen de tanden pakt. Ik ga als volgt te werk. Ik laat Evy op het commando “ Oeps ! ” de zit-houding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Evy pakt het apportvoorwerp tussen de tanden vast, maar ik laat het NIET los. Evy zal het steviger vastnemen want inmiddels weet ze dat het voorwerp vasthouden in de muil een click + beloning oplevert. En inderdaad houdt ze het apportvoorwerp duidelijk steviger vast, laat het dan zelf los, wacht even en click + beloning. Aanleren van het commando “ Vast ! ”. Ik laat Evy op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik hou het apportvoorwerp voor haar neus. Op de intentie dat Evy het apportvoorwerp gaat beetpakken, zeg ik het commando “ Vast ! ”. Pak Evy het apportvoorwerp vast in de muil, click + beloning, herhaal enkele keren, oefen tot 3x per dag. Vervolgens gaan we na of Evy ook echt het commando “ Vast ! ” kent. Op een moment dat Evy zich niet verwacht aan een oefensessie, roep ik haar bij mij, ik laat haar zitten op het commando “ Oeps ! ”, bied haar het apportvoorwerp aan en zeg het commando “ Vast ! ”. Pakt ze het apportvoorwerp vast, click + beloning. Herhaal dit enkele keren, oefen tot 3x per dag. Eens Evy het commando kent, willen we zien dat ze het apportvoorwerp langere tijd vasthoudt in de muil. We gaan dus de duurtijd van het vasthouden van het apportvoorwerp geleidelijk aan opbouwen. Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle, dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Dus niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met alle mogelijke prikkels. En ik vraag haar alle soorten voorwerpen vast te nemen in de muil. In deze stimulus controle fase komt nu ook automatisch het commando “ Los ! ” weer terug. Zeg ik het commando “ Vast ! ” dan heeft mijn hond iets vast te pakken met de muil en dat ook vast te houden, tot ik het commando “ Los ! ” zeg. Gaat dit goed, click + beloning.

Maak een buiging, mijn beste vriend Dit kunstje is gebaseerd op natuurlijk gedrag van je hond. Immers vele honden zullen onmiddellijk na een dutje, bij het opstaan, de poten strekken. Wel, dit kunstje is eigenlijk niets anders dan het onder commando brengen van het strekken van de voorpoten.

Het aanvangs-niveau : Hoewel Evy, onze Schotse Collie, van nature heel

dikwijls de poten strekte, slaagde ik er niet in om dit kunstje operant op gang te brengen. Er zat dan niets anders op, dan het kunstje gewoon van nul op te bouwen en hierbij maakte ik gebruik van een target ( het bierkaartje ) als hulpmiddel.

Het eind-resultaat : Als ik het commando “ Buig ! ” zeg, wil ik dat onze hond onmiddellijk een mooie buiging maakt.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat zij een click verdiende en een beloning kreeg.

Evy staat voor mij. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou dat vlak voor haar neus. Het is de bedoeling dat ze zonder één poot te verzetten het bierkaartje kan aanraken met de neus. Hou het bierkaartje bijgevolg dicht genoeg. Raakt mijn hond het kaartje met de neus aan, zonder één poot te verzetten, click + beloning. Evy staat voor mij. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand, en hou het nu enkele centimeters lager dan in de vorige oefensessie. Raakt mijn hond ook nu het bierkaartje met de neus aan, zonder één poot te verzetten, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Let op : Deze stap is de allermoeilijkste voor de hond. Hou het kaartje ook steeds verticaal ten opzichte van je hond. Alleen dan zal je oefening slagen. Hou je het kaartje bijvoorbeeld horizontaal dan zal je hond heel snel om het kaartje aan te raken met de neus, simpelweg door de knieën en ellebogen plooien of zelfs gaan liggen. En dat is niet de bedoeling. Het is de bedoeling dat je hond naar achter buigt ter hoogte van de voorpoten, en dat de achterpoten mooi rechtop blijven gepositioneerd. Als je het bierkaartje steeds verticaal ten opzichte van de hond houdt, gebeurt het volgende. Evy staat voor mij. Ik neem het bierkaartje tussen al mijn vingertoppen in mijn hand en hou het nu enkele centimeters lager dan in de vorige oefensessie. Opdat zij het verticale bierkaartje zou kunnen aanraken met de neus zal zij nu iets door de voorhand moeten zakken. De achterpoten zullen mooi recht blijven staan. Dit is een heel belangrijke stap. Eens je hond dat door heeft, is de rest van het aanleren van dit kunstje kinderspel. Dus zakt Evy iets door de voorhand terwijl de achterhand rechtop blijft staan om het bierkaartje met de neus te kunnen aanraken, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Let op : Gaat uw hond in lighouding tijdens het inoefenen, click dan niet. Begin gewoon opnieuw. Al snel zal je hond in de buighouding het bierkaartje met de neus aanraken, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Nu wordt het hulpmiddel ( het bierkaartje ) afgebouwd. Evy staat voor mij. Ik hou geen

100

bierkaartje meer vast, maar maak met mijn hand waarin het bierkaartje zich bevond in vorige oefensessie, dezelfde beweging. Gaat ook nu Evy in de buighouding, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Oefen tot 3x per dag. Nu gaan we het commando “ Buig ! ” aanleren. Evy staat voor mij. Vlak voor ik met mijn hand de beweging maak waarop zij de buighouding zal aannemen, zeg ik het commando “ Buig ! ”. Neemt zij de buighouding aan, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Oefen tot 3x per dag. Vervolgens gaan we na of Evy het commando kent, met andere woorden zal ze als ik het commando “ Buig ! ” zeg, dit beantwoorden met een buiging zonder dat ik de beweging met mijn hand maak. Evy komt toevallig in mijn richting gelopen.

Ik zeg het commando “ Buig ! ” en wat gebeurt ? Evy maakt een mooie buiging. Click + beloning. Herhaal dit enkele keren, oefen tot 3x per dag. Eens onze hond het commando kent, gaan we de duurtijd van de buiging geleidelijk opbouwen tot 30 seconden. Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning.

101

Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle, dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Dus niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met alle mogelijke prikkels.

Ring gooien Wat heb je nodig : De clicker die aan een armbandje hangt. Enkele ringen die groot genoeg zijn om over het hoofd van je hond te kunnen gooien, en die op zijn schouders blijven hangen. Ik gebruikte voor Evy ringen die een diameter hebben van 35 cm.

Let op ! Zorg ervoor dat je hond zich niet kan kwetsen aan de ringen. Ik gebruik bij voorkeur ringen uit stro die ik omwikkel met gekleurde plakband. Ze zijn niet alleen zacht om op te vangen door de hond, maar daarnaast vliegen ze ook goed. Deze stro-kransen zijn te koop in tuin-centra die ook materiaal voor bloemschikken verkopen, de gekleurde plakband vind je in elke doe-het-zelf zaak.

102

Het aanvangs-niveau : Voor dit kunstje moest mijn hond één ding kennen, en dat was op commando kunnen gaan zitten, dus zei ik het commando “ Oeps ! ” aan onze hond, dan moest onmiddellijk de zithouding aangenomen worden.

Het eind-resultaat : Ik wil dat Evy de ringen, die ik één voor één in de richting

van haar hoofd gooi, mooi met het hoofd opvangt terwijl ze gans de tijd rustig blijft zitten.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat hij een click verdiende en een beloning kreeg.

Ik neem één ring in mijn rechterhand klaar en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik positioneer mij vlak voor haar. De clicker hou ik in de linkerhand vast. De beloningen zitten in mijn linker jaszak. Terwijl Evy mooi blijft zitten, beweeg ik voorzichtig de ring in de richting van haar snuit. Blijft ze gans de tijd mooi zitten, click + beloning. Vervolgens herhaal ik deze beweging. Maar nu beweeg ik de ring tot over haar snuit, maw. haar snuit steekt nu door de ringopening. Laat ze dit rustig gebeuren, click + beloning. En ik bouw verder op. Ik beweeg nu de ring over haar snuit tot volledig over haar hoofd, click + beloning. Aangezien Evy dit mooi laat gebeuren, gaan we onmiddellijk nog een stap verder. Ik beweeg nu de ring niet alleen over haar snuit en hoofd maar laat hem vervolgens ook zachtjes de schouders aanraken. Ik heb op dat moment de ring nog steeds vast in mijn rechterhand. Gaat dit goed, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Let op : Bij het aanleren van dit kunstje is het belangrijk dat je hond mooi blijft zitten. Let daar dus in het bijzonder op. Ongeacht de fase waarin u zich bevindt bij het inoefenen van dit kunstje, zie er steeds op toe dat gans de tijd, dus ook op het moment van de click, de hond zich nog steeds in de zithouding bevindt. Ik neem één ring in mijn rechterhand klaar en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik positioneer mij vlak voor haar. De clicker hou ik in de linkerhand vast. De beloningen zitten in mijn linker jaszak. Ik beweeg nu de ring opnieuw over haar snuit en hoofd en laat hem zachtjes de schouders aanraken. Ik heb op dat moment ook nu nog de ring vast in mijn rechterhand. Gaat dit goed, click + beloning. En ik bouw verder op. Ik herhaal deze laatste beweging, maar ditmaal laat ik de ring, eens die over het hoofd van mijn hond is, zachtjes op haar schouders vallen. Ik laat in dit geval dus de ring los. Laat mijn hond die rustig gebeuren zonder recht te springen, click + beloning. Vervolgens verwijder ik de ring van haar schouders. Herhaal dit enkele keren. Je zal zien dat je hond heel snel weet hoe de oefening in elkaar steekt, en op het moment dat je de ring in zijn richting beweegt zal hij al zelf de snuit naar het midden van de ring bewegen zo dat jij alleen nog de ring over het hoofd naar achter hebt te gooien.

103

Ik neem één ring in mijn rechterhand klaar en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik positioneer mij vlak voor haar. De clicker hou ik in de linkerhand vast. De beloningen zitten in mijn linker jaszak. (*) Ik beweeg nu de ring opnieuw in de richting van haar snuit, eens ze haar snuit erdoor steekt, gooi ik de ring over het hoofd. De ring zal op haar schouders vallen. Gaat dit goed, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Aan dit kunstje heb ik nooit een commando gekoppeld. Het zien van de ringen was voldoende voor Evy om te weten welk kunstje we nu gingen inoefenen. Vanaf nu ga ik eerst de tijd dat de ring op haar schouders ligt opbouwen. Ik herhaal dus de beweging zoals in de laatste inoefening hierboven, maar eens de ring op haar schouders is gevallen, wacht ik even. Ondertussen mag mijn hond niet recht springen. Blijft zij mooi zitten met de ring om haar schouders, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Bouw in volgende oefensessies de duurtijd dat de ring op de schouders van je hond ligt geleidelijk aan op tot maximum 30 seconden. Gaat dit goed, dan kan naar een volgende fase overgegaan worden. Vanaf nu kunnen we twee ringen nemen. Ik neem de twee ringen in mijn linkerhand klaar en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik positioneer mij vlak voor haar. De clicker hangt aan een armbandje om mijn linkerpols. De beloningen zitten in mijn linker jaszak. Ik neem een eerste ring in mijn rechterhand en ik beweeg deze ring in de richting van haar snuit. Eens ze haar snuit in de richting van het midden van de ring beweegt, gooi ik de ring over haar hoofd. De ring valt op haar schouders. Ik click nu niet. Maar ik ga onmiddellijk verder. Ik neem nu de tweede ring in mijn rechterhand. Ondertussen heb ik de clicker in mijn linkerhand vast. Ook deze ring beweeg ik in de richting van haar snuit en ook nu op het moment dat ze haar snuit in de richting van het midden van de ring beweegt, gooi ik deze tweede ring over haar hoofd. Deze tweede ring zal nu bovenop de eerste ring op haar schouders vallen. Blijft ze mooi zitten terwijl ik dat doe, dan volgt een click + beloning. Herhaal dit enkele keren. In een volgende oefensessie bouw je opnieuw de duurtijd dat de beide ringen op de schouders van de hond liggen geleidelijk aan op. Vervolgens oefen je met drie ringen. Ik neem de drie ringen in mijn linkerhand klaar en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik positioneer mij vlak voor haar. De clicker hangt aan een armbandje om mijn linkerpols. De beloningen zitten in mijn linker jaszak. Ik neem een eerste ring in mijn rechterhand. Onze hond kent ondertussen de oefening door en door. Zij blijft netjes zitten terwijl ik gewoon één voor één de ringen over haar hoofd kan gooien, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Bouw ook nu geleidelijk aan de duurtijd dat de drie ringen op de schouders van de hond liggen op. En we gaan weer een stapje verder. We gaan de afstand waarop we de ringen over het hoofd van onze hond gooien opbouwen. En we beginnen opnieuw met één ring. Ik neem

104

één ring in mijn rechterhand klaar en laat onze hond op het commando “ Oeps ! ” de zithouding aannemen. Ik sta nu een meter van haar verwijderd. De clicker hou ik in de linkerhand vast. De beloningen zitten in mijn linker jaszak. Terwijl Evy mooi blijft zitten, gooi ik die ene ring over haar hoofd. Je zal zien dat je hond telkens actief meewerkt en de snuit zo zal bewegen dat hij die ring optimaal kan opvangen zodat die vlotjes over zijn hoofd tot op zijn schouders valt. Click + beloning. Herhaal enkele keren. Bouw geleidelijk aan de afstand ten opzichte van je hond op. Hoe verder je van de hond gaat staan, hoe accurater je zelf zal moeten kunnen werpen. Ga dus niet verder staan dan de afstand waarop je nog veilig de ring over het hoofd van je hond kan gooien. Gaat dit goed met één ring, oefen dan met meerdere ringen. Varieer ook de afstand van waarop je de ringen naar de hond toe gooit. Sta steeds voor de hond, zodat hij de ringen goed kan opvangen. Sta dus nooit achter hem. Vervolgens gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vanaf nu zet ik de oefening onder stimulus controle dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden.

105

106

Let er steeds op dat de veiligheid van de hond niet in het gedrang komt ! Het mag immers nooit de bedoeling zijn dat bij het gooien van een ring je hond gekwetst raakt. Uiteraard kan het wel eens gebeuren dat je werptechniek het laat afweten. Echter bij gebruik van veilig werpmateriaal zal dit je hond nauwelijks hinderen. Het levert soms wel echt hilarische foto’s op.

Toch nog dit : Bij het aanleren van dit kunstje, heb ik uiteindelijk het criterium waarop een click + beloning volgde gewijzigd. Omdat ik achteraf graag wilde dat onze Evy bleef zitten tot ik de ringen om haar nek verwijderd had, kreeg ze nu pas de click te horen nadat de ringen vlotjes over haar hoofd geworpen waren en tot op haar schouders gevallen, ik terug vlak bij haar stond ( ingeval ik vanop een afstand de ringen geworpen had ) en vervolgens de ringen verwijderd had. Pas op dat moment kwam de click + beloning. Verkies jij ook dit criterium boven het eerst beschrevene, dan ga je terug naar (*) en werk je vanaf nu op het nieuwe criterium.

Het ring-gooien op reis Dit kunstje vraagt maar heel weinig oefenruimte om aan je hond aan te leren.

107

Ideaal dus voor wie op reis iets achter de hand wil hebben om met de hond te doen op momenten waarop je echt niet met hem naar buiten wil of kan. Echter omdat de hierboven aanbevolen ringen wel veel plaats in de bagage innemen, kan je in de plaats hiervan ook jongleerringen gebruiken. Je vindt ze in elke betere speelgoedwinkel of via internet wanneer je zoekt bij circusmateriaal.

Denk niet te vlug dat je hond te oud is voor zulk een kunstjes. Op de boven- en onderstaande foto’s zie je onze 8-jarige Schotse Collie super geconcentreerd aan het werk.

Wat ben ik snipverkouden, hatsjoem ! Waar heb ik mijn zakdoek gelaten ? Wat heb je nodig : Een doos papieren wegwerpzakdoekjes en een grote katoenen zakdoek. Je hebt ook het apportvoorwerp voor het speels apporteren nodig. En de clicker die aan een armbandje hangt.

108

Echter omdat ik de kartonnen verpakking waarin de wegwerpzakdoekjes te koop aangeboden worden, niet sterk genoeg vind om te gebruiken bij onze hond, heb ik naar een steviger omhulsel gezocht. Deze doos in inox, speciaal ontworpen voor wegwerpzakdoekjes, die je dikwijls aantreft in hotels, vond ik in een winkel die badkamer-accessoires verkocht.

Het aanvangs-niveau : Voor dit kunstje moet je hond wel het speels apporteren kennen.

Het eind-resultaat : Ik wil dat Evy op het commando “ Hatsjoem ! ” voor mij een wegwerpzakdoekje gaat halen, en op het commando “ Pak mijn zakdoek ! ” mijn zakdoek uit mijn broekzak trekt en in mijn hand legt.

Zoals je ziet bestaat dit kunstje uit 2 commando’s, of anders verwoord het bestaat uit 2 delen. Enerzijds zal Evy op het commando “ Hatsjoem ! ” voor mij een wegwerpzakdoekje gaan halen. Anderzijds zal zij op het commando “ Pak mijn zakdoek ! ” mijn zakdoek uit mijn broekzak trekken en in mijn hand leggen.

Wanneer een oefening of een kunstje opgebouwd is uit meerdere onderdelen die als afzonderlijk kunnen getraind worden, dus los van elkaar, dan leren we eerst elk onderdeel apart aan. Bij dit kunstje leren we Evy eerst het laatste commando “ Pak mijn zakdoek ! ” aan, waarbij ze zonder dralen mijn zakdoek uit mijn broekzak zal trekken om hem in mijn hand te leggen, zo dat ik mijn neus kan snuiten. Nadien komt het aanleren van het 1ste

109

commando “ Hatsjoem ! ” aan de beurt. Eens beide afzonderlijk perfect gekend zijn, zetten we ze in rij en laten we ze door onze hond onmiddellijk na elkaar uitvoeren.

De criteria waarop een click + beloning volgde. Met andere woorden, wat wilde ik achtereenvolgens zien, bij onze hond, dat zij een click verdiende en een beloning kreeg.

Ik begin deze oefening met een partijtje speels apporteren. Ik gooi het apport-voorwerp, een tennisbal, weg. Evy spurt naar de tennisbal, pakt hem beet om hem onmiddellijk naar mij terug te brengen en hem netjes in mijn hand af te geven, click + beloning. Dit herhaal ik enkele keren. Ik ga nog diezelfde oefensessie het apport-voorwerp veranderen, van de tennisbal naar de grote katoenen zakdoek waarin ik een dikke knoop leg. Een grote zakdoek weegt veel minder dan een tennisbal, voor de hond zal het even wennen zijn. Immers een harde tennisbal is veel makkelijker in de muil vast te nemen dan zo’n dunne katoenen zakdoek. Door er in eerste instantie een dikke knoop in de leggen, maak je het de hond gemakkelijk om hem vast te pakken. Eens de hond gewoon is om de zakdoek met knoop terug te brengen, laten we de knoop eruit. Tegen die tijd zal het de hond ook niet meer uitmaken of er een knoop inzit of niet. Echter een zakdoek ( met of zonder knoop ) vliegt natuurlijk niet zoals een tennisbal. Een tennisbal gooi je snel van je weg, je hond gaat er vliegensvlug achteraan, pakt hem in één beweging beet en spurt naar jou terug om hem in je hand te leggen, waarop een click volgt en hij van jou een beloning krijgt. Meestal geef je de beloning op dat moment uit je hand. De hond pakt die voedselbeloning, slikt die in en is weer klaar om verder te werken. Je gooit opnieuw de tennisbal en hetzelfde scenario herhaalt zich. Probeer dat maar eens met een zakdoek ( met of zonder knoop ). Eerst en vooral weegt die niet genoeg om goed te kunnen gooien en daarbij komt nog dat je hem nooit ver genoeg van je weg krijgt. Aangezien het mijn absolute prioriteit is, bij het aanleren van nieuwe dingen aan al mijn honden om hun gretigheid / gedrevenheid ( om iets juist te doen om zo die click te kunnen krijgen ) door niets te laten onderbreken, moest ik er iets op vinden. Zeker in dit geval bij Evy, daar ik wist dat zij een uitgesproken voorkeur had om vliegende / snel bewegende dingen uit de lucht te pakken en terug te brengen, boven het zoeken, vastpakken en terugbrengen van iets dat gewoon ergens neergelegd was op de grond. Ik wilde haar ook nu even gretig / gedreven naar de zakdoek zien gaan, en dit al vanaf de eerste keer dat ik de zakdoek in de plaats van de tennisbal gebruikte. Ik ging als volgt te werk. Nadat Evy de laatst weggegooide tennisbal terugbracht en in mijn hand had gelegd, click + beloning. Echter ik geef haar de voedselbeloning niet uit de hand, ik gooi ze een heel eindje van mij weg, zo dat ze erachteraan moet om ze te kunnen pakken. Terwijl Evy terug naar me toe komt, gooi ik de zakdoek met de knoop zo ver als mogelijk van me weg. Evy gaat erachter net als bij de tennisbal. Ze twijfelde even als ze zag dat het de tennisbal niet was, maar pakte de zakdoek toch beet om hem onmiddellijk naar

110

me terug te brengen en hem netjes in mijn hand af te geven, click + beloning. En ook nu gooi ik de beloning een heel eindje van mij weg, zo dat Evy er-achteraan moest om ze te kunnen pakken. Ondertussen leg ik snel de zakdoek, nog steeds met de knoop, op dezelfde plaats waar hij de laatste keer bij het weggooien terecht gekomen was. Evy heeft intussen haar beloning gevonden en opgegeten en komt vlug naar me toe om opnieuw te kunnen verder werken. Maar ik heb niets meer in mijn hand om weg te gooien. Evy kijkt rond en ziet de zakdoek op dezelfde plaats liggen. Ze spurt er naartoe, pakt hem beet, en brengt hem spoorslags naar me terug om hem in mijn hand te leggen, click + jackpot. Einde oefensessie. De volgende trainingssessie begin ik met een herhaling van de vorige trainingssessie, en wel vanaf het gebruik van de zakdoek met de knoop erin. Al vlug wordt er overgeschakeld naar een zakdoek zonder knoop erin. En uiteraard wordt er verder opgebouwd. Ik begin nu de plaats waar ik de zakdoek leg te variëren. Nu eens ligt de zakdoek op de grond, dan weer leg ik hem op een stoel of op de vensterbank of hang ik hem over een deurkruk. Als Evy de zakdoek onmiddellijk gaat halen om hem terug te brengen en in mijn hand te leggen, volgt een click + beloning. En we gaan verder. Ik heb de zakdoek vast en laat die gewoon naast me op de grond vallen. Raapt Evy hem onmiddellijk op om hem in mijn hand te leggen, click + beloning. Ik steek nu de grote zakdoek met een tipje in mijn linker of rechter broekzak, dus zo dat het grootste deel van de zakdoek eruit hangt en onze hond nauwelijks moeite zal moeten doen om de zakdoek eruit te halen. Evy weet dat na het beetpakken van de zakdoek ( ongeacht waar die ligt of hangt ), van het moment ze deze in mijn hand heeft gelegd, een click + beloning oplevert. Zij aarzelt dus niet en komt onmiddellijk de zakdoek uit mijn broekzak trekken. Op het moment dat ze deze in mijn hand legt, click + beloning. Herhaal dit enkele keren. Het zou uiteraard kunnen dat je hond twijfelt. Dat hij wel de zakdoek die uit je broekzak steekt in de muil neemt maar aarzelt om hem uit je broekzak te trekken. Click dan in eerste instantie voor het vastnemen van de zakdoek die uit je broekzak hangt. Nadien bouw je dit verder op. Dus neemt de hond de zakdoek die uit je broekzak steekt in de muil, click dan niet onmiddellijk, maar wacht tot hij moeite doet om de zakdoek uit je broekzak te trekken. Een zakdoek die maar met een tipje in de broekzak steekt zal nu zeker eruit getrokken worden. Click + beloning. En we gaan opnieuw een stapje verder. Vervolgens zal je hond, nadat hij de zakdoek uit je broekzak getrokken heeft, hem weer netjes in je hand moeten leggen om de click te horen en de beloning te krijgen. Herhaal dit enkele keren. Ik steek nu de zakdoek ook al eens in een achterzak van mijn broek. In een eerst inoefening steek ik opnieuw de zakdoek maar met een klein tipje in de broekzak. Pakt Evy de zakdoek uit mijn achterzak en legt ze hem in mijn handen, click + beloning. Herhaal enkele keren. In volgende oefensessies gaan we de zakdoek dieper in de broekzak steken. Haalt onze hond hem er telkens onmiddellijk uit om hem in mijn handen te leggen, click + beloning. En we

111

oefenen verder tot we de zakdoek nagenoeg volledig in een broekzak kunnen steken, dus zo dat hij er maar met een tipje uitsteekt. Gaat dit prima dan kunnen we nu het definitieve commando “ Pak mijn zakdoek ! ” introduceren. De zakdoek steek ik eerst in mijn broekzak. Op het moment dat Evy naar de zakdoek gaat om hem uit mijn broekzak te trekken en hem in mijn hand te leggen, geef ik het commando “ Pak de zakdoek ! ”. Heeft Evy de zakdoek te pakken en legt ze hem onmiddellijk in mijn hand, click + beloning. Herhaal dit verschillende keren. Na enige inoefening gaan we controleren of Evy inderdaad het aangeleerde commando dat bij het aangeleerde kunstje hoort, kent. We nemen alles klaar. En we steken de zakdoek in onze broekzak. We roepen onze hond naar ons toe en geven hem het commando “ Pak mijn zakdoek ! ”. Gaat Evy onmiddellijk de zakdoek uit mijn broekzak halen en brengt ze hem direct in mijn hand, click + beloning. Herhaal enkele keren.Bij dit kunstje is het commando niet echt een nieuw commando. Immers het commando “ Pak ! ” was al perfect gekend bij het speels apporteren. En deze oefening is eigenlijk niets anders dan een variant op dit spelapport. Maar voor de aardigheid wilde ik toch een eigen commando en dat werd dus “ Pak mijn zakdoek ! ”. Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vervolgens zet ik de oefening onder stimulus controle dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Nu eens sta ik recht als Evy de zakdoek uit mijn broekzak moet brengen, dan weer zit ik op een stoel of lig ik op de grond. Ik oefen ook niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met heel veel prikkels. Nu het 1ste deel van dit kunstje aangeleerd en perfect gekend en uitgevoerd wordt door Evy, kunnen we met het andere deel beginnen. Ik begin deze vervolgoefening met het speels apporteren van de katoenen zakdoek ( zonder knoop erin ). Al vlug vervang ik deze katoenen zakdoek door een bundeltje papieren wegwerpzakdoekjes. Een papieren wegwerpzakdoekje terugbrengen is veel moeilijker dan een katoenen exemplaar. Het weegt immers zo goed als niks, en wat meer is, als je hond het niet super voorzichtig in de muil vast neemt, is het voor je het weet, aan flarden gescheurd. Om het onze Evy alvast wat makkelijker te maken gebruik ik eerst een bundeltje papieren wegwerpzakdoekjes. Nadien verminder ik het aantal tot er uiteindelijk maar

112

één papieren wegwerpzakdoekje overblijft. En wees gerust, zo één papieren zakdoekje apporteren, zonder dat het aan flarden scheurt, is echt niet eenvoudig. Maar alles went, ook het apporteren van zulk een papieren wegwerpzakdoekje. Gebruik wel telkens een ander papieren zakdoekje. Gaat dit goed, dan varieer je de plaats vanwaar het moet geapporteerd worden. Leg het nu eens op de grond, dan weer op een stoel of op de vensterbank. Tot slot leg je een papieren wegwerpzakdoekje op een laag tafeltje waarop ook de inox doos met de overige wegwerpzakdoekjes staat. Uit de opening bovenaan deze inox doos steekt op dat moment ( nog ) geen papieren zakdoekje. Begin bij deze inoefening vlakbij het tafeltje, later kan je, naar wens, de afstand opbouwen. Apporteert je hond vlekkeloos het papieren wegwerpzakdoekje, click + beloning. En ook nu gooi ik de beloning een heel eindje van mij weg, zo dat Evy erachteraan moet om ze te kunnen pakken en ik de tijd heb om snel een nieuw papieren zakdoekje klaar te leggen. Ditmaal leg je het papieren zakdoekje bovenop de inox doos, die op het lage tafeltje staat. Gaat het apporteren prima, click + beloning. Herhaal enkele keren. Einde oefensessie. En je gaat opnieuw een stap verder. Trek uit de inox doos met papieren wegwerpzakdoekjes één zakdoekje er bijna helemaal uit. Ondertussen zal je hond zijn beloning, die hij bij de vorige foutloze inoefening kreeg, opgegeten hebben en weer helemaal klaar zijn om verder te werken. Hij zal opnieuw naar het lage tafeltje gaan en het zakdoekje zonder dralen vastnemen, eruit trekken en naar jou brengen om het in je hand te leggen, click + jackpot. Herhaal enkele keren. In volgende oefensessies kan je nu het papieren wegwerpzakdoekje voor de helft in de inox doos laten zitten. Gaat ook nu het apporteren prima, click + beloning. Herhaal dit in de volgende oefensessie. Vervolgens kunnen we nu het definitieve commando “ Hatsjoem ! ” introduceren. Zet de inox doos met papieren wegwerpzakdoekjes op het lage tafeltje. Laat een papieren zakdoekje er gedeeltelijk uitsteken. Op het moment dat Evy naar de inox doos loopt om er een papieren zakdoekje uit te halen, om dat in je hand te leggen, geef je het commando “ Hatsjoem ! ”. Herhaal dit enkele keren en nadien ook nog eens in de volgende oefensessies. Nu is het tijd om te controleren of Evy inderdaad het aangeleerde commando dat bij het aangeleerde kunstje hoort, kent. We nemen alles klaar en zetten de inox doos met een papieren wegwerpzakdoekje er gedeeltelijk uit op het lage tafeltje. We roepen Evy naar ons toe en geven haar het commando “ Hatsjoem ! ”. Gaat Evy onmiddellijk naar het lage tafeltje om een papieren zakdoekje uit de doos te halen, om dit in mijn hand te leggen, click + beloning. Herhaal enkele keren.

113

114

115

Daarna gaan we het commando “ Flink zo ! ” introduceren in de plaats van de clicker. We oefenen zoals gewoonlijk, maar nu zeggen we het commando “ Flink zo ! ” vlak voor de click + beloning. Na enkele trainingssessies, komt de “ Flink zo ! ” in de plaats van de clicker, dus “ Flink zo ! ” + beloning. Vervolgens zet ik de oefening onder stimulus controle dit gedurende 3 weken. En ik oefen met mijn hond onder alle mogelijke omstandigheden. Ik oefen ook niet langer meer alleen thuis in een prikkelarme omgeving maar ook elders in omstandigheden met heel veel prikkels. Nu beide kunstjes afzonderlijk perfect gekend en uitgevoerd worden door Evy, kunnen we haar vragen van ze in rij, dus onmiddellijk na elkaar, uit te voeren. Neem alle materiaal klaar. Steek de katoenen zakdoek in je broekzak en zet ergens in je buurt het lage tafeltje met de inox doos waaruit een papieren wegwerpzakdoekje steekt. Roep je hond naar je toe, geef eerst het commando “ Hatsjoem ! ”. Laat hem één of misschien zelfs meerdere papieren zakdoekjes op commando brengen, geef vervolgens het commando “ Pak mijn zakdoek ! ”. Pakt hij zoals steeds feilloos de zakdoek uit je zak om hem in je hand te leggen, waarna jij je neus kan snuiten, zeg dan “ Flink zo ! ” en geef hem een flinke beloning. ’t Ja, soms is een papieren wegwerpzakdoekje niet genoeg bij een fikse niesbui. Als je attente hond dan snel voor een echte zakdoek kan zorgen als jij erom vraagt, dan is dat toch pure klasse !

116

Wat met een ouder wordende hond die je mee neemt op vakantie ? Wanneer is je hond een senior ? Vanaf welke leeftijd kunnen we een hond een senior noemen ? Als ik eens op het internet rondkijk, stel ik vast dat algemeen genomen viervoeters al op heel jonge leeftijd tot senior gebombardeerd worden.

Ik lees op een website van dierenartsen : -

Kleine rassen ( tot 10 kg. ) op 8 jaar

Middelgrote rassen ( 10 – 25 kg. ) op 7 jaar

Grote rassen ( 26 – 40 kg. ) op 6 jaar

Zeer grote rassen ( > 40 kg. ) op 7 jaar

Ik denk dat het onjuist is om zomaar het etiket “ SENIOR ” vanaf een bepaalde leeftijd op onze viervoeters te plakken. Het enige wat zulk een leeftijdstabel mij leert is dat het met de gezondheid van onze huidige generatie honden ( in het algemeen ) niet de juiste richting uitgaat. Nochtans is het mijn ervaring dat fokkers die het ras dat ze fokken ook echt liefhebben, er alles aan zullen doen om met gezonde ouderdieren te fokken, om zo gezond mogelijke pups op de wereld te zetten. Komen deze pups dan nog eens in een juiste familie terecht, dan is dat de beste garantie voor een lang, gezond en gelukkig leven, en dit ongeacht het ras waarmee men te doen heeft. Deze viervoeters zullen moeiteloos de leeftijd van 10 jaar overschrijden, hen op de leeftijd van 6 – 7 of 8 jaar een senior noemen zou haast een belediging zijn. Zo dacht ik…

Wat heeft het IGF1, een op insuline gelijkend groeihormoon, te maken met het ouder worden van de hond Het volgende leerde ik tijdens seminaries van Dr. Udo Ganslosser. Namelijk dat wetenschappelijk onderzoek en studies hebben uitgewezen, wat nu juist maakt dat een hond lang(er) of kort(er) zal leven. De alles bepalende factor blijkt namelijk IGF1. Het IGF1 is een op insuline gelijkend groeihormoon dat rechtstreeks in verband gebracht wordt met levensverwachting. Hoe meer IGF1 in de hond aanwezig is, hoe groter hij wordt ( en ook

117

hoe angstiger ) en… hoe sneller het basismetabolisme zal zijn. Omgekeerd geldt ook, dat hoe minder IGF1 aanwezig is, hoe kleiner hij zal blijven, en… hoe trager het basismetabolisme. En het is nu juist dit basismetabolisme, dat de celdelingsgraad gaat bepalen. Met celdelingsgraad wordt bedoeld, het copiëren van het erfelijk materiaal, steeds weer, een leven lang.

Hoe meer of hoe sneller de celdelingen elkaar opvolgen : -

Hoe gevoeliger honden zijn voor afwijkingen. Immers men heeft op die manier veel meer kans dat er iets fout gaat bij het copiëren. Dit verklaart onder andere het veel meer voorkomen van kwaadaardige tumoren bij grote honden( rassen ) omdat die bijna altijd een snel basismetabolisme hebben.

Hoe sneller men zal verouderen, en zal sterven. Bij grote honden( -rassen ) heeft men vastgesteld dat op de leeftijd van 2 jaar !!! er al heel wat verouderingsverschijnselen kunnen waargenomen worden.

Kan men bij onze viervoeters dit gewild of ongewild beïnvloeden ? -

Een hond van een klein ras ( dat statistisch gezien dus een langere levensverwachting heeft ) casteren voor de leeftijd van 3 jaar bereikt is, maakt dat dit vooruitzicht van een lang leven, wegvalt. De reden daarvoor is, omdat de sexhormonen weggevallen zijn.

Daarnaast heeft men ook ontdekt, dat honden die regelmatig uit wandelen gaan, contacten hebben met andere honden, een gevarieerde en verrijkte voeding krijgen en veel prikkels uit de omgeving kunnen blijven opdoen, dat dit maakt dat hun hersenen langer goed blijven.

En nog goed nieuws ! Statistieken wijzen uit dat een gerichte parasietenpreventie, een correcte vaccinatie en een juiste voeding onze viervoeters veel langer laten leven dan in vroegere jaren het geval was ! De laatste decennia is daar gemiddeld 2 jaar extra bijgekomen !

118

Je viervoeter zo lang mogelijk mee op vakantie nemen, zal hem dan zeker deugd doen, ook op zijn oude dag. Onze Ervaring met Evy : Op het ogenblik dat wij op zoek gingen naar onze 1ste Schotse Collie pup bestonden er nog geen gen-testen die zwart op wit konden aantonen of de ouders al dan niet drager waren van bepaalde ongewenste erfelijke aandoeningen.

We moesten het doen met klinische bevindingen van dierenartsen, waarvan we niet wisten hoe vertrouwd ze met de materie waren. Waarop we ons wel konden baseren was de gemiddelde leeftijd van de ouders, grootouders en verdere generaties voorouders van onze toekomstige pup. Alle honden van de fokker van onze langhaar Collie Evy, alsook de pups die er door de jaren heen kwamen, bereikten zo goed als allemaal een leeftijd tussen 12 en 16 jaar oud. En dat vonden wij toch al een mooie leeftijd, moest onze viervoeter die kunnen bereiken. Evy kwam dus van deze fokker ook al bleef het wat de gezondheid van de ouderdieren betrof toch nog koffiedik kijken. De fokker liet hen alvast screenen op erfelijke oogafwijkingen, en ook de heupen werden gecontroleerd. Wij spraken af dat we alleen een pup zouden nemen als die ( klinisch ) vrij was van alle

119

oogafwijkingen. En zo gebeurde. Evy groeide uit tot een zeer gezonde Schotse Collie. Tijdens haar lange leven lieten we haar geregeld testen, niet alleen op skeletafwijkingen, maar ook op andere afwijkingen die veel voorkwamen bij de Schotse herdershond. En dit waren de resultaten :

De officiële RX-opnamen op de leeftijd van 18 maanden : Heupen : vrij van heupdysplasie ( HD-B ) Ellebogen : vrij van elleboogdysplasie ( ED - O/O ) Schouders : vrij van schouderdysplasie ( SOC - O/O )

Jaarlijks klinische onderzoek van de ogen : Vrij van alle oogafwijkingen, echter aangezien Evy bij de gen-test voor CEA niet vrij was getest, was zij waarschijnlijk een CEA - GO NORMAL

De latere gen-testen bij Evy Ondertussen stond de wetenschap niet stil en kwamen er massaal gen-testen op de markt. Ook voor aandoeningen bij de Schotse Collie. Wij lieten Evy’s gen-testen gebeuren ofwel bij Optigen ( USA ) : http://www.optigen.com/opt9_test.html of bij Laboklin ( D ) : http://www.laboklin.de/index.php?link=labogen/pages/html/de/erbkrankheiten/hu nd.html Met als resultaat : CEA niet vrij ( CEA/CEA ) PRA vrij ( Normaal /Normaal ) Multidrug-resistance gendefekt : vrij ( MDR1 +/+ of Normaal/Normaal ) Degeneratieve myelopathie : vrij ( DM N/N of Normaal/Normaal )

In de zoektocht naar al onze volgende viervoeters, zal de keuze van de fokker in de eerste plaats bepaald worden door het feit of die fokker al dan niet alle bestaande gen-testen laat uitvoeren bij zijn / haar fokhonden en pups, want een goede gezondheid is de beste basis voor een gezond lang leven. En daar was Evy het levende bewijs van.

120

Echter toen onze Schotse Collie de kaap van 10 jaar overschreden had ( mensen die haar leeftijd niet kenden, namen haar nog steeds voor een jonge hond ), vroegen wij ons af of zij misschien toch stilaan tot de seniors onder de viervoeters behoorde. Waarom ? Evy wandelde nog steeds met alle gemak 15 kilometer, op vakantie zelfs dagelijks. Haar soepelheid in bewegen was zelden gezien. Zij sprong nog steeds in de laadbak van onze Mercedes SUV en in de koffer van onze Porsche Panamera, dit vanuit stilstand, er vlak naast. En dit niettegenstaande we zagen dat haar achterhand zwakker werd. Haar gezichtsvermogen nam af. Ze gebruikte duidelijk meer haar neus en reageerde meer op auditieve prikkels. Maar wat ons vooral opviel… vanaf een bepaald ogenblik reageerde ze op onweer, wat ze vroeger nooit gedaan had. Bij onweer verdween onze Schotse Collie elke keer weer uit het zicht. We vonden haar dan steeds boven in onze slaapkamer op het bed, diep weggestoken onder het dekbed. Daar voelde ze zich blijkbaar veilig. En wij respecteerden dit. Al moet gezegd worden dat Evy heel graag op ons bed sliep, ook zonder onweer. In ieder geval, waarschijnlijk duidden deze veranderingen er toch op dat onze Evy als een senior beschouwd moest worden. Zo dachten we…

…tot we de onderzoeksresultaten te lezen kregen van studies die de gevolgen van castratie en sterilisatie bij de hond onderzocht hadden. En wat bleek dat één van de

121

mogelijk negatieve gevolgen van castratie en sterilisatie bij de hond een sterk verhoogde gevoeligheid voor geluiden was. Tja, daarmee was de oorzaak voor haar plots reageren op onweer, terwijl dat in het verleden nooit het geval was geweest, gekend. Evy is op de leeftijd van 5 jaar om gezondheidsredenen gesteriliseerd / gecastreerd. Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat het beter is om je viervoeter NIET te laten steriliseren / castreren wanneer geen gezondheidsredenen daartoe dwingen. Voor meer uitleg over de ingrijpende gevolgen op de gezondheid van de hond wanneer die gesteriliseerd / gecasteerd is : http://www.naiaonline.org/pdfs/LongTermHealthEffectsOfSpayNeuterInDogs.pdf http://www.norwichterrierclub.org/wp-content/uploads/2016/09/Early-SpayNeuter-Considerations-for-the-Canine-Athlete_Health.pdf http://www.dogsnaturallymagazine.com/three-reasons-to-reconsider-spayneuter/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5931473/ https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fvets.2020.00388/full?fbclid=IwAR1eP tQlhtGlOYN-ST7rdOxO6VqVfUAWEf04IXSeHVizqeYFn4f7bMdLgdM

Dus dit onverwacht reageren op onweer had niets met haar leeftijd te maken ! Dit dacht ik dan te mogen besluiten na het lezen van voorgenoemde artikels.

Tip Wetenschappelijk onderzoek bracht aan het licht dat de beste behandeling voor viervoeters met angst voor onweer, tegenconditionering is met hoge toon muziek, vb. de klassieke muziekstukken van Vivaldi.

En op zeker ogenblik thuis viel het ons op dat Evy overdag dikwijls sliep. Dat waren we niet gewoon van haar. Zelfs op pupleeftijd sliep ze overdag amper. In het begin waren we daar wel ongerust over. We dachten immers dat pupjes ook overdag nog veel moesten slapen. En bij Rudith en Rembrandt was dat ook zo. Echter na contact met families die ook zo’n Schotse Collie van gelijkaardige afstamming bezaten ( 75% Ame-

122

rikaanse lijnen en 25% DDR lijnen ), wisten we dat dit heel normaal was. In ieder geval, nu Evy overdag minder actief was, maakte dit dat ze ’s avonds om 22.00 uur dikwijls niet moe was en eigenlijk geen zin had om naar bed te gaan. Dat kon natuurlijk niet, en daarom moesten we er iets op vinden. Al snel ontdekten we dat als we elke dag een stevige wandeling maakten, onze viervoeter ’s avonds om 22.00 uur terug zoals voorheen onmiddellijk als een blok in slaap viel als het bedtijd was. Op vakantie werd er altijd veel gewandeld, hier stelde zich dit probleem niet. En gelukkig maar ! Op de foto zie je Aagje tijdens een wandeling in Spaanse Baskenland ( juni 2014 ). Ze was toen ruim 11 jaar oud.

Tip De ouder wordende hond zal minder bewegen. En dat zal onmiddellijke gevolgen hebben, in de eerste plaats op de conditie van zijn spieren, maar nadien ook op zijn algemene gezondheidstoestand. Om de musculatuur van onze Schotse Collie optimaal te houden werd daarom beslist om haar opnieuw te laten zwemmen.

123

124

En sinds haar 11de verjaardag ging ze terug wekelijks naar het hydrotherapie-centrum waar ze ook als pup en opgroeiende hond 5 jaar lang met heel veel plezier naartoe ging. Zoals te verwachtten viel, zwom Evy ook nu nog steeds als de beste. En al na 3 maanden bleken de spieren opnieuw in prima conditie. Op de vorige foto zie je Evy in het bubbelbad tijdens de cooling-down na een zwemsessie van 30 min. ( april 2015 ). Elk uurtje wellness was voor haar pure ontspanning ! Dat onze Schotse Collie zich fit voelde was duidelijk. Zo kon ze terug vanuit stilstand op ons bed springen ( 70 cm. hoog ! ), waarop ze zo graag lag te slapen. En ook het openen van alle deuren, bleek weer de normaalste zaak van de wereld. De volgende foto nam ik van de toen nog jonge Evy, in 2007.

We hebben het onze langhaar Collie nooit geleerd ! Echter deuren openen kon zij als de beste, ongeacht of de deur naar binnen of naar buiten opendraaide. En dit op dezelfde manier als alle andere Collies ( haar moeder Celina, haar tante Calinka en haar grootmoeder Beverly ) dat deden bij de fokker thuis. Ze moet als piepkleine pup, bij de fokker thuis, gezien hebben hoe zij dat deden. Rembrandt, onze Tervuerer, heeft dikwijls geprobeerd om Evy’s gedrag te copiëren, maar nooit slaagde hij erin een deur te openen. Evy kon ook alle mogelijke tassen met een ritssluiting openen. Ook ontsnappen uit een harnasje was peanuts voor haar. Tja, die Evy toch !

125

Zal de ouder wordende hond zich op elk nieuw vakantie adres nog altijd even snel aanpassen en zich overal nog steeds even gemakkelijk thuisvoelen of is het beter dat we hem thuislaten, en vanaf wanneer laten we hem beter thuis ? Onze ervaringen met Evy tot nu toe : Tijdens onze vakantie in Trebelno ( september 2013 ) in het zuid-oosten van Slovenië, dachten we één nacht dat we onze viervoeter tijdens volgende vakanties niet meer zouden kunnen meenemen. Wat was er gebeurd ? De eerste nacht op die plaats, we verbleven in een ruime houten chalet, wilde Evy maar niet in haar binnenhuiskennel slapen. Zoals steeds werd onze viervoeter vlak voor het slapen gaan omstreeks 22.00 uur nog een laatste maal uitgelaten. Als we haar vervolgens op het commando “ In ’t nestje ! ” naar de bench stuurden, spurtte ze wel onmiddellijk de binnenhuiskennel in, maar eens het deurtje toe, of beter in dit geval de ritssluiting, ging het fout. Evy wilde maar niet gaan liggen. Dit hadden we nog niet meegemaakt. Normaal valt onze Schotse Collie altijd onmiddellijk als een blok in slaap. Waarom nu niet ? We besloten zelf ook naar bed te gaan, misschien zou ze nu wel gaan liggen. Echter, niets daarvan. Evy stond aan het deurtje te hijgen en ze probeerde om eruit te geraken. Het eerste wat in ons opkwam was dat ze misschien opnieuw naar buiten moest om te plassen of zich te ontlasten. Zo gezegd zo gedaan. Ik sprong uit bed, deed vlug een kamerjas aan en ging met Evy naar buiten om haar opnieuw uit te laten. Wij bleven zeker een kwartiertje buiten maar een plasje of hoopje kwam er niet. Opnieuw werd onze viervoeter naar de bench gestuurd. En opnieuw ging het deurtje dicht. Maar neen, Evy ging niet liggen. Ze stond weer te hijgen aan het deurtje en wilde er weer uit. Wat kon er toch aan de hand zijn ? Ik terug uit bed en weer mijn kamerjas aan. Misschien had Evy alleen maar grote dorst. Dus nam ik haar mee naar de badkamer, vulde haar drinkbakje met vers koud water… maar neen Evy wilde niet drinken. Opnieuw stuurde ik haar de binnenhuiskennel in. En weer ging het mis. Even panikeerde ik al. Als onze viervoeter vanaf nu op elk vakantie adres ‘s nachts niet meer in de bench zou willen slapen, zou ze niet meer mee op reis kunnen. Ten einde raad, liet ik Evy dan maar uit de bench. Ik ging terug in bed en wachtte af. Onze Schotse Collie ging nu eens in de ene hoek van de kamer liggen, dan weer in een andere, maar neen slapen deed ze niet. Tot ik haar plots zag rechtstaan en stilletjes op het bed zag klimmen. Aan het voeteneinde ging ze met een diepe zucht liggen en viel onmiddellijk in slaap. We lieten haar begaan. Een uurtje later werden we opgeschrikt door een verschrikkelijk onweer. Het donderde en bliksemde uren lang.

126

Alleen Evy scheen er geen last van te hebben, die sliep als een roos. Toen werd het voor ons duidelijk. Onze viervoeter had waarschijnlijk het onweer van heel ver horen aankomen, wat bij haar voor de nodige stress had gezorgd. En net als thuis voelde ze zich alleen op het bed veilig. De volgende nachten sliep Evy zoals steeds weer probleemloos in de bench. Oef ! Zolang onze Schotse Collie graag mee op reis gaat, zullen we haar meenemen.

De ouder wordende hond mee op uitstap op vakantie Evy mee op uitstap op vakantie, was een lust voor het oog om te zien !

127

Leeftijd scheen op haar geen vat te hebben, hoewel we ons er zeker bewust van waren dat dit heel snel kon veranderen. Op de foto zie je onze Schotse Collie, ruim 10 jaar oud, in de Tolminka kloof in het Triglav Nationaal Park in het noordwesten van Slovenië ( september 2013 ). Dit rustmoment kwam juist na een super prestatie van Evy, zie haar eens glunderen ! Immers op ons wandeltraject kwamen we plots voor een lange hangbrug ( ongeveer 15 meter ) te staan. Nog nooit waren we zulk een ouderwetse hangbrug tegengekomen. Ik stapte eerst over de brug ( alleen zo kon ik de volgende foto maken ).

Die wiebelde gevaarlijk heen en weer. En er was nergens bescherming. Buiten een smalle houten plankenvloer als loopvlak, had je een kabel op heuphoogte voor volwassen wandelaars om je aan vast te houden bij het overgaan, en een kabel iets lager op hoogte van kinderhandjes. Aan de veiligheid van meewandelende viervoeters was uiteraard niet gedacht. Het zou al genoeg zijn dat je viervoeter bij het oversteken even wat meer naar links of rechts ten opzichte van het midden van de hangbrug zou uitwijken om alles gevaarlijk aan het schommelen te brengen, met alle gevolgen vandien. En onder de brug bevond zich een kolkende bergrivier, wie daar in viel zou niet

128

veel overlevingskans hebben. Toch moesten we eroverheen. Walter gaf onze Schotse Collie het commando “ Ga maar ! ” en heel geconcentreerd stapte Evy netjes in het midden van de loopbrug ( alsof ze aanvoelde dat dit de veiligste manier van oversteken was ) en kon zo met Walter achter zich zonder problemen oversteken. Wat een flinke Evy ! Het feit dat Evy zo rustig en geconcentreerd met deze situatie omging, was duidelijk het resultaat, enerzijds van een goede socialisatie op bewegende ondergronden, en anderzijds van de manier waarop ik haar de wandeling had aangeleerd en haar had leren omgaan met afleiding allerhande. Al moet voor alle juistheid hier ook aan toegevoegd worden dat onze Schotse Collie van nature een fenomenaal ruimtelijk inzicht / gevoel had en moeilijke situaties zoals deze steeds perfect wist in te schatten. In Slovenië kom je tijdens wandelingen nog veel authentieke hangbruggen tegen. Dit was trouwens niet de eerste hangbrug tijdens één van onze reizen, wel de moeilijkste tot nu toe. Echter de andere waren veel moderner en nieuwer, wat maakte dat je er heel comfortabel kon over stappen en slechts minimaal beweging voelde. Zo vindt je hoog boven de noordpoolcirkel ook nog hangbruggen over de rivieren.

De bovenstaande foto werd genomen in Zweeds Lapland, tijdens onze wandeling van Nikkaluokta naar het Kebnekaise massief ( juni 2006 ). Onze Schotse Collie was toen net 3 jaar oud.

129

Wil je hier lange wandelingen maken, raadpleeg dan vooraf het weerbericht, het kan immers tot eind juni nog hevig sneeuwen. Wij troffen het, want met dagtemperaturen boven de 25° C hoorde je ons echt niet klagen. ’s Nacht daalde de temperatuur tot net boven het vriespunt. En geen muggen, waarschijnlijk omdat de winter nog maar net voorbij was. Want een week eerder was er nog een zware sneeuwstorm geweest. En Evy bleef ons verbazen, zelfs op hoge leeftijd, zelfs toen ze 12 kaarsjes mocht uitblazen, kon ze nog overal probleemloos mee op uitstap. Hier zie je haar op de top van de Weissfluhgipfel ( 2817 m. hoog ) boven Davos in Zwitserland ( maart 2015 ), vanwaar je een spectaculair 360° uitzicht hebt op de omliggende bergtoppen. De wandelingen tijdens deze wintervakantie werden wel beperkt tot max. 2 uur of 10 km. per dag ! Het was duidelijk dat zij zich nog steeds opperbest in haar vel voelde ! En de gezonde berglucht zal haar zeker deugd gedaan hebben. En ons natuurlijk ook !

130

Dat onze Schotse Collie al heel wat van Europa gezien had, was duidelijk. En daar werd ( juni 2015 ) Polen nog aan toe gevoegd. Op de foto zie je onze 12 jarige in Wroclaw ( PL ) aan de Tumski brug op het kathedraaleiland, waar het op dat moment tropisch warm was. In navolging van oa. de Pont de l’Archevêché in Parijs en de Ponte Milvio in Rome hebben ook hier duizenden verliefde koppeltjes hun eeuwige liefde bezegeld door een hangslot met hun namen aan deze 19de eeuwse constructie uit staal vast te klikken. Of ze de sleutel ook in de rivier gegooid hebben, weet ik niet. Voor wie ter plaatse komt en vergeten is een hangslot(je ) mee te brengen, kan dit altijd nog bij één van de stalletjes aan de brug, waar handige verkopers hun waar in alle maten en gewichten aan de man brengen, kopen.

Onze zomervakantie voor dit jaar werd een aaneenschakeling van citytrips. Op die manier konden we ons het gemakkelijkst aanpassen aan eventuele onverwachte omstandigheden bij onze senior. Zo werd er in de voormiddag steeds gewandeld, ’s middag gingen we terug naar het hotel, waar Evy verplicht 4 uur rust kreeg, terwijl Walter musea en andere bezienswaardigheden waar honden toch geen toegang hebben, kon bezoeken en nadien ging we terug samen op stap. Indien mogelijk namen we Evy mee als we uit eten gingen voor het diner. Er werd max. 4 uur per dag gewandeld !

131

Wees erop voorbereid dat de oude dag bij je hond onvoorziene situaties met zich kan meebrengen - een verslechterend gezichtsvermogen Onze ervaringen met onze Schotse Collie Evy : Of, hoe Evy’s afnemend gezichtsvermogen haar begint parten te spelen en hoe wij dit oplosten. Onze Schotse Collie is als kleine pup in aanvaring gekomen met de kater des huizes van de fokker, toen ze diens gevulde eetbak wilde soldaat maken. Dit was de korte uitleg die we van de fokker kregen toen we vroegen waarom toch Evy bij het zien van een kat telkens weer zo extreem emotioneel reageerde. Het moet voor haar een bijzonder traumatische gebeurtenis geweest zijn.

Wat we ook probeerden om onze viervoeter van dit trauma te verlossen, niets hielp. Hoewel… Faro, de Kartuizerkater, is wel haar beste vriend geworden… echter ALLEEN hij. Op de volgende foto’s zie je hen samen zwemmen tijdens één van de wekelijkse hydrotherapie-lessen ( november 2005 ).

132

133

We losten het probleem dan maar op door ervoor te zorgen dat nooit of te nimmer een kat dicht bij Evy kon komen. We zorgden ervoor dat wanneer er ergens een kat uit het niets opdook, wij die als eerste gezien hadden, en onze Schotse Collie vervolgens afleidden door haar aandacht te vragen MET constant oogcontact, tot beide partijen uit mekaars gezichtsveld verdwenen waren. En dit lukte bijna zo goed als altijd ! Maar dan… Evy’s gezichtsvermogen verslechterde, en sinds september 2013 heel erg snel. Bij een bezoek aan de dierenarts oftalmoloog, kregen we te horen dat de eerste ouderdomsverschijnselen hun intrede deden. Op zich zou je denken dat ze nu katten veel minder gemakkelijk zou opmerken in vergelijking tot vroeger. En dat was inderdaad ook zo… zolang die niet bewogen. Echter daar kwam nu plots bij, dat wanneer onze viervoeter na het slapen wakker werd en de ogen opende, het dan toch even duurde voor ze weer kon herkennen wat ze zag. En dan bleek alles wat bewoog en snel op haar afkwam, geassocieerd te worden met wat er waarschijnlijk gebeurd was met de kater des huizes bij de fokker. En dat uitte zich voor het eerst tijdens de laatste dagen van onze vakantie ( juli 2015 ), in Polen, toen we in Poznan verbleven. Wat gebeurde : De eerste zwoele avond van de reis besloten we om in het oude stadscentrum uit eten te gaan. Het was er een drukte van jewelste. We zochten een restaurant met een gezel-lig terras uit en bestelden een aperitief en iets om te eten. Evy was onder de tafel in slaap gevallen. We waren goed half weg onze maaltijd toen ze plots en totaal onverwacht recht sprong, en zeer emotioneel reageerde. Ik herkende dit gedrag onmiddellijk ! Dit soort reactie was typisch als ze een kat in het vizier kreeg. Echter, er was helemaal geen kat… maar een duif die voorbij trippelde. Met veel moeite kon ik onze viervoeter kalmeren en eens de duif weg was, was ze terug de rust zelve. Toen er nadien nog duiven neerstreken, reageerde ze niet. Ik vermoedde al dat ze dacht dat een kat op haar af kwam gelopen. Toen ze enkele dagen later op dezelfde manier reageerde in gelijkaardige omstandigheden, ook toen lag ze te slapen onder onze tafel op een terrasje, maar nu kwam op het moment dat ze net wakker werd, een klein hondje voorbij ( en met dat hondje had ze nochtans eerder op de dag al kennisgemaakt in het hotel, maar nu herkende ze het totaal niet ), wist ik heel zeker wat mij te doen stond als we de volgende avond weer uit eten wilden gaan ergens buiten op een terras. We moesten er kost wat kost voor zorgen dat wanneer Evy wakker werd, en de ogen opende dat de eerst minuut ze niets in het vizier kreeg dat kon geassocieerd worden met een kat die op haar af kwam. Of, we moesten er voor zorgen dat ze niet in slaap viel. Immers bij zulk een extreem emotioneel gedrag, hadden we heel wat bekijks. We wilden niet van het terrasje weggestuurd worden, of onze hond verplicht moeten muilkorven omwille van ongepast gedrag.

134

Dus alle volgende dagen, als we tijdens of na een wandeling een terrasje opzochten, en we bevonden ons op een plaats met veel beweging ( letterlijk te nemen ), dan kozen we voor de laatste optie, we hielden Evy wakker. De eenvoudigste manier bleek, om haar eenmaal te belonen als ze uit eigen beweging aandacht gaf MET oogcontact. Onze Schotse Collie is een kampioen in aandacht geven MET oogcontact. Ze houdt dit gemakkelijk 30 min. of meer vol. We hebben haar dit eigenlijk nooit echt moeten leren, ze deed dit al op heel jonge pupleeftijd spontaan. Dus als we haar eenmaal onverwacht beloonden, wisten we zeker dat ze zou blijven aandacht geven MET oogcontact, om weer beloond te worden. Er werd op onregelmatige tijdstippen beloond en Evy viel niet in slaap maar was juist heel geconcentreerd.

- een zwakker wordende achterhand Onze ervaringen met onze Schotse Collie Evy : Of, hoe de oude dag onze ooit top getrainde sporthond parten speelt en hoe wij dit oplosten. Onze Schotse Collie wandelt nog steeds heel graag, 4 uur wandelen ( met regelmatig een pauze ) vinden we, gezien haar leeftijd, wel het maximum. Dus besloten we op een warme ochtend tijdens onze vakantie in Polen ( juni 2015 ) een dagje aan zee door te brengen. We zouden vanuit Gdansk waar we overnachtten, de trein nemen naar het dichtst bijzijnde badplaatsje Sopot. Zo gezegd, zo gedaan. Echter toen de trein naast het perron stopte en de deuren automatisch open gingen, zag ik het meteen. Tussen de onderste trede van de treindeur en het perron gaapte een brede opening, met in de diepte de spoorbedding. Voor een viervoeter ( en zeker voor kleine kinderen en mensen slecht te been ) was het onmogelijk om op eigen kracht van het perron over die opening op de onderste trede te stappen. Die onderste trede was heel kort, om nog te zwijgen van de twee even korte en heel steile treden die erop volgden, vooraleer je het treinstel kon betreden. Kleine hondjes kon je gemakkelijk op de arm meenemen. Maar hoe moest dat met Evy ? Vanaf het perron tot op de onderste trede springen was onmogelijk, omdat op die trede gewoon te weinig plaats was voor de 4 poten van onze viervoeter. En onmiddellijk van het perron omhoog in de trein springen, daarvoor was de achterhand lang niet sterk genoeg meer ! Er was geen tijd om te treuzelen, de trein zou zo weer vertrekken. Dus zonder na te denken, greep ik onze Schotse Collie bovenaan het harnas vast en nadat Walter als eerste was opgestapt, gaf ik Evy het commando “ Spring ! ” waarbij ik tegelijk zelf moest instappen en tegelijk haar tijdens de sprong mee de hoogte moest intrekken zodat ze in één beweging in het treinstel kon springen. Dit was best wel gevaarlijk !!! Maar het lukte ons toch ! Ook bij het uitstappen in Sopot,

135

ging ik op dezelfde manier te werk. Walter stapte als eerste uit. Ik greep Evy opnieuw vast bovenaan het harnas en terwijl ik het commando “ Spring ! ” gaf, stapte ik uit de trein, waarbij ik tegelijk Evy in de sprong begeleidde zodat ze zeker ver genoeg op het perron zou landen. Dat dit zo goed ging ( zelfs gemuilkorfd ), heeft natuurlijk alles te maken met de super binding / band tussen ons beide. We zijn immers als twee handen op één buik. We kennen elkaar door en door. En het wederzijds vertrouwen is immens. Evy weet ook dat ik haar NOOIT in gevaar zal brengen, dat zij ALTIJD en in ALLE omstandigheden op mij kan rekenen. En dit maakt dat we onze Schotse Collie, die zo graag mee op reis ging, ook op haar oude dag, nog steeds konden meenemen.

Evy’s laatste buitenlandse vakantie Onze vakantie naar Kitzbühel ( Tirol ) in Oostenrijk ( september 2015 ) werd voor onze Schotse Collie de laatste buitenlandse vakantie. Die week heeft ze nog flink mee gewandeld.

Op de foto zie je haar tijdens een rustpauze aan de Weißsee ( 2.315 m. ) in het Nationaal Park HOHE TAUERN. We gingen er met de kabelbaan naartoe omdat in het dal de temperatuur, in de schaduw gemeten ‘s middags en ‘s namiddags meer dan 36° be-

136

droeg. En dat was echt wel van het goede teveel. Boven in dit gletsjergebied was het ook nog meer dan warm genoeg, al zorgde een verkwikkend briesje voor de nodig afkoeling. Echter toen we het eerst volgende weekend de fokker van onze volgende pup bezochten in het noorden van Duitsland en met alle honden een boswandeling wilden maken, haakte Evy af. Waarom ? Geen idee ! Maar ze weigerde om mee te wandelen. En eigenlijk gedroeg ze zich bij de fokker thuis vrij asociaal ten opzichte van iedereen, dus zowel ten opzichte van alle tweebeners als viervoeters. Wat had dit bizarre gedrag te betekenen ? Terug thuis besloten we voor een controle / raadpleging naar de dierenarts te gaan. Misschien was haar gezondheid niet echt meer OK. Het klinisch onderzoek leverde niets bijzonders op, tenzij het feit dat zij door het rechteroog niets meer kon zien, en het zicht links ook niet echt denderend meer was. Alleen vage bewegingen kon ze nog waarnemen. Mensen herkennen zat er niet meer in. En voor de eerste keer in haar leven werd er een urine- en bloedstaal afgenomen voor verder onderzoek. Echter de resultaten wezen op een nog steeds perfect functioneren van lever en nieren. Net zoals uit het klinisch onderzoek ook hart en longen nog perfect bleken te werken. Dat was heel goed nieuws ! Echter, totaal onverwacht moesten we ook vaststellen dat onze oude dame volledig doof was. Met oren en ogen die het laten afweten, kan je natuurlijk niet gepast kennismaken met mensen en honden die je nooit eerder ontmoette. Dit werd nu wel heel duidelijk ! Omdat Evy’s gezichtvermogen verder bleef afnemen, beslisten we om met haar geen reizen meer te maken.

En toch was het fout om ervan uit te gaan dat een dove en zeer slechtziende viervoeter niet meer in staat zou zijn om mee op vakantie te gaan Voor 2016 besloten we om niet op reis te gaan omdat we dachten dat de gezondheidstoestand van onze Schotse Collie dat niet meer toeliet. Echter toen ik samen met onze dochter Kristien en onze kleinzoon Mathieu vertrekkensklaar stond om naar een mogelijke nieuwe pup te gaan kijken in het noorden van Duitsland, gedroeg Evy zich heel opgewonden toen ze de bagage zag staan. Echter toen ze ons zag vertrekken terwijl zij thuis moest blijven bij Walter, was haar teleurstelling bijzonder groot. We beseften op dat moment dat ze heel graag was meegegaan. Misschien was het toch niet zo’n goed idee geweest om niet meer met haar op vakantie te gaan. Uiteraard moesten we hier dan ook zorgen voor een vakantie aangepast aan haar leeftijd en rekening houdend met de

137

nodige beperkingen zoals haar complete doofheid, haar zeer slechte gezichtsvermogen en de alsmaar zwakker wordende achterhand. Toen we, tot onze grote verbazing, van de fokker in het noorden van Duitsland niet de pup kregen die we uitgekozen hadden, ondanks het feit dat ze deze zelf niet nam, en ook geen geschikte familie voor haar had, zaten we wel met een probleem. Omdat we ervan uitgegaan waren dat er voor ons zeker een pup bij was, hadden we onmiddellijk na de geboorte een vakantie geboekt in het populaire badplaatsje Sankt-Peter-Ording aan de Noordzee, op een uurtje rijden van de

138

fokker. Dit om onze pup veel te kunnen bezoeken in de periode dat we haar nog niet konden meenemen. Nu stelde zich de vraag : Annuleren we deze boeking of gaan we gewoon een weekje op vakantie ? En kan Evy nog wel mee, want echt ver wandelen leek ons niet meer realistisch. Tot ik eraan dacht dat op zolder nog een hondenfietskarretje stond opgeborgen dat ook gebruikt kon worden als wandelwagen. We moesten alleen de banden oppompen, en zien of het in de koffer van onze auto paste. Dat bleek geen probleem. Het wagentje was gelukkig goed opplooibaar en nam eigenlijk nog niet teveel plaats in. Op die manier zou Evy nog wel mee kunnen. Het bleek de ideale oplossing. Meer nog, buiten alle verwachting wandelde onze langhaar Schotse Collie nog veel verder / langer dan we hadden gedacht of verwacht. Dagelijks wandelden wij tussen 10 en 15 km. waarbij Evy gemakkelijk 2 uur meewandelde, weliswaar regelmatig onderbroken met rustpauzes in de wandelwagen. Ze genoot van de vakantie, had een bere eetlust en was ook naast het wandelen veel actiever aanwezig dan ze thuis was. Deze vakantie deed haar duidelijk deugd. Haar neus bracht haar naar alle interessante geuren die voorbij kwamen. En ze genoot van de contacten met andere viervoeters die dichterbij kwamen. Zelf zag ze hen niet meer komen, maar als ze op een rustige manier met haar contact maakten, was ze razend enthousiast. We beseften dat ook thuis we terug veel meer moesten wandelen op voor Evy onbekende plaatsen, uiteraard met de wandelwagen erbij, zo dat ze regelmatig kon uitrusten, en als ze erom vroeg terug eruit mocht, om te snuffelen of gewoon om van de buitenlucht te genieten. Tijdens deze vakantie kregen we heel veel positieve reacties van andere toeristen met hun hond. Ze vonden het top dat we onze oude dame nog meenamen op reis en ons aanpasten aan haar beperkingen. En… we waren duidelijk niet de enigen met een wandelwagen voor een senior viervoeter ! Voor meer info over onze BURLEY Tail Wagon : https://www.burley.com Toen we hem kochten was het de hondenfietskar met het allerlaagste gewicht < 10 kg.

Wat met een zieke hond die je mee neemt op reis Of om Rembrandt onze Tervuerense Belgische Herder als voorbeeld te nemen. Een hond die alle inentingen gekregen gehad, die niet aan een besmettelijke ziekte leed. Die volledig in orde was met de diergeneeskundige voorschriften om een hond mee naar het buitenland te kunnen nemen. Echter een viervoeter die door een rampzalige heupoperatie op de leeftijd van 1 jaar, nooit meer de oude zou zijn, maar toch nog fit genoeg ( dat dachten we toch ) om mee te gaan ( mits het in acht nemen van een aantal beperkingen).

139

Onze ervaringen : Ook bij Rudith kreeg we ermee te maken. Tot de leeftijd van 2 jaar ging alles nog goed daarna takelde ze beetje bij beetje af ten gevolge van een tot op dat moment nog onbekende auto-immuunziekte. Het zou uiteindelijk haar dood worden. Toch namen we Rudith zolang zij leefde steeds mee op reis. Haar thuis laten was de grootste straf die je voor haar kon bedenken. Als er een reis voor de deur stond en ik parkeerde de auto in de garage om de bagage in te laden, en ze zag dat de kofferbak op het dak stond, op het moment dat ik de eerste valies in de auto zette, wees dan gerust, tegen de tijd dat ik met de tweede valies aan de auto stond, zij al uit eigen beweging in de auto was gesprongen, omdat ze zeker niet vergeten wilde worden. Ze kende dat ritueel en wist dus al te goed dat we op reis zouden vertrekken. Dus pasten we de reizen aan, aan haar ziektetoestand. We gingen evenveel op reis maar er werd hoe langer hoe minder gewandeld en de wandelingen werden ook steeds korter. Dus deden we op reis vooral uitstapjes met de auto, waarbij onderweg slechts kort gewandeld werd. Ook ‘s winters bleven we naar de Alpen op skivakantie gaan. Terwijl de kinderen gingen skiën, namen wij de kabelbaan tot zo hoog mogelijk in de bergen om daar de ganse dag op het gezellige terras van een berghut in de zon te zitten. Voor Rudith hadden we speciaal een goed isolerende mat mee en ze droeg ook een dikke gebreide jas. Ze had er veel bekijks mee maar ze genoot enorm van erbij te mogen zijn, en nog steeds aandacht van iedereen te krijgen. Voor haar hoefde dat niet meer te zijn. En wij waren blij dat Rudith zo genoot van iedere vakantie ondanks alle aftakeling. Maar nu Rembrandt. Met hem dachten we net hetzelfde te kunnen doen als we met Rudith hadden gedaan. Rudith was inmiddels overleden. Ook nu met Rembrandt werden de reizen aan zijn ziektetoestand aangepast. Dus op reis werd er minder gewandeld en de wandelingen werden steeds korter. Ook nu deden we vooral uitstapjes met de auto. Skivakanties werden tijdelijk opgeschort.

Maar we hadden Rembrandt’s toestand zwaar onderschat, en wat gebeurde.

Rembrandt onsnapt ter nauwer nood aan de dood Als roofvogels het op hem gemunt hebben Onderweg naar Portugal ( juli 2003 ) overnachtten we in Segovia in Noord-Spanje. We bleven er een volle dag alvorens ‘s anderendaags verder te rijden. De vrouw des huizes raadde ons aan een dagtocht te maken naar het vlakbij gelegen Parque natural Hoces del Rio dat aan de Duraton rivier ligt. Om het nationaal park te kunnen bezoeken ( dat was gratis ) moest je wel een schriftelijke toestemming van de plaatselijke autoriteiten bij je hebben. Maar dat bleek geen probleem, ook niet als je een hond bij had. Echter we

140

werden wel verschillende keren op deze toestemming gecontroleerd door parkwachters te velde die we onderweg tegen kwamen. Zo konden we met Rembrandt in de voormiddag langs de bedding van de Duraton rivier een werkelijk schitterende wandeling maken, met hoog boven ons hoofd op de rotsen heel veel nesten waarop vale gieren hun jongen grootbrachten. De topattractie in dit Parque natural Hoces del Rio was juist de aanwezigheid van de vele gieren voor wie het daar de perfecte habitat is. We waren ons op dat moment nog niet bewust welk gevaar ons te wachten stond. Je kan in dat nationaal park op verschillende plaatsen de gieren observeren. Ofwel als je naast de rivierbedding loopt dan zie je, hoog boven je hoofd, hun nesten met jongen op uitsparingen in de canyonwand, ofwel als je bovenop de cayon staat, dan zie je in de diepte, de gieren in groep of alleen rondvliegen op zoek naar prooi. Na de wandeling langs de rivier wilden we natuurlijk ook een kijkje nemen boven op de cayon. We reden tot bovenop de cayon en parkeerden onze auto op de ruime parking vlak bij de hermitage van San Frutos. Vandaaruit had je de meest spectaculaire uitzichten over gans het gebied. Rembrandt ging met ons mee. Hij wandelde netjes tussen ons in terwijl we genoten van de spectaculaire uitzichten. Het was daar best wel gevaarlijk lopen want voor de mooiste uitzichten en dus ook voor de mooiste foto’s moest je natuurlijk heel dicht bij de afgrond gaan staan. Maar het was een werkelijk onvergetelijke plek. En ja, plots waren ze daar, de gieren. Het was alsof ze uit het niets kwamen. Eerst kwam er eentje, die hoog in de lucht boven ons hoofd bleef cirkelen en toen kwam er nog een tweede bij en een derde en er kwamen er nog veel meer. Ze waren zeker met z’n tienen. Aanvankelijk cirkelden ze hoog boven onze hoofden maar ze kwamen steeds lager en lager. We konden prachtige foto’s maken. Echter een gevoel van onbehagen bekroop ons. Hier klopte iets niet. En toen we op een gegeven moment om ons heen keken, bleken alle andere toeristen weg te zijn. We waren daar helemaal alleen. En we zaten daar eigenlijk best heel ver van de bewoonde wereld. Toen we terug in de lucht keken waren die gieren plots heel dichtbij gekomen en ze cirkelden niet alleen laag maar ook nog eens angstaanjagend traag boven onze hoofden. En toen leek het of ze onze Tervuerer fixeerden. Op dat moment brak onze spreekwoordelijke klomp. Rembrandt’s gezondheidstoestand was zeer slecht. Wij wisten voor ons vertrek op zomervakantie reeds dat onze jongeman geen lang leven zou beschoren zijn. Maar nu schrokken we toch ! Was zijn toestand zo slecht ? Je ziet het voor je op televisie in documentaires over het leven in de wildernis. Je leert dat jagende dieren vb. leeuwen en tijgers steeds de zwakste prooidieren in een kudde uitkiezen. Ze kunnen ze makkelijker vangen en zorgen op die manier ook voor een natuurlijke selectie. En hier leek het niet anders te zijn. Onze Rembrandt een prooidier ? Wij dachten toen maar aan één ding... RENNEN ! Buiten adem bereikten we met Rembrandt de auto op de parkeerplaats, we keken niet één keer om, het was instappen en wegwezen. En hier bleef het niet bij. Toen we vanuit ons vakantieverblijf nabij Lissabon ( Portugal ) ( juli 2003 ) uitstappen maakten werden we zowel in als buiten de dorpen gevolgd en eenmaal zelfs omsingeld door een groep verwilderde honden. Rembrandt gedroeg zich telkens ongewoon onrustig. Voor mij was het zonneklaar. Ik zou de rest van onze vakantie, wanneer de andere gezinsleden op uitstap gingen, met Rembrandt op het vakantiedomein blijven. We hadden daar een

141

ruim vakantiehuis met een zeer grote ommuurde tuin, een zwembad en een prachtig uitzicht op de atlantische oceaan. Hier kon Rembrandt zichzelf zijn.

Dat verlof werd er ook beslist om Rembrandt op volgende reizen niet meer mee te nemen. Hij zou vanaf dan tijdens onze reizen thuis blijven bij de kinderen die inmiddels 18 en 19 jaar oud waren.

Onze ervaringen met de hond des huizes op de vakantieverblijven Sommige eigenaars hebben zo hun eigen redenen om een hond te houden 142

We waren op de terugweg naar huis na een heerlijke vakantie in Portugal ( juli 2000 ). Onze Berner en onze Tervuererpup hadden zich onberispelijk gedragen op de verschillende vakantieverblijven. Op weg naar huis met minstens 2.000 km. voor de boeg, hadden we nog enkele tussenstops voorzien. De eerste was in Spanje in de buurt van Caceres, een stadje in Extremadura. Ons hotel lag op een immens domein waar wilde varkens gekweekt en bejaagd werden. Kilometers in het rond was er geen ander huis of mens te bekennen. Het enige wat we zagen was een dor landschap met overal eiken. De eikels waren dan ook het voornaamste voedsel voor deze varkens. Bij onze aankomst kwam de hoteleigenaar in eigen persoon nog voor onze honden de auto verlaten hadden met hen kennismaken. Honden waren meer dan welkom in zijn hotel maar ze moesten wel goed onder controle van baasje staan en vooral heel sociaal zijn naar mensen toe. De hoteleigenaar zag al vlug dat dit bij Rudith en Rembrandt dik in orde was. En dat was ook zo bij zijn eigen honden, zo zei hij, en dat waren twee Spaanse Mastiffs. Hij waarschuwde ons wel onmiddellijk. Zijn honden mochten dan wel zeer sociaal naar mensen zijn, echter het tegendeel gold naar andere honden toe. Hij had zijn honden opgeleid om de kuddes wilde varkens te beschermen tegen groepen rondtrekkende verwilderde honden die dat gebied maar al te dikwijls teisterden. Bij het zien van een hond of al wat daar van ver of dichtbij op geleek, zouden zijn Spaanse Mastiffs niet aarzelen om deze te doden. Dat was de taak waarvoor hij hen opgeleid had. Toen mijn echtgenoot al lachend daarop antwoordde dat ze met onze Berner veel werk zouden hebben, immers dat was toch een uit de kluiten gewassen hond, antwoordde de man daarop dat hij zijn honden al grotere buit had zien binnen brengen. Oei, dat was even slikken ! Omdat zijn Mastiffs dag en nacht het domein bewaakten moesten er goede afspraken gemaakt worden. We konden met onze honden het eerst volgende uur het domein verkennen zolang zou hij de eigen honden in huis opsluiten. Ook voor ‘s anderendaags morgens moest er afgesproken worden. Aangezien we vroeg wilden doorreizen zouden we onze viervoeters uitlaten tussen 8 uur en 8.30 uur. Een half uurtje voor een ochtendwandeling moest volstaan. Dat was dan afgesproken. Er werd ons nog gezegd dat conform de Spaanse wetgeving het verboden was honden mee te nemen in het restaurant, voor de rest wenste de hoteleigenaar ons nog een prettig verblijf toe. Wat we niet wisten op dat moment was dat de hoteleigenaar nog diezelfde dag het domein voor enkele dagen zou verlaten. We brachten eerst en vooral de bagage naar onze hotelkamer. Die lag gelijkvloers en gaf onmiddellijk uit op de tuin. De kamer was zeer ruim, mooi gedecoreerd en heel belangrijk in dit bloedhete klimaat van Extremadura aangenaam koel. Daarna gingen we met de kinderen en de honden op verkenning. Dit hotel was eigenlijk een finca, een groot landgoed waarin alles in het teken van de jacht op wilde varkens stond. Qua sfeer leek het net weggelopen uit een aflevering van Zorro. Ons uurtje buiten met de honden was snel voorbij. Tijd voor het diner. Omdat onze honden niet mee op restaurant konden en gezien het bloedhete klimaat van Extremadura ook niet in de auto, zouden ze voor die ene keer in de hotelkamer op ons wachten. Rembrandt werd in een metalen draadkooi gezet, voor Rudith haalden we haar groot hondenkussen uit de auto. Omdat het nog iets te vroeg was om aan tafel te gaan, besloten we buiten op het terras van het

143

restaurant een aperitief te drinken. Echter, het hotel- en restaurantpersoneel sprak of verstond geen woord Engels, Frans, Duits, uiteraard ook geen Nederlands... alleen Spaans. Maar wij spraken of verstonden geen Spaans. Een aperitief bestellen leek niet mogelijk dan maar zonder aperitief. Ondertussen waren de twee Spaanse Mastiffs ook komen opdagen. Het leken twee vriendelijke reuzen. En ze waren inderdaad naar mensen toe, zeer sociaal. Terwijl de ene in de schaduw van een boom ging liggen, zagen we hoe de andere een buitendeur opende en naar binnen ging, in wat later bleek de keuken te zijn. Na een tijdje werden we vriendelijk uitgenodigd om aan onze tafel in het restaurant plaats te nemen. Aangezien we geen letter begrepen van de menukaart, en niemand kon uitleggen wat erop stond, bestelden we gewoon een driegangen menu naar keuze van de chef. In afwachting van onze maaltijd zagen we hoe op zeker moment de deur tussen het restaurant en de keuken openzwaaide en daar die ene Mastiff kwam aanlopen met een reusachtige knook in de muil. Toen een tijdje later de hoteleigenaar binnen kwam, sloeg die bijna lijkbleek uit van consternatie. Wat deed zijn hond hier in het restaurant. Ja, die lag heerlijk languit op het tapijt te kauwen en te knagen op een hemels stuk vlees. Wat had de hoteleigenaar ook weer gezegd over het meenemen van een hond op restaurant ? Dat dit door de Spaanse wet verboden was. Enfin, hondlief werd snel met knook verwijderd uit het restaurant. Tja, als de hond des huizes in het restaurant mag komen waarom onze honden dan niet, zeker aangezien we de enige gasten waren op dat moment. Onze honden liggen steeds netjes onder de tafel, en neen, ze hebben geen knook nodig om braaf te zijn. Na het diner gingen we terug naar de kamer waar Rudith en Rembrandt rustig op ons lagen te wachten. De volgende ochtend, we hadden ontzettend goed geslapen, keken we bij het ontwaken op de wekker. Oh neen, het was 9.00 uur voorbij. We hadden te lang geslapen. Hoe moest dat nu met die twee Mastiffs als we Rudith en Rembrandt wilden uitlaten ? Walter probeerde de eigenaar te vinden om te vragen opnieuw even de honden binnen te zetten. Maar die bleek niet aanwezig. Ook van ander personeel was geen spoor te bekennen. Ondertussen was het al 10.00 uur. Onze honden moesten dringend uitgelaten worden. Wij opnieuw op zoek enerzijds naar die twee Spaanse Mastiffs anderzijds naar iemand van het personeel. Toen we er uiteindelijk in slaagden iemand te vinden bleek dit een maat voor niets. Die mensen verstonden ons niet en wij hen niet. Dan maar iets in het Spaans proberen zeggen. Toen Walter vroeg om de “ perros in casa ” te zetten ( lees : de honden in huis op te sluiten ) legden ze ons met handen en voeten uit dat dit niet mogelijk was. Het domein was zo groot dat je nooit wist waar je die honden moest zoeken, laat staan dat je ze zou vinden. Dan moesten we het er maar op wagen. Met de kinderen en Walter op de uitkijk, je kon maar beter voorbereid zijn op de komst van die twee kuddebewakers, zeker nu hun baas afwezig was, en wij wilden onze honden niet kwijt, liet ik vliegensvlug één voor één, eerst Rembrandt en dan Rudith uit, in het bloemenperk vlak aan de deur van onze kamer. Gelukkig hadden onze honden als kleine pup geleerd op het commando “ PLASJE ! ” onmiddellijk te plassen. Maar dit kon toch eigenlijk niet ! Hoewel het ondertussen bijna middag was, nuttigden we toch nog ons ontbijt, we rekenden af en reden verder huiswaarts. Hier konden we onmogelijk nog terug komen met de honden.

144

Die Spaanse Mastiffs bleken populaire waakhonden te zijn want met de regelmaat van de klok kwamen we ze tegen op plaatsen waar we overnachtten in zowel Spanje als Portugal. Toen we een jaar later terug op weg waren naar Portugal ( juli 2001 ) maar ditmaal was alleen Rembrandt er nog bij en overnachtten in een motel nabij Astorga in de streek genaamd Leon ( Spanje ) werd ons niets gezegd over de eventuele aanwezigheid van waakhonden. Echter toen we ‘s avonds laat toevallig door het raam van onze kamer naar buiten keken, zagen we vier Spaanse Mastiffs op het domein rondlopen. Wij hebben onze Tervurer Rembrandt die avond niet meer durven uitlaten omdat we niet wisten hoe deze waakhonden zouden reageren op zijn aanwezigheid. Bij navraag ‘s anderdaags bleek de aanwezigheid van deze Mastiffs noodzakelijk, omdat anders de veiligheid van de gasten niet kon gegarandeerd worden. Ook nog in Spanje datzelfde jaar ( juli 2001 ) op een volgende overnachtingsplaats, we sliepen er in een klein huisje, kregen we van de eigenaars te horen dat hun twee Spaanse Mastiffs hun eigendom en daar stonden dus ook die kleine huisjes voor vakantiegangers op, kordaat bewaakten tegen indringers en absoluut niet gesteld waren op de aanwezigheid van andere honden. In de reservatiedocumenten van dit verblijf stond nochtans vermeld dat onze hond welkom was. Wij durfden daar bij onze aankomst gewoon het huisje niet uit omdat deze Mastiffs steeds aan de voordeur stonden te snuffelen en te krabben en duidelijk Rembrandt’s aanwezigheid geroken hadden. Gelukkig bleven we ook daar maar één nacht. Echter we ontmoetten ook heel sociale Spaanse Mastiffs. Terug in Portugal ( juli 2000 ) op het landgoed van de graaf van Calheiros waar we ook het jaar voordien onze vakantie hadden doorgebracht, toen nog alleen met Rudith. We maakten nu, met ook Rembrandt erbij, kennis met de waakhond des huizes, jawel ook een Spaanse Mastiff. Ook hier liep de hond vrij over het domein maar hij was super sociaal, kwam elke dag aan het zwembad de vele gasten begroeten en natuurlijk ook onze twee honden om daarna zijn ronde over het domein verder te zetten. Ik mocht er niet aan denken wat had kunnen gebeuren wanneer onze honden niet zo sociaal waren geweest.

Nog dit, meer dan 20 jaar reizen met de honden heeft ons geleerd dat op vakantie-verblijven waar je hond welkom is, de eigenaar meestal zelf ook één of meerdere honden bezit die daar ook vrij rondlopen. In de meeste gevallen ging het hier steeds om een reu of meerdere reuen. Daarom voor diegene die een hond wil meenemen op reis. Zorg ervoor dat je hond super sociaal is, en dit niet alleen naar mensen toe maar zeker ook naar vreemde honden.

145

De meest merkwaardige kennismaking met een hond des huizes

Deze eer gaat zonder de minste twijfel naar Thomas, de viervoeter van Nico en Stef, Nederlanders en de eigenaars van het vakantieverblijf “ I due padroni ” in de Oltrepo Pavese in Italië. Bij onze aankomst aan het appartement ( juni 2010 ) werden we allerhartelijkst ontvangen. Toen Nico en Stef ons het appartment wilden laten zien, Evy vergezelde ons, viel er achter onze rug, juist op het moment dat we door de voordeur naar binnen

146

gingen, iets uit de hemel. We keken om, en moesten vaststellen dat Thomas, de hond des huizes, van de tweede verdieping, waar hij met zijn baasjes woonde, naar beneden gesprongen was, om sneller met Evy te kunnen kennismaken. Als bij wonder had hij zelfs geen schrammetje opgelopen. Hij kreeg sindsdien van ons wel de bijnaam, Thomas de vliegende Hollander. Onze Schotse Collie kon het trouwens opperbest vinden met deze jonge reu. En toen we een jaar later weer op vakantie kwamen was het voor beiden een blij weerzien.

Vakantie-kiekjes met de hond Natuurlijk willen we onze mooiste vakantiebelevenissen op de foto

Een gehoorzame hond is niet alleen een fijne reiskameraad maar ook een dankbaar acteur bij fotoshoots. Voorwaarde is wel dat je hond op pupleeftijd gesocialiseerd is op de aanwezigheid en het gebruik door mensen van de camera.

147

148

Gebeurt dit niet dan krijg je bij sommige honden dat ze als de dood zijn voor een fotoshoot. Ongeacht welke moeite je ook doet, deze honden zullen nooit of te nimmer recht in de lens willen kijken zelfs niet als je hen vanop een zekere afstand wilt fotograferen. Ze zullen altijd ostentatief wegkijken. Andere honden zijn dan weer niet gehoorzaam genoeg en hebben niet geleerd van geduldig voor de camera te poseren en lopen na een tijdje gewoon weg. Rudith, Rembrandt en Evy toonden zich altijd op hun best bij fotoshoots en dit is altijd zo geweest dus ook al op pupleeftijd. Vandaar dat hen fotograferen altijd heel plezierig was en er dus ook werkelijk duizenden foto’s van hen bestaan. Neem nu Evy. Eigenlijk kan je haar geen groter plezier doen. Je mag haar dan ook gerust 100x een pose laten herhalen voor je camera dat vindt zij helemaal niet erg. Zelfs bij opnamen met een special-effect lens zoals de fisheye waarbij je tot op enkele centimeters van haar neus moet komen, blijft zij recht in de lens kijken. Uiteraard moet er niet altijd recht in de lens gekeken worden, ook dan werkt Evy met alle plezier mee. Wanneer ik foto’s wil nemen maar dan andere, dus foto’s zonder Evy erop, zal zij alles eraan doen om toch in beeld te staan. Geraakt ze niet in beeld dan zal ze alles te pletter blaffen om ons duidelijk te maken dat ze hier niet mee opgezet is. Dat moeten we er dan wel bij nemen.

Meer dan eens had onze Berner heel veel bekijks als ik van haar foto’s wilden maken en haar van op afstand van achter mijn camera stuurde in de positie die ik het mooist vond voor de foto. Zo lagen alle gezinsleden te zonnen op een strand in Portugal ( Juli 2000 ). Liggen zonnen is niks voor mij dus besloot ik van Rudith nog enkel mooie foto’s op het strand te maken. Ik had onze Berner op één van onze strandlakens laten liggen. Zelf lag ik een heel eind voor haar uit, op mijn buik in het zand, met de camera voor mijn neus. Ik keek door de zoeker van de camera. Maar wat bleek ? Die rode kleur van het strandlaken paste totaal niet bij haar vachtkleur en nog minder bij de natuurlijke kleuren van de omgeving. Ik wilde geen honderd maal moeten terug lopen naar Rudith, en terug naar mijn camera. Rudith was volledig getraind op én stem commando’s én handgebaren. Ik zou haar vanop afstand sturen, niet door stem commando’s te geven, dan moest ik veel te hard roepen en ik wilde de andere strandgasten niet storen, ik zou haar sturen door gebruik te maken van handsignalen. Eerst gaf ik het handsignaal dat ze moest rechtstaan. Rudith stond recht. Vervolgens gaf ik het handsignaal dat ze naar links moest gaan. Rudith ging naar links tot ik haar liet halt houden, ook op handsignaal. Daar gaf ik het handsignaal voor de lighouding. Rudith ging mooi liggen. Ze lag nu enkele meters naast het rode strandlaken, genoeg om haar te fotograferen zonder dat dit strandlaken mee op de foto stond. Ik nam enkele mooie foto’s. Toen de fotoshoot voorbij was en ik opstond, zag ik achter mij een hele groep mensen staan die geamuseerd hadden toegekeken hoe ik Rudith op handsignalen vanop afstand in een voor mij juiste positie had gebracht.

149

150

151

Foto-tips Soms kan het gebeuren dat je hond een spontaan gedrag laat zien waarvan je nadien zegt, daar had ik nu graag een foto van gemaakt. Zo gebeurde het op onze Noorwegen reis ( juni 2008 ) dat tijdens een boottocht op de fjorden, onze Schotse Collie plots opsprong om over de reling naar de omgeving te kijken. Ik was natuurlijk te laat om hiervan een foto te maken. Echter de manier waarop ze over de reling naar de omgeving keek, fascineerde me. Je verwacht dit gewoon weg niet van een hond. Had ik hier maar een foto van. Ik wou het toch nog proberen, misschien lukte het mij wel ! Zo ging ik te werk. Ik nam vlug wat voeding en legde dat op de reling. Vervolgens gaf ik Evy het commando “ Pak het ! ” waarbij zij opsprong tegen de reling en om het voedselbrokje te kunnen pakken, juist dezelfde positie aannam als deze die ik op foto wilde.

152

En dit was het resultaat.

Maar ook andere situaties kan je sturen. Op onze jaarlijkse wintervakantie in januari in Zwitserland met Evy, vind ik het fijn om haar door de sneeuw te zien rennen. Soms heb ik een bepaalde fotoshoot voor ogen die ik niet zo direkt spontaan van haar verwacht. Ook dan zal ik proberen om Evy in de juiste positie te sturen. Wil je bijvoorbeeld een foto van je hond die in volle snelheid door de diepe sneeuw naar je toe komt gelopen ? Gooi dan ver genoeg een voedselbrokje in de richting van waaruit je wilt dat jouw hond naar je toe komt gelopen. Zo ging ik te werk.

153

En dit was het resultaat.

Ook van onze korthaar Collie konden we, op dezelfde manier, mooie actiefoto’s maken, tijdens onze jaarlijkse wintervakantie in Zwitserland. We gooiden wat voedselbeloningen voor ons uit ( op een plaats met een mooie achtergond ). Aagje spurtte erachter om ze met haar uitstekende neus in de sneeuw te weten localiseren, ze vervolgens één voor één op te eten… om daarna weer snel naar me toe te lopen met de vraag of ik nog meer voedselbeloningen wilde weggooien. Wat we uiteraard ook deden. Viervoeters met een uitstekende neus, vinden dit zoekspelletje fantastisch !

154

De uiteindelijke foto, waar het allemaal om te doen was :

Dikwijls is het genoeg om je hond ergens te laten zitten en gewoon te wachten tot hij kijkt zoals je het graag op de foto wilde zien. Zoals op de volgende twee foto’s, ge-nomen aan een strand in de buurt van Farsund ( provincie Vest-Agder ) in Noorwegen ( juli 2008 ). Honden mochten niet op het strand. Evy lijkt hier te vragen : “ Mag ik echt niet op het strand ? ”

155

De meest spectaculaire foto’s zijn natuurlijk wanneer men op onverwachte momenten, ongewone situaties snel op de foto kan vastleggen. Zoals bijvoorbeeld toen we in Zweden ( juni 2005 ) tijdens een wandeling doorheen een weiland met schapen moesten en die schapen buiten onze verwachting plots voor Evy’s neus stonden en haar onderzoekend aankeken. Alleen door snel te reageren op dat moment kon ik zoiets op foto vastleggen. En het moet gezegd, je moet ook wat geluk hebben. Ik had toen het geluk dat een super breedhoeklens ( 14 – 24 mm ) op de camera stond. Evy en de schapen stonden nog geen 0,5 meter van ons verwijderd. Met een andere lens was me dit nooit gelukt. Ik moest ook zonder nadenken de camera kunnen instellen en vlug afdrukken en hopen dat de foto’s gelukt waren. Onze camera staat ook ALTIJD ingesteld op continu AF ( afdrukken mogelijk tot 5 foto’s per seconde ) wat je gebruikt bij het fotograferen van snel bewegende voorwerpen.

En toen deed de selfie zijn intrede !

Mathieu & Aagje

156

Fotografische belangstelling uit onverwachte hoek

Steeds weer mogen we ons eraan verwachten. Komen we op een toeristische plek met ook Aziatische bezoekers dan steevast willen ze ALLEMAAL met onze hond op de foto. Dat was zo met Rudith en dat is zo met Evy. Ook tijdens ons bezoek aan Venetië ( mei 2010 ) toen we niets vermoedend naar het San Marco plein wandelden werden we aangesproken. Zeker een half uur lang moest Evy telkens met iemand anders naast zich poseren. Uit een groep Amerikaanse toeristen die toevallig voorbij kwam riep iemand : “ Je moet een dollar per foto vragen ! ” Waarop mijn echtgenoot antwoordde : “ Een Euro is op dit moment interessanter ! ” En er werd eens goed gelachen. Toch vraag ik mij nog steeds af waarom die Aziatische mensen altijd weer met onze honden op de foto wilden. Was het omdat zij onze honden mooi vonden of zagen zij in hen een lekker stukje vlees ? Want Aziaten eten toch hond !

157

Slotwoord Ik denk dat het voor iedereen wel duidelijk is dat ook op vakantie onze honden ons veel plezier geven. Op reis gaan zonder hen is bijna ondenkbaar. Al onze meest memorabele vakantiebelevenissen zijn allemaal gebeurtenissen MET onze honden erbij. Zonder hen zouden onze vakanties voorspelbaar zijn geweest, om niet het woord saai te moeten gebruiken. Met hen erbij werd alles plots veel spannerder. Je weet immers dat er altijd wel iets onverwachts kan gebeuren. En dat maakt iedere vakantie weer uniek. Ik wens iedereen heel veel reisplezier, met de hond !

P.S. Wil je weten of plezier wederzijds is ? Bekijk dan de foto’s op de volgende bladzijden ! Ze werden genomen in Lekeitio, in het noorden van Spanje ( juni 2014 ).

158

159

160

161

162

Lees verder in Editie 2024 – deel 1 : Hoe begin ik eraan ? Editie 2024 – deel 2 : Uw hond moet ook leren om netjes mee te wandelen zonder te trekken aan de lijn Editie 2014 – deel 3 : Nog meer praktische informatie voor wie goed voorbereid wil zijn ! Editie 2024 – deel 4 : Alles wat je moet weten ivm. de vakantiebestemming + uiterst hondvriendelijke overnachtingsadressen A - L Editie 2024 – deel 5 : Alles wat je moet weten ivm. de vakantiebestemming + uiterst hondvriendelijke overnachtingsadressen M - Z Editie 2024 – deel 6 : Onze ervaringen onderweg !

163

164

De auteur

Anne Degraef heeft haar passie voor honden nooit onder stoelen of banken gestoken. Je kon haar in het verleden aan het werk zien als instructrice in de puppyklassen in de lokale hondenschool. Geen enkele interessante opleiding, lezing of workshop over hondse aangelegenheden laat zij voorbij gaan. En ook als stichter en promotor van DogFrisbee in ons land kwam je haar overal te velde tegen. Met de eigen honden nam ze deel aan wedstrijden in diverse hondensportdisciplines. Waarschijnlijk is zij ondertussen alweer druk bezig met het plannen van een volgende reis, uiteraard met de honden.

165

Hét boek voor de hondenliefhebber die graag de familiehond OVERAL mee naartoe neemt. Van de zowat twee miljoen honden in België en Nederland gaan er jaarlijks 36%, dat zijn er ongeveer 720.000 met hun baasje mee op vakantie ( Persbericht : 20/1/2007 ). Ben jij zoals de auteur ook vastbesloten je hond overal mee naartoe te nemen dan is dit het perfecte boek voor jou. Gebaseerd op 30 jaar reiservaring met de eigen honden, wordt in dit boek uitgelegd hoe van je viervoeter een fijne reiskameraad te maken. Immers met een goede voorbereiding krijg je dat je hond reizen net zo plezierig gaat vinden als jij dat vindt. Echter alles begint met een goede pup. Hoe bonafide fokkers van malafide onder-scheiden. Hoe een juiste pup kiezen. STAP-voor-STAP opvoedingsadvies. Dit alles specifiek naar reizen toe. Heel veel practische tips in verband met het meenemen van je hond op vakantie, voor je vertrekt, onderweg en op je vakantiebestemming. Goede logeeradressen in gans Europa waar de hond welkom is. Zij werden door Rudith, Rembrandt, Evy en Aagje, de honden van de auteur getest en goedgekeurd. Spelletjes met de hond, en kunstjes die je tijdens je vakantie kan aanleren. En nog zoveel meer. Dit boek is een handleiding voor iedereen die net zo onbezorgd op reis wil kunnen gaan met de hond als de auteur dat deed en nog steeds doet.