tska ppye
beslote korporasies
individue
venn
oots ka
p
maa
inkomste
Belasting Skrywer: Rochelle Koekemoer
c Kopiereg 2016 Onder redaksie van: Paul JN Steyn, BA (PU vir CHO), THOC (POK), DEd (Unisa) Skrywer: Rochelle Koekemoer Onderwysontwerp, bladuitleg en taalversorging: Dr. Daleen van Niekerk ’n Publikasie van Akademia. Alle regte voorbehou. Adres: Von Willichlaan 284, Die Hoewes, Centurion Posadres: Posbus 11760, Centurion, 0046 Tel: 0861 222 888 E-pos: diens@akademia.ac.za Webtuiste: www.akademia.ac.za
Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike toestemming van die uitgewers gereproduseer of in enige vorm of deur enige middel weergegee word nie, hetsy elektronies of deur fotokopiëring, plaat- of bandopnames, vermikrofilming of enige ander stelsel van inligtingsbewaring nie. Enige ongemagtigde weergawe van hierdie werk sal as ’n skending van kopiereg beskou word en die dader sal aanspreeklik gehou word onder siviele asook strafreg.
www.akademia.ac.za
GET206 Belasting
INHOUDSOPGAWE
Inleiding ............................................................................................................................... 7 Vakleeruitkomste ................................................................................................................ 8 Woordomskrywing vir evaluering .................................................................................... 10
Studie-eenheid 1: Inkomste............................................................................................. 11 1.1
Studie-eenheid leeruitkomste................................................................................ 11
1.2
Voorgeskrewe handboek ...................................................................................... 11
1.3
Verrykende bronne ............................................................................................... 12
1.4
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................ 12
1.5
Inleiding ................................................................................................................ 12
1.6
Bruto inkomste ...................................................................................................... 13
1.6.1
Totale bedrag in kontant of andersins................................................................ 13
1.6.2
Ontvang deur, toegeval aan, of ten gunste van ʼn persoon ................................ 16
1.6.3
Jaar van aanslag ............................................................................................... 20
1.7
Inkomste en kapitaal ............................................................................................. 20
1.7.1
Verkoop van bates ............................................................................................ 21
1.7.2
Aanwending van kapitaal................................................................................... 25
1.7.3
Spesifieke transaksies ....................................................................................... 25
1.8
Spesiale insluitings ............................................................................................... 28
1.8.1
Jaargelde (annuĂŻteite) Paragraaf (a) ................................................................. 28
1.8.2
Onderhoud Paragraaf (b) ................................................................................ 30
1.8.3
Dienste Paragraaf (c) ...................................................................................... 31
1.8.4
Handelsbeperking Paragraaf (cA) en (cB) ....................................................... 31
1.8.5
Dienste: Vergoeding vir ampsverlies Paragraaf (d) .......................................... 32
1.8.6
Voordele uit fondse verkry Paragrawe (e) en (eA) ........................................... 34
1.8.7
Dienste: Omsetting van bedrae verskuldig Paragraaf (f).................................. 34
1.8.8
Huurpremies Paragraaf (g) .............................................................................. 34
1.8.9
Vergoeding vir die meedeling van kennis en inligting Paragraaf (gA) .............. 35
1.8.10
Huurverbeterings Paragraaf (h) ....................................................................... 35
1.8.11
Byvoordele Paragraaf (i) .................................................................................. 36
1.8.12
Opbrengs met die verkoop van sekere bates Paragraaf (jA)............................ 36
1.8.13
Dividende Paragraaf (k)................................................................................... 36
Inhoudsopgawe
Bladsy 1
GET206 Belasting 1.8.14
Subsidies en toekennings Paragraaf (l) ........................................................... 36
1.8.15
Bedrae ontvang of toegeval aan artikel 11E-sportliggame Paragraaf (lA) ......... 36
1.8.16
Opbrengs op sleutelmanpolisse Paragraaf (m) ................................................. 36
1.8.17 Bedrae geag om ontvangstes of toevallings te wees en artikel 8(4)-verhalings Paragraaf (n) ................................................................................................................... 37 1.8.18 23L(2) 1.9
Bedrae ontvang ten opsigte van sekere korttermyn versekeringspolisse Artikel .......................................................................................................................... 37 Verblyf en bron ..................................................................................................... 37
1.9.1
Betekenis van verblyf – natuurlike persone ....................................................... 37
1.9.2
Betekenis van verblyf – persone anders as natuurlike persone ......................... 41
1.9.3
Betekenis van ʼn bron......................................................................................... 41
1.9.4
Nie-inwoners ..................................................................................................... 43
1.10
Vrygestelde inkomste............................................................................................ 44
1.10.1
Opbrengs uit versekeringspolisse ...................................................................... 50
1.10.2
Dividende (a 10(1)(k))........................................................................................ 50
1.10.3 Buitelandse dividende en dividende betaal deur ʼn hoofkwartiermaatskappy (a 10(B)) .......................................................................................................................... 52 1.10.4
Studiebeurse (a 10(1)(q)) .................................................................................. 53
1.10.5
Bedrae ontvang t.o.v. staatstoekennings (artikel 12P) ....................................... 53
1.10.6
Rente ................................................................................................................ 54
1.10.7
Gekoopte annuïteite (A 10A) ............................................................................. 55
1.11
Samevatting .......................................................................................................... 57
1.12
Selfevaluering ....................................................................................................... 57
1.13
Selfevalueringsriglyne ........................................................................................... 58
Studie-eenheid 2: Aftrekkings ......................................................................................... 61 2.1
Studie-eenheid leeruitkomste................................................................................ 61
2.2
Voorgeskrewe handboek ...................................................................................... 61
2.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................ 62
2.4
Inleiding ................................................................................................................ 62
2.5
Algemene aftrekkings ........................................................................................... 62
2.5.1
Voorbedryfsonkoste en -verliese (a 11A) ........................................................... 66
2.5.2
Vooruitbetaalde onkoste (a 23H) ....................................................................... 66
2.5.3
Negatiewe toets: Aftrekkings verbied deur a 23 ................................................. 66
2.6
Bladsy 2
Spesiale aftrekkings .............................................................................................. 70
Inhoudsopgawe
GET206 Belasting 2.6.1
Handelsbeperkingbetalings a 11(cA) ............................................................... 70
2.6.2
Werkgewersbydrae tot fondse a 11(l) .............................................................. 71
2.6.3
Aftrekking van mediese enkelbedragbetalings a 12M ....................................... 71
2.6.4
Aandele deur werkgewers uitgereik ingevolge a 8B a 11(lA) ........................... 71
2.6.5 Jaargelde betaal aan voormalige werknemers of vennote en hul afhanklikes a 11(m) .......................................................................................................................... 72 2.6.6
Lewensversekeringspremies (a 11(w)) .............................................................. 72
2.6.7
Leerlingooreenkomste a 12H............................................................................ 73
2.6.8
Regskoste a 11(c) ............................................................................................ 73
2.6.9
Herstelwerk a 11(d) .......................................................................................... 73
2.6.10
Slegte skuld a 11(i) ........................................................................................... 74
2.6.11
Twyfelagtige skuld a 11(j) ................................................................................. 75
2.6.12 a 18A
Skenkings aan openbare weldaadsorganisasies en ander kwalifiserende partye .......................................................................................................................... 75
2.7
Vasgestelde verliese ............................................................................................. 76
2.7.1
Vasgestelde verliese: Balans deur belastingpligtiges verreken a 20 ................. 76
2.7.2
Vasgestelde verliese: Balans deur maatskappye verreken a 20 ....................... 77
2.7.3
Vasgestelde verliese van ʼn bedryf buite Suid-Afrika a 20 ................................. 77
2.7.4 Vasgestelde verliesbeperking van verliese uit sekere bedrywe van ʼn natuurlike persoon (a 20A)............................................................................................................... 77 2.8
Kapitaalverminderings .......................................................................................... 78
2.8.1
Vermindering op roerende bates ....................................................................... 78
2.8.2
Vermindering op onroerende bates ................................................................... 80
2.8.3
Hotelle ............................................................................................................... 83
2.8.4
Eienaars en bevragters van skepe of vliegtuie a 33 .......................................... 84
2.8.5
Huur .................................................................................................................. 85
2.8.6
Intellektuele eiendom, navorsing en ontwikkeling .............................................. 86
2.9
Verhalings ............................................................................................................. 88
2.10
Vervreemding-, verlies- of vernietigingsvermindering a 11(o) ............................... 91
2.11
Samevatting .......................................................................................................... 91
2.12
Selfevaluering ....................................................................................................... 92
2.13
Selfevalueringsriglyne ........................................................................................... 92
Inhoudsopgawe
Bladsy 3
GET206 Belasting Studie-eenheid 3: Individue ............................................................................................. 93 3.1
Studie-eenheid leeruitkomste................................................................................ 93
3.2
Voorgeskrewe handboek ...................................................................................... 93
3.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................ 94
3.4
Inleiding ................................................................................................................ 94
3.5
Individue ............................................................................................................... 94
3.5.1
Berekening van normale belastingaanspreeklikheid .......................................... 95
3.5.2
Aftrekkings van toepassing op individue ............................................................ 95
3.5.3
Belasting van ʼn getroude persoon ..................................................................... 99
3.5.4 7(11)
Skeiding van tafel en bed, egskeidings en onderhoudsbevele aa 21, 10(1(u) en ........................................................................................................................ 101
3.5.5
Minderjarige kinders aa 7(3) en (4) .................................................................. 101
3.6
Byvoordele .......................................................................................................... 102
3.6.1
Toelae a 8(1) ................................................................................................... 102
3.6.2
Sewende bylae-voordele ................................................................................. 106
3.7
Aftreevoordele en die aanslagformule ................................................................. 107
3.7.1
Vrystelling van nie-aftrekbare element van verpligte annuĂŻteite (a 10C-vrystelling) ........................................................................................................................ 108
3.7.2
Enkelbedrae vanaf werkgewers....................................................................... 108
3.7.3
Fondsvoordele Par (e) bruto inkomste en tweede bylae ................................. 110
3.7.4
Aanslagkonsessie (gemiddelde aanslagformule) a 5(10)................................ 113
3.8
Werknemersbelasting ......................................................................................... 113
3.8.1
Besoldiging Par 1 ........................................................................................... 113
3.8.2
Werknemer Par 1 ........................................................................................... 114
3.8.3
Werkgewer Par 1............................................................................................ 114
3.8.4
Werknemersbelasting Par 2, 9 en 11.............................................................. 114
3.8.5
Deeltydse, tydelike en toevallige werkers ........................................................ 115
3.8.6
Onafhanklike kontrakteurs (OK) ...................................................................... 115
3.8.7
Arbeidsmakelaars (AM) Par 1 en 2(5) ............................................................ 115
3.8.8
Persoonlike diensverskaffers (PDV) Par 1 ...................................................... 115
3.8.9
Direkteure van privaat maatskappye Par 11C ................................................ 115
3.8.10
Direkteure van openbare maatskappye Par 1 ................................................. 116
3.9
Voorlopige belasting ........................................................................................... 116
3.9.1
Verantwoordelikheid om voorlopige belasting te betaal Par 17(8) .................. 117
3.9.2
Betaling van voorlopige belasting Par 21, 23, 23A, 25 en 28A........................ 119
Bladsy 4
Inhoudsopgawe
GET206 Belasting 3.9.3
Bedrag en koers van voorlopige belasting betaalbaar Par 17 ......................... 120
3.9.4
Laat indiening, betaling of onderskatting van voorlopige belasting .................. 120
3.10
Samevatting ........................................................................................................ 122
3.11
Selfevaluering ..................................................................................................... 122
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies ................ 123 4.1
Studie-eenheid leeruitkomste.............................................................................. 123
4.2
Voorgeskrewe handboek .................................................................................... 123
4.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? .......................................................................... 124
4.4
Inleiding .............................................................................................................. 124
4.5
Vennootskappe ................................................................................................... 125
4.5.1
Belasbare inkomste van ʼn vennoot a 24H ..................................................... 125
4.5.2
Verbonde persone ........................................................................................... 125
4.5.3
Motorvoertuigonkoste ...................................................................................... 125
4.5.4
Jaargelde aan voormalige werknemers en vennote betaal a 11(m) ................ 125
4.5.5
Lewensversekeringspolisbydraes a 11(w) ...................................................... 126
4.5.6
Vennotebydrae tot pensioenfonds a 11(k) ...................................................... 126
4.5.7
Vennootskapsbydrae tot fonds a 11(l) ............................................................ 126
4.5.8
Kapitaalverminderings ..................................................................................... 127
4.5.9
Toelaag vir oninbare skulde a 11(i)................................................................. 127
4.5.10
Ontbinding/beëindiging van ʼn vennootskap ..................................................... 127
4.6
Maatskappye en beslote korporasies .................................................................. 127
4.6.1
Belasting van maatskappye ............................................................................. 128
4.6.2
Belasting van buitelandse maatskappye .......................................................... 128
4.6.3 Belasting van ʼn persoonlike diensverskaffer Par1 van die Vierde Bylae en a 23(k) ........................................................................................................................ 128 4.6.4
Belasting van ʼn kleinsakekorporasie a 12E .................................................... 128
4.6.5
Klein, medium of mikro-ondernemings a 23O ................................................. 129
4.6.6
Belasting van beslote korporasies ................................................................... 129
4.6.7
Omskakeling van beslote korporasies na maatskappye a 40A ....................... 129
4.6.8
Klassifikasie van maatskappye as openbaar of privaat a 38 ........................... 129
4.6.9
Klassifikasiereëls ............................................................................................. 130
4.7 4.7.1
Belasting op toegevoegde waarde (BTW) ........................................................... 130 Berekening van BTW....................................................................................... 130
Inhoudsopgawe
Bladsy 5
GET206 Belasting 4.7.2
Belastingtydperke a 27 ................................................................................... 131
4.7.3 Belastingopgawes en -betalings a 28 (van BTW-wet) & a 25 van die wet op administrasie van belasting ........................................................................................... 132 4.7.4 Belastingboetes en -rente a 39 & Hoofstuk 15 van die wet op administrasie van belasting ........................................................................................................................ 132 4.7.5
Basiese konsepte van uitsetbelasting .............................................................. 132
4.7.6
Tyd van lewering ............................................................................................. 137
4.7.7
Waarde van lewering ....................................................................................... 137
4.7.8
Basiese beginsels van insetbelasting .............................................................. 138
4.7.9
Invloed van BTW op inkomstebelastingberekeninge ....................................... 140
4.8
Samevatting ........................................................................................................ 140
4.9
Selfevaluering ..................................................................................................... 140
Bladsy 6
Inhoudsopgawe
GET206 Belasting
INLEIDING Verskeie vorme van inkomste word deur verskillende soorte wetgewing belas. Inkomstebelasting is ʼn heffing deur die owerheid op die jaarlikse belasbare inkomste van persone. Die aanspreeklikheid van normale belasting word gereguleer deur die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 (hierná word verwys na die wet) en bylaes tot die wet. Die jaarlikse belasbare inkomste van ʼn persoon word bepaal deur verskeie feite en bedrae in ag te neem. In hierdie vak gaan jy leer hoe en waar om al die feite in ag te neem wanneer die belasbare inkomste van individue, vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies bereken word. Gebruik hierdie begeleidingsgids saam met jou voorgeskrewe onderstaande handboek: Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Zyl, L., Wilcocks, J.S. & De Swardt, R.D. 2015. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Woodmead: LexisNexis.
Die gedeeltes uit SILKE wat betrekking het op die inhoud van die studie-eenhede (in die begeleidingsgids) sal telkens aangedui word. Die begeleidingsgids sal jou deur die handboek begelei en poog om moeilike gedeeltes toe te lig, om aan te vul waar nodig en om die belangrike gedeeltes uit te wys. Vir eksamendoeleindes moet jy dus die voorgeskrewe gedeeltes in die handboek, asook hierdie begeleidingsgids, bestudeer.
Inleiding
Bladsy 7
GET206 Belasting
VAKLEERUITKOMSTE Kennis en begrip Die vak BELASTING (GET 206) bemagtig jou tot kennis en begrip van: •
Inkomste
•
Aftrekkings
•
Individue
•
Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
grondige kennis van bruto inkomste te demonstreer.
•
grondige kennis van die verskil tussen inkomste en kapitaal te demonstreer.
•
spesiale insluitings te identifiseer en beskryf.
•
verblyf en bron te verken.
•
vrygestelde inkomste te identifiseer.
•
grondige kennis van aftrekkings te demonstreer.
•
grondige kennis van spesiale aftrekkings te demonstreer.
•
vasgestelde verliese te verken.
•
kapitaalverminderings en -verhalings te verken.
•
begrip van die berekening van aanspreeklikheid vir belasting van ʼn individu te demonstreer.
•
die bepalings van die wet, ten opsigte van byvoordele, toe te pas.
•
begrip van aftreevoordele en die aanslagformule te demonstreer.
•
begrip van werknemersbelasting te demonstreer.
•
die wetsbepalings, ten opsigte van voorlopige belasting, toe te pas.
•
voorlopige betaalbare belasting te kan bereken.
•
wetlike vereistes van vennootskappe te verstaan.
Bladsy 8
Vakleeruitkomste
GET206 Belasting
•
implikasies van normale belasting op vennote toe te pas.
•
begrip van maatskappye te demonstreer.
•
begrip van beslote korporasies te demonstreer.
•
belasbare inkomste van ʼn maatskappy te bereken.
•
belastingaanspreeklikheid vir ʼn maatskappy te bepaal.
Vakleeruitkomste
Bladsy 9
GET206 Belasting
WOORDOMSKRYWING VIR EVALUERING In die afdeling oor selfevaluering, asook in werkopdragte, word van jou verwag om sekere take te verrig. Dis belangrik dat jy presies weet wat van jou verwag word. Die woordelys hieronder sal jou hiermee help. Werkwoord
Omskrywing
Wanneer daar van jou
Moet jy die volgende doen:
verwag word om te: Lys
Lys die name/items wat bymekaar hoort.
Identifiseer
Eien en selekteer die regte antwoorde.
Verduidelik
Ondersoek die moontlikhede, oorweeg dit en skryf dan jou antwoord neer.
Beskryf
Omskryf die konsep of woorde duidelik.
Kategoriseer/
Bepaal tot watter klas, groep of afdeling sekere items
klassifiseer
behoort.
Analiseer
Om iets te ontleed.
Evalueer
Bepaal die waarde van ʼn stelling/stelsel/beleid, ensovoorts.
Toepas
Pas die teoretiese beginsels in die praktyk toe.
Hersien
Evalueer, verbeter en/of wysig ʼn beleid/dokument/stelsel, ensovoorts.
Bladsy 10
Woordomskrywing vir evaluering
GET206 Belasting
STUDIE-EENHEID 1: INKOMSTE
1.1
Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip Studie-eenheid 1 bemagtig jou tot kennis en begrip van: •
Bruto inkomste
•
Inkomste en kapitaal
•
Spesiale insluitings
•
Verblyf en bron
•
Vrygestelde inkomste
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om:
1.2
•
grondige kennis van bruto inkomste te illustreer.
•
grondige kennis van die verskil tussen inkomste en kapitaal te illustreer.
•
spesiale insluitings te identifiseer en te beskryf.
•
verblyf en bron te verken.
•
vrygestelde inkomste te identifiseer.
Voorgeskrewe handboek
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Zyl, L., Wilcocks, J.S. & De Swardt, R.D. 2015. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Woodmead: LexisNexis. Bestudeer die volgende afdelings vir die doeleindes van hierdie studie-eenheid: Hoofstuk 2, Paragrawe 2.1-2.4 (Paragrawe 2.3.6-2.3.9 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 3, Paragrawe 3.1-3.4. Hoofstuk 4, Paragrawe 4.1-4.19. Hoofstuk 5, Paragrawe 5.1-5.5. Hoofstuk 6, Paragrawe 6.1-6.32.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 11
GET206 Belasting 1.3
Verrykende bronne
Die volgende aanbevole bronne kan jou agtergrondkennis in die vak verbreed: South African Revenue Services. 2012. Interpretation Note: No. 58 (Issue 2).
•
Beskikbaar by: http://www.sars.gov.za/AllDocs/LegalDoclib/Notes/LAPD-IntR-IN2012-58%20%20Brummeria%20Case%20Right%20Use%20Loan%20Capital%20Interest%20Fre e.pdf [Besoek: 31 Mei 2015]. 1.4
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Maak seker jy verstaan die volgende terme: Sleutelwoord
Omskrywing
In speci
Dividend-uitkering in die vorm van ʼn bate (en dus nie kontant nie).
Markwaarde
Vir doeleindes om die markwaarde van ʼn bate vas te stel: Wanneer ʼn bedrag, anders as in die vorm van kontant ontvang is, word na markwaarde verwys as die prys wat tussen ʼn gewillige koper en verkoper in die ope mark beding word.
Persoon
Dit is ʼn natuurlike persoon, ʼn regspersoon (maatskappy of ʼn beslote korporasie), ʼn insolvente boedel, ʼn bestorwe boedel, ʼn trust en ʼn portefeulje van ʼn kollektiewe beleggingskema.
Polis
Dit is ʼn polis van versekering of herversekering, buiten ʼn langtermyn polis, soos in die langtermynversekeringswet omskryf.
SAID
Suid-Afrikaanse Inkomstediens.
Voorbehoudsbepaling
Dit is ʼn bepaalde toestand waaraan die relevante artikel of
van artikel of
paragraaf onderhewig is.
paragraaf van die wet 1.5
Inleiding
Inkomstebelasting-aanspreeklikheid van ʼn persoon word bepaal deur verskillende elemente in ag te neem. Die beginpunt van dié berekening van ʼn persoon se belastingaanspreeklikheid, is die bepaling van inkomste.
Bladsy 12
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting Om die inkomste van ʼn persoon te bepaal, word sy bruto inkomste eerstens bepaal, dan of daardie inkomste van kapitale aard of inkomste-aard was, of enige spesiale insluitings in ag geneem moet word, of laasgenoemde bedrag ingesluit moet word wanneer die bron van inkomste, of verblyf van die belastingpligtige, in ag geneem word, en ook of daar enige vrygestelde inkomste is. Al die elemente van inkomste word vervolgens bespreek. 1.6
Bruto inkomste
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 2, Paragraaf 2.1 tot 2.4. Artikel 1 van die wet bevat die omskrywing van bruto inkomste. Verwys na Paragraaf 2.1 op bladsy 16 vir hierdie omskrywing. Die omskrywing noem die volgende belangrike vereistes en kenmerke van bruto inkomste: Inwoner
Nie-inwoner Totale bedrag in kontant of andersins
•
ontvang deur;
•
ontvang deur;
•
toegeval aan; of
•
toegeval aan; of
•
ten gunste van die inwoner
•
ten gunste van die nie-inwoner
van enige bron wêreldwyd
vanuit ʼn bron in SA of ʼn bron wat geag word as van SA
in die jaar of tydperk van aanslag uitsluitende bedrae van kapitale aard. Tabel 1.1: Vereistes en kenmerke van bruto inkomste (Outeur, 2016) Al hierdie elemente moet teenwoordig wees vir ʼn bedrag om in bruto inkomste ingesluit te word. Elkeen van hierdie vereistes en kenmerke word afsonderlik hieronder bespreek. 1.6.1
Totale bedrag in kontant of andersins
Die wet beskryf nie wat presies ingesluit word in die totale bedrag nie. Daarom word na uitsprake van sekere hofsake verwys, om vas te stel wat in die totale bedrag ingesluit kan word vir die berekening van bruto inkomste.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 13
GET206 Belasting Die tabel hieronder som van die beginsels van belangrike hofsake op, in terme van die totale bedrag, in kontant of andersins. Hofsaak Lategan v CIR
Beginsel
Voorbeelde | Kommentaar
Bedrag sluit nie net geld in
Wanneer ʼn persoon goedere
nie, maar ook waarde van
of dienste verkoop en ʼn bate
enige vorm van eiendom /
as vergoeding ontvang.
bates (verbreed dus die betekenis van “bedrag”). CIR v Delfos
Bate moet bepaalbare
Dit maak voorsiening vir
geldwaarde hê en moet in
belastingaanspreeklikheid in
geld omskep kan word.
die geval van ruiltransaksies.
Lace Proprietary Mines
Indien die bedrag nie kontant
Verwys na die omskrywing
Ltd v CIR
is nie, moet die bate
van die sleutelwoord
waardeer word teen
markwaarde.
markwaarde op datum van ontvangs. CIR v Butcher Bros
As die ontvangste nie ʼn
Verwys na bladsy 18 van die
(Pty) Ltd
geldwaarde het nie, of nie in
handboek.
geld omgeskakel kan word nie: Uitgesluit uit bruto inkomste. Die onus om ʼn bedrag vas te
Indien daar ʼn ontvangste is
stel, berus op die
wat nie in kontant is nie,
kommissaris.
berus die verpligting op die kommissaris om ʼn bedrag vas te stel waarop belasting gehef moet word.
CSARS v Brummeria
Die voordeel van ʼn rentevrye
Let op: Nie alle rentevrye
Renaissance (Pty) Ltd
lening (die rente teen ʼn
lenings sal lei tot die
markverwante koers) het ʼn
insluiting van ʼn bedrag in
geldwaarde en moet by bruto
bruto inkomste nie. Verwys
inkomste ingesluit word.
na Uitlegnota No. 58 in verrykende bronne.
Bladsy 14
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Uitlegnota No. 58 word na verwys in die beskrywing van die Brummeria saak op bladsy 19 van SILKE. Uitlegnota No. 58 is uitgereik deur die SAID om aan die publiek te beskryf hoe die SAID ’n rentevrye lening sal hanteer gebaseer op die Brummeria saak. Tabel 1.2: Beginsels van hofsake met betrekking tot die totale bedrag, in kontant of andersins (Outeur, 2016) Die feite van die belangrikste hofsake word op bladsy 18-19 van SILKE bespreek. Maak seker jy ken nie net die beginsel van die hofsake nie, maar ook die feite, sodat jy dit in ʼn gevallestudie kan identifiseer. Voorbeeld 1.1 Johan het ʼn meubelwinkel in SA. Hy verkoop in die jaar van aanslag ʼn bed aan ʼn kliënt vir R2 000. Die kliënt betaal R1 000 in kontant en ruil sy tweedehandse bed in vir die balans uitstaande op die nuwe bed. ʼn Dag later word die tweedehandse bed vir R1 500 verkoop. Watter bedrag moet by Johan se bruto inkomste ingesluit word? Bruto inkomste sluit bedrae in wat deur n belastingpligtige in kontant ontvang is. Dit sluit ook bedrae in wat in ʼn ander vorm as kontant ontvang is, mits hierdie ontvangste ʼn geldwaarde het (d.w.s. omskep kan word in ʼn geldwaarde) – verwys na die Butcher Bros saak. Die bate wat ontvang is, moet waardeer word teen markwaarde op die datum waarop dit ontvang is – verwys na die Lace Prop Mines saak. Dus: Die R1 000 kontant ontvang, word by bruto inkomste ingesluit. Waarde van die tweedehandse bed word ook by bruto inkomste ingesluit teen markwaarde. Die markwaarde is egter R1 500 (verkoopprys ʼn dag later) en nie ʼn R1 000 balans nie. Nota: Die identifisering van hofsake in ʼn antwoord is belangrik om ekstra punte in ʼn opdrag, toets of eksamen te behaal.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 15
GET206 Belasting 1.6.2
Ontvang deur, toegeval aan, of ten gunste van ʼn persoon
Kyk na die inleiding onder die opskrif “Ontvang deur of toegeval aan ’n persoon” (Paragraaf 2.3 op bladsy 20). Omdat daar ʼn ontvangste of toevalling moet wees, sal daar sekere bedrae wees wat nie ingesluit sal word in bruto inkomste nie. Hierdie kort inleiding verwys na sulke bedrae. Omdat die wet ook nie ʼn omskrywing bied vir ontvang deur of toegeval aan nie, moet ons weer na genoemde hofuitsprake kyk om betekenisse en toepassings af te lei. Verwys na bladsye 20-28 van SILKE vir beskrywings van die belangrike hofuitsprake.
Ontvang deur
Paragraaf 2.3.1 noem hofsake van belang. Hofsaak
Beginsel
Voorbeelde | Kommentaar Persoon A kan ʼn bedrag ontvang
Geldenhuys v CIR
wat tot die voordeel van Persoon ʼn Bedrag moet namens die belastingpligtige self, en tot
B is. Die bedrag sal by Persoon B se bruto inkomste ingesluit word.
sy eie voordeel, ontvang word vir insluiting by sy bruto CIR v Genn & Co
As die belastingpligtige geld ontvang wat nooit sy eie is nie
inkomste.
(Pty) Ltd
(soos leengeld), word dit nie by bruto inkomste ingesluit nie. Tabel 1.3: Beginsels van hofsake met betrekking tot ontvang deur (Outeur, 2016)
Dis belangrik om vas te stel of die belastingpligtige beheer oor ʼn bedrag het. Voorbeeld: As ʼn bedrag buite die beheer in ʼn aparte rekening geplaas word, sal dit gewoonlik nie by bruto inkomste ingesluit word nie. • Reëls by vooruitbetalings en deposito’s Daar is spesifieke reëls by vooruitbetalings en deposito’s, want dit gebeur gewoonlik dat die vooruitbetaling of deposito in een jaar van aanslag ontvang word, en die uitstaande bedrag in ʼn ander jaar van aanslag ontvang word.
Bladsy 16
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Hofsaak Pyott Ltd v CIR
Beginsel Nie-terugbetaalbare deposito’s word gesien as ontvang vir eie voordeel en daarom by bruto inkomste ingesluit.
CIR v Genn & Co
Vooruitbetalings (soos ʼn lening ontvang) moet in ʼn stadium
(Pty) Ltd
terugbetaal word en is daarom nie by bruto inkomste ingesluit nie.
Tabel 1.4: Beginsels van hofsake met betrekking tot vooruitbetalings en deposito’s (Outeur, 2016) Die maklikste is om te vra: Het die belastingpligtige gewerk vir die bedrag wat hy verdien het? Indien ja, word dit ingesluit. Vir ʼn banklening aangegaan, is nie gewerk nie, en dit word nie ingesluit nie. ʼn Deposito ontvang vir werk wat nog gedoen moet word, word ingesluit. Verwys verder na bladsy 22, asook die voorbeeld op dieselfde bladsy, vir meer inligting oor deposito’s en vooruitbetalings. • Onwettige ontvangstes Hofsaak
Beginsel
Voorbeelde | Kommentaar
CIR v Delagoa Bay
Die bron van inkomste (wettig
Onwettige inkomstes sal ook by
Cigarette Company
of onwettig) is irrelevant.
bruto inkomste ingesluit word,
(bladsy 20 van
indien daar die bedoeling was
SILKE)
om die bedrag tot die belastingpligtige se eie voordeel aan te wend.
Tabel 1.5: Beginsels van hofsake met betrekking tot onwettige ontvangstes (Outeur, 2016)
Toegeval aan
Dit sal belangrik wees om te kyk na wanneer ʼn bedrag toegeval is aan ʼn belastingpligtige wanneer die bedrag nog nie ontvang is nie. Paragraaf 2.3.2 bespreek toegeval aan in meer detail. Die hofuitprake hieronder is belangrik vir die vasstelling van wanneer ʼn bedrag toegeval is.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 17
GET206 Belasting
Hofsaak Lategan v CIR
CIR v Delfos
Beginsel
Voorbeelde | Kommentaar
Toegeval aan verwys na
As goedere in jaar 1 verkoop
wanneer ʼn belastingpligtige
word, met die opsie dat die
geregtig is op die ontvangste
koper dit teen jaar 3 moet
van ʼn bedrag, al word die
terugbetaal, is die verkoper al in
bedrag in ʼn ander jaar van
jaar 1 geregtig op die opbrengs
aanslag ontvang.
en word dit in jaar 1 belas.
ʼn Bedrag is toegeval aan
Dit kan in teenstelling wees met
wanneer dit verskuldig en
die Lategan-saak, maar die
betaalbaar is aan die
People’s Stores-saak hieronder
belastingpligtige.
het die onsekerheid uit die weg geruim.
CIR v People’s
Die Lategan-saak word
Waar goedere op krediet gekoop
Stores (Walvis Bay)
bevestig. ʼn Bedrag word
word, sal die volle verkoopprys
(Pty) Ltd
ingesluit as die
aan die belastingpligtige toeval
belastingpligtige geregtig word
op die datum van die verkope, al
daarop, al was die bedrag nie
hoef die koper dit eers later
verskuldig of betaalbaar nie.
terug te betaal.
Die belastingpligtige moet
Alle voorwaardes moet vervul
onvoorwaardelik op ʼn bedrag
word, voordat ʼn bedrag aan ʼn
geregtig wees.
belastingpligtige toegeval kan
Ochenberg v CIR
Mooi v SIR
wees. Lees ook Paragraaf 2.3.4 op bladsy 25.
Cactus Investments Die belastingpligtige sal
Lees die res van die gedeelte
(Pty) Ltd v CIR
geregtig wees op ʼn bedrag
oor wederkerige kontrakte op
wanneer hy sy verpligting i.t.v.
bladsy 24, asook die voorbeelde
ʼn wederkerige kontrak
wat daarin voorkom.
nagekom het. GUD Holdings Ltd v In die geval van kortings of
Lees meer oor “afslag en
CSARS
korting” op bladsy 24-25.
afslag, sal slegs die bedrag ná afslag/korting by bruto inkomste ingesluit word. Wanneer afslag deur klante verbeur word, sal die balans
Bladsy 18
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting dan eers aan die belastingpligtige toeval. Tabel 1.6: Beginsels van hofsake met betrekking tot toegeval aan (Outeur, 2016) Verwys na Voorbeeld 2.3 op bladsye 23-24 vir meer voorbeelde. Voorbeeld 1.2 Arno het gedurende die jaar van aanslag woonstelle in Suid-Afrika opgerig om te verhuur. Hy het altesaam R150 000 in deposito’s vanaf die huurders ontvang. Die deposito’s is terugbetaalbaar aan huurders, indien hulle die woonstelle in dieselfde toestand ontruim as waarin dit oorspronklik aan hulle verhuur was. Arno plaas die deposito’s in ʼn afsonderlike bankrekening en gebruik dit slegs om woonstelle wat ontruim word, op te knap, of om waar toepaslik, aan huurders terug te betaal (afhangend van die spesifieke geval). Sal die deposito’s in Arno se bruto inkomste ingesluit word? In die Geldenhuys-saak is daar beslis dat bedrae wat namens die belastingpligtige en tot sy voordeel ontvang is, belasbaar sal wees. In die Mooi-saak is beslis dat toeval beteken dat die verhuurder onvoorwaardelik geregtig word op die bedrag. In die U-saak is beslis dat indien die deposito’s in ʼn afsonderlike rekening, en buite die beheer van die belastingpligtige gehou is, dit moontlik nie belas sou word nie. Dus: Arno hou die bedrae in ʼn afsonderlike bankrekening en gebruik dit slegs vir herstel of terugbetaling. Die deposito’s sal dus nie belasbaar wees nie.
Die vroegste van ontvangste of toevalling
Lees Paragraaf 2.3.3 op bladsy 25 en maak seker jy ken die beginsel van die saak SIR v Silverglen Investments (Pty) Ltd.
Voordeel van die belastingpligtige
Lees Paragraaf 2.3.4 op bladsy 25 en maak seker jy ken die beginsel van die saak Ochberg v CIR.
Waardering van ontvangste of toevalling
Lees Paragraaf 2.3.5 op bladsye 25-26 rakende die voorbehoudsbepaling m.b.t. die waarde van ʼn bedrag wat ingesluit sal word by bruto inkomste. Lees ook Voorbeeld 2.4 onder hierdie paragraaf. Onthou: Jy hoef nie Paragraaf 2.3.6-2.3.9 te bestudeer nie, d.i. bl. 26-29 in die handboek.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 19
GET206 Belasting 1.6.3
Jaar van aanslag
Lees Paragraaf 2.4 en maak seker jy verstaan die verskil in die jare van aanslae vir individue en maatskappye. Jy hoef nie Paragraaf 2.4.1 te bestudeer nie. 1.7
Inkomste en kapitaal
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 3, Paragraaf 3.1 tot 3.4. Die omskrywing van bruto inkomste in artikel 1 van die wet, saamgevat in Tabel 1.1 van die begeleidingsgids, sluit bedrae van kapitale aard uit. Dit beteken nie dat alle kapitale ontvangstes uitgesluit word nie. Maar, omdat die wet nie ʼn omskrywing vir van kapitale aard voorsien nie, is dit nie altyd voor die hand liggend nie, en daarom is die begrip van die verskil tussen kapitaal en inkomste belangrik. Die volgende wys voorbeelde waar geen twyfel in die verskil ontstaan nie:
Bedrae van inkomste-aard
Bedrae van kapitale aard (word dus nie ingesluit by bruto inkomste nie)
• A ontvang ʼn bedrag vir die gebruik van A se bate deur B (bv. huur). • Vergoeding ontvang vir dienste gelewer. • Opbrengs met verkoop van bates as voorraad, deur die loop van besigheid (kuns, juwele of beleggings).
• Enkelbedragnalatings. • Geskenke. • Eenmalige lotery- en weddenskapwinste. • Verkoop van bates wat nie deel vorm van die belastingpligtige se handel nie.
Figuur 1.1: Bedrae van voor die hand liggende inkomste- of kapitale aard (Outeur, 2016) Die CIR v Visser-saak verskaf die boom-en-vrug-beginsel in die poging om die verskil te verduidelik: Inkomste word deur kapitaal gegenereer en daarom sluit die een die ander uit. Uit die teks kan ons aflei dat daar verwys word na die verskil tussen inkomste-aard en kapitale aard. Dis omdat ʼn bedrag nie albei kan wees nie, maar een van die twee móét wees: • Pyott Ltd v CIR: Alle ontvangstes en toevallings moet as óf kapitaal óf inkomste geklassifiseer word. • Tuck v CIR: Dit kan immers gebeur dat een bedrag inkomste-, sowel as kapitale komponente, kan hê. Lees op bladsy 32 die beslissing wat onder dié saak gemaak is. Bladsy 20
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting In twee gevalle kan twyfel in die aard van die bedrag bestaan, naamlik in die verkoop van bates, of die aanwending van kapitaal. Vir elkeen kyk ons na uitsprake van hofsake om ons leiding te gee. 1.7.1
Verkoop van bates
Lees die beslissing van die Elandsheuwel Farming (Edms) Bpk v SBI–saak op bladsye 32-33 wat dié onderskeid tussen kapitaal en inkomste opsom. Uit hierdie beslissing is dit duidelik dat die bedoeling van die belastingpligtige dikwels oorweeg word om die aard van die bedrag te bepaal. Lees verder onder Paragraaf 3.2.1 oor die moontlikheid van ʼn bedoeling. Let daarop dat daar wel ʼn verandering kan intree wat die aard van die bedrag sal verander vir doeleindes van bruto inkomste. Lace Property Mines Ltd v CIR bewys dat die belastingpligtige se bedoeling tydens die volgende tydstippe oorweeg moet word, om te identifiseer of dit verander het:
Tydstip waartydens bedoeling ontleed moet word
By aankoop van bate
* Aankoop as belegging * Aankoop om teen wins te herverkoop
Tyd waarin bate gehou word
Moontlikheid van verandering in bedoeling
By verkoop van bate
Bedoeling om bate te verkoop
Figuur 1.2: Tydstippe van ontleding van belastingpligtige se bedoeling (Outeur, 2016) Om die bedoeling van die belastingpligtige te bepaal, het die howe twee groepe toetse gevestig om te bepaal of ʼn bedrag van inkomste- of kapitale aard is.
Subjektiewe toets
Die subjektiewe toets berus op die belastingpligtige se bedoeling. Daar moet bepaal word of die belastingpligtige se bedoeling was om ʼn skema van winsbejag te beoefen. Ook word bepaal of dit die doel was om die bate aan te koop as ʼn belegging, of om daarmee te spekuleer (opbrengs dan van inkomste-aard).
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 21
GET206 Belasting Die bedoeling van die belastingpligtige is subjektief en daarom moeilik om alleenstaande te identifiseer. Die belastingpligtige se ipse dixit (sy eie getuienis) en sy kredietwaardigheid moet deur die hof oorweeg word. Weens die subjektiwiteit van ʼn belastingpligtige se bedoeling moet dit deur objektiewe faktore gestaaf word.
Objektiewe toets
Objektiewe faktore word op bladsy 34 gelys en hieronder opgesom. Voorbeelde hieronder is slegs ʼn riglyn en elke situasie moet op eie meriete beoordeel word: Faktor
Beskrywing | Voorbeelde
Manier waarop bate aangekoop is
Gebruik eie geld = kapitale aard Gebruik geleende fondse = inkomste-aard Verkry as erfporsie = kapitale aard
Manier waarop bate verkoop is
Toevallige aanbod om te koop/verkoop Onteiening = kapitale aard Herhaaldelike aanbiedings om ter verkoop te oorweeg/advertensieveldtogte = inkomste-aard
Lengte van tydperk waarvoor bate gehou is
Kort periode = inkomste-aard Langer periode = kapitale aard
Kontinuïteit van die aktiwiteite
Hoe gereeld is belastingpligtige betrokke by sulke transaksies? Hoe meer betrokke = inkomste-aard Let wel: Dit kán gebeur dat belastingpligtige net een keer by so ʼn tipe transaksie betrokke is, mét bedoeling om wins na te jaag.
Tabel 1.7: Objektiewe faktore (Outeur, 2016) Ander belangrike objektiewe faktore kan op bladsy 34 nagegaan word.
Gemengde en alternatiewe bedoelings
Verwys na Paragrawe 3.2.3 en 3.2.4.
Bladsy 22
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Verandering van bedoeling
ʼn Bate kon as bate aangekoop geword het, en later as handelsvoorraad gebruik begin word. Paragraaf 3.2.5 handel oor die uitsprake van hofsake aangaande die verandering in die bedoeling van die belastingpligtige. Hieronder volg ʼn kort opsomming van elkeen. Jy moet egter die hofsake onder Paragraaf 3.2.5 gaan lees. • CIR v Stott (1928 AD) & John Bell & Co (Pty) Ltd v SIR: Realisasie van ʼn bate tot die belastingpligtige se beste voordeel, beteken nie dit is van inkomste-aard nie. Wat belangrik is, is dat die verkoop van die bates dikwels ʼn naby verband met ʼn belastingpligtige se beroep kan hou, terwyl die bates in dié gevalle van kapitale aard was. • CIR v Lydenburg Platinum Ltd: Voorbeeld van waar ʼn verandering in bedoeling was. • CIR v Richmond Estates (Pty) Ltd: Die blote feit dat ʼn bate vir ʼn wins verkoop is, beteken nie daar was ʼn verandering in bedoeling nie. Die Natal Estates Ltd v SIR is baie belangrik en word afsonderlik hieronder opgesom (lees asseblief die uitgebreide feite op bladsye 37-38, voordat jy na die opsomming kyk).
Feite
• Wins op die verkoop van grond deur ʼn maatskappy in die suikerindustrie. • Is die opbrengs van die verkoop van die grond van kapitale aard?
Beslissing
• Die feit dat die bedoeling tydens die aankoop van die grond vir beleggingsdoeleindes was, is nie genoeg nie. • Die manier waarop die grond verkoop was, dui op ʼn verandering in bedoeling. • Die realisering van ʼn bate tot die beste voordeel beteken nie noodwendig dat die bedrag van inkomste-aard is nie (verwys weer na die Stott-saak). • Daar moet bepaal word of die belastingpligtige die Rubicon oorgesteek het en na ʼn skema van winsbejag oorgegaan het. • Die grondeienaar het dit onderverdeel - die beplanning, omvang, tydsduur, aard, stand, organisasie en bemarkingsaktiwiteite van die onderneming, en die verhouding hiervan tot die gewone kommersiële konsep om ʼn besigheid te bedryf word geanaliseer om te bepaal of die grondeienaar oorgegaan het om by ʼn skema van winsbejag betrokke te raak. Figuur 1.3: Natal Estates-saak (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 23
GET206 Belasting Ten slotte moet die volgende bepaal word: • Is die bate tot die belastingpligtige se beste voordeel verkoop; of • Het die belastingpligtige die bate as handelsvoorraad in ʼn skema van winsbejag gebruik? Is die Rubicon oorgesteek deur ʼn kapitale bate as handelsvoorraad te verkoop?
Bedoeling van ʼn maatskappy
Die algemene reël by die bedoeling van ʼn maatskappy is dat die bedoeling moet vasgestel word, sonder om te kyk na die bedoeling van sy aandeelhouers (tensy die aandeelhouers direkteure is). Die bedoeling van besturende direkteure verteenwoordig die bedoeling van die maatskappy. •Nog ʼn beginsel van die Richmond-saak. Het die verandering in die aandeelhouding van die maatskappy ʼn effek op die bedoeling van ʼn transaksie? Dit kan moontlik wees, veral as daar na die Elandsheuwel Farming (Edms) Bpk v SBI-saak gekyk word: • Die verandering van aandeelhouding van ʼn maatskappy kan meebring dat daar ʼn verandering in bedoeling intree by die gebruik van ʼn bate. Let op: Die beginsel hierbo kan nie geld vir beide privaat en openbare maatskappye nie. In die geval van verandering in aandeelhouding van ʼn openbare maatskappy, sal dit nie noodwendig tot ʼn verandering in bedoeling van die maatskappy lei nie. Lees die res van Paragraaf 3.2.6.
Vaste en bedryfskapitaal
CIR v George Forest Timber Co Ltd (bladsy 38): Die opbrengs met die verkoop van bedryfskapitaal is van inkomste-aard, terwyl die opbrengs met die verkoop van vaste kapitaal, van kapitale aard is. Lees die opsomming van die saak onder Paragraaf 3.2.7 (bladsy 38).
Geïsoleerde transaksies
Die frekwensie van ʼn belastingpligtige se betrokkenheid by sekere tipes transaksies kan die aard van ʼn bedrag aandui. Dis belangrik om op te let dat die feit dat ʼn transaksie slegs een
Bladsy 24
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting keer deur die belastingpligtige gemaak is, nie noodwendig beteken dat dit nié van inkomsteaard is nie. Kyk of daar ʼn skema van winsbejag uitgevoer is: • Enkele herwinningstransaksie = van inkomste-aard (Stephan v CIR; bladsy 38). • Transaksie verskillend van transaksies wat normaalweg ondergaan is, maar steeds in die omvang van die belastingpligtige se besigheid = van kapitale aard (ITC 43 (1925); bladsy 38). Paragraaf 3.2.9 hoef nie bestudeer te word nie. 1.7.2
Aanwending van kapitaal Bedrag ontvang vir gebruik of aanwending van kapitaal = van inkomste-aard
Die volgende voorbeelde van inkomste-aard opbrengste kom voor in die sake van Modderfontein B Gold Mining Co Ltd v CIR en COT v Reznede Gold and Silver Mines (Pty) Ltd (bladsy 39): • Rente = vir gebruik van geld • Dividende = aanwending van aandele • Tantième = vir gebruik van patente of regte In Samril Investments (Pty) Ltd v CSARS (bladsy 39) was dit nié die belastingpligtige se bedryf om die reg om sand op sy plaas teen ʼn betaling te ontgin nie. Maar die hoeveelheid van hierdie transaksies het gemaak dat die opbrengste van inkomste-aard was, aangesien ʼn kapitale bate (die plaas) aangewend is om winste te maak (sandverkope). Sien ook die Ernst Bester Trust v CSARS-saak op bladsy 40. 1.7.3
Spesifieke transaksies
Verkoop van ʼn besigheid en klandisiewaarde
Die verkoop van handelsvoorraad tydens die beëindiging van ʼn besigheid sal van inkomsteaard wees. Die verkoop van klandisiewaarde tydens die beëindiging van ʼn besigheid sal egter van kapitale aard wees, mits die belastingpligtige nie die besigheid bekom het om dit teen ʼn wins te verkoop nie, maar eerder om inkomste te genereer. Hoe die betaling gemaak word, maak nie ʼn verskil aan die kapitale aard nie, tensy die betaling in die vorm van ʼn annuïteit is (dit sal dan van inkomste-aard wees).
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 25
GET206 Belasting
Bedrag van toepassing op handelsvoorraad = inkomste Die koopprys by die verkoop van ʼn besigheid moet duidelik in die koopkontrak soos volg verdeel word.
Bedrag van toepassing op besigheidsbates = kapitaal Bedrag van toepassing op klandisiewaarde = kapitaal
Tabel 1.8: Elemente van die verkoopprys by die verkoop van ʼn besigheid (Outeur, 2016)
Kopiereg, uitvindings, patente, handelsmerke, formules en geheime prosesse
Verkoop van die bogenoemde sal van kapitale aard wees, tensy verkry vir die doel om dit weer teen ʼn wins te verkoop.
Skadevergoeding
Indien skadevergoeding enige leemte in die winste van die belastingpligtige vul, sal dit van inkomste-aard wees. Indien skadevergoeding enige leemte van sy vaste kapitale bates vul sal dit van kapitale aard wees (Burham Steamship Co Ltd v IRC, bladsy 40). Die hantering van skadevergoeding tydens kontrakkansellasie word deur die beslissing van die WJ Fourie Beleggings v CSARS-saak (bladsy 41) so gestel: ʼn Kontrak gesluit om ʼn wins te maak, sal van inkomste-aard wees, en ʼn kontrak gesluit vir inkomstegenererende doeleindes sal van kapitale aard wees. Lees verder onder Paragraaf 3.4.3 waar die Stellenbosch Farmers’ Winery Ltd v CSARSsaak bespreek word.
Skulde en lenings
Wanneer debiteure betrokke is, moet die bedoeling van die belastingpligtige oorweeg word: • Debiteure verkry met die doel om iets teen ʼn wins te verkoop = van inkomste-aard. • Die koper van ʼn lopende saak vereis om debiteure te koop, en die ingevorderde bedrag is groter as die bedrag betaal vir die skulde = van kapitale aard. • Die belastingpligtige hou op handel dryf en die bedrag ontvang vir die verkoop van debiteure = van kapitale aard.
Bladsy 26
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Dobbelary
Die Morrison v CIR-saak (bladsy 42) stel dat, indien op gereelde basis gedobbel word met die doel om wins te maak, sal die opbrengs van inkomste-aard wees. Indien ongereeld en as stokperdjie gedobbel word, sal opbrengste van kapitale aard wees. Lees meer onder Paragraaf 3.4.5 (bladsy 42) oor weddenskapstransaksies waarin die beginsel hierbo uiteengesit, ook van toepassing kan wees. Let op die verband tussen die wedder se bedryf en sy weddenskapsaktiwiteite.
Geskenke, skenkings en erflatings
Enkelbedrae ontvang as geskenke, skenkings of erflatings, is van kapitale aard.
Perdewedrenne
Die algemene reël is dat wedrengelde ontvang deur perde-eienaars van inkomste-aard is. Lees meer onder Paragraaf 3.4.7 (bladsy 42).
Rente
Indien rente op ʼn belegging ontvang is, is dit van inkomste-aard – dink hier aan die boomen-vrug-beginsel van die Visser-saak.
Krugerrande
Die bedoeling waarmee Krugerrande (bladsy 43) deur die belastingpligtige gehou word, moet oorweeg word om vas te stel of die opbrengs met die verkoop daarvan van inkomsteof kapitale aard sal wees. Dieselfde toets as vir ander bates word hier gebruik.
Grond- en eiendomstransaksies
Word die grond of eiendom verkoop om ʼn wins te maak? Indien wel, sal die opbrengs van inkomste-aard wees. Indien die grond of eiendom verkry was om handel op te dryf, sal die opbrengs van kapitale aard wees.
Handelsbeperking
Vergoeding ontvang as gevolg van handelsbeperkinge (om vir ʼn bepaalde tydperk nie in ʼn spesifieke bedryf te handel nie) sal van kapitale aard wees, omdat dit die belastingpligtige verhoed om inkomste te genereer (Taeuber and Corssen (Pty) Ltd v SIR, bladsye 43-44). Let daarop dat Paragraaf (cB) van die omskrywing van bruto inkomste, die bedrag in sekere gevalle spesifiek by bruto inkomste insluit.
Aandeletransaksies
Dis ook hier belangrik om die bedoeling waarmee die aandele gehou is, te beskou. In die Anglovaal Mining Ltd v CSARS-saak (bladsy 44) is beslis dat, indien aandele verkry is met
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 27
GET206 Belasting die doel om dit teen ʼn wins te verkoop, die opbrengs van inkomste-aard sal wees. Waar aandele gehou is met die doel om ʼn dividend-inkomste te verdien, sal dié dividend-inkomste van kapitale aard wees (in hierdie geval is die aandele inkomste-genererende bates), (CIR v Nussbaum, bladsy 44). Dis nie nodig dat die belastingpligtige bewys dat aandele as ʼn langtermyn belegging aangekoop was nie; dis slegs nodig om te bewys dat daar nie winsbejag was nie (Capstone 556 (Pty) Ltd v Kommissaris vir die Suid-Afrikaanse Inkomstediens, bladsy 44). Dit word aangeneem dat die opbrengs van aandele wat vir meer as drie jaar gehou is, van kapitale aard sal wees. ʼn Aandele-aansporingskema vir werknemers sal van kapitale aard wees, teenoor ʼn kollektiewe beleggingskema wat van inkomste-aard sal wees. Lees meer hieroor op bladsye 44 tot 45.
Subsidies
Lees onder Paragraaf 3.4.13 wanneer subsidies van inkomste-aard en wanneer dit van kapitale aard sal wees. 1.8
Spesiale insluitings
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 4, Paragraaf 4.1 tot 4.19. Daar is sekere bedrae wat die eienskappe van kapitale ontvangstes het, maar is dan spesifiek by bruto inkomste ingesluit. Voorsiening vir hierdie spesiale insluitings word gemaak in Paragrawe (a) tot (n) van die omskrywing van bruto inkomste in artikel 1 van die wet. 1.8.1
Jaargelde (annuïteite) Paragraaf (a)
Die volgende bedrae word spesifiek ingesluit in bruto inkomste (bladsy 48):
Ingesluit by bruto inkomste
Bedrag as jaargeld ontvang
Lewende annuïteit
Jaargeldbedrag
Figuur 1.4: Jaargelde spesifiek ingesluit (Outeur, 2016)
Bladsy 28
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Bedrag as jaargeld ontvang
Versekeringsannuïteite word nie in terme van Paragraaf (a) hanteer nie. Jaargelde kan op die volgende wyses ontstaan: • Gekoop vanaf versekeringsmaatskappye. • Toegeken as skenking of erflating. • Vergoeding vir die verkoop van besigheid of bate. Die volgende is eienskappe van jaargelde (ITC 761): • Lewer vaste betaling (jaargelde wat in paaiemente betaal word, word ingesluit). • Jaarliks herhalend vir bepaalde aantal jare. • Vorderbaar vanaf bepaalde persoon.
Lewende annuïteit
Lees op bladsy 48 die omskrywing van ʼn lewende annuïteit wat in artikel 1 van die wet voorkom. Waar lede of voormalige lede van pensioen-, pensioenbewarings- en uittredingsannuïteitsfondse twee derdes van ʼn fondswaarde as ʼn annuïteit neem, word daardie jaargeld-inkomste by bruto inkomste ingesluit.
Jaargeldbedrag
Artikel 10A van die wet maak voorsiening vir die verdeling van ʼn jaargeldbedrag tussen kapitaal en inkomste. ʼn Jaargeldbedrag sal ontstaan a.g.v. ʼn jaargeldkontrak en word soos volg hanteer:
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 29
GET206 Belasting
Jaargeldbedrag gekoop vanaf versekering
Volle bedrag ingesluit Paragraaf (a) Kapitale gedeelte vrygestel a 10A(2) Figuur 1.5: Hantering van jaargeld (Outeur, 2016) Alle ander jaargelde word ten volle by bruto inkomste ingesluit. Die res van Paragraaf 4.2 kan gelees word tot op bladsy 50. 1.8.2
Onderhoud Paragraaf (b)
Toelae en onderhoudsbetalings i.t.v.
* ʼn egskeiding * skriftelike ooreenkoms van skeiding * egskeidingsbevel (nié i.t.v. a7(11))
ingesluit by bruto inkomste
Figuur 1.6: Onderhoud (Outeur, 2016) Die belangrikste is om te bepaal of die toelae of onderhoudsbetalings betaal word i.t.v. ʼn egskeiding (bladsy 50). Die res van die paragraaf kan deurgelees word.
Bladsy 30
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting 1.8.3
Dienste Paragraaf (c)
Bedrag ontvang / toegeval vir dienste gelewer of wat nog gelewer moet word
vir enige diens of bekleding van ʼn amp (uitgesluit: toelae of voorskotte i.t.v. artikel 8(1) – soos reistoelae)
Figuur 1.7: Dienste (Outeur, 2016) Bedrae ontvang i.t.v. vrywillige betalings (soos bonusse) sal ook ingesluit word. Paragraaf c het twee voorbehoudsbepalings: • Voorbehoudsbepaling (i) van Paragraaf (c): Byvoordele word ingesluit i.t.v. Paragraaf (i) van die omskrywing van bruto inkomste. • Voorbehoudsbepaling (ii) van Paragraaf (c): Bedrae word ingesluit by die bruto inkomste van die persoon wat die dienste gelewer het (om belastingvermyding teen te werk). Verwys na Voorbeeld 4.1. op bladsy 51 waar praktyknota no. 4 bepaal wanneer voorbehoudsbepaling (ii) van Paragraaf (c) nie sal geld nie (direkteur van ʼn maatskappy). CIR v Crown Mines Ltd (bladsy 51) bepaal dat daar ʼn kousale verband moet wees tussen die bedrag en die dienste gelewer. Bedrae ontvang i.t.v. vrywillige betalings (soos bonusse) sal ook ingesluit word, aangesien ʼn noue verband tussen die bedrag en die dienste gelewer bestaan. Sien ook die bepaling van die Stevens v CSARS-saak op bladsy 51. Voorbeeld 4.2 (bladsy 51) verskaf verskeie voorbeelde van bedrae wat ingesluit word i.t.v. Paragraaf (c). Lees die res van die paragraaf tot op bladsy 52. 1.8.4
Handelsbeperking Paragraaf (cA) en (cB)
Lees bladsye 52-53 in die handboek. Hierdie bedrae word gewoonlik betaal om die gebruik van talente, kennis, vaardighede of sakekontrakte vir ʼn sekere aantal jare te beperk. Die bepalings van Paragraaf (cA) geld slegs wanneer die bedrae ontvang is deur: • ʼn arbeidsmakelaar • ʼn persoonlike diensverskaffer • ʼn persoonlike diensmaatskappy of -trust
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 31
GET206 Belasting Handelsbeperkinge uitbetaal aan maatskappye en trusts wat nie persoonlike diensverskaffers is nie, is van kapitale aard en word nie by bruto inkomste ingesluit nie. Vanaf 1 Maart 2015 word handelsbeperkinge aan natuurlike persone apart hanteer, volgens Paragraaf (cB): Handelsbeperkingbedrae ontvang weens, of t.o.v. ʼn vorige, huidige of toekomstige diensbetrekking of bekleding van amp, sal by bruto inkomste ingesluit word. Enige ander handelsbeperking uitbetaal aan ʼn natuurlike persoon, sal nie ingesluit word nie. 1.8.5
Dienste: Vergoeding vir ampsverlies Paragraaf (d)
Lees bladsye 53-54 in die handboek. Die bedrae ingesluit by die bepalings van Paragraaf (d) word hieronder gelys:
Par (d)(i)
• Bedrae rakende die afstand, beëindiging, verlies, verwerping, herroeping of verandering van ʼn amp of diensbetrekking of • die aanstelling in enige amp of diensbetrekking.
Par (d)(ii)
• Bedrae ontvang deur ʼn werknemer, direkteur of sy afhanklike, of genomineerde persoon, • direk of indirek uit ʼn versekeringspolis, en • aan die werkgewer as polishouer uitbetaal is.
Par (d)(iii)
• Bedrae ontvang deur ʼn werknemer, direkteur of sy afhanklike, of genomineerde persoon, • omdat die huidige of voormalige werkgewer, waar laasgenoemde ʼn direkteur was, • die versekeringspolis aan die werknemer, of direkteur, of sy afhanklike, of genomineerde persoon gesedeer het.
Figuur 1.8: Vergoeding vir ampsverlies (Outeur, 2016) Paragraaf (d) is onderhewig aan voorbehoudsbepalings wat hieronder opgesom word: • Paragraaf (d)(i) en (ii) geld nie enkelbedrae uit uittreefondse nie en word volgens Paragraaf (e) hanteer. • Bedrag betaalbaar ná ʼn persoon se dood: Toegeval aan hom onmiddellik voor sy dood, sodat die persoon aan wie die bedrag nagelaat is, nie verantwoordelik sal wees vir belasting op die bedrag nie.
Bladsy 32
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting • Paragraaf d(ii) en (iii): Bedrae gesedeer aan ʼn afhanklike of benoemde van die werknemer of direkteur sal by die werknemer of direkteur se bruto inkomste ingesluit wees.
Skeidingsvoordele (SV’e)
SV’e word by bruto inkomste ingesluit indien (bladsy 54): • ʼn persoon ʼn enkelbedrag ontvang van ʼn werkgewer (wat nie ʼn fonds is nie), en • aan een van die vereistes hieronder voldoen.
Vereistes van SV'e
• Persoon moet 55 jaar of ouer wees. • Persoon is permanent ongeskik en kan nie meer sy amp of diensbetrekking behou nie. • Persoon se werkgewer het/gaan ophou om die bedryf te beoefen waarin hy aangestel is, OF die persoon het oorbodig geraak.
Figuur 1.9: Vereistes van SV’e (Outeur, 2016) Lees meer op bladsy 54 oor die vereistes. Let ook daarop dat die omskrywing van SV’e Paragrawe (d)(i) en (ii) uitsluit (dus die opbrengs van versekeringspolisse). Die besprekings hierbo wys daarop dat daar twee tipes Paragraaf (d)-bedrae is. Dit word ook anders hanteer in die berekening van belasting. Sien bladsy 54 vir die opsomming hiervan. Voorbeeld 1.3 Maatskappy A het met Prokureur D, wat in ʼn vennootskap gepraktiseer het, ʼn kontrak gesluit waarby Prokureur D as die enigste prokureur vir Maatskappy A sal optree. Sal die skadevergoedingsverlies-bedrag wat ontvang word, in terme van die kontrak i.t.v. Paragrawe (c) of (d) ingesluit word by die bruto inkomste van Prokureur D? Die bedrag ontvang, was nie a.g.v. die hou van ʼn amp of diensbetrekking van Maatskappy A nie; dus sal die bedrag i.t.v. Paragraaf (c) (dienste) ingesluit word, en Paragraaf (d) sal nie van toepassing wees nie (SIR v Somers Vine-saak, bladsy 54).
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 33
GET206 Belasting 1.8.6
Voordele uit fondse verkry Paragrawe (e) en (eA)
Uittreefonds-enkelbedragvoordele en -enkelbedragontrekkingsvoordele word by bruto inkomste ingesluit (Paragraaf (e)). Kyk bladsy 55 in die handboek. Indien ʼn lid van ʼn openbaresektor-pensioenfonds fondsvoordele omskakel of oorplaas na ʼn voorsorgfonds, word twee-derdes van die fondsvoordeel by bruto inkomste ingesluit (Paragraaf (eA)). 1.8.7
Dienste: Omsetting van bedrae verskuldig Paragraaf (f)
Die volgende voorbeeld in die handboek beskryf Paragraaf (f)-bedrae die beste: Waar ʼn werknemer ʼn koffiepouse prysgee in ruil vir kontantbetaling, sal die kontantbetaling i.t.v. Paragraaf (f) by bruto inkomste ingesluit word. Belangrik van Paragraaf (f)-bedrae is dat dit aan die vereistes van SV’e kan voldoen, en daarom verwar kan word met Paragraaf (d)-bedrae. Die toets sal wees dat Paragraaf (f)bedrae ingevolge ʼn dienskontrak ontstaan, terwyl Paragraaf (d)-bedrae ingevolge enige amp of diensbetrekking ontstaan. Lees bladsy 55 in die handboek. 1.8.8
Huurpremies Paragraaf (g)
Indien bedrae ontvang word vir die gebruik of okkupasie, of die reg van gebruik of okkupasie van iets, word dit i.t.v. Paragraaf (g) by bruto inkomste ingesluit. Verwys na bladsye 55 tot 56 vir ʼn lys van soorte eiendom waarvolgens huurpremies ontvang kan word. Paragraaf (g) geld ook onderverhuringsbedrae. Maak wel seker dat die huurder se reg tot die eiendom nie gesedeer word nie, want dan sal dit nie ʼn huurpremie wees nie. ʼn Huurder kan geregtig wees op die aftrekking van ʼn bedrag i.t.v. artikel 11(f), indien die huurpremie belasbaar is in die hande van die verhuurder. Die beginsel sal in studie-eenheid twee bespreek word.
Bladsy 34
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting 1.8.9
Vergoeding vir die meedeling van kennis en inligting Paragraaf (gA)
Paragraaf (gA)-bedrae (kundigheidsbedrae)
Meedeling van enige wetenskaplike, tegniese, industriële of kommersiële inligting
Verlening van enige hulp of lewering van ʼn diens i.v.m. die aanwending of benutting van bedoelde kennis of inligting
Figuur 1.10: Paragraaf (gA)-bedrae (Outeur, 2016) Paragraaf (gA)-bedrae moet deur ʼn inwoner betaal word, of vir die gebruik van kennis, of inligting in Suid-Afrika. Kyk bladsye 56-57 in die handboek. 1.8.10 Huurverbeterings Paragraaf (h) Bestudeer bladsye 57-58 in die handboek. Paragraaf (h)-bedrae word by die verhuurder se bruto inkomste ingesluit in die jaar waarin die verbeterings voltooi is, én as die huurder verplig word om huurverbeterings aan te bring. Die huurder kan slegs deur ʼn huurooreenkoms verplig word. Die bedrag wat ingesluit sal word, is die bedrag gestipuleer in die ooreenkoms. Indien geen bedrag gestipuleer is nie, sal die markwaarde ingesluit word. Die bedrag waarop ooreengekom is, word by die bruto inkomste ingesluit, ongeag of daar meer of minder bestee was, tensy daar vereis word dat spesifieke verbeterings aangebring moet word. Die markwaarde van ʼn spesifieke verbetering sal ingesluit word, ongeag of ʼn bedrag gespesifiseer word. Wanneer die huurder vrywillig verbeterings aanbring, is Paragraaf (h) nie van toepassing nie. Kontraktueel-verhoogde verbeterings waarop later ooreengekom word, word soos volg hanteer, op grond van die volgende hofsake (bladsy 57): • COT v Ridgeway Hotel Pty Ltd: Verhoogde verbetering word slegs ingesluit indien verbeterings nog onder konstruksie is.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 35
GET206 Belasting • Professional Suites Ltd v COT: Wanneer verhoogde verbetering ooreengekom word na verbeterings voltooi is, sal Paragraaf (h)-bedrag tot die oorspronklike kontrak beperk word. ʼn Huurder kan geregtig wees op die aftrekking van ‘n bedrag i.t.v. artikel 11(g) ná inagneming van sekere feite. Die beginsel sal in studie-eenheid twee bespreek word. 1.8.11 Byvoordele Paragraaf (i) Paragraaf 4.12 beskryf bedrae wat i.t.v. Paragraaf (i) ingesluit word. Paragraaf (i)-bedrae kan ook verwar word met Paragraaf (c)-bedrae. As ʼn belasbare voordeel aanleiding gee tot ʼn kontantekwivalent, sal Paragraaf (i) voorkeur geniet en bedrae sal ingevolge die sewende bylaag van die wet, of artikel 8A, ingesluit word. Die beginsels van byvoordele sal in studieeenheid twee bespreek word. 1.8.12 Opbrengs met die verkoop van sekere bates Paragraaf (jA) Gewoonlik word die opbrengs met die verkoop van ʼn vaste kapitale bate nie ingesluit nie. Paragraaf (jA) maak voorsiening daarvoor dat, indien ʼn belastingpligtige ʼn bate self vervaardig en dit soortgelyk is aan die bates wat hy as deel van sy onderneming verkoop, die opbrengs ingesluit sal word. Lees die voorbeeld op bladsye 58-59. 1.8.13 Dividende Paragraaf (k) Dividende en buitelandse dividende word ingesluit. Artikel 10(1)(k) verleen ʼn aftrekking onder sekere omstandighede. Kyk bladsy 59 in die handboek. 1.8.14 Subsidies en toekennings Paragraaf (l) ʼn Toekenning, subsidie t.o.v. grondbewaringswerke en ontwikkelingskoste, word by bruto inkomste ingesluit. Kyk bladsy 59 in die handboek. 1.8.15 Bedrae ontvang of toegeval aan artikel 11E-sportliggame Paragraaf (lA) Lees Paragraaf 4.16. 1.8.16 Opbrengs op sleutelmanpolisse Paragraaf (m) Vereistes vir ʼn bedrag om ingesluit te word (bladsy 59): • Werkgewer moet die polis op die lewe van die werknemer of direkteur uitneem. • Werkgewer moet die eienaar van die polis wees.
Bladsy 36
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting • Werkgewer moet die begunstigde van die polis wees. Die opbrengs word slegs ingesluit indien die premies i.t.v. artikel 11(w) aftrekbaar is. Sien Bylaag G van die handboek (bladsy 59). 1.8.17 Bedrae geag om ontvangstes of toevallings te wees en artikel 8(4)-verhalings Paragraaf (n) Lees Paragraaf 4.18. 1.8.18 Bedrae ontvang ten opsigte van sekere korttermyn versekeringspolisse Artikel 23L(2) Waar premies nie aftrekbaar is nie, word ʼn verminderde bedrag by bruto inkomste ingesluit. Die bedrag wat ingesluit word, word soos volg bereken: Totaal van die polisvoordele ontvang in die huidige en vorige jare van aanslae
minus Totale premies wat nie i.t.v. artikel 12L(2) aftrekbaar was nie
minus Totale polisvoordele wat by bruto inkomste ingesluit was in vorige jare
Figuur 1.11: Bedrag ingesluit i.t.v. artikel 12L(2) (Outeur, 2016) Voorbeeld 4.3 op bladsye 60-62 is ʼn baie goeie voorbeeld om jou kennis oor spesiale insluitings te toets. 1.9
Verblyf en bron
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 5, Paragraaf 5.1 tot 5.5. Inwoners word op wêreldwye inkomste belas en daarom op ʼn verblyfgebaseerde stelsel belas. Nie-inwoners word belas op inkomste ontvang vanaf ʼn bron in Suid-Afrika en daarom op ʼn brongebaseerde stelsel belas. 1.9.1
Betekenis van verblyf – natuurlike persone
Indien ʼn persoon aan die vereistes van ʼn inwoner voldoen, sal hy/sy aanspreeklik wees vir normale belasting op wêreldwye inkomste, tensy die persoon as ʼn inwoner, i.t.v. ʼn dubbelbelastingooreenkoms, as ʼn inwoner van ʼn ander land beskou word. Om te bepaal of ʼn persoon ʼn inwoner van Suid-Afrika is, is die definisie van ʼn inwoner, soos omskryf in die wet, belangrik om te ken. Maak seker jy lees dié definisie op bladsy 64.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 37
GET206 Belasting Twee toetse word gebruik om vas te stel of ʼn persoon ʼn inwoner is. Die gewoonlik woonagtige toets word eerste toegepas. Indien die antwoord op dié toets dui dat die persoon nie ʼn inwoner is nie, word die fisiese teenwoordigheidstoets toegepas.
Gewoonlik woonagtig
Die feite van elke situasie moet oorweeg word en ons verwys na hofsake om antwoorde vas te stel (lees ook die betrokke gedeeltes in die handboek vir meer voorbeelde). Hofsaak Levene v IRC (bladsy 65)
Beginsel Indien dit deel is van die persoon se gewone leefwyse om op een plek met ʼn sekere graad van permanentheid te bly, is hy ʼn inwoner van daardie land.
Reid v IRC
ʼn Persoon kan op twee plekke gewoonlik woonagtig wees.
(bladsy 65) Cohen v CIR (bladsy 65)
Die land waarna ʼn persoon van nature en vanselfsprekend ná sy omswerwinge terugkeer, is die land waarin hy gewoonlik woonagtig is. Die persoon kan steeds as gewoonlik woonagtig beskou word in ʼn land, al is hy die hele jaar afwesig van die land – verwys na sy gewone leefstyl in ander jare.
CIR v Kuttel (bladsy 65)
Gewoonlik woonagtig is waar ʼn persoon normaalweg bly, afgesien van die tydperke waartydens hy die land tydelik of sporadies verlaat. Tabel 1.9: Hofsake rakende gewoonlik woonagtig (Outeur, 2016)
Let op: In die geval van ʼn persoon wat na Suid-Afrika immigreer, sal die persoon slegs van die datum van aankoms as gewoonlik woonagtig beskou word en nie vir die volle jaar van aanslag nie. ʼn Persoon moet as nie-inwoner geag word vanaf die dag waarop die persoon ophou om ʼn inwoner te wees. Verwys ook na uitlegnota no. 3 van die wet.
Bladsy 38
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting Fisiese teenwoordigheid
ʼn Persoon word as ʼn inwoner beskou wanneer hy fisies in Suid-Afrika teenwoordig was vir ʼn tydperk/e van:
meer as 91 dae in totaal gedurende die huidige jaar van aanslag, EN meer as 91 dae in totaal gedurende elk van die 5 jare van aanslag voor die huidige jaar van aanslag, EN meer as 915 dae in totaal gedurende die 5 jare van aanslag voor die huidige jaar van aanslag.
Figuur 1.12: Fisiese teenwoordigheidsvereistes (Outeur, 2016) Hierdie vereistes vorm deel van die omskrywing van ʼn inwoner in die wet (artikel 1(a)(ii)). Indien daar aan hierdie vereistes voldoen word, sal die persoon van dag een van die jaar van aanslag ʼn inwoner wees (dus, eerste dag in jaar 6). Kyk bladsy 68 in die handboek. • ʼn Gedeelte van ʼn dag word as ʼn hele dag beskou. • ʼn Dag in transito word nie as ʼn dag beskou nie, tensy die persoon die land formeel deur ʼn doeanepunt binnekom. Wanneer word ʼn persoon ʼn nie-inwoner nadat hy aan die vereistes van die fisiese teenwoordigheidstoets voldoen het? • Die (eerste) dag waarop hy fisies afwesig is uit Suid-Afrika. •
Wanneer die persoon fisies buite Suid-Afrika is vir ʼn aaneenlopende tydperk van minstens 330 volle dae.
Verwys na die diagram op bladsy 68 waarvolgens die fisiese teenwoordigheidstoets toegepas word. Verwys ook na die voorbeeld op bladsy 69. Onthou: Gebruik eers die gewoonlik woonagtig-toets, voordat jy die fisiese teenwoordigheidstoets inspan.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 39
GET206 Belasting
Voorbeeld 1.4 Mev. A is gewoonlik woonagtig in Hollywood, Kalifornië (VSA), maar het in die afgelope jaar heelwat tyd in Suid-Afrika deurgebring. Sy is ʼn stylkonsultant met ʼn aantal korporatiewe kliënte in Kaapstad en Johannesburg en besoek hierdie kliënte gereeld. Mev. A het die volgende aantal dae gedurende die betrokke jaar van aanslag in SuidAfrika deurgebring: 2008: 89 dae 2009: 95 dae 2010: 101 dae 2011: 99 dae 2012: 195 dae 2013: 205 dae 2014: 92 dae Bepaal of mev. A as ʼn inwoner van Suid-Afrika vir die 2014-jaar van aanslag beskou sal word. Aanvaar dat geen dubbelbelastingooreenkoms tussen SA en die VSA bestaan nie. Oplossing: Stap 1: Dubbelbelastingooreenkoms: Nie van toepassing Stap 2: Gewoonlik woonagtig: Nee Stap 3: Fisiese teenwoordigheidstoets: Vereiste 1: Teenwoordig in SA in 2014 vir meer as 91 dae? Ja (92 dae) Vereiste 2: Teenwoordig in SA vir meer as 91 dae in elk van voorafgaande 5 jare van aanslag? 2013: Ja (205 dae) 2012: Ja (195 dae) 2011: Ja (99 dae)
Bladsy 40
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting 2010: Ja (101 dae) 2009: Ja (95 dae) Daar word aan vereiste 2 voldoen. Vereiste 3: Teenwoordig in SA vir meer as 915 dae gedurende bg. 5 jare? 205 + 195 + 99 + 101 + 95 = 695 dae Voldoen nie aan vereiste 3 nie. Dus: Mev. A is nie ʼn inwoner van Suid-Afrika vir die 2014-jaar van aanslag nie.
1.9.2
Betekenis van verblyf – persone anders as natuurlike persone
By maatskappye, beslote korporasies en trusts kyk ons na waar (bladsye 70-72): • die entiteit ingelyf, ingestel of opgerig is: Wanneer ʼn maatskappy i.t.v. artikel 32 van die maatskappywet in SA ingelyf is, sal die maatskappy ʼn inwoner wees. • die effektiewe bestuur geleë is: Wanneer die plek waar die uitvoerende direkteure en bestuurders die besigheid bestuur, in SA is, sal die entiteit ʼn inwoner wees. Die plek van inlywing, instelling en oprigting van ʼn boedel, trust, klub en verenigings is feitlik, en elke geval moet afsonderlik beskou word. Die plek waar die bates effektiewelik bestuur word, is baie belangrik. Lees die teks oor Buitelandse Beleggingsentiteite slegs deur. Paragraaf 5.2.3 hoef nie bestudeer te word nie. 1.9.3
Betekenis van ʼn bron
Die opsomming op bladsye 76-77 van die bronreëls i.t.v. artikel 9(2) van die wet bespreek hierdie reëls breedvoerig. Op bladsy 77 beskryf die handboek artikel 9(4) wat bepaal wanneer ʼn bedrag ʼn persoon toeval vanaf ʼn bron buite Suid-Afrika.
Bepaling van ʼn bron i.t.v. regspraak
Paragraaf 5.3.2 bied die hofuitsprake wat gebruik is om die bron vas te stel in sekere situasies en sekere aspekte van die bron. Sien ʼn opsomming hieronder.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 41
GET206 Belasting
Aspek
Beginsel
Hofsaak, indien van toepassing
Toedeling
Wanneer aktiwiteite wat tot inkomste lei, in
N.v.t.
meer as een land plaasvind. Dit kan aan enige land toegedeel word, maar waar die hoofaktiwiteite plaasvind, is van belang. Kontraktuele en
Kyk waar die kontrak gesluit is.
ITC 826
Direkteure lewer diens waar die
ITC 77
gekoopte jaargelde (annuïteite) Direkteursvergoeding
hoofkantoor is. As lg. in SA is, dan is die bron van SA. Dis ook van toepassing op nie-inwoner direkteure. Indiensneming en
Bron van besoldiging is waar dienste
dienste gelewer
gelewer is.
SIR v Kirsch
Artikel 8A: Winste waarvan ʼn deel toegeskryf kan word aan dienste gelewer in SA, moet belas word, gebaseer op dié laasgenoemde deel. Vennootskaps-
ʼn Vennoot word belas in die land waarin
aktiwiteite
hy sy sakeaktiwiteite beoefen, en kan
CIR v Epstein
verskil vir vennote van dieselfde vennootskap. Huur
Aandele
Kyk waarop die klem lê: Op eiendom? Dan COT v British is die bron daar waar die eiendom gebruik
United Shoe
word. Op besigheid? Waar besigheid
Machinery (SA)
geleë is.
(Pty) Ltd
Waar aandele verkoop is met die doel om
Overseas Trust
wins te maak, kyk jy waar
Corporation Ltd v
transaksiebeheer is.
CIR
Waar die aandele elders geleë is en dit die
CIR v Black
bron van inkomste is, sal die bron nie SA wees nie.
Bladsy 42
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Handelsaktiwiteite
Lees oor die aktiwiteitstoets op bladsy 80.
CIR v Epstein,
(verkoop van
Transvaal
handelsvoorraad)
Associated Hide and Skin Merchants v Collector of Income Tax, Botswana, Essential Strolin Products (Pty) Ltd Tabel 1.10: Bron ingevolge regspraak (Outeur, 2016)
1.9.4
Nie-inwoners
Nie-inwoners word op bronbasis belas met inagneming van enige dubbelbelastingooreenkoms.
Bedrae onderhewing aan terughoudingsbelastings
Uitgesluit artikel 35A-terughoudingsbelasting, word alle terughoudingsbelastings afsonderlik belas en getoon, en geen aftrekkings teen hierdie inkomste word toegelaat nie. Kyk na die tabel op bladsy 82 vir die effek van terughoudingsbelastings. • Betalings t.o.v. die verkoop van onroerende eiendom in Suid-Afrika (a35A) Artikel 35A sal van toepassing wees op die verkoop van onroerende eiendom. Onroerende eiendom sal ook insluit minstens ʼn 20%-belang in die ekwiteitsaandele van ʼn maatskappy, waarvan minstens 80% van die markwaarde van die ekwiteitsaandele toegeskryf word aan onroerende eiendom (uitsluitend handelsvoorraad). Verwys na die tabel op bladsye 82-83 vir ʼn opsomming van artikel 35A. Lees ook voorbeeld 5.4. • Tantième en soortgelyke betalings (artikel 49A-49G) Die tabel op bladsye 84-85 som die bepalings van hierdie artikels op. Die vrystelling van tantième word onder vrygestelde inkomste bespreek. Bestudeer Voorbeeld 5.5 wat handel oor tantième.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 43
GET206 Belasting • Rente verdien deur ʼn buitelandse persoon (aa 50A-50H) Die tabel op bladsye 86-87 som die bepalings van hierdie artikels op. Die vrystelling van sulke rente word onder vrygestelde inkomste bespreek; bestudeer die tabelle op bladsy 88 slegs as agtergrond. • Buitelandse vermaaklikheidskunstenaars of sportpersoonlikhede (aa 47A-47K) Die tabel op bladsy 89 som die bepalings van hierdie artikels op. Dienste in SA aan buitelandse regerings gelewer (artikel 10(1)(c))
Slegs vrygestel van inkomste indien die persoon in SA gestasioneer is en nie ʼn inwoner van SA is nie. Skenkingsbelasting (artikel 54)
Nie-inwoners is nie aanspreeklik vir skenkingsbelasting nie. Werknemersbelasting en voorlopige belasting (Vierde bylae)
Nie-inwoners sal aan hierdie belastings onderworpe wees. Beskikking oor bates (agtste bylae)
Slegs die beskikking van bates wat onderhewig is aan die agtste bylaag sal onderworpe wees aan belasting in SA. Voorbeelde 5.6 (bladsy 92), 5.7 (bladsy 93) en 5.8 (bladsy 94) is goeie oefeninge van nieinwoners. 1.10 Vrygestelde inkomste Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 6, Paragraaf 6.1 tot 6.32. Daar word onderskeid getref tussen: •
Gedeeltelike vrystellings: gebaseer op die aard van die inkomste.
•
Absolute vrystellings: gebaseer op die aard van die entiteit.
Gedeeltelike vrystellings word eers hieronder in tabelvorm bespreek en daarna absolute vrystellings. Die meer komplekse vrystellings sal apart onder die tabel bespreek word. Daar moet egter steeds in alle gevalle na die handboek verwys word vir ʼn volledige bespreking.
Bladsy 44
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Artikel in die Wet
Paragraaf
Aard van vrystelling en bespreking
in die handboek A 10(1)(c)
6.2
A 10(1)(c) is ook kortliks hierbo bespreek. Verwys na Paragraaf 6.2 vir ʼn lys van persone wat
Salaris en besoldiging
vrygestel sal wees van normale belasting. A 10(1)(e)
6.3
Heffings en ander bedrae (anders as heffings en tot
Regspersone,
ʼn limiet van R50 000) ontvang deur hierdie
aandeleblok-
persone, is vrygestel. Lees die voorwaardes van
maatskappye en ander
hierdie vrystelling op bladsye 99-100. Die persone
verenigings
moet nie-winsgewende entiteite wees om te kwalifiseer vir hierdie vrystelling. Sien Voorbeeld 6.1.
A 10(1)(g), (gA) en (gB)
6.4
• Gewone oorlogspensioen en vergoeding vir
Oorlogspensioene en
siektes a.g.v. mynbedryf (byvoorbeeld
vergoeding vir siektes
myntering).
en beserings
• Ongeskiktheidspensioen ontvang ingevolge wet op maatskaplike pensioene. • Vergoeding ingevolge ongevallewet, asook wet op beroepsbeserings en -siektes. • Vergoeding deur WG betaal t.o.v. afsterwe van WN tydens dienstydperk (LW: R300 000 – art 10(1)(x) beperking). • Betalings t.o.v. Padongelukkefondswet.
A 10(1)(gC) Buitelandse pensioene
6.5
Betaal aan ʼn inwoner t.o.v. die bestaansbeveiligingstelsel van ʼn ander land, of pensioen van ʼn bron buite SA, wat verband hou met bewese dienste buite SA, of enige enkelbedrag of annuïteit vanaf ʼn bron buite SA vir dienste gelewer buite SA. Vir dienste wat gedeeltelik binne en buite SA gelewer is, verwys na die formule op bladsy 101, asook die voorbeeld.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 45
GET206 Belasting
A 10(1)(gE)
6.6
Minderjarige
Word gestig as daar geen geskikte voog is nie en toekennings vrygestel word.
begunstigde-fondse A 10(1)(j)
6.8
Daar moet aan die vereistes (gelys onder Paragraaf 6.8) voldoen word, voordat die inkomste
Buitelandse banke
vrygestel kan word. A 10(1)(l), (lA) en (hB)
6.10
Betalings aan
Bedrae vir dienste gelewer: Vrystelling van diensfooie slegs van toepassing, indien terughoudingbelasting i.t.v. aa 51A tot 51F van
nie-inwoners
toepassing was. Tantième: Slegs vrygestel indien aan die vereistes op bladsy 116 voldoen word. Lees ook wanneer ʼn buitelandse persoon van terughoudingbelastingtantième vrygestel sal wees. Sien Voorbeeld 6.11. Bedrae betaal aan ʼn buitelandse verhoogkunstenaar of sportpersoon: Slegs vrygestel indien onderhewig aan belasting van hierdie persone. A 10(1)(mB)
6.11
Werkloosheids-
Kragtens die Werkloosheidsversekeringswet betaalbaar.
versekeringsvoordele Studiebeurse (paragraaf 6.12) word onder paragraaf 10.1.4 van hierdie studie-eenheid bespreek. A 10(1)(u)
6.13
Toelaag/onderhoud van ʼn persoon/kinders ontvang, ingevolge ʼn geregtelike of
Onderhoud en toelae
egskeidingsbevel = vrygestel. Waar artikel 7(11) van toepassing is, sal hierdie vrystelling nie geld nie. A 12(O) Rolprenteienaars
6.14
Die ontvangste moet ten volle afhanklik wees van die winste of verliese van die rolprent. Lees die vereistes van hierdie vrystelling op bladsy 121.
Bladsy 46
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Staatstoekennings (paragraaf 6.15) word onder paragraaf 10.1.5 van hierdie studieeenheid bespreek. A 10(1)(zJ)
6.16
Mikrobesighede
Dit moet ʼn mikrobesigheid wees, soos omskryf in die sesde bylae.
Rente (paragraaf 6.17) word onder paragraaf 10.1.6 van hierdie studie-eenheid bespreek. A 10(1)(nA)
6.18.1
Waarde van uniform deur WG aan WN verskaf = vrygestel, mits: Uniform tydens diensure gedra
Uniforms en
word en duidelik onderskeibaar is van gewone
uniformtoelaes
drag. A 10(1)(nB)
6.18.2
Verplasingsvoordele
Verplasingskoste wat WG aan WN verskaf (by aanstelling/verplasing/diensbeëindiging) = vrygestel. Die WN moet self die onkoste aangaan en deur die WN vergoed word. Lees onder Paragraaf 6.18.2 watter koste vrygestel sal word.
A 10(1)(nC)
6.18.3
Gewoonlik belasbaar. Vir vrystelling moet dit ʼn
Uitgebreide
kwalifiserende ekwiteitsaandeel wees.
werknemeraandeleplan
Vrystelling is beperk tot die markwaarde, tot ʼn maksimum van R50 000 per 5 jaar-tydperk. Indien markwaarde dit oorskry = geen vrystelling.
A 10(1)(nD)
6.18.4
Moet a.g.v. indiensneming of amp wees en moes nie op die tydstip van die verkryging of verkoop in
Ekwiteitsinstrumente
die belastingpligtige gevestig het nie. A 10(1)(nE)
6.18.5
Lees die paragraaf deur.
6.18.6
Die persoon moes vir ʼn tydperk van minstens 183
“Stop-verlies”-bepalings vir aandeleaansporingskemas A 10(1)(o)(i) en (IA) Skeepsbemanning
dae buite SA gewees het. Verwys na uitlegnota no. 34 vir meer inligting. Indien vir internasionale verskeping of visvang buite SA, maak dit nie saak hoeveel dae die BP buite was nie en die vrystelling sal geld.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 47
GET206 Belasting
A 10(1)(o)(ii)
6.18.7
Indiensneming buite SA
Bedrae vir dienste gelewer buite SA slegs vrygestel wanneer: * WN buite SA was vir minstens 183 dae in ʼn 12 maande-tydperk, * binne die 183 dae minstens 60 aaneenlopende dae buite SA was, * dienste binne hierdie tydperk gelewer is, * gelewer vir ʼn WG binne/buite SA gestasioneer. Lees die res van die paragraaf en ook voorbeeld 6.15 en 6.16.
A 10(1)(p) Besoldiging:
6.18.8
Hierdie aftrekking het betrekking op dienste gelewer buite SA, vir ’n nasionale of provinsiale
nie-inwoners
regeringsfeer of munisipaliteit. Ten minste 80% van die onkoste van die entiteit moet direk of indirek deur regering gedelg word. Die aftrekking is slegs geldig mits die bedrag in land waar hy/sy woonagtig is, belas word. A 10C
6.20
Slegs ⅔ van ʼn fonds mag omgeskakel word. Die res moet as ʼn annuïteit betaal word wat belasbaar
Vrystelling van
is. Die vrystelling is die nie-aftrekbare bydraes nie-aftrekbare element
gemaak deur die lid. Lees res van die paragraaf.
van verpligte annuïteite Gekoopte annuïteite (paragraaf 6.19) word onder paragraaf 10.1.7 van hierdie studieeenheid bespreek. A 12K
6.21
Waar ʼn persoon beskik oor ʼn gesertifiseerde emissievermindering, uitgereik in die uitvoering van
Gesertifiseerde
ʼn kwalifiserende Skoon Ontwikkelingsmeganisme-
emissieverminderings
projek, en wat voor 1 Desember 2020 geregistreer is, sal dit vrygestel wees. Lees meer oor emissieverminderings onder hierdie paragraaf en bestudeer Voorbeeld 6.19. Aa 10(1)(iB) en 25BA Kollektiewe
Bladsy 48
6.22
Die portefeuljes van kollektiewe beleggingskemas word op bladsy 133 gelys. Waar ʼn bedrag toegeval
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting beleggingskemas
is aan ʼn portefeulje en nie binne 12 maande deur die portefeulje uitgekeer word aan ʼn houer nie = belasbaar in die hande van die portefeulje. Waar dit na 12 maande uitgekeer word aan ʼn houer, is die houer geregtig op ʼn vrystelling i.t.v. 10(1)(iB). Die belastinggevolge van ʼn kollektiewe beleggingskema word op bladsy 135 opgesom.
Aa 10(1)(nC) en 30
6.23
Lees wat as weldaadaktiwiteite kwalifiseer, wat ʼn
Openbare
weldaadorganisasie is, asook die vrystellings wat
weldaadorganisasies
toegelaat word i.t.v. a 10(1)(nC).
Aa 10(1)(cQ),
6.24
Hierdie paragraaf kan deurgelees word.
6.25
Doel van die vrystelling is om sulke maatskappye
10(1)(zK), 30C en paragraaf 63B van die agtste bylae Kleinsakefinansieringsentiteit A 12Q
internasionaal mededingend te hou. Die
Internasionale
maatskappy moet ʼn inwoner wees wat ʼn aandeel/e
verskepingsinkomste
in een/meer skepe hou. Die maatskappy sal ook vrygestel word van kapitaalwins-, dividend- en terughoubelasting. Aa 12T en 64F
6.26
Bedrae ontvang t.o.v.
Kapitaalwinsbelasting sal ook nie van toepassing wees nie. Limiete: ʼn Persoon kan slegs R30 000 belê (en R500 000 in ʼn leeftyd) wat vir hierdie
belastingvrye
vrystelling sal kwalifiseer. Bestudeer Voorbeeld
beleggings
6.20. Tabel 1.10: Gedeeltelike vrygestelde inkomste (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 49
GET206 Belasting 1.10.1 Opbrengs uit versekeringspolisse
Polisse besit deur werkgewer (a 10(1)(gG) en (gH)) Polis tot voordeel van werknemer of genomineerde (gH)
Polis tot voordeel van werkgewer (gG)
* Ingesluit by WG se BI (par (m)). * Vrygestel indien uitgeneem vir dood, ongeskiktheid of siekte van WN, en geen premies aftrekbaar was nie.
* Ingesluit by WN se BI (par (d)(ii)), ongeag as tot voordeel van genomineerdes * Vrygestel as risikopolis, of enige ander polis, waar premies belasbare byvoordele vir WN was.
Figuur 1.13: Versekeringspolisse (Outeur, 2016) Lees die Onthou-blokkies vir elk van die twee soorte polisse op bladsy 103.
Ongeskiktheidspolis (a 10(1)(gI))
Dit moet verband hou met dood, ongeskiktheid, siekte of werkloosheid. Premies vir die polisse is nie aftrekbaar van inkomste nie. 1.10.2 Dividende (a 10(1)(k)) Dividende word normaalweg vrygestel van normale belasting. Lees eers die Onthou-blokkie voor Paragraaf 6.9.1, voordat jy dividende bestudeer. Die volgende dividende is uitgesluit van die vrystelling (dus, belasbaar), en word voorsiening voor gemaak in die voorbehoudsbepalings tot a 10(1)(k)(i): Paragraaf van die
Paragraaf
voorbehouds-
in die
bepaling / Artikel
handboek
Par (aa) – bedrae
6.9.1
Bespreking
• Bedrae uitgekeer is ten volle belasbaar. Waar
uitgekeer deur ʼn
uitgekeer in die vorm van ʼn dividend = ook nie
Eiendoms-
vrygestel i.t.v. 10(1)(k)(i) nie.
investeringstrust (EIT)
• Slegs vrygestel indien uitgekeer aan ʼn nieinwoner of uitgekeer as vergoeding vir verkryging van aandele in ʼn EIT of beheerde maatskappy.
Bladsy 50
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
• Lees in die paragraaf wat ʼn EIT of beheerde maatskappy is en verwys ook na Voorbeeld 6.3. Par (dd) – dividende
6.9.2
t.o.v. ʼn beperkte
• Dividende vorm deel van ʼn WN-aandeleskema = nie vrygestel nie.
ekwiteitsinstrument
• Sal vrygestel wees, indien: o ekwiteitsinstrument ʼn ekwiteitsaandeel is. o dividend ʼn ekwiteitsaandeel is. o ekwiteitsinstrument ʼn belang in ʼn trust is. Verwys na Voorbeeld 6.4.
Par (ii) –
6.9.3
teenvermydings-
Dividende slegs vrygestel, indien: • dividend ontvang word t.o.v. ʼn beperkte a 8C
reëling t.o.v.
ekwiteitsinstrument.
aandeleskemas • aandeel gehou deur die WG. Par (ee) – dividend
6.9.4
Waar iemand ʼn dividend aan ʼn maatskappy sedeer,
ontvang deur ʼn
sal die dividend nie in die hande van die
maatskappy a.g.v.
maatskappy vrygestel word nie.
sessie Par (ee) – dividend
6.9.5
Soortgelyk aan die bepaling hierbo, maar hier word
aan ʼn maatskappy
die dividend gesedeer a.g.v. die uitoefening van ʼn
a.g.v. diskressionêre
diskressionêre bevoegdheid van ʼn trustee. Sien
bevoegdheid van ʼn
Voorbeeld 6.5.
trustee Par’e (ff) en (gg)
6.9.6
Dividende word in effek aan die lener van aandele
Dividende t.o.v.
betaal en word na verwys as vervaardigde
geleende aandele
dividende en kwalifiseer nie vir ʼn vrystelling nie. Sien Voorbeeld 6.6. Waar dividende t.o.v. aandele ontvang word wat soortgelyk is aan die aandele wat geleen is, sal die dividend nie vrygestel word nie, tensy ʼn dividend vir die geleende aandeel alreeds ontvang was en nie vrygestel was nie. Sien Voorbeeld 6.7.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 51
GET206 Belasting
Par (hh)
6.9.7
Lees hierdie paragraaf net deur.
Dividende aangewend teen aftrekbare finansiële betalings Tabel 1.11: Belasbare dividende (Outeur, 2016) 1.10.3 Buitelandse dividende en dividende betaal deur ʼn hoofkwartiermaatskappy (a 10(B)) Neem kennis van wanneer ʼn uitkering nie ʼn buitelandse dividend is nie = uitkering van ʼn belang in ʼn kollektiewe beleggingskema. Verwys na die vereistes van ʼn hoofkwartiermaatskappy (op bladsy 110) wat vir die doeleindes van belasting as ʼn nieinwonermaatskappy behandel word. Buitelandse dividende wat spesifiek deur Paragraaf (k) van die omskrywing van bruto inkomste ingesluit word, kan kwalifiseer vir ʼn vrystelling i.t.v. artikel 10B. Lees die Onthoublokkie (bladsy 111). Die artikel 10B-vrystelling word hieronder opgesom: Tipe artikel 10B-
Bespreking
vrystelling Deelnemingsvrystelling
Persoon hou minstens 10% van ekwiteitsaandele in ʼn maatskappy = vrygestel (insluitend waar ʼn groep maatskappye saam < 10% hou).
a 10B(2)(a) Lees op bladsye 111-112 wanneer die deelnemingsvrystelling n.v.t. sal wees nie. Verwys na Voorbeeld 6.8. Land-tot-land
ʼn Dividend ontvang deur ʼn buitelandsbeheerde maatskappy sal
vrystelling
vrygestel word ingevolge artikel 10(B). Lees op bladsy 112
a 10B(2)(b)
wanneer hierdie vrystelling n.v.t. sal wees nie (en dus, belas).
Buitelandsbeheerde
Inkomste word gewoonlik deur artikel 9D belas, maar sal
maatskappy-
vrygestel word wanneer dividend uitgekeer word. Die vrystelling
vrystelling
word egter beperk tot ʼn sekere bedrag. Lees op bladsy 113 hoe
a 10B(2)(c)
Bladsy 52
die beperkingsbedrag bereken word. Lees ook Voorbeeld 6.9.
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Dividende verklaar
Slegs vrygestel indien dit nie ʼn dividend in speci is nie. Vrygestel
t.o.v. JSE-genoteerde
omdat dividend onderhewig sal wees aan dividendbelasting. Nie
aandele
vrygestel indien vanaf ʼn buitelandse maatskappy betaal is nie.
a 10B(2)(d) en (e) Gedeeltelike
Hierdie vrystelling sal net van toepassing wees indien die
vrystelling
dividend nie vir die ander vrystellings hierbo kwalifiseer nie. Sien bladsy 114 vir die formule waarvolgens die vrystelling bereken
a 10B(3)
word. Lees ook Voorbeeld 6.10. Tabel 1.12: Buitelandse dividende (Outeur, 2016) 1.10.4 Studiebeurse (a 10(1)(q)) Algemene reël: Bona Fide-studiebeurs toegeken aan enige persoon, mits daar by ʼn erkende opvoedkundige of navorsingsinstelling studeer word. Lees die addisionele vereistes onderaan bladsy 117 en bo-aan bladsy 118.
Deur WG aan familielede van WN
Deur WG aan WN •Slegs vrygestel indien die WN nie onderneem om WG te vergoed vir die studiebeurs, indien studies nie voltooi is nie.
•Die vrystelling is beperk: • Indien WN > R250 000 verdien = geen vrystelling •WN < R250 000: NQF 1-4 = R10 000 vrystelling •WN < R250 000: NQF 5-10 = R30 000
Figuur 1.14: Vrygestelde studiebeurse (Outeur, 2016) Bestudeer die opsomming van die vereistes op bladsy 118 en ook Voorbeeld 6.12 op bladsy 119. Lees die SAID-praktyk, soos omvat in uitlegnota no. 66, vir duidelikheid oor die belasbaarheid van studiebeurse. 1.10.5 Bedrae ontvang t.o.v. staatstoekennings (artikel 12P) Staatstoekennings gelys in die elfde bylae van die wet word vrygestel van belasting. Spesiale reëls geld:
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 53
GET206 Belasting
Staatstoekenning vir verkryging, oprigting of verbetering van: Handelsvoorraad: * A 11(a)-aftrekking word verminder met die bedrag van die toekenning. * Toekenning > koste = oortollige bedrag verhaling i.t.v. a 8(4)(a)
Enige ander bate: Afskryfbare bate: * Basiskoste verminder met * Basiskoste verminder met die toekenning. die toekenning. * Sien die berekening van die beperking op bladsy 122. * Toekenning > koste = oortollige bedrag verhaling i.t.v. a 8(4)(a)
Figuur 1.15: Die werking van artikel 12P (Outeur, 2016) Staatstoekennings vir sake nie hierbo genoem nie = artikel 11(a)-aftrekkings verminder met toekenning. Indien die toekenning koste oorskry = oorgedra na volgende jaar en geag om ʼn toekenning in daardie jaar te wees. Sien Voorbeeld 6.13. 1.10.6 Rente Bestudeer bladsye 124-125 in die handboek.
Monitêre vrystellings vir natuurlike persone (a 10(1)(i))
Vrystelling vir rente van ʼn bron in Suid-Afrika. Die vrystellings is ʼn totale jaarlikse vrystelling op alle rente ontvang: Persoon < 65 jaar = R23 800 Persoon > 65 jaar = R34 500
Nie-inwoners (a 10(1)(h) en aa 50A tot 50H)
Vereistes van die vrystelling van rente toegeval aan ʼn nie-inwoner:
Bladsy 54
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
Voor 1 Januarie 2015
• 'n Natuurlike nie-inwoner moes vir 183 dae in totaal vir 12 maande, voor rente ontvang was, fisies in SA teenwoordig gewees het, en moes nie ʼn permanente saak in SA bedryf het gedurende hierdie tydperk nie. • Ander nie-inwoner persone moes nie ʼn permanente saak in SA bedryf het vir ʼn 12 maande-tydperk voor rente ontvang was nie.
Na 1 Januarie 2015
• ʼn Natuurlike nie-inwoner: Soos hierbo, maar die skuld wat oorsprong tot die rente gee, moet ook nie effektief verbind wees nie tot ʼn permanente saak van die nie-inwoner in SA. • Ander nie-inwoner persone: Nie soos hierbo nie; skuld wat oorsprong tot die rente gee, moet nie effektief verbind wees nie tot ʼn permanente saak van die nie-inwoner in SA.
Figuur 1.16: Vereistes vir vrystelling van rente aan nie-inwoners (Outeur, 2016) Lees Voorbeeld 6.14. Die persoon wat die rente betaal, moet vanaf 1 Maart 2015 ʼn 15%terughoudingbelasting op die rente toepas.
Houer van skuld (a 10(1)(hA))
Lees Paragraaf 6.17.3 deur. 1.10.7 Gekoopte annuïteite (A 10A) Bestudeer bladsye 130-142 in die handboek. Kapitale gedeelte van gekoopte annuïteite word vrygestel. Slegs van toepassing waar jaargeld aan ʼn individu of trust betaal word (i.t.v. koper-definisie). Lees die vereistes waaraan ʼn jaargeldkontrak moet voldoen om vir hierdie vrystelling te kwalifiseer. Die berekening van die kapitale gedeelte wat vrygestel word, word op bladsy 131 weergegee. Bestudeer ook Voorbeeld 6.17 vir die toepassing hiervan. Die kapitale gedeelte van ʼn jaargeldbedrag wat betaalbaar word a.g.v. die afkoop of beëindiging van ʼn jaargeldkontrak, word ook met ʼn formule bereken. Bestudeer die berekening op bladsye 131-132 en bestudeer Voorbeeld 6.18 (bladsy 132). Algehele vrystellings (bladsye 140-142) Onthou dat algehele vrystellings gebied word, gebaseer op die aard van die entiteit.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 55
GET206 Belasting
Artikel in die Wet
Paragraaf
Aard van vrystelling en bespreking
in die handboek A 10(1)(a)
6.27
Alle inkomste is vrygestelde inkomste.
6.28
Moet geregistreer wees i.t.v. die
Regering A 10(1)(cE)
verkiesingskommissiewet.
Politieke partye A 10(1)(cG)
6.29
Moet voldoen aan die twee gelyste vereistes.
6.30
Moet deur die kommissaris goedgekeur word. Die
Skepe en vliegtuie: buitelandse eienaars en bevragters Aa 10(1)(cO) en 30A Ontspanningsklubs
kwalifiserende ontvangstes word gelys op bladsy 140. Die voorwaardes waaraan so Ĺ&#x2030; klub moet voldoen, word ook gelys.
A 10(1)(d)(i) en (ii)
6.31
Ontvangstes van hierdie fondse word vrygestel.
Bystands-, pensioen-,
Die fonds moet goedgekeur wees deur die
pensioenbewarings-,
kommissaris.
voorsorg, voorsorgbewarings en uittredingsannuĂŻteitsfondse A 10(1)(cA)
6.32.1
Lees die paragraaf vir die tipe entiteite wat
Gespesifiseerde
vrygestel sal wees, asook die voorwaardes van
navorsings- of verwante
die vrystelling.
entiteite A 10(1)(d)(iii) en (iv), (t),
6.32.2
Lees die paragraaf.
(zE) en (zI) en a 30B Tabel 1.13: Algehele vrystellings (Outeur, 2016)
Bladsy 56
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting 1.11 Samevatting Inkomste is die beginpunt vir die bepaling van die belastingaanspreeklikheid van ʼn belastingpligtige. Die bepaling van hierdie inkomste is nie so eenvoudig soos dit moontlik kan klink nie. Die inkomste van ʼn persoon word bepaal deur in ag te neem wat sy bruto inkomste is, watter bedrae in- of uitgesluit is, op grond van die inkomste of kapitale aard van die bedrag, watter bedrae ontvang is wat spesiaal ingesluit is by inkomste, en of daar enige vrygestelde inkomste is waarvoor die persoon kan kwalifiseer. Dit kom baie voor waar die wet nie duidelik voorsiening maak vir alle bedrae wat ingesluit word, of die redes vir sekere insluitings/vrystellings nie. Daarom word daar teruggekeer na die uitsprake van belangrike hofsake, soos hierbo bespreek, om die uitkoms van sekere gevalle te bepaal. In elke element van inkomste bespreek, is verskeie vereistes waaraan voldoen moet word en wat soms verwikkeld binne die feite van elke situasie kan lê. Om die feite en elemente van inkomste goed te ken, sal jy kan evalueer of daar aan die relevante vereistes voldoen word. 1.12 Selfevaluering Die handboek bevat talle voorbeelde waaruit moeilike konsepte maklik verstaan kan word. Maak seker jy het deur al hierdie voorbeelde gewerk as voorbereiding. Aktiwiteit 1 – Bruto inkomste-vraag Op 12 Desember 2014 het ʼn man ʼn winkel binnegekom en ʼn antieke beeld gevind waarvoor hy reeds jare lank soek. Die beeld se verkoopprys beloop R34 000. Die man het nie voldoende fondse by hom gehad om die volle verkoopsprys te betaal nie. Die verkoper en die man het tot onderstaande vergelyk gekom. In terme van die ooreenkoms het die man aan die verkoper ʼn waarborg gelewer ten bedrae van R20 000, betaalbaar binne drie maande, en wel teen 12 Maart 2015. Die oorblywende gedeelte van die verkoopprys is afgelos deur middel van die inruiling van die man se wandelstok. Die wandelstok was ʼn antieke item met ʼn markwaarde van R17 000 ten tye van die transaksie. As sekuriteit vir die waarborg het die man sy goue Rolex-horlosie by die verkoper gelos, op voorwaarde dat hy die horlosie sal terugkry wanneer hy die R20 000skuld vereffen. Die horlosie het ʼn geskatte markwaarde van R30 000 op daardie tydstip gehad. Die man het die winkel met die beeld verlaat en teen die einde van Februarie 2015 was dit nog nie duidelik of die man die skuld sou vereffen nie. Die verkoper is onseker oor die belastingimplikasies van die transaksie.
Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 57
GET206 Belasting Bespreek watter bedrag, indien enige, by die verkoper se bruto inkomste ingesluit moet word, deur te verwys na die definisie van bruto inkomste, soos vervat in die inkomstebelastingwet. Aktiwiteit 2 – Spesiale insluitings Voorbeeld 4.3 (bladsy 60) is ʼn goeie voorbeeld vir die berekening van bruto inkomste met inagneming van spesiale insluitings. Die handboek gee ook die antwoord. Aktiwiteit 3 – Verblyf en bron Bestudeer Voorbeelde 5.6 tot 5.8 (bladsye 92-96) en hulle antwoorde, vir oefening in verblyf en bron. Aktiwiteit 4 – Vrygestelde inkomste Bestudeer al die voorbeelde onder Hoofstuk 6. 1.13 Selfevalueringsriglyne Aktiwiteit 1 se antwoord: Die antwoord hieronder wys ook hoe punte toegeken word in opdragte en toetse om jou ʼn aanduiding te gee oor watter aspekte van ʼn antwoord baie belangrik is. Ten einde ʼn bedrag by bruto inkomste in te sluit, moet daar aan die volgende definisie voldoen word: • ʼn Totale bedrag (½) • In kontant of andersins (½) • Ontvang deur (½) of toegeval aan of ten gunste van (½) • ʼn Inwoner of nie-inwoner • In ʼn jaar of tydperk van aanslag • Uitgesluit ontvangstes of toevallings van ʼn kapitale aard (½) (begin dus altyd met die definisie van bruto inkomste) Totale bedrag: • Daar moet ʼn wyer betekenis aan die woord bedrag gegee word, om nie net geld in te sluit nie, maar ook die waarde van enige vorm van eiendom wat deur die belastingpligtige verdien is: (½) [Lategan of People Stores (Walvis Bay) (Pty)Ltd bonus (½)]. • Die wandelstok moet waardeer word om ʼn bedrag vir insluiting te bepaal. (½)
Bladsy 58
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting • Die wandelstok moet waardeer word teen die markwaarde daarvan, naamlik R17 000. • [Lace Proprietary Mines Ltd, Butcher Bros] (½) • Die oorskot van die verkoopprys bestaan uit die waarborg wat uitgedruk word in geldterme as ʼn bedrag van R20 000. (½) • Die totale bedrag is dus R37 000. In kontant of andersins: • Die waarborg van R20 000 verteenwoordig ʼn bedrag wat in kontant betaalbaar is. (½) • Die wandelstok is ʼn bate wat waardeer moet word en verteenwoordig ʼn betaling wat gemaak is “andersins” as in die vorm van kontant. (½) Ontvang deur/toegeval aan/ten gunste van ʼn persoon: • Die wandelstok is op 12 Desember 2015 ontvang. (½) • Die verkoper is onvoorwaardelik geregtig op die ontvangste van R20 000 (½) op 12 Desember 2015 (½). [Mooi-saak] • Aangesien die verkoper geregtig geword het op die bedrag, moet die volle waarde daarvan ingesluit word (½) wanneer dit toeval in die huidige jaar van aanslag, al is dit nog nie ten volle ontvang nie. (½) [People Stores (Walvis Bay) (Pty) Ltd, Lategan]. • Die Rolex is nie deur die verkoper ontvang vir sy eie gebruik en tot sy eie voordeel nie (½), en dus moet daar geen bedrag by sy bruto inkomste ingesluit word oor die ontvangste daarvan nie. (½) [Geldenhuys] Uitgesluit ontvangstes en toevallings van ʼn kapitale aard: • Die antieke beeld is as ʼn voorraaditem in die verkoper se winkel gehou. (½) • Hy is betrokke in “’n beoefening van ʼn bedryf met ʼn skema van winsbejag”. (½) Daarom sal die verkoop van die beeld van inkomste-aard wees. (½) [Pick ‘n Pay Employee Share Purchase Trust]. • Die verkoper verkoop die “vrugte” van sy besigheid, en nie ʼn deel van sy inkomsteproduserende struktuur nie (“boom”). (½) [Visser-saak] Die verkoop van die antieke beeld voldoen dus aan al die vereistes van die bruto inkomstedefinisie, en die totaal van R37 000 sal ingesluit word by belasbare inkomste in die 2015-jaar van aanslag. (1) Studie-eenheid 1: Inkomste
Bladsy 59
GET206 Belasting Notas
Bladsy 60
Studie-eenheid 1: Inkomste
GET206 Belasting
STUDIE-EENHEID 2: AFTREKKINGS
2.1
Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip Studie-eenheid 2 bemagtig jou tot kennis en begrip van: •
algemene aftrekkings
•
spesiale aftrekkings
•
vasgestelde verliese
•
kapitaalverminderings
•
kapitaalverhalings
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om:
2.2
•
deurgrondige kennis van aftrekkings te demonstreer.
•
deurgrondige kennis van spesiale aftrekkings te demonstreer.
•
vasgestelde verliese te verken.
•
kapitaalverminderings en -verhalings te verken.
Voorgeskrewe handboek
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Zyl, L., Wilcocks, J.S. & De Swardt, R.D. 2015. SILKE: Suid-Afrikaanse inkomstebelasting. Woodmead: LexisNexis.
Bestudeer die volgende afdelings vir die doeleindes van hierdie studie-eenheid: Hoofstuk 7, Paragrawe 7.1-7.10 (Paragrawe 7.10.12, 7.10.13 en 7.10.15 - 7.10.17 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 8, Paragrawe 8.1-8.13 (Paragrawe 8.2.7. 8.7, 8.8, 8.9.5, 8.10 en 8.11 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 9, Paragrawe 9.1-9.13 (Paragrawe 9.3.2, 9.3.5, 9.4.6, 9.4.8, 9.7.4 - 9.7.6, 9.10.5 en 9.11.1 hoef nie bestudeer te word nie).
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 61
GET206 Belasting 2.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Maak seker jy verstaan die volgende terme: Sleutelwoord
Omskrywing
BTW
Akroniem vir belasting op toegevoegde waarde; hierdie soort belasting word nie in hierdie studie-eenheid behandel nie.
Einde van die jaar
Verwys na die einde van die jaar van aanslag, tensy anders gespesifiseer.
2.4
Inleiding
Na die vasstelling van ʼn individu se inkomste word laasgenoemde geëvalueer vir enige aftrekkings waarvoor die persoon kwalifiseer om belastingaanspreeklikheid potensieel te verminder. Daar is verskeie aftrekkings waarvoor ʼn persoon kan kwalifiseer. Van hierdie aftrekkings word spesifiek in die wet aangedui of omskryf, en ander word deur regspraak as aftrekkings gekwalifiseer. Weens die aard van sekere aftrekkings kan dit voorkom asof hulle nie as aftrekkings kwalifiseer nie, en word gevolglik spesifiek deur die wet as aftrekkings geklassifiseer. Dit kan gebeur dat die aftrekkings waarvoor ʼn individu kan kwalifiseer, meer beloop as sy inkomste. Dit sal lei tot ʼn vasgestelde verlies. Sekere voorwaardes is egter van toepassing vir ’n belastingpligtige om geregtig te wees op ‘n vasgestelde verlies. Belasbare inkomste kan ook verminder word met toelaatbare kapitaalverminderings gebaseer op die aard van die individu se kapitaalbates. In sekere gevalle gebeur dit dat aftrekkings of kapitaalverminderings weer teruggetel moet word in die vorm van verhalings. Al hierdie elemente word in die studie-eenheid bespreek. 2.5
Algemene aftrekkings
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 7, Paragraaf 7.1 tot 7.10 Normaalweg word voorsiening gemaak vir aftrekkings in die algemene aftrekkingsformule bestaande uit die positiewe toets (omvat in a 11(a)), sowel as die negatiewe toets (omvat in a 23(g)). Alle komponente van die algemene aftrekkingsformule moet ook teenwoordig wees om vir aftrekkings te kwalifiseer:
Bladsy 62
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
Komponente van die algemene aftrekkingsformule • • • • • • •
Beoefening van ʼn bedryf Onkoste en verliese Werklik aangegaan In jaar van aanslag By voortbring van inkomste Van nie-kapitale aard Vir bedryfsdoeleindes bestee
Figuur 2.1: Komponente van die algemene aftrekkingsformule (Outeur, 2016) Die komponente word deurgrondig in die handboek beskryf en hier onder opgesom met die belangrikste detail van elke komponent (lees die opsomming saam met die handboek). Komponent Beoefening van ʼn bedryf
Regspraak, beginsels en bespreking • Burgess v CIR: Omskrywing moet wyd geïnterpreteer word en ≠ omvattend.
Par 7.2 • ITC 1529: Ononderbroke beoefening van bedrywighede, winsgewendheid is die langtermyn oogmerk. • Estate G v COT: Kontinuïteit en winsgewendheid is nie voorvereistes nie en bedryf moet in geheel beskou word. • De Beers Holdings v CIR: Nie noodwendig ʼn winsmotief nie; kan vir ander kommersiële doeleindes ook bedryf word. • Uitgesluite bedrywighede = rente, dividende, jaargelde en pensioene (passiewe inkomste). Lees onder hierdie paragraaf wanneer rente verdien word as deel van beoefening van ʼn bedryf (uitlegnota 31 = rente-onkoste om renteinkomste te verdien, is aftrekbaar, maar beperk tot inkomste). • ITC 1476: Die blote besit van beleggings, oorspronklik verkry as deel van die doel
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 63
GET206 Belasting om ʼn bedryf te beoefen, is nie noodwendig ʼn voortgesette bedryf nie. • CSARS v Megs Investment: Passiewe inkomste verdien deur bedryfafskaling ≠ bedryf. • Robin Consolidated Industries v CIR: Likwidateurstransaksies ≠ beoefening van bedryf. Onkoste & verliese Par 7.3.1
• Joffe & Co: Verlies beteken onkoste; lg. nie beperk tot kontantbetalings nie. • Port Elizabeth Electric Tramway Co Ltd v CIR: Verlies van swewende kapitaal aangewend in bedryf wat inkomste genereer.
Werklik gely of aangegaan Par 7.3.2
• Port Elizabeth Electric Tramway Co Ltd v CIR: Onkoste hoef nie noodsaaklik te wees vir aftrekbaarheid nie. • Caltex Oil (SA) Ltd v SIR: Ingeslote betaal, asook verskuldig. • Ackermans v C:SARS: Indien ’n onkoste onbetaald is moet ʼn betalings- of verskuldigingsverpligting ten minste onderneem word. • Nasionale Pers Bpk c KBI: Geen absolute verpligting = nie werklik aangegaan nie. • Edgars Stores Ltd v CIR: Verpligting moet onvoorwaardelik wees, onafhanklik van ʼn toekomstige gebeurtenis. • Lees watter aftrekkings geëlimineer word deur die frase werklik aangegaan. • Ongekwantifiseerde bedrae by die verkryging van ʼn bate = eers aftrekbaar in die jaar waarin dit kwantifiseerbaar word (a 24M). • Beskikking of verkryging van ekwiteitsaandele aftrekbaar in die jaar waarin die bedrag verskuldig is en betaalbaar word (a 24N). Daar moet eerstens aan gelyste vereistes voldoen word.
Bladsy 64
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
Gedurende
• Concentra (Pty) Ltd v CIR:
jaar van
Onkoste beperk tot koste aangegaan in aanslagjaar; dit moet ook in
aanslag
daardie jaar afgetrek word en nié in ʼn volgende jaar nie.
Par 7.3.3
• Lees Voorbeeld 7.3.
By voortbring van inkomste Par 7.3.4
• Inkomste soos omskryf in a 1 (bruto inkomste – vrygestelde inkomste). Lees Voorbeeld 7.4. • Port Elizabeth Electric Tramway Co Ltd v CIR: Onkoste moet ʼn onvermydelike uitvloeisel van sakebedrywighede wees om aftrekbaar te kan wees (lees die feite van hierdie saak). • Die handboek bied twee vrae waarvolgens vasgestel word of onkoste aangegaan is by die generering van inkomste. Lees ook Voorbeeld 7.5.
Nie-kapitale aard Par 7.3.5
• SIR V Cadac Engineering Works (Pty) Ltd: Noue verband tussen onkoste en inkomstegenererende bedrywighede (dan van nie-kapitale aard). • Onkoste om inkomstegenererende struktuur te vestig, te verbeter of uit te brei = van kapitale aard. • Rand Mines (Mining & Services) Ltd v CIR: Onkoste bestuurskontrak te bekom = van kapitale aard. • Ditto vir verkryging van sakelisensie. • British Insulated & Helsby Cables Ltd v Atherton: Onkoste aangegaan vir ʼn blywende voordeel = van kapitale aard. • Verwys na twee onkostelyste wat as kapitale onkostes bevind is. • Stone v SIR: Verlies a.g.v. onwillekeurige ontneming van vaste kapitaal = van kapitale aard, en Verlies a.g.v. vlottende kapitaal (gebruik in die onderneming) = Nie van kapitale aard. Tabel 2.1: Komponente van die algemene aftrekkingsformule (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 65
GET206 Belasting 2.5.1 Voorbedryfsonkoste en -verliese (a 11A) Onkoste is normaalweg slegs aftrekbaar indien die belastingpligtige reeds ʼn bedryf beoefen. A 11A maak voorsiening vir die aftrekking van koste, aangegaan voordat die bedryf tot stand gekom het, nádat die bedryf begin is. Streng vereistes moet egter nagekom word en is gelys onder Paragraaf 7.2.1. Slegs onkoste waarna in aa 11(a) tot (w), 11B, 11D en 24J verwys word, kwalifiseer. Sien Voorbeeld 7.1. 2.5.2 Vooruitbetaalde onkoste (a 23H) A 23H lys die aftrekking van uitgawes normaalweg aftrekbaar volgens a 11(a), (c), (w), (d) en a 11A, wanneer die goedere/dienste eers voorsien word in ʼn volgende jaar van aanslag. Die artikel is nie van toepassing op handelsvoorraad nie; daarom word die aftrekking beperk tot goedere, dienste of voordele wat in die huidige jaar van aanslag ontvang word. Kontroleer die uitsonderings, asook wanneer die artikel nie van toepassing sal wees nie, by Paragraaf 7.4; kyk ook na Voorbeelde 7.6 en 7.7. 2.5.3 Negatiewe toets: Aftrekkings verbied deur a 23 Sekere bedrae voldoen aan die vereistes van a 11(a), maar word deur a 23 verbied. Tipe onkoste
Regspraak, beginsels & bespreking
verbode A 23(a) Privaat
• CIR v Hickson: Onderhoudskoste van belastingpligtige óf van familie verbode.
onderhoudskoste Par 7.5.1 A 23(b)
• Ingeslote huur of herstelwerk (tensy vir bedryfsdoeleindes).
Huishoudelike of
• Perseel spesifiek vir bedryf toegerus en uitsluitlik en gereeld
privaat onkoste Par 7.5.2
daarvoor gebruik. • Lees bykomende voorwaardes vir wanneer belastingpligtige se bedryf ʼn diens of amp is. • Dus stel a 23(b) voorwaardes vir aftrekking van uitgawes wanneer belastingpligtige sy huis vir die beoefening van ʼn
Bladsy 66
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting bedryf gebruik. • Lees ook a 23(m). A 23(c)
• Onkoste verhaalbaar ingevolge ʼn versekeringskontrak, waarborg, sekerheidstelling of vrywaring verbode.
Verhaalbare onkoste Par 7.5.3 A 23(d)
• Enige (addisionele) belasting, reg, heffing, rente of boete gehef
Rente, boetes &
volgens wetgewing verbode.
belastings
Voorbeeld: Boete betaalbaar ingevolge BTW-wet.
Par 7.5.4 A 23(e)
• Inkomste na reserwefonds oorgedra / gekapitaliseer (bv. algemene voorsiening vir onkoste geskep).
Voorsienings & reserwes
• Daarstel van voorsiening beteken nie aangegaan nie.
Par 7.5.5 A 23(f)
• Onkoste aangegaan t.o.v. vrygestelde inkomste, byvoorbeeld,
Onkoste by
rente op lening wat aandele finansier, waarop dividende
generering van
ontvang word.
vrygestelde inkomste
• CIR v Standard Bank of SA Ltd:
Par 7.5.6
Kyk na die noue verband tussen onkoste, inkomste en vrygestelde inkomste.
A 23(g)
• Onkoste aangegaan anders as vir bedryfsdoeleindes verbode.
Nie-bedryfskoste
• Lees ook a 11(a).
Par 7.5.7 A 23(h)
• Denkbeeldige rente, naamlik wat verdien “kon” word op kapitaal in besigheid aangewend, verbode.
Denkbeeldige rente Par 7.5.8 A 23(i)
• A 23(i) verbied aftrek van onkoste of verliese, tot die mate
Aftrekkings reeds
waarin dit as aftrekking van ʼn enkelbedragvoordeel afgetrek
geëis teen fondse of
kan word.
enkelbedragvoordele
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 67
GET206 Belasting Par 7.5.9 A 23(k) Onkoste deur arbeidsmakelaars &
• Beperk in ʼn mate die aftrek van onkoste van arbeidsmakelaars (sonder vrystellingsertifikate) en persoonlike diensverskaffers. • Onkoste aftrekbaar: Koste rakende perseel, finansiering,
persoonlike
versekering, herstelwerk, brandstof en bateonderhoud (indien
diensverskaffers
bates volledig + uitsluitlik vir bedryfsdoeleindes gebruik).
Par 7.5.10
• Lees Voorbeeld 7.8.
A 23(l)
• Koste aangegaan vir beperking van handelsvryheid verbode.
Handelsbeperkinge Par 7.5.11 A 23(m)
• Enige koste, verlies of vermindering i.v.m. indiensneming, amp
Onkoste wat verband
of diens ten opsigte waarvan belastingpligtige besoldiging
hou met diens of amp
ontvang. Dit sluit dus belastingpligtige uit wat hoofsaaklik > 50%-kommissie ontvang)
Par 7.5.12 • Sien die lys kostes wel aftrekbaar vir ʼn gesalarieerde belastingpligtige en lees res van die paragraaf. A 23(n) Staatstoekennings Par 7.5.13
• Geen aftrekking of vermindering op ʼn bate nie waarvoor ʼn staatstoekenning gegee is, wat: o van belasting vrygestel is, en o die toekenning vir doeleindes van die aankoop van sulke bates was.
A 23(o)
• Geen aftrekking van boetes en/of omkoopgeld toegelaat.
Onregmatige bedrywighede Par 7.5.14 Tabel 2.2: Aftrekkings verbied deur a 23 (Outeur, 2016)
Verbod op dubbele aftrekking (a 23B)
Die artikel tree in werking wanneer een onkoste deur meer as een bepaling van die wet aftrekbaar is. Dit verbied die dubbele aftrekking van een bedrag.
Bladsy 68
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
Spesifieke transaksies Spesifieke
Regspraak, beginsels & bespreking
transaksie Advertensies Par 7.10.1
• Gewoonlik = Aftrekbaar wanneer tydens generering van inkomste. • Soms = Van kapitale aard wanneer uitgebreide veldtogte en blywende voordeel, of permanente bate, daarstel.
Outeursregte, uitvindings, patente, handelsmerke &
• Gewoonlik van kapitale aard en nie-aftrekbaar. • Tensy aangekoop vir spekulasie = van inkomste-aard.
bedryfskennis
• Herhaalde betaling vir dié tipe bates = van inkomste-aard.
Par 7.10.2
• Van kapitale aard = Sien aa (gB), (gC) & 11D vir spesifieke aftrekkings.
Skadevergoeding & kompensasie
• Aftrekbaar mits noue verband tussen bedryf en oorsaak van betaalde skadevergoeding.
Par 7.10.3 Opleiding & voortgesette opleiding Par 7.10.4
• Opknappingskursusse deur professionele persone = van kapitale aard. • Jaarfooie aan instansies betaal & voortgesette opleiding = van inkomste-aard.
Indiensneming &
• Gewoonlik aftrekbaar, want by generering van inkomste
dienste gelewer
(ingeslote aansporingsbonus betaal vir dienslewering).
Par 7.10.5
• Gratifikasie by aftrede waar werknemer nie meer diens lewer nie: o Wanneer ingevolge dienskontrak of gevestigde praktyk betaal = aftrekbaar, o andersins van kapitale aard.
Boetes
• Nie-aftrekbaar
Par 7.10.6
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 69
GET206 Belasting
Klandisiewaarde Par 7.10.7
• Gewoonlik is hierdie bedrae kapitaal van aard, tensy dit die belastingpligtige se bedryf is om besighede te koop en te verkoop.
Rente
• Rente op lenings aangegaan vir ʼn bedryf = aftrekbaar.
Par 7.10.8 - 7.10.11
• Teenoor rente op lenings om bates te koop wat vrygestelde inkomste voortbring (soos aandele wat dividend voortbring) = nie-aftrekbaar.
Verlies deur brand, diefstal & verduistering Par 7.10.14
• Gewoonlik nie-aftrekbaar, tensy inherente risiko van spesifieke bedryf. • Lees gedeeltes van toepassing op handelsvoorraad, vaste bates & kontant. Tabel 2.3: Spesifieke transaksies (Outeur, 2016)
2.6
Spesiale aftrekkings
Handboek (Stiglingh, et al., 2015): Hoofstuk 8, Paragraaf 8.1 tot 8.11. Onkoste van kapitale aard of onkoste wat nie aangegaan is in die generering van inkomste nie, word nie toegelaat vir aftrekking van ʼn belastingpligtige se inkomste nie. Spesiale aftrekkings is by die omvang van die wet ingesluit om bedrae wat onder hierdie omstandighede vir aftrekking verbied word, dan juis af te trek. Bedrae wat vir aftrekking kwalifiseer onder a 11(a), sowel as die spesiale aftrekkings, sal altyd ingevolge spesiale aftrekkings, afgetrek word. 2.6.1 Handelsbeperkingbetalings a 11(cA) Die aftrekking is slegs beskikbaar vir betalings gemaak aan die volgende persone, én as die bedrae by hierdie persone se inkomste ingesluit is:
Natuurlike persoon (wat die bedrag, ingevolge par (cB) van die omskrywing van bruto inkomste, ingesluit het by sy inkomste).
Arbeidsmakelaar soos omskryf in die vierde bylae van die wet (wat die bedrag, ingevolge par (cA) van die omskrywing van bruto inkomste, ingesluit het by sy inkomste).
Bladsy 70
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
Persoonlike diensverskaffer soos omskryf in die vierde bylae van die wet (wat die bedrag, ingevolge par (cA) van die omskrywing van bruto inkomste, ingesluit het by sy inkomste).
Die beperking op hierdie aftrekking word onder Paragraaf 8.2.1 uiteengesit. Die aftrekking is nie beskikbaar aan maatskappye nie en ook slegs aftrekbaar in terme van a 11(cA). Lees Voorbeeld 8.1. 2.6.2 Werkgewersbydrae tot fondse a 11(l)
Voor 1 Maart 2016
Bedrae wat deur werkgewers in die huidige jaar van aanslag bygedra is aan enige pensioen-, voorsorg- of bystandsfonds ten gunste van werknemers kan deur die werkgewer afgetrek word. Lees die beperking van hierdie aftrekking onder Paragraaf 8.2.2.1 en die res van hierdie paragraaf.
Na 1 Maart 2016
Die bepalings het verander; die beperkings, uiteengesit onder Paragraaf 8.2.2.1, is nie meer van toepassing nie, sodat alle bydraes deur werkgewers aan goedgekeurde aftreefondse aftrekbaar is ingevolge a 11(l). Die veranderings laat ook toe dat bydraes ten gunste van voormalige werknemers of enige afhanklikes, of benoemdes van Ĺ&#x2030; afgestorwe werknemer, of voormalige werknemer, afgetrek kan word. Lees Voorbeeld 8.3. 2.6.3 Aftrekking van mediese enkelbedragbetalings a 12M Hierdie aftrekking is aftrekbaar indien die betaling gemaak is ten gunste van Ĺ&#x2030; voormalige werknemer. Die volle enkelbedrag sal aftrekbaar wees. Lees die voorwaardes van hierdie aftrekking onder Paragraaf 8.2.3. Bestudeer Voorbeeld 8.4. 2.6.4 Aandele deur werkgewers uitgereik ingevolge a 8B a 11(lA) Die toegelate aftrekking word so bereken:
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 71
GET206 Belasting
Aftrekking van aandele deur werkgewers uitgereik ingevolge a 8B • Markwaarde van kwalifiserende ekwiteitsaandeel op datum aan werknemer gegee • Minus enige vergoeding deur werknemer betaal vir aandele • Antwoord beperk tot R10 000 per werknemer per jaar
Figuur 2.2: Artikel 11(lA) aftrekkingsberekening (Outeur, 2016) Die aftrekking word dus beperk tot R10 000 per werknemer per jaar. Bestudeer Voorbeeld 8.5 onder Paragraaf 8.2.4. 2.6.5 Jaargelde betaal aan voormalige werknemers of vennote en hul afhanklikes a 11(m) Lees Paragraaf 8.2.5 en Voorbeeld 8.6. 2.6.6 Lewensversekeringspremies (a 11(w)) Hierdie aftrekking geld premies wat namens ʼn werknemer gemaak is, of vir versekering teen die verlies aan inkomste, uitgeneem op die verlies van sekere werknemers. Onder Paragraaf 8.2.6 word uiteengesit watter premies aftrekbaar is ingevolge a 11(w). Alhoewel die volle aftrekking toelaatbaar is, is dit slegs toelaatbaar in twee gevalle:
Eerste stel vereistes
• Dood, ongeskiktheid of ernstige siekte van werknemer of direkteur, indien • premie ʼn belasbare voordeel vir werknemer of direkteur was.
Tweede stel vereistes (sleutelmanpolisse)
• Verseker werkgewer teen enige verlies a.g.v. dood, ongeskiktheid of ernstige siekte van werknemer of direkteur. • Polis ʼn risikopolis met geen kontant- of afkoopwaarde nie. • Dit werkgewer se eiendom is op datum van betaling van die premies. • Dit verklaar word dat die a 11(w)-aftrekking op premies van toepassing is.
Figuur 2.3: Artikel 11(w) – Lewensversekeringspremies (Outeur, 2016)
Bladsy 72
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting 2.6.7 Leerlingooreenkomste a 12H Die a 12H-aftrekking dien om werkgewers aan te spoor om werknemers geleentheid vir vaardigheidsontwikkeling te bied en is van toepassing op leerlingooreenkomste geregistreer op/na 1 Januarie 2010 en in die jaar waartydens ʼn leerling: • ʼn geregistreerde leerlingooreenkoms met ʼn werkgewer gesluit het. • ʼn leerlingooreenkoms suksesvol voltooi het. Lees onder Paragraaf 8.2.8 die omskrywing van ʼn geregistreerde leerlingooreenkoms. Die aftrekking sal verskil waar die ooreenkoms gesluit word met ʼn leerling wat ʼn gestremdheid het teenoor een sonder ʼn gestremdheid (lees Paragraaf 8.2.8 vir die omskrywing van ʼn gestremdheid): • Leerlinge met geen gestremdheid: R30 000 • Leerlinge met ʼn gestremdheid: R50 000 Verwys na die opsomming onder Paragraaf 8.2.8 waarin die verskil in die aftrekking geïllustreer word. Werk ook Voorbeelde 8.8 (a) – 8.8 (f) onder hierdie paragraaf deur. 2.6.8 Regskoste a 11(c) Regskoste t.o.v. ʼn eis, geskil of regsgeding wat in die verloop van die beoefening van ʼn bedryf ontstaan, sal toegestaan word. Regskostes wat potensieel kwalifiseer, word in die derde blokkie onder Paragraaf 8.3 gespesifiseer. Regskoste van kapitale aard word normaalweg nie toegelaat nie, tensy dit vir die teenstaan van ʼn eis van skadevergoeding is, waarvan die skadevergoeding betaal i.t.v. a 11(a), aftrekbaar is. Lees Voorbeeld 8.9. Regskostes aangegaan wat nie i.t.v. a 11(a) afgetrek is/word nie, maar wel onder a 11(c), word by Paragraaf 8.3 gelys. Die hofsake gelys onder hierdie paragraaf kan vir verdere voorbeelde van toepassing bestudeer word. 2.6.9 Herstelwerk a 11(d) Hierdie tabel toon watter herstelwerk (indien nie verhaalbaar van iemand anders nie) onder a 11(d) behandel word: Onroerende eiendom
Roerende eiendom
Behandeling van kewerinfestasie op
Herstel van masjinerie, gereedskap, werktuie
houtwerk, of die beskermende
en ander artikels in bedryf gebruik.
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 73
GET206 Belasting behandeling van houtwerk wat deel vorm van die onroerende eiendom wat gebruik word by die generering van inkomste. Tabel 2.4: Herstelwerk (Outeur, 2016) Die wet verstrek nie ʼn omskrywing van herstelwerk nie, daarom word daar na regspraak verwys. Laasgenoemde sal gewoonlik verwys na vervanging of vernuwing van iets wat verswak is, of verswak het a.g.v. gewone slytasie. Lees die lys van watter ander kostes ook as herstelwerk beskou word in Paragraaf 8.4.1. Verwys na Voorbeeld 8.10. Kontroleer dat herstelwerk noodsaaklik is, anders sal dit nie toelaatbaar wees nie. As daar toevallige skade is, soos na ʼn storm, sal aftrekkings steeds toegelaat word. Ook belangrik is dat, indien die koste van versekering geëis kan word, verbied a 23(c) dit vir aftrekking, in terme van a 11(d). Bestudeer die hofsake onder die res van Paragraaf 8.4.1 en fokus veral op Flemming v KBI. Op bladsy 195 is ʼn belangrike opsomming van die verskil tussen herstelwerk en verbeterings; lees ook die Let wel-blokkie op die bladsy. Herstelwerk aan geboue wat vir bedryfsdoeleindes gebruik word, mag ook toegelaat word. Lees onder Paragraaf 8.4.2 oor hofsake wat uitsluitsel gee oor of die herstelwerk aan geboue gedoen, aan geboue gedoen is wat inderdaad vir bedryfsdoeleindes gebruik word.
Verhaling van herstelwerk
Herstelwerk kan ingevolge a 8(4)(a) verhaal word by die verkoop van bates waarvoor ʼn a (11d)-herstelwerkaftrekking geëis is. Sulke situasies word onder Paragraaf 8.4.3 gelys. C:SARS v Pinestone Properties CC is so ʼn hofsaak waar ʼn verhaling van toepassing was. 2.6.10 Slegte skuld a 11(i) Skuld wat oninbaar word, kan kwalifiseer vir aftrekking onder a 11(i). Dit moes in die jaar van aanslag oninbaar geword het, en in die huidige of enige vorige jaar van aanslag by sy inkomste ingesluit gewees het, en die skuld moes aan die belastingpligtige behoort het. Situasies waar dit nie meer aan hom behoort nie, sluit in wanneer hy sy besigheid verkoop (wat sy skuld insluit), wanneer hy met ʼn skuldenaar geskik het of enige situasie waar hy afstand doen van sy skuld. Wanneer hy verliese ly by die afstanddoening, kan dit wel geld.
Bladsy 74
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting Die belastingpligtige moet ʼn aantal dinge lys en op rekord hou, voordat ʼn a 11(i)-aftrekking gemaak kan word; die lys is onder Paragraaf 8.5. Die res van die paragraaf hoef slegs gelees te word. 2.6.11 Twyfelagtige skuld a 11(j) Daar is ʼn verskil tussen twyfelagtige skuld en slegte skuld. Die a 11(j)-aftrekking is slegs geldig indien die skuld in terme van a 11(i) aftrekbaar sou wees wanneer dit oninbaar sou word. Die bedrag word in die huidige jaar van aanslag afgetrek, maar weer in die volgende jaar van aanslag bygetel. Al die twyfelagtige skulde moet bymekaargetel word en ʼn lys moet aan die kommissaris verskaf word. Die besonderhede gelys op bladsy 201 onder Paragraaf 8.6 moet saam met so ʼn lys deurgegee word. Die a 11(j)-aftrekking word op twee maniere bereken:
Indien bedrae bekend: R … (BTW uitgesluit) x 25%
Indien bedrae onbekend, word ʼn formule toegepas: Y = M x N Y = toelaatbare aftrekking. M = gemiddeld van die slegte skuld wat afgskryf is, minus die slegte skuld wat oor vyf jaar verhaal is, uitgedruk as ʼn % van die jaarlikse gemiddelde kredietverkope. N = balans van die uitstaande debiteure (BTW ingesluit) aan einde van die jaar minus die slegte skuld vir die jaar afgeskryf.
Voorbeeld 8.11 verduidelik hierdie formule. 2.6.12 Skenkings aan openbare weldaadsorganisasies en ander kwalifiserende partye a 18A A 18A laat die aftrekking van sekere skenkings toe. Paragraaf 8.9 lys die voorwaardes, sowel as die verbod, van ʼn a 18A-skenkingsaftrekking. Die skenking moet gemaak word aan ʼn gespesifiseerde begunstigde. Paragraaf 8.9.1 lys die begunstigdes aan wie skenkings gemaak kan word om vir hierdie aftrekking te kwalifiseer. Lees wat hierdie paragraaf spesifiseer. Die aftrekking van totale skenkings word egter beperk tot 10% van die belasbare inkomste (uitgesluit uittreefonds-enkelbedragvoordele, uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordele of skeidingsvoordele) voor die a 18A-aftrekking. Die aftrekking word nie net beperk tot skenkings in die huidige jaar van aanslag nie, maar sodra ʼn skenking aan formele regsvereistes voldoen, kan dit vir die aftrekking kwalifiseer, al
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 75
GET206 Belasting word dit eers aan die begunstigde gelewer in die volgende jaar van aanslag. Lees Voorbeeld 8.13 en 8.14. Lees Paragraaf 8.9.3 om te verseker jy kan identifiseer wanneer ʼn skenking in natura nie toegelaat word nie. Lees ook Voorbeeld 8.15. Paragraaf 8.9.4 lys die dokumentasie wat beskikbaar moet wees vir ʼn a 18A-aftrekking. 2.7
Vasgestelde verliese
Wanneer die aftrekkings toegelaat in a 11 die inkomste waarvan dit afgetrek word, oorskry, word na die oorskrydende bedrag verwys as ʼn vasgestelde verlies. Hierdie vasgestelde verlies kan meer óf minder word in daaropvolgende jare. Die balans sal dan na verwys word as die balans van vasgestelde verliese. Lees Voorbeeld 8.20. A 20 maak toelating dat ʼn vasgestelde verlies, of ʼn balans van vasgestelde verliese, van vorige jare van die inkomste in die huidige jaar van aanslag afgetrek kan word; dit kan die belasting vir die huidige jaar verminder, of die balans van vasgestelde verliese beïnvloed. 2.7.1 Vasgestelde verliese: Balans deur belastingpligtiges verreken a 20 ʼn Balans van vasgestelde verliese mag teen ʼn belastingpligtige verreken word. Bepaalde reëls geld:
By vrywillige of verpligte sekwestrasie mag die balans nie vir verrekening gebruik word nie.
ʼn Balans mag nie verreken word teen bedrae ontvang as uittreefondsenkelbedragvoordele, uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordele of skeidingsvoordele nie (voorbehoudsbepaling (c) tot a 20(1)).
ʼn Belastingpligtige, in eie hoedanigheid of in ʼn vennootskap, mag die balans van vasgestelde verliese, teen enige inkomste uit sy bedryf, verreken.
ʼn Aandeelhouer of lid van ʼn beslote korporasie mag nie vasgestelde verliese van die maatskappy of beslote korporasie, teen persoonlike inkomste verreken nie.
Twee voordele vir ʼn belastingpligtige, wat nie ʼn maatskappy is nie, is dat hy die balans van vasgestelde verliese teen die belasbare inkomste, wat nie uit ʼn bedryf voortspruit nie, kan verreken en hy mag dit selfs oordra na ʼn jaar waar daar geen inkomste is nie. A 20A mag egter ʼn beperking hierop plaas. Dit word later bespreek.
Bladsy 76
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting 2.7.2 Vasgestelde verliese: Balans deur maatskappye verreken a 20 ʼn Maatskappy moet gedurende die jaar van aanslag ʼn bedryf beoefen, anders kan dit nie ʼn balans van ʼn vasgestelde verlies teen inkomste verreken nie (SA Bazaars-saak). As dit nie die geval is nie, word die maatskappy verbied om die balans geskep in ʼn vorige jaar, na die huidige en volgende jaar oor te dra, en sal derhalwe die balans verloor, al word daar weer ʼn bedryf beoefen. Daarom, indien geen inkomste of verlies uit die beoefening van ʼn bedryf gemaak word nie, is die vasgestelde verlies verlore. Lees Voorbeeld 8.22 en 8.23. 2.7.3 Vasgestelde verliese van ʼn bedryf buite Suid-Afrika a 20 Buitelandse verliese word omhein tot buitelandse inkomste. Lees Paragraaf 8.12.3 waarin voorbehoudsbepaling (b) van a 20 bespreek word, sowel as bedrywe buite Suid-Afrika. 2.7.4 Vasgestelde verliesbeperking van verliese uit sekere bedrywe van ʼn natuurlike persoon (a 20A)
Wanneer omheining sal geld a 20A(2) • Wanneer ʼn belastingpligtige se belasbare inkomste meer is as die bedrag waarop die maksimum marginale koers van belasting toegepas word (die belasbare inkomste moet dus R673 100 oorskry). • Wanneer ʼn belastingpligtige verliese ly uit verdagte bedrywe (laasgenoemde gelys in a 20A(2)(b), maar dit kan ook ʼn bedryf insluit waar verliese uit die bedryf gelys is vir ten minste drie uit die laaste vyf jaar).
Lees meer onder Paragraaf 8.12.4.1 oor verdagte bedrywe. Indien een van hierdie twee omstandighede van toepassing is, sal ʼn natuurlike persoon verbied word om ʼn vasgestelde verlies uit hierdie bedrywe te verreken teen die inkomste van enige ander bedryf of nie-bedryfsaktiwiteite. Die diagram op bladsy 229 verduidelik die werking van a 20A.
Permanente omheining
Wanneer die a 20A-omheining eers toegepas is, sal die belastingpligtige nooit geregtig wees om ʼn balans van vasgestelde verliese teen die inkomste van enige ander bedryf te verreken nie. Lees Voorbeeld 8.26 en 8.27. Bestudeer Voorbeeld 8.28 vir ʼn omvattende voorbeeld van spesiale aftrekkings.
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 77
GET206 Belasting 2.8
Kapitaalverminderings
Bestudeer Paragrawe 9.2.1 – 9.2.4 vir hierdie gedeelte van Studie-eenheid 2 vir die omskrywing van die volgende belangrike terme:
Verbonde persone (soos omskryf in a 1)
Masjinerie, installasie, gereedskap, werktuie en artikels
Vervaardingingsproses
Slytasiebate (soos omskryf in a 1)
2.8.1 Vermindering op roerende bates
Slytasievermindering (a 11(e))
Hierdie vermindering is van toepassing op masjinerie, installasies, gereedskap of werktuie en artikels wat vir bedryfsdoeleindes aangewend is. Die belastingpligtige moet die eienaar wees daarvan of dit verkry deur ʼn afbetalingverkoopsooreenkoms. Paragraaf 9.3.1 lys ook die items waarop a 11(e) nié van toepassing is nie. Die a 11(e)-aftrekking word bereken as die bedrag waarmee die waarde van ʼn kwalifiserende bate verminder het as gevolg van slytasie of depresiasie gedurende die jaar van aanslag. Dit word bereken op die verminderde saldo-grondslag, maar kan ook op die reguitlynmetode bereken word. Riglyne vir die jare van afskrywing word uiteengesit in die Bindende Algemene Beslissing No.7; lees die lys van belangrike punte op bladsy 245 van toepassing op hierdie riglyne. Lees ook die vier belangrike aantekeninge en die Onthou-blokkie. 11(e) geld slegs bates wat nie vir ander toelae kwalifiseer nie.
Bestudeer Voorbeeld 9.1.
Roerende bates gebruik deur vervaardigers vir navorsing en ontwikkeling, of deur hotelhouers, vliegtuie en skepe, asook bates gebruik vir generering of verpakking van plaasprodukte a 12C
Bates wat vir a 12C kwalifiseer, moet deur die belastingpligtige besit word of deur ʼn paaiementkredietooreenkoms verkry word én moet vir die eerste keer in gebruik geneem word deur die belastingpligtige. Lees opsomming onder Paragraaf 9.3.3 van elke komponent van a 12C. Bladsy 78
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting A 12C kan soos volg afgetrek word: • 20% x koste van bate / verbetering vir 5 jaar
Gewone aftrekking
• 40% x koste van bate in 1ste jaar waarin in gebruik geneem Nuut / ongebruikte masjinerie of • 20% in 3 daaropvolgende jare installasie / verbetering daaraan • bate 1ste keer aangewend in proses van vervaardiging of soortgelyke proses Bate word gebruik vir doeleindes • 50% in 1ste jaar van navorsing & ontwikkeling in • 30% in 2de jaar • 20% in 3de jaar terme van a 11D
Figuur 2.4: Artikel 12C-toelaag (Outeur, 2016) Lees Onthou-blokkie op bladsy 251. Die koste van ʼn bate is ook belangrik en word uiteengesit in die Let wel-blokkie op bladsy 251. Figuur 2.5 hieronder stel twee belangrike konsepte van a 12C: Belangrik vir a 12C ʼn Fondament of ondersteuningsbasis word as deel van die koste van ʼn 12C-bate gesien en die bruikbare lewe daarvan is verbind tot die bruikbare lewe van die 12Cbate
* By die verskuiwing van ʼn bate waarop 12C geëis is, sal onkoste aftrekbaar wees in gelyke paaiemente. * Indien bate reeds afgeskryf is, is die volle koste toelaatbaar vir aftrekking in die jaar.
Figuur 2.5: Artikel 12C (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 9.2.
Kleinsakekorporasies a 12E
Kapitaalverminderings vir kleinsakekorporasies word in a 12E behandel. Daar is drie kapitaalverminderings wat apart hanteer word vir: • Vervaardigingsbates • Nie-vervaardigingsbates • Verskuiwingskostes
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 79
GET206 Belasting Opsomming onder Paragraaf 9.3.4. Die belastingpligtige kan wel a 11(e) as ʼn vermindering kies, indien meer voordelig. Maak seker jy lees wat die koste van ʼn bate vir doeleindes van a 12E insluit. Bestudeer Voorbeeld 9.3. 2.8.2 Vermindering op onroerende bates
Geboue en verbeterings: Jaarlikse verminderings a 13
A 13 is van toepassing op aangekoopte geboue waarop voorheen ʼn a 13-vermindering geëis is, of ook ʼn nuut, ongebruikte gebou. Dit moet hoofsaaklik deur die belastingpligtige gebruik word vir doeleindes van ʼn vervaardigingsbedryf (of waarbinne ʼn proses, soortgelyk aan ʼn vervaardigingsproses, uitgevoer word). Die aftrekking geld ook slegs wanneer ʼn koste aangegaan is (dus ongeldig vir geskenkte geboue). Maak seker jy lees die belangrike terminologie onder Paragraaf 9.4.1. Die aftrekkingskoers toelaatbaar onder a 13 hang af van wanneer die gebou opgerig is. Die persentasies van toepassing is 2%, 17.5%, 5% en 10%. Sien onder op bladsy 257 in watter situasies elk van die persentasies sal geld. Lees waarop die aftrekking gebaseer sal wees en bestudeer Voorbeelde 9.5 en 9.6. • Verhuurde bates Huurders en onderverhuurders kan ook geregtig wees op hierdie aftrekking, mits die huurder of onderverhuurder nie ʼn a 11(g)-aftrekking geëis het nie. Bestudeer Voorbeeld 9.7.
Stedelike ontwikkelingsones a 13quat
Hierdie aftrekking is beskikbaar tot slegs 31 Maart 2020. Wanneer word a 13quat toegepas • Oprigting of verbetering van gebou in besit van belastingpligtige, in ʼn
Uitwerking van a 13quat • Nuwe gebou opgerig of bestaande uitgebrei: o 20% van koste in jaar van ingebruiksneming
gespesifiseerde stedelike ontwikkelingsarea. • Gebou minstens 1000 m2. • Slegs gebruik vir bedryfsdoeleindes.
o 8% vir elk van die die volgende 10 jaar • Verbeterings aan ʼn gebou: o 20% van koste in jaar van ingebruiksneming o 20% in elk van die volgende 4 jaar
Bladsy 80
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
• Nuwe gebou opgerig of bestaande uitgebrei:
• Laekoste-wooneenhede soos omskryf in a 1
o 25% van koste in jaar van ingebruiksneming (jaar 1) o 13% vir die volgende 5 jaar (jaar 2 – 6) o 10% in jaar 7 • Verbeterings aan ʼn gebou: o 25% van koste in jaar van ingebruiksneming o 25% in elk van die volgende 3 jaar Tabel 2.5: Stedelike ontwikkelingsones (Outeur, 2016)
Bestudeer wat die koste is van ʼn bate vir die doeleindes van a 13quat onder Paragraaf 9.4.2 en bestudeer Voorbeeld 8.9.
Wooneenhede a 13sex
Hierdie aftrekking geld vanaf/ná 21 Oktober 2008. Wanneer geld a 13sex
Uitwerking van a 13sex
• Wooneenhede word omskryf in a 1 en is nie dieselfde as laekoste-
• Nuwe ongebruikte wooneenhede: o 5% per jaar
wooneenhede nie. o addisionele 5% per jaar vir laekoste• Laekoste-wooneenhede vir
wooneenhede
mynwerkers kwalifiseer nie. • Belastingpligtige moet minstens 5 eenhede besit en dit uitsluitlik vir bedryfsdoeleindes gebruik. Tabel 2.6: Wooneenhede (Outeur, 2016) Paragraaf 9.4.3 verstrek die omskrywings van wooneenhede, sowel as lae-koste wooneenhede. Paragraaf 9.4.3 verduidelik die berekening van die koste waarop a 13sex gebaseer moet word. Bestudeer Voorbeeld 9.9. Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 81
GET206 Belasting
Laekoste-wooneenhede op leningrekening a 13sept Wanneer word a 13sept toegepas
Uitwerking van a 13sept
• Beskikking van laekoste-
• 10% op die uitstaande bedrag van die
wooneenhede aan werknemers via
leningsrekening aan einde van die jaar.
rentevrye lenings sonder
• Beskikbaar vir ʼn maksimum van 10 jaar.
voorwaardes. • Dit moet verkoop word teen ʼn koste gelyk aan of minder as koste vir die werkgewer (uitgesluit finansieringskoste en koste van grond). Tabel 2.7: Laekoste-wooneenhede op leningsrekening (Outeur, 2016) Die verhaling van toepassing op a 13sept word apart hanteer onder Paragraaf 3.4.4. Bestudeer Voorbeeld 9.10.
Kommersiële geboue a 13quin
Die aftrekking geld geboue waarvoor gekontrakteer is en waarvan konstruksie, oprigting of installasie eers ná 1 April 2007 plaasgevind het. Wanneer word a 13quin toegepas • Nuwe en ongebruikte geboue
Uitwerking van a 13quin • 5% per jaar op koste aangegaan.
hoofsaaklik gebruik by die generering van inkomste. • Uitgesluit die voorsiening van residensiële akkommodasie. Tabel 2.8: Kommersiële geboue (Outeur, 2016) Paragraaf 9.4.5 verstrek die berekening van die koste van ʼn gebou vir die doeleindes van a 13quin. Bestudeer voorbeeld 9.11.
Bladsy 82
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
Pyplyne, transmissielyne en spoorlyne a 12D
Die aftrekking is geldig by verkryging en/of verbeterings aangebring op/na 1 Januarie 2008. Wanneer word a 12D toegepas • Nuwe en ongebruikte bates besit deur belastingpligtige. • Moet gebruik word soos omskryf in 12D as ʼn geaffekteerde bate.
Uitwerking van a 12D • 10% per jaar vir pyplyne gebruik vir vervoer van aardolie. • 5% vir alle ander geaffekteerde bates. • Vanaf 1 April 2015: 6.67% per jaar vir lyn of kabel gebruik vir transmissie van elektroniese kommunikasie.
Tabel 2.9: Pyplyne, transmissielyne en spoorlyne (Outeur, 2016) Paragraaf 9.4.7 verstrek die berekening van koste van ʼn bate vir die doeleindes van a 12D. 2.8.3 Hotelle
Onroerende bates van hotelle: Jaarlikse vermindering op geboue a 13bis Wanneer word a 13bis toegepas
• Geboue gebruik in ʼn bedryf van hotelhouding.
Uitwerking van a 13bis • Vermindering hang af van jaar van oprigting: o Voor 1 Junie 1988: 2% per jaar
• Geboue deur verhuurder vir
o Vanaf 4 Junie 1988: 5% per jaar
hotelhouding gebruik. o Vanaf 17 Maart 1993 (slegs op verbeterings wat nie raamwerk vergroot): 20% Tabel 2.10: Hotelle: Vermindering op geboue (Outeur, 2016) Paragraaf 9.5.1 verstrek die berekening van koste van ʼn bate vir die doeleindes van a 13bis. Lees ook die lys van belangrike items vir hierdie aftrekking. • Verhaling Die verhaling kan gekies word vir uitstelling. Lees verder oor die verhaling van toepassing op a 13bis. Bestudeer Voorbeeld 9.14.
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 83
GET206 Belasting
Hotelle: Roerende bates a 12C
A 12C is reeds behandel. Hotelhouers is geregtig op ʼn 20% reguitlyn-kapitaalvermindering. 2.8.4 Eienaars en bevragters van skepe of vliegtuie a 33
Roerende bates: Vliegtuie en skepe aa 12C, 8(4)(a) en (e), 11(o), 12E en 24P Artikel
Toepassing
Aa 12C, 12E(4)
Geldig ná 1 April 1995: • 12C: 20% reguitlyn-kapitaalvermindering • 12E: 50:30:20-vermindering indien belastingpligtige as ʼn kleinsakekorporasie in terme van a 12E kwalifiseer.
A 24P
• Aftrekking van toekomstige onkoste op herstelwerk van skepe binne 5 jaar aangegaan.
A 8(4)(a)
• Verkoop van skip of vliegtuig lei tot ʼn a 8(4)(a)-verhaling wat uitgestel kan word.
A 11(o)
• Geldig ten opsigte van vervreemding, verlies of vernietiging van ʼn vliegtuig of skip. Tabel 2.11: Eienaars en bevragters van skepe of vliegtuie (Outeur, 2016)
Onroerende bates: Lughawe- en hawebates a 12F
Paragraaf 9.6.2 lys die bates wat onder a 12F behandel word. Wanneer word a 12F toegepas
Uitwerking van a 12F
• Geboue gebruik in bedryf as lughawe, terminaal, vervoeroperateur of
• 5% van koste van verkryging (konstruksie, oprigting en installasie ingesluit).
haweowerheid. • Nuut en ongebruikte bates. Tabel 2.12: Lughawe- en hawebates (Outeur, 2016)
Bladsy 84
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting Paragraaf 9.6.2 verstrek die berekening van die koste van ʼn bate vir die doeleindes van a 12F. 2.8.5 Huur
Huurpremies a 11(f)
Premie of teenprestasie in die aard van ʼn premie word omskryf onder Paragraaf 9.7.1. By laasgenoemde is ook ʼn lys items wat nie as premies vir a 11(f) sal kwalifiseer nie. Wanneer word a 11(f) toegepas
Uitwerking van a 11(f) • Totale huurpremie / teenprestasie gedeel
• Items waarvoor ʼn huurpremie vir aftrekking onder a 11(f) geëis kan
deur aantal jare van huurtermyn (beperk tot
word, is onder Paragraaf 9.7.1 gelys.
25 jaar).
• Dit moet aangegaan word vir die generering van inkomste. • Geld ook onderverhuurders. Tabel 2.13: Huurpremies (Outeur, 2016) Daar is ook ʼn verhaling van toepassing in terme van a 8(4)(a), indien die reg op gebruik verkoop word. Lees die Onthou-blokkie en bestudeer Voorbeeld 9.15.
Huurverbeterings (a 11(g)) Wanneer word a 11(g) toegepas
Uitwerking van a 11(g)
• Wanneer huurder in terme van
• Vasgestelde / billike waarde, indien geen
huurooreenkoms verplig is om
waarde vasgestel is nie, gedeel deur aantal
verbeterings aan verhuurde eiendom
jare van huurtermyn (vanaf datum waarop
aan te bring.
verbeterings voltooi is).
• Die bedrag moet inkomste vir die
• Beperk tot maksimum 25 jaar.
verhuurder wees. Tabel 2.14: Huurverbeterings (Outeur, 2016) Lees onder Paragraaf 7.2 oor spesiale gevalle.
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 85
GET206 Belasting Verhalings is ook van toepassing indien die reg op gebruik van die eiendom verkoop word. Die verhaling sal by die huurder se inkomste ingesluit word. Bestudeer Voorbeeld 9.16. A 11(g) geld waar ʼn huurder deur die huurooreenkoms verplig word om verbeterings aan die verhuurde eiendom aan te bring. Die bedrag moet inkomste vir die verhuurder wees.
Verligting vir die verhuurder a 11(h)
Lees Paragraaf 9.7.3 vir gevalle waar verligting vir die verhuurder beskikbaar is. Die verligting word soos volg bereken: • Bedrag wat i.t.v. par (g) of (h) van bruto inkomste by die verhuurder se inkomste ingesluit is • Minus die huidige waarde van die bedrag ingesluit by die verhuurder se bruto inkomste • = spesiale vermindering Bestudeer Voorbeeld 9.17.
Beperking van verminderings vir verhuurders op sekere bates a 23A Wanneer word a 23A toegepas
• Wanneer verhuurde bate ʼn geaffekteerde bate is.
Uitwerking van a 23A • Die beperking is die som van al die belastingpligtige se kapitaalverminderings (gelys onder Paragraaf 9.7.5); dit mag nie sy belasbare huurinkomste vir die jaar oorskry nie.
Tabel 2.15: Beperking van verminderings (Outeur, 2016) Bestudeer die omskrywing van ʼn geaffekteerde bate onder Paragraaf 9.7.5, lees ook Voorbeeld 9.19 baie deeglik. 2.8.6 Intellektuele eiendom, navorsing en ontwikkeling Bestudeer die opsomming van aftrekkings beskikbaar vir intellektuele eiendom, navorsing en ontwikkeling onder Paragraaf 9.8.
Wetgewing vir onkostes aangegaan op/na 1 Januarie 2014, maar voor 1 Oktober 2022
Paragraaf 9.8.1 som die aftrekkings beskikbaar deeglik op vir jou noukeurige aandag.
Bladsy 86
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting Hieronder volg slegs ʼn breë opsomming. Verwys steeds in elke geval na Paragraaf 9.8.1 vir meer besonderhede van elke aftrekking. Artikel
Bespreking
A 11(gB)
• Van toepassing op onkoste op/na 2 November 2006.
Registrasie of
• Aftrekking: Volle onkoste vir hernuwing of verlenging van
hernuwing van registrasie
registrasie. • Onkoste betreffende handelsmerke word onder a 11(gB) belig.
van intellektuele eiendom A 11(gC)
• Aftrekking van toepassing in jaar wat bate vir eerste keer deur belastingpligtige in gebruik geneem is.
Verkryging van intellektuele eiendom
• Aftrekking: o Onkoste ≤ R5 000: Ten volle aftrekbaar in daardie jaar. o Onkoste > R5 000: 5% per jaar vir ʼn patent, uitvinding, of ʼn outeursreg of 10% per jaar vir ʼn model Bestudeer Voorbeeld 9.23.
A 11D
• Maak seker jy verstaan die omskrywing van navorsing en ontwikkeling.
Aftrekkings t.o.v. wetenskaplike of
• Operasionele (nie-kapitale) onkoste:
tegnologiese
o 150% indien aktiwiteite goedgekeur is.
navorsing & ontwikkeling
• Kapitale onkoste: o Nuwe ongebruikte navorsing en ontwikkelingsmasjinerie of installasie: 50:30:20 ingevolge a 12C. o Gebou gebruik vir navorsing en ontwikkeling: 5% per jaar oor 20 jaar ingevolge a 13. Lees al die aantekeninge en bestudeer Voorbeeld 9.24.
Tabel 2.16: Intellektuele eiendom, navorsing- en ontwikkelingsaftrekkings (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 87
GET206 Belasting Artikel 23I (verbod op onkostes t.o.v. sekere immateriële goedere) hoef nie bestudeer te word nie. Die verminderings onder Paragraaf 9.9 hoef slegs gelees te word. 2.9
Verhalings
Verhalings vir belastingdoeleindes kan binne verskeie omstandighede ontstaan:
•
Verhalings wat a.g.v. ʼn beskikking van ʼn bate ontstaan.
•
Verhalings wat uit ander omstandighede ontstaan.
Algemene verhalings
A 8(4)(a)-verhalings is van toepassing wanneer aftrekkings in vorige jare toegelaat is en die belastingpligtige nou daarvoor vergoed word. Paragraaf 9.10.1 lys die aftrekkings wat vir die doeleindes van a 8(4)(a) ingesluit is. Ander verhalings word spesifiek in elke artikel behandel. Paragraaf 9.10.1 lys ook aftrekkings wat spesifiek uitgesluit is by die omvang van a 8(4)(a). • Werking van a 8(4)(a) Bedrae wat voorheen as aftrekkings toegelaat is, sal by inkomste ingesluit word, indien die bedrae gedurende die jaar vergoed of verhaal is. In die geval van bates sal die bedrae altyd beperk wees tot die oorspronklike onkoste van die bate. Lees die opsomming van die Omnia Fertilizer Ltd v Commissioner for South African Revenue Service-saak. Die tabel hieronder verwys na spesiale gevalle. Geval
Bespreking
Bate verkry teen geen
Opbrengs by die verkoop van die bate is die verhaling of
vergoeding.
vergoeding.
Bate aanvanklik nie vir
Verhaling word gebaseer op bate se aankoopdatum en
bedryfsdoeleindes gebruik en
nie die datum waarop dit vir bedryfsdoeleindes gebruik
daarná vir bedryfsdoeleindes
word nie. Bestudeer die voorbeeld.
gebruik. Bate gedeeltelik vir
Daar kan ʼn toedeling van toepassing wees.
bedryfsdoeleindes en
Bladsy 88
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting gedeeltelik vir privaat doeleindes gebruik. Tabel 2.17: Verhalings in sekere omstandighede (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 9.29 en 9.30.
Verhalings: Skenkings, dividend of beskikkings aan ʼn verbonde persoon a 8(4)(k)
Die omstandighede waarop a 8(4)(k) van toepassing is, word gelys onder Paragraaf 9.10.2 en geld slegs bates wat onder a 8(4)(a) van toepassing is (slytasie-verminderingsbates). Die bate word gereken as teen markwaarde verkry; bestudeer Voorbeeld 9.31.
Verhalings: Uitgestelde verhalings van verminderings a 8(4)(e) – (eE)
Hierdie bepalings geld wanneer een bate met ʼn ander vervang word en: • die opbrengs gelyk is aan die basiskoste, of • die opbrengs groter is as die basiskoste. Daar sal dus geen bedrag ingesluit word by die inkomste nie, maar sal uitgestel word. Paragraaf 9.10.3 verduidelik die hantering van die uitstelling. • Hantering hang af van die tipe vervangingsbate wat aangekoop is. • ʼn Bate mag vervang word met meer as een bate. • Uitgestelde verhaling sal ingesluit word by inkomste met die vervreemding van die vervangingsbate. • Uitgestelde verhalings sal ingesluit word by die staking van gebruik. • Belastingpligtige moet die vervangingsbate binne ʼn seker tydperk in gebruik neem (soos in Par 65 of 66 van die agste bylae van die wet voorgeskryf), anders val die uitstel van verhalings weg. Bestudeer Voorbeeld 9.32, 9.33 en 9.34.
Verhalings: Rente of verwante finansieringskoste a 8(4)(l)
Hierdie artikel geld by die oordrag van ʼn reëling of instrument (wat rente of finansieringskoste dra) wat oorgedra word na ʼn ander persoon. Hierdie artikel word saam met a 24J(4A)(b) gelees. Die verhaling is:
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 89
GET206 Belasting • die bedrag van rente of finansiering wat as ʼn aftrekking toegelaat is • minus die bedrag werklik betaal.
Verhalings: Verkryging van gehuurde bates a 8(5)
Wanneer ʼn persoon ʼn bate huur en die huurpremie as ʼn aftrekking geëis is, en die betaalde huurpremies word gebruik as betaling vir daardie bate as die huurder dit later wil aankoop, geld a 8(5). Die bedrag van die verhaling sal wees die bedrag wat gebruik is om die aankoopprys te verminder. Bestudeer Voorbeeld 9.35. Die res van Paragraaf 9.10.6 kan net saam met Voorbeeld 9.36 gelees word.
Verhalings: Vermindering van skuld a 19
Hierdie artikel geld wanneer skuld verminder word en die vermindering enige bedrag wat die belastingpligtige as betaling vir die skuldvermindering aangewend het, oorskry. Paragraaf 9.10.7 lys wanneer a 19 nie van toepassing is nie. A 19 is van toepassing op drie gevalle: Geval Skuldvermindering om ander onkoste te befonds
Bespreking • Belastingpligtige het skuld aangegaan. • Skuld is gebruik om onkoste te befonds waarvoor hy ander aftrekkings kon kry (soos a 11(a)). • Nou word hy vrygestel van die skuld. • Die verhaling is al die aftrekkings toegelaat, beperk tot skuld wat vrygestel is. Bestudeer Voorbeeld 9.37.
Handelsvoorraad
• Skuld word gebruik om handelsvoorraad te koop. • Op die punt waar skuldvermindering plaasvind, het die belastingpligtige nog nie die handelsvoorraad verkoop nie. • Aftrekkings voorheen geëis vir handelsvoorraad (openingsvoorraad, eindvoorraad of aankoopprys) verminder. Bestudeer Voorbeeld 9.38.
Bladsy 90
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
Afskryfbare bates
• Skuld word aangewend om ʼn afskryfbare bate te koop. • Die mate waarin skuldverminderingaftrekkings (ingesluit die bedrae wat aangewend is ingevolge a 12A) oorskry, word as ’n verhaling ingesluit. Bestudeer Voorbeeld 9.39. Tabel 2.18: Verhalings: Vermindering van skuld (Outeur, 2016)
Lees die tussenwerking van a 19 en a 12A op bladsy 335. 2.10 Vervreemding-, verlies- of vernietigingsvermindering a 11(o) Paragraaf 9.11 lys wanneer a 11(o) geld. Drie terme kom onder a 11(o) ter sprake, naamlik vervreemding, verlies en vernietiging. Lees onder Paragraaf 9.11 die betekenis van elke term. Maak verder seker jy weet wat kwalifiserende slytasiebates is vir die doeleindes van a 11(o). A 11(o) sal nie van toepassing wees wanneer die bedrag ontvang is of toegeval het vanaf ʼn verbonde persoon nie. Die 11(o)-vermindering word soos volg bereken: • Koste van die bate • minus die som van o opbrengs ontvang vir die vervreemding, vernietiging of verlies van die bate en o verminderings en aftrekkings toegelaat ten opsigte van die bate. Paragraaf 9.11 verstrek die berekening van die koste van ʼn bate vir die doeleindes van a 11(o). Bestudeer Voorbeeld 9.40 en 9.41. 2.11 Samevatting Belasbare inkomste word bereken deur aftrekkings van inkomste af te trek. Hierdie studieeenheid het al die betrokke verskillende aftrekkings bespreek. Die vertrekpunt van aftrekkings is algemene aftrekkings. Omdat daar gereeld onsekerheid is oor kapitale onkoste (wat nie afgetrek mag word nie), word vir spesiale aftrekkings voorsiening gemaak.
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
Bladsy 91
GET206 Belasting Bedryfsonkoste is nie die enigste bedrae wat vir aftrekking van inkomste kan kwalifiseer nie. Daar word spesiale reëls voorgelê vir kapitaalverminderings en beperkings hierop. In sekere gevalle is dit nodig om verhalings toe te pas, waar, byvoorbeeld, oor bates waarop aftrekkings toegelaat was, beskik is. In so ʼn geval moet die belasbare inkomste weer meer gemaak word, volgens bepaalde reëls soos bespreek in hierdie studie-eenheid. 2.12 Selfevaluering • Paragraaf 8.13 gee ʼn omvattende voorbeeld van spesiale aftrekkings en vasgestelde verliese. • Paragraaf 9.12 som kapitaalverminderings deeglik op en Paragraaf 9.13 bied omvattende voorbeelde van kapitaalverminderings. 2.13 Selfevalueringsriglyne Die voorbeelde hierbo genoem, gee goeie riglyne vir die inoefening en toepassing van aftrekkings.
Bladsy 92
Studie-eenheid 2: Aftrekkings
GET206 Belasting
STUDIE-EENHEID 3: INDIVIDUE
3.1
Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip Studie-eenheid 3 bemagtig jou tot kennis en begrip van: •
belastingaanspreeklikheid van ʼn individu.
•
byvoordele.
•
aftreevoordele en die aanslagformule.
•
werknemersbelasting.
•
voorlopige belasting.
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
die berekening van belastingaanspreeklikheid van ʼn individu te demonstreer.
•
die bepalings van die wet oor byvoordele toe te pas.
•
ʼn begrip van aftreevoordele en die aanslagformule te demonstreer.
•
ʼn begrip van werknemersbelasting te demonstreer.
•
bepalings van die wet oor voorlopige belasting toe te pas, sowel as om voorlopige belasting te bereken.
3.2
Voorgeskrewe handboek
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Zyl, L., Wilcocks, J.S. & De Swardt, R.D. 2015. SILKE: Suid-Afrikaanse inkomstebelasting. Woodmead: LexisNexis. Bestudeer die volgende afdelings vir die doeleindes van hierdie studie-eenheid: Hoofstuk 10, Paragrawe 10.1 – 10.8 (Paragrawe 10.5.3 en 10.8 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 11, Paragrawe 11.1-11.7 (Paragrawe 11.5, 11.6 en 11.7 hoef nie bestudeer te word nie).
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 93
GET206 Belasting Hoofstuk 12, Paragrawe 12.1-12.4 (Paragrawe 12.3.3 en 12.4.1 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 13, Paragrawe 13.1-13.12 (Paragrawe 13.11 en 13.12 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 14, Paragrawe 14.1-14.8. 3.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Maak seker jy verstaan die volgende terme: Sleutelwoord
Omskrywing
Einde van die jaar
Verwys na die einde van die jaar van aanslag, tensy anders gespesifiseer.
Inkomstebelastingwet
Die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 word na verwys as die
58 van 1962
wet.
Onnatuurlike persone
Artikel 1 van die wet bevat die omskrywing van ʼn persoon; hierdie beskrywing sluit baie vorme in. ʼn Natuurlike persoon sal enigeen soos ek en jy wees en word na verwys as ʼn individu. ʼn Onnatuurlike persoon sal verwys na ʼn entiteit soos ʼn maatskappy, beslote korporasie ensovoorts.
SAID 3.4
Suid-Afrikaanse Inkomstediens.
Inleiding
In die salarisstrokie van ʼn individu is verskeie elemente wat in ag geneem word om die netto bedrag betaalbaar te bereken. Byvoordele, aftreevoordele, werknemersbelasting en voorlopige belasting is alles elemente waarvoor spesifiek voorsiening gemaak word in die wet. Hierdie deel van die gids sal die genoemde elemente verduidelik. 3.5
Individue
Handboek (Stiglingh, et al.: 2015): Hoofstuk 10, Paragraaf 10.1 tot 10.7. Individuele belastingaanspreeklikheid verskil van die aanspreeklikheid van onnatuurlike persone. Die wet maak voorsiening vir spesifieke insluitings en aftrekkings in die berekening van individuele belastingaanspreeklikheid en Paragraaf 10.1 verstrek ʼn raamwerk wat in die berekening daarvan, gebruik kan word.
Bladsy 94
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting 3.5.1 Berekening van normale belastingaanspreeklikheid Die belastingjaar van individue begin altyd op 1 Maart en eindig op 28 Februarie. Belasbare inkomste word op verskillende maniere belas. Normale belasbare inkomste word belas volgens ʼn belastingtabel wat jaarliks gewysig word.
Normale belasbare inkomste (uitgesluit enige uittreefonds-enkelbedragvoordele, uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordele) word belas volgens die belastingtabel wat jaarliks gewysig word. Aanspreeklikheid word ook verminder met ʼn korting ingevolge a 6(2) (belastingkortings).
Belastingaanspreeklikheid op uittreefonds-enkelbedragvoordele, uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordele word volgens aparte tabelle bereken en mag nie verminder word met a 6(2)-kortings nie. A 6A- en 6B-krediete mag wel afgetrek word.
A 6(2)-belastingkortings
Primêre korting
Sekondêre korting
Tersiêre korting
Alle natuurlike persone
Natuurlike persone 65 jaar of ouer
Natuurlike persone 75 jaar of ouer
Persone onder 65 geregtig slegs op hierdie korting
Persoon 65+ dus geregtig op twee belastingkortings
Persoon 75+ dus geregtig op drie belastingkortings
R12 726
R7 110
R2 367
Figuur 3.1: Artikel 6(2)-belastingkortings (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 10.1, 10.2 en 10.3. Paragraaf 10.3 hoef slegs gelees te word. 3.5.2 Aftrekkings van toepassing op individue Lees Paragraaf 10.4 as inleiding tot aftrekkings van toepassing op individue.
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 95
GET206 Belasting
Ledebydraes tot pensioenfondse a 11(k)
Daar word duidelik onderskei tussen pensioenfondse en voorsorgfondse. Die belangrikste onderskeiding is dat die bydraes aan ʼn voorsorgfonds nie vir belastingdoeleindes aftrekbaar is nie. Dit beteken dat aftrekking van pensioenfondsbydraes die belasbare inkomste, en dus ook die belasting betaalbaar aan die SAID, verminder. Lidmaatskap aan pensioenfondse is gekoppel aan indiensneming. Vanaf 1 Maart 2016 word ledebydraes tot pensioenfondse anders hanteer. • Lopende bydraes tot pensioenfondse Die aftrekking mag soos volg beperk word: Die grootste van die volgende R1 750
7.5% van besoldiging ontvang van uittredingfunderingsdiens (2de voorbehoudsbepaling van a 11(k)(i))
Figuur 3.2: Beperking van pensioenfondsaftrekking (Outeur, 2016) Uittredingfunderingsdiensinkomste word in a 1 van die wet omskryf en sluit in enige inkomste wat gebruik word in die berekening van pensioenfondsbydrae. Die omskrywing sal egter vanaf 1 Maart 2016 geskrap word. Die totale aftrekking mag nooit die werklike bydraes oorskry nie, en geen bedrag groter as die bydraes mag oorgedra word na die volgende jaar nie. Bestudeer die Onthou-blokkie onder Paragraaf 10.4.1. • Agterstallige bydraes tot pensioenfondse o Dit is bydraes vir ʼn tydperk voordat die individu lid van pensioenfonds was. o Voorbehoudsbepaling (aa) van a 11(k)(ii): Aftrekking beperk tot R1 800 per jaar. o Voorbehoudsbepaling (bb) van a 11(k)(ii): Oorskot mag ook oorgedra word na die volgende jaar (ook dan beperk tot R1 800). o Voorbehoudsbepaling (cc) van a 11(k)(ii): Aftrekking kan van bedryfsinkomste, sowel as van nie-bedryfsinkomste aftrek word.
Bladsy 96
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting o Voorbehoudsbepaling (dd) van a 11(k)(ii): Voorskot mag nie oorgedra word as dit in berekening gebring is om ʼn nie-belasbare gedeelte van ʼn enkelbedragvoordeel uit ʼn fonds te bepaal nie. Bestudeer Voorbeeld 10.5.
Ledebydraes tot uittredingsannuïteitsfondse a 11(n)
Lidmaatskap aan uittredingsannuïteitsfondse word nie gekoppel aan indiensneming nie. A 11(n)(i)(aa) hanteer lopende bydraes en a 11(n)(i)(bb) hanteer agterstallige bydraes. • Lopende bydraes tot uittredingsannuïteitsfondse a 11(n)(i)(aa) Die aftrekking wat toegelaat word, word soos volg bereken:
Die grootste van die volgende 15% van: • Inkomste uitgesluit: • uittredingsfunderingsdiensinkomste, uittreefondsenkelbedragvoordeel, uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordeel • Minus aftrekkings teen nieuittredingsfunderingsdiensinkomste: aa 11(n), 17A, 18A en par 12(1)(c)-(i) van die eerste bylae.
R3 500 minus a 11(k)(i)aftrekkings vir die jaar
R1 750
Figuur 3.3: Beperking van uittredingsannuïteitsfonds-aftrekking (Outeur, 2016) Lees die Onthou-blokkie onder Paragraaf 10.4.2 en bestudeer Voorbeelde 10.6, 10.7, 10.8 en 10.9. • Agterstallige bydraes tot uittredingsannuïteitsfondse a 11(n)(i)(bb) Die aftrekking word ook beperk tot R1 800 en agterstallige bydraes wat R1 800 oorskry, kan oogedra word na die volgende jaar. Bestudeer Voorbeeld 10.10. Paragraaf 10.4.3 kan gelees word om die nuwe a 11(k) te verstaan.
Mediese skemafooie en mediese onkoste aa 6A- en 6B-krediete • Belastingkrediet vir mediese skemafooie a 6A Die a 6A-krediet hou verband met die fooie betaal deur ʼn geregistreerde mediese skema waar die persoon en afhanklikes van die persoon aan die skema behoort. Paragraaf 10.4.4 gee die omskrywing van ʼn afhanklike.
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 97
GET206 Belasting Fooie betaal deur ʼn boedel of ʼn persoon se werkgewer word geag as fooie deur die belastingpligtige betaal. Lees die Onthou-blokkie van toepassing op a 6A-krediete. • Bykomende belastingkrediet vir mediese onkostes a 6B Die a 6B-krediet hou verband met oorskot mediese skemafooie en mediese onkoste en word in die volgende drie kategorieë verdeel: o Belastingpligtiges 65 jaar+ o Gestremde belastingpligtiges o Alle ander belastingpligtiges Paragraaf 10.4.4 verstrek die omskrywing van kwalifiserende mediese onkostes, afhanklike, gestremdheid en kind. Verwys na die omskrywings vir die doeleindes van die a 6B-krediet. Die aa 6A- en 6B-krediete word soos volg opgesom: Kategorie
A 6A-krediet R257 per maand net die persoon
A 6B-krediet 33% van oorskot van: * skemafooie * minus 3 x 6A-krediet (soos bepaal in kolom links)
Persoon 65+ a 6B(3(a)
* R514 per maand
plus
persoon + 1 afhanklike * R514 + R172 per maand
kwalifiserende mediese koste
vir verdere afhanklikes R257 per maand net die persoon Persoon of
(soos bepaal in kolom links)
of kind met
a 6B(3)(b)
* skemafooie * minus 3 x 6A-krediet
persoonsgade gestremdheid
33% van oorskot van:
* R514 per maand
plus
persoon + 1 afhanklike * R514 + R172 per maand
kwalifiserende mediese koste
vir verdere afhanklikes
Bladsy 98
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting
25% van oorskot van:
R257 per maand net die persoon
* skemafooie * minus 3 x 6A-krediet (soos bepaal in kolom links)
Alle ander gevalle a 6B(3)(c)
plus
* R514 per maand persoon + 1 afhanklike * R514 + R172 per maand vir verdere afhanklikes
kwalifiserende mediese koste minus 7.5% van belasbare inkomste (uitgesluit skeidingsvoordele, uittredingsenkelbedragvoordeel of uittredingsenkelbedragonttrekkingsvoordeel)
Tabel 3.1: Opsomming van aa 6A- en 6B-krediete (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 10.11, 10.12 en 10.13. 3.5.3 Belasting van ʼn getroude persoon Gades in huwelike word afsonderlik belas en die volgende sal geen uitwerking hê op enige gade, tensy a 7(2) of (2A) geld nie: • Huwelike • Skeiding van tafel en bed • Egskeiding • Afsterwe van enige gade gedurende die jaar Paragraaf 10.5 omskryf gade. Bestudeer Voorbeeld 10.14.
Geagte insluiting a 7(2)
Wanneer een gade ʼn bedrag skenk, oormaak of andersins oorbeskik aan sy/haar gade met meer as 50% as doel om belasting te vermy, word eersgenoemde gade op daardie bedrag belas (a 7(2)(a)). Bestudeer Voorbeeld 10.15. Lees ook die voorbeeld verder onder Paragraaf 10.5.2 waar gades betrokke is by dieselfde bedryf en een gade deur ʼn ander vorm van oormaking ʼn addisionele bedrag ontvang wat
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 99
GET206 Belasting teen ʼn laer koers belas sal word, maar waar die oorskot geag deur die skenkergade, ontvang te wees (a 7(2)(b)).
Huwelik binne gemeenskap van goedere a 7(2A) en (2C)
Onder normale omstandighede word inkomste geag in gelyke dele ontvang en belas te word in elke gade se hande. Daar word egter voorgeskryf dat sekere inkomstes op bepaalde maniere hanteer moet word in ʼn huwelik binne gemeenskap van goedere. Tipe inkomste Uit die beoefening van ʼn bedryf (uitgesluit huur
Bespreking • Belas in die hande van die gade wat die bedryf beoefen. • Ingeslote huur ontvang van roerende goed. • Indien bedryf saam beoefen word:
van vaste
o Verdeel volgens ooreenkoms of
eiendom)
o Volgens insette (indien geen ooreenkoms).
Huur van vaste eiendom & niebedryfsverwante inkomste
• Toegeval in gelyke dele aan elke gade tot op datum van skeiding (indien skeiding deur die jaar plaasgevind het). • Indien inkomste spesifiek uitgesluit is van gemeenskaplike boedel, sal gade alleen belas word. • Bestudeer die tabel onder Paragraaf 10.5.2.
Kapitaalwinste
• Word bespreek in Paragraaf 14 van die agtste bylae van die wet.
Tabel 3.2: Hantering van sekere inkomste by ʼn huwelik binne gemeenskap van goedere (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 10.16.
Aftrekkings en verminderings a 7(2B)
Aftrekkings volg inkomste. Indien inkomste geag die skenkergade toe te val, sal daardie gade geregtig wees op aftrekkings en verminderings van toepassing. Waar inkomste in gelyke dele verdeel word, sal aftrekkings en verminderings ook gelyk verdeel word.
Bladsy 100
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting 3.5.4 Skeiding van tafel en bed, egskeidings en onderhoudsbevele aa 21, 10(1(u) en 7(11) Hierdie gevalle behoort gewoonlik nie ʼn belastingposisie te beïnvloed nie, tensy daar geagte insluitings (a 7(2)) of huwelike binne gemeenskap van goedere was (a 7(2A)). Paragraaf 10.6 gee ʼn opsomming van belastinggevolge van toelae of onderhoudsbetalings. Bestudeer Voorbeeld 10.17 en lees die res van Paragraaf 10.6. 3.5.5 Minderjarige kinders aa 7(3) en (4) Hierdie artikels geld waar daar ʼn skenking, oormaking of ander beskikking aan minderjarige kinders of stiefkinders gemaak word. Lees die Onthou-blokkie onder Paragraaf 10.7. A 7(3)
A 7(4)
• Die ouer word belas.
• A 7(4) vermy ontduiking van a 7(3) via kruisskenking.
• Herbelegging van inkomste
• Waar Mnr. A skenking maak aan Mnr. B en
(inkomste op inkomste):
Mnr. B ʼn skenking maak aan een van Mnr. A o Kohler v CIR: Die ouer word nie
se minderjarige kinders, sal Mnr. A op die
belas op die herbelegging nie.
inkomste belas word.
o CIR v Widan: Daar moet kousale verband wees tussen die volgende
• Lees ook die voorbeeld in die teks.
inkomste en die oorspronklike skenking. o Joss v CIR: Aandele in maatskappy met minderjarige kinders as aandeelhouers, en aandele verkoop was in ruil vir rentevrye lening. Die ouer is belas op die rente. o CIR v Berold en Ovenstone v SIR bied nog voorbeelde. Tabel 3.3: Aa 7(3) en 7(4) (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 10.18(a) tot 10.18(d).
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 101
GET206 Belasting 3.6
Byvoordele
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 11, Paragraaf 11.1 tot 11.7. Waar werknemers voordele of bates, anders as kontant, vanaf werkgewers ontvang as deel van ʼn vergoedingspakket, is daardie voordele belasbare voordele, soos omskryf in die sewende bylae van die wet. Die belasbare gedeelte word by bruto inkomste ingesluit op grond van Par (i) van die omskrywing van bruto inkomste. Byvoordele kan by bruto inkomste, inkomste of belasbare inkomste ingesluit word. Paragraaf 11.1 som dit op. 3.6.1 Toelae a 8(1) Gewoonlik moet toelae of voorskotte by belasbare inkomste ingesluit word. Slegs wanneer ʼn toelaag ontvang is as ʼn reistoelaag, bestaanstoelaag of toelae aan ampsbekleërs, word die belasbaarheid van die byvoordeel verlaag soos uiteengesit in Figuur 3.4.
Toelaag / Voorskot
Minus gedeelte bestee
Belasbare byvoordeel
Figuur 3.4: Belasbare byvoordeel (Outeur, 2016) Belasbare byvoordele word by belasbare inkomste ingesluit deur a 8(1)(a)(i), tensy: • die voorskot of vergoeding gebruik is vir onkoste • aangegaan in opdrag van ʼn prinsipaal vir bevordering van die prinsipaal se bedryf • en rekenskap gedoen moet word vir onkoste (a 8(1)(a)(ii)).
Bladsy 102
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting
Reistoelae a 8(1)(b)
Reistoelae wat nie gebruik is vir sakereise nie, moet ingesluit word by belasbare inkomste. Daarom is dit belangrik om te weet watter gedeelte van ʼn reis vir sakedoeleindes was. Tabel 3.4 hieronder gee ʼn opsomming van die twee soorte reistoelae. Vate reistoelaag • Vaste maandelikse bedrag ontvang. • Slegs geëis indien akkurate rekords in ritboek bygehou. • Berekening van sakekilometers: o Werklike sakekilometers vir die jaar x geagte tarief p/km (verkry in tabel in Bylaag C), of
Vergoedende reistoelaag • Toelaag gebaseer op werklike afstand afgelê. • Koste p/km per tabel in Aanhangsel C. • Vaste bedrag van 330c p/km kan gebruik word, indien aan volgende twee vereistes
o Werklike sakekilometers vir die jaar x werklike
voldoen is:
koste p/km, ondersteun deur akkurate rekords. o Totale sakekilometers vir • Akkurate rekords gebruik: o Totale jaarlikse huur van ʼn gehuurde motor mag nie die vaste koste in tabel in Bylae C oorskry nie. o Enige ander geval: Slytasie moet vir 7 jaar bereken word, koste van voertuig moet beperk word tot R560 000 (ingeslote finansieringskoste).
jaar ooskry nie 8 000 km. o Geen ander reistoelaag of terugbetaling mag aan werknemer betaal word nie. Bestudeer Voorbeeld 11.3.
• Waarde van voertuig met gebruik van geagte tariewe: o Waarde van voertuig gebruik om geagte tarief in Bylae C vas te stel. o Waarde van voertuig: Verkry deur bona fide-verkoop of ruilooreenkoms: Oorspronklike koste (BTW ingeslote) minus finansieringskoste. Deur huurooreenkoms of bruikhuur gehou: Die kontantwaarde. Enige ander geval: Markwaarde (BTW ingeslote)
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 103
GET206 Belasting op tydstip toe motor gekry is. • Geagte tarief p/km: o Vastekostekomponent Vaste koste volgens tabel, gedeel deur totale km gedurende jaar afgelê. o Plus brandstofkostekomponent Koste volgens tabel o Plus instandhoudingskostekomponent Koste volgens tabel Lees Onthou-blokkie en bestudeer Voorbeelde 11.1 en 11.2. Tabel 3.4: Reistoelae (Outeur, 2016) Notas: Reise tussen woon- en werkplek word nie geag sakereise te wees nie (a 8(1)(b)(i)).
• Teenvermydingsbepaling Van toepassing wanneer ʼn werknemer sy motor aan ʼn wergewer verhuur en dan reg van gebruik van die motor as ʼn byvoordeel ontvang. Lees meer hieroor onder Paragraaf 11.3.1 en bestudeer Voorbeeld 11.4. • Werknemersbelasting op reistoelae Vaste reistoelaagbedrag 80% ingesluit by besoldiging
20% ingesluit by besoldiging slegs indien werkgewer tevrede is dat minstens 80% van motorgebruik vir sakedoeleindes was
Figuur 3.5: Werknemersbelasting op reistoelae (Outeur, 2016) ʼn Vergoedende reistoelaag is nie aan werknemersbelasting onderhewig nie.
Bladsy 104
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting
Bestaanstoelae a 8(1)(c)
Die toelaag word ontvang wanneer die werknemer minstens een nag van sy huis moes weg wees vir sakedoeleindes. Vaste koste • Werklike onkoste vir huisvesting, maaltye of ander toevallige uitgawes. • Beperk tot bedrag van
Geagte koste • Indien daar geen koste bewys kan word nie, word ’n “geagte koste” gebruik. • Twee tipes geagte kostes kan bestaan: • Geagte koste binne Suid-Afrika:
toelaag. o R103 p/d indien slegs toevallige onkoste gedek. o R335 p/d indien maaltye en toevallige koste gedek. Die bedrag hierbo word beperk tot toelaag betaal • Geagte koste buite Suid-Afrika: o Indien die toelaag maaltye en toevallige onkoste dek, dan word die bedrag vasgestel volgens die tabel in Bylaag F. Lees die Onthou-blokkie. Tabel 3.5: Bestaanstoelae (Outeur, 2016) • Werknemersbelasting op bestaanstoelae Werknemersbelasting word nie afgetrek nie. Bestudeer Voorbeeld 11.5.
Toelae aan ampsbekleërs a 8(1)(d)
Persone wat openbare ampte beklee in, byvoorbeeld, nasionale, provinsiale en plaaslike regerings, asook in ondernemings sonder winsbejag, kan ʼn aftrekking vir onkoste eis, soos gelys in a 8(1)(d). Onkoste aangegaan moes vir doeleindes van die amp wees. • Werknemersbelasting op toelae aan ampsbekleërs Werknemersbelasting word op 50% van toelae afgetrek.
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 105
GET206 Belasting 3.6.2 Sewende bylae-voordele Kontant-ekwivalent van ʼn belasbare voordeel = ingeslote by bruto inkomste Par (i)
Uitgeslote voordele word gelys onder Paragraaf 11.4; lees die res van die paragraaf en verstaan die volgende begrippe: • Werknemer • Werkgewer • Verwante inrigting Belangrike inligting betreffende belasbare voordele: • Voordele toegeken aan familielede van werknemers en ander: In die hande van die werknemer belas. • Vergoeding deur werknemer betaal: Vergoeding word van die vasgestelde waarde van die byvoordeel afgetrek. • Werkgewer se pligte: Werkgewer moet belasbare byvoordeel bepaal, ʼn byvoordeelsertifikaat aan die werknemer verskaf en ʼn verklaring van byvoordele op die werknemersbelastingrekonsiliasie maak. Die handboek verskaf omvattende opsommings van die volgende sewende bylae-voordele. Paragraaf in
Paragraaf in
handboek
sewende bylae
om te
van die wet
bestudeer
11.4.4
2(a) en 5
Byvoordeel
Voorbeeld
Bates teen minder as werklike
11.6
waarde verkry 11.4.5
2(b) en 6
Gebruik van diverse bates
11.7
11.4.6
2(b) en 7
Gebruiksreg van ʼn motorvoertuig
11.8, 11.9, 11.10, 11.11, 11.12 en 11.13
11.4.7
2(c) en 8
Maaltye, verversings en maaltyd-
N.v.t.
en verversingsbewysstukke
Bladsy 106
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting
11.4.8
2(d) en 9
Residensiële huisvesting
11.14
11.4.9
2(d) en 9
Vakansiehuisvesting
11.15
11.4.10
2(e) en 10
Gratis of goedkoop dienste
N.v.t.
11.4.11
2(f), 10A en 11
Lae rentekoersskulde
11.16 en 11.17
11.4.12
2(g), (gA) en 12
Subsidies
N.v.t.
11.4.13
2(h) en 13
Ontheffing of betaling van ʼn
11.18
verpligting 11.4.14
2(i) en 12A
Bydraes tot bystandsfondse
11.19
11.4.15
2(j) en 12B
Koste vir mediese dienste
11.20
11.4.16
2(k) en 12C
Voordele uit versekeringspolisse
N.v.t.
11.4.17
2(l) en 12D
Bydraes tot uittredingsfondse deur
N.v.t.
werkgewers, geld vanaf 1 Maart 2016 Tabel 3.6: Sewende bylae-voordele (Outeur, 2016) Bestudeer hierdie paragrawe noukeurig en maak seker jy verstaan wat elkeen van die byvoordele is. 3.7
Aftreevoordele en die aanslagformule
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 12, Paragraaf 12.1 tot 12.4. Dit is belangrik om te weet vanaf waar ʼn natuurlike persoon ʼn enkelbedragvoordeel kry: • Werkgewer; beheer deur Par (d) en (f) van die omskrywing van bruto inkomste in a 1 van die wet. • Uittreefonds; beheer deur Par (e) van die omskrywing van bruto inkomste in a 1 van die wet en die tweede bylae. Enkelbedrag minus toelaatbare aftrekkings = ingeslote by bruto inkomste (par (e)).
Lees die opsomming onder Paragraaf 12.1 van die handboek. Hoeveel van ʼn uittreebelang mag ʼn belastingpligtige as ʼn enkelbedragvoordeel neem?
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 107
GET206 Belasting • Voorsorg- of voorsorgbewaringsfonds: Totale waarde van die uittreebelang. • Pensioen-, pensioenbewarings- en uittredingsannuïteitsfondse: Nie meer as ⅓ van die uittreebelang nie. o Verplig om res as annuïteit of lewende annuïteit te neem (dus ten volle belasbaar). o Indien ⅔ van belang < R50 000 = mag volle waarde geneem word. Lees die opsomming van veranderinge onder Paragraaf 12.1 wat vanaf 1 Maart 2016 in werking tree. 3.7.1 Vrystelling van nie-aftrekbare element van verpligte annuïteite (a 10Cvrystelling) Indien ’n uittreebelang of gedeelte daarvan ’n verpligte annuïteit is = waarde ingesluit by bruto inkomste deur Par (a) omdat dit dan belasbaar moet wees. Vanaf 1 Maart 2016 word uitreebelange vanuit voorsorg- of voorsorgbewaringsfondse ook verplig om ⅔ as verpligte annuïteite te neem. Dus kan hierdie bedrae ook vir a 10Cvrystellings kwalifiseer. A 10C-vrystellings = bydraes tot fondse wat nie voorheen vir enige aftrekkings toegelaat was nie, en ook nie vir vrystellings toegelaat was nie.
Die vrystelling is beperk tot verpligte annuïteit betaalbaar. Lees onder Paragraaf 12.1.1 die struktuur en praktiese tydlyn van die aftrekking. Bestudeer Voorbeelde 12.1, 12.2 en 12.3. 3.7.2 Enkelbedrae vanaf werkgewers Ingesluit by bruto inkomste deur Par (d) of Par (f)
Vergoeding vir verlies van amp of diensbetrekking (Par (d) van bruto inkomste en omskrywing van skeidingsvoordeel in a 1)
Paragraaf 12.2.1 lys bedrae wat by bruto inkomste ingesluit moet word. Hierdie bedrae moet ʼn bepaalbare geldwaarde hê. Daar moet ook bepaal word of die bedrae aan omskrywing van ʼn skeidingsvoordeel voldoen, aangesien dit die belasbaarheid van die bedrag beïnvloed. Lees ook die voorbehoudsbepalings waaraan Par (d)-insluitings onderhewig is. Paragraaf 12.2.1 lys ook bedrae wat binne die bepalings van Par (d) sal val.
Bladsy 108
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting Handelsbeperkings val nie binne die omvang van Par (d) nie, maar eerder Par (cA) van die omskrywing van bruto inkomste, omdat handelsbeperkingsbedrae nie beskou word as bedrae wat noodwendig vir beëindiging van diens / amp geld nie. • Skeidingsvoordele 55 jaar bereik of Enkelbedrae ontvang moet vir afstanddoening, beëindiging, verlies, repudiëring, herroeping of verandering van persoon se amp of diensbetrekking wees.
permanent ongeskik weens siekte, ongeluk, besering, geestes- of liggaamlike gebrek of
* werkgewer staak met bedryf of * werknemer oorbodig (n.v.t. wanneer persoon >5% aandele hou)
Figuur 3.6: Vereistes van skeidingsvoordele (Outeur, 2016) Die belasbaarheid van skeidingsvoordele is op bladsy 428 opgesom. • Tabelle vir kumulatiewe toepassing van die skeidingsvoordeel, uittreefonds-enkelbedragvoordeel- & uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordeel Hierdie voordele word op ʼn kumulatiewe basis belas en daarom teen ʼn hoër marginale koers. Die tabelle vir skeidingsvoordeel en uittreefonds-enkelbedragvoordeel stel die eerste R500 000 vry, teenoor die uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordeel wat slegs die eerste R25 000 vrystel. Berekening van die belasting op ʼn skeidingsvoordeel: Belasting in Stap 1 minus belasting in Stap 2 hieronder.
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 109
GET206 Belasting
Stap 1
Stap 2
Belasting op huidige skeidingsvoordeel en vorige jare se voordele:
Bereken hipotetiese belasting:
Som: Huidige skeidingsvoordeel + (1) alle vorige skeidingsvoordele ontvang (op/na 1 Maart 2011) + (2) alle uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordele ontvang vanaf 1 Maart 2009 + (3) alle uittreefondsenkelbedragvoordele ontvang vanaf 1 Oktober 2007
Som: (1) + (2) + (3) in kolom langsaan
Boonste som belas volgens tabel op bladsy 429
Boonste som belas volgens tabel op bladsy 429
Figuur 3.7: Berekening van belasting op skeidingsvoordele (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeelde 12.8 en 12.10 en lees Let wel-blokkie bo aan bladsy 430.
Omsetting van bedrae verskuldig Par (f) bruto inkomste
Dit geld wanneer ʼn werknemer ʼn voordeel (soos ʼn koffiepouse) in geld omskakel. Die omskakeling kan as skeidingsvoordele beskou word, indien dit aan die omskrywing voldoen. Die bedrag kan dus deur Par (d) of Par (f) belas word (nie albei nie). Paragraaf 12.2.2 som die twee tipes Par (f)-bedrae op. 3.7.3 Fondsvoordele Par (e) bruto inkomste en tweede bylae Die belasbare gedeeltes van uittreefonds-enkelbedragvoordele en uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordele word by bruto inkomste ingesluit. Lees die omskrywing van ʼn enkelbedragvoordeel onder Paragraaf 12.3.
Bladsy 110
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting Artikel 7(11)-onderhoudsbevelbedrae word uitgesluit. Die belastingeffek van ʼn enkelbedragvoordeel sal afhang van gebeure en nie die tipe fonds nie (tensy vanaf ʼn openbare sektor-pensioenfonds). Voorbeeld 12.4 handel oor geagte bronbepalings; bestudeer dit. Enkelbedrae in die vorm van ʼn assuransiepolis: Par 4(2)bis van die tweede bylae ag die afkoopwaarde as ʼn enkelbedragvoordeel. Bestudeer Voorbeeld 12.5. Uitgestelde onttrekkingsvoordele handel oor die geagte datum van toevalling van ʼn enkelbedragvoordeel. Bestudeer Voorbeeld 12.6.
Uittreefonds-enkelbedragvoordele Par 2(1)(a), 3, 3A, 5 & 6 van tweede bylae
Maak seker jy ken die omskrywings van uittree, uittreedatum en normale uittreeouderdom. o Wanneer ʼn bedrag ontvang word vanaf ʼn fonds, sonder dat daar ʼn siekte was en/of voor aftree-ouderdom, is dit ʼn uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordeel. o Verwys na die illustrasie onder Paragraaf 12.3.1 van die berekening van die belasbare gedeeltes van uittree-enkelbedrae wat by bruto inkomste ingesluit word. Verwys ook na die opsomming van die bepalings rakende uittreefondsenkelbedragvoordele op bladsy 434. o Enkelbedragvoordele ontvang as gevolg van dood sal by die laaste aanslag ingesluit word. Die belasting betaalbaar kan gehef word van die persoon aan wie die enkelbedragvoordeel toeval. o Geen enkelbedragvoordeel sal toegeval wees, indien afhanklikes kies om nie ʼn jaargeld of lewende annuïteit te ontvang nie, of as die bedrag as ʼn onopgeëiste voordeel in ʼn pensioenbewarings- of voorsorgbewaringsfonds inbetaal is nie.
• Berekening van belasting op uittreefonds-enkelbedragvoordele Uittreefonds-enkelbedragvoordele word volgens die belastingtabel, genaamd Uittreefonds-enkelbedragvoordeletabel (UEV-tabel), belas.
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 111
GET206 Belasting
Stap 1 Belasting ingevolge tabel op bl. 435 op som van 1) huidige UEV 2) alle vorige UEV 3) alle skeidingsvoordele ontvang
Stap 2 hipotetiese belasting op som van (2) en (3) volgens UEV-tabel
Stap 1 - Stap 2 = belasting op UEV's
Figuur 3.8: Berekening van belasting op uittreefonds-enkelbedragvoordele (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 12.7 en 12.8.
Uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordele Par 2(1)(b), 4 en 6
Ĺ&#x2030; Opsomming van bedrae wat by bruto inkomste ingesluit moet word, word onder Paragraaf 12.3.2 verstrek. Lees ook die opsomming van die bepalings van uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordele. Bestudeer Voorbeeld 12.9. â&#x20AC;˘ Berekening van belasting op uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordele Uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordele word volgens die belastingtabel, genaamd Uittreefonds-enkelbedragonttrekkingsvoordeletabel (UEOV-tabel), belas.
Stap 1 Belasting volgens tabel op bl. 439 op som van 1) huidige UEOV 2) alle vorige UEOV's 3) alle skeidingsvoordele ontvang
Stap 2 Hipotetiese belasting op som van (2) en (3) volgens UEOV-tabel
Stap 1 - Stap 2 = belasting op UEOV
Figuur 3.9: Berekening van belasting op uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordele (Outeur, 2016) Lees al die Let wel- en Onthou-blokkies en bestudeer Voorbeeld 12.10
Bladsy 112
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting 3.7.4 Aanslagkonsessie (gemiddelde aanslagformule) a 5(10) Indien inkomste, soos gelys onder Paragraaf 12.4, ingesluit is by belasbare inkomste, word die belasting so bereken: Y = A / (B + D - C) x B
Y = Bedrag van normale belasting wat bereken moet word. A = Normale belasting op B + D - C volgens normale belastingtabel. B = Totale belasbare inkomste vir die jaar. C = Som van onreëlmatige inkomste soos in Paragraaf 12.4 gelys. D = Lopende bydraes tot uittredingsannuïteitsfondse wat a.g.v. hierdie bedrae afgetrek is. Gemiddelde koers mag nie > 18% (soos in normale belastingtabel) nie. Figuur 3.10: Aanslagkonsessie (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 12.12. 3.8
Werknemersbelasting
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 13, Paragraaf 13.1 tot 13.12. Paragraaf 13.1 gee ʼn opsomming van die berekening van werknemersbelasting vir natuurlike persone en arbeidsmakelaars. Die omskrywings van besoldiging, werknemer en werkgewer is belangrik vir hierdie afdeling; laasgenoemde verwys na paragrawe in die vierde bylae van die wet . 3.8.1 Besoldiging Par 1 ʼn Bedrag moet by die omskrywing van besoldiging ingesluit word, om onderhewig aan werknemersbelasting te wees. Verwys na hierdie omskrywing onder Paragraaf 13.2; laasgenoemde verstrek ook ʼn gedetailleerde opsomming van die spesifieke insluitings en uitsluitings van besoldiging. Die volgende figuur verwys na belangrike hantering van sekere bedrae:
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 113
GET206 Belasting
•Voordele deur verwante inrigtings verskaf: Bedrae vanaf ʼn inrigting verwant aan ʼn werkgewer is ʼn belasbare byvoordeel vir die werknemer; werkgewer betaal dus werknemersbelasting. •Voordele aan familielede van werknemers en ander: Kontantekwivalent ingesluit by werknemer se bruto inkomste en onderhewig aan werknemersbelasting.
Byvoordele
Direkteursvergoeding
•Direkteure is ook werknemers en werknemersbelasting is ook van toepassing.
Regte om handelseffekte te verkry
Jaargelde & tantième
•Paragraaf 13.2.3 hoef slegs gelees te word.
•Werknemersbelasting word van alle jaargelde afgetrek. •Werknemersbelasting word nie van tantième afgetrek nie, omdat dit nie as besoldiging beskou word nie.
Figuur 3.11: Hantering van sekere bedrae vir doeleindes van werknemersbelasting (Outeur, 2016) 3.8.2 Werknemer Par 1 Werknemer word onder Paragraaf 13.3 omskryf. Nie-inwoners word op bronbasis belas en geld werknemersbelasting dus nie, behalwe in die geval van die bekleding van ʼn amp. Waar ʼn nie-inwoner dienste binne Suid-Afrika lewer = geld werknemersbelasting. 3.8.3 Werkgewer Par 1 Werkgewer word onder Paragraaf 13.4 omskryf. 3.8.4 Werknemersbelasting Par 2, 9 en 11 Werknemersbelasting word maandeliks van die volgende afgetrek: • Besoldiging • Enkelbedragvoordele • Oormatige salarisse aan gades van werknemers Werknemersbelasting op jaarlikse bedrae moet apart bereken word (geen jaarlikse ekwivalent nie). Die balans van besoldiging word bereken deur bedrae gelys onder Paragraaf 13.5 af te trek van besoldiging. Bestudeer Voorbeeld 13.1 en 13.2.
Bladsy 114
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting 3.8.5 Deeltydse, tydelike en toevallige werkers Werknemersbelasting vir hierdie werknemers word teen ʼn koers van 25% bereken. Voorbeelde van deeltydse besoldiging word onder Paragraaf 13.7 verstrek. Tipiese voorbeelde van los werkers is studente of skoliere wat tydelik iewers aangestel is. Bestudeer die tabel onder Paragraaf 13.7. 3.8.6 Onafhanklike kontrakteurs (OK) ʼn OK is onafhanklik van die betaler en die persoon aan wie die diens gelewer word. OK’s word uitgesluit van die omskrywing van besoldiging. Bedrae aan OK’s is dus nie onderhewig aan werknemersbelasting nie. Paragraaf 13.8.1 lys persone wat nooit OK’s kan wees nie, asook wanneer daar geag word dat ʼn persoon nie ʼn bedryf beoefen nie. Bestudeer die diagram onder Paragraaf 13.8.1. 3.8.7 Arbeidsmakelaars (AM) Par 1 en 2(5) ʼn AM word as ʼn werknemer beskou i.t.v. die omskrywing van ʼn werknemer. Paragraaf 13.8.2 gee ʼn goeie opsomming van die verskil tussen ʼn AM en ʼn OK. ʼn Vrystellingsertifikaat kan uitgereik word vir die vrystelling van werknemersbelasting. Daar is egter vereistes waaraan voldoen moet word, soos gelys onder Paragraaf 13.8.2. Bestudeer Voorbeelde 1 en 2. 3.8.8 Persoonlike diensverskaffers (PDV) Par 1 Paragraaf 13.8.3 gee ʼn omskrywing van ʼn PDV. Daar is vereistes waaraan voldoen moet word om as ʼn PDV beskou te word. Die res van Paragraaf 13.8.3 kan net gelees word. 3.8.9 Direkteure van privaat maatskappye Par 11C Direkteure van privaat maatskappye is ook onderhewig aan werknemersbelasting met toepassing van spesiale reëls. Werknemersbelasting word op geagte besoldiging bereken. Die volgende figuur dui die stappe aan om te volg by ʼn direkteur se jaarlikse aanslag:
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 115
GET206 Belasting
1 Balans van besoldiging = besoldiging minus par 2(4)aftrekkings
2 75% van (1)
3 Vaste besoldiging = vaste maandelikse betalings minus Par 2(4)aftrekkings
4 As (2) > (3) geld Par 11C
5 As (3) > (2) Par 11C n.v.t. werknemersbelasting op werklike besoldiging
Figuur 3.12: Stappe by direkteure se besoldiging (Outeur, 2016) Geagte besoldiging word bereken deur Y=T/N. Die formule word beskryf onder Paragraaf 13.9. Bestudeer Voorbeelde 13.3, 13.4 en 13.5. 3.8.10 Direkteure van openbare maatskappye Par 1 Paragraaf 11C-reĂŤls geld nie hier nie. Lopende belasting word dus op besoldiging teruggehou. 3.9
Voorlopige belasting
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 14, Paragraaf 14.1 tot 14.8. Die vierde bylae van die wet bevat die bepalings van voorlopige belasting. Twee metodes word gebruik vir voorlopige belasting: Voorlopige belastingmetodes Voorlopige belastingpligtiges maak vooruitbetalings
Werkgewers trek werknemersbelasting af en betaal aan SAID
Figuur 3.13: Metodes van voorlopige belasting (Outeur, 2016) Twee verpligte skattings moet gemaak word:
Bladsy 116
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting
Voorlopige belastingmetodes
* * * *
Eerste skatting: gemaak voor / op laaste dag van 1ste 6 maande van die jaar. die betaling moet helfte van belasting betaalbaar wees. minus werknemersbelasting reeds afgetrek minus buitelandse belasting
* * * * *
Tweede skatting: gemaak voor / op laaste dag van jaar volle bedrag van belasting betaalbaar minus eerste betaling minus werknemersbelasting reeds afgetrek minus buitelandse belasting
Figuur 3.14: Verpligte skattings t.o.v. voorlopige belasting (Outeur, 2016) ʼn Verdere vrywillige voorlopige belastingbetaling kan gemaak word, wat op werklik belasbare inkomste gemaak word. Die skattings sluit uit enige uittreefonds-enkelbedragvoordele, uittreefondsenkelbedragonttrekkingsvoordele of skeidingsvoordele (hierdie bedrae word apart belas).
Paragraaf 14.1 wys ʼn tydlyn wat die voorlopige belastingstelsel illustreer. Daar is boetes of rentes betaalbaar op laat of onderbetalings, versuiming van indiening van skatting of indiening van onvoldoende skattings. 3.9.1 Verantwoordelikheid om voorlopige belasting te betaal Par 17(8) Voorlopige
Uitgesluit
belastingpligtige • Omskryf in Par 1 as: o Persoon wat nie besoldiging, voorskot of toelae ontvang. o Maatskappye. o Persone wat deur kommissaris in kennis gestel is.
Studie-eenheid 3: Individue
• Openbare weldaadsorganisasies • Ontspanningsklubs • ʼn Regspersoon • Aandeleblokmaatskappye • Vereniging van persone • Kleinsake-befondsingsentiteite • Persone vrygestel van betaling van voorlopige belasting soos volg:
Bladsy 117
GET206 Belasting
o Eienaars/bevragters van skepe nie woonagting in SA. o Natuurlike persone wat slegs besoldiging ontvang. o Natuurlike persone <65 en belasbare inkomste val onder belastingdrempel of inkomste uit rente, dividend en huurinkomste oorskry nie R20 000 nie. o Natuurlike persone >65 met inkomste <R120 000 en enige gedeelte van inkomste word nie uit ʼn bedryf verkry nie en dit is nie by wyse van besoldiging, rente, buitelandse dividend of huurgeld verkry nie. Vanaf 2016 sal ʼn persoon wat nie belastinginkomste verdien nie, vrygestel wees indien: • Belasbare inkomste nie belastingdrempel oorskry nie of • Belasbare inkomste slegs rente, dividende en huurinkomste bevat. Tabel 3.7: Voorlopige belastingbetalers (Outeur, 2016)
Raming van belasbare inkomste Par 19 en 24 • Skattings word ingedien op die IRP6-opgawe. • Voorlopige belasting (bereken op beraamde inkomste) minus voorlopige belasting voorheen (t.o.v. huidige jaar) betaal, werknemersbelasting op beraamde inkomste en buitelandse belasting as ʼn korting toegelaat. • Eerste skatting mag nie < as basiese bedrag wees waarop skatting van toepassing is nie. • Basiese bedrag: Belasbare inkomste aangeslaan in die jongste voorafgaande jaar van aanslag, minus belasbare kapitale winste en belasbare gedeeltes van enige voordele. • Die jongste voorafgaande jaar van aanslag word omskryf onder Paragraaf 14.3. • Basiese bedrag word as minimum skattingsbedrag vir eerste tydperk gebruik en berekening van boete ingevolge Par 20 wat geld wanneer die tweede skatting onderskat was.
Bestudeer Voorbeeld 14.8. Bladsy 118
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting 3.9.2 Betaling van voorlopige belasting Par 21, 23, 23A, 25 en 28A Betaling
Persone anders as
Maatskappye
maatskappye
Par 23
Par 21 Eerste betaling • Binne 6 maande van die jaar
Helfte van totale geskatte
Helfte van totale geskatte
aanspreeklikheid vir normale
aanspreeklikheid vir normale
belasting (i.t.v. Par 17 bereken)
belasting (i.t.v. Par 17 bereken)
• Minus werknemersbelasting
• Minus werknemersbelasting
wat reeds van voorlopige
wat reeds van besoldiging van
belasbare inkomste afgetrek is
voorlopige belastingpligtige
• Minus sekere buitelandse belasting as korting toegelaat (a 6quat)
afgetrek is. • Minus sekere buitelandse belasting as korting toegelaat (a 6quat)
Tweede betaling • Nie later nie as laaste dag van die jaar
Volle bedrag van geskatte
Volle bedrag van geskatte
belasting betaalbaar
belasting betaalbaar
• Minus werknemersbelasting
• Minus werknemersbelasting
deur werkgewer afgetrek van
deur werkgewer afgetrek van
besoldiging
besoldiging
• Minus eerste betaling
• Minus eerste betaling
• Minus sekere buitelandse
• Minus sekere buitelandse
belasting as korting toegelaat (a 6quat)
belasting as korting toegelaat (a 6quat)
Derde
Volle bedrag van werklike
Volle bedrag van werklike
“addisionele
aanspreeklikheid van belasting
aanspreeklikheid van belasting
• Minus werknemersbelasting
• Minus werknemersbelasting
deur werkgewer afgetrek van
deur werkgewer afgetrek van
besoldiging
besoldiging
betaling” • betaal om renteaanspreeklikheid te vermy • voor/op
• Minus eerste betaling + tweede betaling
• Minus eerste betaling + tweede betaling
effektiewe datum
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 119
GET206 Belasting
• Minus sekere buitelandse belasting as korting toegelaat (a 6quat)
• Minus sekere buitelandse belasting as korting toegelaat (a 6quat)
Tabel 3.8: Betaling van voorlopige belasting (Outeur, 2016) Die effektiewe datum is 7 maande na die jaar as die jaar op 28 Februarie eindig, of 6 maande vir enige ander jaareindes. 3.9.3 Bedrag en koers van voorlopige belasting betaalbaar Par 17 Die bedrag word deur die persoon geskat of gebaseer op die kommissaris se skatting. Die bedrag word belas volgens ʼn betrokke skaal: • Koers wat vir die jaar van aanslag op voorlopige belasting van toepassing is. • Indien koers nog nie vasgestel is nie, gebruik koers soos deur die minister van finansies voorgestel. • Indien koers nog nie vasgestel of voorgestel is nie, gebruik koers van die vorige jaar. Bestudeer Voorbeeld 14.2, 14.3 en 14.4. Paragrawe 14.6 moet gelees word. 3.9.4 Laat indiening, betaling of onderskatting van voorlopige belasting Rente sal van toepassing wees op hierdie gevalle: Artikel 89bis(2)-rente Geld wanneer voorlopige belasting nie ten volle betaal is nie. • Rente gehef teen voorgeskrewe koers op onbetaalde gedeelte vir ʼn tydperk ná die jaar, tot en met betaling gemaak is. • Addisionele betalings word gemaak om dié rente te vermy. • Indien addisionele betalings ná die
Bladsy 120
Artikel 89quat-rente Geld vir rente betaalbaar en ontvangbaar. • Rente betaalbaar: o Inkomste is meer as R20 000 vir ʼn maatskappy en R50 000 vir ʼn natuurlike persoon en normale belasting is meer as die kredietbedrag. o Rente gehef op bedrag groter as kredietbedrag teen die voorgeskrewe koers.
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting effektiewe datum gemaak is, tel dit om a 89quat-rente te verhoed, maar nie
• Rente ontvangbaar: o Kredietbedrag oorskry normale belasting.
dié rente nie. o Die verskil moet R10 000 oorskry. Verwys na die diagram onder Paragraaf o Inkomsteminimum hierbo is ook geldig.
14.7.1 en lees die Onthou-blokkie.
o Rente gehef op bedrag kleiner as kredietbedrag teen die voorgeskrewe koers. Tabel 3.9: Rente (Outeur, 2016) Normale belasting, effektiewe datum, kredietbedrag en datum van aanslag word onder Paragraaf 14.2.7 omskryf.
Boete waar die jaareindskatting onvoldoende is Par 20
Boete word gebaseer op ʼn koers van 20% en verskil vir klein en groot belastingpligtiges. Klein belastingpligtiges
Groot belastingpligtiges
(belasbare inkomste ≤ R1miljoen)
(belasbare inkomste > R1miljoen)
Outomatiese 20%-boete as die tweede
Outomatiese 20%-boete as die tweede
skatting minder is as die basiese bedrag
skatting minder is as 80% van werklike
en 90% van werklike belasbare
belasbare inkomste.
inkomste.
• Boete = 20% van die verskil in:
• Boete = 20% van die verskil in:
o Normale belasting op 80% van werklike belasbare inkomste en
o Minste van normale belasting op 90% van werklike belasbare
o Werknemersbelasting en voorlopige
inkomste en normale belasting op
belasting wat betaal is.
die basiese bedrag en o Werknemersbelasting en voorlopige belasting wat betaal is. Tabel 3.10: Boetes: Onvoldoende skatting (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 3: Individue
Bladsy 121
GET206 Belasting
Boete waar die jaareindskatting laat is Par 20A
Die boete word gebaseer op ʼn koers van 20%, gehef op die bedrag waarmee normale belasting die som van die volgende oorskry: • Voorlopige belasting betaal op die inkomste waarop normale belasting bereken is, en • Werknemersbelasting van besoldiging afgetrek. Bestudeer Voorbeelde 14.5 en 14.6. Bestudeer Paragraaf 14.8 ter opsomming van voorlopige belasting. 3.10 Samevatting Die verskillende elemente wat in ag geneem word vir die belastingaanspreekliheid van ʼn individu word almal op verskillende maniere hanteer. Daar was na verskeie konsepte en sleutelwoorde verwys in hierdie gedeelte van die gids om seker te maak dat onderskeid getref kan word tussen al hierdie elemente. 3.11 Selfevaluering Die handboek bevat verskeie voorbeelde in Hoofstukke 10 tot 14 om die effek van al die elemente te illustreer. Daar is meer as voldoende voorbeelde wat bestudeer kan word.
Bladsy 122
Studie-eenheid 3: Individue
GET206 Belasting
STUDIE-EENHEID 4: VENNOOTSKAPPE, MAATSKAPPYE EN BESLOTE KORPORASIES
4.1
Studie-eenheid leeruitkomste
Kennis en begrip Studie-eenheid 4 bemagtig jou tot kennis en begrip van: •
vennootskappe.
•
maatskappye.
•
beslote korporasies.
•
basiese beginsels van belasting op toegevoegde waarde (BTW).
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om:
4.2
•
regsvereistes van vennootskappe te verstaan.
•
normale belastingimplikasies op vennote toe te pas.
•
kennis van maatskappye te demonstreer.
•
kennis van beslote korporasies te demonstreer.
•
belasbare inkomste van ʼn maatskappy te bereken.
•
belastingaanspreeklikheid van ʼn maatskappy vas te stel.
•
die basiese beginsels van BTW te verstaan.
Voorgeskrewe handboek
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Zyl, L., Wilcocks, J.S. & De Swardt, R.D. 2015. SILKE: Suid-Afrikaanse inkomstebelasting. Woodmead: LexisNexis. Bestudeer die volgende afdelings vir die doeleindes van hierdie studie-eenheid: Hoofstuk 15, Paragrawe 15.1- 15.7 (Paragrawe 15.10.2, 15.2.11, 15.3, 15.4 en 15.6 hoef nie bestudeer te word nie). Hoofstuk 16, Paragrawe 16.1-16.14 (Paragrawe 16.6, 16.7, 16.11, 16.12, 16.13, 16.14 hoef nie bestudeer te word nie).
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 123
GET206 Belasting Hoofstuk 32, Paragrawe 32.1- 32.35 (Paragrawe 32.3.5, 32.6.3, 32.7.1, 32.7.2, 32.7.3, 32.7.4, 32.12.6, 32.12.7, 32.12.8, 32.18 32.19, 32.22.1, 32.23 - 32.33 hoef nie bestudeer te word nie). 4.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Maak seker jy verstaan die volgende terme Sleutelwoord
Omskrywing
BTW
Belasting op toegevoegde waarde.
Einde van die jaar
Dit verwys na die einde van die jaar van aanslag, tensy anders gespesifiseer.
Inkomstebelastingwet
Daar word deurlopend in omgangstaal hierna verwys as die
58 van 1962
wet.
Onnatuurlike persone
Artikel 1 van die wet bevat die omskrywing van ʼn persoon. Die beskrywing sluit baie vorme in; ʼn natuurlike persoon is ʼn gewone individu. ʼn Onnatuurlike persoon verwys na ʼn maatskappy, beslote korporasie ensovoorts.
SAID 4.4
Suid-Afrikaanse Inkomstediens.
Inleiding
Studie-eenheid 3 het hoofsaaklik op individuele belastingaanspreeklikeid gefokus. Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies se regsvorm verskil van dié van ʼn individu en daarom word daar spesifiek daarvoor voorsiening gemaak in die wet. ʼn Vennootskap is ʼn regsverhouding tussen twee of meer persone wat ʼn wettige bedryf of onderneming bedryf. Elke vennoot maak ʼn bydrae van óf geld óf dienste óf enigiets anders met die oogmerk om wins te maak. ʼn Vennootskap is nie ʼn regspersoon, afsonderlik van die individue waaruit dit saamgestel is nie, maar word nie as ʼn persoon vir normale belastingdoeleindes omskryf nie. Dus word die belastingaanspreeklikheid op die vennote geplaas. ʼn Maatskappy, hierteenoor, is ʼn regspersoon afsonderlik van sy aandeelhouers en word afsonderlik belas. ʼn Beslote korporasie word as ʼn privaat maatskappy beskou en teen dieselfde koers as ʼn maatskappy belas (28%). Belasting op toegevoegde waarde (BTW) geld vir ondernemings wat vir BTW geregistreer is.
Bladsy 124
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting 4.5
Vennootskappe
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 15, Paragraaf 15.1 tot 15.7. Hoewel ʼn vennootskap nie onderhewig is aan normale belasting nie, word dit as ʼn liggaam van persone vir die doeleindes van die BTW-wet geag en kan gevolglik as ʼn ondernemer registreer. 4.5.1
Belasbare inkomste van ʼn vennoot a 24H
Vennote is aanspreeklik vir belasting op hulle deel van die vennootskapswins. Aftrekkings en toelae word aan vennote toegestaan in dieselfde verhouding as hulle aandeel in die wins. Indien ʼn aangeslane verlies ontstaan, word dié ook verdeel onder die vennote en is aan die bepalings van aa 20 en 20A onderhewig. ʼn Vennootskap kwalifiseer nie as ʼn werkgewer nie. Die gevolge hiervan word opgesom onder Paragraaf 15.2.1. Die raamwerk vir die berekening van ʼn vennoot se normale belastingaanspreeklikheid word ook onder hierdie paragraaf uiteengesit. Bestudeer Voorbeeld 15.1. 4.5.2
Verbonde persone
ʼn Verbonde persoon word omskryf in Par c van die bruto inkomste-omskrywing en is ʼn ander vennoot van die vennootskap of ʼn verbonde persoon aan hierdie vennoot. 4.5.3 Motorvoertuigonkoste Voertuigonkoste vir sakedoeleindes kan afgetrek word. Bestudeer Voorbeeld 15.2. 4.5.4 Jaargelde aan voormalige werknemers en vennote betaal a 11(m) Hierdie bedrae kan afgetrek word, indien bepaalde vereistes nagekom word. A 11(m)(i)
A 11(m)(ii)
A 11(m)(iii)
Voormalige werknemer
Aftrekbaar i.t.v. ʼn voormalige
Moet ingevolge ʼn
het afgetree a.g.v.
vennoot, indien:
onderneming van die
ouderdom, swak
• Minstens 5 jaar ʼn vennoot.
gesondheid of ander gebrek = aftrekbaar
• Afgetree a.g.v. ouderdom, swak gesondheid of ander gebrek.
vennote betaal word. Waar vennote of voormalige werknemers oorlede is en ʼn afhanklike afhanklik was
• Bedrag in verhouding met
van die oorledene vir
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 125
GET206 Belasting dienste gelewer.
onderhoud.
• Bedrag mag nie as vergoeding vir voormalige vennoot se belang of klandisiewaarde aanvaar word nie. Tabel 4.1: Vereiste om annuïteite af te trek (Outeur, 2016) Bestudeer Voorbeeld 15.3. 4.5.5 Lewensversekeringspolisbydraes a 11(w) Premies vir sleutelmanpolisse = aftrekbaar. Die polisse moet egter verband hou met afsterwe, ongeskiktheid of ernstige siekte wat ander vennote in staat kan stel om dié geaffekteerde vennoot se belang te koop. 4.5.6 Vennotebydrae tot pensioenfonds a 11(k) ʼn Vennoot (as werknemer van ʼn vennootskap) is geregtig om a 11(k)-aftrekkings af te trek beperk tot R1 750 of 7.5% van uittredingsfunderingsdiensinkomste. • Indien die vennoot ʼn werknemer van vennootskap was, en het lidmaatskap behou, toe hy vennoot geword het = uittredingsfunderingsdiensinkomste is die aandeel in vennootskapswins, wat nie pensioendraende salaris vir 12 maande voordat hy vennoot geword het. • Vennoot was nie ʼn werknemer voordat hy ʼn vennoot geword het nie = uittredingsfunderingsdiensinkomste is die aandeel in vennootskapwins. Bestudeer Voorbeeld 15.4. 4.5.7 Vennootskapsbydrae tot fonds a 11(l) Bydraes deur ʼn vennootskap aan fondse kan as aftrekking geëis word. Spesifieke reëls geld vir vennootskappe: • Vennote wat bydraes maak, word as een werkgewer gesien en die aftrekking word bereken asof bydraes deur een werkgewer gemaak was. • Bydraes deur die vennootskap, tot voordeel van die vennote, kan ook vir die aftrekking geld. Bestudeer Voorbeeld 15.5.
Bladsy 126
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting 4.5.8 Kapitaalverminderings Eiendom van ʼn vennootskap behoort aan vennote as gesamentlike eienaars en nie aan die vennootskap nie. Kapitaalverminderings word aan vennote toegedeel volgens hulle belang in die vennootskap. 4.5.9 Toelaag vir oninbare skulde a 11(i) Toelae vir oninbare skulde word aan vennote volgens hulle winsdelingsverhouding toegedeel. Die inkomste moes voorheen by die vennoot se inkomste ingesluit gewees het. So, waar ʼn nuwe vennoot intree, sal hy nie geregtig wees op hierdie aftrekking nie, al het hy ʼn belang in die skulde betaalbaar (omdat hy nooit belas was op die inkomste nie). Wat ook sal gebeur, is dat die oorspronklike vennote nou net geregtig is op ʼn gedeelte van die skuld en daarom sal hulle nie geregtig wees op die volle aftrekking nie. Bestudeer Voorbeeld 15.6. 4.5.10 Ontbinding/beëindiging van ʼn vennootskap Paragraaf 15.5 lys die omstandighede waaronder ʼn vennootskap ontbind. Elke vennoot se aandeel in die winste of verliese tot op daardie datum moet bereken word vir inagneming van belasbare inkomste. Twee betalings word gemaak: Betaling 1
Betaling 2
Betaling vir aandeel van winste verdien tot
Betaling vir die vervreemding van ʼn reg om
datum van ontbinding. Die uittredende
in winste te deel. Hierdie bedrag word as ʼn
vennoot word op sy aandeelwins belas.
kapitaalontvangste beskou en is dus onderhewig aan kapitaalwinsbelasting (en nie normale belasting nie).
Tabel 4.2: Ontbinding van vennootskappe (Outeur, 2016) 4.6
Maatskappye en beslote korporasies
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 16, Paragraaf 16.1-16.14. Daar is verskeie vorme van maatskappye wat onderhewig is aan die reëls van maatskappye en word hieronder bespreek.
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 127
GET206 Belasting 4.6.1
Belasting van maatskappye
ʼn Maatskappy is ʼn regsentiteit afsonderlik van sy aandeelhouers (anders as met ʼn vennootskap). ʼn Maatskappy se belasbare inkomste word ook bereken as bruto inkomste minus vrygestelde inkomste, minus aftrekkings. ʼn A 20-vasgestelde verlies mag ontstaan, maar mag nie onderverdeel word tussen die aandeelhouers van ʼn maatskappy nie (vasgestelde verliese word onder Paragraaf 2.7. van die studiegids bespreek). Alhoewel daar baie bepalings is wat van toepassing is op maatskappye, sowel as individue, is daar wel belangrike verskille: • Maatskappye betaal belasting teen 28% en winste word as dividende uitgekeer aan aandeelhouers. Dividende word vrygestel van belasting, maar is onderhewig aan dividendbelasting van 15%. • Geen primêre korting is beskikbaar vir maatskappye nie. • Maatskappye is nie op a 10(1)(i)-rentevrystelling geregtig nie. • ʼn Maatskappy se jaar van aanslag eindig saam met sy finansiële jaar. Paragraaf 16.2 gee die omskrywing van ʼn maatskappy. 4.6.2
Belasting van buitelandse maatskappye
Hierdie maatskappye sal slegs aanspreeklik wees vir normale belasting (teen 28%) op inkomste vanuit ʼn Suid-Afrikaanse bron. Dividende ontvang vanuit buitelandse maatskappye is nie onderhewig aan dividendbelasting nie. Buitelandse maatskappye met besighede of takke in Suid-Afrika, moet ʼn verteenwoordiger woonagtig in Suid-Afrika hê. 4.6.3
Belasting van ʼn persoonlike diensverskaffer Par1 van die Vierde Bylae en a 23(k)
Dit kan ʼn maatskappy (belas teen 28%) of ʼn trust (belas teen 40%) wees. Aftrekkings waarop persoonlike diensverskaffers geregtig is, word beperk tot dié gelys in a 23(k). Paragraaf 16.3 lys hierdie aftrekkings. 4.6.4
Belasting van ʼn kleinsakekorporasie a 12E
Die belastingkoersstruktuur van toepassing op kleinsakekorporasies word uiteengesit onder Paragraaf 16.4. Daar is sekere vereistes waaraan ʼn maatskappy moet voldoen om as ʼn kleinsakekorporasie te kwalifiseer; dié vereistes word onder Paragraaf 16.4 gelys. Maak
Bladsy 128
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting seker jy verstaan die omskrywings van beleggingsinkomste en persoonlike diens soos bespreek onder Paragraaf 16.4. Bestudeer Voorbeeld 16.1. 4.6.5
Klein, medium of mikro-ondernemings a 23O
A 10 (1)(zK) stel bedrae deur hierdie ondernemings ontvang vanaf ʼn kleinsakefinansieringsentiteit van normale belasting vry. Indien hierdie bedrae ontvang is vir die aankoop van ʼn bate, moet die waarde van die bate verminder word met hierdie bedrag vir: • die doeleindes van inagneming van handelsvoorraad ingevolge a 22(1) of (2). • basiskoste vir kapitaalwins-belastingdoeleindes. • enige ander afskryfbare bates. 4.6.6
Belasting van beslote korporasies
Beslote korporasies word geklassifiseer as privaat maatskappye en word belas teen dieselfde koers as ʼn maatskappy (28%). Lede van beslote korporasies is direkteure van die beslote korporasie en bedrae betaal aan hierdie direkteure is onderhewig aan werknemersbelasting. ʼn Beslote korporasie is ook ʼn voorlopige belastingpligtige. Uitkerings aan lede is dividende wat aan dividendbelasting in die hande van die direkteure onderhewig is; dit word ook vrygestel van normale belasting. 4.6.7
Omskakeling van beslote korporasies na maatskappye a 40A
Die maatskappy en die beslote korporasie word as een en dieselfde persoon beskou. Dus kan enige aangeslane verliese ná die omskakeling benut word, belastingwaardes van bates word nie deur die omskakeling beïnvloed nie, en die belastingjaar hoef nie te verander nie. 4.6.8
Klassifikasie van maatskappye as openbaar of privaat a 38
Alhoewel openbare (publieke) en privaat maatskappye dieselfde belas word, is daar twee belangrike verskille: • Skenkings deur openbare maatskappye is vrygestel van skenkingsbelasting, teenoor skenkings deur privaat maatskappye wat nie vrygestel word nie. • Betalings aan direkteure is onderhewig aan werknemersbelasting, maar sekere reëls geld vir privaat maatskappye.
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 129
GET206 Belasting 4.6.9
Klassifikasiereëls
Alle maatskappye wat nie as openbare maatskappye beskou word nie, sal vir belastingdoeleindes ʼn privaat maatskappy wees.
Maatskappye as openbare maatskappye beskou a 38(2)
ʼn Maatskappy moet ingevolge a 38 as ʼn openbare maatskappy geklassifiseer word, anders is dit ʼn privaat maatskappy. Paragraaf 16.10.2 lys die maatskappye wat ingevolge a 38(2) vir belastingdoeleindes altyd as openbare maatskappye geklassifiseer word. Maatskappye waarvan die ekwiteitsaandele genoteer is, is openbare maatskappye. Maatskappye wat nie genoteer is nie, sal as openbare maatskappye beskou word, indien ingevolge a 38(2)(b): • meer as 50% van elke klas van ekwiteitsaandele deur die publiek gehou word. • niemand enige voordele mag geniet wat nie beskikbaar sou wees, indien die maatskappy ʼn genoteerde maatskappy was nie. Paragraaf 16.10.2 bevat ʼn diagram wat die klassifikasie van privaat en publike maatskappye opsom. Maak seker jy verstaan die omskrywings van algemene publiek en ekwiteitsaandele onder Paragraaf 16.10.3 en 16.10.14 en bestudeer Voorbeeld 16.4. 4.7
Belasting op toegevoegde waarde (BTW)
Handboek (Stiglingh, et al: 2015): Hoofstuk 32, Paragraaf 32.1 tot 32.35. BTW is ʼn indirekte belasting wat by die prys van goedere en dienste ingesluit is. Indien ʼn ondernemer geregistreer is as BTW-ondernemer, kan hy die bedrag terugeis van die SAID. Daar word in ʼn aparte wet voorsiening gemaak vir die bepalings van BTW. 4.7.1
Berekening van BTW
Paragraaf 32.3 bevat die stappe vir die berekening van BTW. Belangrike konsepte van hierdie berekening is uitsetbelasting, insetbelasting, BTW-aansuiwerings, BTW-krediet en BTW-debiet. Twee rekeningkundige basisse kan op BTW toegepas word wat die tyd van lewering van BTW bepaal:
Bladsy 130
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting
Faktuurbasis
Betalingsbasis
BTW word verantwoord by die eerste van die uitreiking van faktuur / ontvangs van betaling.
BTW word verantwoord by aankope, sowel as verkope.
Bestudeer Voorbeeld 32.1
Bestudeer Voorbeeld 32.
Figuur 4.1: Rekeningkundige basisse vir BTW (Outeur, 2016) 4.7.2
Belastingtydperke a 27
Ondernemers word in een van die volgende kategorieë geregistreer: Kategorie A - Twee maande-periode • Eindig op onewe maande (Januarie, Maart, Mei ensovoorts). • Vir ondernemers wie se jaarlikse belasbare lewerings < R30 miljoen. • Boere wie se jaarlikse belasbare lewerings > R1.5 miljoen. Kategorie B - Twee maande-periode • Eindig op ewe maande. • Vir ondernemers wie se jaarlikse belasbare lewerings < R30 miljoen. • Boere wie se jaarlikse belasbare lewerings > R1.5 miljoen. Kategorie C - Een maand-periode • Belasbare lewerings oorskry (of verwag om te oorskry) R30 miljoen. • Aansoek om vir die kategorie geregistreer te word. • Herhaaldelik die wet oortree. Kategorie D - Ses maande-periode • Eindig op laaste dag van Februarie of Augustus. • Slegs vir boere waar belasbare lewerings < R1.5 miljoen. • Mikrobesighede kan ook aansoek doen vir hierdie kategorie. Kategorie E - Twaalf maande-periodes in lyn met die jaar van aanslag • Maatskappye of trusts wat slegs huurinkomste, administratiewe fooie of bestuursfooie ontvang. Figuur 4.2: Kategorieë van BTW (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 131
GET206 Belasting 4.7.3
Belastingopgawes en -betalings a 28 (van BTW-wet) & a 25 van die wet op administrasie van belasting
Opgawes moet binne voorgeskrewe tydperke ingedien word en die BTW betaalbaar of ontvangbaar moet ook op daardie dag bereken word. Paragraaf 32.3.3 gee ʼn opsomming van die verskillende betalingsmetodes en voorgeskrewe datums. 4.7.4
Belastingboetes en -rente a 39 & Hoofstuk 15 van die wet op administrasie van belasting
Boetes en rente is van toepassing op laat betaling van BTW betaalbaar. Die boete is 10% van die bedrag betaalbaar en rente op die bedrag teen die voorgeskrewe koers. 4.7.5
Basiese konsepte van uitsetbelasting
Ingevolge a 7(1)(a) hef die ondernemer uitsetbelasting op die lewering van goedere en dienste. BTW word op alle saketransaksies gehef (ingeslote die verkoop van kapitale bates en handelsvoorraad). Verskillende soorte lewerings: • Standaardkoerslewerings o
Belasbare lewerings @ 14%
• Nulkoerslewerings o
Belasbare lewerings @ 0%
o
Geld spesifike transaksies (a 11)
• Vrygestelde lewerings o
Geen BTW van toepassing
o
Geld spesifieke transaksies (a 12)
Bestudeer Voorbeeld 32.5.
Uitsetbelasting: Lewering van goed of dienste deur ondernemer a 7(1)(a)
Vier vereistes: • Lewering • Goed of dienste • Ondernemer • In loop of ter bevordering van ʼn onderneming Bestudeer die volgende tabel ter opsomming van die vier vereistes.
Bladsy 132
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting
Lewering
• Transaksies tussen ʼn verskaffer en ʼn ontvanger, bv. verkoop, huurooreenkoms, paaiement-kredietooreenkoms (en ander) vrywillig, verpligtend of deur regswerking. • Sluit ook ruiltransaksies en onteiening van eiendom in.
Goed of dienste
• • • •
Ondernemer
In loop of ter bevordering van ʼn onderneming
Goed word omskryf in Paragraaf 32.6.2. Elektrisiteit word ingesluit as goed. Geld, inkomsteseëls en sekere regte = uitgesluit. Dienste sluit in verlenging, assignasie, sessie of afstanddoening van ʼn reg.
•Goedere of dienste moet deur 'n ondernemer, geregistreer vir BTW, gelewer word vir 'n transaksie om BTW-gevolge te hê. • • • • • • •
onderneming of bedrywigheid voortdurend of gereeld in Suid-Afrika of gedeeltelik in Suid-Afrika deur ʼn persoon bedryf in loop of ter bevordering van bedryf goed of dienste teen vergoeding gelewer met of sonder winsoogmerk Figuur 4.3: Vereistes van uitsetbelasting (Outeur, 2016)
Invoer van goedere en dienste
BTW-koste word deur die invoerder gedra; dit word egter as insetbelasting geklassifiseer. Invoer van goedere a 7(1)(b) en 13
Invoer van dienste a 7(1)(c) en 14 • Dienste gelewer deur ʼn nie-inwoner (met
• BTW-koste word deur die invoerder gedra; dit word egter as insetbelasting
geen besigheid in Suid-Afrika) aan ʼn inwoner en dienste word gebruik vir nie-
geklassifiseer.
belasbare lewerings.
• Berekening van BTW op invoere:
• Ontvanger van dienste moet binne 30 dae
o Doeanewaarde plus o 10% van doeaneregswaarde plus o nie-terugbetaalbare doeaneregte betaalbaar.
BTW betaal. Bestudeer Voorbeeld 32.11. • Ontvanger van dienste moet binne 30 dae
• BTW op invoer van goedere uit BLNS-
BTW betaal.
lande word as 14% of doeanewaarde Paragraaf 32.9.1 lys ingevoerde dienste
bereken. Bestudeer Voorbeeld 32.9.
waarop BTW nie van toepassing is nie.
Tabel 4.3: Invoer van goedere of dienste (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 133
GET206 Belasting
Uitsetbelasting: Nulkoerslewering a 11
Nulkoerslewerings word geklassifiseer as belasbare lewerings, maar teen ʼn koers van 0%. Insetbelasting kan dus geëis word. Tipe nulkoerslewering Uitgevoerde goed
Paragraaf in handboek 32.10.1
a 11(a)(i) & (ii)
Bespreking
• Slegs van toepassing op sekere transaksies: o Direkte uitvoere o Indirekte uitvoere o Lewering aan en vir die gebruik van ʼn skip, enige vaart- of lugvaartuig o Goed onder ʼn huurooreenkoms verskaf vir gebruik in ʼn uitvoerland. Lees Paragrawe 32.10.1.1, 32.10.1.2 en 32.10.1.3 samelopend met die bestudering van Voorbeelde 32.12 en 32.13. Bladsy 1102 bied ʼn diagrammatiese opsomming van die verskil tussen direkte en indirekte uitvoere van goedere.
Uitgevoerde
32.10.2
dienste
• Vervoer (pad of lug, ook binnelands). • Aanvullende dienste, soos versekering.
a 11(2)
• Dienste fisies buite Suid-Afrika gelewer. • Dienste aan nie-inwoners. Bestudeer Voorbeelde 32.14 en 32.15.
Verkoop van ʼn lopende saak aa 11(1)(e) en 18A
32.10.3
Vereistes vir nulkoerslewering: • Partye kom skriftelik ooreen dat onderneming ʼn inkomsteverdienende bedryf sal wees. • Alle bates nodig vir die bedryf word oorgedra. • Partye kom skriftelik ooreen dat lewering ʼn nulkoerslewering sal wees.
Bladsy 134
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting
• Albei partye is geregistreerde ondernemers. Ander
32.10.4
• Goedere en dienste vir landbou, veeboerdery of ander boerderydoeleindes. • Goudmuntstukke, soos Krugerrande. • Basiese voedselsoorte uiteengesit onder Paragraaf 32.10.5. • Goed onderhewig aan brandstofheffing (petrol, diesel) en sekere ru-olieprodukte. • Ligkeroseen (paraffien) as brandstof vir beligting of verhitting. • Goedere aan spesiale ekonomiese gebiedondernemings of ʼn nywerheidsontwikkelingsgebiedoperateur in ʼn doeanebeheerde gebied. • Lewering van goed deur ʼn ondernemer aan ʼn buitelandse maatskappy wat ten volle vir belasbare lewerings deur die ontvanger aangewend gaan word. Bestudeer Voorbeeld 32.17. • Lewering van gekontroleerde diere of goed aan ʼn openbare owerheid waar ondernemer vergoeding ontvang i.t.v. die dieresiekteswet. • Sekere vaste eiendom. • Dienste i.t.v. grond of verbetering van grond buite Suid-Afrika. • Dienste t.o.v. intellektuele eiendomsregte. • Dienste t.o.v. vakgerigte opleiding. • Munisipale heffing. Bestudeer Voorbeeld 32.18.
Tabel 4.4: Nulkoerslewerings (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 135
GET206 Belasting
Uitsetbelasting: Vrygestelde lewerings a 12
Sekere lewerings word as nie-belasbare lewerings geklassifiseer. Tipe
Paragraaf in
vrygestelde
handboek
Bespreking
lewering Finansiële
32.11.1
dienste
• Hierdie paragraaf lys finansiële dienste wat vrygestel is. Fooie op hierdie dienste word egter nie vrygestel nie.
aa 2 en 12(a)
• Die paragraaf lys ook dienste wat nie by finansiële dienste ingesluit word nie. • Bestudeer Voorbeeld 32.19
Geskenkte
32.11.2
goed en
• Ook geldig waar 80% van die waarde van goed uit
dienste
geskenkte goed bestaan.
a 12(b) Huisvesting
• Deur ʼn vereniging sonder winsoogmerk.
Bestudeer Voorbeeld 32.20 32.11.3
a 12(c)
Residensiële huisvesting • Lewering van ʼn woning onder ʼn huur word vrygestel. Kommersiële huisvesting is gewoonlik onderhewig aan standaardkoers. Gedeeltelike vrystelling kan geld. • Lewering ≤ 28 dae = uitsetbelasting op volle waarde. • Lewering > 28 dae = uitsetbelasting op 60% van waarde. Bestudeer Voorbeelde 32.21, 32.22 en 32.23.
Ander
32.11.4
Lees die paragraaf slegs deur.
Tabel 4.5: Vrygestelde lewerings (Outeur, 2016)
Bladsy 136
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting
Uitsetbelasting: Geagte lewerings aa 8, 8A en 18(3)
Geagte lewerings ontstaan wanneer nie noodwendig goedere of dienste gelewer is nie. Hierdie gevalle word hieronder gelys: • Ophou om ʼn ondernemer te wees; betaalbaar op goed wat op hierdie datum steeds in die ondernemer se besit is. • Skadeloosstellingbetalings by die eis van versekering vir, byvoorbeeld, diefstal van voorraad. • Lewerings aan onafhanklike takke; goedere of dienste aan ʼn tak buite Suid-Afrika. • Byvoordele; verskaffing van byvoordele van ʼn ondernemer aan werknemers. • Betalings wat vergoeding oorskry. Uitsetbelasting word gehef indien die oorskot nie binne vier maande betaal word nie.
Uitsetbelasting: Nie-lewering a 8(14)
Waar ʼn insetbelasting voorheen op goed geweier is, sal geen uitsetbelasting gehef word nie. Bestudeer Voorbeeld 32.37. 4.7.6
Tyd van lewering
Die algemene reël is, dat die tyd van lewering sal wees, die vroegste van of die datum van die faktuur of die datum waarop betaling van die vergoeding ontvang is. Daar is sekere reëls wat onder bepaalde omstandighede sal geld. Indien geen spesifieke reël bestaan nie, sal die algemene reël geld. Spesifieke reëls ontstaan by verbonde persone en huurooreenkomste. 4.7.7
Waarde van lewering
Waarde van lewering word soos volg bepaal:
Geldbedrag (vergoeding in geld) of Ope markwaarde (vergoeding nie in geld)
Minus BTW ingeslote by vergoeding
= Waarde van lewering van goedere of dienste
Figuur 4.4: Waarde van lewering van goedere of dienste (Outeur, 2016)
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 137
GET206 Belasting Spesifieke reëls ontstaan by: • verbonde persone • dubbele lewerings • lewering teen geen vergoeding 4.7.8
Basiese beginsels van insetbelasting
Dit is die BTW in die betaling vir goedere en dienste wat vir belasbare lewerings gebruik gaan word. Bestudeer Voorbeeld 32.43. Wanneer goedere of dienste slegs gedeeltelik vir belasbare lewerings gebruik gaan word, sal BTW slegs geld op daardie gedeelte (tensy 95% of meer = volle bedrag). Dokumentêre bewys is belangrik voordat insetbelasting geëis kan word. Die belangrikste bewyse sluit in: • Belastingfakture • Debiet- of kredietnotas
Bepaling van insetbelasting a 17
Paragraaf 32.20 verstrek die omskrywing van insetbelasting. Insetbelasting kan slegs geëis word indien BTW teen 14% deur die ondernemer betaal is, of in die geval tweedehandse goedere, geagte insetbelastingaftrekking. Indien die ondernemer die goedere of dienste ten volle vir belasbare lewerings gaan gebruik, kan die volle insetbelasting teruggeëis word. Indien die goedere of dienste gedeeltelik gebruik gaan word vir belasbare lewerings, moet insetbelasting toegedeel word (tensy 95% of meer = volle insetbelasting opeisbaar). Twee metodes word gebruik om toedelingskoers te bepaal: • Omsetgebaseerde metode – Vir alle ondernemers (behalwe sekere munisipaliteite) • Spesiale toedelingsmetode
Insetbelasting: Insetbelasting nie toegelaat nie a 17(2)
In sekere gevalle sal insetbelasting nie toegelaat word nie:
Bladsy 138
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
GET206 Belasting
Geval
Paragraaf in
Bespreking
handboek Onthaal
32.21.1
• Insetbelasting op onthaaluitgawes geweier, tensy: o Ondernemer in onthaalbedryf. o Onthaaluitgawes aan werknemers of verbonde persone wat vergoeding betaal wat uitgawes dek. o Maaltye, verversings of huisvesting aan werknemers. o Ondernemers wat belasbare passasiersvervoerdienste lewer. o Ondernemers wat seminare teen vergoeding organiseer.
Klub- en
32.21.2
ledegelde Motors
Lidmaatskapfooie vir enige sport, sosiale of ontspanningsklubs of vereniging.
32.21.3
Insetbelasting met die koop van ʼn motor nie toegelaat nie. Paragraaf 32.21.3 gee uitsluitings van hierdie bepaling (dus mag insetbelasting hierop geëis word). Bestudeer Voorbeeld 32.47
Tabel 4.6: Insetbelasting nie toegelaat nie (Outeur, 2016)
Insetbelasting: Denkbeeldige insetbelasting op tweedehandse goed aa 1, 18(8) en 20(8)
Denkbeeldige insetbelasting is van toepassing op tweedehandse goedere. Tweedehandse goedere word onder Paragraaf 32.22 omskryf en sluit vaste eiendomme in wat voorheen gebruik was, maar sluit diere en goudmuntstukke uit. Denkbeeldige insetbelasting word bereken op die laagste van die aankoopprys of opemarkwaarde. Bestudeer Voorbeeld 32.48.
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Bladsy 139
GET206 Belasting 4.7.9
Invloed van BTW op inkomstebelastingberekeninge
BTW het ʼn invloed by, byvoorbeeld, die berekening van kapitaaltoelaes. Die kosprys (waarop kapitaaltoelaes gebaseer is) sal BTW insluit as ʼn insetbelastingkrediet nie geëis was nie, en sal BTW uitsluit waar dit wel geëis was. 4.8
Samevatting
In hierdie studie-eenheid het jy geleer van verskillende vorme waarin ʼn onderneming bedryf kan word en hoe die belastingbepalings vir en van elkeen verskil. Jy het ook geleer dat, indien ʼn onderneming as ‘n ondernemer vir BTW-doeleindes geregistreer is, sal BTW geld op alle transaksies wat te doen het met die aankoop van goedere of dienste. Jy het ook meer verneem rakende die belangrikste reëls wat op verskillende gevalle van toepassing is. 4.9
Selfevaluering
Vir vennootskappe moet jy asseblief die voorbeeld onder Paragraaf 15.7 noukeurig bestudeer, want dit is ʼn omvattende voorbeeld. Vir BTW moet jy asseblief die voorbeeld onder Paragraaf 32.35 noukeurig bestudeer; dit is ook ʼn omvattende voorbeeld.
Bladsy 140
Studie-eenheid 4: Vennootskappe, maatskappye en beslote korporasies
Belasting Handboek • Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Zyl, L., Wilcocks, J.S. & De Swardt, R.D. 2015. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Woodmead: LexisNexis.
V
erskeie vorme van inkomste word deur verskillende soorte wetgewing belas. Inkomstebelasting is ʼn heffing deur die owerheid op die jaarlikse belasbare inkomste van persone. Die aanspreeklikheid van normale belasting word gereguleer deur die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 (hierná word verwys na die wet) en bylaes tot die wet.
Die jaarlikse belasbare inkomste van ʼn persoon word bepaal deur verskeie feite en bedrae in ag te neem. In hierdie vak gaan jy leer hoe en waar om al die feite in ag te neem wanneer die belasbare inkomste van individue, vennootskappe,
maatskappye en beslote korporasies bereken word. Die gedeeltes uit SILKE (die handboek soos bo gelys) wat betrekking het op die inhoud van die studie-eenhede (in die begeleidingsgids) sal telkens aangedui word. Die begeleidingsgids sal jou deur die handboek begelei en poog om moeilike gedeeltes toe te lig, om aan te vul waar nodig en om die belangrike gedeeltes uit te wys. Vir eksamendoeleindes moet jy dus die voorgeskrewe gedeeltes in die handboek, asook hierdie begeleidingsgids, bestudeer.
www.akademia.ac.za